4 Deel 1: Woorde, betekenisse en name Versamelwoorde Aantal persone wat ‘n minister kom spreek afvaardiging, deputasie ‘n Lys van wat op ‘n vergadering behandel gaan word agenda ‘n Gedeelte uit ‘n letterkundige werk wat deur ‘n enkelpersoon voorgedra word alleenspraak Tafels, stoele, hangkaste, ens. ameublement ‘n Versameling koffers, tasse, trommels, ens. bagasie ‘n Versameling lakens, komberse, kussingslope, ens. beddegoed bemanning Die groepie persone in bevel van ‘n vliegtuig bemanning ‘n Klomp rowers of kwaaddoeners bende ‘n Groot versameling boeke biblioteek, boekery ‘n Klomp vrugtebome in rye geplant boord Blomme, aanmekaar gebind bos, ruiker Klomp klein vissies saamgeryg aan ‘n tou bossie, sloer Planke, sement, sinkplate, bakstene, ens. boumateriaal ‘n Trein wat by al die klein stasies stilhou boemeltrein ‘n Geskrif waarin een of ander belangrike saak behandel word brosjure ‘n Kort nuusberig oor een of ander gebeurtenis bulletin Die manne en masjiene wat ‘n brand blus brandweer Versameling borde, glase, skottels, ens. breekgoed Aantal eiers wat deur een hen uitgebroei word broeisel ‘n Versameling gedigte in boekvorm bundel ‘n Tydperk van tien jaar dekade Die aantal direkteure van ‘n onderneming direksie Whisky, brandewyn, wyn, ens. drank
62
Embed
Deel 1: Woorde, betekenisse en name · 2015-07-22 · Die persoon wat verantwoordelik is vir die inhoud van ‘n koerant of tydskrif redakteur Iemand wat toneelspelers afrig regisseur
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
4
Deel 1: Woorde, betekenisse en name
Versamelwoorde
Aantal persone wat ‘n minister kom spreek afvaardiging,deputasie
‘n Lys van wat op ‘n vergadering behandel gaan word agenda
‘n Gedeelte uit ‘n letterkundige werk wat deur ‘n enkelpersoon voorgedra word alleenspraak
Tafels, stoele, hangkaste, ens. ameublement
‘n Versameling koffers, tasse, trommels, ens. bagasie
‘n Versameling lakens, komberse, kussingslope, ens. beddegoed
bemanning
Die groepie persone in bevel van ‘n vliegtuig bemanning
‘n Klomp rowers of kwaaddoeners bende
‘n Groot versameling boeke biblioteek, boekery
‘n Klomp vrugtebome in rye geplant boord
Blomme, aanmekaar gebind bos, ruiker
Klomp klein vissies saamgeryg aan ‘n tou bossie, sloer
Van ‘n ander man se vel breë rieme sny Spandabelrig te werk gaan met ander se goed
‘n Riem onder die hart steek Moed inpraat
‘n Rou riem ‘n Onbeskaafde persoon
Die rieme neerlê Weghardloop
Iemand se rieme is los Iemand is verlief
Jy kan sy ribbes tel Hy is baie maer
Iemand in die rug steek Iemand in die geheim benadeel
Geld groei nie op ‘n mens se rug nie Mens moet hard werk vir jou geld
Baie jare agter die rug hê Baie oud wees
Met die rug teen die muur staan Sonder uitkomkans
As dit op die een reën, drup dit op die ander Sommige ontvang meer seëninge as ander
Ek sit dit op sy rekening Ek hou hom verantwoordelik
51
Hy het sy ribbebeen gekry Hy gaan trou
As jy met roet speel, word jy swart As jy in slegte geselskap is, word jy sleg
Rome is nie in een dag gebou nie ‘n Groot stuk werk neem lank om te voltooi
Sy rug is breed Hy kan baie verdra
Hy lieg op ‘n rympie Hy lieg baie
Iemand ‘n rat voor die oë draai Bedrieg
Rottangolie kry ‘n Pak slae kry
Onder iemand se arm gaan ruik Om iemand as jou meerdere te erken
S
Onder een sambreel boer Kop in een mus wees, saam verkeerde dinge doen
Jou seile na die wind hang Jou na omstandighede skik, jou aanpas
Gedane sake het geen keer nie Wat gedoen is, kan nie herroep word nie
