ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014 DOBROSTAN I RODZINA ROZDZIAŁ VII Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny BARBARA MAZURKIEWICZ, ANNA WIETRZYŃSKA, EWA DMOCH- GAJZLERSKA Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania Decision about family birth: reasons, motives, conditioning Słowa kluczowe: poród rodzinny, ojciec dziecka, opieka położnicza Key words: family birth, child’s father, obstetric care Zmiany jakie dokonały się w położnictwie w ostatnich 20-tu latach są uwarun- kowane kulturowo ale także stanowią sumę doświadczeń wielu pokoleń [17]. W pierwotnych cywilizowanych społeczeństwach położnictwo było w rękach kobiet, które w rozumieniu innych mieli największe życiowe doświadczenie [2]. Poród odbywał się w swoim naturalnym rytmie, rodząca kobieta najczęściej przyj- mowała pozycję stojącą, siedzącą, klęczącą lub kuczną. W tym niezwykłym wyda- rzeniu uczestniczyły osoby wspierające, choć źródła nie podają czy byli to męż- czyźni czy kobiety [17]. Ojcowie mieli o wiele wyraźniej określone role, które przy- szło im spełniać, gdy rodziło się ich potomstwo – zbierali drewno, przygotowywali wodę, pomieszczenie w którym miało narodzić się dziecko. Rodzącej żonie udzielali wsparcia fizycznego i psychicznego w okresie okołoporodowym [11]. Zarówno w Europie jaki i na świecie wraz z wejściem lekarzy położników do opieki nad kobietą rodzącą malała rola ojca dziecka w trakcie aktu porodowego [19]. Dodatkowe odsunięcie ojców od żony i nowonarodzonego dziecka zaznaczyło się w XX wieku. Spowodowane to było przeniesieniem porodów do sterylnych sal porodowych i sprowadzeniem go do wykonywania przez kobietę poleceń personelu medycznego [6]. Ojcowie w tym momencie utracili fizyczny kontakt, ponieważ zostali oddzieleni od rodzącej żony.
20
Embed
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania · jest niejako potwierdzeniem miłości ojca dziecka do żony i potomka [8]. Wspólne ... jest uwierzyć, że jest
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
DOBROSTAN I RODZINA
ROZDZIAŁ VII
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej
Wydział Nauki o Zdrowiu
Warszawski Uniwersytet Medyczny
BARBARA MAZURKIEWICZ, ANNA WIETRZYŃSKA, EWA DMOCH-
GAJZLERSKA
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy,
uwarunkowania
Decision about family birth: reasons, motives, conditioning
Słowa kluczowe: poród rodzinny, ojciec dziecka, opieka położnicza
Key words: family birth, child’s father, obstetric care
Zmiany jakie dokonały się w położnictwie w ostatnich 20-tu latach są uwarun-
kowane kulturowo ale także stanowią sumę doświadczeń wielu pokoleń [17].
W pierwotnych cywilizowanych społeczeństwach położnictwo było w rękach
kobiet, które w rozumieniu innych mieli największe życiowe doświadczenie [2].
Poród odbywał się w swoim naturalnym rytmie, rodząca kobieta najczęściej przyj-
mowała pozycję stojącą, siedzącą, klęczącą lub kuczną. W tym niezwykłym wyda-
rzeniu uczestniczyły osoby wspierające, choć źródła nie podają czy byli to męż-
czyźni czy kobiety [17]. Ojcowie mieli o wiele wyraźniej określone role, które przy-
szło im spełniać, gdy rodziło się ich potomstwo – zbierali drewno, przygotowywali
wodę, pomieszczenie w którym miało narodzić się dziecko. Rodzącej żonie udzielali
wsparcia fizycznego i psychicznego w okresie okołoporodowym [11].
Zarówno w Europie jaki i na świecie wraz z wejściem lekarzy położników do
opieki nad kobietą rodzącą malała rola ojca dziecka w trakcie aktu porodowego
[19]. Dodatkowe odsunięcie ojców od żony i nowonarodzonego dziecka zaznaczyło
się w XX wieku. Spowodowane to było przeniesieniem porodów do sterylnych sal
porodowych i sprowadzeniem go do wykonywania przez kobietę poleceń personelu
medycznego [6]. Ojcowie w tym momencie utracili fizyczny kontakt, ponieważ
zostali oddzieleni od rodzącej żony.
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
Dobrostan i rodzina
90
Pracownicy ochrony zdrowia przekonali mężczyzn, że ich zaangażowanie w
przebieg ciąży, a tym bardziej porodu wpływa niekorzystnie na ich status mężczy-
zny. To, co wcześniej dawało mężczyznom publiczne uznanie i potwierdzenie jego
roli jako ojca zostało im odebrane [11]. Dopiero w latach osiemdziesiątych zaczęły
dokonywać się zmiany. Dostrzeżono zalety porodu aktywnego, ze współudziałem
bliskich a szczególnie ojca dziecka.
