De technieken (warmte, ventilatie, SWW) : ontwerp en regeling · •de reiniging van de ketel, •de reiniging van de afvoerleidingen van de verbrandingsgassen, •de regeling van

Leefmilieu Brussel

Regelgeving en installaties

Jonathan FRONHOFFS

Cenergie cvba

Opleiding Duurzaam Gebouw De technieken (warmte, ventilatie, SWW) : ontwerp en regeling

2

Doelstellingen van de presentatie

● Wettelijke kader verwarmingsinstallaties duiden

● EPB-verwarming en Ecodesign richtlijn toelichten

● Detail van EPB-verwarming in bijlage als naslag

3

● Wettelijk kader

● Verschil Ecodesign-EPB

● Inleiding Ecodesign

● Inleiding EPB

Algemeen schema van de presentatie

4

Context EPB & Ecodesign

Minder primaire

energie

Minder CO2 Aandeel hernieuw-

bare energie

20% 20% 20%

• Herziening van de EPB-

richtlijn

• Ontwerpcriteria voor

producten m.b.t. energie:

boiler, airco, vensters

• Herziening van

energielabels: de eco-

bloem van de EU

• Richtlijn Energiediensten

• De richtlijn over

hernieuwbare

energiebronnen

• Omvat

aërothermische,

hydrothermische en

geothermische energie

• Regeling fluorgassen

Bron: Daikin 4

5

Context EPB & Ecodesign

EPB-Verwarming Richtlijn Ecodesign

Eisen

implementatie

installaties

Product-eisen

6

Context EPB

● De reglementering steunt op:

► Europese richtlijn 2002/91/EG over de energieprestatie

van gebouwen en,

► Gewestelijke Ordonnantie EPB van 7 juni 2007

● Doelstelling:

► 6% minder uitstoot - gebouwnvan de uitstoot die verband

houdt met de activiteit van de gebouwen

● Hoe

► Bestaande installaties verbeteren

► Nieuwe performante installaties

> 70%

Bron: Leefmilieu Brussel

7

Context Ecodesign

● De reglementering steunt op:

► Ecodesign Richtlijn voor energiegerelateerde (ERP)

producten - 2009/125/EG vervangt

► Ecodesign Richtlijn 2005/32/EG voor energieverbruikende

producten (EUP)

● Scope:

► EUP: Energy Using Products

► ERP: Energy Related Products

8

Context Ecodesign

● EUP: Energy Using Products

► Lampen

► Wasmachine’s

► Ketels

► Stofzuigers

► …

● ERP: Energy Related Products

► Vensters

► Stoomketels

► Stroomkabels

► Isolatiematerialen

Bron: EPB Certificaat

9

Wat is Ecodesign?

Vereist minimum

Milie

u-i

mpact

HOOG

LAAG

verbannen

Energielabel

De milieu-impact van producten verminderen op basis van de

levenscyclusanalyse

Voor elke productgroep

Bron: Daikin

10

Context Ecodesign

1. Verwarmingsketels

2. Boilers

3. pc’s

4. Kopieertoestellen

5. tv’s, …

6. Verliezen slaapstand

7. Batterijladers

10.Airco <12 kW

11. Motoren,

ventilatoren

12. Prof. koelkasten

13. Huish. koelkasten

14. Vaatwassers

15. Branders fossiele

brandstoffen

16. Droogkasten

17. Stofzuigers

18. Settopboxen

20. Lokale

verwarmingsproductie

21. Prod. Centrale verw.

hete lucht

8. Kantoorverlichting

9. Straatverlichting

22. Ovens

23. Gril en kookplaten

24. Wasmachines,

droogkasten en vaatwassers

25. Koffiezetapparaten niet-

tertiair

26. Verliezen in stilstand

27. UPS

19. Huish. verlichting

28. Pompen

29. Pompen voor fonteinen

en vijvers

DG Energie (ENER)