Iemand in die sak hê Met iemand doen net wat jy wil
Meng jou met die semels dan vreet die varke jou op
As jy met slegte mense omgaan, versleg jy ook
Iemand uit jou sak skud ‘n Voorbarige persoon op sy plek sit
Hoe meer siele hoe meer vreugde Hoe meer mense, hoe groter die vrolikheid
Met jou siel onder jou arm loop Jou verveel
Siende blind wees Iets nie merk nie, al is dit daar
Deur skade en skande word ‘n mens wys Deur ondervinding leer ‘n mens
Baie mak skape gaan in een kraal Vredeliewende mense woon maklik saam
Met spek skiet Leuens vertel
As die skoen pas, trek dit aan Wie hom skuldig voel, moet dit wat gesê is, op homself toepas
Skoenmaker, hou jou by jou lees ‘n Mens moet jou by jou eie werk bepaal
Skouer aan (teen) die wiel sit Jou bes doen, iets met krag aanpak
Op die skouers dra Iemand ophemel
Sy kyk al oor haar skouer Sy loer al na seuns
Daar is ‘n slang in die gras Daar skuil iets gevaarliks
‘n Slag slaan ‘n Goeie koop doen
52
Vir soetkoek opeet Alles glo
Iets met ‘n knypie sout neem Nie alles glo nie
‘n Sak sout saam opeet Baie saam deurmaak
Vir spek en boontjies Sonder om mee gereken te wees
Die spil waarom alles draai Die persoon van wie alles afhang
Die spit afbyt Die swaarste werk doen
Hoe meer haas, hoe minder spoed As ‘n mens oorhaastig te werk gaan, vorder jy nie altyd goed in jou werk nie
Twee rye spore loop Gedrink wees
Die spyker op die kop slaan Die regte ding sê
Steen en been kla Baie kla
‘n Stel aftrap ‘n Onaangename ondervinding deurmaak
Op twee stoele sit Albei kante probeer tevrede stel
Met die stroopkwas loop Vlei
Die beste stuurlui staan aan wal Dit is makliker om te kritiseer as om die werk self te doen
Een swaeltjie maak nog geen somer nie ‘n Mens kan nie van een geval ‘n algemene gevolgtrekking maak nie
Saam met die swerm vlieg Met die meerderheid saamgaan
Sak Sarel Moenie so oordryf nie
Die skepe agter jou verbrand Jou wegkomkans vernietig
Die stoute skoene aantrek Dit waag
Daar het suurlemoensap deurgeloop Daar is geknoei
Dis ‘n hele Sabbatsreis Dis ‘n hele ent
Hy staan in sy eie son Hy benadeel homself
Hy hang sy siel na die wind Hy kies kant soos dit hom pas
Hy het sekretarisbene Hy het lang bene
Hy sit my skaakmat Hy keer my so vas dat ek geen uitweg het nie
Dit skrei ten hemel Dis baie erg, dis verregaande
Hy skud die stof van sy voete Hy gaan kwaad-kwaad weg
Dit dien tot spoorslag Dit bemoedig ons
53
Bewaar elke splinter vir die winter Bewaar elke bietjie vir tye wanneer dit baie nodig is
Kwade saad saai Moeilikheid versoorsaak
Met rukke en stote iets doen Nie egalig werk nie
Aan hom is geen salf te smeer nie Nie vir verbetering vatbaar wees nie
So gesê, so gedoen Wat gesê word, uitvoer
Een brandsiek skaap steek die hele trop aan
Een slegte persoon bederf die gesindheid van ‘n hele geselskap
Van ‘n skilpad vere probeer pluk Probeer doen wat onmoontlik is
‘n Skroef los hê ‘n Bietjie mal wees
‘n Slag om die arm hou ‘n Agterdeurtjie oophou
Die hande nie laat slap hang nie Moed hou
Die kroon span Die beste wees
Spykers op laagwater soek Skoor soek
Die spyker op die kop slaan Die regte ding sê
Spyt kom altyd te laat ‘n Mens kry altoos te laat spyt
Die staf breek oor iemand Berispe
Stilbly is ook ‘n antwoord Dis soms beter om stil te bly
‘n Stokkie voor iets steek Iets verhinder
Stokkies draai Sonder verlof uit die skool bly
Hy het ‘n streep Hy is mal
Niemand ‘n strooitjie in die weg lê nie Niemand aanstoot gee nie
In swang kom In die mode kom
T
Met lang tande eet Nie smaaklik eet nie
