Documento de traballo
DECRETO 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o
currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia
A Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da
calidade educativa, modificou a Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio,
de educacin, coa finalidade de desenvolver medidas que permitan
seguir avanzando cara un sistema educativo de calidade, inclusivo,
que garanta a igualdade de oportunidades e faga efectiva a
posibilidade de que cada alumno e alumna desenvolva ao mximo as sas
potencialidades.
Tendo en conta que a educacin inicial cada vez mis determinante,
necesario establecer as condicins que permitan cambios metodolxicos
que fagan posible acadar os obxectivos propostos. En consecuencia,
o establecemento de medidas para actuar sobre o currculo son
imprescindibles para a mellora. A Lei orgnica 8/2013, do 9 de
decembro, modificou o artigo 6 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio,
para definir o currculo como a regulacin dos elementos que
determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das
ensinanzas. O currculo est integrado polos obxectivos da etapa
educativa; as competencias, ou capacidades para activar e aplicar
de forma integrada os contidos propios de cada ensinanza ou cada
etapa educativa, para lograr a realizacin axeitada de actividades e
a resolucin eficaz de problemas complexos; os contidos, ou
conxuntos de coecementos, habilidades, destrezas e actitudes que
contriben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa
educativa e adquisicin de competencias; a metodoloxa didctica, que
comprende tanto a descricin das prcticas docentes coma a
organizacin do traballo do persoal docente; os estndares e
resultados de aprendizaxe avaliables, e os criterios de avaliacin
do grao de adquisicin das competencias e do logro dos obxectivos de
cada ensinanza e etapa educativa. Os contidos ordnanse en
disciplinas, que se clasifican en materias, mbitos, reas e mdulos
en funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas en
que participe o alumnado.
O novo artigo 6 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, define
a distribucin de competencias entre as distintas administracins
educativas e, mesmo, con respecto aos centros docentes. Nesta
distribucin competencial correspndelle ao Goberno do Estado, entre
outras funcins, o deseo do currculo bsico co fin de asegurar unha
formacin comn e o carcter oficial e a validez en todo o territorio
nacional das titulacins s que se refire a Lei orgnica. En exercicio
desta competencia, e no que atinxe educacin primaria, ditouse o
Real decreto 126/2014, do 28 de febreiro, polo que se establece o
currculo bsico da educacin primaria, no que desenvolve os aspectos
do mesmo en atencin nova configuracin do currculo.
O Estatuto de autonoma de Galicia, no seu artigo 31, establece
que competencia plena da Comunidade Autnoma o regulamento e
administracin do ensino en toda a sa extensin, niveis e graos,
modalidades e especialidades, sen prexuzo do disposto no artigo 27
da Constitucin e nas leis orgnicas que, conforme o pargrafo
primeiro do seu artigo 81, o desenvolvan.
Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da educacin
primaria no sistema educativo galego, dentro do marco de
distribucin de competencias da Lei orgnica 8/2013, do 9 de
decembro, e en atencin nova configuracin curricular que establece o
agrupamento de disciplinas en tres bloques: troncais, especficas e
de libre configuracin autonmica. O currculo, as mesmo, regula a
relacin entre os obxectivos, os contidos, os criterios de
avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables e as competencias
clave nas diferentes reas.
O primeiro bloque, correspondente s disciplinas troncais, trata
de garantir os coecementos e as competencias que permitan adquirir
unha formacin slida e continuar con aproveitamento as etapas
posteriores naquelas disciplinas que deben ser comns a todo o
alumnado, e que, en todo caso, deben ser avaliadas nas avaliacins
finais de etapa. Neste bloque correspndenlle ao Goberno do Estado a
determinacin dos contidos comns, os estndares de aprendizaxe
avaliables e os criterios de avaliacin, as como o horario mnimo
lectivo. Pola sa banda, Comunidade Autnoma correspndelle completar
e secuenciar en cursos os contidos, adaptndoos nosa realidade,
realizar recomendacins metodolxicas, completar os criterios de
avaliacin e fixar o horario lectivo mximo. Os centros docentes
podern completar contidos e desear e implantar mtodos pedagxicos e
didcticos propios.
O bloque de disciplinas especficas permite unha maior autonoma
hora de fixar horarios e contidos das disciplinas. O Goberno do
Estado determina os estndares de aprendizaxe avaliables e os
criterios de avaliacin, e correspndelle Comunidade Autnoma
establecer os contidos, completar os criterios de avaliacin,
realizar recomendacins metodolxicas e fixar o horario
correspondente. Os centros docentes podern completar os contidos e
desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios.
O bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica supn o
maior nivel de autonoma. Nestas disciplinas a Comunidade Autnoma
establece os contidos e os estndares de aprendizaxe avaliables, os
criterios de avaliacin e o horario, as como as recomendacins
metodolxicas. Os centros docentes podern completar os contidos e
configurar a sa oferta formativa, ademais de desear e implantar
mtodos pedagxicos e didcticos propios e determinar a carga horaria.
Neste bloque encdrase o desenvolvemento curricular da disciplina de
Lingua Galega e Literatura, competencia exclusiva da Comunidade
Autnoma, que lle corresponde un tratamento anlogo ao da disciplina
de Lingua Castel e Literatura, tratamento que se enmarca dentro do
establecido no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo
no ensino non universitario en Galicia.
O desenvolvemento dos currculos das distintas linguas incorporan
unha referencia expresa ao plurilingismo, na medida en que a
competencia en cada lingua interacta e se enriquece co coecemento
das outras linguas, e contribe a desenvolver destrezas e
capacidades que son a base da competencia en comunicacin lingstica.
Isto, e a alusin igualmente explcita a actitudes interculturais de
respecto a diferentes xeitos de expresarse e actuar, promove o
desenvolvemento simultneo do plurilingismo e da
interculturalidade.
As, nas idades do alumnado de educacin primaria especialmente
salientable que as aprendizaxes de linguas establecidas no currculo
desta etapa se traten de xeito integrado, esperten a curiosidade e
o interese por outras linguas e culturas distintas da propia e
promovan o respecto cara as persoas falantes desas linguas.
En lia coa Recomendacin 2006/962/EC, do Parlamento e do
Consello, do 18 de decembro de 2006, sobre as competencias clave
para a aprendizaxe permanente, neste decreto incorprase a
clasificacin e denominacin das definidas pola Unin Europea.
Considrase que as competencias clave son aquelas que todas as
persoas precisan para a sa realizacin e desenvolvemento persoal, as
como para a cidadana activa, a inclusin social e o emprego.
Este decreto basase na potenciacin da aprendizaxe por
competencias, integradas nos elementos curriculares para propiciar
unha renovacin na prctica docente e no proceso de ensino e
aprendizaxe. Propense novos enfoques na aprendizaxe e na avaliacin,
que van supoer un importante cambio nas tarefas que teen que
resolver os alumnos e as alumnas, e propostas metodolxicas
innovadoras. Unha competencia supn a combinacin de habilidades
prcticas, coecementos, motivacin, valores ticos, actitudes, emocins
e outros compoentes sociais e de comportamento que se mobilizan
conxuntamente para lograr unha accin eficaz. Xa que logo, as
competencias considranse como coecemento na prctica, un coecemento
adquirido a travs da participacin activa en prcticas sociais que,
como tales, se poden desenvolver tanto no contexto educativo
formal, a travs do currculo, coma nos contextos educativos non
formais e informais; conceptualzanse como un saber facer que se
aplica a unha diversidade de contextos acadmicos, sociais e
profesionais.
A aprendizaxe baseada en competencias caracterzase pola sa
transversalidade, o seu dinamismo e o seu carcter integral. O
proceso de ensino e aprendizaxe competencial debe abordarse desde
todas as reas de coecemento e por parte das diversas instancias que
conforman a comunidade educativa, tanto nos mbitos formais coma nos
non formais e informais; o seu dinamismo reflctese en que as
competencias non se adquiren nun determinado momento e permanecen
inalterables, senn que implican un proceso de desenvolvemento
mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de
desempeo no seu uso.
Para lograr este proceso de cambio curricular preciso favorecer
unha visin interdisciplinaria e, de xeito especial, posibilitarlle
unha maior autonoma funcin docente, de forma que permita satisfacer
as demandas dunha maior personalizacin da educacin. O rol do
persoal docente fundamental, pois debe ser quen de desear tarefas
ou situacins de aprendizaxe que posibiliten a resolucin de
problemas e a aplicacin dos coecementos aprendidos, xa que os
contidos estn subordinados accin.
As concrecins curriculares para os distintos bloques de
disciplinas, recollidas nos anexos I, II e III, constrense a partir
dos criterios de avaliacin, ligndoos cos demais compoentes de cada
rea. Os criterios de avaliacin relacinanse directamente cos
estndares de aprendizaxe avaliables, que non son mis que concrecins
dos propios criterios, e eses estndares conctanse coas competencias
clave. Por outra banda, os criterios de avaliacin describen o que
se pretende lograr en cada disciplina, e, neste sentido, os
contidos non son mis que os medios para acadalos.
En cada rea os contidos agrpanse en bloques, o que non supn unha
secuencia nin implica unha organizacin pechada; pola contra,
permite organizar de diferentes formas os elementos curriculares e
adoptar a metodoloxa mis axeitada s caractersticas das aprendizaxes
e do grupo de alumnos e alumnas aos que van dirixidos.
As competencias clave estn ligadas a un desempeo eficaz nun
contexto determinado. As situacins de aprendizaxe deseadas para o
seu desenvolvemento debern incorporar tarefas que contextualicen as
aprendizaxes e que permitan avanzar en mis dunha competencia ao
mesmo tempo. O enfoque metodolxico deber sustentarse nas referidas
situacins de aprendizaxe, coa finalidade de que os contidos se
convertan en coecementos aplicables con eficacia. Neste deseo
responsabilidade do centro, e do profesorado, a adecuada seleccin
da metodoloxa, que deber ser variada e adecuada s caractersticas e
aos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas.
As actividades de aprendizaxe integradas poden inclur elementos
curriculares procedentes de distintos bloques. sa vez, estes
elementos podern formar parte de diferentes actividades e, co
obxecto de mellorar os resultados, esas actividades podern ter
carcter interdisciplinario.
O feito de tratar simultaneamente, nunha mesma actividade,
contidos de bloques distintos e, mesmo, de disciplinas diferentes,
permitiralle ao profesorado determinar a conveniencia de avaliar a
totalidade ou s unha parte das competencias clave relacionadas con
cada estndar de aprendizaxe. Corresponderalle ao centro educativo
velar por un tratamento equilibrado das distintas competencias
clave nas programacins didcticas.
