Descolonización e Guerra Fría

A Guerra Fría:

Orixe e creación dos bloques

Introducción

A partires da segunda metade do século XX fase

patente a división do mundo en tres partes

diferenciasdas:

O Primeiro Mundo, que se corresponde co bloque capitalista.

O Segundo Mundo, que se corresponde co bloque comunista.

O Terceiro Mundo, ou aqueles países que non están adscritos a

ningún dos dous primeiros.

o Chámase Guerra Fría á disputa entre os EEUU e a URSS tras

finalizar a Segunda Guerra Mundial.

o Este concepto designa a ausencia dun enfrontamento militar directo

entre ambas potencias mundiais, a pesar de que o seu antagonismo

xerou rivalidades militares, económicas e diplomáticas.

o Estas rivalidades leváronlles a desenvolver unha carreira

armamentística que desembocou en:

o Enfrontamentos atómicos entre ambos países.

o Espionaxe.

o Propaganda hostil entre ambos.

o Intimidación e apoio a terceiros países en guerras locais e rexionais,

sobre todo procedentes do Terceiro Mundo.

¿Qué foi a Guerra Fría?

Causas:

o Diferenzas ideolóxicas:

o Nacións Capitalistas (EEUU), con economía de mercado.

o Nacións Comunistas (URSS), con presenza política dun so partido e

economía colectivizada.

o Intereseses contrapostos, posto que a importancia mundial de ambas

potencias leváronlles a queres repartirse as zonas de influencia:

o Estados Unidos exercería control sobre Europa Occidental.

o A URSS sobre Europa Oriental.

O inicio da rivalidade

As Democracias Populares

1. Dependencia de Moscova. Os gobernos das DemocraciasPopulares estaban totalmente sometidos as directrices soviéticas.

2. Carácter dictatorial. Os partidos comunistas son os líderes e asdemáis opcións políticas están prohibidas.

3. Represión interna. Control da poboación a través dos servizossecretos e a policía política (KGB).

4. Planificación económica. Modelo económico preestablecido.

5. Servicios sociais básicos. Nalgunhas ocasións tiveron certacalidade (vivenda, sanidade, etc.).

O mundo quedou dividido en dous bloques, o capitalista e o comunista por unha liña imaxinaria que ía dende o mar Báltico ata o Adriático, coñecida como “pano de aceiro” (“telón de acero”. W. Churchill)

Para consolidar a súa hexemonía nas súas zonas de influencia, ambas superpotencias estableceron organizacións económicas e militares cos seus respectivos aliados:

EEUU:

Plan Marshall. Foi un programa de créditos aos países europeos que participaran na II Guerra Mundial e eran capitalistas e democráticos. Buscaba, asímesmo, frenar o avance do comunismo.

OTAN. A Organización do Tratado do Atlántico Norte foi unha alianza militar contra a ameaza soviética. 1949

URSS:

CAME ou Comecon. Consello de Axuda Económica Mutua entre os aliados da URSS.

Pacto de Varsovia. Alianza militar contra a ameaza estadounidense.

A consolidación dos bloques

A Guerra Fría:

Etapas e conflitos

A división de Alemania tras a Segunda Guerra Mundial en catropartes, foi un dos fenómenos que dividiu ao mundo en dousbloques: En 1948 os aliados occidentais (Gran Bretaña, Francia e EEUU)

uniron os territorios para formar a República Federal Alemana ouRFA).

Como protesta, a URSS, en cuxa zona se atopaba Berlín –capitalalemá-, tamén dividida en catro sectores de ocupación, iniciou obloqueo de Berlín, polo que todos os accesos por terra a BerlínOccidental quedaron pechados durante case un ano. Os aliadosresponderon cuha ponte aérea para abastecer á cidade. En 1949 azona rusa convertiríase na República Democrática Alemá (RDA).

En Grecia estalou unha guerra civil en 1947 entre comunistas,apoiados pola URSS, e monárquicos, sustentados por EEUU.

O mesmo ocurriu en China, onde os comunistas de MaoZedong venceron aos membros do bando nacionalista deChinag Kai-Chek e estos establecéronse en Taiwan gracias aoapoio de EEUU.

Os primeiros conflitos

A Coexistencia Pacífica (1956-1976)

Tras a norte de Stalin (anos 50) e ante a certeza de que, decontinuar coas amenazas nucleares o mundo quedaríatotalmente coaccionado, Nikita Khruschev promoveu “Oprincipio de coexistencia pacífica”. Este concepto afirmabaa renuncia da URSS á exportación do comunismo e aaceptación da existencia doutro bloque.

