Denizde Güvenlik Kaptan Yusuf Sertkaya IMO MODEL KURS 1.23 CAN KURTARMA ARAÇLARININ KİFAYETLİ KULLANILMASI IMO MODEL KURS 1.19 DENİZDE CANLI KALABİLME IMO MODEL KURS 1.20 GEMİDE YANGINLA MÜCADELE IMO MODEL KURS 1.14 GEMİDE İLK YARDIM IMO MODEL KURS 1.21
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Denizde Güvenlik
Kaptan Yusuf Sertkaya
IMO MODEL KURS 1.23
CAN KURTARMA ARAÇLARININ KİFAYETLİ KULLANILMASI
IMO MODEL KURS 1.19
DENİZDE CANLI KALABİLME
IMO MODEL KURS 1.20
GEMİDE YANGINLA MÜCADELE
IMO MODEL KURS 1.14
GEMİDE İLK YARDIM
IMO MODEL KURS 1.21
PERSONEL EMNİYETİ ve SOSYAL SORUMLULUK
İÇİNDEKİLER
Genel Güvenlik Bilgileri
DENİZDE GÜVENLİK İLKELERİ 2
A- Eğitim ve Talimlerin Önemi, Acil Durumlara Hazır Olma 2
B- Role Cetveli 3
C- Alarm Verildiğinde Yapılacaklar 4
D- Gemideki Bakım Tutum Talimatları 4
A- Acil Durumlar 5
a- Çatışma 5
b- Yangın 5
c- Oturma 5
d- Su alma 6
e- Denize adam düşmesi 6
B- Acil Durum işaretleri 6
C- Genel Acil Durum Alarm Sistemi 7
IMO MODEL KURS 1.23
Can Kurtarma Araçlarının Kifayetli Kullanılması
KİŞİSEL CAN KURTARMA ARAÇLARI VE KULLANILMALARI 10
A- Can Simidi 10
B- Can Yeleği 10
C- Dalma Giysisi 11
D- Isı Koruyucu Tulum 12
UMUMI CAN KURTARMA ARAÇLARINI DENİZE INDIRME DONANIMLARI 12
A- Kızaklı Matafora 13
B- Palangalı Matafora 14
C- Tek Kollu Matafora 14
D- Serbest Düşmeli Donanım 16
1- Vinç Motoru 16
2- Kancalar 17
a- Matafora Kancası 17
b- Kapalı Can Filikasının Bırakma Kancaları 18
YÜRÜTME ARAÇLARI 19
A- Kürek 19
B- Yelken 20
C- Motor 20
1- Açık filika motoru 20
2- Mekanik Çevirmeli Pervane Donanımı 21
CAN KURTARMA ARAÇLARININ DENIZE İNDİRILMELERİ 21
A- Can Kurtarma Araçlarını Hazırlama 21
Can Sallarını Denize Indirme 22
1- Otomatik Şişmeli Can Salı 22
Hidrostatik Kilit 23
2- Mataforalı Can Salı 25
B- Can Filikalarını Denize Indirme 27
1- Mataforalı Can Filikasının Denize İndirilmesi 27
2- Tam Kapalı Can Filikasının Denize İndirilmesi 28
3- Tam Kapalı Can Filikasının Yerine Alınması 31
4- Filikayı tekrar Kullanıma Hazır Tutma 32
C- Serbest Düşmeli Filikanın Denize İndirilmesi 32
D- Kurtarma Botları 33
Kurtarma Botunun Tekrar Gemiye Alınışı 34
Tehlike İşaretleri
El Maytabı 36
Kullanılması 36
Paraşütlü İşaret Fişeği 37
Yüzer Duman Kandili 38
Güneş aynası 38
IMO MODEL KURS 1.19
Denizde Canlı Kalabilme
DENİZDE CANLI KALABILME 42
A- Geminin Terk Edilmesi İstendiğinde Yapılacaklar 42
B- Suda nasıl hareket edilir ? 43
C- Ters Dönmüş Can Salını Düzeltme 44
D- Denize Adam Düşmesi 45
1- Williamson Dönüşü 45
2- Eliptik Dönüş 46
3- Scharnow Dönüşü 46
DENİZDE CAN KURTARMA ARAÇLARININ KULLANILMALARI 46
A- Can Kurtarma Araçlarına Binme Yöntemİeri 46
1- Can Filikası 47
a- Can filikasına gemide binme 47
b- Gemiden inerek bilme 47
c- Sudan Filikaya Çıkma 47
2- Can Salı 47
a- Can salına gemide binme 48
b- Gemiden inerek Binme 48
c- Sudan Can Salına Çıkma 49
B- Gemiden Uzaklaşma 50
C- Gemiden Uzaklaştıktan Sonra Yapılacaklar 50
1- ilk Olarak Yapılacaklar 50
2- İkinci Olarak Yapılacaklar 52
3- Üçüncü Olarak Yapılacaklar 53
D- Can Kurtarma Aracında Yapılacaklar 54
Soğuktan korunma 55
Sıcaktan korunma 55
Gözcülük 55
Su ve yiyeceğin kullanılması 55
Su 55
Yiyecek 56
Ümit 56
Canlı kalma çalışmasını düzenlemek 56
Kurtarma yardım gelmesi halinde dikkat edilecekler 56
E- Gemiyi Terkten Sonra Yaralılarla ilgilenme 57
a- Şuur Kaybı 57
b- Boğulma 57
c- Kanama 57
d- Yanma 58
e- Susuzluk ve Sıcaklığın Etkisi 58
t- Donma (Hipotermi) 58
g- Sıcak Çaıpması (Hipertermi) 59
CAN KURTARMA ARACINDA BULUNAN TEÇHİZATIN KULLANILMASI 59
- Dalma giysileri gemilerde özel paketleri içerisinde muhafaza edilir. Ve bu paketler en
fazla 2 dakikada açılacak şekilde dizayn edilm işlerdi r.
- Kullanılacağı zaman bu paket açılır ve katlanmış olan dalma giysisi çıkartıhır,
- Çok rahatlıkla bir tulum gibi giyilir.
- Üzerinde pratik olarak dizayn edilmiş su sızdırmaz fermuarların tümü kapatılır, başlık
iyice yerleştirilir,
- Dalma giysisinin içine sıcak tutucu giysiler, üzerine de can yeleği giyilmehidir.
D- Isı Koruyucu Tulum
Su içinde veya ortamın soğuk olup hayatı tehdit ettiği anlarda tehlikeyi en aza indirmek
için tasarlanmış can kurtarma araçlarıdır.
Esas kullanılma gayesi filika içinde oturanları
rüzgar ve deniz tesirinden korumaktır. Can
yeleği giymiş bir insanın yüzü dışında bütün
vücudunu kapatır. Eldiven giyilebilecek
yapıda değilse , elleri de kapatacak şekilde
dizayn edilmiştir. Giyen insanın suda yüzmesni engellemesi
halinde en çok 2 dakika içinde çıkarılabilir. Isı korumalı tulumlar -30°C ye kadar olan
hava sıcakhıklarında, vücut ısısının korunmasını sağlar.Kullanılmaları
- Isı korumalı tulumlar gemilerde paketler içinde muhafaza edilir.
- Bir tulum giyiyor gibi yardımsız olarak çok
kolaylıkla giyilebilir.
UMUMİ CAN KURTARMA ARAÇLARINI DENIZE İNDİRME DONANIMLARI
Son yıllarda can kurtarma araçlarını en hızlı ve en kolay şekilde denize indirmek
amacıyla çeşitli yöntem ve donanımlar geliştirilmiştir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir.
A- Kızaklı matafora
B- Palangalı matafora
C- Tek kollu mata fare
D- Serbest düşmeli yöntem
A- Kızaklı Matafora
Bu donanımda can filikası baş ve kıç tarafındaki kancalardan matafora adı verilen iki
kollu donanıma, çelik tellerle bağlanmıştır.
Can filikası vincin bir parçası olan fren tertibatı el ile boşaltılarak mayna edilir. Kullanılması oldukça kolaydır. Freni tutan ağırlık kaldırıldığında filika kendi ağırlığı ile mataforanın kollarını dışarı doğru çeker, kendisi de dışa doğru açılır. Matafora kollarının uzunluğu kadar dışa açıldıktan sonra fihika aşağı doğru inmeye başlar.
Filika yerine alınırken elektrikle çalışan vinç kullanılır, ayrıca motorun yanında elle döndürü-
len bir dişli kutusu yardımıyla da fihika yerine alınabilir.
Bu dişlinin üzerindeki bir yuvaya çelik bir kol takılarak çevrilir. Dinlenmek için kol
bırakıldığında dişli geri dönmeyecek şekilde yapılmıştır. Böylece yavaş yavaş filika mataf
oraya alınır. Burada dikkat edilecek bir husus. herhangi bir tehlike oluşmasını önlemek için
çelik kol işi bittikten sonra hemen çıkarılıp matafora kolunun üzerindeki yerine
konulmalıdır.
B- Palangalı Matafora
Bu sistem şekilde de görüldüğü gibi oldukça basittir. Küçük ve hafif can filikaları için
kullanılır.
Vidalı şafta bağlı olan kol çevrilerek filikayı taşıyan kol bordaya doğru getirilir. Daha
sonra palanga donanımı ile filika mayna edilir.
Filikayı taşıyan kol dik durumdan açarak yatay hale gelmeye başladığında vidalı şafta
bağlı kolu hızla çevirmemesine dikkat edilmelidir.
C- Tek Kollu Matafora
Bu donanım daha çok can sallarını denize indirmede kullanılır.
Önce matafora güverteye kumanda edecek şekilde tutulur.
Matafora kancası san salı muhafazası üzerindeki askı anelesine takılır.
Çalıştırma pariması çekilerek san salı güverte üzerinde iken açılır.
Can Salı açıldıktan sonra elektrik motorunun hemen yanında bulunan bir manivela ile
matafora kolu bordaya doğru dirisa edilir.
Sel giriş kısmındaki iki parima ile güverte üzerindeki mapalara bağlanarak rampası
kurulur. Bir kişi selin girişinde durarak gelenlere yardım ederek herkesi sala bindirir. Daha
sonra elektrikli motor yardımıyla sal mayna edilir.
Herkes bindikten sonra matafora suya kadar mayna edilir.
Mataforayi mayna eden de çarmıhla su seviyesine kadar iner ve ıslanmadan oradan
salın içine atlar.
Son olarak matafora kancasından gelen parima hızla çekilerek kanca serbest bırakılır
ve gemiden uzağa gidilir.
Virada da durum bunun tersidir. Önce elektrikli motorla vira edilir. Sal güverte hizasına
kadar vira edildikten sonra elle kumanda kolu takılarak matafora kolu güverte üzerine
doğru çevilir.
D- Serbest Düşmeli Donanını
Bu sistem tam kapalı can filikalanında kullanılır. En önemli parça filikayı tutan
kancalardır. Mürettebat filikaya bindikten sonra serdümen dümenin üzerindeki delikten
gelen fren telini çekerek filikayı mayna eder. Filika su seviyesine geldikten sonra baş ve
kıç taraftaki kancalanın rahat açılabilmeleri için teli çekmeye devam eder. Bu sistemin
kısımları aşağıda açıklanmıştır.
1- Vinç Motoru
Tam kapalı filikayı mayna etmek için kullanılan motorun önce emniyet pimi çıkarılır ve
çahıştırılır. Bundan sonra yapılacak olan filika hazır olduktan sonra freni tutan kola bağlı
ağırlık kaldınılarak filika güverteden mayna edilir. Diğer bir yol ise filikanın içine giden fren
telinin çekilmesi ile mayna edilmesidir.
2- Kancalar
a- Matafora Kancası
Mataforahı can sahını havada asılı tutan ve istendiğinde açılarak salı serbest bırakan
bir kancadır.
Kancayı selin halkasına tekme ve açma yöntemi.
- Açma kapama kolu aşağıya doğru çekilerek kanca ağzı açılır.
- Can sahının halkaısı kancanın ağzına takılır ve bırakma kolu hızlıca yukarı itilerek
kancanın ağzı kapatıhır.
- Kancayı otomatik bırakacak şekilde kurmak için birinci savlo (Savlo A) kısa ve
hızlıca çekip bırakılır. Böylece can salı suya indiğinde yük kalkacak ve kanca açılacaktır.
Can salı suya indiğinde kanca açılmazsa ikinci savlo (Savlo B) aşağı doğru çekilerek
kancanın açılması sağlanır.
b- Kapalı Can Filikasının Bırakma Kancaları
Bu çabuk bırakma kancaları üzerlerinde yük varken bile istendiğinde açılacak şekilde
yapılmışlardır. Böylece fihikanın kancaya takılı kalma ihtimali azaltılmıştır. Bunun yanı sıra
yeterli dikkat gösterilmediği takdirde kancanın zamansız bir hareketle erken açılma
tehlikesi vardır. Aslında kanca filika suya indiğinde kendiliğinden açılacak şekilde
yapılmıştır.
Filika suya indiğinde karinasındaki hidrostatik mekanizmanın diyaf nemi oluşan su
basıncı ile itihir. Bu basınçla kancanın
gözlem carnından da görülen kilit göstergesi yukarı doğru kalkar.
Göstergenin bu şekilde kalktığı görüldükten sonra filikanın içindeki kanca açma kolu-
nun özerindeki emniyet pimi çıkarılır. Kol şekilde görüldüğü gibi yukarı doğru kuvvetlice
çekihir ve 90 derece çevrilir. Bu hareket yapılınca kanca açılmış olacaktır.
Çok acil durumda gözlem camından görülebilen kilit göstergesi elle yukarı kaldırılarak
kilit açılır. Bu işlem sadece filika suya tamamen indiğinde yapılmalıdır.
YÜRÜTME ARAÇLARI
A- Kürek
Gemilerdeki filikalanın her ikisinde kürek çekme yenineden bir fazla olacak sayıda
kürekler bulunur. Önce gemiden uzaklaşmak için daha sonra bulunulan bölgeye göre
sahile ulaşma imkanı varsa kürek çekilerek fihika ile seyir yapılır.