Pierwszy poród rodzinny – z udziałem ojca dziecka – odbył się w Polsce w 1983
roku i był to początek przemian na oddziałach położniczych [11]. Przed tym czasem
ojciec dziecka był niemal całkowicie odseparowany od swojej żony i dziecka – był
zmuszony biernie czekać przez kilka dni zanim matka i dziecko nie opuścili szpitala.
Skutkiem takiego postępowania było ograniczenie ojcowskich uczuć do lęku przed
tym, co nastąpi jak dziecko i matka przyjdą do domu. Natomiast o udziale ojca
dziecka w porodzie można przeczytać już w literaturze z lat 60’, kiedy to pojawił się
w położnictwie nowy nurt zastosowania tzw. psychoprofilaktycznej metody przygo-
towania do porodu. Nastąpiła tam powszechna krytyka chłodnego profesjonalizmu,
dehumanizacji i technicyzacji co przyczyniło się do stworzenia „nowej” roli ojca
[6].
Zmiany te doprowadziły do coraz powszechniejszego respektowania prawa ko-
biety i jej partnera do świadomego uczestniczenia w porodzie. Przeobrażenia te
zmierzają w kierunku doceniania psychologicznych i socjologicznych wartości na-
rodzin a opieka położnicza ukierunkowuje się na potrzeby rodziny.
W raporcie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1985 roku możemy prze-
czytać: „dobre psychiczne samopoczucie matki powinno być zapewnione (…) po-
przez obecność przy porodzie wybranej przez nią osoby” [11]. Natomiast publikacja
z 1996 roku pt. „Care in Normal Birth: a practical guide” podaje definicję porodu
normalnego – „Normalny poród zaczyna się w sposób spontaniczny; niskie ryzyko
występuje na początku i utrzymuje się do końca porodu. Dziecko rodzi się sponta-
nicznie w ułożeniu główkowym, pomiędzy 37. a 42. tygodniem ciąży. Po porodzie
matka i dziecko są w dobrym stanie zdrowia” [13].
Poród naturalny „oznacza pełną, harmonijną współpracę obojga rodziców. Jest to
poród bez lęku, poród wyuczony, przebiegający w sposób aktywny i sprawny” [10].
Propagowaniem takiego porodu, a także psychoprofilaktyki bólu porodowego
zajmują się szkoły rodzenia, które w Polsce rozpoczęły swoją działalność w latach
50’ XX wieku [5]. Obecnie w większości szpitali, gdzie znajdują się oddziały po-
łożnicze istnieją szkoły rodzenia, których głównym zadaniem jest przygotowanie
rodziców do wspólnego, naturalnego porodu. Program szkół rodzenia pozwala
zwrócić uwagę na fakt, że poród to nie „medyczny zabieg”, ale przede wszystkim
„zadanie” do wykonania dla obojga rodziców. Poród rodzinny stanowi pewnego
rodzaju wyraz jedności małżonków [3].
Również wśród położników i położnych wzrosła świadomość, że poród powi-
nien stanowić pozytywne doświadczenie dla obojga rodziców, powinien być symbo-
lem sukcesu i zaufania do siebie i partnera, a także że jest on sprawą obojga rodzi-
ców.
Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania
91
Ojcostwo jest w dzisiejszych czasach rozumiane jako ciągłość zainteresowania i
pomocy dla ciężarnej partnerki, rodzącej a potem podjęcia opieki zarówno nad mat-
ką jak i dzieckiem – a zatem jest to wydarzenie rodzinne [5].
Tradycyjne ograniczenie roli ojca w sytuacji porodu ma wyłącznie charakter kul-
turowy, który nie jest uwarunkowany samą naturą [3]. Jednak wraz ze zmianami
część mężczyzn poczuła większą potrzebę uczestnictwa w życiu swoich dzieci Ich
ojcostwo rozpoczyna się w chwili, kiedy dowiadują się o ciąży partnerki. W trakcie
porodu natomiast staje się rzecznikiem swojej rodzącej żony (partnerki) – pomaga
się wyciszyć, podnosi na duchu, nastraja pozytywnie, ułatwia relaksację, troszczy
się o zachowanie intymności, dba o zachowanie komfortu (pilnuje aby w sali była
odpowiednia temperatura, oświetlenie) [21]. Narodziny potomka nie są więc wy-
zwaniem tylko dla kobiety – w równym stopniu dotyczą one także mężczyzny, gdyż
na nim spoczywa również obowiązek pokonywania wszelkich przeszkód.
