Page 1
Debetekenisvandekunstinterventie‘debabbelbox’voorhetwelbevindenvandecliëntmetdementiebinneneenwoonzorgcentruminAmsterdam.
2017
NAAM:SUSANSIKKEMA,DANIELNIJENHUISSTUDENTENNUMMER:S1066160,S1068997LWG-BEGELEIDING:L.GROEN-VANDEVENINOPDRACHTVAN:C.VANCAMPEN,M.VANDERCINGEL,HETLECTORAATINNOVERENMETOUDEREN,HOGESCHOOLWINDESHEIM
HOGESCHOOLWINDESHEIM|Campus2-6,Zwolle
Page 2
INHOUD
Samenvatting..........................................................................................................................................................3
Voorwoord..............................................................................................................................................................4
Hoofdstuk1:Inleiding.............................................................................................................................................5
1.1Probleemanalyse...........................................................................................................................................5
1.2Verpleegkundige-enmaatschappelijkerelevantie.......................................................................................7
1.3Probleemstelling...........................................................................................................................................7
1.4Vraagstelling..................................................................................................................................................7
Dehoofdvraag:....................................................................................................................................................7
1.5Deelvragen....................................................................................................................................................8
1.6Doelstelling....................................................................................................................................................8
Hoofdstuk2:Methoden&Technieken...................................................................................................................9
2.1Onderzoeksmethode.....................................................................................................................................9
2.2Populatie.....................................................................................................................................................10
2.3Responsbevorderen...................................................................................................................................11
2.4Dataverzamelingsmethoden.......................................................................................................................11
2.5Data-analyse................................................................................................................................................12
2.6Ethischeaspectenvanhetonderzoek.........................................................................................................13
2.7Kwaliteitvanhetonderzoekbevorderen....................................................................................................13
2.7.1Betrouwbaarheid..................................................................................................................................13
2.7.2Validiteit...............................................................................................................................................14
2.7.3Bruikbaarheid.......................................................................................................................................14
Hoofdstuk3:Resultaten........................................................................................................................................15
3.1Deervaringvan‘debabbelbox’doordecliËntendeuitwerkingvan‘debabbelbox’volgensdezorgprofessional................................................................................................................................................15
3.1.1Gevoel..................................................................................................................................................16
3.1.2Socialecohesie.....................................................................................................................................17
3.1.3Uitwerkingbabbelboxopdeelnmer.....................................................................................................18
3.1.4Ervaringzorgprofessional.....................................................................................................................19
3.1.5Aansluitingopdedeelnemer...............................................................................................................20
3.1.6Zingeving..............................................................................................................................................20
Hoofdstuk4:Discussie&Conclusie......................................................................................................................21
4.1Discussievanresultaten:.............................................................................................................................21
4.1.1Gevoel..................................................................................................................................................21
4.1.2Socialecohesie.....................................................................................................................................21
4.1.3Uitwerkingbabbelboxopdeelnemer...................................................................................................21
4.1.4Ervaringzorgverlener...........................................................................................................................22
4.1.5AansluitingopdeDeelnemer...............................................................................................................22
Page 3
4.1.6Zingeving..............................................................................................................................................22
4.2discussievanmethode................................................................................................................................23
4.3Conclusie.....................................................................................................................................................23
Hoofdstuk5:Aanbevelingen.................................................................................................................................24
Bibliografie............................................................................................................................................................25
Bijlagen:.................................................................................................................................................................29
Bijlage1:Informatiebrief..................................................................................................................................29
Bijlage2:Informedconsentformulier..............................................................................................................30
bijlage3:Topiclijst.............................................................................................................................................31
Bijlage4:Observatielijst....................................................................................................................................32
Bijlage5:Uitgewerkteobservaties....................................................................................................................33
Bijlage6:Citaten+categorieën........................................................................................................................35
Bijlage7:Codeboom.........................................................................................................................................48
Bijlage8:Beoordelingsformulier.......................................................................................................................49
Page 4
SAMENVATTING
Inleiding:
Mensenmetdementieervarenvaakstoornissenincognitie(Richtlijndiagnostiekenbehandelingdementie2014).Eenvandeveelvoorkomendestoornissenincognitie,isafasie.Eengevolgvanafasieisdatdecommunicatiewordtbemoeilijkt.Erkunnenverschillendeinterventieswordentoegepastomsymptomenteverminderofkwaliteitvanlevenenwelbevindentebevorderen,waaronderkunstinterventies.‘DeBabbelbox’iseenvoorbeeldvaneenkunstinterventie.Dezeboxbevatzintuigprikkelmateriaal,waarondergeuren,geluidenenvoorwerpen,diewordeningezetomherinneringenoptehalen(ZorgInnovatie2015).Hetophalenvanherinneringenwordtookwelreminiscentiegenoemd.Reminiscereniseenhandvatomdecommunicatietestimulerenenteoptimaliseren(Richtlijndiagnostiekenbehandelingdementie2014
Doel:
Hetdoelvanditonderzoekishetbeschrijvenvandebetekenisvan‘debabbelbox’voorhetwelbevindenvandecliëntbinneneenwoonzorgcentruminAmsterdam.
