Demokrasi Yaşam Biçimi

DEMOKRASİ: Yaşam Biçimi

1

DEMOKRASİ

BİR YAŞAM BİÇİMİ…


2

asdfasdfads


3

İÇİNDEKİLER

SENDİKA İÇİ DEMOKRASİ DEMOKRASİKAVRAM.................................... 7 DEMOKRASİKAVRAMIÇOKÇEŞİTLİ ALANLARDAKULLANILIYOR...........................8 DEMOKRASİYOLUNDA “BURJUVA”DEVRİMİ.....................................11 DEMOKRASİBOZULURMU?..........................14 KİMYÖNETECEK?..........................................16 DEMOKRASİİLKELERDÜZENİDİR...................19

DEMOKRASİNİN 4 TEMEL İLKESİ

ÇOĞULCULUKİLKESİ......................................22 KATILIMCILIKİLKESİ......................................25 AÇIKLIKİLKESİ................................................28 GÜÇLERAYRILIĞIİLKESİ.................................29

TOPLUMSAL UZLAŞITOPLUMSAL MUTABAKAT............................. 31BİR YAŞAM BİÇİMİ: DEMOKRASİ................... 32SONUÇ......................................................... 34KAYNAKLAR.................................................. 36


4

afdsafvasdf


5

SUNUŞ

Demokrasi insanlık tarihininençokkullanılan,eneskiveençoktaraftarıbulunanbirkavram.Birolgu.Birsistemveuygulamalardemetidir…

Ülkemizdedemokrasi;sıkçakesintilereuğradığıveaskıyaalındığıiçin,halkımızdemokrasiyidahaçoksiya-salalanaaitbirsüreçolarakalgılamıştır.

Halkımızdemokrasininsiyasalyanınıdahaçokhis-setmiş ve genellikle demokrasiyi askeri darbelerdensonra“ulaşılmasıgerekenbirhedef”olaraktanımıştır.Bunedenle,demokrasiileilişkisinide“sandık“ilesı-nırlıolarakdüzenlemiştir.

Emekçi kitlelerin demokratik süreçlerde “ana ak-törlerdenbiri”olduğunukavramasısürecindeTürkiyeSendikalHareketinin çokönemli katkısı olmuştur. Busüreçte işçi ve emekçiler, demokrasi ile iş ve ekmekarasındamevcutilişkininbilincinevarmışlardır.

İşçilerinekonomik-demokratikörgütleriolansendi-kalardemokrasiatmosferindesolukalabildiğinegöre,demokrasinin büyümesi ile işçilerin ekmek ve özgür-lükleriarasındadoğrudanbirilişkibulunduğunukabuletmekgerekir.


6

Engenelveençokbilinentanımla“halkınkendikendini yönetmesi” ilkesinin hayat bulması demekolandemokrasi;işçileresözvekararlarsürecindeetkinolabilmefırsatısağlayacaktır.

Buçalışmada,işçilerinveişçiörgütlerininvarlıkları-na,solukalmalarınavemücadelelerinefırsatverenenuygunrejimolandemokrasininneolduğunu-neolma-dığınıtartışacağız.

Yararlıolmasıumudumuzla,iyiokumalar…

GENEL YÖNETİM KURULU


7

DEMOKRASİ KAVRAMI

Bugündünyadaençoktartışılankavramlardanbirihiçşüphesizkidemokrasidir.Halkınyönetimiveyaik-tidarın kitleye yayılması anlamına gelen Demokrasisözcüğünün kökeni Yunancadır. Eski Yunan’da , “de-mos:halkvekratos:iktidar,erkkavramlarınınbileşimiolarak“halkınegemenliği temelinedayananyönetimbiçimini“ifadeetmeküzerekullanılmıştır.

Amabu,enmükemmeluygulamalarınYunanistan’daolduğuanlamınagelmiyor.Hattagünümüzdehenüzidealdemokrasiuygulamalarınasahipolanvebune-denledeher açıdan ideal bir örnekolarak gösterile-bilecekbirülkeveyauygulamadabulunmamaktadır.Ancak, çeşitli kriterlere göre bazı ülke uygulamalarıgörece ileriveyaolumluörneklerolarakgösterilmek-tedir.

Söz gelimi çoğulcu demokrasiye bazı Batı Avrupaülkeleri veya katılımcı demokrasi uygulamalarına isekimiİskandinavülkeleri‘’olumluuygulama’’örnekleriolarakgösterildiğinesıkçatanıkolunmaktadır.

(…)Ben sana mecburum bilemezsin Adını mıh gibi aklımda tutuyorum

Büyüdükçe büyüyor gözlerin Ben sana mecburum bilemezsin

İçimi seninle ısıtıyorum. “

Atillaİlhan


8

Ancak, herkesin ‘mükemmel ve ideal’ bir demok-rasiörneğiolarakmutabıkkaldığıbiruygulamabulun-mamaktadır.

DEMOKRASİ KAVRAMIÇOK ÇEŞİTLİ ALANLARDA KULLANILIYOR

Demokrasininoldukçafarklıalanlardaveanlamlar-dakullanılması,birtanımaulaşmayızorlaştıranetken-lerinbaşındageliyor.

Bununlaberaberdemokrasikavramınıntanımlan-masıçabasındabazen;

- biryönetimbiçimi,

- birilişkilersistemi,

- birişleyişbiçimi,

- halkegemenliği,

- çoğunluğunegemenliğivs.gibiçeşitliliğerast-lanmaktadır.

Buçeşitlilik,tanımlanmasızorolandemokrasikav-ramının ‘’tek ve ortak bir tanıma” kavuşturulmasınızorlaştırmaktadır.

İşte bu zorluğu Giovanni Sartori’ ‘’gerçek bir de-mokrasi ideal bir demokrasi ile aynı değildir’’diyerekkavramileuygulamaarasındakifarklılığaişaretetmek-tedir.

Bunedenleinsanlık,uygulamalarıngenelliklebaşa-rısızolmasınakarşındemokrasininyücebiridealoldu-ğunakuvvetleinanmayısürdürmektedir.