Sy tande slyp vir iets Na iets uitsien
Op die tande byt Vasberade wees
Tot die tande toe gewapen Besonder goed gewapen wees
Hare op sy tande hê Sy man kan staan
Met ‘n mond vol tande sit Niks te prate hê nie
54
Oumense se tande tel Oopmond sit en luister na grootmense se geselskap
Iets op die tapyt bring Iets ter sprake bring
Aan iets torring Jou met iets bemoei
Oor die tou trap ‘n Misstap begaan
Tou opgooi Moed verloor
Lang trane huil Baie spyt hê oor iets
Van uitvra is die tronk vol Gesê van iemand wat altyd nuuskierig is
Met Jan Tuisbly se karretjie ry Nie weggaan nie
Sy turf sit Nie sy doel bereik nie
Twak verkoop Onsin praat
Laat hom sy twak op sy eie manier kerwe Laat hom sy eie gang gaan
Sy twak is nat Tevergeefs probeer
Kom tyd, kom raad As die tyd daar is, maak ons wel ‘n plan
‘n Mens kan hom nie met ‘n tang aanraak nie Hy is baie vuil
Die Trojaanse perd binnehaal Onbewus die ongeluk (gevaar, ondergang) op die hals haal
Koop die tyd uit Maak die beste gebruik van die tyd
Ek sal hom op sy tabernakel gee Ek sal hom klop
Hy maak ‘n ander se tee bitter Hy vat ‘n ander se nooi af
Hy kan goed met die tong slaan Hy kan goed praat
Dit gaan op die ou trant Dit gaan op die ou manier
Hy lei my om die tuin (bos) Hy bedrieg my
Haastig trou, bring gou berou ‘n Haastige trouery is nie altyd gelukkig nie
Die teerling is gewerp Die beslissing is geneem
Iemand die rug toekeer Iemand koel behandel
U
Elkeen meen sy uil is ‘n valk Elkeen meen sy eie goed is die beste
Hom nie uittrek voor hy gaan slaap nie Nie al sy goed uitdeel voor hy doodgaan nie
Jou vir ‘n ander uittrek Baie vir ander opoffer
55
Soos ‘n uil op ‘n kluit Eensaam en verlate
Soos ‘n uil op ‘n tak Verleë
Soos ‘n uil onder die kraaie Die bespotting van almal
Uile na Athene bring Oorbodige werk verrig
Sy uurtjie het geslaan Sy sterwensuur het aangebreek
Iets by die uur opsê Baie lank aanhou met iets
Ter kwader ure Op ‘n ongelukkige, ongeskikte oomblik
Alles wat myne is, is uwe Alles wat aan my behoort, behoort aan u
Hy moet uitkruip vir sy suiker Hy moet begin werk, selfstandig word
V
In iemand se vaarwater kom Op sy gebied kom, hom belemmer
Hy kan nie vark vang nie Hy het krom bene
Uit die veld geslaan Verbaas wees, nie weet wat om te doen nie
Eerste viool speel Die meeste te sê hê
Tweede viool speel ‘n Ander se bevele moet uitvoer
Die vlag stryk Oorgee, die stryd gewonne gee
Deur die vingers sien ‘n Oortreding ooglopend toelaat
Hy is soos ‘n vis op droë grond Ontuis, verlore voel
Met vlieënde vaandels Met oorwinning
Hoër vlieg as wat jou vlerke lank is Te weelderig lewe vir sy vermoë
Naaste aan die vuur sit Die meeste voordeel trek
Leë vate maak die meeste lawaai Mense wat min weet, spog die meeste
Met ander man se vere pronk Met iets spog wat nie joune is nie
Voëls van eenderse vere Hulle het dieselfde geaardheid
Op die vingers tik Berispe
Jou vingers verbrand Boet vir ‘n begane fout
Om die vinger draai Met iemand maak net wat jy wil
Vlerksleep by ‘n nooi Na ‘n nooi vry
56
Twee vlieë met een klap slaan Twee sake tegelyk afhandel
Vlieë vang Met oop mond sit
Met een voet in die graf Naby die dood
Voet by stuk hou Jou by jou onderwerp bepaal
Voet in die wind slaan Weghardloop
Sy voet in die stiebeuel hê Op pad wees om in sy loopbaan hoër te klim
Tussen twee vure sit Tussen twee moeilikhede wees
Met vuur speel Jou bemoei met gevaarlike dinge
Hulle sit nie langs een vuur nie Hulle kom nie met mekaar klaar nie
Dit is bokant my vuurmaakplek Dit is buite my vermoë