B- Yelken
Yelken motorlu olmayan can fihikasında bulunur. Bu fihikada ayrıca kürekler de vardır.
Yelken bezi, direk ve seren sürekli fihikanın içinde bulundurulur.
Önce flok ve ana yelken sereninin halatlanı direğin cundasındaki makaradan geçirilir.
Ana yelken yakalarının kısa olan yakası filikanın pruva yönünde olmasına dikkat edilir.
Daha sonra direk filikanın ortasındaki yuvasınia oturtulur, ana yelken ve flok direğe
çekilerek halatlani volta edilir.
C- Motor
1- Açık filika motoru
Can fihikalanında filika motoru bir kol yardımı ile çevnilerek ilk hareket verilir. İleri ve
geri yol verilebihir, hız ise gaz kolu kullanılarak istenildiği gibi ayarlanır. Burada dikkat
edilmesi gereken önemli bir nokta, hareket verilmesi için çevirme devam ederken makine
kontağı açılacağı anda kolu yerinden çıkarmaktır, çevirme kolu bunu sağlayacak şekilde
yapılmıştır. Aksi halde motor hareket aldığında kolu hızla çevirecek ve makineyi çalıştıran
kişinin eline çarparak veya sıÇrayarak yakındakilere zarar verecektir.
Motorun çahıştırılması:
Karter ve şanzıman yağı kontrol edilir.
Pervane, şaft ve volanın neta olduğu görülür.
Yakıt kontrol edilir, musluğu açılır.
Şanzıman kolu boşa alınır.
Ön ısıtma varsa ön ısıtma yapılır
Marş anahtarı varsa anahtarla kol çevirmeli ise kol yerine takıp çevnilerek çalıştınılır.
Tam kapalı can filikalanının motorları birkaç şekilde çahıştınıhırlar. Bunlar akü ile ve
hidrohik kumandalı olarak bir tüpte basıncın attınılıp, bu basınçla ilk haeketin verilmesidir.
Bu kullanış şekilleri dümen dolabının üzerinde talimatnamede gösterilmiştir. Genel
kaideler olarak şunlar söylenebilir.
- İlk hareket akü ile sağlanıyorsa ekim anahtarı açılır.
- Yakıt devreleri açılır.
- Hidrohikli ise basıncın istenilen seviyede olup olmadığı kontrol edilir.
- Şanzıman boşa alınır.
- İlk hareket verilir. Bu bir düğmeyi çevirmekle veya ayakla bastırmakla olabilir.
- İlk hareket almazsa tekrar denenir.
- İlk hareket alırsa hemen yağ basıncı kontrol edilir.
- Alarm çalarsa makine durdurulur.
2- Mekanik Çevirmeli Pervane Donanımı
Bu tip donanımda pervane fihikada bulunanlar tarafından çevnilir. Filikada oturan her
kişinin önüne gelmek üzere çeşitli mekanik düzeneklerle, hareketi pervaneye iletilen bir
kol bulunur. Bu kol ileri geri itildiğinde hareket sağlanır. Kürek kullanmaktan daha kolaydır.
Mürettebatın hareket yönünü çevirmeden pervanenin dönüş yönünü kolayca tersine
çevirerek filikaya ileri ve geri yol veren bir dişi kutusu bulunur.
Böyle bir donanım yaklaşık 100 kişilik büyük filikalarda bulunur. Bu şekildeki bir filika
sakin bir havada yaklaşık 3-4 mil sürat yapabilir.
CAN KURTARMA ARAÇLARININ DENİZE İNDİRILMELERİTüm can kurtarma araçları en kötü havalara dayanacak şekilde yerlerine bağlanmıs
olmalarının yanında kullar.lmaları çok basittir. Fakat bunu başarabilmek için daha
önceden eğitim almış olmak ve an az bir kez kullanmak veya kullanılışını görmek lazımdır.
Aksi takdirde bu çok önemli araçlar basit bazı hatalar veya bilgisizhik yüzünden
kullanılamaz hale gelebilir hatta tehlikeli olabilirler.
Gemiyi terk amacıyla kullanılan bir çok araç vardır. Bunların kullanılmalarına ait yöntem
ve hazırlıklar aşağıdaki gibidir.
A- Can Kurtarma Araçlarını Hazırlama
Burada anlatılacak olanlar bir can kurtarma aracı indirilmeden önce yapılması gereken
hazırlıkları içerir. Kaptan tarafından henüz gemiyi terk emri verilmemiştir.
1- Önce role kentlerine göre yoklama yapılarak herkesin gelip gelmediği kontrol edilir
ve köprü üstüne rapor edilir.
2- Can yelekleri ve ba;hıkların doğru giyilip giyilmediği tek tek kontrol edilir.
3- Bordada usturmaçalar hazırlanır.
4- Can halatına bağlı bir can simidi hazırlanır.
5- Röle kartlanına göre görev dağılımı yapılarak görev yerlerine geçilir.
A- Can Sallarını Denize İndirme
1- Otomatik Şişmdi Can Salı
Gemideki muhafazahı haliyle duran can sahını gemiye bağlı tutan iki parça vardır,
bunlar; bağlama kayışı ve çalıştırma parimasıdır. Can salının kullanılması çok kolay
olmasına rağmen kurallara titizlikle uyulmahıdır çünkü hataları telafi edecek zaman ve
araç elde olmayabilir.
Denize atılacak tarafta can salı yoksa diğer can filikaları taşınarak geminin terk
edilecek tarafına getirilir. Daha sonra aşağıda sıralanan talimatlara göre can salı denize
atılır.
Can salının denize atılmasında izlenecek yöntem şu şekildedir.1- Çalıştırma parimasının gemiye bağlı olduğunu gör, değilse bağla2- Bağlama kayışını çöz 3- Atılacak yere bakarak uygun olduğunu gör.4- Çahıştırma parimasının bağlı olduğuna bir daha bak5- Can salını denize et6- Çalıştırma parimasını çekerek, tüpü patlat.
Burada en önemli nokta çahıştırma parimasının gemiye bağlı olmasıdır. Paslanma,
kaza,
unutma gibi nedenlerle panima bağlı olmadan denize atılırsa can salı açılmadan ve
hiçbir yere bağlı olmadan denize gidecektir.
Can salı denize atıldıktan sonra çalıştırma pariması çekilerek parimanın boşu
alınır. Parimanın sonu CO2 tüpüne bağlıdır. Panima :ona geldiğinde biraz kuvvetlice
çekilerek tüp patlatılır ve can salı 30-40 saniye içinde açılır. Açılan bir selde, örtünün
körükleri ve salı yüzdüren hazneler şişer. Selin tabanı ise hava sıcakhığına göre salın
içindekiler tarafından şişirilebilir. Daha sonra parima çekilerek can salı bordaya
yanaştınıhır.
Can sahne ilk binen kişi hemen salın rüzgarüstü tarafına geçerek salın rüzgafle
devrilmemesini sağlamaya çalışır. Diğerleri de en kısa zamanda binmeye
çalışmalıdırlar, çünkü dolu can salı daha dengelidir ve daha yavaş sürüklenir.
Hidrostatik Kilit.
Can salları yukarıda anlatıldığı şekilde denize atılamadığında, gemi ile beraber battığı
takdirde kendiliğinden serbest kalarak açılmasını sağlayacak hidrostatik kilitle
bağlanmışlardır, Tabii bunun olabilmesi için selin etrafında ve üzerinde gereksiz bağ ve
malzemeler bulundurulmarnalıdır.
Hidrostatik kidin üzerinde küçük bir delik bulunur, gemi 3-4 metre suya hattıktan sonra
deniz suyunun buraya yaptığı basınçla kilidin içindeki bir yay harekete geçerek selin kihide
bağlı olan bağlama kayışını keserek serbest bırakır. Çalıştırma pariması hala kilide, do-
layısıyla gemiye bağlıdır. Sal suyun üzerine çıkar. Gemi batmaya devam ederken
çalıştırme pariması genihir ve sonunda C02 tüpünü açar. Sal açıldıktan sonra çalıştırma
paniması, hidrostatik kilit tarafındaki ucunde bulunan zayıf bağlantıdan koparak salı
serbest bırakır.
2- Mataforalı Can Salı
Bu tip can salları salın tam tepesindeki metal bir halkadan asılarak, tek kollu matafora
ile bordadan birkaç metre açıkta ya havada açılarak kullanılan can sallarıdır.
Mataforalı donanım, gemi boşken 10 derece kadar trimli ve 20 dereceye kadar meyilli
halde iken mayna edecek yeterliliktedir. Mataforalı can salı, hazırlama emri verildikten
sonra 3 dakika içinde binmeye hazır hale getirilebilmelidir.
Can salı mataforadan gelen bir tel halata bağlıdır. Donanımın en önemli kısmı salın
üstündeki halkaya bağlanan özel tertibatlı bırakma kancasıdır. Bu kanca salın içinde
bulunan biri tarafından kancadan gelen bir savlonun çekilmesi ile açılır
Özel bırakma kancası üzerine ağırlık varsa kendiliğinden açılmayacak şekilde
yapılmıştır. Can salı denize indiğinde ağırlık kalkar ve kanca açılır. Suya değmeden
açmak istediğimizde can salının içinde bulunan kancadan gelen tel çekilir. Eğer açılmazsa
hızlı ve sert bir şekilde bir kaç defa daha çekilmelidir.
Bir arıza dışında, can salı deniz seviyesine 2 metreye kadar alçaltılmadan
açılmamalıdır. Can salı açıldıktan sonra bilindiği gibi mürettebat binerken ve bindikten
sonra denize indirilene kadar havada asılı durmaktadır. Bu arada yapılacak herhangi bir
yanlış müdahale çeşitli tehlikeıere neden olacaktır. Röle talimleri sırasında, kurtarma
araçlarının denize indirilmesinde kullanılan bırakma kancasına ait ciddi kazalar meydana
gelmiştir. bunlara aşağıda anlatılan yanlış kullanım veya aksaklıklar sebep olmuştur.
a-Yeteri kadar alçalmadan filikadakiler tarafından kan canın açılması nedeniyle olmuş,
ölüm ve yaralanmalar meydana gelmiştir.
b-Can filikası su seviyesine indiği halde kanca açılmamış tilikadakiler arasında bazı
yaralanmalar olmuş, kanca açılana kadar büyük zorluklarla karşılaşmışlardır.
c- Mataforalı can sallarında can salın~n erken indirilmesi nedeniyle can salında
hasarlar oluşmuştur. Yukarda sayılan kazalar role talimleri sırasında olmuştur. Gerçek bir
olay da ise daha tehlikeli olabilir.
Can kurtarma araçlarının imalatçılarının farklı olması nedeniyle, Can salı tiplerinde çok
az da olsa bazı değişiklikler olabilir. Fakat bunlar bir tip kurtarma aracının kullanılması
bilen birini, diğerlerinin kullanılmasını engellemeyecek şekilde küçük değişikliklerdir.
Ayrıca bunlara ait basit, kolay anlaşılır resimli açıklamalar can sallarının üzerinde ve
yakınında bulunur.
B- CAN FİLİKALARINI DENİZE İNDİRME
Gemilerde bulunan kurtarma araçlarının kullanılması en zor olanı mataforalı can
filikasıdır. Tek başına bir kimsenin can fihikasını indirebilmesi saatler alabihir, Üstelik bu
kimsenin fihikanın indirilişini de çok iyi bilmesi gerekir. Anlaşıldığı gibi can fihikasının
indirilmesi tam bir ekip ve bilgi işidir. Ayrıca filika matafora donanımı ile birlikte birkaç ton
ağırhıkta bir kuvvet oluşturacağından yanlış bir hareket büyük hasarlara neden olabilir.
1- Mataforalı Can Filikasınm Denize İndirilmesi
Tüm olağanüstü durumlarda nelerin kimler tarafından ve nasıl yapılacağını gösteren
role kartlanında can filikasının indirilmesine ait görev dağılımı da yapılmıştır. Mürettebat
fihika güvertesine toplandıktan sonra aşağıdaki işler sırayla yapılır.
- Tüm mürettebatın veya o fihikaya ait mürettebatın listesine göre yoklama yapılır.
- Can yeleklerinin doğru giyilip giyilmedikleri kontrol edilir.
- Köprüüstüne rapor edilerek izin istenir.
- İki kişi filikaya, iki kişi filikayı mataforaye bağlayan liftinlere, bir kişi vince ve iki kişi
de panmaya olmak üzere görevlendinihirler.
- Önce, iki kişi metaforanın kollarındaki merdivenden veya filikaya bitişik güverteden
fihikaya çıkarlar. Bu iki kişi fihikada aşağıdaki işleri yapar.
- Filikanın dibinde bulunan havra dehiklenini, orada bulunan havra tapalanı ile
kapatırlar. Filikanın beş tarafında bulunan baş parima ve kıç panima halatını tüm matafore
donanımının dışından gelmesine dikkat ederek aşağıda panimayı bekleyen panimacılara
verirler.
- Filikanın beş ve kıç tarafındaki kancalara matafora kollarının ortasından gelen tel
sapanları takarlar.
- Matafora kolları arasındaki karanfil halatına bağlı olarak asılı duran can halatlarının
-Hahat atma aleti atılmak istenen yöne çevrilip,45°’lik bir dikey açı yapacak şekilde
tutulur (diz ile destek yapılabilir) ve tetiğe basılarak ateşleme yapılır.
Roket atılırken o andaki rüzgar durumu ve roket atıhacak yer ile aradaki mesafeye de
ayrıca dikkat edilir.
Çevrede bulunan gemi veya karada-ki bin istasyonun dikkatini çekmek ve yardım
istemek amacıyla kullanılan görünür işaretler işaret fişeklenidir.
Amaçlarına ve ortama göre kullanılmak üzere 3 değişik çeşitte işaret fişeği vardır.
Bunlar; El maytaplanı, paraşütlü işaret fişekleni ve yüzer duman kandiblenidin.
El Maytabı
El maytaplanı suya dayanıklı özel muhafazalanı içinde bulunur. Maytabın
muhafazasının üzerinde kullanılmasını açıkça gösteren tahimat ve şekiller mevcuttur.