Methode:
Hetonderzoekiseenkwalitatief,inductiefonderzoek.Dedoelgroepvanhetonderzoekzijncliëntenmetdementiediedeelnemenaan‘DeBabbelbox’enzorgprofessionalsdiemetdezecliëntenwerken.Degeschiktheidvandedeelnemersisbepaaldaandehandvandecriteria,waaronderdebeheersingvandeNederlandsetaal,leeftijdbovende65,gediagnostiseerdmetdementieeninstaatomdeonderzoekerstewoordtestaan.Uitdezegroepisereenselectequotasteekproefgetrokken,dithoudtindatereengroepisgeselecteerdopbeschikbaarheidendecriteria.
Degebruiktedataverzamelingsmethodenzijn:observatieeninterview.Hiermeewordendeobjectiefmeetbareaspectenendeinnerlijkebelevingonderzocht.Deverzameldedatazijngestructureerdengeanalyseerdaandehandvanordening,labelenenhetvindenvanverbanden,aandehandvandezeverbandenwordttheorieontwikkeld.
Omdekwaliteitvanhetonderzoektebevorderenisergebruikgemaaktvan:triangulatie,interbeoordelaarsbetrouwbaarheid,peerfeedback,systematischeanalyse,expertisevandeopdrachtgeversenhetbetrekkenvandeopdrachtgeversbijhetonderzoek.
Resultaten:
Uitdegeanalyseerdedatakwamnaarvorendat‘DeBabbelbox’gevoelensvanthuiszijn,zelfvertrouwen,veiligheid,verbazing,herkenningenirritatieoproept.Daarnaastverbeterenconnecties,neemthetsocialecontacttoe,ontstaatereengroep,krijgendeelnemerseendoelenwordtereenpositiefeffectgezienop:gedrag,stemming,communicatie,concentratieendesocialeinteractie.Voorwaardenvoorhetslagenvandeinterventiezijntijdenaansluitingopdecliëntenzorgprofessional.
Discussie:
Degevondenresultatenwerdenindeliteratuurgedeeltelijkondersteundenweerlegd.Naarvorenkwam,datdegevoelensvan:vreugde,geluk,zelfvertrouwenentevredenheidbijdragen,aanhetmentaalwelbevindenvaneenpersoon.Datsocialeverbondenheidbijdraagtaanhetsocialewelbevindenendathethebbenvaneendoelinhetlevenbijdraagtaanhetpsychischwelbevinden.Uitonderzoekkwamechterooknaarvorendathetgeenblijvendeverbeteringenhoeventezijn.Ookhetgebrekaantijdenhetbelangvanaansluitingvandedeelnemerkwamindeliteratuurnaarvoren.