9

Bugünedeğin,demokrasiiçinençokkullanılan,enyaygınolarakbilinenvebirölçüdemutabıkkalınanta-nımşöyledir:Demokrasi, halkın kendi kendini yönet-mesi, kendi iktidar ve egemenlik hakkını kendi kullan-ması ve en önemlisi egemenliğin halk için kullanılması, demektir”

Bugeneltanımdışındademokrasi;

Egemenliğin halktan kaynaklandığı• yönetimbiçimi;

Buyönetimbiçiminesahipolan• devlet;

Çeşitlikademelerdebelirlenengörevleriyeri-•negetirecekkişileringörüşlerinindikkatealın-dığıkurum;

Birgrupvb.içindekurulan• ilişkilersistemi;

Halkınegemenliğinintemsilibirorganaracılığı•olmadankullanıldığısiyasalsistem;

“Birkurum,bir topluluk içindekikişilerinkar-•şılıklıhakveözgürlüklerininvarlığınadayananyaşambiçimiolarakdatanımlanmaktadır.

AnaBritaniccaAnsiklopedisiise;demokrasiyi•“halkiktidarı”olaraktanımladıktansonra,

(...) siyasalkararalmahakkınınçoğunlukyö-•netimiusulleriçerçevesindehareketedenbü-tünyurttaşlar topluluğu tarafındandoğrudankullanıldığı hükümet biçimi. ( doğrudan de-mokrasi )


10

Temsilidemokrasiolarakbilinenveyurttaşların•aynıhakkıkişiselolarakdeğilseçtikleriyurttaş-lara karşı sorumlu temsilciler aracılığıyla kul-landıklarıhükümetbiçimi.(temsilidemokrasi)

Bütünyurttaşlarınifadevedinselinançözgür-•lüğü gibi bazı bireysel ve toplu haklarını gü-vencealtınaalmaküzereçoğunlukiktidarınınbelirli anayasal kısıtlamalar çerçevesi içindeuygulandığıhükümetbiçimi.(çoğulcudemok-rasi)

Sosyalistsistemlerindemokrasitanımıiseoldukçafarklıolmuştur.Busistemler,üretimaraçlarındakior-takmülkiyetin,halk iradesiningerçekleşmesi için ye-terlitemelioluşturduğugörüşünedayanır.

Bugörüşüdestekleyenbiryaklaşımise,ServerTa-nilli’yeaitbulunmaktadır.“…sosyalistdevrimleger-çekleşecekolansömürüsüzbirdüzenmidir,yalnızca?..Hayır...Gerçekbirdemokrasiaynızamanda...’’

Tanilli,sosyalizmiledemokrasiarasındagüçlü,fel-sefibirbağ,anlamlıbirilişkikurmaktadır.

YineTanilli;‘’..ikiaçıdandemokrasiolmadansosya-lizmolmayacaktır.

1)İşçiSınıfı,demokrasiiçinmücadeleederekken-dinihazırlamazsa,

2) tam demokrasiyi gerçekleştirmeden sosyalizmzaferini koruyamaz ve insanlığı, devletin ortadankaldırılmasınadoğrugötüremez.”demektedir.


11

DEMOKRASİ YOLUNDA “BURJUVA” DEVRİMİ

Demokrasiyolundaönemliaşamalardanbirininbur-juvadevrimleriolduğubirgerçektir.Konumuzileilgisiaçısından4Temmuz1776 tarihliAmerikaBağımsızlıkBildirisi’ninkonumuzileilgiliolanmaddelerişöyledir:

Madde1:Kişilerdoğuştaneşit,özgürvebağımsız-dırlar.

Madde2:Bütüngüçhalktatoplanırvehalktangelir.

Madde5:Devletinyasamaveyürütmegörevleri,yargılamagörevindenayrıvebağımsızolmalıdır.

Madde6:Meclislerdehalkıntemsilcisiolarakçalı-şacaküyelerinseçimiserbestolmalıdır.

Temmuz1789 ‘da kabul edilen “İnsanHakları Ev-renselBeyannamesi”sadeceFransızvatandaşlarıiçindeğil, tümdevirlerin ve tümülkelerin insanlarını gözönünealır.

Bildirinin“İnsan Hakları “bölümündeşugörüşle-reyerverilmektedir:“ İnsanlar özgür doğar ve özgür, eşit haklara sahip olarak yaşarlar; özgürlük, mülkiyet, güven ve baskıya karşı koyma , doğal ve kaldırılmaz haklarıdır, her türlü egemenliğin asıl kaynağı halktır, özgürlük, başkalarına zarar vermeyecek her şeyi ya-pabilmek demektir; kanun genel sistemin biçimlen-dirilmesidir, her yurttaşın ister kişisel, ister temsilciler


12

aracılığıyla, kanun yapılmasına katılma hakkı vardır, tüm vatandaşlar kanun önünde eşittir, kanunun be-lirttiği durumlar ve öngördüğü yöntemler dışında hiç kimse suçlandırılamaz, tutuklanamaz ve alıkonamaz; hiç kimse suçtan önce yapılmış ve onaylanmış bir ka-nundan başka bir kanunla cezalandırılamaz; hiç kim-se düşüncelerinden ötürü kınanamaz, her yurttaş bu hakkını kötüye kullanmış olmanın getirdiği sorumluluk kendisinin olmak üzere, dilediği gibi konuşmakta, yaz-makta, yayımlamakta özgürdür.”

Beyannamelerinortaközelliği;buözgürlüklerinbirtoplumsalsınıftarafındanortayakonulmasıdır.Burjuvadevletininöncüleriolanburjuvazininhakveözgürlük-leritanımlamasıvebirtoplumsalsınıfolarakdakendi“mülkiyethakkını”kutsalolarakbelirlemesidoğaldır.

Bunamukabil,özellikleişçisınıfınınbirdemokrasitarifiyapmasıvekendiçıkarlarınıifadeetmesikaçınıl-mazdır.

ButartışmalarıJ.J.Rousseau’nunşuilginçgörüşüilenoktalayalım.

“Sözcüğü tam anlamıyla alırsak diyebiliriz ki, gerçek demokrasi hiç bir zaman var olmamıştır ve olmayacak-tır. Kamu işleri ile uğraşmak için halktan ara vermeden toplanması düşünülemez. (…) Bir tanrılar ulusu olsaydı demokrasi ile yönetilirdi. Böylesi olgun bir yönetim in-sanların harcı değil. “

BuifadesiileRouseaue’nundemokrasidenumudukestiği sanılmasın. Aksine Rousseau demokrasiyi yü-celtmektedir.