15000 mumdan az olmayacak ışık şiddeti ile, değişmeyecek şekilde parlak kırmızı renkte
yanan. Yanma süreleri en az 1 dakikadır.
Kullanılması
-El maytaplarını filika veya can salının rüzgar altı sahası kullanılmalıdır.
-Kullanılacak yer şişirilebihir can salı ise hem dışarıda tutulmalı hem de elden
düşürmemeye dikkat edilmelidir,
-Değişik çeşitleri vardır. Fakat genelde kullanılan tipi şu şekihdedir; Üst kapağı açılıp,
alt kısımdaki daha ince olan
sap bölmesi oklan karşı karşıya gelecek şekilde döndürülerek ,ateşhemeye hazır hale
getinilirler. -Daha sonra kollar uzatılarak bir noktada bu sap kısmı içeriye doğru hızlıca
itilerek eh maytabı ateşle-nin. Ateş aldıktan sonra kıvılcım sıçnamasina dikkat edilerek
çaprez biçimde kollar uzatıhanak bitene kadar elde tutuur. Değişik tipte olanlar için,
fişeklerin üzerinde kullanma talimatları verilmiştir.
Paraşütlü İşaret Fişeği
Suya dayanıklı muhafazalan içinde saklanır. Üzerlerinde kullanma şekil ve talimatları
vardır. Peraşütlü işaret fişeği dikey durumda ateşlendiğinde(bu açı en fazla 80-85 derece
olmalıdır) yaklaşık 300 m. yüksekliğe enişebihin ve parlak kırmızı renkte oluşan ışığını
paraşütüyle b1hikte tepe noktada bırakır. Tepe noktasından aşağı inmeye başlarken
paraşüt açılır ve çok parlak kırmızı ışık yavaş yavaş ahçahır.
Işığı 30.000 mumdan az olmayan şiddette devamlı yanan. Yanma süresi 40 saniyeden
fazla devam eden. Paraşüthe bağlantılı ışık 5 m/sn civarındaki düşme hızıyla irtife
kaybeder.
Birçok şart için en kullanışlı ve dikkat çekici işaret aracıdın. Dikkat edilmesi gereken
noktalar, rüzgarın hesaba katılması, rüzgarın artmasıyla atıcının kol eçısının dikey olarak
arttırılması, tam dikey veya yetay tutulmamasıdır.
Kullanılması;
-Değişik tipleri vardır. Fakat genel olanak ;üst ve alt kapaklanının açılıp, ahttaki tetiğin
emniyet piminin çıkarılması ile fişek ateşlemeye hazır pozisyona getirilir,
-Rüzgara göre ayarlanan dikey bir pozisyonda tek elle tutuhur, vücuttan uzak ve
yüksek bir noktada diğer elle tetiğe duruş pozisyonunun tersine doğru basarak fişek
ateşlenir.
-45°’lik bin açıyla göndenildiğinde 200 m.,
tam dikey tutuhduğunda 300
m. yüksekliğe enişebihin.
Yüzer Duman Kandili
Gündüz işareti olarak kullanılan bu işaret tununcu renkte duman çıkaran ve denizde
yüzebilen bir işerettir. Ateşleme ile çahışmaması sebebiyle su yüzeyi-nin petrol veya yağ
ile kaplı olduğu ontemharda emniyet içinde kullanılabilir. Havadan görühebilme için uygun
bin işarettir. Turuncu renkli duman deniz üzerinde yayılın, sert rüzgarda çabuk dağıhacağı
için böyle durumda çok kullanışlı olmaz.
Kullanılması;
-Değişik p ve çeşitte olanları mevcuttur. Fakat vasıfhanı aynıdır. Kutunun üzerinde
kendihin kullanıhışını gösteren kısa bir tahimat bulunur. suda yüzerken 3 dakikadan az
olmayacak süre ile değişmeyen oranda ve turuncu renkte duman çıkartır.
Kutunun üst tarafı dikey yukarı gelecek şekilde tek elle tutulunken diğer el ile üst tarafı
kapatan plastik kapak açılır. İp ile bağlı olan plastik halka çekilerek tertibat ateşlenir,
Hemen rüzgar altı olan bölgeye doğru denize atılır birkaç saniye sonra duman çıkmaya
başlar. Suyun 10 cm. altına 10 sn. sure ile batsa dahi, duman çıkartmaya devam
edecektir.
Güneş aynası
Güneş aynası parlak bir metal hevha ve kısa bin iple bağlı hahkadan oluşur. Güneş
ışığını istenilen bir yere yansıtmakta kullanılır. İşaret verilecek gemi veya uçak, halka ve
metal arasında üzerindeki küçük deliklerden bakılarak aynı hizaya getirilir. Böylece
istenilen hedefe güneş Işığı yansıtılmış olur.
IMO MODEL KURS1.19
Denizde CanlıKalabilme
DENİZDE CANLI KALABİLME
A- Geminin Terk Edilmesi İstendiğinde Yapılacaklar
İyi organizasyon kısıtlı olan zamanı en verimli bir şekilde kullanmayı ve paniğe kapılmadan
gemiyi terk etmeyi sağlar. Unutulmamalıdır ki, gemi terk edileceği ana kadar en iyi can
filikasıdır, bu nedenle gemi suyun üzerinde yüzdüğü sürece gemiyi terk etmek
düşünülmemelidir. Tabii bu durum geminin içinde bulunduğu tehlikenin biçimine ve
geminin yapısına bağlıdır. Eğer gemiyi terk etmek zorunda kalırsanız yaşamınız çeşitli
tehlikeler tarafından tehdit edilecektir. İşte tüm bu tehlikelere karşı alınması gereken ilk
şahsi tedbirler şunlardır;
1-Alarmı duyunca telaşa kapılma,
2-Hemen sıcak tutucu şeyler gıyin,
3-Can yeleğini giy,
4-Görev yerine git.
- Her durumda bir can kurtarma aracı bordada geminin aniden batmasına karşılık bir tedbir
olarak hazır tutulmalıdır ve kaptan ;emiyi terk emri vermeden kesinlikle gemi terk
eciilmenelidir.
- Alarmların ve/veya gemi düdüğünün çalınması ile telaşa düşüimeden panik yapmadan fa-
kat vakit kaybetrneyecek şekilde bir çabukluk gösterilmelidir.
- Gemiyi terk etmeden önce herkes yeteri kadar sıcak tutucu şeyler giymelidir. En iyisi yün-
lülerdir, giyilen yünlülerin veya diğer giysilerin üzerine üstlük olarak bir yağmurluk veya
muşamba tipi giysi giyilmeli varsa bere ,eldiv9n ihmal edilmemelidir. Bunların üzerine can
yeleği giyHerek vakit geçirmeden görev kartında belirtilen yerde topianılmalıdır.
Toplanma yerine geldikten sonra kaptan tarafından müsaade verildiğinde can salı ve filika-
ya koymak üzere ilavesu ve yiyecekler de getirilmelidir. Öncelik ısı tutuculara ve suya
verilmelidir.
Gemiyi terk etmeden önce fırsat varsa bol bol su içilmelidir. Bu vücuttaki suyu arttırır ve
can salının kalabalığı ve heyecanın neden olabileceği ani zihin durmasında olabilecek idrar
tutulmasını da önler.
-Şeker, bisküvi gibi karbonhidratiı yiyecekler vücut sıvısının tutulmasına yardımcı olacak,
böylece yağlar ve proteinler daha sonra kullanılacaktır.
-Gereksiz panik yaparak hayati önem taşıyan, filika telsizi ve acil durumlar için kilit altında
tutulan morfin gibi uyuşturucular unutulmamalıdır.
- Gemiyi terkte yararlı olabilecek diğer malzemeler şunladır:
-Fazla bir can yeleği
-Plastik torbalar,( malzemeleri kuru tutar ve deniz tutmasında kullanılır.)
-Tıbbi malzemeler, ilaçlar
- İlave olarak mevki bildiren işaretler
-Seyir malzemeleri
- Küçük filika teçhizatları, el incesi, usturmaça, aletler vs.
- Kalem ve kağıt, (jurnal tutmak için)
Su ve yiyecek
B- Suda nasıl hareket edilir?
Gemi mümkün olduğunca suya girilmeden terk edilmeye çalışılmalıdır. Bunun için borda is-
keleleri, şeytan çarmıhları, halatlar veya yangın hortumları kullanılabilir. Fakat bunlar
mümkün olamıyorsa suya atlamaktan başka çare yoktur. Ancak suya atlarken de dikkat
edilmesi gereken hususlar vardır.
1-Şartlar müsait olduğu sürece rüzgarüstü nden ve denize en yakın yerden atlanmalıdır.
2-Can yeleği usulünce bağlanmış olmalıdır,
3-Bir elle burun ve ağız kapatılırken, diğer elle üstten çapraz atılıp can yeleği omuz üstün-
den bastırılır.
4-Denize atlanacak yere bakılarak denizde bir cismin veya insanın olup olmadığına bakılır.
4- Ayaklar birleştirilir, ileriye doğru bakarak ayak üstü (çivileme) atlanır.
Su içerisinde vücut ısısı daha süratli bir şekilde kaybolacak ve bu durum baygınlığa ve
müteakiben ölüme sebep olacaktır. Üstünüze giyeceğiniz giysiler hem atlayış esnasında
soğuğun sebep olacağı şoktan hem de vücut ısısının hızlı kaybından sizleri koruyacaktır.
Su içerisindeki hareketin ana esasları şunlardır
- Atladıktan sonra gemiden hemen uzaklaşmak gerekir. Çünkü gemi hatarsa yakın çevresini
etkileyen kuvvetli bir emme oluşturacaktır. Buna kapılmamak ve gemiden yüzeye hızla
çıkan enkazın çarpmasından korunmak için gemiden birkaç yüz metre açılmak gerekir.
- ilk amaç hemen bir can aracına binme olmalıdır, bunun için yüzülebilir, aksi takdirde müm-
kün olduğunca hareketsiz bir şekilde vücut ısısını harcamayacak pozisyonda yardım
beklenmelidir. Bu arada yardım istemek için can yeleğindeki düdük ve ışık ta
kullanılmalıdır(ortama göre) Gelişi güzel yüzmenin hiçbir faydası olmadığı gibi vücut
ısısının lüzumsuz harcanmasına sebep olur.
- Eğer mümkün olursa sudaki diğer kazazedelerin yanına gidilip onlarla bir gurup oluşturul-
malıdır. Vücut ısısını korumak için gruptakiler birbirlerine sarılarak beklemelidir. Grup
halinde beklemek hem psikolojik rahatlama Sağlar hem de uzaktan daha iyi görülebilme
imkanını arttırmış olur.
-Eğer denizde yağ yangını varsa can yeleği çıkarılarak suyun altından mümkün olduğunca
uzağa yüzülür. Nefes almak için çıkmadan önce eller yukarı çıkarılıp dairesel olarak
çevrilerek yağsız bir alan oluşturulur. Sırt rüzgara döndürülüp kollar çapraz sallanırken
derin bir nefes alınıp tekrar hızla dalınır. Dalarken eller yüz etrafında tutularak baş suya
daldırılır. Sonra rüzgar üstündeki açık tarafa doğru yüzülür.
C~ Ters Dönmüş Can Salının Düzeltme
Denize atılan can Salı bazen ters şekilde açılır veya rüzgar ve dalgalar nedeniyle ters
dönebilir, bu durum özellikle can salı boşken daha fazla olur. Eğer can salının çadırı su ile
dolmadıysa ters dönmüş can salını bir kişi kolaylıkla düzeltilebilir. Can salının ters
dönmesinden sonra hemen düzeltilmesinde yarar vardır.
Düzeltme işlemi şu şekilde yapılır:
- Can yeleğini giymiş bir kişi can salının “Right Here yazısının olduğu yeri bu yazı yoksa
tüplerinin Olduğu kısmı rüzgar altına bırakacak şekilde can salını çevirir.
- Daha sonra bu kısımdan, yani tüplerin olduğu taraftan salın üzerine çıkar varsa right here’
yazısının olduğu yere yoksa tüplerin üzerine basar ve salın altındaki düzeltme kayışlarını
iki eliyle tutar.
- Kayışları çekip kendi ağırlığını arkaya verir ve salı kendi üzerine gelecek şekilde çeker. Bu
şekil bir hareketle sal rüzgarında yardımıyla kolaylıkla çevrilebilir.
- Bu çevriliş sonucunda sal çeviren kişinin üstüne kapanır, telaşa kapılmadan düzeltme
kayış-ları elde tutulur, ve kayışlar iki elle çekilerek baş yönüne doğru hamle yapılarak salın
altından çıkılır. Eğer düzeltme kayışları tutulamaz ise yüzüstü yüzmekten kaçınarak can
yeleğinin yüzdürücü etkisiyle alttan kayarak salın altından kolaylıkla çıkılır.
- Eğer can salının çadır kısmı su ile dolmuş ve bir kişiyle düzeltilemiyorsa, doğrultma
kayışları birden fazla kişiyle çekilebilir. Doğru düzeltme yapılırken salın ağzı aşağıya gelir
ve salın içindeki su kolayca boşalır.
Az bir ihtimalle olsa da can salı dolu iken ters dönebilir. Böyle bir durumda can sallarının
en kuvvetli fırtına ve havalara dayanacak şekilde yapıldığı ve güvenli olduğu unutulmamalı
ve paniğe kapılmamalıdır. Can salı ters dönse bile suyun üzerinde yüzecek ve içindeki
hava yeterli olacaktır. Can salını düzeltmek için herkes sırtını can salının bir yanına
yaslayıp can halatlarına
sıkıca tutunarak ağırlıklarını vermelidir. Bu hareketin sonucunda sal düzelecektir. Dikkat
edilmesi gereken şey panik yapmamak,sal amirinin emirlerini dinlemek ve dönmeler
sonucu oluşabilecek yaralanmaları engellemek için tedbir almaktır.
- Can salı kayalık bir bölgeye doğru sürüklenirse kesinlikle terk edilmemelidir. Salın
yüzdürücü bölümleri kayalıklara karşı usturmaça görevi yapacaktır. Böyle bir durumda
salın tabanı şişirilmeli ve bir yerde sıkışıp kalmamak için salın giriş örtüsü yarım açıp
bağlanmalıdır. Sahile yarılırsa, can salı üst kısmından tutularak sahile çekilip, koruyucu
tente olarak kullanılabilir.