30. Motoren

31. Compressoren

ENTR 1 koeling

ENTR 2 transformatoren

ENTR 3. geluids- en

beelduitrusting

ENTR 4. ovens en fornuizen

ENTR 5. uitrustingen

ENTR 6 airco & ventilatie

Kaderrichtlijn 2009/125/EG

DG Ondernemingen

(ENTR)

Bron: Daikin

11

EPB-verwarming: samenvatting

● VTI: Verantwoordelijke Technische Installaties

● 2 types installaties: Type 1 < 100 kW ≤ Type II

● 16 EPB-eisen m.b.t installaties

► Thermische isolatie

► Type branders

► Energiemeting

► ….

● 3 acties:

► EPB-oplevering

► Periodieke controle

► Diagnose

12

EPB-verwarming: overzicht eisen

Bron: De oplevering van verwarmingssystemen van type 2”, www.leefmilieubrussel.be

http://www.leefmilieubrussel.be/

13

Nuttige hulpmiddellen, websites, enz. :

● http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer

.aspx?id=32599&langtype=206

► De oplevering van verwarmingssystemen van type 2 (.pdf)

► Module regelgeving voor verwarmingsspecialisten (.pdf)

● Voor particulieren:

► Leefmilieu Brussel > dienst Info-Leefmilieu: 02 775 75 75

► De Energiehuizen: http://www.maisonenergiehuis.be

● Voor professionelen (studiebureau’s, syndici,…):

► Facilator Duurzame Gebouwen

► 0800 85 775 (NL en FR)

► [email protected]

● Voor professionelen (erkende verwarmingstechnici, erkende

verwarmingsinstallateurs en EPB-verwarmingsadviseurs):

► www.epbverwarmingbru.be en www.pebchauffagebru.be

(BIM, KVGB en Cedicol)

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.aspx?id=32599&langtype=206



http://www.maisonenergiehuis.be/

http://www.maisonenergiehuis.be/

mailto:[email protected]

http://www.epbverwarmingbru.be/

http://www.pebchauffagebru.be/

14

Te onthouden van de presentatie

● Implicaties van Ecodesign op installaties

● Grote lijnen van EPB-verwarming

15

Contact

Jonathan FRONHOFFS

Projectleider Energiezorg

Coördinaten :

: 02/513.96.13

E-mail : [email protected]

mailto:[email protected]

16

Bijlage EPB

Context - VTI =? U - In de praktijk - Sancties

17

1. Wetgevingsreferenties en doelstellingen

De reglementering steunt op:

• Europese richtlijn 2002/91/EG over de energieprestatie van gebouwen en,

• de omzetting ervan in de gewestelijke ordonnantie van 7 juni 2007

De EPB-verwarmingsreglementering past binnen het energie- en

milieubeleid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en is gericht op het

verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.

Doelstelling: vermindering met 6%

van de uitstoot die verband houdt met

de activiteit van de gebouwen

1. Bestaande installaties verbeteren

2. Nieuwe performante installaties

Residentieel

Tertiair

Transport

Industrie

CO2-uitstoot

17

Bron: www.leefmilieubrussel.be


18

2. Uitvoering

De EPB-verwarmingsreglementering legt het volgende op:

• een reeks van 16 EPB-eisen gericht op het verbeteren van de energie-

efficiëntie en de vermindering van de milieu-impact van de

verwarmingsinstallaties,

• de uitvoering van 3 acties voor controle van deze installaties door

vakmannen die erkend zijn door Leefmilieu Brussel.