13

Ancak,uygulamadüzeyindesorunlaraişaretedil-diğinidegözdenkaçırmamakgerekmektedir.Ohalde,demokrasiyeilişkintartışmalarsadeceteorikdüzeydedeğil,aynızamandauygulamaboyutundadasürmek-tedir.

Nitekimuygulamada;Doğrudandemokrasi,Liberalveyaanayasaldemokrasi,Siyasalveekonomikdemok-rasi,Halkdemokrasisi,Totaliterdemokrasi,Antikde-mokrasi,Sosyaldemokrasi,Ortaçağşehirdemokrasisi,Çağdaşdemokrasi,Hıristiyandemokrasisi,Katılımcıde-mokrasi,Çoğulcudemokrasi,Amerikan,İngiliz,Fransız,Türkdemokrasisiveelbetteçalışmayaşamındadaen-düstriyeldemokrasivb.gibiçeşitlendiğinigörüyoruz.

Şimdiaklagelensoru,bukadarfarklılıklartaşıyanrejimler,nasılolurdakendilerini“demokrasi”biçimin-deifadeetmişlerdir?.

Busorununyanıtınıherşeydenönce“demokrasi-nin”erdemlerindearamakgereklidir.

Nitekim,G.Orwell’inşudeğerlendirmesisondere-ceaçıklayıcıdır:

“Demokrasi gibi bir kelime söz konusu olduğu za-man , üzerinde anlaşılmış bir tanım yok değildir. Fakat böyle bir işe kalkışmak da bütün taraflardan direnme görür.

Her çeşit rejimin savunucuları onun demokrasi oldu-ğunu öne sürerler. Ve herhangi bir anlama bağlanacak olursa kelimeyi kullanamayacaklarından korkarlar.”


14

DEMOKRASİ BOZULUR MU?

Irak’ı işgal ederkenAmerikalılar “demokrasi getir-mekten”sözediyorlardı.Halendünyadabir türdiktarejimleriuygulayanların;neolur,neolmazdiyerekgös-termelikdeolsademokrasininbirkuralıolan“seçime”başvurduklarınıgörüyoruz.Ancaksadecegöstermelikseçimleryapılması,rejimindemokratikolmasınısağla-mıyor.

Bu durumda demokrasi olarak ifade edilen fakatuygulamada demokratik ilkeler ile hiçbir ilgisi bulun-mayan sistemlerin “demokrasi gibi” gösterilmesi neanlamagelir?

Hitlergibibircanininseçimyoluileiktidarageldi-ğindemevcutolandemokrasinin;Hitlerinİktidarısüre-cindevarlığınıkoruduğusöylenebilirmi?

Budeğişimbizeneanlatır?

Demokrasiöylebirsistemdirki,ilkeveuygulama-ları suiistimal edilerek adı demokrasi olmaya devameden fakatözüdeğişen-bozulanbir sistemortaya çı-kabilmektedir.

Bizadıdemokrasi fakatkendidemokrasiolmayanuygulamaları,demokrasininbozulmuşbiçimleriolarakkabuledeceğiz.

Bozulmanın ilkörneklerinedeyineeski Yunan’darastlanmaktadır.

Örneğin,


15

Yunan’dabozulandemokrasiAristofanestara-•fındankomedilerekonuedilmiş,

Ksefonon da, demokrasinin bölünmelere ve•disiplinsizliğe yol açtığını söylemiş, yönetici-lerindegenellikleyeteneksizkişilerolduğunuilerisürmüştür.

İzokrat, demokrasinin anarşiye dönüşmesini•önleyecekyollarıarayıpdururken,

Eflatun,ölümüileyasalarasonunakadarbağlı•olduğunu ispatedenhocasıSokrat’abaldıranzehriniiçirtençoğunlukkararlarınınherzamanadilolduğunainanmamaktadır.”

Yunandüşünürlerinin yapıtlarınabakıldığındabir-birini izleyen3yönetimbiçimindensözettiklerinigö-rürüz:Monarşi,oligarşivedemokrasi..

Monarşibozularaktiraniyedönüşmekte,•

oligarşikendiiçindeyozlaşmakta,•

demokrasi ise aşırı bir biçimde uygulanınca•anarşiyedönüştüğüiddiaedilmektedir.”

Demokrasi,halkınçoğunluğununyönetimiolduğu-nagöre,“çoğunluğunyönetimi”yani“çoğulculuk“birdemokratikilkeolarakortayaçıkmaktadır.

Prof. Kongar,demokrasinineksikveeksikolduğuiçindeyanlıştanımlandığıgörüşündedir. Kongar,de-mokrasiyi;”ülke hakkında önerdikleri çözümler azınlık-ta kalanların, çoğunluk haline gelebilme hak ve olana-ğının bulunduğu rejim”olaraktanımlamaktadır.


16

Soruna farklı bir bakış açısı getirerek, “demokrasine değildir ?.” diye soran Kongar’ın şu yaklaşımları ,görüşümüzü destekleyen mahiyettedir : Demokrasi,çoğunluğunbaskısıdeğildir....

Çoğulculuk ilkesinin neden bir demokratik ilkeolarak kabul edilmesi gerektiğinin anlaşılması bakı-mındanönce“yönetim”ve“kiminyönetimi”kavram-larınaaçıklıkgetirmekgerekmektedir.İnsanlarınfarklıözelliklerinerağmenbiraradabulunabilmelerigereğiveyabulunmuşolmaları,buyığınınyönetimisorununuortayaçıkarmıştır.Budurumda,“kimyönetecek?.”so-rusununyanıtıönemkazanmaktadır.

KİM YÖNETECEK ?

İnsanlıkta-rihimizde busorunun çokçeşitli yanıtla-rı mevcuttur.Bilindiği gibi,demokrasi veonun kurallarıinsanların biraradayaşama-yabaşlamalarıile ortaya çık-

mıştır.İnsanlık,Klanlarıkurmakiçinyüzyıllarcabekle-miştir.Klanlarinsanlığıilkkez“kimyönetecek?.”soru-suileyüzyüzegetirmiştir.


17

Yönetenlerin,yönetmekudretinikimdenaldıkları-nabaktığımızdaçeşitlikaynaklarlakarşılaşmaktayız.