Dla rodzącej kobiety obecność ojca dziecka jest pewnego rodzaju gwarantem za-
spokojenia odczuwanych na bieżąco potrzeb (tj. czułości, bezpieczeństwa, bliskości,
zrozumienia, akceptacji, bliskości). Ponadto niweluje poczucie osamotnienia i lęku,
jest niejako potwierdzeniem miłości ojca dziecka do żony i potomka [8]. Wspólne
przeżywanie porodu stwarza poczucie jedności z partnerem, pozwala współmałżon-
kom poznać się w trudnej sytuacji co korzystnie wpływa na odczuwanie wzajemne-
go zaufania. Mąż jest również dodatkowym motywatorem do podejmowania wysił-
ku w trakcie kolejnych etapów porodu, jego obecność sprawia, że kobiecie łatwiej
jest uwierzyć, że jest ona zdolna do sprostania ważnym i trudnym zadaniom [8].
Wybór porodu rodzinnego, jako preferowanej formy porodu niesie ze sobą rów-
nież wiele korzyści dla ojca dziecka. Wspólne rodzenie wzbogaca jego osobowość,
pozwala na spełnienie się w roli męża i ojca, dostarcza silnych, pozytywnych prze-
żyć. Podobnie jak w przypadku rodzącej kobiety przyczynia się do pogłębienia ist-
niejącego między małżonkami uczucia, zwiększa poczucie wspólnoty i bliskości z
żoną. Dzięki obecności ojca przy narodzinach widzi on swoje dziecko od pierw-
szych chwil jego życia co ułatwia tworzenie się więzi i wzbogaca jego kontakt z
dzieckiem [8] W przyszłości dla dziecka obecność ojca przy jego narodzinach jest
wykładnikiem zaangażowania, przywiązania i ojcowskiej miłości. Dzięki obecności
ojca dziecko wie, że przychodzi na świat w rodzinie, tak samo jak w niej nastąpiło
jego poczęcie. Poród rodzinny gwarantuje natychmiastowy, bezpośredni kontakt
zarówno z ojcem, jak i z matką [8].
Należy również zaznaczyć, że poród rodzinny niesie ze sobą korzyści dla perso-
nelu medycznego sprawującego opiekę nad rodzącą kobietą. Obecność bliskiej oso-
by ułatwia współpracę z rodzącą kobietą, pozwala na przekazanie części obowiąz-
ków osobie towarzyszącej (np. liczenie skurczów, długość trwania przerwy między-
skurczowej). Położnym umożliwia to czerpanie większej satysfakcji z pracy i
świadczenie usług o wysokiej jakości. Uczestnictwo położnej w porodzie rodzinnym
ułatwia zmianę rutynowego myślenia, a także zmianę stereotypowych nawyków w
wykonywanej przez nie pracy.
Opisując zjawisko porodu rodzinnego należy brać pod uwagę motywy kierujące
ludźmi przy wyborze sposobu porodu – dlaczego wybierają oni właśnie poród ro-
dzinny, a nie tradycyjny. W psychologii, ale również poza nią panuje przekonanie,
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
Dobrostan i rodzina
92
że zachowaniem rządzi pewien porządek rzeczy, a nie przypadek. Już Zygmunt
Freud w swojej psychoanalizie stwierdził, że w człowieku tkwią niezmierzone po-
kłady motywów, które są umiejscowione w jego świadomości [12]. Można więc
założyć, że u podłoża teorii motywacji leży banalne założenie, że każde zachowanie
wynika z określonej przyczyny.
Ludzie zachowują się w pewien uporządkowany sposób, ze względu na fakt, że
czegoś pragną, chcą lub potrzebują. Przyrównując tutaj podjęcie decyzji o wyborze
sposobu porodu można zakładać, że rodząca kobieta decyduje się na poród rodzinny
chcąc uniknąć „nieprzyjemności” – np. osamotnienia. Jedna ze współczesnych teorii
motywacji zakłada, że u podłoża każdego zachowania leży przystosowanie się do
środowiska [4]. Ten motyw też ma uzasadnienie w porodzie. Obecnie kreowana jest
moda na porody rodzinne i aby temu sprostać rodzice decydują się na taki poród.
Kolejna teoria, próbująca wyjaśnić ludzkie motywacje to teoria potrzeb, która
zakłada że energia i kierunek działania oraz wytrwałość w tym działaniu są wyni-
kiem odczuwania potrzeb. Najsłynniejsza teoria potrzeb została opracowana przez
Abrahama Maslowa, który w swoich założeniach stwierdził, że „potrzeby fizjolo-
giczne wiążą się z niedoborem, a potrzeby wyższe – ze wzrostem” [4]. Potrzeby
można skategoryzować, tworząc z nich strukturę hierarchiczną, gdzie podstawę
tworzą potrzeby elementarne a zaspokojenie potrzeb elementarnych wyzwala pra-
gnienie zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu.
W sytuacji narodzin potomka kobieta potrzebuje zaspokojenia swoich potrzeb,
do których można zaliczyć potrzebę:
czułości,
zrozumienia,
akceptacji,
bezpieczeństwa,
bliskości.