Eenpuntvanverbeteringinhetonderzoek,isdegroottevandesteekproef.Erzijnvierdeelnemersenvierzorgprofessionalsgeïnterviewd.Degroottevandesteekproefbijeenkwalitatiefonderzoekwordtbepaalddoorverzadiging.Erheeftgeenverzadigingplaatsgevondenvoordeonderzoekpopulatie.Meermeetmomentenhaddenmogelijknieuweinformatiekunnenopleveren.
Page 5
Conclusie:
Geconcludeerdkanwordendat‘DeBabbelbox’eenuitwerkingheeftopvreugde,blijdschap,vormenvanrelatiesmetanderenenhetgroepsgevoel,watindirecterelatiestaattotpsychische-ensocialewelbevindenvandecliëntmetdementiebinnenhetwoonzorgcentruminAmsterdamdatcentraalstondinditonderzoek.
VOORWOORD
Vooruligthetpraktijkgerichtonderzoeknaarhetwelbevindenbijkunstinterventie,datwerduitgevoerdinopdrachtvanChristelijkeHogeschoolWindesheiminhetkadervandeminor:praktijkgerichtonderzoek.Viaconnectiesinhetwerkveld,kwamenwijterechtbijhetproject:‘DeBabbelbox’.NaveeloverlegishetpraktijkonderzoekuitgevoerdbijeenwoonzorgcentruminAmsterdam.
Doorhetuitvoerenvanditprojecthebbenwijgeleerdhoehetisomeenonderzoekoptezettenenuittevoerenenwelkeuitdagingenditmetzichmeebrengt.Hetonderzoekheeftbijgedragenaanonzepersoonlijkeontwikkeling,ervaringenkennis.
Wijwillenonzeopdrachtgevers;MargreetvanderCingelenCretienvanCampenbedankenvoordeadviezen.DaarnaastwillenwijonzedocentLeontienGroen-vandeVenbedankenvoorhaarbegeleidingbijhetschrijvenvanditonderzoek,HildavanderSluisvoorhetcontrolerenvandescriptieenEmmaVermeulenvanEmmaverbindtvoorhaarondersteuningeninformatieover‘DeBabbelbox’.
DanielNijenhuis&SusanSikkema,
4ejaarsstudentenhbo-verpleegkunde
Page 6
HOOFDSTUK1:INLEIDING
1.1PROBLEEMANALYSE
Dementieiseensyndroom,meestalchronischofprogressiefvanaard,waarinersprakeisvandegeneratievandecognitievefuncties,datverdergaatdanhetnormaleverouderingsproces(WHO2016).Mensenmetdementieervarenvaakcombinatiesvanmeervoudigestoornissenincognitie,stemmingofgedrag(Richtlijndiagnostiekenbehandelingdementie2014).Eenvandeveelvoorkomendestoornissenincognitie,isafasie.Eengevolgvanafasieisdatdecommunicatiewordtbemoeilijkt,watkanleidentoteensociaalisolementeneenzaamheid.(Geelen2015).
Communiceren,endaarmeehetkunnenuitenvanemoties,isergbelangrijkvoordemens.Hetnietkunnencommunicerenmetdeomgevingkanfrustratiesenspanningenoproepen(Geelen2015).Ditveroorzaakteengroterelastvoordemantelzorgerenzorgverlener(Cohen-Mansfield2001)envraagtdaaromomspecifiekeinterventies.
Interventiesgerichtoppersonenmetdementiezijnbedoeldomcognitieve-,stemmings-enneuropsychiatrischesymptomenteverminderenofhunkwaliteitvanlevenenwelbevindentebevorderen(Richtlijndiagnostiekenbehandelingdementie2014).
Welbevindenkanwordenonderverdeeldinverschillendedimensies:- Psychischwelbevinden- Lichamelijkwelbevinden- Sociaalwelbevinden- Materieelwelbevinden- Cultureelwelbevinden- Existentieelwelbevinden(Marcoen,2006).