Yönetme erkini kıt üretimi adil paylaştıracak•olan ailenin yaşlı kadını klan içindeki analık,yaşlılıkvebilgeliğinadaletineolaninançtanal-maktadır(komünaltoplum)Tanrıadınavetanrıdanaldığıiddiaedilengüç•ileyönetenler,(ortaçağ/teokrasi)üstünkanbağına sahipolduğu içinbabadan,•oğulaiktidardevriileyönetenler(feodalizm)veyabileğiningücüileiktidargücünüelinege-•çirenlererastlanmaktadır.

Yüzyıllarsürenbudönemler, insanlıktarihininenkaranlıkdönemleridir.

İnsanlık,yaşadıklarındançıkardığıderslersonucun-daiktidargücününancakçoğunluğadayanmasıhalin-demeşruolacağınıgörmüştür.Buaçıdanyönetenlerinyönetmegücünüçoğunluktanalmasınıngereğiyaygınbirkanaatveuygulamahalinegelmiştir.

Bunokta,demokrasidir.Vebunoktayaancak,EskiYunan’dakentsitelerindeulaşılmıştır.Yunansitelerin-dedemokrasiyeyatkınolan ilkdüşünce,Hesidios ta-rafındanortayakonulmuştur.Hesidios,çalışmayıayıpsayangelenekselaristokratikyaklaşımakarşı,çalışmayıveemeğiyüceltengörüşlerortayakoymuştur.

Bunu izleyen görüşler Solon’a aittir. Solon, ünlüyasaları ile “keyfi” yönetime karşı çıkarken, yasalarınherkes içinolduğunu ileri sürmesi iledemokrasifikriaçısındanbirileriadımatmıştır.


18

Heredot ise, MÖ. 490-420 dönemine ilişkin de-mokrasitartışmalarıhakkındayazılıbelgelerbırakmışolmasıilekatkıgetirentarihçilerdenbirisiolmuştur.

Bundan sonraki süreçte bir aydınlanma sıçrama-sı görülmektedir. Çoğu yazarlar tarafından Sofizm ilebaşladığı ileri sürülenbusürecinenbüyükdüşünürüProtogoras’tır. Protogoras’ı, Sokrat, Platon, Aristo veEpikürizlemiştir.

Sokrat, toplumu aristokratların yönetmesi gerek-tiği anlayışına karşı çıkmış, buna karşın toplumu enyetenekliolanların,enerdemliolanlarınvebilginlerinyönetmesigerektiğinisavunmuştur.Kuşkusuzbirincisi-nekarşıçıkarkennekadarhaklıise,ikincisiniönerirkenaynıölçüdehaklıbulunmamaktadır.

Platon,sınıflarıüreticiler(çalışanlar),askerlervebil-gelerolarakkesinbiçimdeüçeayırdıktansonrahocasıSokrat’ıngörüşünesahipçıkarak,toplumubilgelersı-nıfınınyönetmesivediğerlerininbunauymasıgerekti-ğiniilerisürmüştür.

Platon’unöğrencisiolanAristoise,eniyiyönetimbiçimininmonarşiolduğunuilerisürmüştür.

Epikürise,insanlarınbiraradayaşamalarınıkendiçıkarlarıgereğivekendiçıkarları sonucugörerek birnoktada“sözleşmeteorisini”ortayakoymuştur.

Epikür,kanunvedevletigüvenliksağlayankurum-lar olarak gerekli görmekteydi. Ancak bu kurumlarındoğal kurumlardeğil, insaneseri kurumlarolduğunusavunmuştur.


19

Gerçekten,insanlığınyerleşikdüzenegeçmesi,bu-nunsonucuolarakbiryönetensorunununortayaçık-ması,nüfusunhızlaartmasıvetaleplerileihtiyaçlarınartması,toplumolarakbelirlibirişbölümüvemülkiyetfarklılığıiçindeyaşarken“sosyal”statülerindeğişmesive çeşitlenmesi ile birlikte çıkarların farklılaşması ilebirlikteinsanların“güven”içindeyaşamaarzusuiçindebulunmaları, insanlığı demokrasi fikrine yaklaştıran,yakınlaştıranobjektifsüreçolarakortayaçıkmaktadır.

Zatendemokrasiancakyerleşikdüzeninyönetmebiçimiolmaktadır.

Birülkedehalkıntümününaynıetnikkök,aynısiya-salvedinselinançiçinde,aynıkanaatleresahipolmasıolanaksızdır.Farklılıklarınbiraradayaşayabilmelerineolanaksağlayacaküstşemsiyeise,elbettedemokrasi-dir.

DEMOKRASİ İLKELER DÜZENİDİR

Görüldüğü gibi demokrasinin bir isim, bir sözcükveyakavramolarakortayakonulmasıüzerindemuta-bakat sağlanması mümkün görünmüyor. Kanımızca,demokrasiyi ilkeleri bazında ele almak ve tartışmakdahakolaybirtanımıveaynızamandauygulamaaçı-sındandemokratikolan/olmayanayrımınıyapmamızıkolaylaştıracaktır.

Neumann’agöreDemokrasinin10ilkesi,

Egemenlik halka ait olmalıdır. Yetki sınırlı bir1.süreiçinverilmeliveistenildiğindegerialına-bilmelidir.


20

Farklıseçeneklerarasındatercihimkanıbulun-2.malıdır.Önderlikdemokrasininönemlibirparçasıdır.3.Yasalarınüstünlüğüsağlanmalıdır.4.Siyasi partilerin görevi, halka vatandaş olma5.bilincinivermekolmalıdır.Çoğulculuk gündelik yaşamdada kendini du-6.yurmalıdır.Demokrasininişlevisadecesiyasalkurumlarla7. sosyalgüçlerarasındabirdengesağlamaktanibaretdeğil,Buidealbireylerinyaşamınınheraşamasında8.biranailkeolarakgözönünealınmalıdır.Kişisel özgürlükler ve girişim zedelenmeden9.güvenliksağlanmalıdır.Demokrasikişileredayananbirrejimolduğuna10.göreherşeydenöncekişiler rasyonelolmalı-dır.Böylece,demokrasininsaltsözlüklerdeifa-deedilen,halkınkendikendiniyönetmesindendahaileribirolguolduğuortayakonulmakta-dır.