O referente para avaliar as aprendizaxes do alumnado son os
criterios de avaliacin e a sa concrecin nos estndares de
aprendizaxe avaliables. No deseo das situacins de aprendizaxe
tomaranse en consideracin todos os elementos do currculo, entre
eles os procedementos e instrumentos de avaliacin, as como os
criterios de cualificacin que permitan avaliar tanto os resultados
de rea como o nivel competencial alcanzado polos alumnos e as
alumnas.
O recoecemento dunha maior autonoma dos centros docentes se
establece neste decreto dun xeito efectivo, aumentando a sa
capacidade de decisin na definicin do currculo, coa posibilidade de
definir, nas condicins que determina a consellera con competencias
en materia de educacin, a oferta de reas do bloque de disciplinas
de libre configuracin autonmica, e, deste xeito, adaptar a sa
oferta educativa ao seu contexto socioeducativo.
O decreto estrutrase en tres ttulos e cada un deles en captulos.
O ttulo primeiro, de disposicins xerais, establece o obxecto e
mbito de aplicacin, os principios xerais e obxectivos desta etapa
educativa e a definicin dos distintos elementos que conforman o
currculo; delimita as competencias clave e desenvolve o principio
de autonoma dos centros docentes e de participacin dos pais, nais
ou persoas que exerzan a titora legal.
No ttulo segundo, de organizacin e funcionamento, no captulo
primeiro abrdase a organizacin da etapa en tres bloques de
disciplinas: troncais, especficas e de libre configuracin
autonmica, especificando cales deben cursarse en cada un dos
cursos. A organizacin da etapa se vertebra sobre os cursos, sen
perder de vista o seu carcter global e integrador, que esixe a
mxima coordinacin e resalta a importancia da funcin titorial.
Abrdase, tamn, o calendario escolar e a importancia e ampla
extensin dos elementos transversais desde a perspectiva das
competencias e os valores.
No captulo segundo do ttulo segundo reglase a avaliacin e a
promocin, establecendo o grao de adquisicin de competencias e o
logro dos obxectivos da etapa como os referentes para as
avaliacins. Tamn se detallan os documentos oficiais de
avaliacin.
O captulo terceiro do ttulo segundo refrese ao proceso de
aprendizaxe na etapa, establecendo os principios metodolxicos, con
especial nfase na atencin a diversidade, na atencin individualizada
e na prevencin das dificultades de aprendizaxe, as como na posta en
marcha de mecanismos de reforzo. Neste sentido, dedcase unha parte
fundamental do captulo a abordar as cuestins relativas ao alumnado
con necesidades especficas de apoio educativo e resalta o papel da
titora.
O ttulo terceiro dedcase aos diferentes programas educativos
relevantes e estratxicos para o sistema educativo galego,
entroncados cos compromisos asumidos polo distintos sistemas a
nivel europeo no Marco para a cooperacin europea en educacin e
formacin, e coas necesidades propias dun sistema destinado a
proporcionar ao alumnado as competencias cruciais para os cidadns e
cidads do sculo XXI.
As, o ttulo terceiro regula as bibliotecas escolares e o fomento
da lectura, e do proceso de educacin dixital, no que a promocin do
uso das tecnoloxas da informacin e a comunicacin constite un factor
esencial para facilitar cambios metodolxicos que proporcionen novos
elementos e oportunidades para o xito educativo en Galicia.
Igualmente, faise fincap na promocin de estilos de vida saudables
entre o alumnado desta etapa, esencial para o seu desenvolvemento
como persoas adultas.
O decreto finaliza con catro disposicins adicionais, relativas
adaptacin de referencias, ensinos de relixin, tarefas
extraescolares e aprendizaxe de linguas estranxeiras; unha
disposicin derrogatoria e tres finais pechan o texto.
Neste decreto inclense, ademais, catro anexos: anexo I, relativo
s disciplinas troncais; anexo II, sobre as disciplinas especficas;
o anexo III regula as disciplinas de libre configuracin autonmica,
e, por ltimo, o anexo IV corresponde ao cadro de distribucin
horaria.
En consecuencia, por proposta do conselleiro de Cultura,
Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio das facultades
outorgadas polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro,
reguladora da Xunta e da sa Presidencia, consultado o Consello
Escolar de Galicia, de acordo co Consello Consultivo e logo da
deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do catro
de setembro de dous mil catorce,
DISPOO:
Ttulo I. Disposicins xerais.
Artigo 1. Obxecto e mbito de aplicacin.
1. Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da
educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia, de acordo co
disposto nos artigos 6 e 6 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio,
de educacin, e no artigo 3 do Real decreto 126/2014, do 28 de
febreiro, polo que se establece o currculo bsico da educacin
primaria.
2. As mesmo, ten por obxecto regular a ordenacin da dita etapa
educativa, de acordo coa disposicin final sexta da Lei orgnica
2/2006, do 3 de maio, de educacin.
3. Este decreto ser de aplicacin nos centros docentes
correspondentes ao mbito de xestin da Comunidade Autnoma de
Galicia.
Artigo 2. Principios xerais.
1. A finalidade da educacin primaria facilitarlles aos alumnos e
s alumnas as aprendizaxes da expresin e da comprensin oral, a
lectura, a escritura, o clculo, a adquisicin de nocins bsicas da
cultura, os hbitos de convivencia, de estudo e de traballo, o
sentido artstico, a creatividade e a afectividade, co fin de
garantir unha formacin integral que contriba ao pleno
desenvolvemento da sa personalidade e de preparalos/as para cursar
con aproveitamento a educacin secundaria obrigatoria.
2. A accin educativa nesta etapa procurar a integracin das
experiencias e aprendizaxes do alumnado e adaptarase aos seus
ritmos de traballo.
3. A etapa de educacin primaria forma parte do ensino bsico e,
polo tanto, ten carcter obrigatorio e gratuto.
4. A etapa de educacin primaria comprende seis cursos acadmicos,
que se cursarn ordinariamente entre os seis e os doce anos de
idade, e organzase en reas, que tern un carcter global e
integrador.
5. Os alumnos e as alumnas incorporaranse, con carcter xeral, ao
primeiro curso de educacin primaria no ano natural no que cumpren
seis anos.
Artigo 3. Obxectivos da educacin primaria.
A educacin primaria contribuir a desenvolver nos nenos e nas
nenas as capacidades que lles permitan:
a) Coecer e apreciar os valores e as normas de convivencia,
aprender a obrar de acordo con elas, prepararse para o exercicio
activo da cidadana e respectar os dereitos humanos, as como o
pluralismo propio dunha sociedade democrtica.
b) Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de
esforzo e de responsabilidade no estudo, as como actitudes de
confianza en si mesmo/a, sentido crtico, iniciativa persoal,
curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe, e esprito
emprendedor.
c) Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin
pacfica de conflitos que lles permitan desenvolverse con autonoma
no mbito familiar e domstico, as como nos grupos sociais cos que se
relacionan.
d) Coecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as
diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e
oportunidades de homes e mulleres e a non discriminacin de persoas
con discapacidade nin por outros motivos.
e) Coecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega e a
lingua castel, e desenvolver hbitos de lectura en ambas as
linguas.
f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a
competencia comunicativa bsica que lles permita expresar e
comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacins
cotis.
g) Desenvolver as competencias matemticas bsicas e iniciarse na
resolucin de problemas que requiran a realizacin de operacins
elementais de clculo, coecementos xeomtricos e estimacins, as como
ser quen de aplicalos s situacins da sa vida coti.
h) Coecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as
ciencias sociais, a xeografa, a historia e a cultura, con especial
atencin aos relacionados e vinculados con Galicia.
i) Iniciarse na utilizacin, para a aprendizaxe, das tecnoloxas
da informacin e da comunicacin, desenvolvendo un esprito crtico
ante as mensaxes que reciben e elaboran.
j) Utilizar diferentes representacins e expresins artsticas e
iniciarse na construcin de propostas visuais e audiovisuais.
k) Valorar a hixiene e a sade, aceptar o propio corpo e o das
demais persoas, respectar as diferenzas e utilizar a educacin fsica
e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e
social.
l) Coecer e valorar os animais mis prximos ao ser humano e
adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado.
m) Desenvolver as sas capacidades afectivas en todos os mbitos
da personalidade e nas sas relacins coas demais persoas, as como
unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e
aos estereotipos sexistas e de discriminacin por cuestins de
diversidade afectivo-sexual.
n) Fomentar a educacin viaria e actitudes de respecto que
incidan na prevencin dos accidentes de trfico.
o) Coecer, apreciar e valorar as singularidades culturais,
lingsticas, fsicas e sociais de Galicia, poendo de relevancia as
mulleres e homes que realizaron achegas importantes cultura e
sociedade galegas.
Artigo 4. Currculo.1. Entndese por currculo a regulacin dos
elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para
cada unha das ensinanzas e etapas educativas.
2. O currculo est integrado por: os obxectivos, as competencias,
os contidos, os criterios de avaliacin, os estndares e resultados
de aprendizaxe avaliables, e a metodoloxa didctica.
3. Para os efectos deste decreto entndese por:
a) Obxectivos: os referentes relativos aos logros que o alumnado
debe alcanzar ao rematar o proceso educativo, como resultado das
experiencias de ensino e aprendizaxe intencionalmente planificadas
para tal fin.
b) Competencias: as capacidades para aplicar de forma integrada
os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, co fin de
lograr a realizacin axeitada de actividades e a resolucin eficaz de
problemas complexos.
c) Contidos: o conxunto de coecementos, habilidades, destrezas e
actitudes que contriben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e
etapa educativa, e adquisicin de competencias. Os contidos ordnanse
en disciplinas, que se clasifican en materias, mbitos, reas e
mdulos en funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os
programas en que participe o alumnado.
d) Criterios de avaliacin: o referente especfico para avaliar a
aprendizaxe do alumnado. Describen aquilo que se quere valorar e
que o alumnado debe lograr, tanto en coecementos coma en
competencias, e responden ao que se pretende conseguir en cada
disciplina.
e) Estndares de aprendizaxe avaliables: especificacins dos
criterios de avaliacin que permiten definir os resultados de
aprendizaxe e que concretan o que o alumnado debe saber, comprender
e saber facer en cada disciplina. Deben ser observables, medibles e
avaliables, e permitir graduar o rendemento ou logro alcanzado.
Deben contribur a facilitar o deseo de probas estandarizadas e
comparables.
f) Metodoloxa didctica: o conxunto de estratexias, procedementos
e accins organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito
consciente e reflexivo, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe
do alumnado e o logro dos obxectivos suscitados.
4. O currculo da educacin primaria nos centros docentes
correspondentes ao mbito de xestin da Comunidade Autnoma de Galicia
ser o que se recolle para as distintas reas nos anexos I, II e III
deste decreto.
Os centros docentes desenvolvern e concretarn este currculo, e
estas concrecins formarn parte do proxecto educativo do centro.
Artigo 5. Competencias clave.