Inhetonderzoekwordtgekekenofdedefinitiepsychischwelbevinden:hetzichpsychischgoedvoelenengoedfunctioneren(Akede.a.2008)kanwordenonderschreven;ofereenpositievebijdragegeleverdwordtaandegemeenschap,ofrelatiesmetanderenwordenversterktofersprakeisvantevredenheid,vreugdeenofmeneendoelinhetlevenkanervaren.Psychischwelbevindenhangtsamenmetsociaalwelbevinden(FacultyofPublicHealth2010).Ondersociaalwelbevindenwordtverstaan:socialeeninkomensgelijkheid,sociaalkapitaal,wederzijdsevertrouwensband,socialeverbondenheidenhetsocialenetwerk(FacultyofPublicHealth2010).Inditonderzoekwordtervoornamelijkgekekennaardesocialeverbondenheidenhetsocialenetwerk.Voormensenmetdementieisdesocialeverbondenheidenhetsocialenetwerkbepalendvoorsociaalwelbevinden.Hierbijissociaalcontactessentieel.Erwordtgenotenvandeaanwezigheidvananderenenerwordtgraagdeeluitgemaaktvaneengroep(Geelen2016).
Erkunnenverschillendeinterventieswordentoegepastomsymptomenteverminderofkwaliteitvanlevenenwelbevindentebevorderen,waaronderkunstinterventies.Bijkunstinterventiesstaatverbeteringvankwaliteitvanlevenenwelbevindenvoormensenmetdementiecentraal.Zehebbengeengenezingsdoelenonderscheidenzichhiermeevancreatievetherapie.Hetverschilmetreguliereactiviteitenbegeleidingis,daterbijkunstinterventieswordtgekekennaarindividueleverschillenendaterwordtgewerktmetpersoonlijkevoorkeurenenlevensverhalenvandecliëntmetdementie(VanCampen2016).Opditgebiedhebbenkunstinterventiesraakvlakkenmetpersoonsgerichtezorg:Persoonsgerichtezorgiszorg,dienietdeziektemaardiehetfunctioneren,delevenssituatieendelevensstijlvandecliëntcentraalstelt.Dithelptdezorgverleneromdezorgaftestellenopdecliënt(Vilans2012).
Hetactiverenvanmensenmetdementieisvanbelang,omdathetbijdebehandelingvanverschillendevormenvandementiekanhelpen.Activiteitenhelpenbewonershunfunctionele
Page 7
vaardighedentebehoudenendelevenskwaliteitkanverbeteren(AlzheimerAssociation2009).Hetactiverenkanbestaanuitactiviteitenondernemendiedezintuigenprikkelen,uitdemogelijkheidomeigenkeuzestemakenenactiefdeeltenemenaandezorg(naardemogelijkhedenvandecliënt).Hierbijkanhetgaanomhethelpenbijhethuishouden,kokenenaankleden.Opdezemanierblijftdezelfstandigheidvandecliëntinstand(Beck,e.a.,2015)enwordtcommunicatieinalzijnhoedanigheidbevorderd.
‘DeBabbelbox’iseenvoorbeeldvaneenkunstinterventie.Dezeboxbevatzintuigprikkelmateriaal,waarondergeuren,geluidenenvoorwerpen,diewordeningezetomherinneringenoptehalen(ZorgInnovatie2015).Hetophalenvanherinneringenwordtookwelreminiscentiegenoemd.Hierbijgaathetomhetplezierdatmenbeleeftaanhetophalenvandeherinneringen.Hetdoelishetvergrotenvandeeigenwaardeenhetherbelevenvangebeurtenissenuithetlevenzonderdementie(Richtlijndiagnostiekenbehandelingdementie2014).Reminiscereniseenhandvatomdecommunicatietestimulerenenteoptimaliseren.
‘DeBabbelbox’wordtdoortweeinstellingeninNederlandgebruikt:Amsta,eenzorggroepinAmsterdamenBeweging3.0.,eenzorgorganisatieinderegioEemland.Beideinstellingengebruikendeboxinverschillendehuizen,intotaal12.Deaanleidingvoorhetgebruikvandeboxwas,daterproblemenwerdenervarenophetgebiedvancommunicerenmet-enactiverenvanmensenmetdementie.‘DeBabbelbox’washiervooreenuitkomst.