ServerTanilli’yegöreise,demokrasinin3ilkesibu-lunmaktadır.Bunlar;

1-Çoğulculuk2-Katılım3-YönetmeHakkı’dır.Demokrasiyi, “ileri” kılanunsur, demokrasinin bir

özgürlüklerrejimiolduğudur.


21

Ancak, bu özgürlüklerden yararlanarak yönetimegelmek ve iktidarın sürdürülmesi adına özgürlükleriortadankaldırmaksözkonusuolabilirmi?.

Prof. Toktamış Ateş, “- Günümüz toplumlarındademokrasi ilkelerinin demokratik yollardan çiğnendi-ği zamanpek tepkigösterilmemektedir”demektedir.Kanımızcabununnedeni,halkkitlelerinindemokratikilkelere sahip çıkması ilebirlikte,buunsurlardanbiriolanözgürlüklerinsınırlarıkonusundakesinbiryargıla-rınınbulunmamasıdır.

Nazi rejiminin,halkınbüyükdesteğinialdığıbilin-mektedir.Yakıntarihimizdeörnekleribulunandemok-ratikolmayanrejimlerindehalkındesteğinibulduklarıbilinmektedir.Ancak,halkdesteğiniyitirdiklerindeise,gitmekzorundakaldıklarına ilişkin fazla sayıdaörnekbulunmaktadır.

Demokrasiyikorumakiçin,kimidemokratikilkevekurumların“geçici”olarakortadankaldırılması,siyasirakiplerinortadankaldırılmasınaçalışılması,sıkçarast-lananihlallerdenbiridir.

Ancak,kendidüşüncesindenayrıvefarklıolandü-şünceyi tehlike olarak görmek kadar sakıncalı bir tu-tumolamaz.

Ülkemizde, demokrasiyi ve kurumların işlemesinisağlamak iddiasıyla zaman zaman yukarıda da deği-nildiği gibi “demokrasiden kısıntı” yapıldığı yıllarda,çeşitli gerekçelerle, farklı görüşlerin ezildiği, ortadankaldırılmayaçalışıldığı, aktüeldeyimi ile “tırpanlandı-ğı”dönemleryaşandı.


22

Sonuncusunda, demokrasiden ve laiklikten yanaolanlara uygulanan baskının üzerinden geçen buncasüredensonra,yinedemokrasininvelaikliğintehlike-deolduğuilerisürmekteolmalarıilgiçekicidir.

Prof.Ateş,“demokrasiyiciddibiçimdetehditetme-diğisürece,anti-demokratikdüşünceyedeyaşamaşan-sıverilmesidoğruolur,budemokrasiyeolangüveniar-tırırvesiyasaluyuşukluğadaengelolur”demektedir.

Prof.BahriSavcı,biçimselbazıdemokrasilerin,an-ti-demokratikrejimlereköprüolmasınınnedeniolarakhalkıngereklidüzeyeulaşmamışolmasınıgerekçeola-rakortayasürerken,demokrasininaynızamandatarih-selbir süreçveözelkültürübulunanbirolguolduğugerçeğininaltınıçizmektedir.

DEMOKRASİNİN 4 TEMEL İLKESİ Çoğulculuk,katılımcılık,açıklıkvegüçlerayrılığı...

ÇOĞULCULUK İLKESİ

Çoğulculuk ilkesi, demok-rasiahlakınıngelişerekbirkül-tür halini alması ve toplumuoluşturan bireylerin, düşünseltemeldekifaaliyetlerinintemelhakveözgürlüklerkapsamındaolmak üzere kullanılabilmesi-nin garantisidir. Bu kapsamdakendi karşıtlarının da iktidarolabilmesine yol açan dalga-


23

lanmalar,demokrasininveçoğulculuk ilkesininyeter-sizliğinden değil, aksine erdemlerinden birisi olarakgörülmelidir.

Bununlabirliktegünümüzdedemokrasiadıverilentümtoplumlardaçoğulculukilkesininistenenbiçimdeolgunlaşmışolduğusöylenemez.

Çoğulculukilkesi,esasenyönetimerkininhalkço-ğunluğununözgür iradesi ile tercihettiği (seçtiği)yö-neticilerdenoluşmasıgerektiğinigösterir.

Çoğunluktaolanlaryönetecekfakatçoğunlukola-mayanlarisetemsilhakkıkazanmalıdır.

Öncelikle çoğunluğun yönetimi konusunda Prof.FevziDemir’inşugörüşleriilgiçekicidir:“Halkınkendikendiniyönetmesidemek,herşeydenöncebirkişininveya bir grubun ve hatta bir çoğunluğun iradesinegöre yönetilmemesi demektir, çünkü bir kişinin veyabir gurubun iradesine göre yönetilen topluluk kendikendiniyönetenbirtopluluksayılamaz.

Hattaçoğunluğuniradesinegöreyönetilenbirtop-lulukdakendikendiniyönetenbir topluluksayılmaz.Bir topluluğun kendi kendini yönetmesi yani mutlakanlamdaözgürolabilmesiiçinkararların“oybirliği”ilealınmasıgerekir.

GerçektenDemir’ingörüşlerinetümüylekatılmakolanaklı değildir. Çünkü, felsefi açıdan tartışılabilir”olanbuyaklaşım,uygulamaaçısındanütopikbiryak-laşımdır.


24

Günümüzde on milyonlarca vatandaşın veya onbinlerce üyenin katılımının söz konusu olduğu ülkeveyakurumlarda,Demir ‘inbelirttiğianlamda“oybir-liğininsağlanması”gerçekçiolmaktançokuzakbulun-maktadır.

Bunakarşın,“Oybirliğiilekararalabilenbirtoplu-luktaise,yönetilenveyönetenfarkımevcutolmaz.

Çünkütopluluğunoybirliği ilekararalmasıdemektopluluğuoluşturanherbireyin iradesinintamolaraktemsil edildiği bir karar alması demektir.” yaklaşımıkendiiçindetutarlıdır.

Ancakoybirliğininortayaçıktığıkoşulların“özgür”olup olmadığına bakılarak gerçekten demokratik birsürecinişleyip,işlemediğinebakılmalıdır.