1. Para os efectos deste decreto, as competencias clave do
currculo sern as seguintes:
1. Comunicacin lingstica (CCL).
2. Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e
tecnoloxa (CMCT).
3. Competencia dixital (CD).
4. Aprender a aprender (CAA).
5. Competencias sociais e cvicas (CSC).
6. Sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE).
7. Conciencia e expresins culturais (CCEC).
2. Potenciarase o desenvolvemento da competencia de comunicacin
lingstica e da competencia matemtica e competencias bsicas en
ciencia e tecnoloxa.
3. Para unha adquisicin eficaz das comptencias e a sa integracin
efectiva no currculo, debern desearse actividades de aprendizaxe
integradas que permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de
aprendizaxe en mis dunha competencia ao mesmo tempo.
Artigo 6. Autonoma dos centros docentes.
1. Os centros docentes, dentro do marco establecido polas
administracins educativas, desenvolvern a sa autonoma pedagxica e
organizativa, favorecern o traballo en equipo do profesorado e
estimularn a actividade investigadora a partir da sa prctica
docente.
2. Os centros docentes desenvolvern e completarn, de ser o caso,
o currculo e as medidas de atencin diversidade establecidas pola
consellera competente en materia educativa, adaptndoas s
caractersticas do alumnado e sa realidade educativa, co fin de
atender a todo o alumnado. As mesmo, arbitrarn mtodos que tean en
conta os diferentes ritmos de aprendizaxe do alumnado, que
favorezan a capacidade de aprender por si mesmos/as e promovan o
traballo en equipo.
3. O proxecto educativo do centro recoller os valores,
obxectivos e prioridades de actuacin. As mesmo, incorporar a
concrecin dos currculos establecidos pola consellera con
competencias en materia de educacin que lle corresponde fixar e
aprobar ao claustro, as como o tratamento transversal nas reas da
educacin en valores e outras ensinanzas.
4. Os centros docentes promovern, ademais, compromisos coas
familias e cos propios alumnos e alumnas nos que se especifiquen as
actividades que uns e outros se comprometen a desenvolver para
facilitar o progreso educativo.
Artigo 7. Participacin de pais, nais ou das persoas que exerzan
a titora legal no proceso educativo.
De conformidade co establecido no artigo 4.2.e) da Lei orgnica
8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, e de acordo
coas previsins da Lei 4/2011, do 30 de xuo, de convivencia e
participacin da comunidade educativa, os pais, as nais ou as
persoas que exerzan a titora legal debern participar e apoiar a
evolucin do proceso educativo dos seus fillos, das sas fillas ou
das persoas que tutelen, as como coecer as decisins relativas
avaliacin e promocin, e colaborar nas medidas de apoio ou reforzo
que adopten os centros docentes para facilitar o seu progreso
educativo, e tern acceso aos documentos oficiais de avaliacin e aos
exames e documentos das avaliacins que se lles realicen aos seus
fillos, fillas ou persoas tuteladas.
Ttulo II. Organizacin e funcionamento.
Captulo I: Organizacin.
Artigo 8. Organizacin.
1. Nesta etapa educativa as disciplinas agrpanse en tres
bloques: troncais, especficas e de libre configuracin
autonmica.
2. Dentro do bloque de disciplinas troncais, os alumnos e as
alumnas deben cursar en cada un dos cursos as seguintes reas: a)
Ciencias da natureza.
b) Ciencias sociais.
c) Lingua castel e literatura.
d) Matemticas.
e) Primeira lingua estranxeira.
3. Do bloque de disciplinas especficas, os alumnos e as alumnas
deben cursar en cada un dos cursos as seguintes reas: a) Educacin
fsica.
b) Relixin, ou Valores sociais e cvicos, a eleccin de pais, nais
ou das persoas que exerzan a titora legal.
c) Educacin artstica.
4. No bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica, os
alumnos e as alumnas deben cursar a rea de Lingua galega e
literatura, que ter un tratamento no centro anlogo de Lingua castel
e literatura, de xeito que se garanta a adquisicin das
correspondentes competencias lingsticas e a adecuada distribucin
segundo o establecido no artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de
maio, para o plurilingismo no ensino non universitario.
5. Os centros docentes podern dedicar as horas de libre
configuracin do centro ao afondamento e/ou reforzo dalgunha das
reas contempladas neste artigo. As mesmo, podern optar por
establecer outra ou outras reas que determine o centro, segundo o
seu proxecto educativo e previa autorizacin da consellera
competente en materia educativa. En todo caso, respectarase o
tratamento anlogo das linguas cooficiais e os criterios de
equilibrio establecidos no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o
plurilingismo no ensino non universitario.
Artigo 9. Horario.1. O horario semanal para cada unha das
disciplinas dos distintos cursos da etapa o que figura no anexo
IV.
2. A determinacin deste horario debe entenderse como o tempo
necesario para o traballo en cada unha das disciplinas, sen
esquecerse do carcter global e integrador da etapa.
3. As actividades escolares desenvolveranse, cando menos, ao
longo de vinte e cinco horas semanais.
Artigo 10. Calendario escolar.
1. O calendario escolar comprender un mnimo de 175 das
lectivos.
2. En calquera caso, no cmputo do calendario escolar incluiranse
os das dedicados s avaliacins de terceiro curso e final de educacin
primaria.
Artigo 11. Elementos transversais.
1. Sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunhas das
disciplinas de cada curso, a comprensin lectora, a expresin oral e
escrita, a comunicacin audiovisual, as tecnoloxas da informacin e a
comunicacin, o emprendemento e a educacin cvica e constitucional
traballaranse en todas as disciplinas.
2. A consellera competente en materia educativa fomentar a
calidade, equidade e inclusin educativa das persoas con
discapacidade, a igualdade de oportunidades e non-discriminacin por
razn de discapacidade, medidas de flexibilizacin e alternativas
metodolxicas, adaptacins curriculares, accesibilidade universal,
deseo para todas as persoas, atencin diversidade e todas aquelas
medidas que sexan necesarias para conseguir que o alumnado con
discapacidade poida acceder a unha educacin de calidade en
igualdade de oportunidades.
3. As mesmo, a consellera competente en materia educativa
promover o desenvolvemento dos valores que fomenten a igualdade
efectiva entre homes e mulleres e a prevencin da violencia de
xnero, e dos valores inherentes ao principio de igualdade de trato
e non-discriminacin por calquera condicin ou circunstancia persoal
ou social.
Do mesmo xeito, promover a aprendizaxe da prevencin e resolucin
pacfica de conflitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e
social, as como dos valores que sustentan a liberdade, a xustiza, a
igualdade, o pluralismo poltico, a paz, a democracia, o respecto
polos dereitos humanos e o rexeitamento da violencia terrorista, a
pluralidade, o respecto polo Estado de dereito, o respecto e
consideracin polas vtimas do terrorismo, e a prevencin do
terrorismo e de calquera tipo de violencia.
A programacin docente debe comprender, en todo, caso a prevencin
da violencia de xnero, da violencia terrorista e de calquera forma
de violencia, racismo ou xenofobia, includo o estudo do Holocausto
xudeu como feito histrico.
Evitaranse os comportamentos, estereotipos e contidos sexistas,
as como aqueles que supoan discriminacin por razn da orientacin
sexual ou da identidade de xnero, favorecendo a visibilidade da
realidade homosexual, bisexual, transexual, transxnero e
intersexual.
Os currculos de educacin primaria incorporan elementos
curriculares relacionados co desenvolvemento sostible e o medio
ambiente, os riscos de explotacin e abuso sexual, as situacins de
risco derivadas da utilizacin das tecnoloxas da informacin e da
comunicacin, as como a proteccin ante urxencias e catstrofes.
4. Os currculos de educacin primaria incorporan elementos
curriculares orientados ao desenvolvemento e afianzamento do
esprito emprendedor. A consellera con competencias en materia de
educacin fomentar as medidas para que o alumnado participe en
actividades que lle permitan afianzar o esprito emprendedor e a
iniciativa empresarial a partir de aptitudes como a creatividade, a
autonoma, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo
e o sentido crtico.
5. No mbito da educacin e da seguridade viaria incorpranse
elementos curriculares e promvense accins para a mellora da
convivencia e a prevencin dos accidentes de trfico, co fin de que o
alumnado coeza os seus dereitos e deberes como usuario/a das vas,
en calidade de pen ou peoa, persoa viaxeira e persoa condutora de
bicicletas, respecte as normas e os sinais, e de que se favoreza a
convivencia, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol, o dilogo e a
empata con actuacins axeitadas tendentes a evitar os accidentes de
trfico e as sas secuelas.
Captulo II. Avaliacin e promocin.
Artigo 12. Avaliacin.1. Os referentes para a valoracin do grao
de adquisicin das competencias e o logro dos obxectivos da etapa
nas avaliacins continua e final das disciplinas troncais,
especficas e de libre configuracin autonmica sern os criterios de
avaliacin e os estndares de aprendizaxe avaliables que figuran nos
anexos I, II e III deste decreto.
2. A avaliacin dos procesos de aprendizaxe do alumnado ser
continua e global, e ter en conta o seu progreso no conxunto das
reas.
3. Estableceranse as medidas mis axeitadas para que as condicins
de realizacin das avaliacins, includa a avaliacin de terceiro curso
e a avaliacin final de etapa, se adapten s necesidades do alumnado
con necesidades especficas de apoio educativo.
4. No contexto do proceso de avaliacin continua, cando o
progreso dun alumno ou dunha alumna non sexa o axeitado
estableceranse medidas de reforzo educativo. Estas medidas
adoptaranse en calquera momento do curso, tan pronto como se
detecten as dificultades, e estarn dirixidas a garantir a
adquisicin das competencias imprescindibles para continuar o
proceso educativo.
5. Os mestres e as mestras avaliarn tanto as aprendizaxes do
alumnado como os procesos de ensinanza e a sa propia prctica
docente, para o que establecern indicadores de logro nas
programacins docentes.
6. Co fin de garantir o dereito dos alumnos e alumnas a que o
seu rendemento sexa valorado conforme criterios de plena
obxectividade, os centros docentes adoptarn as medidas precisas
para facer pblicos e comunicar s familias os criterios de
avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables, as estratexias e
instrumentos de avaliacin, as como os criterios de promocin.
7. Os centros docentes realizarn unha avaliacin individualizada
a todos os alumnos e as alumnas ao rematar o terceiro curso de
educacin primaria, segundo dispoa a Consellera con competencias en
materia de educacin, na que se comprobar o grao de dominio das
destrezas, as capacidades e as habilidades en expresin e comprensin
oral e escrita, clculo e resolucin de problemas en relacin co grao
de adquisicin da competencia en comunicacin lingstica e da
competencia matemtica.
De resultar desfavorable esta avaliacin, o equipo docente deber
adoptar as medidas ordinarias ou extraordinarias mis axeitadas.
