33 32 Phryso juni 2014 135-JAAR KFPS Een beknopte geschiedenis van de 135-jarige Koninklijke Vereniging het Friesch Paarden-Stamboek in 12 episodes. TEKST: JACOB MELISSEN Deel 6: Het Friese paard in de cultuur A ls je het over het begrip cultuur hebt, dan mag je het hebben over alles dat door de samenle- ving wordt voortgebracht. In cultuur brengen is een begrip dat staat voor het omvormen van natuur tot iets dat geschikt is om te voldoen aan mense- lijke doelstellingen. Domesticatie valt daaronder en kijkend naar het Friese paard, dan is dat uit de schoot van de agrarische bevolking van Friesland voortgekomen. De Raad voor Cultuur herkent paarden niet als zodanig. Zij zullen geen weet hebben van het ‘Neerlands hippisch erfgoed’. Het woord cultuur is van Latijnse oorsprong ‘cultura’ en is afgeleid van ‘colere’, wat staat voor onder andere onderhouden, vereren, bebouwen en bewerken. Wat anders deden onze overgrootouders, onze voorouders en wij? Wij onderhouden het ras, wij vereren het, wij laten de merries vrucht dragen als onze akkers en blijven het ras bewerken, om het stapje voor stapje te verbeteren. De argumentatie waarom het Friese paard tot ons nationale culturele erfgoed behoort? Raad van Cultuur of niet, in deze bijdrage richten we ons op cultu- rele uitingen die wel door de Raad van Cultuur als CULTUUR worden gezien. Beeldende kunst, films en letteren. Hadden we niet de beroemde film ‘De Gouden Swipe’, naar het boek van Abe Brouwer? Staat er niet in Blauwhuis een prachtig beeldje van Marie van Everdin- gen van een ‘Folle fan Frysk Hynder’. En zo staat in Leeuwarden op de Nieuwstad het beeld van een Fries paard, dat ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koopmans Koninklijke Meelfabrieken aan de stad werd aange- boden. Met op de sokkel het volgende gedicht in het Fries van Freark Dam, dat ook door hem werd vertaald in het Nederlands: Hoe ooit belaagd, zijn adel bleef bewaard Kracht bleef aan moed en energie gepaard. Gij, Fries en vreemdling aanschouw dit wonder Die sterke gang, die trouw, die tomeloze vaart Ruiterstandbeeld In Utrecht staat op het Janskerkhof een prachtig bronzen ruiterstandbeeld van Albert Termote. Dit beeld stelt Wille- brord (658 - 739) voor, die gezeten op een Fries paard als nederige monnik als eerste ons land doorkruist om het geloof te verkondigen. De bedoeling was om met de onthulling van dit beeld zijn 1200ste sterfdag luister bij te zetten. Ook vele schilders kozen het Friese paard als hoofdmotief, dan wel ze lieten het figureren op hun schilderijen. Voor Gerhardus Jan Adema, onder meer bekend van het schitterende beeldhouw- werk Us Mem, die vele jaren zijn schilderijen exposeerde tijdens Indoor Friesland, was het Friese paard vaak het hoofdonderwerp. Voor vele andere schilders was en is het Friese paard een bron van inspiratie, maar compenseerde hun liefde voor het Friese paard vaak niet hun gebrek aan artistieke kwalitei- ten. Het gedicht ‘Faderpaard’ van Tsjebbe Hettinga vormde de inspiratiebron voor de schitterende jubileumshow. Bij de ingang van het WTC Expo stond het beeld van een Fries paard dat 25 meter hoog uit staal opgetrokken op de kop van de Afsluitdijk moet verrijzen. De Afsluitdijk als symbool van Neerlands strijd tegen het water en het Fryske hynder als symbool van Friesland. In woorden gespeld, in staal gesmeed, in beton of brons gegoten, op celluloid of linnen vastgelegd, het maakt deel uit van de Nederlandse cultuur. Nu is het wachten tot het in vlees en bloed gevormde lichaam met gitzwart vel omspannen ook door de Raad van Cultuur wordt erkend als onlosmakelijk behorende tot de Nederlands cultuur! Jurjen van der Meer dichtte ‘Het gedicht voor het Friese Paard’: It Frysk Hynder stiet foar freonskip Op freonen kin je rekkenje Freonen stean altyd foar je klear By freonen kin je altyd te plak Mei freonen kin je alles diele Freonen freegje net, freonen jouwe Frysk Hynder, wêr ek op ‘e wrâld; wy bliuwe foar altyd freonen Het Friese Paard staat voor vriendschap Op vrienden kun je rekenen Vrienden staan altijd voor je klaar Bij vrienden ben je altijd welkom Met vrienden kun je alles delen Vrienden vragen niet, vrienden geven Fries Paard, waar ook ter wereld; wij blijven voor altijd vrienden JURJEN VAN DER MEER, TERKAPLE Het bronzen ruiterstandbeeld van Willebrord, gemaakt door Albert Termote op het Janskerkhof in Utrecht. Op de Nieuwstad in Leeuwarden staat een beeld van een Fries paard, met op de sokkel een gedicht in het Fries van Freark Dam. In Blauwhuis staat het beeldje ‘Folle fan Frysk Hynder’ van Marie van Everdingen.