Nitekim genellikle otoriter ve totaliter rejimlerdeyapılanseçimlerdeoybirliğiveyaoybirliğineçokyakınoranlardakatılımvekabulünolduğuaçıklanmaktadır.Onmilyonlarcakişinintamkatılımgöstermesininger-çekçiolamayacağı,biryanabuoybirliğininsağlandığı-nınaçıklanmasıise,ayrıcakuşkuuyandıranaçıklamalarolmaktanilerigitmiyordu.

Gerçek anlamda oybirliğinin uygulamada sağla-nabilmesininmümkünbulunmamasına rağmen,eğersağlanabiliyorsa,böylebirhaldeProf.Demir’indedi-ği gibi “Böylece herkes aslında topluluğun iradesineuyarkenaynızamandakendiiradesinedeuymuş,yaniözgürolacaktır.”


25

Çoğunlukveyaazınlıkfarkıgözetmeksizintümva-tandaşlarınhakveözgürlüklerininhukukigüvencealtı-naalınmasınıngüvenceside,demokrasidir.

Yoksa, mutlak ve mükemmel anlamda özgürlük,eğer mutlak oybirliği olarak tanımlanırsa, dünyanınhiçbir yerinde demokrasi ve özgürlük bulunmadığısonucuna ulaşılabilir ki, bu yaklaşım gerçekçi ve uy-gulanabilirdeğildir.Özellikledesendikaiçidemokrasibakımındanyapılacakbirdeğerlendirme,dünyanınhiçbir yerinde sendika içi demokrasinin bulunmadığını,tersine otoriter yönetimler altındabulunan ve türlübaskılarnedeniyleaynılisteyeoyvermeksuretiyle“oy-birliğinin”sağlandığıolumsuzörnekleridedemokrasi olarakkabuletmekzorundakalabiliriz.

Çoğulcudemokrasinin, farklıanlayışlarıvedeğişiktoplumsal sınıfları birlikte barındıran demokrasininenzoryanı,insanlarıbirbirinekatlanmakdurumundabırakmasıdır. Farklı olana, farklı düşünene tahammüledilebildiğiölçüdedemokrasininuygulanmasınakatkı-largetirilebilir.

Sonuçolarakçoğulculuk ilkesi;“-kimyönetecek?”sorusununyanıtınıverecekolandemokrasiilkesidir.

KATILIMCILIK İLKESİ

Katılımcılık,toplumbireylerininkendiözgürirade-leriyle kendi toplumsal örgütlenmelerini oluşturma,yön verme ve uygulamalarda bulunmalarının kısacakaderleriniyinekendilerinintayinetmelerininbirilkeolarakkabuledilmesidir.


26

Toplumdaherbireyeşit haklara sahiptir vetoplumsal işleyişte herkapıherbireyeaçıktır.

Üretim araçlarınıellerinde tutanlar top-lumdakiüretim,dağıtımve paylaşım süreçlerini

deellerindetutmaktadırlar.İştedemokrasininkatılımilkesibusınıfsalfarklılığısorgulamaktadır.Çünkükatı-lımilkesi,toplumdayaşayantümvatandaşlaravegele-nekselolanıntersineolaraközellikleemeksahiplerine,kararlarsürecinietkilemevetümtoplumsalsüreçlerekatılımhakkınıgetirmektedir.

Katılımcılığınenyaygınbiçimiolanseçimsistemin-de seçenler, seçilenlere kendi iradelerini vermezler,devretmezler. Yalnızca koşulları önceden belirlenmiştoplumsalgörevleriçinaralarındaçıkanadaylarıseçe-rektemsilettirirler.

Katılımcılığınhazmedilmediğitoplumlarda,katılım-cılıksadecebirilerininseçilmesibiçimindealgılanır.

Ülkemizdeçoğulculukgibi,katılımcılıkilkesideiste-nenyaygınlıktadeğildir.

Katılımcılıkilkesioyvermeyigereklikılarfakatyal-nızcaoyvermekdedemokrasiiçinyetmez.

Merkeziyapılanmanınheralanıvedüzeyiiçinkatı-lımcılık;oyvermedışındadageçerlidir.


27

Katılımcılığın bir başka önemli biçimi de referan-dum işleyişinin yaygın olması, toplumsal iradenin buyolladadilegetirilmesivehakimkılınmasıdır.

Katılımcılığın sonuncu önemli unsuru da, katılımıistenenkitlelerinkatılımıgerçekleştirme,katılımıart-tırmavegeliştirilmesiyönündeuygunkanallarınoluş-turulmasıdır.

Bukanallaroluşturulmadan,katılımındüşükoldu-ğunun,kitlelerindepolitizeolduğununsavlanmasıdaçokgerçekçibiryaklaşımdeğildir.

Ülkemizuygulamalarıdikkatealındığında,katılımınesasen yüksek bir oranda bulunduğu, fakat katılımınarttırılması ve dolaysıyla halk egemenliğinin arttırıl-ması yolunda yeni kanalların oluşturulduğuna tanıkolunmamaktadır. Böyle olduğunun en açık ve çarpıcıgerçeği,ülkemizdeenyeni siyasi iktidarlarınbile çokkısasüreleriçindeyıpranmasıvedeğiştirilmekzorundakalmasıdır.

Dahagenelbirifadeilede,ülkemizdekisiyasalis-tikrarsızlığınbirönemlinedenide,halkınoyvermesidışındapolitikkararlarvedemokratikdenetlemesüre-cinindışındatutulmasıdır.

Kısacakatılım;3aşamalıbireylemsürecidir.

Oturumakatılma(bilgilenmesüreci)1-

Kararlarakatılma(birliktekararalma)2-

Eylemekatılma(alınankararınuygulanması-3-nakatılım)


28

AÇIKLIK İLKESİ

Açıklık ilkesi, toplumdakitümsüreçleremerkeziveyatayörgütlenmelerdeki işleyişleri,kararları ve toplumu ilgilendi-renhertürtasarrufu,tümtop-lum bireylerinin anlamalarınıve haberdar olmalarını sağla-yacakbiçimdeyürütülmesidir.

Herbireyiçindebulunduğutoplumdakendinido-laylıveyadolaysızilgilendirentoplumsalniteliktekiherşeyiöğrenmehakkınasahiptir.Faaliyetleriizleme,öğ-renmevekararvermehakkınasahiptir.

Bilmedenkararverilmesisakıncalıdır.

Bilmekiçinde,bilgikanallarınınaçıkbulunmasıge-rekir.

Buaçıkbirişleyişigerektirir.