Zaspokojenie tych potrzeb złagodzi uczucie lęku i osamotnienia, dzięki temu
przebieg porodu nie zostanie zaburzony przez te uczucia, jak również przez uczucia
wstydu czy napięcia [11]. Możliwe jest to dzięki zapewnieniu obecności bliskiej
osoby przy porodzie. Realizacja potrzeb jest więc kolejnym motywem przyczyniają-
cym się do decyzji o porodzie rodzinnym.
ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE PRACY
Celem pracy była analiza motywów wyboru porodu rodzinnego i uwarunkowań
tej decyzji w odniesieniu do kobiet i mężczyzn.
Pytania badawcze
1. Skąd rodzice czerpią wiedzę na temat porodu rodzinnego?
2. Czy udział w zajęciach Szkoły Rodzenia ma wpływ na podjęcie decyzji o poro-
dzie rodzinnym?
3. Jakie czynniki mają największy wpływ na wybór porodu rodzinnego dla kobiet
i dla mężczyzn?
Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania
93
4. Czy istnieją różnice w odniesieniu do czynników wpływających na decyzję o
porodzie rodzinnym wśród kobiet i mężczyzn?
MATERIAŁ
Badaniem zostało objętych 101 par (101 ciężarnych kobiet i 101 ojców) – klien-
tów prywatnych gabinetów ginekologiczno – położniczych w Warszawie.
Uczestników badania wybrano w sposób losowy. Udział w badaniu był dobro-
wolny.
METODA
Metodą wykorzystaną w tych badaniach był sondaż diagnostyczny. Narzędziem
badawczym był kwestionariuszem ankiety, w którym dla kobiet i dla mężczyzn
zastosowano podobne zestawy pytań.
WYNIKI
Najliczniejszą grupę wiekową biorącą udział w badaniu stanowiła, zarówno
wśród matek, jak i wśród ojców, grupa wiekowa w przedziale 26 – 30 lat (57,43%
matek i 50,50% ojców). W następnej kolejności liczną grupę stanowiły kobiety i
mężczyźni w przedziale wiekowym 31 – 35 lat (17,82% matek i 24,75% ojców).
Pozostałe grupy wiekowe były mniej liczne. Dane te zostały zobrazowane na poniż-
szym wykresie (Ryc.1.).
0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00%
< 19 r.ż.
20 - 25 lat
26 - 30 lat
31 - 35 lat
36 - 40 lat
> 40 r.ż.
Mężczyźni
Kobiety
Ryc. 1. Wiek respondentów (n=202)
Uczestnicy badania byli przede wszystkim mieszkańcami dużych aglomeracji
miejskich przekraczających 500 tysięcy mieszkańców (44,06%), następnie miast do
100 tysięcy mieszkańców (29,70%), wsi (7,43%), miast od 100 do 500 tysięcy
mieszkańców (7,43%). Od 11,39% uczestników badania nie uzyskano informacji na
temat miejsca zamieszkania.
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
Dobrostan i rodzina
94
W badanej grupie najwięcej osób posiadało wykształcenie wyższe magisterskie
lub licencjackie (77,23% matek i 62,38% ojców), następnie wykształcenie średnie
(10,89% matek i 24,75% ojców), wykształcenie zawodowe (1,98% matek i 4,95%
ojców) oraz wykształcenie podstawowe (1,98% matek i 0,99% ojców). Na pytanie o
wykształcenie respondentów nie uzyskano odpowiedzi od 8 badanych kobiet
(7,92%) i 7 ankietowanych mężczyzn (6,93%).
Wśród ankietowanych kobiet aż 78,22% zadeklarowało się jako osoby nieak-
tywne zawodowo, 10,89% jako osoby prowadzące aktywne życie zawodowe, 4,95%
respondentek to studentki i 1,98% - uczennice. Spośród badanych mężczyzn 77,23%
to osoby aktywne zawodowo, 6,93% to studenci, 1,98% to uczniowie i 0,99% osoby
nieaktywne zawodowo.
Na pytanie dotyczące liczby dotychczasowych porodów, spośród 101 ankieto-
wanych kobiet dla 90 z nich (89,11%) doświadczenie porodu było doświadczeniem
pierwszorazowym w ich życiu, dla pozostałych 11 kobiet (10,89%) był to kolejny
poród. Dane te zostały przedstawione w tabeli (Tab.I.).