Grazas a este principio, comenzaron a establecerse diversaspolíticas de diálogo entre os mandatarios dos dous bloques ,fracasadas polo incidente do U2, avión espíanorteamericano que foi bombardeado mentres sobrevoabaterritorio ruso.

INCIDENTE DO U2:

https://actualidad.rt.com/actualidad/view/10966-Gary-Powers%2C-

un-esp%C3%ADa-de-Guerra-Fr%C3%ADa

http://www.20minut

os.es/noticia/47862

0/0/carrera/espacia

l/guerra-fria/

A crise dos mísiles

Foi un dos episodios máis sonados e complexos da Guerra Fría polasconsecuencias que tivo.

No ano 1961, a CIA (Axencia Central de Intelixencia de EEUU)organizou e financiou o desembarque de cubanos anticastristas (encontra de Fidel Castro) na Bahía de Cochinos (Cuba). O único que seacadou foi un maior achegamento entre Cuba e a URSS, que asinaronun acordo defensivo.

Como consecuencia do acordo, produciuse a crise dos mísiles en 1962.Un avión norteamericano fotografou en Cuba ramplas (pendentes) demísiles soviéticos que apuntaban aos Estados Unidos. Ao coñecer a súaexistencia, Kennedy, ordeou o bloqueo naval da illa anunciando quedaría orde de afundir calquera barco que intentase rompelo.

O mundo temía ante a posibilidade de que estoupase a temida guerranuclear, sobre todo mentres estiveron en Cuba os mísiles soviéticos.Finalmente Khruschev deu orden de retirada aos seus barcos ecomprometeuse a desmantelar as ramplas.

A Guerra Fría:

O seu final

http://www.historiasiglo20.org/GLOS/watergate.htm

A Guerra Fría:

Análise de ambos bloques

O Bloque Capitalista

Consolidación do Século Americano: Poderío económico: a súa economía creceu de xeito

espectacular debido a que non sufriu danos materiais tras a Segunda Guerra Mundial.

Liderado financeiro: Os Acordos de Bretton Woods recoñeceron a superioridade económica estadounidense. A nivel internacional a bolsa de Wall Street mantívose como o epicentro da economía mundial.

Superioridade tecnolóxica: debido á fuga de talentos durante a guerra e a rehabilitación de científicos nazis.

Modelo sociocultural: exportouse o modelo de vida estadounidense, os seus hábitos de consumo e a súa cultura.

Evolución Política

HARRY TRUMAN (D)

– Continuou a liña do New Deal iniciada por Franklin Roosevelt.

DWIGHT EISENHOWER (R)

– Implantou un sistema económico baseado na reducción de impostos e o libre mercado.

JOHN F. KENNEDY (D)

– Tratou de incrementar o gasto público (Nova Fronteira: elaboroufondos para a educación, mediciñas, terceria idade e frenar a recesión económica)

LYNDON B. JOHNSON (D)

– Viviu unha época de dificultades económicas e malestar debido á Guerra de Vietnam.

GEORGE W. BUSH (R)

– Ataque terrorista 11 de setembro de 2001 (World Trade Center, Pentágono).

– Política exterior de guerra contra o terrorismo.

– Defensa do unilateralismo belixerante.

• Invasión de Afganistán (dicíase que o réxime talibán -gobernoislámico fundamentalista- refuxiaba a membros de Al Qaeda responsables do 11S).

• Invasión de Iraq en 2003 (Segunda Guerra do Golfo), á marxeda ON e co argumento de que o réxime de Sadam Husein posuía armas de destrucción masiva e apoiaba a grupos terroristas.

BARACK OBAMA (D)

– Abandona o unilateralismo e busca apoios internacionais.

• DONALD TRUMP (R)

O Mundo Comunista

En1922 formouse a Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas(URSS). A súa estrutura era federal e cada república tiña certaautonomía, sen embargo, o poder se concentraba en Moscova.

Tras a morte de Stalin (1953), que convertérase tras a guerra en persoa de culto, aloita polo poder do partido fíxose evidente. Finalmente sería Nikita Khruschev oque acadase o poder.

Política interior do novo líder: O Fixo un proceso de desestalinización ou condena dos crimes feitos por Stalin.

Tratou de suavizar o réxime soviético, sen embargo, o Partido seguiría controlando asInstitucións, e continuaría habendo censura e represión das liberdades.

A economía na época de Nikita Khruschev –tanto en Rusia como nos países doLeste de Europa- ten que facer frente aos mesmos problemas anteriores: Baixa productividade.