Açıklıkilkesiningerçekleştirilmesindekamuoyuile-tişimaraçlarıbüyükönemtaşır.

Açıklık ilkesini çiğneme ve ikiyüzlülük, demokrasiistemeyen iktidarların sürekli yaptığıdır.Açıklık ilkesi-nin bir yönü iktidar açısından açıklık ilkesinin hayatageçirilmesiise,diğeryüzüde,vatandaşlarınkurallarvehukukabağlıkalarak,ilkeninhayatageçirilmesiyönün-dekigirişimleri,arzularıvetalepleridir.

Sadece iktidardanbekleyerekdemokratikbir ilke-nineksiksizyaşamageçmesibeklenemez.


29

Seçmenolarak,vergimükellefiolarakveulusunbirferdi olarak bireyler açıklık ilkesinin yaşama geçmesiyönündeoluşturacaklarısivilyapılanmalarvegirişim-leraracılığıileaçıklıktalepedilebilir.

Demokrasilerde, bu ilkeyi yaşama geçirmenin ku-rumlarıdavardır.

Denetleme kurulları bunun içindir. Denetlemefonksiyonubulunmayankurumlarınveyasisteminaçıkolduğu iddia edilemeyeceği gibi, demokratik olduğudaaslaiddiaedilemez.

Demokrasi, denetleme inisiyatiflerinin iktidardanbağımsızkurumlaraverildiğiveböyleceaçıklık içindeolanbirsistemveuygulamadır.

Ülkemizuygulamalarıdikkatealındığında,açıklıkil-kesinineksiksizuygulandığısöylenemez.Bunundaençarpıcıyansımasıvatandaşlarınkurumlaraolangüven-sizliğiniortayakoyankamuoyuyoklamalarıdır.

Açıklıkilkesininhayatageçirilmesidemekolan,si-yasi vemali saydamlık sağlanamadan demokrasinin”tam”olduğuilerisürülemez.

GÜÇLER AYRILIĞI İLKESİ

Devlet organizasyonu ilemilyonlarca kişinin, kay-nakların ve güçlerin kullanımında egemenlik kimdeolacaktır?.

Kimler, toplum adına egemenlik kudretine sahipolacaktır?.


30

Demokratik olmayan bir düzen için bu sorununyanıtıçokkolaydıramademokrasilerdetoplumadınaegemenlikkudretininkullanılması,dolaysıylakullanıla-cakgüçdağıtılmışbulunmaktadır.

Demokratikbirsistemidiğersistemlerdenayıranenönemlifarklardanbiriolan“güçlerayrılığı”prensibiileyasama,yürütmeveyargıerkibirbirindenayrılmıştır.

Demokrasilerde,yasama,yürütmeveyargıgüçle-ribirbirindenbağımsızolarakdavranmaözgürlüğünesahipbulunmaktadırlar.Böylecebugüçlerbiryandanbirbirinisınırlar,biryandandabirbirinidenetlerler.

Birbaşkatanımagöredemokrasi;gücün,gücüde-netlemesidir..

Veancakbuşekildeçoğunluğunazınlıküzerindekibaskısıönlenebileceğigibitümvatandaşlaratanınmışolanhaklardagüvencealtınaalınmışolacaktır.

Bununaksiise,tekparti,tekmeclis,muhalefetiol-mayanbirsiyasalsistem,adaletibulunmayanbiryargıdüzenivehertürlühaksızlığıyasallığakavuşturanya-samadüzenidirki,böylebirsistemindemokrasiolma-yacağıaçıktır.


31

Demokrasilerin,esasenilkelersistemidir.

Builkelerinise,birbiriyleilişkilibulunduğuiçinan-caktümilkelerinuygulanmasıhalindetamdemokratikbirsistemdensözedilebilir.Uygulamalardatümilkelerieksiksizolarakuygulayanbirsistemmevcutbulunma-dığıiçindirki,tamdemokratikbirülkeveyasistemör-neğiverilemiyor.

Ülkemizin ise,demokratikilkelerihementümüylebenimsemiş olduğunu, bu ilkeleri başta Anayasa ol-maküzerehukuksalbelgeleregeçirdiğini, ancaktamolarakuygulanmadığınıtespitediyoruz.

TOPLUMSAL UZLAŞI/TOPLUMSAL MUTABAKAT

Buhusustaülkemiz ilebatılı demokrasiler arasın-dakitemelfarkise,batılıdemokrasilerinilkelerkonu-sundasahipbulunduğutoplumsalmutabakat,tarihsel

süreçteoluşmuşdemokra-tik bilinç, toplumun yük-sek örgütlülük düzeyi ileyüksekkatılımarzusudur.

Demokrasiyi;“BİRKU-RUMVEYABİR TOPLULUKİÇİNDE Kİ KİŞİLERİN KAR-ŞILIKLI HAK VE ÖZGÜR-LÜKLERİNİN VARLIĞINADAYANAN YAŞAM BİÇİMİ”olarak tanımladığımızda“güçler ayrılığı ilkesinin”fonksiyonu daha iyi anla-şılabilir.


32

Demokrasi;Yönetenveyönetilenlerinvarolduğu,özgürlüklerin mevcut bulunduğu, katılımın özgür vetümyurttaşlariçineşitolduğu,bireylerüzerindekatı-lımıengelleyecekdüzeydedirekveyadolaylımaddivepsikolojikbaskıortamınınyaratılmadığı,kararlarsüre-cinekatılanların,alınacakkararlar ile ilgiliolarak“bil-gi sahibi” oldukları, karşı çıkma ve direnmehakkınınmevcutbulunduğu,denetlemehakkınınbirkısıtlama-yauğramadanhayatageçtiğibiruygulamadır.

Demokrasi;birdizisomutilkelerinuygulanmasıdır.Gözlemlenebilenolgulardanoluşur.

Çoğunluğunyönetimhakkınasahipbulunması,hu-kukunüstünlüğü,kanunönündeeşitlik,örgütlenmevefikirözgürlüğü,basınözgürlüğügibidemokratikölçü-lersomuttur.

BİR YAŞAM BİÇİMİ: DEMOKRASİ

Ancakdemokrasidenildiğindesaltsiyasalölçülerinortayakonulmasıdemokrasiyialgılamadavekavrama-daeksiklerenedenolmaktadır.