D- Denize Adam Düşmesi
Hareket halindeki bir tekneden denize adam düşmesi halinde düşünülecek ilk iş,
düşen kişiyi teknenin pervanesinden korumaktır. İkinci olarak düşenin yerini tesbit etmek
ve son olarak ta denizden tekneye almaktır.
Gemiyi kullanan denize düşen birisi olduğunu gördüğünde hemen dümeni adamın
düştüğü tarafa doğru basar. Bu şekilde teknenin pruvası düşenin tarafına dönerken
teknenin kıç tarafı adamdan uzaklaşır.
Denize adam düştüğünü teknede bulunan diğer insanlar görürse “denize adam düştü”
diye bağırarak köprüüstüne haber verirler ve ardından bir can simidi adama doğru atılır.
Denize adam düştüğünü gören veya haber alan vardiya zabiti:
Dümen adamın düştüğü tarafa alabanda basar.
Deniz adam düştü şamand~ asını denize atar, Alarm çalar, Kaptana haber verir.
Makineye hazır ol vurur, ve telefonla bilgi verir.
Uygun bir dönüş şekli ile dönüşe geçer
Etraftaki qemileri VHF ile uyarır.
Geminin etrafına gözcüler koyar. Gece işe aydınlatmalar hazırlanır.
Dümen adamın düştüğü tarafa basıldıktan ~damın düştüğü yeri kaybetmemek için veya
dönerek başlangıç noktasına gelebilmek için yapılabilecek birkaç manevra şekli vardır.
1- Williamson Döııüşü
Bu manevra ile başlangıç noktasına daha çabuk dönülür. Dümen adamın düştüğü tarafa
alabanda basılır. ~3e-mi başlangıç rotasından 70° döndüğünde dümen bu sefer ters tarafa
alabanda basılır. Pruva başlangıç rotasının 180~ tersine kadar geldiğinde dümen ortalanır,
bu rotada denize düşen kişi pruvada olacaktır.
2- Eliptik Dönüş
Bu dönüş şeklinde ise önce adamın denize düştüğü tarafa dümen alabanda basılır. Pruva
önceki rotanın 180° tersine gelince dümen ortalanır, Dönüş sırasında tekne hızını
kaybedecektir, Son rotada tekne ilk hızını alıncaya kadar bu rotada gidilir. Başlangıçtaki
hızını kazanıncc tekrar aynı yönde alabanda basılır. Yine 180~ tersine veya denize adam
düştüğü sıradaki rotaya gelindiğinde dümen ortalanır, bu rotada denize düşen kişi pruvada
olacaktır.
3- Scharnow Dönüşü
Bu dönüş gemiden adam düştüğünün geç
fark edilmesi halinde uygulanır. Önce dümen
alabanda basılır, ilk rotadan 240 derece
saptıktan sonra aksi tarafa alabanda basılır.
İlk rotanın 180 derece aksine 20 derece
kala dümen ortalanır ve viya edilir.
Her iki dönüş şeklinde de denize düşülentarafa dümen alabanda basılır.
Denize düşen birini dalgaların arasında
görmek ve duymak çok zordur. Bu nedenle
denize düşen
birisi görüldüğünde veya duyulduğunda daha
sonra faydası görüleceğinden hemen bir can
simidinin denize atılması gerekir.
DENİZDE CAN KURTARMA ARAÇLARININ KULLANILMALARI
A- Can Kurtarma Araçlarına Binme Yöntemleri
Can kurtarma araçları olarak kullanılan filika ve can sallarına ortamın şartlarına göre
değişik yerlerden binilebilir. Can kurtarma araçlarına üç şekilde binilir.a-Gemiden Binmeb-Gemiden İnerek Binme
c-Sudan can kurtarma aracına Çıkış
1- Can Filikası
a- Gemide BinmeCan Filikası güverte seviyesine indirilip hazır hale getirildikten sonra kaptan emri ile
araçlara binilmeye başlanır.
Eğer gemide yolcu varsa, filikada bulunan iki kişi binenlere, öncelik kadın ve çocuklarda
olmak üzere yardım edecektir. Gemideki mürettebat ta yolcular filikaya binene kadar
binenleri tutarak son anda bir kaza olmamasına özen gösterecektirler.
Gerek yolcu gerekse ticaret gemisinde gemi mürettebatı filikaya en son binecektir.
Mürettebat sırayla filikaya biner ve her binen diğerinin karşısına gelmek üzere hemen otu-
rurlar.
İki can halatı elden ele uzatılarak herkesin halatı tutması sağlanır.
En son filika mürettebatı da bindikten sonra filika mayna edilir.
b- Gemiden inerek bilmeCan filikalarına güverte seviyesinde iken binilememesi durumunda gemiden inilerek
binilir. Bunun için borda iskeleleri, çarmıhlar, halatlar veya yangın hortumları kullanılabilir.
Bunlar güvertedeki bir yere Sağlam şekilde bağlanmalı ve kuvvetlice çekilip denenmelidir.
İnerken rahat hareket etmek amacıyla can yelekleri çıkarılmamalıdır.
Gemiden inen kişinin düşebileceği göz önüne alınarak filika baş parirla halatı
kullanılarak inen kişi su seviyesine iyice yaklaşana kadar altında durmamaya gayret
göstermelidirler.
Ayrıca düşme tehlikesini ortadan kaldırmak için inen kişi can kemerine bağlanarak
yavaş yavaş indirilebilir.
c- Sudan Filikaya Çıkma
Sudan herhangi bir can kurtarma aracına çıkmak oldukça zor bir iştir. Bunun içir
filikanın küpeştelerinde tutamaçlar ve su seviyesinin altında bir basamak bulunur.
Çok değerli enerjiyi boş yere harcamamak için filikaya çıkarken basamakların olmadığı
yerlerden çıkmaya çalışılmamalıdır.
Tutamaçlardan tutulduktan sonra ayaklar basamağa konup yavaşça yaylanılır ve
filikadakilerin de yardımıyla filikaya çıkılır. Filikaya ilk denemede çıkılmaya çalışılmalıdır.
2- Can Salıa-Gemide BinmeCan sallarının gemiden binilen tipi mataforalı can salıdır. Bu can salı mataforaya asılı
olarak bordanın dışında açıldıktan sonra güverte seviyesine kadar indirilir. Daha sonra
salın girişinde bulunan parimalar sıkıca güvertedeki mapalara bağlanır. Can salına tek tek girilir. İçeri giren kişi salın içindeki can halatlarına tutunarak oturur.
Böylece mataforanın başında duran biri hariç herkes bindikten bir parima hariç, salın
güverteye bağlı diğer tüm halatları mola edilir.
Salın girişinde duran son adam salı tutan kancadan gelen kurtarma halatını elinde tutar
ve hazır olduğunu belirttikten sonra yavaş yavaş sal mayna edilir.b- Gemiden İnerek Binme
Can salı suda açıldıktan sonra pariması çekilerek bordaya yanaştırılır. Bu şekildeki can
salı-na, en doğru hareket olarak çarmıh kullanılarak binmektir fakat bu mümkün olmadığı
takdirde halat, yangın hortumu ve borda iskeleleri kullanılarak binilebilir. Bunları en zor
şartlarda dahi bunları kullanmanın amacı daha önce de belirttiğimiz gibi can kurtarma
aracına ıslanmadan bin m ekti r.
Bordadan can salına inen kişinin düşerek sala ve içindekilere zarar vermesini önlemek
için altında durulmamalıdır. Su seviyesine 1-2 metre kalana kadar indikten sonra can salı
yanına veya altına getirilir.
Can salına sadece 1 metre kada1 yükseklikten diğer insanlara zarar vermeyecek şekilde
göğüs üzeri olarak atlanabilir. Can salına hasar verebileceği için kesinlikle çok yüksekten
atlanmamalıdır.
Suya girmek zorunda kalınırsa can salına en yakın yere atlayarak en hızlı şekilde can
salına binilmelidir.
Herhangi bir can kurtarma aracına binmek için suya atlamak mecburiyetinde kalınırsa
suya atlama aşağıdaki şekilde olmalıdır.
- Can yeleğini giy,
- Bir elinle ağzını ve burnunu kapat.
- Diğer elinle üstten çapraz yapıp omuzdan can yeleğini sıkıcı tut
- bacakları birleştir.
- aşağısını kontrol et.
- ileri bak
- çivileme atla.
Gemi rüzgar altına doğru sürüklendiği için ve yangın veya patlama halinde öncelikle rüzgar
altı tarafı etki altında kalacağından denize rüzgarüstü tarafından atlanılmalıdır.
c- Sudan Can Salına Çıkma
Sudan can salına çıkmak filikaya çıkmaktan daha zordur. Sakin ve soğuk olmayan bir
denizde dahi zor olan bu işin dalgaların olduğu soğuk bir havada daha da güçleşeceği
unutulmamalıdır. Bu konuda eğitimli olmak ve kurallara uygun davranmak çok önemlidir.
Can yeleği ile denize atladıktan sonra bir can kurtarma aracına yaklaşırken yüz yukarı
gelecek şekilde dönülür, ayaklar bitişik tutulur ve sadece kollar sallanarak yüzülür.
Kurtarma aracına yaklaştıktan sonra sırasıyla şu şekilde hareket edilir.
Birinci kişi;
- can salına binecek ilk kişi can salına yaklaştıktan sonra salın girişinde bulunan çarmıhın
üst halat!ırını iki eliyle tutar.
- iki ayağıyla çarmıhın diz hizasındaki basamağına basar.
- vücudunu can yeleği ile suya birkaç defa daldırarak hız kazanır.
- sonuncuda tüm gücüyle kendini içeri yuvarlayarak atar ve kenara çekilir.
İkinci Kişi;
Can salına ikinci olarak binecek kişi birincisi gibi aynı şekilde çıkar, yalnız birinci binen son
hamlede ikinci kişnin omuz ve sırtından tutup çekerek içeri gi~mesinde yardımcı olur.
Üçüncü Kişi
İlk iki kişi can salının girişinin iki tarafına yerleşirler ve üçüncü kişiyi önce koltuk altiarından
hafifçe tutarlar. Sudaki kişi hızlanmak için kendini hafifçe birkaç defa suya batırdıktan
sonra ve tam içeri atlarken sırtından da destekleyip içeri alırlar. Hızlanmak için suya batıp
çıkma sayısında yanlışlığa neden olmamak için saldakilerin sesli olarak saymaları yararlı
olacaktır. Ayrıca iki defa suya batıp üçüncüden sonra sala atlamak yeterlidir.
Yukarıdski üç yöntemde denizde yardım eden kimse olmadığı düşünülerek anlatılmıştır.
Bu üç halde de denizde bir veya iki kişi varsa bunlar girişin iki yanında suda beklerler ve
gelenler sala çıkarken bacaklarından iterek yardımcı olurlar. Sudaki yardımcıların hep aynı
kişiler olmaması soğuğa ve yorgunluğa dayanabilmek için gereklidir. Suda yardımcı olan
kişi, birini içeri aldıktan sonra kendisi biner, diğer gelen onun yerine geçerek sırayla yardım
edilmiş olur.
B- Gemiden Uzaklaşma
Herkes kurtarma aracına bindikten sonra gemiye bağlı olan parima kesilir. Küreklerle
veya kanca ile bordadan açılmaya çalışılır. Gemi sürüklendiği için hafif bir girdap aracı
bordaya doğru çeker veya gemi rüzgar altından indirilen can filikasının üzerine doğru gelir.
Bu nedenle burada mahsur kalıp vakit kaybetmemek için çabuk davranmak gerekir.
Can salları rüzgar üstünden denize atılmalıdır. Bu şekilde rüzgar salı bordaya yanaşık
tutacağı sala binmek daha kolay olacaktır. Ayrıca duman veya alevden sal korunacaktır.
Bordadan uzaklaşmak biraz daha zor olabilir, bunun için salın içindeki küçük kürekler
kullanılır. Bu arada bordaya doğru sürüklenmeyi azaltmak için hemen deniz demiri
atılmalıdır.
Can kurtarma aracı geminin hareketine göre baş veya kıç tarafına doğru kaydırılarak
vakit kazanılmış olur.
C- Gemiden Uzaklaştıktaa Sonra Yapılacaklar
1- İlk Olarak Yapılacaklar
Bir kurtarma aracına binmek demek kurtulmuş olmak demek değildir, bu özellikle soğuk
ve denizli havalarda daha geçerlidir.
Kurtarma aracına biner binmez hayati birkaç önlem hemen alınmalıdır. Bunlar
diğerlerinden önde gelir, kısaca dört başlık altında toplanır.
a-Parimayı kes
Diğer kazazedelerde araca alındıktan sonra can salında, girişin yanında bulunan emniyetli
çakı ile, filikada ise baltayla kurtarma aracını gemiye bağlı tutan parima kesilir.
b-Gemiden uzak/aş
Geminin batması halinde oluşacak girdaba kapılmamak, suyun üzerine hızla çıkacak
malzemelere çarpıp yaralanmamak için veya bir patlama durumunda olabilecek yangında
alev ve dumanlardan korunmak için gemiden rüzgarüstü tarafına doğru en az 200-300 metre
kadar uzaklaşmak gerekir.
c-Deniz demirini at
Gemi bordasından 200-300 metre avara ettikten sonra avara ettikten hemen sonra deniz
demiri atılır Böylece rüzgarın kurtarma aracını sürüklenme hızı azalacaktır. Ayrıca kurtarma
yardım için kazazedelerin yapması gereken en önemli hareket olan kaza mahallinden
uzaklaşmamak böylece yerine getirilecektir.
Deniz demirinin pariması can salının girişinin yan tarafındadır. Böylece deniz demiri
atıldıktan sonra salın girişi rüzgar ve denizlere yan duracak, içindekileri koruyacaktır. Ayrıca
salın dalgalarla ve rüzgarla alabora olmasını önleyecektir.
d-Salın girişini kapat
Soğuk havalarda salın girişini kapatılır. Filikalarda ise filikanın tipine bağlı olarak içindeki
malzemeler değişecektir bunların kullanılması diğer bölümlerde anlatılmıştır.