Metbehulpvaninterventies,zoals‘DeBabbelbox’kunnenpsychologische-engedragsmatigesymptomenwordenverminderd.Hetverminderenvandezesymptomenkangunstigegevolgenhebbenvoordecliëntendezorgverlener(Wheare.a.2014).Anderevoorbeeldenvankunstinterventieszijn:
- ‘Buitenkomtvoorbij’,waarbijeeninteractievefietsinstallatiedefysieke-enmentalebewegingstimuleert.
- ‘Etenstijd’,waarbijbewonerswordengeactiveerddoorsamentekokeneneten,watdaarnaastookherinneringenoproeptdoorassociatiemetgeurenvoorwerpen.
- ‘Onvergetelijkstedelijk’,waarbijcreatieveopdrachten,geïnspireerddoordemuseumcollectiedezintuigenengeestprikkelen.
Page 8
1.2VERPLEEGKUNDIGE-ENMAATSCHAPPELIJKERELEVANTIE
Dooreenforsestijgingvanhetaantalouderen,zalhetaantalouderenmetdementieooksterktoenemen.Eénopdevijfmensenkrijgteenvormvandementie(AlzheimerNederland,2014).MomenteellijdeninNederlandnaarschattingruim270.000mensenaandementie(AlzheimerNederland2015).Wereldwijdwordtgeschatdatmomenteel24miljoenmensendementiehebbenenalsgevolgvandevergrijzingvandebevolkinginvelelanden,zalditgetalverdubbelenomdetwintigjaar;42miljoenin2020en81miljoenin2040(Ferriete.a.2005).
Doordezestijgingkrijgenverpleegkundigensteedsmeertemakenmetgeriatrischepatiëntenmetcomplexecognitieveproblematiek(Boomsmae.a.2009).Hierdoorishetvanbelangdateronderzoekwordtgedaannaardementie,behandelingenbegeleiding.
Bijeenchronischeaandoening,zoalsdementieschieteenziektegerichtebenaderingtekort.Dezorgvoormensenmetdementievraagtomeenpersoonsgerichtebenadering,waardefocusligtopeigenregie,gezondgedrag,functiebehoud,kwaliteitvanlevenenpreventie(ZEL2015).
Bijkunstinterventieswordtgekekennaarindividueleverschillenenwordtergewerktmetpersoonlijkevoorkeurenvandecliëntmetdementie(VanCampen2016).Dezeinterventieskunnendezorgverlenerhelpenomdezorgaftestellenopdecliënt.Hetisvanbelangomtekijkennaardebehoeftesvandepatiëntenofdezeaansluitenbijhetaanbodvandegebodenactiviteitenopdeafdeling(Bers2012).
Vanuitmaatschappelijkoogpuntkunnendeuitkomstenvanditonderzoekrelevantzijn;alsblijktdatkunstinterventiesbijdragenaanhetwelbevindenvanmensenmetdementie,kanhiermeeropwordeningespeelddoorzorginstellingen.
1.3PROBLEEMSTELLING
Dekennisoverhetwelbevindenvandecliëntmetdementiemetbetrekkingtot‘‘DeBabbelbox’’isgering.‘Debabbelboxambieertomeenbijdrageteleverenaanhetaanzettentotcommunicatie,hetverbeterenvansociaalcontact,hetbiedenvaneenfijnmomentenhetcreërenvaneenprettigesfeer.Hetisechternietbekendofdeactiviteitookdaadwerkelijkeenbijdragelevertaandeverbeteringvancommunicatie,sociaalcontactenhetcreërenvaneenfijnmoment.Welisbekenddatdeactiviteitvreugdeoproeptbijdeelnemers.
Kennisvandezeaspectenzijnvanbelang,omdathetkanbijdragenaanwelbevinden,geestelijkegezondheid,kwaliteitvanlevenenhetgelukvandedeelnemer.
Dekennisof‘Debabbelbox’bijdraagtaanhetwelbevindenvandecliëntmetdementie,moetnogwordenverkendenbeschreven.