Demokrasi günlük yaşamımızdır. Evimizde, köyü-müzde, işyerimizde,üyeolduğumuzkurumlarda, tra-fikte,sokakta,ülkemizdevedünyamızdagünlükyaşa-mımıziçindehissetmekvegörmekistediğimizdir.

Karşımızdakiinsanınvarlığınıkabuletmekan-•lamında“insanasaygıgöstermek”,

Farklıgörüşvekanaatesahipbulunankimsele-•re“hoşgörüileyaklaşmak”,


33

“Düşünsel veya davranışsal aykırılıklara “ta-•hammülgöstermek,

Yapıcıeleştiriyeaçıkolmak,•

Diyalogaveetkilenmeyeaçıkolmak,•

Çocuğumuzunokulproblemini,kendisiilepay-•laşmak,

Ailemizinbirprobleminieşimizilepaylaşmak,•

Trafikte başkalarının haklarına saygı göster-•mek,

Empati(kendimizikarşımızdakininyerineko-•yarak düşünmek, yapabilmek vb. günlük ya-şamiçindehayatageçirilebiliryaklaşımlar,de-mokrasininsaltsiyasalalankonusuolmadığınıgöstermektedir.

Demokrasininilkelerinigünlükyaşamıiçinetaşımışbirinsanın,siyasalalandadahaetkin,dahabilinçlikat-kılaryapacağıkesindir.

Evinde, köyünde, işyerinde, sendika vepartisindedemokrasiuygulatanyurttaş;ülkedededemokrasininteminatıolacaktır.

Demokrasininteminatı,bilinçliyurttaştır.


34

SONUÇ

Demokrasiye ekmek kadar, su kadar ihtiyacı olanişçi sınıfı ve emekçi kitleler ise; demokrasiyi işçi veemekçiler hayata geçirecek, uygulamasına katılacak,eksiklerindüzeltilmesi içinmücadeleverecekolandaaynıbilinçlivekararlıkitlelerolmalıdır.

Eğer demokrasi sıklıkla kesintiyeuğruyor ve anti-demokratik uygulamalar hayat buluyorsa, kitlelerindemokrasiye sahip çıkacak örgütlülük ve güce sahipolamamalarıBELİRLEYİCİfaktördür.

Eğer demokrasi askıya alındığında, sendikalar ka-patılıyorsa, işçi ikramiyelerine sınır getiriliyorsa, işçitemsilcilerivesendikacılarzindanlaratıkılıyorsa,sen-dikalözgürlükleryasalar ileortadankaldırılıyorsa, ta-rihselişçihaklarıtırpanlanıyorsaaçıktırkibu;işçisınıfıveemekçiler içinhakkayıplarıvebununsonucuyok-sullaşmaolacaktır.

Yoksullaşmaya hayır diyorsak, çağdaş, işçi-emekçikatılımınaaçıkolmasıanlamında“katılımcı”veülkedeçokolanlarıniktidarolmaihtimalinedeniyle“çoğulcu”bir düzen olan demokrasi için öncelikle alınları terliolanlarınçabagöstermesigerektiğikesindir.

Kendimiz, çocuklarımız, ülkemiz ve gezegenimiz için…

Demokrasi için daha çok çaba…


35

“(…)Kuvayi Milliye Şehitleri

Mezardan çıkmanın vaktidir

Biz toprak üstünde derin uykulardayız

Uyandırın bizi, uyandırın bizi…”

Nazım Hikmet


36

KAYNAKLAR

AkadMehmet :ÇoğulcuDemokrasideSiyasal İkti-•darveBaskıGrupları,Zyayınları1979AnaBrıtanıccaAnsiklopedisi:Anayayıncılık1987•AteşToktamış:Demokrasi,Ümityayıncılık1994•BurdeauGeorge :Demokrasi,A.Ü.Yay.No :188,•1964BernsteinE.SosyalizminVarsayımlarıveSosyalDe-•mokrasininÖdevleri(çevirenMeteTuncay)3.CiltCemİsmail:Demokrasi,Yazko2.Kitap1981•Centel Tankut : En son değişikliklerle İş Yasaları,•Betayayınları1996Demir Fevzi : Çağımız Demokrasi Anlayışı İçinde•SendikacılıkHareketiTekGıda-İşSendikasıyay.1991•DereliBengü,Türkiye’deSendikaDemokrasisi,İkti-•satFak.Yay.1977GraziadeAlfread:PolıtıcalBehavıor,1962•IşıklıAlpaslan, Sendikacılık ve Siyaset, imgeyayın-•larıIşıklı Alpaslan, Küreselleşme ve Demokratikleşme,•MülkiyelilerVakfıYay.1995İnsanHaklarıEvrenselBeyannamesi•Kapani Münci : Politika Bilimine Giriş , A.Ü.yay.•1983Kongar Emre : Demokrasi ve Kültür , Hil yayınları•1983KutalMetin:SendikaİçiDemokrasiveSendikaların•DenetimiİktisatveMaliyeDergisi,1981SendikalarınDenetimSorunu,İkt.Vemaliyedergisi•1981SosyalhukukAçısındanAnayasaSorunu(!)1983İkt.•VeMaliyeDergisi


37

SosyalHukukAçısındanAnayasaSorunu(2)1983•EndüstriİlişkileriniDüzenleyenİkiYeniYasa1984•Meydan Larousse Ansiklopedisi: Milliyet yayınları•1986Mis Olcay, Özsoy Erbaşar : Hazırlık Çalışmaları ile•BirlikteKarşılaştırmalı-GerekçeliSendikalarKanunu(2821)1983•Orwell George : Polıtıcs and English Selected Es-•saysTanilli Server : Devlet ve Demokrasi, Say yayınları•1981SarıcaMurat: SiyasalDüşünceTarihi, Gerçekya-•yınları1980Sartori Giovannı : Demokrasi kuramı ( çev: Deniz•Baykal)Siyasiİlimlerderneğiyayınno:23•Savcı Bahri : Demokrasi TartışmalarınınOrtayaÇı-•kardığımeseleler,SBFdergisi1959(makale)TDKSözlüğü:Milliyetyayınları1992•3DDergisiKasım1994sayı:2•Çeşitlisendikayayınları…•


38

ASDFASDA


39

ADFASD


40

ADFASD

Demokrasi Yaşam Biçimi

Documents