Volstruispolitiek volg Soos ‘n dwaas sy oë sluit vir die werklikheid
Hy verlang terug na die vleispotte van Egipte
Hy verlang terug na die dae toe dit beter met hom gegaan het
Laat hom in sy eie vet gaar bak Laat hom oor aan sy lot
Ek wil ook ‘n vers in die psalm sing Ek wil ook iets sê
Ek wil hom dit aan die verstand bring Ek wil hom dit verduidelik
Ek is nie hier om vlieë te vang nie Ek is nie verniet hier nie
Hulle is soos vinkel en koljander Hulle is baie dieselfde
Uit ‘n ander vaatjie tap Heeltemal anders praat
Sy bont varkie is weg Getik wees
Nie al sy varkies in die hok hê nie Hy is bietjie mal
Hy het laat vat Hy het gevlug
Jou mond verbypraat Te veel sê
Verder sien as wat sy neus lank is Hy dink vooruit
Nie Vermaak se kind wees nie Ek sal nie verleë of afgunstig raak nie. Jy sal my nie in ‘n ongunstige posisie dwing nie.
Vet om die oë smeer Bedrieg
Lang vingers hê Steel
Lekker is net ‘n vinger lank Plesier duur nie lank nie
Op droë grond visvang Tevergeefs iets probeer uitvind
57
Met hoë visier skiet Vergroot
‘n Vlieg in die salf Iemand wat onaangenaamheid veroorsaak
Iets in die beste voue (voeë) lê Iets so goed moontlik voorstel
W
Voor op die wa wees Vrypostig wees
Wie nie waag nie, sal nie wen nie As jy nooit waag nie, sal jy nooit iets bereik nie
Van die wal in die sloot help Van een moeilikheid in ‘n ander help
Dis water op sy meul Dis net wat hy wil hê
Water na die see dra Onnodige werk doen
In diep water beland In moeilikheid raak
Daar sal nog baie water in die see moet loop Baie dinge sal nog moet gebeur
Water in ‘n mandjie probeer dra Die onmoontlike probeer doen
Met iets in die weer wees Gedurig oor iets praat
Die wêreld was te koud vir hom Niks was vir hom goed genoeg nie
As die son sak in die weste, is die luiaard op sy beste
As dit laat word, is lui mense op hulle
In die wiele ry Dwarsboom
Deur die wind wees Verstrooid wees
Voor die wind gaan Voorspoedig wees
Witvoetjie soek Probeer om in iemand se guns te kom
Wolf skaapwagter maak ‘n Skelm in ‘n verantwoordelike posisie plaas, ‘n dief te veel vertrou
‘n Wolf in skaapsklere ‘n Skynheilige
Met die wolwe in die bos huil Jou skik na omstandighede, met die meer-derheid saamgaan
Met wortel en tak uitroei Heeltemal uitroei
Wie wind saai, sal storm maai Jou slegte dade sal in intensiewe vorm vir jou ongeluk bring
Koue water op iemand omkeer Iemand se geesdrif demp
In troebel water visvang Uit moeilike en stormagtige tye voordeel probeer trek
58
Hy sit daar warm in Hy is ryk
Op eie wieke drywe Selfstandig wees, vir jouself sorg
Goeie wyn prys homself Wat goed is, hoef nie geprys te word nie
Wyn in die man, wysheid in die kan Wysheid kan nie by ‘n dronk persoon verwag word nie
Hy kyk uit watter hoek die wind waai Kyk hoe sake staan
Woorde wek, maar voorbeelde trek ‘n Goeie voorbeeld is beter as baie gepraat
Ek het so ‘n windjie hoor waai Dit word vertel
Y
Die ys breek Die eerste moeilikheid oorwin
Dit laat my yskoud Ek steur my glad nie daaraan nie
Smee die yster terwyl dit warm is Neem jou kans waar as jy dit kry
Te veel ysters in die vuur hê Te veel sake tegelyk aanpak
Op gladde ys staan In gevaar verkeer
Jou op dun ys waag Iets gevaarliks onderneem
Mens kan nie yster met jou hande breek nie ‘n Mens kan nie die onmoontlike doen nie
Hy is van yster en staal Hy is baie sterk
‘n Hart van yster Ongevoelig wees
Iemand in die ysters slaan Om iemand te boei
59
Idiome met alliterasie
Hy weet nie waar hy aan of af is nie.