Tab. I. Dotychczasowa liczba porodów (n=101)
Liczba
porodów
Liczbowa
odpowiedzi
Procent
odpowiedzi
Pierwszy 90 89,11%
Drugi 5 4,95%
Trzeci 4 3,96%
Czwarty i kolejny 2 1,98%
Spośród ankietowanych mężczyzn – 6-ciu (5,94%) nie udzieliło odpowiedzi na
pytanie o wcześniejsze uczestnictwo w porodzie. Pozostali ankietowani nigdy nie
uczestniczyli w porodzie rodzinnym (89,11% - 90 mężczyzn), chcieli uczestniczyć,
ale ich partnerka nie wyraziła na to zgody (2,97% - 3 ankietowanych). Tylko 1,98%
mężczyzn (2 osoby) w chwili wypełniania ankiety miało za sobą doświadczenie
porodu rodzinnego. Dla obydwu ojców uczestniczących już w porodzie był to drugi
poród. Wyniki te zostały zaprezentowane w tabeli (Tab.II.).
Tab. II. Uczestnictwo ojców w porodzie rodzinnym (n=101)
Uczestnictwo
w porodzie rodzinnym
Liczba
odpowiedzi
%
odpowiedzi
Tak 2 1,98%
Nie 90 89,11%
Chciałem uczestniczyć,
ale partnerka nie wyraziła zgody 3 2,97%
Brak odpowiedzi 6 5,94%
Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania
95
O możliwości uczestnictwa w porodzie rodzinnym mężczyźni najczęściej do-
wiadują się z Internetu, czyli 26,38%, od położnej – 25,22%, co stanowi odpowied-
nio 91 i 87 odpowiedzi ankietowanych. Prawie, co czwarty badany o możliwości
uczestnictwa w porodzie rodzinnym dowiedział się z telewizji – to znaczy 23,77%, a
od znajomych 49 osób, co stanowi 14,20%. Rzadziej źródłem informacji dla męż-
czyzn są: rodzina – 3,77%, czasopisma – 3,19%, a także lekarz – 2,03%. Jeszcze
mniejszy odsetek stanowi szkoła rodzenia, ponieważ tylko 5-ciu respondentów czyli
1,45% zaznaczyło taką odpowiedź.
Natomiast prawie, co czwarta kobieta o możliwości wspólnego rodzenia z part-
nerem dowiaduje się najczęściej od położnej – 25,64%, oraz od lekarza – 21,54%
(odpowiednio 50 i 42 odpowiedzi ankietowanych). Massmedia, czyli Internet i tele-
wizja odgrywają mniej znaczącą rolę – taką odpowiedź zaznaczyło 29 kobiet w
odniesieniu do Internetu jako źródła wiedzy, co stanowi 14,87% oraz 20 responden-
tek w odniesieniu do telewizji – co stanowi 10,26%. Rodzina pełni podobną rolę
informacyjną jak telewizja, ponieważ tę odpowiedź zaznaczyły 22 respondentki, co
stanowi 11,28%. Szkoła rodzenia, czasopisma i znajomi stanowią jeszcze mniejszy
odsetek. Dla 15 kobiet szkoła rodzenia jest źródłem informacji o porodzie rodzin-
nym, co stanowi 7,69%. Nieliczne kobiety – odpowiednio 8 i 9 ankietowanych czer-
pało wiedzę od znajomych bądź z czasopism, co stanowi 4,10% i 4,62%. Rozkład
odpowiedzi w poszczególnych grupach został przedstawiony na poniższym wykre-
sie (Ryc.2.).
14,87%
10,26%
7,69%
25,64%
21,54%
11,28%
4,10%
4,62%
26,38%
23,77%
1,45%
25,22%
2,03%
3,77%
14,20%
3,19%
Internet
Telewizja
Szkoła Rodzenia
Położna
Lekarz
Rodzina
Znajomi
Czasopisma
Mężczyźni
Kobiety
Ryc.2. Źródła wiedzy na temat porodu rodzinnego
Wśród badanych kobiet 37, czyli 36,63% uczestniczyło w zajęciach szkoły ro-
dzenia, 56 kobiet (55,45%) nie brało udziału w żadnych zajęciach szkoły rodzenia i
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
Dobrostan i rodzina
96
8 respondentek nie udzieliło odpowiedzi na pytanie (7,92%). Spośród 37 kobiet,
które odpowiedziały twierdząco na pytanie o udział w zajęciach szkoły rodzenia, 28
z nich (75,68%) stwierdziło, że udział w tych zajęciach ułatwia podjęcie decyzji o
porodzie rodzinnym, 7 kobiet (18,92%) stwierdziło, że nie ma to wpływu na łatwość
podjęcia takiej decyzji, a 2 respondentki (5,41%) nie udzieliły odpowiedzi.
W chwili wypełniania ankiety na poród rodzinny zdecydowałaby się znaczna
większość badanych, to jest 85 mężczyzn (84,16%), 9 mężczyzn (8,91%) nie chcia-
łoby uczestniczyć w porodzie i 7 mężczyzn w ogóle nie udzieliło odpowiedzi na to
pytanie (6,93%). Spośród badanych kobiet, podobnie jak w przypadku mężczyzn,
większość, to jest 80 respondentek (79,21%) zdecydowałyby się na poród rodzinny
w chwili wypełniania ankiety, 8 kobiet (7,92%) nie podjęłoby decyzji o porodzie
rodzinnym, a 13 kobiet (12,87%) w ogóle nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.