Salın tabanı içerideki lastik pompa ile şişirilir. Eğer can salının içinde basınç bırakma valfı
çalışıyor ve Sal açıldığından beri salın yüzdürücü haznelerindeki fazla basıncı kaçırıyorsa
giriş örtüsü ses kesilene kadar kapatılmamal~dır. Örtü k.apatılırken istendiğinde açılabilecek
şekilde rr’ezevolta yaparak bağlanması unutulmamalıdır, aksi halde sal ters döndüğünde
içinde mahsur kalınabilir.
Sıcak bölgelerde örtüyü kapatmaya ve tabanı şişirmeye soğuk geceler dışında gerek olma-
yacaktır.
e-Tamir
Yukarıda anlatılanlar yapıldıktan sonra aracın durumu incelenir, içinde su varsa boşaltılır.
Özellikle can salında otomatik basınç bırakma valfinin sesi kesildikten sonra dinleme
yapılarak hava kaçağı olup olmadığına bakılır eğer varsa tamir setindeki malzemeler
kullanılarak tamiri yapılır.
2-İkinci Olarak Yapılacaklar
a-Deniz tutma hapını al
Can kurtarma aracında en iyi denizcileri dahi deniz tutar.
Deniz tutan kişinin direnci azalır. Denizde canlı kalabilme yöntemlerinin uygulanabilmesi
için kişinin fiziki olarak yeteri kadar güçlü ve şuurunun açık olması gerekir.
Bunu sağlamak için kurtarma aracının amiri hemen herkese bir deniz tutma hapı verir.
Ayrıca gemi terk edilmeden önce fırsat varsa, revirden deniz tutma hapı alınarak
kullanılması daha akıllıcadır.
Deniz tutması sadece fiziki olarak insanı etkilemez ayrıca çok değerli vücut sıvısının da
atılmasına neden olur. Hapları alan kişi susuzluk ve ağız kuruluğundan şikayet edebilir,
bunun su içmesine izin verilmemelidir.
b-Yaralı kazazedelere yardım et
Her can kurtarma aracında bulunan ilk yardım kutusu ile kitapçığına bakarak yaralılar
tedavi edilmeye çalışılmalıdır. Bu konuya ait bilgiler ilk yardım bölümündedir.
c-Suların boşaltılması
Aracın içindeki çamçakla, içeri giren su boşaltılır, ve süngerle kurutulur. Süngerin birini
ihtiyaç olacağı gibi can salının içinde yoğunlaşan suyu toplamak için saklarnak gerekir.
d-Isınma
Can kurtarma aracında kazazedeleri rüzgar, serpıti, yağmur ve soğuktan korumak için
herkese birer tane olmak üzere ısı koruyucu tulum bulunur.
Kurtarma aracında bulunanlar ısılarını korumak için elbiseleriyle birlikte ısı koruyucu
tulum-ların içine girmelidirler ve birlerine sarılarak oturmalıdırlar. Bu arada aracın dengesini
korumaya dikkat edilmelidir. Kazazedeleri örtmek için ilave bulunan tüm battaniye ve
elbiseler kullanılır.
Soğuk havalarda bir can salında en fazla sayıda kişinin bulunmasına, içerinin sıcak
tutulması bakımından dikkat edilmelidir. Sıcak havalarda ise diğer kurtarma araçları da varsa
gruplar küçültülür.
e-Toplanma
Bir kaza olduğunda gemide bulunan elektronik cihazlar yardımıyla kolaylıkla kara
istasyonlarına ve gemilere haber verilebilir. Böylece kısa bir süre sonra geminin yeri tam
olarak tespit edilecektir ve kurtarma yardım için harekat başlayacaktır. Burada önemli olan
geminin bulunduğu veya battığı yerden uzaklaşmamaktır.
Kurtarma araçlarında bulunan can halatları ile diğer kurtarma araçları hemen birbirlerine
bağlanmalıdır. Ayrıca can yeleği ile denizde duruluyorsa yeleğe bağlı can halatı ile
denizdekiler bir arada bulunmaya çalışmalıdırlar. Böylece radarla ve gözle daha kolay
görülme imkanı oluşur ve bazı malzemeler ortaklaşa kullanılır.
Kurtarma araçları birbirlerine bağlanırken 10-15 metre halat kullanılmalıdır ki dalgalarda
iki araç dalga tepesinde bulunarak halatı kesmesin.
3-Üçüncü Olarak Yapılacaklar
Can kurtarma aracında üçüncü olarak yapılacak işlerle araçtaki hayat belli bir düzen
altına alınır.
a-Liderlik
Role cetvellerinde her araçta kimin amir olduğu yazılmıştır. Bunun yokluğunda en
yetenekli kişi lider olur. Unutulmaması gereken bir husus, farklı durumlar bunları daha iyi
bilen farklı liderleri gerektirebilir.
b-Kesici aletleri toplama
Tehlikeli olabilecek ve silah olarak kullanılabilecek bütün aletler amir tarafından toplanır.
c-Yoklama
Düzenli aralıklarla yoklama yapmak kazazedeler arasındaki havayı yumuşatır,
yoklamada gözcüler hastalar sağlamlar ayrı ayrı sayılarak vakit harcanır.
d-Düzen
Kazazedelere gözcülük, tamircilik, kumanyacılık gibi sürekli işler vererek meşgul etmek
ümitsizliğe kapılrrılarını önlemek için iyi bir yoldur.
e-Gözcülük
Genel olarak her saat iki kişi vardiyacı olmak üzere gözcülük vardiyaları düzenlenir.
Gözcüerden biri dışarıya bakarken diğeri içeriye bakar.
Dışarı bakan gözcü en iyi şekilde giyinmeli ve ani sallantılarda düşmemesi için can halatı
ile araca bağlanmalıdır. Bu kişi etrafta uçak, gemi, kazazede, sahil ve muhtemel tehlikelere
karşı gözcülük yapar.
Gözcü amir tarafından görevi hakkında ve özellikle çeşitli işaret araçlarının kullanılması
konusunda iyice bilgilendirilmelidir.
içeri bakan gözcü ise diğerleri dinlenirken salın bakımından, kurutma, havalandırma,
tüplerin kontrolu, gibi işlerden sorumludur. Ayrıca hastalarla ilgilenme, yağmur suyu toplama
işlerini yapar. İçeriden sorumlu gözcü her saat birkaç dakikalığına içerde olabilecek C02
gazını boşaltmak için salı havalandırmalıdır.
f-Canlı kalma kılavuzu
Tüm kazazedeler yapılacak önemli davranışları ve işleri öğrenmek için en kısa zamanda
aracın içindeki “Denizde Canlı Kalabilme Kılavuzu” adlı kitapçığı okumalıdırlar.
g-Su ve yiyecek
Hasta ve yaralılar hariç ilk 24 saat içinde kimseye su ve yiyecek verilmez.
Çocukların daha çabuk susayacağı ve acıkacağı unutulmamalıdır.
h-İdrar
İdrar tutulmasını önlemek için ilk iki saat içinde kazazedelere idrarlarını yapmaları
söylenmelidir.
D-Can Kurtarma Aracında Yapılacaklar
Can kurtarma aracındaki kazazedeleri canlı kalabilmek için çok kısıtlı şartlar altında
zorlu bir, mücadele beklemektedir. Denizde canlı kalabilmek için gerekli kurallar tatbik
edildiğinde bu mücadeleden başarı ile çıkılabilir.
Can kurtarma aracına bindikten sonra yapılacaklar şunlardır.
-Herkes can aracına bindikten sonra vasıtayı gemiye bağlı tutan son parima kesilmeli
yada fora edilmelidir. Şişme can sallarında giriş kısmına yakın yerde bulunan çakı bu iş
için kullanılabilir.
-Kurtarma vasıtasındaki kürekler kullanılarak rüzgarüstüne doğru hemen gemiden
uzaklaşılmalı
- Rüzgar tesiriyle bordadan avara etmek zor olursa geminin emin olan baş veya kıç
tarafına ilerleyip buradan geçtikten sonra rüzgarüstüne seyredilmeli.
-Yeterince uzaklaştıktan sonra deniz demiri atılarak son mevkiinden uzaklaşmanın
sürati azaltılmalıdır,
-Etraf gözlenerek ve dinlenerek yardıma ihtiyacı olan kazazede olup olmadığı kontrol
edilir-ken can kurtarma aracının mürettebatı tespit edilir eksik varsa ortamın şartlarına göre
araştırılmalıdır.
-Diğer can kurtarma araçlarıyla bir arada bulunmaya çalışılmalıdır. Can kurtarma
araçlarının bir arada bulunması uzaktan görülmede ve radarla tespitte kolaylık sağlar.
Ayrıca salın örtüsünün ve filika yelkeninin ıslak olması radarla tespiti kolaylaştırır.
-Can kurtarma araçlarına getirildi ise mevkil gösterir cihazlar (EPIRP veya SART)
çalıştırılmalıdır.
- Epirp alınamadıysa gemi battıktan sonra kendiliğinden su yüzeyine çıkacaktır, daha
sonra bu cihaz aranmalıdır.
-Ayrıca tehlike işaretleri kullanıma hazır hale getirilmeli ve telsiz en kısa zamanda
kurularak çalıştırılmalıdır.
- Gündüz vakti can salının ışığı kapatılarak piller korunmalıdır.
Soğuktan korunma
-Can salının her yanı kapatılarak yeterli olan en az havalandırmaya izin verilmeli ve
salırı tabanı yalıtımı arttırmak için şişirilmelidir.
-Mümkün olduğu kadar kuru kalınmaya gayret edilmeli ıslak elbiseler varsa sıkılıp suyu
çıkarıldıktan sonra tekrar giyilmelidir.
-Isıyı muhafaza için kazazedeler birbirlerine sarılarak oturmalıdır.
-Uzuvlardaki donma tehlikesini azaltmak için kollar ve bacaklar uzatılmalı, eller açılıp
kapatılıp, küçük ısınma hareketleri yapılır. Bu hareketlcr~e enerji kaybedilmeden kan
dolaşım arttırılır.
-Soğuğa fazla maruz kalmaması içirı gözcülük nöbeti tutan kişiler sık sık değiştirilir.
Sıcaktan Korunma
-Sıcaklarda salın giriş örtüsü açık tutulmalı ve içeriye serin havanın girmesi
sağlanmalıdır. Taban kısmı şişirilmemelidir.
-Salın örtüsü ıslatılarak sal serin tutulmalı, ayrıca giysiler ıslatıldıktan sonra sıkılarak
giyilmelidir.
-Serinlemek için kesinlikle yüzmeyu kalkışmayın. Sala tekrar çıkmak için gerekli kuvveti
bu~amayabilirsiniz. Ayrıca salın gölgesi altında köpekbalığı da olabilir.
-Genel olarak gereksiz tüm hareketlerden kaçınılarak çok değerli vücut sıvısı
korunmalıdır.
Gözcülük
-Kurtulabilme için gözcülük çok önemlidir. ‘traftan geçebilecek her türlü vasıtaya haber
verebilmek için öncelikle onun görülmesi gerekir, bu da iyi bir gözcülükle olacaktır.
-Düzenli ve kısa aralıklarla gözcülük yapılmalıdır.
Su ve yiyeceğin kullanılması
Yiyecek ve su gün ortasında ve güneşin doğuş ve batış vakitlerinde verilmelidir.
Kumanyanır aralıklı olarak verilmesini görmek moral açıs~ndan çok yararlıdır.
Su
Can salında adam başına 1 .5 litre, can filikasında ise adam başına 3 litre tatlı su
vardır. Suyun bir disiplinle paylaşımı ve kullanılması son derece önem arzeder.
Suyun böyle kısıtlı olması halinde günde 50 cl, yani yaklaşık 2 bardak su içilmelidir, Su
günde üç defa ve ağızda dolaştırılarak yudum yudum içilir.
Can sallarında ve filikalarında mevcut suyun yanııda, araçların su toplama
haznelerinden ve diğer yöntemlerden de yararlanarak yağmur suyunu toplamaya
çalışılmalıdır. Şayet yağmur suyuyla biriktirilmiş kafi miktarda su varsa günde 75 cl, ( 3
bardak) su içilebilir,
Kullanılan su kaplarını atılmamalı ve salın içinde yoğunlaşan su bir sünger ile bu
kaplara toplanmalıdır.
Deniz suyundan tatlı su yapmak için hazırlanmış kimyasal maddeler ile tatlı su
yapılabilir. ilk 24 saat vücut sıvısını aşırı kaybeden hasta ve yaralılar haricinde kimse su
içmemelidir. İki günde bir su kullanılmalı ve son su kabı hariç bundan daha az
kullanılmamalıdır. Yaklaşık 35-50 cl su kalması durumunda yalnızca ağzı ıslatmak ve çok
az bir miktarını kuruluğu giderecek şekilde içmek gerekir,
Her gün için bir litre kullanacak şekilde fazla su bulunursa, balık veya kuş gibi
canlılar yakalanıp yenebilir. Fazla miktarda su olmaması halinde bunları yemekten
kaçınılmalıdır çünkü bunlardaki yağ ve protein mide suyunu kullanır ve susuzluğu arttırır.
Öte yandan karbonhidratlar vücut sıvısını kullanan protein ve yağların
kullanılmasını geciktireceği için önemlidirler ve mümkünse gemiden çıkarken bisküvi,
şeker, ekmek gibi yiyecekler alınmalıdır.
Asla idrar ve deniz suyu, tatlı suyla karıştırılsa bile içilmemelidir. Bu mesele üzerine
anlatılan diğer hikayeleri itibar edilmemelidir.YiyecekKazazedelerin hayatlarını sürdürmesi için lazım olan suyun varlığı halinde, açlıktan
ölmek en uzak ihtimaldir. Fakat yinede yiyecek disiplininin de sağlanması gerekir.