Estas medidas fixaranse en plans de mellora de resultados
colectivos ou individuais que permitan solventar as dificultades,
en colaboracin coas familias e mediante recursos de apoio
educativo.
8. Ao rematar o sexto curso de educacin primaria realizarase
unha avaliacin final individualizada a todos os alumnos e todas as
alumnas, na que se comprobar o grao de adquisicin da competencia en
comunicacin lingstica, da competencia matemtica e das competencias
bsicas en ciencia e tecnoloxa, as como o logro dos obxectivos da
etapa. Para a avaliacin utilizaranse como referentes os criterios
de avaliacin e os estndares de aprendizaxe avaliables que figuran
nos anexos I, II e III deste decreto.
O nivel obtido por cada alumno ou alumna farase constar nun
informe, que ser entregado aos pais, s nais ou s persoas que
exerzan a titora legal e que ter carcter informativo e orientador
para os centros docentes nos que os alumnos e as alumnas cursasen o
sexto curso de educacin primaria e para aqueles nos que cursen o
seguinte curso escolar, as como para os equipos docentes, os pais,
as nais ou as persoas que exerzan a titora legal e os alumnos e as
alumnas. O nivel obtido ser indicativo dunha progresin e
aprendizaxe adecuadas, ou da conveniencia da aplicacin de programas
dirixidos ao alumnado con necesidades especficas de apoio educativo
ou doutras medidas.
9. Co fin de facilitar a transicin desde a educacin primaria
educacin secundaria obrigatoria, os centros docentes prestaranlle
unha especial atencin coordinacin entre ambas as das etapas, para
salvar as diferenzas pedagxicas e organizativas e os desaxustes que
se poidan producir no progreso acadmico do alumnado, para o que se
ter en conta, entre outros mecanismos, o informe indicativo do
nivel obtido na avaliacin final de etapa.
10. A consellera con competencias en materia de educacin poder
establecer plans especficos de mellora naqueles centros docentes
pblicos cuxos resultados sexan inferiores aos valores que, para tal
obxecto, determine. En relacin cos centros docentes concertados
atenderase normativa reguladora do concerto correspondente.
Artigo 13. Promocin.1. O alumno ou a alumna acceder ao curso ou
etapa seguinte sempre que se considere que logrou os obxectivos que
correspondan ao curso realizado ou os obxectivos da etapa, e que
alcanzou o grao de adquisicin das competencias correspondentes. De
non ser as, poder repetir unha soa vez durante a etapa, cun plan
especfico de reforzo ou recuperacin e apoio, que ser organizado
polos centros docentes de acordo co que estableza a consellera
competente en materia educativa.
A repeticin considerarase unha medida de carcter excepcional e
tomarase tras esgotar o resto das medidas ordinarias de reforzo e
apoio para resolver as dificultades de aprendizaxe do alumnado.
2. O equipo docente adoptar as decisins correspondentes sobre a
promocin do alumnado tomando especialmente en consideracin a
informacin e o criterio do profesorado titor.
Atenderase especialmente aos resultados das avaliacins
individualizadas de terceiro curso de educacin primaria e final de
educacin primaria.
Artigo 14. Documentos oficiais de avaliacin.
1. Os documentos oficiais de avaliacin son o expediente
acadmico, as actas de avaliacin, os documentos de avaliacin final
de etapa e de terceiro curso de educacin primaria, o informe
indicativo do nivel obtido na avaliacin final de etapa, o historial
acadmico e, no seu caso, o informe persoal por traslado.
Os documentos oficiais de avaliacin sern visados pola direccin
do centro e levarn as sinaturas autgrafas das persoas que
corresponda en cada caso. Ao carn constarn o nome e os apelidos de
quen asina, as como a referencia ao cargo ou atribucin docente.
O historial acadmico e, de ser o caso, o informe persoal por
traslado, considranse documentos bsicos para garantir a mobilidade
do alumnado por todo o territorio nacional.
2. Os resultados da avaliacin expresaranse nos termos de
Insuficiente (IN) para as cualificacins negativas, Suficiente (SU),
Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB) para as cualificacins
positivas. A estes termos achegarselles unha cualificacin numrica,
sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes
correspondencias:
Insuficiente: 1, 2, 3 ou 4.
Suficiente: 5.
Ben: 6.
Notable: 7 ou 8.
Sobresaliente: 9 ou 10.
A nota media das cualificacins numricas obtidas en cada unha das
reas ser a media aritmtica das cualificacins de todas elas,
redondeada centsima mis prxima e, en caso de equidistancia,
superior.
Os centros docentes podern propoer o outorgamento dunha Mencin
Honorfica aos alumnos e s alumnas que obtiveran Sobresaliente ao
rematar educacin primaria nunha rea e que demostren un rendemento
acadmico excelente, cuxo outorgamento corresponder consellera con
competencias en materia de educacin.
3. As actas de avaliacin estenderanse para cada un dos cursos e
pecharanse ao remate do perodo lectivo ordinario e na convocatoria
das probas extraordinarias, no seu caso. Comprendern a relacin
nominal do alumnado que compn o grupo xunto cos resultados da
avaliacin das reas e as decisins sobre promocin e permanencia.
As actas de avaliacin sern asinadas polo titor ou a titora do
grupo e levarn o visto e prace da direccin do centro.
4. O historial acadmico ser estendido en impreso oficial, levar
o visto e prace da direccin e ter valor acreditativo dos estudos
realizados. Como mnimo recoller os datos identificativos do ou da
estudante, as disciplinas cursadas en cada un dos anos de
escolarizacin, os resultados da avaliacin en cada convocatoria
(ordinaria ou extraordinaria), as decisins sobre promocin e
permanencia, a media das cualificacins obtidas en cada unha das
reas, o nivel obtido na avaliacin final de educacin primaria, a
informacin relativa aos cambios de centro, as medidas curriculares
e organizativas aplicadas e as datas en que se produciron os
diferentes feitos.
5. Cando o alumno ou a alumna se traslade a outro centro para
proseguir os seus estudos, o centro de orixe remitir ao de destino,
por peticin deste, copia do historial acadmico de educacin primaria
e o informe persoal por traslado. O centro receptor abrir o
correspondente expediente acadmico. A matriculacin adquirir carcter
definitivo logo de recibida a copia do historial acadmico.
O informe persoal por traslado conter os resultados das
avaliacins que se realizaran, a aplicacin, de ser o caso, de
medidas curriculares e organizativas, e todas aquelas observacins
que se consideren oportunas acerca do progreso xeral do alumno ou
da alumna.
6. Tras rematar a etapa, o historial acadmico de educacin
primaria entregarselles aos pais, s nais ou s persoas que exerzan a
titora legal do alumno ou alumna, e enviarase unha copia deste e do
informe indicativo do nivel obtido na avaliacin final de etapa ao
centro de educacin secundaria no que prosiga os seus estudos o
alumno ou a alumna, por pedimento do centro de educacin
secundaria.
7. No referente obtencin dos datos persoais do alumnado, sa
cesin duns centros docentes a outros e seguridade e
confidencialidade destes, atenderase o disposto na lexislacin
vixente en materia de proteccin de datos de carcter persoal e, en
todo caso, ao establecido na disposicin adicional vixsima terceira
da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio.
8. A custodia e o arquivamento dos expedientes acadmicos
correspndelles aos centros docentes. O labor de cubrir e custodiar
o expediente acadmico ser supervisado pola inspeccin educativa.
A Consellera con competencias en materia de educacin establecer
os procedementos oportunos para garantir a autenticidade dos datos
reflectidos no expediente acadmico e a sa custodia.
9. Os documentos oficiais de avaliacin e os seus procedementos
de validacin descritos nos apartados anteriores podern ser
substitudos polos seus equivalentes realizados por medios
electrnicos, informticos ou telemticos, sempre que quede garantida
a sa autenticidade, integridade, conservacin, e sempre que se
cumpran as garantas e os requisitos establecidos pola Lei orgnica
15/1999, do 13 de decembro, de proteccin de datos de carcter
persoal, pola Lei 11/2007, do 22 de xuo, de acceso electrnico dos
cidadns aos servizos pblicos, e pola normativa que as
desenvolve.
O expediente electrnico do alumnado estar constitudo, polo
menos, polos datos contidos nos documentos oficiais de avaliacin e
cumprir co establecido no Real decreto 4/2010, do 8 de xaneiro,
polo que se regula o Esquema Nacional de Interoperabilidade no
mbito da Administracin electrnica.
Captulo III. Proceso de aprendizaxe.
Artigo 15. Principios metodolxicos.
1. Nesta etapa poerase especial nfase na atencin diversidade do
alumnado, na atencin individualizada, na prevencin das dificultades
de aprendizaxe e na posta en prctica de mecanismos de reforzo tan
pronto como se detecten estas dificultades.
2. A metodoloxa didctica ser fundamentalmente comunicativa,
inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dos
obxectivos e das competencias clave. Neste sentido prestarase
atencin ao desenvolvemento de metodoloxas que permitan integrar os
elementos do currculo mediante o desenvolvemento de tarefas e
actividades relacionadas coa resolucin de problemas en contextos da
vida real.
3. A accin educativa procurar a integracin das distintas
experiencias e aprendizaxes do alumnado e ter en conta os seus
diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe, favorecendo a
capacidade de aprender por si mesmo e promovendo o traballo
colaborativo e en equipo.
4. A lectura constite un factor fundamental para o
desenvolvemento das competencias clave; de especial relevancia o
desenvolvemento de estratexias de comprensin lectora de todo tipo
de textos e imaxes, en calquera soporte e formato. Co fin de
fomentar o hbito da lectura, os centros docentes organizarn a sa
prctica docente de xeito que se garanta a incorporacin dun tempo
diario de lectura non inferior a trinta minutos.
5. A intervencin educativa debe ter en conta como principio a
diversidade do alumnado, entendendo que deste xeito se garante o
desenvolvemento de todo el e mais unha atencin personalizada en
funcin das necesidades de cadaqun.
6. Prestarselle especial atencin durante a etapa atencin
personalizada dos alumnos e das alumnas, realizacin de diagnsticos
precoces e ao establecemento de mecanismos de reforzo para lograr o
xito escolar.
7. Os mecanismos de reforzo, que debern poerse en prctica tan
pronto como se detecten dificultades de aprendizaxe, podern ser
tanto organizativos como curriculares. Entre estas medidas podern
considerarse o apoio no grupo ordinario, os agrupamentos flexibles
ou as adaptacins do currculo.
8. Para unha adquisicin eficaz das competencias e a sa
integracin efectiva no currculo, debern desearse actividades de
aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara
aos resultados de aprendizaxe de mis dunha competencia ao mesmo
tempo.