Context - VTI = ? U - In de praktijk - Sancties

= Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering

betreffende de voor de verwarmingssystemen van gebouwen geldende EPB-

eisen bij hun installatie en tijdens hun uitbatingsperiode

(3 juni 2010 + amendementen van 19 januari 2012 en 24 januari 2013)

= “Besluit verwarming”

19

3. Toepassingsgebied

De bepalingen van de EPB-verwarmingsreglementering zijn van

toepassing op alle verwarmingssystemen die minstens een ketel

omvatten:

• met een nominaal vermogen > 20 kW,

• die werkt op een niet-hernieuwbare gasvormige of vloeibare brandstof,

• die water gebruikt als warmtedragend medium

De reglementering heeft betrekking op de meeste centrale

verwarmingsinstallaties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Zijn uitgesloten uit het toepassingsgebied van de EPB-verwarmingsreglementering:

luchtverhitters, warmtepompen, WKK-installaties, verwarmingketels op steenkool, pellets of

hout, boilers, enz.


20

4. Verwarmingssystemen

Verwarmingssysteem: het geheel van de onderdelen die nodig zijn om de

lucht van een gebouw en/of het sanitair warm water (SWW) te verwarmen,

met inbegrip van de warmtegenerator(en), de distributie-, opslag en

emissiecircuits en de regelsystemen.


21

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen

Eengezinswoning met verwarmingssysteem met 1 ketel en 1 distributiecircuit

Ketel > 20kW + gas/stookolie + water verwarmingsbesluit


Productie Distributie Emissie

Source: www.energieplus-lesite.be

http://www.energieplus-lesite.be/



22

Collectief verwarmingssysteem voor meerdere wooneenheden met 2 ketels EN 2

distributiecircuits (1circuit per gevel)



NOORD

Buiten-

voeler

ZUID

Primaire

lus





23

Verwarmingssysteem voor productie SWW



Productie SWW

WW

KW

SWW





24


Verwarmingssystemen met verwarmingsbatterij


Vervuilde lucht

Vervuilde lucht

Verse lucht

Verse lucht





25

Verwarmingssysteem dat radiatoren,

een verwarmingsbatterij en een SWW-

reservoir voedt



Vervuilde lucht

Verse lucht

Vervuilde lucht

Productie SWW





26


Verwarmingssysteem met ketel en warmtekrachtkoppeling

Indien alleen WKK nee


Warmtekrachtkoppeling





27

BRON: Opleiding tot EPB-adviseur, thermische installaties, J. Claessens.


2 verschillende verwarmingssystemen!


Verwarming 1 Verwarming 2

Verwarmingssysteem A Verwarmingssysteem B

SWW

Source: Opleiding tot EPB-adviseur, thermische installaties, J. Claessens.

28

4.2. Types van verwarmingssystemen

Verwarmingssysteem van type 1: verwarmingssysteem gevoed door een

verwarmingsketel met een nominaal vermogen <= 100 kW.

Verwarmingssysteem van type 2: verwarmingssysteem gevoed door een

verwarmingsketel met een nominaal vermogen > 100 kW of door meerdere

verwarmingsketels.

De EPB-eisen die van toepassing zijn, de inhoud van de regelgevende

bepalingen en de erkende vakmannen die gemachtigd zijn om ze uit te

voeren, worden bepaald door het type van verwarmingssysteem (type 1 of

type 2).


29

5. De verantwoordelijke van de technische installaties (VTI)

●Voor de aan een milieuvergunning (MV) onderworpen installaties, is de

VTI de fysieke of rechtspersoon die houder is van de MV

●Voor de installaties die niet onderworpen zijn aan de milieuvergunning

(zonder MV), is de VTI de eigenaar (of elk van de mede-eigenaars) van de

installaties.

De VTI moet de EPB-eisen betreffende de installaties naleven, en moet

deze laten controleren (oplevering, periodieke controle en diagnose).


30

Appartement in een appartementsgebouw

VERWARMING

Individueel Collectief

SWW

Individueel VTI = eigenaar van het

appartement

2 VTI’s

Verwarming =

gezamenlijke eigenaars

SWW = eigenaar van het

appartement

Collectief

2 VTI’s

Verwarming = eigenaar

van het appartement

SWW = gezamenlijke

eigenaars

1 ENKELE VTI =

gezamenlijke eigenaars

Voorbeeld


31

6. De EPB-eisen

Verwarming met radiatoren

C

C

C !

!

!

Indien nieuw1

Indien nieuw3

Indien nieuw1

Natuurlijke trek

Indien nieuw1

Indien nieuw1

“!” = onmiddellijk 1. Nieuwe ketel/onderdelen

2. Nieuwe stookplaats

3. Nieuw netwerk / uitbreiding


Technische eisen

Aard

Meetopening op verwarmingsketel

Verbranding en rookemissie (metingen)

Vermogensmodulatie (brander)

Trekvermogen schoorsteen

Indien nieuw 2 Ventilatie stookruimte en schoorsteen

Dichtheid afvoer verbrandingsgassen en

luchttoevoer Dimensionering verwarmingsketel

Warmte-isolatie leidingen en accessoires

Warmte- en luchtverdeling in zones

Regeling en programmering

Logboek

Energiemetingen verwarmingsketel

Energieboekhouding

Buiten-

voeler

ZUID ZUID

Primaire

lus





32

6. De EPB-eisen

Verwarming via lucht – Hygiënische lucht

C

Si > 5.000m³/h, 2.500 h/an

RécupChal

Si “salle de réunion” > 5.000 m³/h

∆débit

!

!

si neuf

Indien nieuw

Indien nieuw

>10.000m³/h

! = onmiddellijk

!

“indien nieuw” = nieuw

ventilatiesysteem


Technische eisen

Aard

Logboek

Energieboekhouding

Elektrische meting ventilatoren

> 10.000 m³/u

Warmterecuperatie

Variatie verseluchtdebiet

Vervuilde lucht

Verse lucht

Indien > 5.000 m³/uur, 2.500 uur/jaar

Warmterecuperatie

Indien “vergaderzaal” > 5.000 m³/uur,

∆ debiet





33

De reglementering voorziet de volgende handelingen:

• de oplevering van de verwarmingssystemen (conform of niet-conform)

• de periodieke controle van de verwarmingsketels (conform of niet-

conform)

• de diagnose van de verwarmingssystemen die een ketel van meer dan 15

jaar oud omvatten (informatie)

7. Door de EPB-verwarmingsreglementering voorziene

handelingen


34


Eisen van de EPB-verwarmingsreglementering

/diagnose



35

Erkend vakman: de erkende verwarmingstechnicus

7.1. Periodieke controle van de ketels


36

Inhoud:

• de reiniging van de ketel,

• de reiniging van de afvoerleidingen van de verbrandingsgassen,

• de regeling van de brander van de ketel

• de verificatie van de conformiteit met bepaalde eisen

Documenten: attest van periodieke controle en stappenplan.

Frequentie:

• om de 3 jaar voor gasketels

• elk jaar voor stookolieketels

7.1. Periodieke controle van de ketels


37

Na afloop van de periodieke controle:

De erkende verwarmingstechnicus levert een attest af waaruit blijkt

dat het systeem conform of niet-conform is (en dat wordt bewaard in het

logboek).

Bij niet-conformiteit stuurt de verwarmingstechnicus een kopie van het

attest naar Leefmilieu Brussel.

7.1.1. Attest van periodieke controle en stappenplan:

Het stappenplan is een schriftelijk document dat de vooropgestelde

kalender toelicht die voor de uitvoering van de periodieke controles en de

diagnose moet worden nageleefd, alsook de kalender van de

daadwerkelijk uitgevoerde handelingen, met inbegrip van de oplevering.

Het moet door de erkende vakman worden opgesteld (indien het nog niet

bestaat) en aangevuld.


38

7.1.1. Attest van periodieke controle en stappenplan:


38

39

Erkend vakman:

Systeem van type 1 erkend verwarmingsinstallateur

Systeem van type 2 EPB-verwarmingsadviseur

Document: Opleveringsattest en stappenplan

7.2. De oplevering van een verwarmingssysteem

De oplevering vindt plaats:

• bij de installatie van een ketel

• bij de vervanging van het ketellichaam

• bij de vervanging van de brander

• bij het verplaatsen van een ketel

Inhoud: verificatie van de conformiteit van het verwarmingssysteem met

de EPB-eisen.


40

Na de oplevering:

• de erkende vakman stelt het stappenplan op (indien het nog niet bestaat)

en vult het aan

• het opleveringsattest geeft aan of het systeem conform of niet-conform

is.

Het attest wordt in het logboek bewaard.

Een kopie van het attest wordt naar Leefmilieu Brussel gestuurd door de

erkende vakman.

7.2.1. Opleveringsattest en stappenplan:


41

7.3. In conformiteit stellen

Indien bij de periodieke controle of de oplevering een niet-conformiteit

wordt vastgesteld

heeft de VTI 5 maanden de tijd om zijn systeem conform te maken.

Indien de niet-conformiteit toe te schrijven is aan de niet-naleving van de

eisen:

• meetopeningen of

• ventilatie van de stookplaats,

beschikt de VTI over 7 bijkomende maanden (een verantwoordende

nota moet dan bij het attest worden gevoegd).


42

De diagnose moet worden uitgevoerd ten vroegste een jaar voor en ten

laatste een jaar nadat de oudste aangesloten ketel 15 jaar oud is. Een

periodieke controle moet binnen de 12 maanden voor de diagnose worden

uitgevoerd.

Documenten: diagnoseverslag en stappenplan

Het diagnoseverslag is niet bindend.

7.4. Diagnose van het verwarmingssysteem

Inhoud: de diagnose van het verwarmingssysteem is een beoordeling van

de prestatie van dit systeem.

Erkend vakman:

systeem van type 1 erkend verwarmingsinstallateur

systeem van type 2 EPB-verwarmingsadviseur

Verwarmingsketels >= 16 jaar


43

7.4.1. Tool voor de diagnose van verwarmingssystemen van type 1.

Gemeenschappelijk voor de 3 gewesten!


44

SOFTWARE AUDIT-H100

7.4.2. Tool voor de diagnose van verwarmingssystemen van type 2.

Gemeenschappelijk voor

de 3 gewesten!


45

8. De erkende vakmannen (herhaling)


TYPE DE SYSTEME DE

CHAUFFAGE

Source: Infofiche over de EPB-reglementering voor verwarming, www.leefmilieubrussel.be

http://www.bruxellesenvironnement.be/

46

De prestatie van de erkende vakmannen wordt door een

kwaliteitscontroleorgaan gecontroleerd. Vakmannen die hun

verplichtingen niet nakomen, kunnen geschorst worden of hun erkenning

kan worden ingetrokken.

9. Sancties

9.1. Voor de erkende vakmannen:


47

9.2. Voor de VTI:

Indien de reglementaire handelingen worden uitgevoerd:

conform: geen sanctie

niet-conform: 5 maanden (+ 7 maanden)

daarnaast: administratieve boete

Indien de reglementaire handelingen niet worden uitgevoerd:

1. vaststelling door een certificateur bij de verkoop of de verhuur van een

onroerend goed

2. klacht van buren en vaststelling door BIM-medewerker

3. vaststelling door BIM-medewerker tijdens geïntegreerde controles (in

het kader van een MV)

strafrechtelijke sancties (art. 34 van de OEPB):

- gevangenisstraf van 8 dagen tot 12 maanden

- en/of boete van 25 tot 25.000 euro ( = f (kW) )


48

In het kort: samenvatting van de eisen en verwijzing naar het Staatsblad

Opmerkingen:

- De kolommen “Artikel”, “Bijlage” en “Pagina” verwijzen naar de wettekst die in het Belgisch

Staatsblad is gepubliceerd.

- De tekst vindt u hier:


De 16 eisen van het verwarmingsbesluit, de aanleidingen en het overeenkomstige artikel + bijlage in de wettekst

Eisen Beschrijving Aanleiding

Van toepassing voor een

bestaande

installatie Nieuwe/vernieuwde

installatie

Art. Bijlage Pagina.