Vücut bünyesi ortamın şartlarına göre (hareket, sıcaklık, moral vs.) enerji
harcamaktadır. Açlık başladığında vücut, içinde bulunan yağı tüketmeye başlar. Zaten can
araçlarına konulmuş olan yiyeceklerde düşük protein ve yüksek karbonhidrat oranı
sağlanmıştır. Şeker oranının arttırılmas:yla vücudun su kayıp hızının azaltılması
amaçlanmıştır.
Can kurtarma vasıtalarında hazır paketlenmiş yiyecek bulunur. Günlük adam başı
Olaylar göstermiştir ki ümitlerini yitirmeyenler olağanüstü zorıukları yenmişlerdir. Bu
nedenle filika veya sal amirinin kazazedelerin ümitlerini canlı tutmaya çalışması çok
önemlidir. Anlaşılır bir disiplin oluşturulmalıdır ve anormal davranışlara dikkat edilmelidir. Canlı kalma çalışmasını düzenlemek Gözcülük ve yiyeceklerin düzenle dağıtılması kazazedelerin davranışlarının daha
düzenli olmasına yardımcı olur. Bu düzen kurtarma yardım gelene kadar devam
ettirilmelidir. Kurtarma aracının ilk görünmesinden kurtarılmaya kadar geçen süre çok
zaman alabilir. Bu süre zarfında disiplin aynen korunmalı ve önceki düzene devam
edilmelidir.Kurtarma Yardım gelmesi halinde dikkat edilecekler.Özellikle denizli havalarda kurtarma harekatı çok tehlikeli olabilir. Kurtarma aracını
gördükten sonra kazazedeler aşırı sevinçten dolayı kendilerini tehlikelere atabilirler.
Vücutlarının ne kadar zayıf düştüğünün farkında olamadıklarından yapacakları bilinçsiz
hareketler yaşamlarına mal olabilir. Örneğin sevinçle denize atladıktan sonra tekrar can
kurtarma aracına dönemeyebilir. Can kurtarma aracının amiri bu durumu göz önünde
tutarak hazırlıklı olmalıdır.
E- Gemiyi Terkten Sonra Yaralilarla İlgilenme
Bu bölümde geminin terk edilişinden sonra karşılaşılabilecek ve ilk yardım gerektiren acil
durumlara ve kısaca tedavilerine değinilecektir.
a- Şuur Kaybı
Şuuru kapalı olan hastaya nefes alıp vermesi durmuş ise suni solunum yapılır. Kanama
varsa durdurulur, nabız sürekli kontrol edilir. Ağzında varsa yabancı maddeler çıkarılır.
Üzerindeki elbiseler gevşetilir ve rahat nefes alması için korna pozisyonunda yatırılır. (sağa
yatırılır, sol ayak yarıya kadar karnına doğru çekilir, sağ kol alttan sağa doğru tamamen
dışarı uzatılır, sol kolun eli yüzün yanına getirilir.
Şuuru kapalı olan hastaya içecek ve rnorfin verilmez.
b- Boğıılma
Boğulmaktan kurtarılan kazazede eğer suda çok kalmamış ve vücut sıcaklığı da çok
düşmemişse kendiliğinde iyileşir.
Boğulmaya başlayan biri kurtarma aracına alındığında eğer nefesi zayıflamışsa hemen
suni solunum yapılmalıdır. Hastanın şuuru açık ve nefes alışı zayıflamış olabilir. Bunun
sebebi diğerlerde su bulunmasıdır. Öncelikle akciğerlerden su çıkartma işlemleri yapılır.
Oksijen yetersizliğinden dolayı yüzünde mavi noktalar ve uyuşmalar oluşur. Şuuru açık ise
hastaya derin derin nefes alması ve öksürmesi söylenir, bu sayede suların çıkması
sağlanabilir.
Ciğerlerinde deniz suyı bulunan şuuru açık bir hasta tuzlu suyun diğerleri tahrip ederek
vüdut sıvısının ciğere dolmasından dolayı olaydan 72 saat sonra ikinci boğulma ile
karşılaşabilir. Bu durumdaki kazazedelere hastanede tedavi gerekir.
c- Kanama
Kanama olması halinde kanayan yere 5-15 dakika baskı uygulayarak kanama
durdurulur. Kanayan uzuv vücuttan daha yukarıya kaldırılır. Yara üzerine steril bezle baskı
yapılır. Bez değiştirilmeden gerekirse üzerine bir bez daha konu. Emme sesi gelen
toplardamar yar alanmalarında hemen avuçla yara kapatılır daha sonra hava geçirmez
bandajla kapatılır.
İç kanamalarda hastanın ayakları hafif yukarıda olmak üzere sırt üstü yatırılır, üzerindeki
giysiler gevşetilir. d-Yanma
Yanan kısmın sıcaklığını almak için üzerine soğuk su dökülür. Yanan kısma yapışan
elbiselere çıkarılmaz, diğer yerlerdekiler kesilerek dikkatlice çıkarılabilir. Yanan kısma ve
kabarcıklara dokunulmaz. Az miktarda ağızdan su verilir. Yanan kısım temiz tutulur.
e- Susuzluk ve Sıcaklığın Etkisi
İnsan susuzluğa en fazla 7-10 gün açlığa ise en fazla 30 gün dayanabilir. Kurtarma
aracın-da öncelikle vücut sıvısının korunmasına ;clışılmalıdır. Vücut sıvısı en çok
aşağıdaki hallerde kaybedilir.KusmaDenizde oluşan hareket sonucu meydana gelen rahatsızlıklardandır Öncelikle
engellenebilmesi için gemiyi terk etmeden önce veya kurtarma aracında deniz tutma hapı
alınmalıdır.
Kusan kişi başını sıcak tutmalı, bunun için baş dizlerin arasına alınıp tutulur. Hastanın
temiz hava alması sağlanır. Diğer kazazedeleri etkilememek için bulantı torbaları
kullanılmalıdır.TerlemeSu kaybına sebep olan diğer bir hal terlemedir. Bunun engellenmesi için sıcak
havalarda sal havalandırılmalı ve örtüsü kapatılmamalı, salın tabanı şişirilmemelidir.
Elbiseler ıslatılıp sıkıldıktan sonra hemli bir şekilde giyilebilir. Mümkün olduğunca
gölgede kalınmalı fakat kesinlikle denize girilmemelidir.
Aşağıda can kurtarma aracında karşılaşılabilecek acil dururrılarda kazazedelere
yapılacak ilk müdahale yöntemleri anlatılmıştır.f- Donma (Hıpotermi)Donma veya Hipotermi vücut ısısının aşırı derecede düşmesi demektir. Soğuk suda
vücut aniden soğusa da kalbin ve beynin soğuması 10-15 dakika sonra başlar. Hipotermi
insanı ya doğrudan etkiler yada boğulmaya sebep olur.
Hipotermiye maruz kalmış bir kazazede de şu belirtiler görülür;
- Su içinde kalan ve vücut ısısı düşen bir kişini rengi solmaya başlar,
- Kişi engel olamayacağı şekilde titremeye başlar.
- Adale sertliği ve kramplar.oluşur,
- Hipoterminin derecelerine göre bilinç kaybı ve şok gelişir.
Hiportermi insanı aşağıda açıklandığı gibi dört basamakta etkiler
1. Başlangıç hiportermisi: ilk 2-3 dakikadır, ani soğuğun etkisidir.
2. Kısa dönem hiportermisi: 3-15 dakikadır, yorulmaya sebep olur. (birinci boğulma).
3. Uzun dönem hiportermisi: 30 dakika ve yukarısı, sürekli soğuma etkisi.
4. lleri hipotermi: İkinci boğulma ve aşırı çökme.
Isı kaybı denizdeki tehlikenin en önemlisidir. Vücut ısısı 37° nin altına düşmeye
başladığında hiportermi başlamış olur. Vücut titreyerek ısı üretir. Isı kaybı devam ettiği
sürece vücut toplam üç defa ısı üretecektir. Üçüncü defa ısı üretildikten sonra kazazede
kurtarılırsa da en ufak yanlış müdahalede her an ölebilir.
Kurtarılan kazazede hangi durumda olursa olsun ani ısıtılmamalı, solunum ve kalp hemen
kontrol edilerek gerekiyorsa derhal suni solunum ve kalp masajı yapılmalıdır.
İlk yardıma en az 30 dakika devam edilmelidir,
Şoka girmişse hemen baş gövdeden hafif aşağıya gelecek pozisyonda yatırılmalıdır.
Battaniye sarılarak yavaşça ısıtılmalıdır
Tüm bu yardımlar esnasında kazazedeye sıcak içecekler verilmemeli, ani olarak
ısıtılmamalı, rüzg~ra maruz kalmaktan korunmalıdır
g- Sıcak Çarpması (Hipertermi)
Sıcak bölgelerde ve güneş altında uzun süre kalındığında gerçekleşebilir. İlk belirtiler baş
ağrısı, bulantı, aşırı terleme, kas krampları güçsüzlük olarak kendini gösterir. Durum
ağırlaştıkça terleme kesilir, cilt kırmızı, sıcak ve kuru bir hal alır.
Tedavi olarak hasta gölge altına alınmalı, fazla elbiseleri çıkarılmalıdır. Hasta sırtüstü
yatırılır, ayakları hafifçe kaldırılır, Islak bir bezle vücut silinerek serinletilir. Bulantı yoksa
içecek veri lebilir, bilinci açık değilse ağızdan hiçbir şey verilmez.
CAN KURTARMA ARACINDA BULUNAN TEÇHİZATIN KULLANILMASI
A) Koruyucu ÖrtülerKısmen kapalı can filikalarında, içindeki personeli sıcak, soğuk, yağmur ve deniz
serpintisi gibi dış etkilerden koruyabilecek, dış tarafı dikkat çekici renkte olan katlanabilir
koruyucu örtüler bulunmaktadır. Koruyucu örtüler içinde bulunanları sıcak ve soğuğa karşı
korumak için arasında hava boşluğu veya eşit etkili düzenler ile ayrılmış iki kattan az
olmayan materyal ile yalıtılmıştır. Filika içinde katlanmış örtüyle birlikte bulunan katı
parçalar ve tirizler ile kurulan bu düzenekte başta, kıçta ve her iki tarafta girişler
bulunmaktadır. Bu girişler deniz suyunu ve yağmuru içeriye almayacak, kolay ve hızlı
açılıp kapanabilecek şekilde yapılmıştır. Üzerlerinde içeriye yeterli gün ışığını verecek yarı
saydam pencereler, yağmur suyunu toplamak için kullanılacak cepler bulunur.
Filikaya binilmesi ile birlikte en çok 2 kişi yerleri belli ve tespitli bölgelere , tertibatı kolayca
kurarak, turuncu rengi dış tarafa gelecek şekilde örtü monte edilir.
B) İlk yardım kutusu
Can filikaları ve can salları içerisinde bulunan ilk yardım kutuları su geçirmeyecek
ve içindeki malzemelerin kullanılmasından sonra tekrar kapanabilecek yapıda dizayn
edilmişlerdir. ilk tıbbi müdahalenin yapılabilmesi için gerekli sayı ve çeşitteki tüm
malzemeler ilk yardım kutusunun içinde bulunur.
a- Makas ve cımbız,
b- Gazlı kompres,
c- Çeşitli bandajlar,
d- Yapıştırıdı flaster(bant),
e- Gazlı bez, f- Pamuk,
g- Yara temizleme suyu ve bezi,h- Deniz tutmasına karşı haplar,ı- Ağrı kesici (aspirin),j- Amonyak,k- Göz antiseptiği,l- Yanık merherrıi,m- Çinko oksit merhem.
İçindeki malzemelerin bilinçsizce boş yere kullanılmamasına ve ilk yardım
kutusunun açık bırakılmamasına dikkat edilmelidir.
C) Deniz demiri
Deniz üzerindeki arama ve kurtarma çalışmaları kazazedeler tarafından verilen veya
geminin bilinen en son mevkii üzerinden hareketle başlar. Rüzgar ve akıntı etkisiyle verilen
son mevkiinden hızlı bir uzaklaşma, kazazedelerin bulunması için geçecek zamanın
artmasına yol açar,oysa kazazedelere bir an önce ulaşılması hayati önem taşır. Can
kurtarma aracından atılacak bir deniz demiri gerek bahsedilen hızlı sürüklenmeyi, gerekse
vasıtaların sallanmasını önlemede önemli bir rol oynar.
Gemi terk edildikten ve belirli bir mesafe
uzaklaştıktan sonra, can filika ve sallarında 2 şer adet bulunan deniz demirlerinden bir
tanesi hemen atılarak sürüklenme hızının azalması sağlanmalıdır. Normal bir esintide
deniz demiri atmış bir can salı saatte yaklaşık yarım deniz mili hızla sürüklenir.
Gerek olduğu durumlarda her iki deniz demiri de atılabilir. Fakat halatlarına farklı
kalomalar vermek suretiyle birbirlerine dolanmaları önlenmelidir.
Filika ve can salı çevresinde deniz yüzeyinin düzgün olması ve dalga
çatlamalarının önlenmesi için deniz demirinin peşine bir yağ torbası bağlanarak, içine bir
miktar nebati bir miktarda balık yağı karışımı konulur. Bitmesi ve bulunamaması hallerinde
motor yağı da kullanılabilir.
Filikalarda motor çalıştırılmadığı zaman filikanın başını denizlere dik olarak tutmak
için deniz demiri atılmalıdır. Özellikle can sallarında dengeli duruş ve sallantının azaltılması
içindekilerin rahatsızlığının azaltılmasında fayda Sağlar.
D) Yangın söndürücüler
Motorlu can filikalarında akaryakıt yangınları oluşabilir. Bu durumlar göz önüne
alınarak motorlu filikalarda akaryakıt yangınlarına karşı kullanılmak üzere bir küçük yangın
söndürme tüpü bulundurulur. Bahsedilen söndürücü filika içi durumuna uygun boyut ve
ağırlıktadır. Filika içinde kolayca ulaşılıp taşınabilecek şekilde muhafaza altına alınmıştır.
E) Filika telsizi
Solas kurallarına göre can kurtarma araçlarında bulundurulması gereken taşınabilir
filika tesizleri ;bir cihaz ,bir verici ,bir alıcı . ‘nir anten ve bir enerji kaynağından oluşur.