9. Os centros docentes impartirn de xeito integrado o currculo
de todas as linguas da sa oferta educativa, co fin de favorecer que
todos os coecementos e as experiencias lingsticas do alumnado
contriban ao desenvolvemento da sa competencia comunicativa
plurilinge. No proxecto lingstico do centro concretaranse as
medidas tomadas para a imparticin do currculo integrado das
linguas. Estas medidas incluirn, polo menos, acordos sobre
criterios metodolxicos bsicos de actuacin en todas as linguas,
acordos sobre a terminoloxa que se vaia empregar, e o tratamento
que se lles dar aos contidos, aos criterios de avaliacin e aos
estndares de aprendizaxe similares nas distintas reas lingsticas,
de xeito que se evite a repeticin dos aspectos comns aprendizaxe de
calquera lingua.
Artigo 16. Alumnado con necesidades especficas de apoio
educativo.
1. Para que o alumnado con necesidades especficas de apoio
educativo que requira unha atencin educativa diferente ordinaria
por presentar necesidades educativas especiais, dificultades
especficas de aprendizaxe, trastorno por dficit de atencin e
hiperactividade (TDAH), altas capacidades intelectuais, por se
incorporar tarde ao sistema educativo ou por condicins persoais ou
de historia escolar poida alcanzar o mximo desenvolvemento das sas
capacidades persoais e os obxectivos e as competencias da etapa,
estableceranse as medidas curriculares e organizativas oportunas
que aseguren o seu progreso axeitado, de conformidade co disposto
nos artigos 71 a 79 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio.
2. Entre as medidas indicadas na epgrafe anterior considranse as
que garantan que as condicins de realizacin das avaliacins se
adapten s necesidades do alumnado con necesidades especficas de
apoio educativo.
3. A escolarizacin do alumnado con necesidades especficas de
apoio educativo rexerase polos principios de normalizacin e
inclusin e asegurar a sa non-discriminacin e a igualdade efectiva
no acceso e permanencia no sistema educativo.
4. A identificacin e valoracin do alumnado con necesidades
especficas de apoio educativo e, de ser o caso, a intervencin
educativa derivada desa valoracin, realizarase da forma mis temper
posible, nos termos que determine a consellera competente en
materia de educacin. Os centros docentes debern adoptar as medidas
necesarias para facer realidade esa identificacin, valoracin e
intervencin.
5. Correspndelle consellera competente en materia de educacin
establecer as condicins de accesibilidade ao currculo do alumnado
con necesidades educativas especiais, os recursos de apoio que
favorezan ese acceso e, de ser o caso, os procedementos oportunos
cando sexa necesario realizar adaptacins significativas dos
elementos do currculo dese alumnado Estas adaptacins se realizarn
buscando o mximo desenvolvemento posible das competencias clave, e
a avaliacin continua e a promocin tomarn como referente os
elementos fixados nas devanditas adaptacins.
6. Sen prexuzo da permanencia durante un curso mis na etapa,
prevista no artigo 20.2 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, a
escolarizacin do alumnado con necesidades educativas especiais na
etapa de educacin primaria nos centros docentes ordinarios poder
prolongarse un ano mis, sempre que iso favoreza a sa integracin
socioeducativa.
7. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades
intelectuais, identificado como tal segundo o procedemento e nos
termos que estableza a consellera competente en materia de
educacin, flexibilizarase nos termos que determine a normativa
vixente. Esta flexibilizacin poder inclur tanto a imparticin de
contidos e a adquisicin de competencias propias de cursos
superiores como a ampliacin de contidos e competencias do curso
corrente, as como outras medidas.
8. Os plans de actuacin, as como os programas de enriquecemento
curricular adecuados s necesidades do alumnado con altas
capacidades intelectuais, que lle corresponde adoptar consellera
competente en materia de educacin, permitirn desenvolver ao mximo
as capacidades deste alumnado e tern en consideracin o seu ritmo e
o estilo de aprendizaxe, as como o daquel alumnado especialmente
motivado pola aprendizaxe.
9. A escolarizacin do alumnado que se incorpore de xeito tardo
ao sistema educativo, ao que se refire o artigo 78 da Lei orgnica
2/2006, do 3 de maio, realizarase atendendo s sas circunstancias,
aos seus coecementos, sa idade e ao seu historial acadmico. Quen
presente un desfasamento no seu nivel de competencia curricular de
mis de dous anos poder ser escolarizado no curso inferior ao que
lle correspondera por idade. No caso de superar ese desfasamento,
incorporarase ao curso correspondente sa idade.
10. Para o alumnado que se incorpore de xeito tardo ao sistema
educativo adoptaranse as medidas de reforzo necesarias que
faciliten a sa integracin escolar e a recuperacin, de ser o caso,
do seu desfasamento e que lle permitan continuar con aproveitamento
os seus estudos.
Artigo 17. Titora.
1. A accin titorial orientar o proceso educativo individual e
colectivo do alumnado, sen prexuzo das competencias e da
coordinacin co departamento de orientacin. O profesorado titor
coordinar a intervencin educativa do conxunto do profesorado que
incida sobre o mesmo grupo de alumnos e alumnas de acordo co que
estableza a consellera competente en materia de educacin, e manter
unha relacin permanente coa familia, atendendo conciliacin
profesional e familiar, co fin de facilitar o exercicio dos
dereitos recoecidos no artigo 4.1.d) e g) da Lei orgnica 8/1985, do
3 de xullo, reguladora do dereito educacin e no artigo 6.1 da Lei
galega 4/2011, do 30 de xuo, de convivencia e participacin da
comunidade educativa.
2. Cada grupo de alumnos e alumnas ter un mestre titor ou unha
mestra titora, designado/a pola persoa que exerza a direccin, por
proposta da xefatura de estudos.
3. funcin das persoas titoras informar regularmente os pais, as
nais ou persoas que exerzan a titora legal do seu alumnado sobre o
proceso educativo dos seus fillos e fillas. Esta informacin
realizarase cunha periodicidade trimestral e recoller as
cualificacins obtidas en cada rea, as como a informacin relativa ao
seu proceso de integracin socioeducativa.
Ttulo III. Programas educativos.
Artigo 18. Bibliotecas escolares e lectura.
1. Os centros docentes debern inclur dentro do seu proxecto
educativo un programa de centro de promocin da lectura (Proxecto
Lector de Centro) no que integren as actuacins destinadas ao
fomento da lectura, da escritura e das habilidades no uso, no
tratamento e na producin da informacin, en apoio da adquisicin das
competencias clave.
2. Este programa de centro ser o referente para a elaboracin dos
plans anuais de lectura que se incluirn na programacin xeral
anual.
3. As mesmo, os centros docentes contarn cunha biblioteca
escolar, instrumento fundamental para o desenvolvemento do programa
de promocin da lectura (Proxecto Lector de Centro), como centro de
referencia de recursos da lectura da informacin e da aprendizaxe e
punto de encontro entre alumnado, profesorado e familias que
facilite a comunicacin, a creatividade, as aprendizaxes e o
traballo colaborativo ademais de estimular os intercambios
culturais no centro.
4. Correspndelle direccin do centro a aprobacin do programa de
promocin da lectura logo da proposta realizada polo claustro de
profesorado.
Artigo 19. Educacin dixital.
1. A consellera con competencias en materia de educacin promover
o uso das tecnoloxas da informacin e da comunicacin na aula como
medio didctico apropiado e valioso para desenvolver as tarefas de
ensino e aprendizaxe.
2. Os contornos virtuais de aprendizaxe que se empreguen nos
centros docentes sostidos con fondos pblicos facilitarn a aplicacin
de plans educativos especficos, deseados polos centros docentes
para a consecucin de obxectivos concretos do currculo, e debern
contribur extensin do concepto de aula no tempo e no espazo.
3. A consellera con competencias en materia de educacin ofrecer
plataformas dixitais e tecnolxicas de acceso para toda a comunidade
educativa, que podern incorporar recursos didcticos achegados polas
administracins educativas e outros axentes para o seu uso
compartido.
4. Os centros docentes que desenvolvan o currculo completo nun
contorno dixital debern establecer un proxecto de educacin dixital
que formar parte do seu proxecto educativo e deber contar coa
aprobacin da consellera competente en materia educativa, segundo o
procedemento que se estableza.
Artigo 20. Promocin de estilos de vida saudables.
1. Os centros docentes desenvolvern medidas especficas dentro do
seu proxecto educativo, de xeito que se promova a prctica diaria de
deporte e exercicio fsico por parte dos alumnos e das alumnas
durante a xornada escolar, en relacin coa promocin dunha vida
activa, saudable e autnoma.
2. O deseo, a coordinacin e a supervisin das medidas que se
adopten sern asumidas polo profesorado coa cualificacin ou
especializacin adecuada, e de acordo cos recursos dispoibles.
Disposicin adicional primeira. Adaptacin de referencias. 1. As
referencias realizadas pola normativa vixente s reas e disciplinas
de educacin primaria entenderanse realizadas s disciplinas
correspondentes recollidas neste decreto.
2. As referencias contidas no punto 3 do artigo 6 do Decreto
79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non
universitario de Galicia, relativas a Coecemento do medio natural,
social e cultural entndense feitas s Ciencias da natureza e s
Ciencias sociais, para os efectos da sa imparticin en lingua
galega.
Disposicin adicional segunda. Ensinos de relixin.1. As
ensinanzas de relixin incluiranse na educacin primaria de acordo co
establecido neste decreto.
2. A Consellera con competencias en materia de educacin garantir
que, ao comezo do curso, os pais, as nais ou as persoas que exerzan
a titora legal poidan manifestar a sa vontade de que o alumnado
reciba ou non ensinanza de relixin.
3. A determinacin do currculo da ensinanza de relixin catlica e
das diferentes confesins relixiosas coas que o Estado espaol
subscribiu acordos de cooperacin en materia educativa ser
competencia, respectivamente, da xerarqua eclesistica e das
correspondentes autoridades relixiosas.
4. A avaliacin da ensinanza da relixin realizarase de acordo co
establecido no artigo 12 deste decreto.
Disposicin adicional terceira. Tarefas extraescolares.1. Os
centros docentes podern inclur dentro da sa programacin xeral
anual, segundo o marco de autonoma pedagxica e organizativa, as
pautas e/ou criterios xerais sobre o uso das tarefas extraescolares
na etapa de educacin primaria, de xeito que entronque co adecuado
desenvolvemento das competencias clave do alumnado segundo os seus
distintos procesos e ritmos de aprendizaxe, atendendo a un
principio de progresividade ao longo da etapa educativa.
2. No caso do seu establecemento, terase en conta un adecuado
encaixe na vida das familias, de xeito que se facilite a
participacin activa das mesmas na aprendizaxe e a adecuada
conciliacin da vida persoal e familiar, con respecto aos tempos de
lecer do alumnado. Ao tempo fomentarase a responsabilidade dos
alumnos e alumnas na sa formacin e a sa autonoma, en lia cunha
cultura do esforzo e do traballo.