Insuficiencia de materias primas.

Crise agrícola permanente.

Baixo nivel de vida.

Falta de abastecemento de produtos básicos de consumo.

Existencia dun mercado negro moi forte.

Tras acaída de Khruschev, o réxime foi controlado por unhaxerontocracia, é dicir, o poder mantívose nas mans de persoasde ideade moi avanzada. Neste caso destacou a figura deBrezhnev até a entrada de Mijaíl Gorbachov en 1985.

Política conservadora de Brézhnev: Economía: restablecéronse os plans quinquenais, o que favoreceu unha

perda de produtividade e escaseza de bens de consumo.

Política Interior: perseguiuse a disidencia política (aqueles que non estánde acordo coa doutrina xeral).

Política Exterior: a rivalidade con China propiciou o diálogo cos paísescapitalistas.

1985: Mikhail Gorbachov é elixido secretario xeral do Partido

Comunista da Unión Soviética (PCUS), coa intención de dar unha

imaxe renovada, libre das disputas históricas.

Tendo en conta as ideas de Lenin, estableceu un programa

económico (NEP: Nova Política Económica) baseada en dous

principios:

Perestroika (reestructuración):

Consistía en dotar ao sistema de máis socialismo e máis democracia,

pero sen renunciar aos principios básicos do comunismo.

No eido político, as reformas supuñan recoñecer algúns gruposd e

oposición.

No eido económico, introducen pouco a pouco a economía de mercado.

Glasnost (transparencia informativa):

Pretendía a suavización da censura de prensa.

Menor control da liberdade de expresión.

A chegada de Gorbachov supuxo unha nova etapa

nestas relacións. Tras unha serie de moratorias

(aprazamento do pago dunha débeda ou, no caso

soviético, decisión de frear a carreira nuclear), asinouse

o Tratado de Washington a finais dos anos oitenta, no

que EEUU e a URSS acordan reducir os seus arsenais.

No caso da URSS, as súas propostas neste tratado

déronse debido á necesidade, é dicir, os soviéticos

esgotaran os seus recursos, polo que resultaba

imposible continuar a carreira armamentística.

A caída do comunismo en Europa do Leste

Tras a destrucción da central nuclear de Chernobil (1986) e

as causas e consecuencias da mesma (carencias no

mantemento, desastre humano e ecolóxico) puxeron e

evidencia o atraso e o descontrol do réxime soviético.

A raíz do discurso de Gorbachov (1989), no dicía “cada

pobo ten dereito a elixir o seu propio destino”, os soldados

rusos comezaron a retirarse dos países da Europa de Leste

(ata ese momento baixo a órbita soviética), deixándoos

libres para poder comezar o seu proceso de

democratización. O acto máis emblemático ao respecto foi

a apertura do Muro de Berlín en novembro de 1989.

Nesta mesma línea, en 1990

Gorvachov sacaría adiante

unha Constitución soviética,

que permitía certa

pluralidade política. Como

protesta, sectores

conservadores promoveron

un Golpe de Estado contra

Gorvachov en 1991. En xullo

diseolveuse o Pacto de

Varsovia e en decembro

desapareceu a URSS, dando

fin á Guerra Fría.

A República Popular Chinesa

En 1949, o grupo comunista liderado por Mao Tse-tung (Mao Zedong) proclamou a República Popular Chinesa, tras unha longa guerra civil.

As Características do Réxime de Mao baseánbase nun réximesemellante ao partido único desenvolvido pola URSS:

Tratou de reafirmar o réxime eliminando a calqueira adversario, o que implicouunha dura represión que causou un grande número de vítimas.

Popúxose sacar a China do seu atraso económico.

Suprimíronse os costumes típicos do país (ex: o matrimonio infantil).

Implantouse a igualdade entre homes e mulleres.

Deuse prioridade á sanidade e á educación, deste modo, tratouse de acabar coanalfabetismo.

Entre 1958 e 1962 desenvolveuse o programaGran Salto Adiante, co que pretendía producir máis, máis rápido, mellor e máis barato (todo isto senter que sacrificar a agricultura para industrializar o país, como fixera a URSS)

Os obxectivos do plan finalmente non se cumplieron, a pesares do enorme esforzoempleado por toda a poboación.

Por último, a súa política exterior herdou a tradicional hexemonía china sobre Asia sudoriental, buscando expandir o seu modelo político: ocupouo Tibet e intervino en Corea e maís tarde en Vietnam.

China rivalizou coa URSS polo liderazgo do comunismo e as súas relacións acabaron tras a morte de Stalin.