Sonder om te blik of te bloos.Iemand met bed en beddegoed huis toe stuur.Hulle bak en brou met die werk.Hy is met skuld belas en belaai.Hy kon nie boe of ba sê nie.Hulle het hom bont en blou geknyp.Buig of bars, vanaand moet ons klaar wees.
Voor dag en dou (douvoordag) vertrek.Hulle het die geheim dig en donker gehou.Iemand deur dik en dun bystaan.Ons het oor ditjies en datjies gesels.Hulle het die oorwinning dubbel en dwars verdien.
Frank en vry wees om dit te doen of nie.Die blompot het gebreek.
Hy lewe van gunste en gawes.Hy is in die Transvaal gebore en getoë.Dit is gaaf en goed, maar nie presies wat ek wou hê nie.Hy sal dit vir geen geld of goeie woorde afstaan nie.Hy was gestewel en gespoor vir die onderneming.Dit word groen en geel voor sy oë.
Huis en haard verloor in die oorlog.Hulle het hot en haar na my gesoek.Hy het dit met huid en haar gesluk.
Hulle was kant en klaar met die gebou.Die oumense het nie meer kind of kraai nie.Kinders klim en klouter maar altyd in bome rond.Hulle gesels maar net oor .Die voorsitter se toespraak was kort maar kragtig.Hy wil alles kort en klein slaan.Hy het werklik krag na kruis ontvang.Jy kan maar kwik of kwak, ek sal dit nie doen nie.Op die basaar was lekkernye te kies en te keur.
Hulle het jare lief en leed saam deurgemaak.Visvang is sy lus en lewe.
Die vyand het met man en mag aangeval.Die vissersboot het met man en muis vergaan.
60
Hy het dit min of meer verduidelik.Ons is al moeg en mat van die eksamens.
Hy sal dit nooit of te nimmer doen nie.Maak die werk klaar, want dit is nou of nooit.
Paal en perk stel aan iets.Iemand pimpel en pers slaan.Die hond lê pens en pootjies op die stoel.Hulle het my eenvoudig van Pontius na Pilatus gestuur.Hulle het die prag en praal van die kroning aanskou.
Die stad is in rep en roer.
Deur skade en skande wys word.Alles lê skots en skeef.Hulle het die stad sonder slag of stoot ingeneem.Hulle twee ken die soet en die suur van die lewe.Ek was al die jare my moeder se staf en steun.Dit gaan maar met stampe en stote.By hom is dit altyd sus of so as jy hom iets vra.Die onweerswolke is swaar en swart.Ons sien hom altyd swoeg en slaaf in sy werkplaas.Met snaar en stramboel êrens heen gaan.Daardie werk moet op stel en sprong gedoen word.Die sout en salpeter slaan op die jaende perde uit.
Hy het nog geen taal of tyding van sy seun ontvang nie.Hulle het trane met tuite gehuil.
Vuur en vlam vir ‘n saak wees.Iets is nog vis nog vlees.Ons moet altyd in die bres tree vir ons volk en vaderland.
Jy moet goed wik en weeg voor jy daaroor besluit.Hy het die mense wild en wakker verskree.Iets willens en wetens doen.Daardie kinders loop net vir wind en weer rond.
Idiome met kontraste, rym en sinonieme
Iemand van bakboord na stuurboord stuur.Ek gaan met dapper en stapper.Ek weet niks van sy doen en late nie.Die kanonne saai dood en verderf.Die kinders was een en al daar.Hemel en aarde beweeg om dit reg te kry.Wat nie dood maak nie maak vet.