Disposicin adicional cuarta. Aprendizaxe de linguas
estranxeiras.
1. Na imparticin de disciplinas en linguas estranxeiras, os
centros docentes aplicarn o disposto no captulo IV do Decreto
79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non
universitario de Galicia.
2. Os centros docentes que impartan unha parte das disciplinas
do currculo en linguas estranxeiras aplicarn, en todo caso, os
criterios para a admisin do alumnado establecidos na Lei orgnica
2/2006, do 3 de maio. En tales criterios non se incluirn requisitos
lingisticos.
Disposicin derrogatoria nica. Derrogacin normativa.A partir da
total implantacin das modificacins indicadas na disposicin final
primeira, quedar derrogado o Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo
que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade
Autnoma de Galicia.
Igualmente, coa publicacin deste decreto quedar derrogada a Orde
o 23 de xullo de 2014 pola que se regula a implantacin para o curso
2014/15 dos cursos primeiro, terceiro e quinto de educacin primaria
na Comunidade Autnoma de Galicia, segundo o calendario de aplicacin
da Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade
educativa, as como todas as disposicins de igual ou inferior rango
que se opoan ao disposto neste decreto.
Disposicin final primeira. Calendario de implantacin.As
modificacins introducidas no currculo, a organizacin, os
obxectivos, a promocin e as avaliacins de educacin primaria
implantaranse para os cursos primeiro, terceiro e quinto no curso
escolar 2014-2015, e para os cursos segundo, cuarto e sexto no
curso escolar 2015-2016.
Disposicin final segunda. Desenvolvemento normativo.Facltase a
persoa titular da Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin
Universitaria para ditar cantas disposicins sexan precisas, no
mbito das sas competencias, para a execucin e desenvolvemento do
presente decreto.
Disposicin final terceira. Entrada en vigor.Este decreto entrar
en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de
Galicia.
Santiago de Compostela, catro de setembro de dous mil
catorceAlberto Nez Feijo
Presidente
Jess Vzquez Abad
Conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria
Anexo I
Disciplinas troncais
rea de Ciencias da natureza
Os coecementos cientficos intgranse no currculo da educacin
primaria para proporcionar ao alumnado as bases dunha formacin
cientfica e tecnolxica que contriba a desenvolver as competencias
necesarias para comprender a realidade, desenvolverse na vida coti
e interactuar co seu medio natural. O coecemento competencial
integra un coecemento de base conceptual (saber dicir), un
coecemento relativo s destrezas (saber facer) e un coecemento con
grande influenza social e cultural e que implica un conxunto de
valores e actitudes (saber ser). As competencias clave non se
adquiren nun determinado momento e permanecen inalterables, senn
que implican un proceso de desenvolvemento mediante o cal os
individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no seu
uso.
O argumento sinalado, que fala dun proceso, deber permitir a
aproximacin ao mtodo cientfico e ao uso das tecnoloxas de maneira
secuenciada. Ao ingresar en educacin primaria, o perodo evolutivo
fala dun pensamento intuitivo, global e concreto: o alumnado non
est suxeito a unha previa anlise ou deducin lxica, senn que a sa
expresividade nace da intuicin ou da percepcin sensorial; as inicia
o ensino primario cun conxunto de ideas, representacins,
coecementos, habilidades, destrezas e disposicins emocionais e
afectivas relacionadas co contorno, que estrutura en forma de
esquemas xunto a teoras ou hipteses que lle permiten dar resposta a
todo o que sucede ao seu redor.
A interpretacin, comprensin, explicacin e expresin da realidade
non son habilidades autnomas dunha determinada rea. Precisan da
confluencia de todas as reas de coecemento, favorecendo unha visin
interdisciplinaria na que cada equipo docente e cada mestra ou
mestre desear, implementar e avaliar tarefas integradas
contextualizadas nas que o alumnado se implique nun proceso que o
leve acadar un produto que satisfaga as competencias que se
sinalan, para cada particularidade.
O currculo da rea est formulado partindo do desenvolvemento
cognitivo e emocional no que se atopa o alumnado desta etapa, da
concrecin do seu pensamento, das sas posibilidades cognitivas, do
seu interese por aprender e relacionarse cos seus iguais e co
contorno e da sa andaina cara a un pensamento mis abstracto ao
final da etapa.
Todos os aspectos da rea de Ciencias da natureza son concibidos
como mbitos de aprendizaxe desde os cales se pode facer fincap na
comprensin da realidade e no desenvolvemento de actitudes crticas.
Pretndese que os alumnos e as alumnas desenvolvan as sas
habilidades cognitivas de observar, comparar, ordenar, clasificar,
inferir, transferir, representar, avaliar... A adquisicin de
conceptos cientficos non debe ser o nico propsito da rea senn que
tamn debe lograr introducir o valor funcional da ciencia para que o
alumnado sexa quen de explicar fenmenos cotins proporcionndolles as
ferramentas para explorar a realidade natural de forma obxectiva,
rigorosa e comprobada. Debe fomentar a curiosidade sobre fenmenos
novos ou problemas inesperados, a necesidade de respectar o medio
ambiente, o esprito de iniciativa e tenacidade, a confianza en si
mesmo/a, a necesidade de coidar do seu propio corpo, o pensamento
crtico que non se contenta cunha actitude pasiva, a flexibilidade
intelectual, o rigor metodolxico e permitirlles pensar e
desenvolver o seu pensamento de forma independente as como
respectar a opinin dos e das demais e iniciarse na argumentacin e
no debate de ideas.
Os contidos estn organizados en 5 bloques que, dada a sa
interrelacin, non deben ser traballados de forma illada senn
integrada. O tratamento dos seus conceptos debe permitir ao
alumnado avanzar na adquisicin de ideas do coecemento cientfico e
na sa estruturacin e organizacin, de forma coherente e articulada.
Por outra banda, os contidos procedementais, relacionados co saber
facer terico e prctico, han de permitir ao alumnado iniciarse en
coecer e empregar algunhas das estratexias e tcnicas habituais na
actividade cientfica, tales como a observacin, a identificacin e
anlise de problemas, a recollida, a organizacin e o tratamento de
datos, a emisin de hipteses, o deseo e desenvolvemento da
experimentacin, a busca de solucins e o emprego de fontes de
informacin, inclundo as proporcionadas polos medios tecnolxicos
actuais e a comunicacin dos resultados obtidos. Para o
desenvolvemento de actitudes e valores, os contidos seleccionados
han de promover a curiosidade, o interese, o respecto por si
mesmo/a, polos demais, pola natureza e cara ao traballo propio das
ciencias experimentais, as como unha actitude de colaboracin no
traballo en grupo.
O bloque 1: Iniciacin actividade cientfica, orintase basicamente
aos coecementos necesarios para a planificacin, realizacin e
posterior comunicacin dos resultados de tarefas integradas,
proxectos, experimentacins ou pequenas investigacins. Integra as
coecementos conceptuais, procedementais e actitudinais necesarios
para o desenvolvemento dos catro bloques restantes tendo, polo
tanto, carcter fundamental e transversal para o desenvolvemento da
rea.
O bloque 2: O ser humano e a sade, integra coecementos,
habilidades e destrezas encamiados ao coecemento do propio corpo e
das interaccins deste cos demais seres humanos e co medio,
prevencin de condutas de risco e a desenvolver e fortalecer
comportamentos responsables e estilos de vida saudables. Recolle
tamn o coecemento de si mesmo/a para valorarse como diferente,
respectar a diversidade e para facilitar o equilibrio
emocional.
O bloque 3: Os seres vivos, orintase fundamentalmente ao
coecemento, respecto e aprecio das plantas e dos animais, iniciacin
aos outros reinos e ao interese por conservar a biodiversidade.
O bloque 4: Materia e enerxa, incle contidos relacionados coas
propiedades dos materiais e as diferentes formas de enerxa, as
consecuencias medioambientais do seu uso, as como a experimentacin
de fenmenos fsicos e qumicos sinxelos.
O bloque 5: A tecnoloxa, aparellos e mquinas, incle basicamente
contidos relacionados coas mquinas e cos aparellos de uso cotin, a
enerxa que empregan e os avances cientficos e tecnolxicos que
inflen nas condicins de vida actual.
Por ltimo, establcense as seguintes orientacins
metodolxicas:
Os contidos da rea de Ciencias da natureza estn
interrelacionados cos doutras reas polo que se potenciar un enfoque
globalizador e interdisciplinario que tea en conta a
transversalidade da aprendizaxe baseada en competencias. Resulta
imprescindible unha estreita colaboracin entre os docentes no
desenvolvemento curricular e na transmisin de informacin sobre a
aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, as como cambios nas prcticas
de traballo e nos mtodos de ensinanza.
Os contidos conceptuais, procedementais e actitudinais deben ser
traballados na aula arredor da realizacin de tarefas integradas que
faciliten a contextualizacin de aprendizaxes, proxectos, pequenas
investigacins no medio, actividades de experimentacin, resolucin de
problemas concretos, realizacin de debates sobre temas de
actualidade (medioambientais, de sade, de consumo...), onde o
alumnado avance no desempeo das competencias clave ao longo da
etapa, elixindo en cada caso a metodoloxa axeitada en funcin das
necesidades.
As estruturas de aprendizaxe cooperativa posibilitarn a
resolucin conxunta de tarefas, proxectos e investigacins, fomentarn
hbitos de traballo en equipo, a resolucin pacfica de conflitos e
potenciarn unha axeitada atencin diversidade.
Resulta recomendable a aplicacin de diferentes tcnicas para a
avaliacin do desempeo do alumnado como, por exemplo, o portfolio,
as rbricas, os mapas mentais, diarios, debates, probas especficas,
resolucin de problemas
Debe potenciarse a variedade de materiais e recursos,
considerando especialmente a integracin das tecnoloxas da
informacin e da comunicacin no proceso de ensino-aprendizaxe.
No currculo establcense os estndares de aprendizaxe avaliables
que permitirn definir os resultados das aprendizaxes e que
concretan mediante accins o que o alumnado debe saber e saber facer
na rea de Ciencias da natureza. Estes estndares estn graduados e
secuenciados ao longo da etapa e, una vez finalizada esta, debern
estar acadados e consolidados.
REACIENCIAS DA NATUREZACURSOPRIMEIRO
ObxectivosContidosCriterios de avaliacinEstndares de
aprendizaxeCompetencias clave
BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA
b
e
h
i
j B1.1. Iniciacin actividade cientfica.
B1.2. Realizacin de proxectos con gua na sa estrutura e
presentacin de resultados.
B1.3. Busca guiada de informacin en internet e noutros
soportes.
B1.4. Elaboracin guiada de textos escritos bsicos, murais,
paneis, esquemas ou presentacins para recoller conclusins. B1.1.