Kolayca taşınabilir olan filika telsiz cihazı deniz suyunda yüzebilir ,suya düştüğünde hasara
uğramaz ve su geçirmez niteliktedir. Hafif toplu ve pratik olmasıyla deneyimsiz bir kişi
tarafından da kolayca kullanılabilir. Tam kapalı can filikalarında filikaya monte edilmiş
halde veya filika içinde muhafaza edilmiş olarak bulunabilir. Bunun haricinde bazı gemilerin
köprüüstünde bazı gemilerde de telsiz dairesinde her an kullanıma hazır ve şarjlı olarak
bulunur. Enerji kaynağı olarak kullanılan akü bataryaları rormal şart’ardaki bir çalışmada
cihazı 4 saat süreyle beklemektedir.
Cihaz vericisi 2182 kHz ,500 kHz ve 8364 kHz ( uluslararası can kurtarma araçları
frekansı) ilk tehlike frekanslarından yaklaşık 3 watt’lık çıkış yaparak ve telsiz telgraf
frekansında 4000 Khz ile 2750 Khz arasındaki frekansta da telsiz kurallarının can kurtarma
araçları için tayin ettiği bir emisyon sınıfını kullanarak yayın yapma gücünde olacaktır.
El ile yapılacak yayınlar için bir manipleye ek olarak verici ,telsiz telgraf alarm ve tehlike
işaretlerini vermek için bir otomatik maniple cihazına da sahiptir.
Alıcı telsiz telgraf tehlike frekansını ve telsiz kurallarının bu frekans için belirlediği
emisyon sınıf larını alma yeteneğinde olacaktır. Vericinin sahip olduğu telsiz telefon tehlike
frekansından yayın yapabilme gücüne alıcıda aynı frekanslar için alım gücü olarak sahiptir.
Anten ya kendisine tutar tipte yada can filikasının direği tarafından en yüksek uygun
noktada tutunabilecek şekilde olacaktır. Eğer uygun an-ten ve durum olursa; temin
edilecek bir balon veya uçurtma ile daha yukarıda tutulması arzu edilir.
Ayrıca can kurtarma araçları arasında ve gemideki haberleşmede kullanılmak
üzere iki taraflı tel-siz telefon cihazı (VHF) bulunur. Deniz bantlı el telsizinde 16, kanal
uluslar arası tehlike frekansı olarak kullanılır. Bu kanaldan yapılan çağrılara cevap
alınamadığı tehlike
mesajı diğer bir kanaldan verilmelidir. Cihazın enerji kaynağı normal bir çalışmayla 4
saatlik kapasitededir. Her gemide en az 3 adet el VHF ‘si bulunmaktadır.
Filika telsizi içinde telsiz cihazı, tel, çubuk ve uçurtma anten, dinamo kolları,
kullanma kılavuzu, bazı yedek parçalar, kağıt, kalem, gü kaynağı, anten ve topraklama
kablosu ve anten bağlantı elemanları bulunur.
Tel mümkün olduğunca yükseğe gerilir veya teleskopik anten uzatılarak tespit
edilir. Cihazın dinamo kolları güç kaynağına takılır. Topraklama kablosu denize bırakılır.
Dinamo ile güç sağlanıyorsa hız gösterge lambasının cihazın kullanıldığı süre zarfında
sürekli ve düzgün yanmasını teminen uygun hızda çevrilmesi gerekir.
Filika telsizi ile tehlike muhaberesi
a- Alıcı verici anahtarı Transmit 500 kHz Morse, veya istenildiği gibi Transmit 2181 kHz
ancy/Antenna anahtarı Long ve Short Antenna durumuna alınıp Transmitter tuning ayarı
yapılır.
d- Ayarlamadan sonra el manipleden çekilir, Automatic Morse Alarm düğmesine
basılarak, SOS radyotelgraf alarm işaretini de içeren otomatik ikaz sinyalleri dizisi otomatik
olarak yayınlanmaya başlar. Bu esnada kulaklıktan gönderilen alarm işareti duyulur ve
Automatic Morse A
Alarm indicator lambası parlamaya devam eder. Otomatik yayın sonrasında istenirse
yeniden alarm düğme~ine basılarak alarm sinyali tekrarlanır yahut function anahtarı
receive konumuna alınarak sonraki muhabere için dinlemeye geçilir.
e- Function anahtarı transmit konumunda iken istenen mors işaretleri maniple
kullanılarak gönderilebilir.
F- EPIRB - Acil Mevki Verme Telsiz Şamandırası
Epirbler (Emergency Position Indicating Radio Beacon) 121.5 MHz ve 406 MHz
üzerinden bu amaçla kurulmuş uydulara sinyal vererek kendi mevkiinin bulunmasını
sağlayan elektronik cihazlardır. Gemi battığı takdirde otomatik olarak suyun üzerine çıkıp
çalışmasını sağlayacak serbest bırakma kilidi bulunan muhafazalarda bulunurlar. Uydudan
aktarılan sinyaller GMDSS kara istasyonu tarafından alınarak Epirbin, dolayısıyla teknenin
yeri tespit edildikten sonra teknenin yakınındaki kara istasyonlarına ve gemilere haber
verilerek arama ve kurtarma başlatılır.
Inmarsat , Cospas- Sarsat ve VHF Ebirbi olarak üç türlüdürler.
VHF epirbi VHF kanal 70 ten kendi teknesinin tanınma numarasını VHF menzili içindeki
sahil istasyonuna bildirir.
Epirb’in test için birkaç saniyelik kullanımı hariç tehlike dışında kullanılmamasına dikkat
edilmelidir. Can kurtarma vasıtasında iken üzerindeki anahtar “on” durumuna getirildiğinde
çalışmaya başlar. Kendisine bağlı savlo aracın bir yerine bağlanarak epirp denize bırakılır.
G- SART - Arama Kurtarma Yansıtıcısı
SART, (Search And Rescue Transponder) arama kurtarma harekatında çevredeki
gemilerin radarların da görünerek yerinin belirlenmesini sağlayan elektronik cihazlı bir
şamandıradır.
SART, 15 mil civarındaki teknelerin X band radarlarının gönderdiği yayının uyarmasıyla
etkin hale gelerek 9 GHz (3cm) üzerinden kendisi yayın yapmaya başlar. Yayını alan
teknenin radar ekranında merkezden dışa doğru tek hat üzerinde 12 veya 20 adet nokta
olarak görülür. Ekranın merkezine en yakın olan nokta cihazın yerini gösterir.
SART gemi terk edilirken can kurtarma aracınz alınır. Elle çalıştırılır, çalıştırıldıktan sonra
üzerindeki savlosundan kurtarma aracına bağlanarak denize bırakılır.
H- Radar Reflektörü.
Can kurtarma aracının etraftaki gemilerin radarın tarafından kolayca algılanabilmesi için
aracın içinde bir radar reflektörü konulmuştur. Bu alüminyun levhalar, 90 derece açılı
olarak birleştirilerek salın dış kısmındaki uzun cebe çubuğu geçirilerek bırakılır.
CAN KURTARMA ARACINİN İDARESİ
Can filikası ile gemiyi terk etmeden önce seyir yardımcılarının filikaya alınması çok
faydalıdır. Görevli zabit gemiyi terk mevkiini koyarak bölge haritaları ile birlikte yanına
almalıdır. Filikaya alınması faydalı olacak seyir malzemeleri:
- Kağıt kalem.
- Bölge hanitaları.
- Seyir jurnali
- Paralel, pergel
- Sekstant, knonometre
- Almanak,
Gemi terk edildikten sonra varsa diğer filikalar ile bir araya gelinerek ilk müdahaleler
yapıldıktan sonra bölgede beklenilmesine veya seyir yapılmasına karar verilir.
A- Denizli havalarda can kurtarma aracını kullanma
Kurtarma araçları denizli havalarda çok hızlı yalpa ve baş-kıç yaparlar. Bu durumda,
kürekle veya motorla manevra yaparak dalgalar bir omuzlukta tutulmalı veya denizlere baş
tutulmalıdır.
Makine arıza yaparsa deniz demiri kullanmak gerekir. Böylece filikanın dalgalara borda
vererek tehlikeli yalpalara düşmesi önlenir. Aksi halde sonunda alabora olur.
Can filikasında içinde nebati ve hayvani yağ karışımı bulunan bir yağ torbası bulunur. Bu
torbanın (veya teneke) ucunda bulunan musluk damla damla yağ sızdıracak şekilde açılıp
deniz demiri savlosunun ortalarına bağlanarak denize atılır. Sızan yağlar deniz yüzeyini
kaplayarak dalga tepelerinin kırılıp serpinti yapmasını ve böylece filikadakilere deniz
serpintisinin vurmasını önler.
Denizler omuzluktan alınırken süratli gidilirse, filika çok hızlı baş kıç yapar ve tekne
dövünür. Filikadakiler aşırı derecede rahatsız olurlar. Ayrıca tekne ve makineye zarar
gelebilir. Bu durumda hız azaltılır ve pruva dalgalara doğru çevrilir. Eğer büyük bir dalga
yaklaşırsa filikanın içindeki ağırlığın iki tarafta eşit olmasına dikkat edilir ve dalga başa
alınarak filikayı bordasına çevirmemesi için çalışılır.Dalgalar bordadan alınırsa filika ağır yalpalara düşer. Eğer rota o şekilde durmayı
gerektiriyorsa zig zag yapılarak yol aalınmalıdır.
Denizler kıç omuzluktan gelirse çok dikkat edilmelidir. Bu halde dalga filikayı kapar ve
önüne katarak sonunda bordasını çevirerek alabora eder. Başka bir şekilde ise kıçtan
gelen dalga teknenin kıç tarafını kaldırın, baş omuzluklar suya batar ve dalga tekneyi kafa
üstü dalga çukuruna doğru yuvarlar.
Böyle durumda dalga tam kıçtan geldiğinde rota dalga yine kıçta şekilde tutulmaya
çalışılır, teknenin sürati azaltılır, dalga ile teknenin sürati aynı olduğu anda sürat hızla
azaltılır ve dalga-nın gerisinde kalınmaya çalışılır.
Dalgaların gittiği yönde tekne yol alırken teknenin altından geçen su az olduğu için
dümen tutmak zorlaşacaktır.
Başka bir şekil ise, çok dikkatli dümen tutarak tam dalga geleceği anda üzerine
dönülerek dalga karşılanır, sonra tekrar eski rotaya dönülerek yola devam edilir.
Motorlu Can Filikası İle Can Sallarını Çekmek, Kazazedeleri Denizden Kurtarma
a-Can Salını Çekme
Denizde grup hainde bulunmak , kolay görülebilmek ve yardımlaşma bakımından çok
önemlidir. Bunu sağlamak için denizde birkaç can salı varsa birbirlerine bağlanıp bir arada
bulunmalıdırlar. Can sallarının yanında sağlamlaştırılmış kısma ikinci deniz clemininin
paniması bağlanarak bu amaçla kullanılır. Gerektiğinde motorlu bir can filikası ile buradan
yedeklenerek çekilebilir.
6 mil hız yapan bir can filikası 25 kişilik dolu bir can salını 2 mil hızla çekebilir. Can salını
acil bir tehlikeden kurtarmak olmadıkça dalgalı havada can salı çekilmemelidir. Çekme
halatı ani gerilmeleri önleyebilecek kadar uzurı olmalıdır. Bunu yapabilmenin en iyi yolu iki
araç iki dalda tepesinde veya biri dalga çukurunda diğeri dalga tepesinde olduğu anda
kalomayı ayarlamaktır.
Can salını yedekleyen vasıta rota ve hızını çok yavaş değiştirmelidir. Dalga ve rüzgara
açı yapacak şekilde can salını çekmek Dalga ve rüzgara karşı çekmekten daha kolay ve
emniyetlidir. Çekme işlemi sırasında çok iyi gözcülük yapılmalı çekilen araç çeken araç
tarafından daima gözaltında tutulmalıdır.
b-Denizdeki Kazazedeleri kurtarma
Can kurtarma aracına binen kişiler daha sonra etraftaki diğer kazazedeleri kurtarmaya
çalışmalıdırlar. Etraftakilenin seslenini duyabilmek için arada bir tam sessizlik
sağlanmalıdır.Kazazedeye, rüzgarın sürükleyip çarpma ihtimalinden dolayı can filikası ile
yaklaşırken çok ağır yaklaşılıp biraz açık durulmalıdır. Daha sonra filikadaki can kurtarma
halkası kazazedeye atılarak tutması sağlanır. Kazazede yavaşça filikaya yaklaştırılır, elle
tutulacaksa rüzgarüstü omuzluktan ve çarmıh kullanılarak filikaya alınmalıdır.
Can salı ile kazazedeye daha kolay yaklaşılabilir. Önce can kurtarma halkası atılmalı
daha sonra sala alınmalıdır. Kazazede baygın, soğuktan ve yorgunluktan dolayı can kurtarma halkasını tutamayacak kadar bitkin olabilir, bu halde can halatına bağlı biri yardıma giderek kazazedeye ulaşılmalıdır.
Kazazede yaralı ise yaranın nerede olduğu araştırılır, görünür bir yara ise zarar
vermeyecek biçimde kurtarma vasıtasına yaklaştırılır. Görünmeyen yara varsa kazazede
yüzü can salına bakacak şekilde salın girişine kadar getirilir, can salındaki iki kişi yaralının
koltuk altlarından tutar bir kişide mümkünse suya girerek bacaklarından kaldırarak yaralıyı
yatay hale getirmeye çalışmalıdırlar. Diğer hallerde yaralı sırtı sala gelecek şekilde
döndürülür ve koltukaltları ve bacaklarından tutularak sala alınır. bu arada sudaki kişi yine
kazazedenin bacaklarından iterek yardımcı olur.