61
Groot lantern, weinig lig.Moenie alles maak en breek nie.Oop en toe aankom.Dis net twee dae uit en tuis daarheen.Veel lawaai, weinig wol.Om die waarheid te sê, moet ek lieg.Iets van hawer tot gort ken.Hy doen sy werk met horte en stote.Hy weet nie herwaarts of derwaarts met die probleem nie.Hy hink en pink as hy loop.Mense het van heinde en verre gekom.Hulle raas dat hoor en sien vergaan.Hy leer haar in die handel en wandel ken.Hy ken geen jota of tittel van die werk nie.Geen kop of stert van ‘n saak kan uitmaak nie.Die Kretie en Pletie was ook by die fees.Los en vas lieg.Die geskreeu dring deur murg en been.Die seun ken nie die verskil tussen myn en dyn nie.Dit is van nul en gener waarde.Hy val rond en bont na hulp.Sy plaas is met romp en stomp verkoop.Hy het geen rus of duurte vir sy siel nie.Met sak en pak vertrek.Dikwels ontvang ‘n mens stank vir dank.Die stoele en banke luister alleen na sy preek.Die geld is net genoeg om siel en liggaam aanmekaar te hou.Job het in sak en as gesit.Jy moet my nie vir spek en boontjies hier hou nie.Die boemelaar is ‘n sonde en ergenis vir die buurt.Vir my is sy optrede vinkel en koljander.Met vers en kapittel die saak bewys.Die kermis word wyd en syd verkondig.Die euwel met wortel en tak uitroei.Ons sal vir die wis en onwis ekstra klere saamneem.Ons is al moeg en sat van baie leerwerk.Aardjie na sy vaartjie.Amper is nog nie stamper nie.Eers baas en dan klaas.Besin eer jy begin.Boontjie kry sy loontjie.Donkerwerk is konkelwerk.So koel soos ‘n komkommer.Ou profete is dood, die jonges eet brood.
drink soos die kan dit skink.Erfgeld is swerfgeld.Hoe geleerder, hoe verkeerder.Die deler is net so goed soos die steler.Hoe kaler, hoe rojaler.Hoe later, hoe kwater
62
Probeer is die beste geweer.‘n Oulap se rooi maak mooi.Wat jy saai, sal jy maai.Die tering na die nering sit.Jakkals trou met wolf se vrou.Wie nie pas op sy tyd, is sy maaltyd kwyt.Na vrolikheid kom olikheid.Woorde wek, maar voorbeelde trek.Iets wyd en syd bekendmaak.Sy blaf is erger as sy byt.Dis botter op sy brood.Die gewete maak die gewoonte.Die kaf van die koring skei.Daar is ‘n kinkel in die kabel.Dis klaar met kees.Hy is met geen swaarde of stokke hier weg te kry nie.Gou by die bak, maar lui by die vak.Hy besit van ‘n naald tot ‘n koevoet.Ver van jou goed, naby jou skade.Alkant selfkant.Tussen hange en wange iets regkry.Hy hik of mik nie daaroor nie.Met stamper en stoter reis.Die baas maak die plaas.Reg uit die bed maak die beursie vet.‘n Goeie begin sit voordeel in.Die een dag , die ander dag niks.Ongenooide gaste hoort agter deure en kaste.Alles op hare en snare sit.Vra is vry maar weier daarby.Hy spring van die hak op die tak.‘n Pak op sy tyd is soos brood en konfyt.Blad en blom het doodgeryp.Liewer aldag wat as eendag sal.Boompie groot, plantertjie dood.Geleentheid gee geneentheid.Jy sien hom voor die kop, maar nie in die krop.Ek meneer en jy meneer, wie sal dan die wa moet smeer?Hy is ‘n ou kalant, lank in die land.Dit gebeur in die jaar nul as die hingste vul.Hy is ‘n man van toet, was hy beter dan was hy goed.Wat jy bewaar vir die mond, is vir die kat en die hond.‘n Haastige hond verbrand sy mond.Hoe groter gees, hoe groter bees.Met dapper en stapper êrens heen gaan.Goed en bloed vir jou land opoffer.Hy is nie onder ‘n kalkoen uitgebroei nie.Die aap uit die mou laat.Die aap aan die stert beethê.Hy steek die draak met hom.
63
As die vlooi byt, moet jy krap.‘n Uiltjie knip.‘n Bok skiet.Dassie het ‘n stert.Soos ‘n kraai met pouvere voel.Van ‘n muggie ‘n olifant maak.Die swart skaap.Soos ‘n uil onder die kraaie.Hy is ‘n Afrikaner in hart en niere.Van kop tot tone met modder besmeer wees.Kruis of munt roep.Kruit en vuur wees.Moord en brand skree.Met raad en daad bystaan.Raap en skraap.Iemand rot en kaal steel.Agter slot en grendel sit.Sy kla steen en been.Tot tyd en wyl.
