Denizli İlinde Çevresel Asbest Maruziyeti ve Solunum Sistemi Etkileri*

Dr.Fatma Evyapan1, Dr. Erhan Uğurlu1, Dr. Yahya Özpınar2 , Dr. Mustafa Eğri2,D Dr. Ahmet Ergin 3, Dr. Nevzat Karabulut3

1 PAÜ Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ADPAÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği

3PAÜ Tıp Fak. Halk Sağlığı AD4PAÜ Tıp Fak Radyoloji AD

*Proje TÜBİTAK 107S270 Nolu proje kapsamında desteklenmiştir

Denizli İlinde Çevresel Asbest Maruziyeti ve Solunum Sistemi

Etkileri*

*Araştırma TÜBİTAK tarafından SBAG 107S270 No.lu projesi kapsamında desteklenmiştir

GirişAsbestos (gr) asbestinon yanmaz, ateş

almazAmiantos (Lt) “lekesiz”Fizikokimyasal özellikleri nedeniyle XIX:

yüzyıldan itibaren yaygın kullanımAsbest teması

MeslekiMeslek dışı (paraoccupational)Çevresel

Çevresel Asbest TemasıDoğumdan itibarenDüşük düzeydeSürekliKümülatif maruziyet yüksek

Türkiye’de Çevresel Asbest Temasıİç Anadolu, Güneydoğu Anadolu,İç Batı

Anadolu Denizli İç Batı Anadolu Bölgesinde yer

almaktaTavas bölgesinde asbestli topraklar mevcutBu bölgelerde daha önce çevresel

maruziyetin etkilerini ortaya koyan çalışmalar yapılmamışBarış İ Asbestos and Erionite Related Chest Diseases,

Semih Ofset, Ankara (1987)ATS Am J Respir Crit Care Med 170, 691-715 (2004)Artvinli, Arch Environ Health May-Jun 37 (3): 177-81(1982)Dumorlier Am J Respir Crit Care Med 1998.Şenyiğit Respiration, 67: 610-14 (2000)

Asbeste Bağlı Solunum Sitemi Hastalıkları

ATS Am J Respir Crit Care Med 170, 691-715 (2004)

Neopastik Hastalıklar Mezotelyoma Malign Akciğer kanseriPlevral reaksiyonlar Plevral effüzyon Plevral plaklar Diffüz plevral kalınlaşmaAsbestozisKronik havayolu obstrüksiyonu

Gereç ve Yöntem IDenizli Çal ilçesinin Süller kasabasından

gelen ve bilateral yaygın kalsifik plakları olan 55 yaşındaki indeks bir kadın olgu 10 yıl öncesine kadar bu kasabada oturmaktaymış evinin duvarlarını ayda en az bir kere asbestli toprakla sıvamaktaymış

PAÜ jeoloji mühendistliği ile ortak çalışma başlatılarak bölgedeki jeolojik oluşum özelliklerine göre farklı bölgelerden toprak örnekleri alındı ve bölgenin asbest haritası çıkartıldı

Gereç ve Yöntem IIÖrneklem Seçimi: Asbestli bölgelerden 999

kişilik erişkin grubu (Süller,Ekizbaba Köyü, Poyrazlı ve Gömce köyleri);

Çevresel asbest maruziyeti bulunmayan bölgelerden 506 kişilik erişkin grubu çalışmaya alındı (Bekilli Yenimahalle, Bahçeli ve Üçkuyu).

Tabakalı, basit rastgele örneklem yöntemi ile seçildi

Ekizbaba Poyrazlı

Poyrazlı yakınında kapatılmış asbest ocağı

Ocağın önünde asbestli toprak

18 yaş ve üstü nüfus

Örnekleme alınan

Asbest varSüller-Taş mah. 1207 411Süller-Toprak mah. 1250 340Bekilli-Ekizbaba 159 55Bekilli-Poyrazlı 335 112Bekilli-Bükrüce 248 80 Toplam 999 Asbest yokBekilli-Yenimahalle 889 196Bekilli-Bahçeli mah.

1024 226

Bekilli-Üçkuyu 378 84 Toplam 506

Gereç ve Yöntem IIIOlgulara ATS-DLD-78-A

anket formu modifiye edilerek uygulandı

Solunum Fonksiyon Testleri MIR spirobank ile uygulandı

Standart 35 X35 mm PA akciğer grafileri Siemens marka Plyphos 200-E model tüplü gezici cihazla çekildi.