Buscar, seleccionar informacin de forma guiada e comunicar os
resultados en diferentes soportes. CNB1.1.1. Busca e selecciona
informacin de forma guiada e comunica o resultado de forma oral e
escrita, de maneira limpa, clara e ordenada, en diferentes
soportes. CAA
CCL
CMCCT
CSIEE
CCEC
CD
CNB1.1.2. Manifesta certa autonoma na observacin e na
planificacin de accins e tarefas e ten iniciativa na toma de
decisins. CAA
CMCCT
CSIEE
a
b
c
m B1.5. O traballo cooperativo.
B1.6. Iniciacin s tcnicas de traballo. Recursos e tcnicas de
traballo intelectual.
B1.7. Hbitos de traballo, esforzo e responsabilidade. B1.2.
Traballar de forma cooperativa, respectando os compaeiros/as, o
material e as normas de convivencia. CNB1.2.1. Utiliza estratexias
para traballar de forma individual e en equipo e respecta os
compaeiros/as, o material e as normas de convivencia. CAA
CMCCT
CSC
CSIEE
BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE
a
b
e
d
h
k
m B2.1. Identificacin do home e da muller como seres vivos.
B2.2. Comparacin con outros seres vivos.
B2.3. Observacin de igualdades e diferenzas entre as
persoas.
B2.4. Identificacin das partes do corpo humano.
B2.5. Identificacin e verbalizacin de emocins (medo, tristura,
enfado, ledicia) e sentimentos propios e alleos. B2.1. Identificar
semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando a diversidade.
CNB2.1.1. Identifica semellanzas e diferenzas entre as persoas
valorando a diversidade. CMCCT
CSC
CNB2.1.2. Recoece partes do propio corpo. CMCCT
CSC
CNB2.1.3. Verbaliza e comparte emocins e sentimentos propios e
alleos. CMCCT
CCL
CSC
a
b
d
h
k
m B2.6. Hbitos que inflen nunha vida saudable: alimentacin
variada e equilibrada, a hixiene persoal, o exercicio fsico
regulado, o descanso e a adecuada utilizacin do tempo de lecer.
B2.2. Coecer e valorar a relacin entre o benestar e a prctica de
determinados hbitos: a hixiene persoal, a alimentacin variada, o
exercicio fsico regulado sen excesos ou o descanso diario.
CNB2.2.1. Relaciona a vida saudable cunha alimentacin adecuada.
CMCCT
CSC
CNB2.2.2. Relaciona o exercicio fsico, os hbitos de hixiene e o
tempo de lecer coa propia sade. CMCT
CSC
b
c
e
g
h B2.7. Identificacin de alimentos diarios necesarios.
B2.8. Anlise e costumes na alimentacin diaria. B2.3. Desear, de
forma colectiva, un men semanal de merendas saudables para o
recreo. CNB2.3.1. Analiza os seus costumes na alimentacin diaria e
aplica o men semanal de merendas na escola. CMCCT
CSIEE
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
e
h
l B3.1. Os seres vivos: as plantas e os animais.
B3.2. Identificacin das caractersticas e dos comportamentos de
animais e plantas para adaptarse ao seu medio. B3.1. Identificar e
explicar en diferentes soportes, as principais caractersticas das
plantas e dos animais. CNB3.1.1. Explica as principais diferenzas
entre plantas e animais empregando diferentes soportes. CMCCT
CCL
CNB3.1.2. Identifica e describe, con criterios elementais,
animais e plantas do seu contorno. CMCCT
CCL
CNB3.1.3. Amosa condutas de respecto e coidado cara aos seres
vivos. CMCCT
a
b
c
e
h
i
j
l
m
o B3.3. Observacin e identificacin de animais e plantas do
contorno.
B3.4. Clasificacin e rexistro dos seres vivos do contorno
segundo criterios observables e variados empregando diferentes
soportes.
B3.5. Valoracin da responsabilidade no coidado de plantas e
animais domsticos e do contorno. B3.2. Observar e identificar, de
maneira elemental e en equipo, algn ser vivo no seu medio natural
ou na aula e comunicar de xeito oral e escrito os resultados,
empregando diferentes soportes. CNB3.2.1. Recolle datos a partir da
sa observacin e comuncaos empregando diferentes soportes. CMCCT
CCL
CAA
CSIEE
CD
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA
a
b
e
h B4.1. Tarefas de reducin, reutilizacin e reciclaxe na escola e
no seu contorno prximo.
B4.2. Uso responsable da auga na vida coti
B4.3. Identificacin do rudo como unha forma de contaminacin
acstica e de fontes sonoras do contorno prximo. B4.1. Adoptar
medidas de proteccin medioambientais e poelas en prctica na escola.
CNB4.1.1. Reduce, reutiliza e recicla obxectos na escola. CMCCT
CSC
CSIEE
CNB4.1.2. Identifica e adopta medidas de uso responsable da auga
na escola. CMCCT
CSC
b
g
h B4.4. Exploracin de materiais e obxectos do contorno para
identificar propiedades fsicas observables (cor, dureza, cheiro,
sabor e textura) e a sa utilidade. B4.2. Experimentar e manipular
instrumentos e obxectos sinxelos de uso cotin identificando
algunhas propiedades fsicas. CNB4.2.1. Identifica cor, dureza,
cheiro, sabor e textura en materiais e obxectos de uso cotin.
CMCCT
BLOQUE 5. A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS
a
b
c
d
e
h
j
m B5.1. Observacin e clasificacin de aparellos e mquinas
sinxelas do contorno identificando a sa utilidade e evitando
estereotipos sexistas.
B5.2. Manipulacin e observacin do funcionamento de aparellos
sinxelos domsticos e escolares (lapis, afialapis, telfono, balanza,
tesoira, espremedor etc.)
B5.3. Montaxe e desmontaxe de xogos e obxectos sinxelos
relacionados coa vida coti. B5.1. Manexar obxectos e aparellos
simples domsticos e escolares, describir os seus materiais e o seu
funcionamento e utilizalos con seguridade evitando estereotipos
sexistas. CNB5.1.1. Coece e nomea os oficios das persoas do seu
contorno e evita estereotipos sexistas. CMCCT
CSC
CCL
CNB5.1.2. Identifica e manexa algns aparellos e mquinas simples
de uso cotin empregndoos con seguridade e evitando estereotipos
sexistas. CMCCT
CSC
CSIEE
a
b
h
i B5.4. Identificacin dos compoentes bsicos dun ordenador.
B5.5 Coidado dos recursos informticos. B5.2. Empregar o
ordenador identificando os compoentes bsicos e coidando o seu uso.
CNB5.2.1. Identifica e nomea correctamente as partes dun ordenador
cando traballa con el. CMCCT
CD
CCL
CNB5.2.2. Emprega o ordenador de forma guiada e fai un bo uso.
CMCCT
CD
REACIENCIAS DA NATUREZACURSOSEGUNDO
ObxectivosContidosCriterios de avaliacinEstndares de
aprendizaxeCompetencias clave
BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA
b
e
h
i
j B1.1. Iniciacin actividade cientfica.
B1.2. Realizacin de proxectos con gua na sa estrutura e
presentacin de resultados.
B1.3. Busca guiada de informacin en internet e noutros
soportes.
B1.4. Elaboracin guiada de textos escritos bsicos, murais,
paneis, esquemas ou presentacins para recoller conclusins. B1.1.
Iniciarse na actividade cientfica a travs de proxectos: buscar,
seleccionar informacin de forma guiada e comunicar os resultados en
diferentes soportes. CNB1.1.1. Manifesta certa autonoma na
observacin e na planificacin de accins e tarefas e ten iniciativa
na toma de decisins. CAA
CMCCT
CSIEE
a
b
c
m B1.5. O traballo cooperativo.
B1.6. Iniciacin s tcnicas de traballo. Recursos e tcnicas de
traballo intelectual.
B1.7. Hbitos de traballo, esforzo e responsabilidade. B1.2.
Traballar de forma cooperativa, respectando os compaeiros/as, o
material e as normas de convivencia. CNB1.2.1. Utiliza estratexias
para traballar de forma individual e en equipo e respecta os
compaeiros/as, o material e as normas de convivencia. CAA
CMCCT
CSC
CSIEE
BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE
b
e
d
h
k
m B2.1. Identificacin e observacin das partes do corpo
humano.
B2.2. Relacin co medio e co seu contorno.
B2.3. Recoecemento da respiracin e da nutricin como funcins
vitais.
B2.4. Aceptacin do propio corpo e do dos e das demais, coas sas
limitacins e posibilidades.
B2.5. Identificacin e verbalizacin de emocins (medo, tristura,
enfado, ledicia, felicidade) e sentimentos propios e alleos. B2.1.
Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando a
diversidade. CNB2.1.1. Identifica e describe as partes do corpo
humano e comprao co doutros seres vivos. CMCCT
CCL
CSC
CNB2.1.2. Recoece a respiracin e a nutricin como funcins vitais.
CMCCT
CNB2.1.3. Verbaliza e comparte emocins e sentimentos propios e
alleos. CMCCT
CSC
CCL
a
b
d
h
k
m B2.6. Hbitos saudables: alimentacin, hixiene, exercicio fsico
e descanso.
B2.7. Hbitos de prevencin de enfermidades e de accidentes no seu
contorno e identificacin de comportamentos apropiados de actuacin
cando se producen. B2.2. Relacionar os hbitos de alimentacin,
hixiene, exercicio fsico e descanso coa sade e coa enfermidade.
CNB2.2.1. Coece algn trastorno alimentario e as estratexias para a
sa prevencin. CMCCT
CSC
CAA
CNB2.2.2. Relaciona o exercicio fsico, o descanso e a adecuada
alimentacin coa propia sade. CMCCT
CSC
b
c
e
h B2.8. Pirmide alimentaria.
B2.9. Alimentos diarios necesarios.
B2.10. Anlise de costumes na alimentacin diaria. B2.3. Desear,
de forma colectiva, un men semanal de merendas saudables para o
recreo. CNB2.3.1. Identifica os alimentos diarios necesarios aplica
o men semanal de merendas na escola. CMCCT
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
g
e
l B3.1. Diferenzas entre seres vivos e inertes.
B3.2. Identificacin das caractersticas e dos comportamentos de
animais e plantas para adaptarse ao seu medio, tendo en conta o seu
contorno. B3.1. Identificar as principais caractersticas e
comportamentos de animais e plantas para adaptarse ao seu medio,
tendo en conta o seu contorno. CNB3.1.1. Explica as diferenzas
entre seres vivos e inertes observando o seu contorno. CMCCT
CCL
CNB3.1.2. Identifica e describe animais e plantas do seu
contorno, empregando diferentes soportes. CMCT
CCL
b
c
e
h
i
j
l
m
o B3.3. Observacin dun animal ou dunha planta no seu medio
natural ou reproducindo o medio na aula, empregando diferentes
soportes: orais, escritos, grficos, informticos, fotogrficos...