Soğuk havalarda donma tehlikesi geçiren bir kazazede sala alınırken çok dikkat
edilmelidir. Bu durumdaki birinin başı sudan çıkarılınca su basıncı azaldığı an gövdenin üst
kısmında bulunan kan hızla ayaklara doğru iner ve beyine yeterli kan gitmediğinden dolayı
aniden ölüm meydana gelebilir. Böyle bir kimse sudan çıkarılmadan önce su seviyesinde
yatay hale getirilmeli ve birkaç dakika bu şekilde tutulmalıdır. Müteakiben bu şekil
bozulmadan can kurtarma aracına alınmaya çalışılmalıdır. Yaralı kurtarma aracına
alındıktan sonra hemen sırtüstü yatırılmalıdır.
C- KARAYA ÇIKMA
Sakin bir havadan başka koşullarda karaya çıkma birçok tehlikeyi içerir. Helikopterle
alınma gibi başka bir kara~a çıkma şekli varsa o yapılmalıdır. Mümkün olduğund.. gündüz
vakti karaya çıkılmalıdır. Karaya çıkmak için en uygun yer gözlenmelidir bu amaçla karada
bulunan birilerinin yardımı varsa aracın içinde bulunan denizde canlı kalma kılavuzundaki
işaretler kullanılır.
Görünmeyen kayalıklara karşı çok iyi gözcülük yapılmalı ve gözcü dalgaların sahilden ne
kadar açıkta kırılmaya başladıklarına dikkat etmelidir. Bu şekilde deninlik anlaşılabilir. Eğer
sahil derinliği yavaşça artan bir yapıda se dalgalar kıyıdan oldukça uzakta kırılmaya
başlarlar. Vaba dalgalar sahile yaklaşınca köpürerek kırılmaya başlarlar.
Sahile yanaşırken dalgalar kıçtan alınırsa, filika sörf gibi dalgalara teslim olur ve filika
dönerek dalgalanı bordaya alır ve büyük bir ihtimalle alabora olur. Bu nedenle kırılan
dalgalar baştan alınacak ve filika, önce kıç taraf sahile gelecek şekilde tutulmalıdır.
Motorlu can filikasının bu koşullarda bir şanssız durumu vardır. Filika baş-kıç yaparken
pervane sudan çıkacağı için iyi manevra yapılamaz. Bu şartlarda deniz demiri atılmalı ve
filikanın başı denizlere doğru tutulmaya çalışılmalıdır. Böylece filika yavaşça sahile doğru
sürüklenir.
Kürekli açık can filikası ile yukarıdaki şartlarda sahile yanaşmak daha kolaydır. Boyna
küreği dümen olarak kullanılırken deniz demiri atılır ve filikanın başı dalgalara doğru
tutulur. Deniz demiri filikanın sürüklenmesini önlüyorsa büzme halatı ile büzülerek tutma
etkisi azaltılır. Yaklaşan dalgalara karşı çok iyi gevşetilip doldurulur ve kürekler kullanılarak
filika dalgaya dik tutulur.
Eğer dalga yavaş ilerliyorsa dalga tepesinde geçirilen tehlikeli zamanı azaltmak için
dalgaya karşı biraz kürek çekilmelidir.
Sahile varıldığında mürettebat inerken araç elde tutulmalıdır. Bu arada kürekli bir kişi
başta durup filikayı kollamalıdır. Daha sonra eğer o an yardım gelmemişse araç karaya
çekilmelidir ve içindeki malzemeler sahile taşınır.
Filika boşaltılırken dikkat edilecek çok önemli bir husus şudur. Çalışma sırasında sahil
filika arasından bir can halatı donatılır. Çalışma sırasında bir elle bu halat mutlaka
tutulmalıdır. Aksi halde hiç umulmadık bir anda dalgalar insanı denize çekebilir.
E-Kazazedeyi Bekleyen Tehlikeler
Gemiyi terk eden bir kazazede aşağıdaki tehlikelenle karşı karşıyadır. a- Boğulma
b- Donma
c- Susuzluk
d- Açlık
e- Yaralanmalar
f- Köpek balığı
Gemide bulunan tüm can kurtarma araçları kazazedeleri öncelikle boğulmaktan
kurtarmak amacıyla yapılmışlardır. Çünkü boğulma birkaç dakika kadar kısa bir sürede
olmaktadır. Diğerleri geçen zamanın uzunluğuna göre önem kazanırlar. Kişiyi boğulmaktan
kurtarmanın en kısa yolu can yeleği giymektedir. Bu nedenle can yeleklenini giymek asla
ihmal edilmemelidir.
İkinci önemli tehlike donmadır. Su sıcaklığına ve giyilen elbiseye göre öldürücü
olma süresi çok değişiklik gösterir. Fakat şurası unutulmamalıdır ki ilave giysiler, az
hareket ve koruyucu giysiler bu tehlikeyi atlatmaya yetebilir.
Susuzluk ve açlık konuları ileriki bölümlerde daha ayrıntılı olarak anlatılmıştır.
Yaralanmalar yaranın büyüklüğüne göre farklılık kazanır, Fakat mümkün olduğunca en kü-
çük bir yara dahi almadan kurtarma aracına binmeye çalışılmalıdır. Yara insanın direncini
azaltır ve eğer denizde ise köpek balıkları için uyarıcı bir etki oluşturur.
Köpek balığı tehlikesi boğulmadan sonra akla gelen ikinci önemli tehlike gibi
görülür, fakat gerçekte yukarıda da açıklandığı gibi en son tehlikedir. Denizlerde birçok
köpek balığı çeşidi vardır fakat bunların hepsi de saldırgan değildir, yine de temkinli
olmakta fayda vardır.
Köpek balığı tehtidi oluşması durumunda şu şekilde davranılmalıdır:
- Köpek balıkları yapılan araştırmalara göre kan kokusu, hareket eden cisimler ve
nitimsiz seslere karşı saldırganlık göstermektedir. Bu konu göz önüne alınarak; mümkün
olduğu kadar gereksiz hareketlerden kaçınılarak köpek balığı önde görülecek şekilde
dönülmelidir.
- Eğer grup halinde bulunuluyorsa yüzler dışa dönük pozisyonda bir daire
oluşturulmalı, yaralı kişiler varsa bu dairenin içine alınmalıdır.
- Yüzmek gerektiği durumlarda gelişi güzel ve telaşlı bir yüzmeden çok, periyotlu ve
ritimlı yüzülmeye çalışılmalıdır.
F- Helikopterle Kurtarma Harekatı
Helikopterle işaretleşme;Yukarıda anlatılan tahliye ve işlemlerin güvenliği için, helikopterle sıhhatli bir işaretleşme
yapılması gerekir. Helikopterin aşağıdan verilecek işaretlere göre hareke.t edeceği
unutulmamalı bu konuda dikkatli ve işaretleşmeyi yapabilecek bir kişi görevlendirilmeli ve
ondan başka hiçbir kimse helikopterle işaretleşmemelidir. Ortak manevralar için, komut
işaretleri şu şekillerle gösterilir
- “lki yana açılan kolların başparmakları yukarı çevinilince ÇEK”;
- “İki yana açılan kolların başparmakları aşağı çevnilence ÇEKME”;
- “İki yana açılan kolların eller kapalı ve sadece başparmaklarının yukarı gösterilmesi
ÇEK;
- “İki yana açılan kolların eller kapalı sadece başparmaklar aşağı göstenilince ÇEKME
anlamına gelir.--- Ön hazırlık
Helikopter gerek karada gerekse denizde kurtarma-yardım amacıyla sık sık kullanılan bir
araçtır. Bu nedenle helikopterle yardım geldiğinde gemide veya kurtarma aracında bulunan
insanların bazı bilgilere sahip olarak, kurtarma işleminde helikoptere yardımcı olmaları
gerekir.
Helikopter yardımı için aşağıdaki tedbirler alınmalıdır;
1-Geminin pozisyonu mümkün olduğunca hassas bir şekilde verilmeli, bunun için
mümkünse bir burun veya fener gibi sabit bir yerden kerteriz ve mesafe verilmelidir. Eğer
zaman müsaade ederse geminin tipi ve teknenin rengi belirtilmelVlir.
2- Eğer yaralılar veya ağır hastalar varsa bunların durumu hakkında ayrıntılı bilgi
verilmelidir,
3- Birçok ülkedeki helikopterlerde VHF ve/veya UHF radyo vericileni vardır. Bazı büyük
helikopterlerin 2182 kHz MFden yayın yapabilmelerine rağmen, normalde MF
frekansından yayın yapamazlar. Gemi ile helikopter arasındaki doğrudan görüşme ne VHF
ne de 2182 kHz’den yapılamıyorsa alternatif olarak 2182 kHz veya VHF’den Sahil radyo
istasyonu veya sahil koruma istasyonu aracılığıyla haberleşmek mümkün olabilir.
4- Güvertede (eğer gemide yoksa) müsait olan en geriş alana beyaz boyayla “H” harfi
yapılarak manevra alanı belirlenmelidir,
5- Bölgedeki çubuk ve tel gibi donanımlar aşağı indirilerek, etrafın neta olması
sağlanmalıdır.
6- Helikopter için gerek rotoruna dolanma gerekse motoruna kaçma ile uçuş tehlikesi
oluş- turacak her türlü serbest ve uçabilir madde kapalı yere alınacak veya bağlanacaktır.
Helikopterin gemi üzerinde oluşturacağı hava akımı sebebiyle halatlar, kapela, ip ,hontum
ve çöplerin havalanabileceğini akılda tutup, tüm bunların helikopteri düşürebilecek
maddeler olduğunu unutmadan tedbir almak gerekir.
7- Bölgede daha başka gemiler de bulunuyorsa ihtiyacı olan gemi kendini belirtebilmek
için gündüz portakal renkli duman işareti veya parlak gün ışığı olmadığı zamanlarda aldis
lambası da gösterebilir, geceyse paraşütlü fişekler ve el maytapları kullanılacaktır
8- Gemide bulunan direk/baca gibi yapılar çok iyi aydınlatılır.
9- Helikopterin rüzgar yönünü anlaması için bayrak ve flamalar çekilir
10- Helikopterle gemiye sapan verildiğinde, kesinlikle geminin bir tarafına bağlanmamalı
ve tutturulmamalıdır.
11- Helikopterden sarkıtılan ‘/inç kablosuna sadece lastik eldiven giyen bir kişinin dokun-
ması lazımdır, üzerinde biriken statik elektrik sebebiyle vinç kablosu yaralayıcı veya
öldürücü olabilir. Bu statik elektriğin boşaltılabilmesi için kablo ya suya indirilecek ya da
güverteye dokunmasına müsaade edilecek, daha sonra manevralarda oluşabilecek statik
elektrik boşalması sonucu oluşabilecek ölümler ve yaralanmalar önlenebilecektir.
12- Tüm bu işlemler esnasında görev yapan mürettebat can yeleği giymiş olmalıdır.
13- Helikopter pilot ve mürettebatının bu konularda eğitilmiş ve tecrübeli olduklarını düşü-
nerek, onların vereceği talimatlara uyulmalıdır,
14-Şayet helikopterle tahliye veya yukarı çekme gece yapılıyorsa, gemiyi bulmaya yardım
için dik arama ışıkları donatılır, Yakınlarda büyük bir engel varsa ışıklarla, pilotun dikkatini
çekecek şekilde aydınlatılmalıdır,15- Pilotun gözünün kamaşmaması için helikoptere doğru ışık tutulmamalıdır.
Can salına yardım gelmesi durumunda yukarıdaki tedbirlere ek ve/veya tedbir
olarak Helikopterin aşağı doğru yapacağı hava akımından salın devrilmemesi için havanın
geldiği taraftaki ağırlığın arttırılması gerekir
Can salının çadır kısmını ayakta tutan kısımların gazı boşaltılarak , çadır
indinilmelidir.
Helikoptere alınma
Helikopterle yapılan malzeme ve insan tahliyesinde birkaç çeşit donanım kullanılır,
değişik amaç ve durumlar için kullanılmak üzere çeşitli şekillerde yapılmış olan bu
donanımlar
a- Kurtarma sapanı
b- Kurtarma sepeti
c- Kurtarma ağı
d- Kurtarma sedyesi
e-Kurtarma sandalyesi, gibi isimler alır.Tüm bu teçhizat ve donanımın dizayn ve kullanımları ise aşağıdaki anlatılmıştır.
dairelerin kapalı tutulursa patlama şeklinde yangına neden olabilir. Bu gazların çok iyi
havalandırma ile dışarı atılması gerekir. Aküler şarj olurken aküden beslenen tüm devreler
kapatılmalıdır.
7- Statik elektrik
Gemide ve karada pek dikkat edilmeyen bir ateş kaynağı da statik elektriklenmenin
neden olduğu kıvılcımdır. İnsanın üzerinde ve çalışan aletlerde statik elektrik birikir.
Özellikle gaz çıkaran maddelerle temas edilmeden önce yanmayan bir metal yüzeye
dokunularak topraklama yapılmalıdır.
8- Tamir işleri
Tamamen çalışanların ve sorumluların dikkatsizliği ve bilgisizliği nedeniyle tamirler
sırasında çeşitli yangınlar oluşmaktadır. Bazen bu hatalar patlamalara neden olarak can
kaybına da sebep olmaktadır. Kaynak yapılan tamirlerde kaptandan izin alınmalı, kaynak
yapılacak yerin etrafı yanıcı maddelerden temizlenmeli, gazlı bölgelerde kaynak yapmadan
önce gaz ölçümleri yapılmalıdır.
B- Eğitim ve TalimlerYangınla mücadelenin en önemli basamaklarından bir eğitimdir. Bu eğitim gemiyi
tanımak, teçhizatı tanımak, yangını tanımak ve söndürmeyi bilmek olarak sıralanabilir.Yangınla mücadelede başarılı olabilmek için şu üç unsur gereklidir
1- Teçhizat
2- Eğitim ve talim
3- Görev dağılımı.
Yukarıda saydığımız üç unsuru bir olay üzerinde canlandıralım Ve karşılaşabileceğimiz
aksaklıkları tahmin edelim.(tüp C02 tüpü)
Kamaramızda bir madde ateş aldı söndürmek için harekete geçiyoruz; ‘k
Ne çeşit yangındır, ne çeşit söndürücü lazım?.
Söndürücü lazım; uygun söndürücü var mı?, nerede?,yerini biliyor muyuz?.