1.4VRAAGSTELLING
Nuhetprobleemisgeëxploreerd,roeptditdevolgendevragenop:
DEHOOFDVRAAG:
Watbetekentdekunstinterventie,‘DeBabbelbox’,voorhetwelbevindenvandecliëntmetdementiebinneneenwoonzorgcentruminAmsterdam?
Page 9
1.5DEELVRAGEN
Omeengoedantwoordtekunnengevenoponzehoofdvraag,iseendeelvraagopgesteld.Dezevraagkomtvoortuitverschillendesessieswaarinerkritischnaarhetonderwerpwerdgekeken.
- Hoeervaartdecliëntmetdementiedekunstinterventie?
- Welkeuitwerkingheeftdekunstinterventieopdecliëntvolgensdezorgprofessional?
1.6DOELSTELLING
Nudeachtergrondisuitgediept,hetprobleembekendis,devragenzijngeformuleerdendebegrippenzijnverduidelijkt,kanereendoelstellingvoorhetonderzoekwordengemaakt.
Hetdoelvanditonderzoekis:
- Hetinkaartbrengenwatdeinterventiedoetmethetpsychisch-ensociaalwelbevinden(emotie,ervaring,gelukenmogelijkheidtotzelfontplooiing)vaneencliëntmetdementie.
- Metdezekenniskandeopdrachtgeverdeaanvraagvansubsidievoorfinancieringvanbestaandekunstinterventiesondersteunenendezekennisgebruikenbijhetopzettenvannieuweprojecten.
Page 10
HOOFDSTUK2:METHODEN&TECHNIEKEN
2.1ONDERZOEKSMETHODE
Erisgekozenvooreenkwalitatiefonderzoek.Hetonderzoekrichttezichopdebetekenisdiedeonderzochtepersonenzelfaandesituatiegaven.Deervaringwerdalsonderdeelvanhetgeheelvandebelevingswereldvandeonderzochtepersoongezienennietalseenopzichzelfstaandfeit(Verhoeven2016).
Hetonderzoekkanwordengetypeerdalseeninductiefonderzoek.Erwasnoggeentheorieofthemabekend.Dezewerdtijdenshetonderzoekgevormd,doorhetanalyserenvandeverkregengegevens.Hettoepassenvaniteratie,omdekwaliteitvanderesultatenteverhogen,washierbijeenleidendprincipe.Doornahetverzamelenvandegegevensvasttestellenwelkeinformatienognodigwas,dezeteverzamelenentekoppelenaaneerderverkregenresultaten,ontstondeentheorie(Verhoeven2016).
Page 11
2.2POPULATIE
Dedoelgroepwaarditonderzoekzichopheeftgericht,isdegroepcliëntenmetdementiediedeelnamaan‘DeBabbelbox’binnenhetgeselecteerdewoonzorgcentrumenzorgprofessionalsdiewerkenmetcliëntendiedeelnamenaan‘DeBabbelbox’.Hetaantaldeelnemersaanhetproject‘DeBabbelbox’was30.Degeschiktheidvandedeelnemerswerdbepaaldaandehandvanonderstaandeinclusie/exclusiecriteria.
Doelgroep1:CliëntenmetdementieInclusie ExclusieNeemtdeelaan‘DeBabbelbox’(min.1keer) DeelnemerswaarbijcontactnietmogelijkisGediagnostiseerdmeteenvormvandementie 65+(inwesterselandenwordtdechronologischeleeftijdvan65jaargeaccepteerdalseendefinitievaneenbejaardofouderpersoon(WHO2016)
Deelnemersonderde65jaarzijnnietopgenomeninhetonderzoek,vanwegehetontbrekenvandehomogeniteitinziektenofaandoeningenvandezeleeftijdscategorie(Salariing&Plaisier2004).
Nederlandssprekend Instaatdeonderzoekertespreken
Doelgroep2:ZorgprofessionalsInclusie ExclusieBetrokkenbijdecliëntdiedeelneemtaan‘DeBabbelbox’
Zorgprofessionalsmetgeringeervaringmetcliënt(minderdandriemaanden).