B3.4. Rexistro elemental da observacin e do contraste de datos
entre os compaeiros/as.
B3.5. Valoracin da responsabilidade no coidado de plantas e
animais domsticos.
B3.6. Respecto polos seres vivos do contorno. B3.2. Observar e
rexistrar, de maneira elemental e en equipo, algn ser vivo no seu
medio natural ou na aula e comunicar de xeito oral e escrito os
resultados, empregando diferentes soportes. CNB3.2.1. Nomea e
clasifica, con criterios elementais a partir da observacin, seres
vivos do seu contorno adoptando hbitos de respecto. CMCCT
CCL
CSC
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA
a
b
e
g
h B4.1. Recoecemento da presenza da auga e do aire no medio
fsico.
B4.2. Uso responsable da auga e valoracin da importancia do aire
limpo para a vida.
B4.3. Tarefas de reducin, reutilizacin e reciclaxe na escola e
no seu contorno prximo. B4.1. Identificar e describir a auga e o
aire como recursos fundamentais para a vida, e tomar conciencia da
necesidade do seu uso responsable. CNB4.1.1. Valora e aplica usos
responsables da auga na escola. CMCCT
CSC
CCL
CNB4.1.2. Reduce, reutiliza e recicla residuos na escola.
CMCT
CSC
CSIEE
b
g
h B4.4. Observacin dos efectos da aplicacin dunha forza.
B4.5 Realizacin de experiencias sinxelas para analizar efectos
das forzas sobre obxectos e movementos cotins. B4.2. Realizar
experiencias sinxelas para analizar efectos das forzas sobre
obxectos e movementos cotins. CNB4.2.1 Realiza experiencias
sinxelas sobre os efectos da aplicacin dunha forza en situacins da
vida cotin. CMCCT
CAA
CSIEE
CNB4.2.2 Analiza os efectos das forzas sobre obxectos e
movementos cotins. CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 5. A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS
a
b
c
d
e
h
m B5.1. Observacin e clasificacin de aparellos e mquinas
sinxelas do contorno identificando a sa utilidade evitando
estereotipos sexistas.
B5.2. Manipulacin e observacin do funcionamento de obxectos,
aparellos simples domsticos e escolares, das partes que os compoen
e da enerxa que necesitan para funcionar.
B5.3. Prevencin de riscos no emprego de mquinas e aparellos de
uso cotin. B5.1. Observar, manexar e clasificar obxectos e
aparellos simples domsticos e escolares identificando a sa
utilidade, as partes que os compoen e a enerxa que empregan.
CNB5.1.1. Identifica e coece a diversidade de mquinas do seu
contorno e os beneficios que producen na vida coti. CMCCT
CSC
CNB5.1.2. Coece os oficios das persoas do seu contorno e valora
a importancia de cada profesin, a responsabilidade e a contribucin
social, evitando estereotipos sexistas. CMCCT
CSC
CNB5.1.3. Manexa obxectos simples de uso cotin identificando as
situacins que poden xerar risco e estereotipos sexistas. CMCCT
CSC
a
b
h
i B5.4. Identificacin dos compoentes bsicos dun ordenador.
B5.5 Coidado dos recursos informticos. B5.2. Empregar o
ordenador identificando os compoentes bsicos e coidando o seu uso.
CNB5.2.1. Identifica e describe as partes dun ordenador durante o
seu uso. CMCCT
CD
CCL
CNB5.2.2. Emprega o ordenador de forma guiada e fai un bo uso.
CMCCT
CD
REACIENCIAS DA NATUREZACURSOTERCEIRO
ObxectivosContidosCriterios de avaliacinEstndares de
aprendizaxeCompetencias clave
BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA
b
e
g
h
i B1.1. Realizacin de proxectos e presentacin de resultados.
B1.2. Busca guiada de informacin en internet e noutros
soportes.
B1.3. Utilizacin bsica de tratamento de textos para a
presentacin de traballos. B1.1. Realizar un proxecto para a
obtencin dun produto como resultado dun problema formulado,
elaborando con certa autonoma documentacin sobre o proceso.
CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza a informacin importante,
obtn conclusins e comunica o resultado de forma oral e escrita de
maneira ordenada, clara e limpa, en diferentes soportes. CAA
CCL
CMCCT
CSIEE
CD
CNB1.1.2. Manifesta certa autonoma na observacin, planificacin e
execucin de accins e tarefas e ten iniciativa na toma de decisins.
CAA
CMCCT
CSIEE
b
e
h B1.4. Iniciacin actividade cientfica. B1.2. Establecer
conxecturas de sucesos ou problemas que ocorren no seu contorno por
medio da observacin, e obter unha informacin. CNB1. 2.1. Establece
conxecturas de sucesos ou problemas do seu contorno mediante a
observacin obtn unha informacin. CAA
CMCCT
CSIEE
a
b
c
m B1.5. O traballo cooperativo.
B1.6. Tcnicas de estudo e traballo.
B1.7. Hbitos de traballo, esforzo e responsabilidade. B1.3.
Traballar de forma cooperativa apreciando o coidado pola seguridade
propia e a dos seus compaeiros/as, coidando as ferramentas e
facendo un uso axeitado dos materiais. CNB1.3.1. Coece e aplica
estratexias para estudar e traballar de forma eficaz
individualmente e en equipo, amosando habilidades para a resolucin
pacfica de conflitos. CAA
CMCT
CSC
CSIEE
BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE
g
k B2.1. O corpo humano e o seu funcionamento.
B2.2. As funcins vitais.
Importancia dos sentidos en relacin co medio.
B2.3. Recoecemento dos cambios fsicos e persoais nas diferentes
etapas da vida das persoas. B2.1. Coecer a morfoloxa externa do
propio corpo e os rganos mis importantes para o seu funcionamento.
CNB2.1.1. Explica a morfoloxa externa do propio corpo, o seu
funcionamento nun sentido global e os cambios nas distintas etapas
da vida. CMCCT
CNB2.1.2. Coece os principais rganos vitais e entende a sa
importancia no funcionamento do organismo. CMCCT
a
b
c
d
g
k
m B2.4. Sade e enfermidade.
B2.5. Hbitos saudables: alimentacin, hixiene, exercicio fsico e
descanso.
B2.6 Factores que producen as enfermidades mis habituais: carie,
obesidade, gripe, catarros...
B2.7. Coecemento de si mesmo/a e dos e das demais: emocins e
sentimentos propios e alleos.
B2.8. A relacin cos demais. Toma de decisins.
B2.9 A igualdade entre homes e mulleres. B2.2. Identificar e
explicar as consecuencias para a sade e o desenvolvemento persoal
de determinados hbitos de alimentacin, hixiene, exercicio fsico e
descanso deseando protocolos para a sa prevencin. CNB2.2.1 Emprega
hbitos de hixiene, de exercicio e de alimentacin sa na escola.
CMCCT
CSC
CNB2.2.2. Recoece algns factores causantes das enfermidades mis
habituais (caries, catarros, gripe e obesidade) e aplica actuacins
para sa prevencin. CMCCT
e
h B2.10. Clasificacin dos alimentos en funcin dos nutrientes
principais.
B2.11. Pirmide alimentaria.
B2.12. Anlise de dietas equilibradas. B2.3. Desear un men
equilibrado para a sa idade. CNB2.3.1. Clasifica alimentos en
funcin dos nutrientes principais. CMCCT
CNB2.3.2. Diferencia entre dieta equilibrada e non equilibrada e
elabora un men saudable na escola. CMCCT
CSC
CSIEE
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
b
g
e
l
i
o B3.1. Diferenza entre seres vivos e inertes.
B3.2. Identificacin de animais e de plantas como seres
vivos.
B3.3. Clasificacin de animais vertebrados e invertebrados a
partir de caractersticas observables.
B3.4. Clasificacin das plantas (herbas, arbustos e rbores) a
partir de caractersticas observables.
B3.5. Utilizacin guiada de claves e de guas de animais e plantas
para a clasificacin e identificacin dalgunhas especies existentes
en Galicia.
B3.6. Identificacin de cambios observables que se producen nos
seres no contorno. B3.1. Identificar e clasificar, con criterios
cientficos, animais e plantas do seu contorno prximo, recoecer as
sas caractersticas principais e buscar informacin en fontes
variadas. CNB3.1.1. Observa, identifica e recoece as caractersticas
bsicas e clasifica animais vertebrados e invertebrados do seu
contorno, con criterio cientfico. CMCCT
CSIEE
CNB3.1.2. Observa, identifica e recoece as caractersticas das
plantas do seu contorno e clasifcaas con criterio cientfico.
CMCCT
CCL
CSIEE
CNB3.1.3. Utiliza claves e guas para a clasificacin de animais e
plantas. CMCCT
CAA
a
b
c
e
h
i
j
l
m
o B3.7. Observacin e comparacin das diversas maneiras en que os
seres vivos realizan as funcins vitais utilizando instrumentos
apropiados e medios audiovisuais e tecnolxicos da maneira mis
precisa e rigorosa posible.
B3.8. Valoracin da biodiversidade e interese pola sa
conservacin. B3.2. Observar e rexistrar de forma cooperativa, algn
proceso asociado ao ciclo vital dun ser vivo, no seu medio ou na
aula. Comunicar de xeito oral e escrito os resultados, empregando
soportes textuais variados. CNB3.2.1. Coece as funcins de relacin,
reproducin e alimentacin dun ser vivo e as explica empregando
diferentes soportes. CMCCT
CNB3.2.2. Rexistra e comunica de xeito oral e escrito os
resultados da observacin do ciclo vital previamente planificado.
CMCCT
CCL
CSIEE
CD
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA
a
b
c
g
h B4.1. Fontes de enerxa. A enerxa e os cambios.
B4.2. Intervencin da enerxa na vida coti.
B4.3. Uso responsable dos recursos naturais do planeta. Aforro
enerxtico.
B4.4. A producin de residuos, a contaminacin e o impacto
ambiental.
B4.5. Desenvolvemento de actitudes individuais e colectivas
fronte a determinados problemas mediombientais. B4.1. Identificar,
a partir de exemplos da vida coti, usos dos recursos naturais e
consecuencias dun uso inadecuado facendo fincap no aforro enerxtico
e no impacto medioambiental. CNB4.1.1 Coece algunhas fontes de
enerxa, os seus usos e a sa intervencin na vida coti. CMCCT
CSC
CNB4.1.2. Emprega actitudes responsables de aforro enerxtico e
de recollida de residuos na escola. CMCCT
CSC
b
e
g
h B4.6. Cambios de estado da auga.
B4.7. O ciclo da auga.
B4.8. Identificacin de forzas coecidas que fan que os obxectos
se movan ou deformen. B4.2. Realizar experien