Standart Akciğer Grafilerinin DeğerlendirilmesiBir adet A okuyucusu göğüs hastalıkları

uzmanıBir adet radyolog tarafından ayrı ayrı

değerlendirildiDeğerlendirmelerde uyumsuzluk olduğunda

her iki okuyucu bir arada tekrar değerlendirme yapıldı ve ortak bir karara varıldı

Lif Ölçümleri ve Maruziyet TayinleriİSGÜM bölge laboratuarı tarafından gönderilen teknik

ekip tarafından hem iç hem de dış ortamda yapıldıÖlçümler sırasında normal günlük aktivitelerde açığa

çıkabilecek toz miktarları (örn duvarlara toprak sıvanırken, süpürge yapılırken tozlu ortamda ve sakin ortamlarda) ölçüldü

Lif ölçümleri için CASELLA LONDON AFC 123 marka ve modeldeki toz ölçüm cihazları kullanıldı

Hava örnekleri 25mm çapındaki sellüloz nitrat membran filtrelere alındı. Filtrelerin delik çapı 1,2 mikrondu

Ayrıca alınan örnekler SEM ve X ray difraksiyon analizine tabi tutuldu

Maruziyet tayini: 12xiç ortam lif konstanrasyonu x maruziyet yılı + 12x dış ortam lif konsantrasyonu x maruziet yılı: lif yılı

Demografik VerilerDeğişkenler N=1504 Sayı (%)

Cinsiyet Erkek 643 42.8

Kadın 861 57.2

Yaş 53,04 (16,2) 89 18

Ev içi Asbest maruziyeti*

Yok 506 33,6

Var 998 66,4

Ev dışı Asbest Maruziyeti*

Yok 269 33,6

Var 728 66,4

Sigara Kullanmamış 1032 68,6

Eskiden içmiş 151 10

Halen içiyor 321 21,3

En yüksek En düşük

Sigara Paket/yıl 30,3 (22,3) 132 1

Asbest maruziyeti lif/yıl**

25,1 (17,1) 33,507 1,5

Bulgular: Solunum Semptomları

Maruziyet + N (%)

Maruziyet- N (%)

OR (%95 GA)

p

Hırıltı 214 (21,5)

46 (9,1) 2,8 (1,9-3,8)

<0,001

Nefes darlığı

447 (44,8)

193 (38,1)

1,3 (1,06-1,68)

< 0,001

Hırıltı + nefes darlığı

138 (13,8)

27 (5,3) 2,77 (1,79-4,43)

0,012

Kronik bronşit

107 (10,7)

11 (2,2) 5,8 (3,008-14,1)

<0,001

Solunum Fonksiyon TestleriAsbest + (986) Ortalama (SS)

Asbest – (502)Ortalama (SS)

p

FVC 87,2 (18,4) 90,4 (16,8) <0,001

FEV1 88,1 (19,1) 89,8 (17,2) 0,1

FEV1/FVC 103,2 (8,2) 90,04 =0,014

FEF25-75 77,8 (27,2) 78,2 (25,3) 0,8

PEFR 66,7 (23,2) 71,6 (21,2) <0,01

Solunum Fonksiyonlarında Cinse Bağlı Etkilenme

Kadın

N=572

Ortalama (SS)

Erkek

N=414

Ortalama (SS)

P değeri

FVC 85,6 (18,7) 88,15 (18,1) 0,039FEV1 89,0 (18,1) 87,0 (20,1) 0,1FEV1/FVC 84,8(7,1) 81,3(9,1) <0,001FEF 25-75 76,5 (23,6) 79,7 (31,3) 0,06PEF 64,6 (19,3) 69,6 (22,2) <0,001

Radyolojik Bulgular(N= 1406)Plöropulmoner anormallikler:Maruziyet + %15,2Maruziyeti -: %3,6OR (%95 GA): 4,17 (2,4-7,1)Erkeklerde %14,1; Kadınlarda %5,1 OR:1,55

(1,14-2,1)Radyolojik değişikliklerin görülmesinde

Maruziyetten itibaren geçen süreKümülatif maruziyet (27,09 lif yılı/15,5 lif yılı)

belirleyici

Radyolojik Anormalliklerin Yaş ve Cinsiyet Gruplarına Göre DağılımıDeğişkenler

N=142 Sayı (%)

Cinsiyet Erkek 79 55,2*Kadın 64 44,8

Yaş 18-40 11 7,040-60 18 14,0>60 35 77,5

*P<0,01

N %Plak 123 85 Kalsifik 103 84 Sağ 48 36 Sol 31 23 Bilateral 54 40,6 Karşı 103 84 Diafragmatik 61 8 Profil 48 35 Diğer 5 4Diffüz plevral kalınlaşma Sağ 7 5 Sol 3 2 Bilateral 2 1,6Asbestozis 22 18

Radyolojik Bulguları Olan ve Olmayanlara Akciğer Fonksiyon Testleri

Radyolojik anormallik -

N=1142

Ortalama (SS)

Radyolojik Anormallik +

N=144

Ortalama (SS)

P

FVC 88,87 (17,7) 83,0 (21,1) 0,002FEV1 89,2 (18,4) 84,5 (20,4) 0,01FEV1/FVC 85,9 (11,4) 82,4 (10,4) <0,001FEF 25-75 78,8 (26,4) 72,4 (29,9) 0,007PEF 69,4 (21,1) 62,2 (22,7) <0,001

SonuçlarÇevresel asbest maruziyeti riskini saptamada

indeks olguların izlenmesi maruziyet kaynağını bulmamızda temel rol oynayabilir

Çevresel asbest maruziyetine bağlı plevral etkiler ve radyolojik sonuçlar erkeklerde daha sık görülmekte

Buna karşın kadınlarda fonksiyonel etkilenmeler söz konusu

Kümülatif maruziyet ve ilk maruziyetten itibaren geçen süre de radyolojik belirtilerin ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır

Radyolojik anormallikler akciğer fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir