Het ontwerp van IJburg is toegesneden op het inpassen van een woonwijk in een natuurgebied: het IJmeer. Met de komst van IJburg werd wordt daarom een om- vangrijk en robuust natuurprogramma gerealiseerd, ondermeer in overleg met Vereniging Natuurmonu- menten. De natuurmaatregelen die voor IJburg zijn uitgedacht berusten op twee principes: ondersteunen van de ecologische hoofdstructuur en versterken van de onderwaternatuur van het IJmeer. Deze strategie werkt, want uit onderzoek blijkt dat de ecologische kwaliteit van het gebied toenam met de komst van IJburg I. Als gevolg van dat succes wordt IJburg zelfs gezien als een soort veldlaboratorium van natuurontwikkelingsmaatregelen. In IJburg II zal deze strategie worden doorgezet, met plannen die de kwaliteit van het aangrenzende IJmeer en diens natuur- waarden opnieuw kunnen vergroten. IJburg II loopt vooruit op verandering Het planproces anticipeert op veranderingen - in elke fase en op elke schaal - en ondersteunt nieuwe ontwikkelingen op de eilanden en de wereld eromheen De wereld verandert voortdurend en ook de ontwik- keling van IJburg is vol dynamiek. Zo blijft het besef van de bouwopgave continu in beweging, net als de mogelijkheden die omstandigheden, techniek en wetgeving bieden. Om die redenen heeft IJburg eerder al een evaluerend planproces ingevoerd. Daarnaast worden nieuwe ontwikkelingen ondersteund met ruimte voor experimenten en door rekening te houden met veranderende woonwensen van bewoners. De plannen en projecten van IJburg II zijn in onze ogen alleen duurzaam als zij flexibel en aanpasbaar in kunnen spelen op de laatste kennis, behoeften en inzichten. Op die manier geven we een maximale levensverwachting mee aan gebouwen, buurten en de wijk, waardoor de nu geïnvesteerde tijd, energie en grondstoffen geen voortijdige slachtoffers van kapitaalvernietiging worden. Dat vergt veel van de mensen die aan IJburg werken, omdat zij marktontwikkelingen en innovaties op de voet moeten volgen en verwerken in het planproces. Dat flexibel meebewegen met verandering vergt ove- rigens ook het nodige van het planologisch-juridisch instrumentarium. Het is immers gangbaar om plan- processen onwrikbaar te fixeren in bestemmingsplannen en contracten. IJburg zal daarom creatieve oplossingen zoeken voor een betere balans tussen flexibiliteit en rechtszekerheid. IJburg II draait op duurzame energie Duurzame bronnen leveren de energie voor IJburg en diens gebouwen, buurten, openbare ruimte en infrastructuur gaan daar efficiënt mee om. IJburg II versterkt de vitaliteit van het IJmeer Het ontwerp voor de wijk, de gebouwen en het omringende water bevorderen de locale biodiversiteit, creëren levendige habitats en genereren schone lucht, water, grond en energie. IJburg II integreert de ervaring van stad en natuur De openbare ruimte bevordert zowel de sociale interactie als het contact met de natuur, hetgeen de unieke identiteit van IJburg versterkt. IJburg is in essentie een typisch Amsterdamse wijk aan - en in - het water. Die essentie moet overal op IJburg voelbaar zijn omdat de iden- titeit van de wijk hier in belangrijke mate aan wordt ontleend. Die voelbaarheid wordt op de eerste plaats ondersteund door vanuit de eilanden betekenisvolle verbindingen te maken met de aangrenzende waternatuur. Als tweede dient steeds weer een passende balans te worden gevonden tussen stedelijke functies, (water)recreatie en natuur. Op IJburg II krijgt de natuur bijvoorbeeld een nog her- kenbaarder plek door meer ecologische kwaliteit in het stedelijk gebied te brengen. 4 IJburg II neemt het voortouw in samenwerking en innovatie Nieuwe benaderingen, producten en technologie - inclusief nieuwe samenwerkingsvormen en proefprojecten - worden ingezet om een duurzame stad te realiseren. IJburg vervult een voorbeeldfunctie en heeft het vermogen om een innovatief vliegwiel te zijn voor Amsterdam of de regio. Een dergelijke ambitie kan worden waargemaakt als het onderste uit de kan wordt gehaald op het gebied van techniek, samen- werking en regelgeving. IJburg II neemt zo de ge- daante van een proeftuin aan en stimuleert de markt tot innovatie en betrokkenheid. Daarbij optredende risico's durft IJburg II doelgericht te nemen en deze desnoods over betrokken partijen te verdelen. Oplos- singen worden met name gevonden door al vroeg- tijdig vragen te stellen en partijen actief te betrekken. Om die voorbeeldfunctie waar te kunnen maken moet er wel ruimte zijn voor het lerend vermogen van de projectorganisatie, het delen van kennis, koersbijstel- lingen en onorthodoxe samenwerkingsvormen. Teams worden niet langer samengesteld op grond van con- ventie, maar op basis van de deskundigheid die voor een bepaald vraagstuk moet worden gecombineerd. 5 IJburg II creëert een veilige, hechte en open gemeenschap Een gevoel van verbondenheid en collectieve verantwoordelijkheid wordt ondersteund door keuzemogelijkheden in woningtypen, onderwijs, gezond- heidszorg, werkgelegenheid, vrijetijdsbesteding en een voorbeeldig aanbod aan vervoerswijzen. “Een leuke buurt om te wonen...” is een uit- spraak van mensen die zich veilig thuis voelen in hun buurt, in een aangename mix van wonen, werken en voorzieningen. De realisatie van IJburg I heeft wat dat aangaat een schat aan leerervaringen opgeleverd. Zij geven aanleiding tot de volgende uitgangspunten voor IJburg II: • IJburg II krijgt een eigen identiteit. Niet alleen door de stedenbouwkundige opzet, maar ook één die door de jaren heen groeit als een stedelijk stuk Amsterdam, omgeven door natuur in een weidse ruimte; • Een goede mix van wonen, werken en voor- zieningen maakt IJburg II voor alle Amster- dammers toegankelijk en bereikbaar; • De openbare ruimte nodigt uit tot uiteen- lopende activiteiten en is flexibel in het ge- bruik en inrichting. Op logische plaatsen in veelgebruikte routes worden veilige ontmoe- tingsplekken ingebed; • Publieke gebouwen worden voor meerdere doeleinden tegelijk benut. Zo kunnen scholen tot multifunctionele centra worden omge- smeed die 24/7 kunnen worden gebruikt; • IJburgers worden betrokken bij het plan- en realisatieproces van IJburg II. Er zal boven- dien volop ruimte zijn voor zelfbouwers, omdat deze bewoners zich sterker verbonden voelen met de wijk. 6 IJburg II kent geen verspilling Van bouwplan tot stedelijk beheer streeft IJburg II naar het toepassen van de Cradle2Cradle ontwerpfilosofie. Materialen worden behandeld als bouwstenen in gesloten biologische of technische kringlopen. 'Verminder, hergebruik en recycle' is één van de basis- principes van een duurzame omgang met grondstof- fen. Ten tijde van IJburg I kon dat principe nog niet echt landen in het proces van aanleg en bouwen. Toch was IJburg I al een pionier in de grootschalige intro- ductie van FSC hout in de Nederlandse bouwpraktijk. Tegenwoordig is er het groeiende 'cradle to cradle' gedachtegoed, dat ons kan inspireren om materialen niet meer te laten vervallen tot waardeloos afval, maar aan het eind van zijn levensduur terug te nemen als grondstof in de cyclus naar een hoogwaardig nieuw product. Een zeer ambitieus principe, dat met name in de hele bouwketen nog een plaats moet veroveren. Bijvoor- beeld in de toepassing van geschikte materialen en bouwmethoden, het opzetten van een inzamelstruc- tuur en de terugwinning van grondstoffen. IJburg II zal die transitie naar een andere bouwpraktijk waar mo- gelijk stimuleren, ruimte bieden aan experimenten en tot slot het goede voorbeeld geven als opdrachtgever van publieke werken. 7 1 2 3 IJburg II wil beslist een CO 2 neutrale wijk wor- den. Dat kunnen we bereiken door aan de ene kant oneindige, niet-fossiele energiebronnen in te zetten en aan de andere kant het energie- gebruik te reduceren. Dit principe plaatst ons voor een grote uitdaging en daarom wordt gewerkt aan een visie die: • het energieverbruik verder terugdringt; • energietechnische innovaties stimuleert, ontwikkelt en benut; • zoekt naar verduurzaming van energiedra- gers (warmte, elektriciteit) in de wijk; • synergie tussen energie en het stedenbouw- kundig ontwerp opspoort; • het potentieel van duurzame bronnen in en om IJburg II aanspreekt; • zoekt naar organisatievormen, financiële modellen en samenwerkingsverbanden om dit, ook op lange termijn, mogelijk te maken. Met deze visie wordt een duurzame energie- huishouding vast onderdeel van alle plannen en projecten in IJburg II.