Dane te zostały zobrazowane na wykresie (Ryc.3.).
79,21%
7,92%
84,16%
8,91%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
Tak Nie
Kobiety
Mężczyźni
Ryc. 3. Chęć uczestnictwa w porodzie rodzinnym (n kobiet=101, n mężczyzn=101)
Dla ¾ ankietowanych mężczyzn największy wpływ na podjęcie decyzji o wspól-
nym porodzie miała matka dziecka (75,25% odpowiedzi, 76 mężczyzn), a następnie
poczucie bezpieczeństwa partnerki i rodzącego się dziecka (8,91% odpowiedzi- 9
mężczyzn). 16 ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie (15,84%). Na
decyzję kobiet o wyborze formy porodu największy wpływ mają: chęć bycia z bli-
ską osobą (28,71% odpowiedzi, 29 kobiet), poczucie bezpieczeństwa (25,74% od-
powiedzi, 26 kobiet), ojciec dziecka (10,89% odpowiedzi, 11 kobiet), wsparcie
emocjonalne (7,92% odpowiedzi, 8 kobiet), lepszy sposób komunikowania się z
personelem (6,93% odpowiedzi, 7 kobiet). 20 kobiet nie udzieliło odpowiedzi na to
pytanie (19,80%). Rozkład odpowiedzi został zaprezentowany na wykresach
(Ryc.4., Ryc.5.).
Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania
97
10,89%25,74%
7,92%28,71%
6,93%
lepszy sposób komunikowania się z personelem
chęć bycia z bliską osobą
wsparcie emocjonalne
poczucie bezpieczeństwa
ojciec dziecka
Ryc. 4. czynniki wpływające na decyzję o porodzie rodzinnym wśród kobiet
(n=101)
75,25%
8,91%
lepszy sposób komunikowania się z personelem
chęć bycia z bliską osobą
wsparcie emocjonalne
poczucie bezpieczeństwa partnerki
matka dziecka Ryc.5. Czynniki wpływające na decyzję o porodzie rodzinnym wśród mężczyzn
(n=101)
Badane kobiety zostały zapytane również o czynniki, które miałyby utrudniać
podjęcie decyzji o porodzie rodzinnym. Odpowiedzi nie uzyskano od 7 badanych
(6,93%). Dla pozostałych kobiet decyzja byłaby utrudniona w przypadku negatyw-
nej opinii partnera o wspólnym porodzie (41,58%), braku zaangażowania partnera
podczas porodu (14,85%), negatywnej reakcji partnera wobec reakcji partnerki na
czynność skurczową macicy (13,86%). Znaczenie miałby również wygląd kobiety
podczas porodu (12,87%) oraz negatywna reakcja personelu wobec rodzącej pary
(9,90%). Dane zostały zaprezentowane w tabeli nr III.
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
Dobrostan i rodzina
98
Tab. III. Czynniki utrudniające kobietom podjęcie decyzji o porodzie rodzinnym
(n=101)
Czynnik utrudniający podjęcie decyzji
o porodzie rodzinnym
%
odpowiedzi
Negatywna opinia partnera o wspólnym porodzie 41,58%
Brak zaangażowania partnera podczas porodu 14,85%
Negatywna reakcja partnera wobec reakcji partnerki
na czynność skurczową macicy 13,86%
Wygląd kobiety podczas porodu 12,87%
Negatywna reakcja personelu wobec rodzącej pary 9,90%
Kobiety zostały również zapytane czy ewentualna konieczna opłata za możli-
wość wspólnego porodu mogłaby stanowić przeszkodę w podjęciu decyzji o tej
formie porodu. Dla 37 kobiet (36,63%) opłata za wspólny poród byłaby przeszkodą
w podjęciu decyzji o tej formie porodu, dla 56 kobiet (55,45%) opłata nie stanowi-
łaby problemu, a 8 kobiet (7,92%) w ogóle nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.
Zarówno mężczyźni, jak i kobiety zostali zapytani o to, czy istotna jest dla nich
wcześniejsza znajomość położnej. Spośród 101 ankietowanych mężczyzn 90 – ciu
udzieliło odpowiedzi. Dla połowy respondentów, to jest 52 (51,49%) znajomość
położnej przed porodem była istotna, dla 7 mężczyzn (6,93%) – nieistotna, a dla 32
z nich (31,68%) – wcześniejsza znajomość położnej nie miała znaczenia. Podobnie
kształtują się odpowiedzi kobiet. Spośród 101 respondentek 3 osoby (2,97%) nie
udzieliły odpowiedzi. Dla 52 kobiet (51,49%) znajomość położnej jest istotna, dla 3
kobiet (2,97%) – nie jest istotna, a dla 43 kobiet (42,57%) wcześniejsza znajomość
położnej nie ma znaczenia. Dane te zostały zobrazowane na poniższym wykresie
(Ryc.6.).
51,49%
2,97%
42,57%
51,49%
6,93%
31,68%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
Tak Nie Nie ma znaczenia
Kobiety
Mężczyźni
Ryc.6. Istotność wcześniejsze znajomości położnej dla kobiet i mężczyzn (n ko-
biet=101, n mężczyzn=101)
Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania
99
Podobnie pary zostały zapytane o istotność wcześniejszej znajomości lekarza,
który potencjalnie byłby obecny w trakcie narodzin ich potomka. Odpowiedź na to
pytanie uzyskano od 92 kobiet i od 88 mężczyzn. Wcześniejsza znajomość lekarza
jest istotna dla 46 kobiet (45,54%) i 42 mężczyzn (41,58%), nie jest istotna dla 7
kobiet (6,93%) i 9 mężczyzn (8,91%), nie ma znaczenia dla 39 kobiet (38,61%) i 37
mężczyzn (36,63%). Dane te zostały zobrazowane na wykresie (Ryc.7.).
45,54%
6,93%
38,61%41,58%
8,91%
36,63%
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
30,00%
35,00%
40,00%
45,00%
50,00%
Tak Nie Nie ma znaczenia
Kobiety
Mężczyźni
Ryc.7. Istotność wcześniejszej znajomości lekarza dla kobiet i mężczyzn (n ko-
biet=101, n mężczyzn=101)
Kolejne pytanie w kwestionariuszu ankiety dotyczyło istotności wyboru sali po-
rodowej. Na to pytanie odpowiedziały wszystkie ankietowane kobiety i 88 męż-
czyzn (spośród 101 badanych). Wybór sali porodowej byłby istotny dla 39 kobiet
(38,61%) i 26 mężczyzn (25,74%), natomiast nie byłby istotny dla 26 kobiet
(25,74%) i 47 mężczyzn (46,53%). Wybór sali porodowej nie ma znaczenia dla 36
kobiet (35,64%) i 15 mężczyzn (14,85%). Dane zostały przedstawione w tabeli
(Tab. IV.).
Tab. IV. Istotność wyboru sali porodowej dla kobiet i mężczyzn (n kobiet=101, n
mężczyzn=101)
Istotność wyboru
sali porodowej
Kobiety
(% odpowiedzi)
Mężczyźni
(% odpowiedzi)
Tak 38,61% 25,74%
Nie 25,74% 46,53%
Nie ma znaczenia 36,64% 14,85%
Następnie ankietowani zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytanie o
to, czy istotny jest dla nich wybór szpitala, w którym miałby odbyć się poród. Od-
powiedź uzyskano od wszystkich ankietowanych kobiet i od 93 ankietowanych
mężczyzn. Wybór szpitala jest istotny dla 84 kobiet (83,17%) i 58 mężczyzn
ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014
Dobrostan i rodzina
100
(57,43%), nie jest istotny dla 4 kobiet (3,96%) i 29 mężczyzn (28,71%) i nie ma on
znaczenia dla 13 kobiet (12,87%) i dla 6 mężczyzn (5,94%). Dane te zostały przed-
stawione w poniższej tabeli (Tab.V.).
Tab.V. Istotność wyboru szpitala dla kobiet i mężczyzn (n kobiet=101, n męż-
czyzn=101)
Istotność
wyboru szpitala
Kobiety
(% odpowiedzi)
Mężczyźni
(% odpowiedzi)
Tak 83,17% 57,43%
Nie 3,96% 28,71%
Nie ma znaczenia 12,87% 5,94%
Taka sama liczba kobiet i mężczyzn miała możliwość obejrzenia sali porodowej,
w której przypuszczalnie miałby odbyć się akt narodzin ich dziecka. Salę porodową
obejrzało 84 kobiety i 84 mężczyzn (83,17%), możliwości tej nie miało 12 kobiet i
12 mężczyzn (11,88%), a 5 par (4,95%) w ogóle nie udzieliły odpowiedzi na to
pytanie.
Wśród respondentek 93 z nich posiadają opinię na temat wyboru indywidualnej
opieki położnej w trakcie porodu. Wśród ankietowanych – 55 kobiet (54,46%) nie
planuje indywidualnej opieki położnej, 38 kobiet (37,62%) rozważa możliwość
indywidualnej opieki. Podobne pytanie zostało zadane badanym mężczyznom –
dotyczyło ono tego, czy będą mieli oni wpływ na decyzję o indywidualnej opiece
położnej. Odpowiedzi nie uzyskano od 49 ankietowanych (48,51%). Wśród męż-
czyzn 16 z nich (15,84%) deklaruje, że będzie miało wpływ na podjęcie decyzji o
indywidualnej opiece położnej, a 36 (35,64%) uważa, że decyzja o indywidualnej
opiece położnej znajduje się poza ich wpływem.
Dla kobiet, które zdecydowałyby się na indywidualną opiekę położnej najważ-
niejsze byłyby następujące cechy opiekującej się nimi osoby:
profesjonalizm – miałby znaczenie dla 27 kobiet (14,67%),
doświadczenie – miałoby znaczenie dla 38 kobiet (20,65%),
zaangażowanie – istotne byłoby dla 25 badanych (13,59%),
wyrozumiałość – ma znaczenie dla 14 kobiet (7,61%),
opiekuńczość – jest ważna dla 38 ankietowanych (20,65%),
komunikatywność – miałaby znaczenie dla 22 kobiet(11,96%),
otwartość – ma znaczenie w przypadku 18 respondentek (9,78%).
OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ
Poród jest najważniejszym wydarzeniem nie tylko dla kobiety, której zadaniem
jest urodzenie dziecka, ale również ma on podobne znaczenie dla ojca dziecka. Na-
rodziny dziecka to wydarzenie przełomowe w życiu rodziny. W XIX wieku i w
początkach XX wieku mężczyzna – ojciec dziecka pełnił przy porodzie bardzo waż-
ną rolę – przede wszystkim udzielał żonie wsparcia psychicznego i fizycznego [11].
Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska
Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania
101
To były główne motywy, które decydowały o jego uczestnictwo w porodzie i miały
silne uwarunkowania kulturowe.
W powyżej przedstawionych badaniach motywem wymienianym przez ojców co
do decyzji o porodzie rodzinnym jest „zapewnienie poczucia bezpieczeństwa”
(8,91%) jednak znacznie częściej jest to chęć „bycia z żoną/partnerką” (75,25%). Z
tego możemy wnioskować, że dla tej grupy ojców są istotne wielorakie motywy,
które składają się na ich decyzję o wspólnym porodzie. Nie chodzi tu tylko o bez-
pieczeństwo matki dziecka ale również pomoc, wsparcie emocjonalne, zapewnienie
jej wygody i relaksacji oraz szybkie zobaczenie swojego potomka.
Natomiast wśród kobiet na pierwszym miejscu wśród motywów wybierania po-
rodu rodzinnego znajduje się „chęć przebywania z bliską osobą” (28,71%), a w
następnej kolejności poczucie bezpieczeństwa (25,74%), wsparcie emocjonalne
(7,92%), lepszy sposób komunikowania się z personelem (6,93%). Ten ostatni mo-
tyw może być bardzo interesujący z punktu widzenia personelu. Może on wskazy-
wać, że kobiety mają zaufanie do personelu i nie zakładają trudności w kontaktach z
nim.
Podobne motywy wyboru porodu rodzinnego prezentuje w swojej pracy Guzi-
kowski [6], który jako główny motyw podaje „potrzebę psychicznego wsparcia”
(39,9% ankietowanych), a jako następny „większe poczucie bezpieczeństwa”
(27,5%). Krajczy [9] jako główne motywy do wspólnego przeżywania porodu we-
dług opinii kobiet podaje: „obawę przed porodem, brak pewności siebie i poczucie
zagrożenia, chęć wspólnego przeżywania narodzin dziecka”. Natomiast ojcowie
jako główne motywy swojej decyzji wymieniają: „aby żona nie czuła się osamot-
niona w sali porodowej, obecność najbliższej osoby ma ułatwić jej przebycie trudów
porodu, chęć zobaczenia narodzin swego potomka, ciekawość jak to się odbędzie,
żądanie żony”. Sendecka i wsp. [15] wymienia: „zapewnienie poczucia bezpieczeń-
stwa, wzmocnienie więzi rodzinnych, pomoc fizyczna, ciekawość, nieprzyjemne
wspomnienia z poprzedniego porodu”.
Według badań przeprowadzonych przez Sipińskiego i wsp. [16] decyzja o poro-
dzie rodzinnym była podejmowana jeszcze przed ciążą lub w pierwszych miesiącach
jej trwania i bardzo korzystnie wpływała na psychikę kobiet, a motywem podjęcia
decyzji o wspólnym porodzie była chęć przeżywania tego wydarzenia razem z mę-
żem.
Rykowska i wsp. [14] jako główną motywację mężczyzny do uczestnictwa w po-
rodzie podają prośbę partnerki, a w następnej kolejności – samoistną, wewnętrzną
potrzebę mężczyzny do udziału w tym niezwykłym wydarzeniu. Główne motywy
wyboru porodu rodzinnego według badań Ulman i wsp. [18] to: wsparcie psychicz-
ne, poczucie bezpieczeństwa, lęk przed samotnością, chęć bycia z kimś bliskim,