Idiome uit die Bybel
Op Abraham se skoot sit (opgroei) Sonder sorge wees, in weelde opgroei
Die ou sondige natuur laat vaar
Nie van Adam se kant ken nie Glad nie ken nie, ‘n totale vreemdeling
Die knieë voor Baäl buig ‘n Afgod dien, die ware leer versaak
Die Benjamin (van die familie) Die jongste kind
Boekevat - uit die Bybel Huisgodsdiens hou
Jou brood op die water werp Aan ander mense goed doen (dan word daar later aan jou ook goed gedoen)
Van Dan tot Berseba Die hele land deur
Soos Dawid en Jonatan Boesemvriende
‘n Delila ‘n Verleidelike, listige vrou
‘n Debora ‘n Dapper, onverskrokke vrou
‘n Dorkas ‘n Vrou wat liefdadigheid doen
‘n Enakskind ‘n Reus
Aan die voete van Gamaliël sit Deur ‘n groot geleerde onderrig word
Van waar Gehasi? Word gesê as jy iemand onverwags teëkom
64
Die gees word oor hom vaardig Hy word besiel om ‘n taak te onderneem (bv. om te skryf)
Sy gesang (kerk) is uit Sy rol is uitgespeel, hy het geen invloed meer nie
‘n Gideonsbende Bymekaar staan en onwrikbaar ‘n doel nastreef
‘n Goliat ‘n Persoon met ‘n groot liggaamsbou
Jou hande in onskuld was Die verantwoordelikheid vir iets van jou afskuif
Die huisaltaar Die huisgodsdiens
So geduldig soos Job Baie geduldig
‘n Jona Iemand wie se teenwoordigheid veronderstel is om ‘n ongeluk te laat plaasvind
‘n Judas ‘n Verraaier, huigelaar
‘n Judaskus ‘n Verraderlike kus
‘n Vreemdeling in Jerusalem Onbekend wees met dit wat algemeen bekend is
Met ‘n ander se kalwers ploeg Die kennis, middels of planne van andere so aanwend asof dit jou eie is
Die gemeste kalf slag Iemand rojaal onthaal
Die goue kalf aanbid Rykdom najaag
Jou lig onder ‘n koringmaat (maatemmer) verberg Nie jou goeie invloed laat geld nie
Die Kretie en die Pletie (oorspronklik koning Dawid se lyfwag) Jan Rap en sy maat, die hele gespuis
Nabot se wingerd Iets wat ‘n mens sterk begeer, maar waarop jy geen reg het nie.
‘n Profeet is nie in sy eie land geëerd nie ‘n Verdienstelike persoon kry elders meer waardering as in sy omgewing
‘n Sabbatsreis ‘n Kort reisie
‘n Simson ‘n Persoon met buitegewone krag
Iemand op sy tabernakel gee (speel) Hom afransel
‘n Ongelowige Thomas Iemand wat nie maklik iets glo nie
Versene teen die prikkels slaan Jou verset teen hoër mag waarteen jy niks vermag nie
Woordeskatuitbreiding
65
Godsdienstige lewensbeskouings:‘n Monoteïs glo in die bestaan van een god.‘n Ateïs (godloënaar) glo nie dat God bestaan nie.‘n Panteïs glo dat God en die natuur een is.‘n Agnostikus sê dat hy nie weet of daar ‘n God bestaan nie.‘n Fatalis glo in ‘n onvermydelike noodlot.‘n Epikuris (genotsoeker) glo dat ‘n mens die lewe ten volle moet geniet. (Gedurende die tydperk van die Grieke en Romeine het hulle beweer dat daar gode bestaan, maar dat laasgenoemdes hul nie oor die mensdom bekommer nie.)‘n Stoïsyn is ‘n veragter van gemaksug en genot op aarde. (Onder die Romeine het die Stoïsyne die hand van die gode in die menslike lotgevalle erken.)
Heilige boeke
Die Talmud is die heilige aanvullende boek van die Jode.Die Koran is die heilige boek van die Mohammedane.Die Veda is die heilige boek van die Hindoes.Die Apokriewe Boeke is Bybelse boeke wat as oneg beskou word.Die Kanonieke Boeke is die Bybelse boeke wat deur God geïnspireer is.Die Pentateug is die eerste vyf boeke van Moses.