-x (indien > = 5.000 m³/uur

en > 2.500 uur/jaar)

-x (indien > = 5.000 m³/uur

en var. bezetting

x (indien > = 100 kW)

x (indien > = 10.000 m³/uur)

x (indien > = 100 kW)

1 januari 2011

(enkel indien 100 < kW < 500, dubbel indien > = 500 kW)

1 januari 2011

(indien > = 10.000 m³/uur)

nieuwe installatie

(indien > 5.000 m³/uur en > 2.500 uur/jaar)

nieuwe installatie

(indien > = 5.000 m³/uur en variabele bezetting)

1 januari 2011

(indien verplichte meter)

periodieke controle

nieuwe ketel/brander


nieuw distributienetwerk


1 januari 2011

periodieke controle

periodieke controle

periodieke controle, nieuwe ketel/brander

periodieke controle

periodieke controle

warmteterugwinning luchtafvoer

regeling van het verseluchtdebiet

energieboekhouding

logboek

dimensionering verwarmingsketel

thermische isolatie leidingen & accessoires

warmte- en luchtverdeling in zones

regeling en programmering

energiemetingen verwarmingsketel

elektriciteitsmetingen ventilatoren

meetopening op verwarmingsketel

verbranding & rookemissie (metingen)

vermogensmodulatie (brander)

trekvermogen schoorsteen

ventilatie stookruimte en schoorsteen

dichtheid afvoer verbrandingsgassen en luchttoevoer


49

Bijlagen bij de presentatie

(ondersteuning voor eventuele vragen en antwoorden)

• 1: Eis 8: Thermische isolatie (water, accessoires, lucht) p. 40

• 2: Eis 9: Verdeling p. 44

• 3: Eis 10: Regeling p. 45

• 4: Eis 11: Logboek p. 46

• 5: Eis 12: Meting p. 47

• 6: Eis 16: Energieboekhouding p. 48

Opmerking: de nummering van de bijlagen komt niet overeen met de nummering van de

bijlagen bij het besluit, maar wel met die van deze presentatie…

50

Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal

verwarmingsleidingen



51


verwarmingsleidingen

Hors VP Dans VP

Klasse 1: λ < 0,035 W/mK

Klasse 2: 0,035 <= λ <= 0,045 W/mK



52


verwarmingsaccessoires



53

Bijlage 1.2: Thermische isolatie: Dikte isolatie luchtcirculatieleidingen



54

Bijlage 2: Verdeling



Normaal regime:

- < 400 m²: thermostatische kranen en/of kamerthermostaat

- >= 400 m²: + klimaatregeling

Vertraagd regime en vorstbescherming:

- Vertraagd = comfort T° - (3 tot 5°)

- Vorstbescherming = ~5 °C; anti-condensatie = 8 tot 10 °C

Programmering:

- Klok op 7 dagen, vast of optimiser

Automatische uitschakeling verwarming (bv. 15 °C)

Beheer circulatiepompen: geen behoefte nuldebiet

Alle verwarmingsketels:

- Ketels laten werken volgens thermische behoefte cascadeschakeling

- Geen beroep op generator buiten irrigatie afsluitkraan

- Voorrang aan generator met beste rendement doordachte cascade

- Temperatuurniveau zo laag mogelijk = f (meest eisende kring)

- Retourcircuit ok voor condensatie warme retour 55

Bijlage 3: Regeling

56

Bijlage 4: Logboek



57

Bijlage 5: Meting



58

Bijlage 6.1: Gedetailleerde energieboekhouding (> 500 kW)



59

Bijlage 6.2: Vereenvoudigde energieboekhouding (< 500 kW)



De technieken (warmte, ventilatie, SWW) : ontwerp en regeling · •de reiniging van de ketel, •de reiniging van de afvoerleidingen van de verbrandingsgassen, •de regeling van

Documents