Professionalbinnendezorgmetkennisvanreminicentie
Nederlandssprekend
Aandehandvanbovenstaandecriteriawerderbepaald,wieinaanmerkingkwamomdeeltenemenaanhetonderzoek.Uitdezegroepwerdeensteekproefgetrokken,ditgebeurdeviaeenselectequotasteekproef.Hierbijgebruiktendeonderzoekersalleparticipantendiebeschikbaarwaren,waarbijernogweleenzekereselectiewerdtoegepast(Leary2007).Hiervoorwerdgekozenomwillevandetijdvantienweken.Voordeinterviewswerdenmaximaalachtdeelnemersvanhetprojectgekozen,hierbijwerdenerzoveelmogelijkverschillendeaspectenaangesproken,waarondergeslacht,gradatievandementieencultureleachtergrond.
Deresultatenvanditonderzoekzijneengoedeindicatievoordewerkelijkesituatie;alsindesteekproefdieisopgesteldallerelevantevariatiesinmeningen,opvattingen,gevoelensenmotivatiesaanbodkomen(Groenland,2001).
Page 12
2.3RESPONSBEVORDEREN
Aangezienhetonderzoekplaatsvondineenintramuraleinstelling,werdenderespondentengeworvenopdeafdelingvandegeselecteerdeinstelling.Omderesponsetebevorderen,hebbendeonderzoekersdedeelnemersindividueelbenaderddoormiddelvaneenpersoonlijkgesprek,waarininformatiewerdverstrekt.Hetdoelvanhetonderzoekwerduitgelegdendeanonimiteitvanhetonderzoekbenadrukt.Inhetgesprekwaserruimtevoorvragenenkonhetonderzoekwordentoegelicht.Onderdezorgprofessionalsiseeninformatievebriefuitgedeeld.Nahetgesprekenhetuitdelenvandeinformatievebrief,kregendebenaderdepersonendetijdomtebeslissenofzijwildendeelnemenaanhetonderzoek.Erzijngeenmensentussentijdsafvallenofafgehaakt.Daaromhoefdenergeennieuwepersonentewordengeselecteerdvoorhetonderzoek.
2.4DATAVERZAMELINGSMETHODEN
Inhetonderzoekwerdergekozenvooreencombinatievandataverzamelingsmethodennamelijk:observatieeninterview.Dezecombinatieistotstandgekomen,omdatbijhetverwerkenvanliteratuurbleek,datemotiesnietaltijdgetoondworden.Emotieiseeninnerlijkebelevingofmoeilijktebeschrijvengevoel(Ensie,2015).Doorditgegevenwerdervoorgekozenomookinterviewstegebruikenomdebelevingvandedeelnemersteonderzoek.Zowerdenzowelobjectiefmeetbareaspectenalsdeinnerlijkebelevingvandedeelnemersmeegenomeninhetonderzoek.
Observatie:
Deobservatiesvondenplaatstijdenseensessiemet‘DeBabbelbox’.Hierbijwerdgekekennaar:departicipatievandedeelnemers,delichaamstaal,hetonderlingecontactendesfeerdieerheerstetijdensdeactiviteit.Deobservatievondgedurendedegeheleactiviteitplaats,hierbijparticipeerdendeonderzoekersindeactiviteitdooringesprektegaanmetdedeelnemersenooktussendedeelnemersplaatstenemen.Tijdensdeobservatiewerdenerbijzonderhedenopgeschrevenopeenobservatielijst.Deobservatielijstdiehiervoorwassamengesteldwasgeïnspireerdophetmeetinstrumentvan‘Qualidem’,datwordtgebruiktomdekwaliteitvanleventescorenbijouderenmetdementieineenverpleeghuis(Trimbosinstituut2005).Dezeobservatieszijnlatergebruiktbijdeinterviewsomverdiependevragentestellenencontradictiestebespreken.
Devolgendetopicszijngebruikttijdensdeobservatie:
LichaamstaalCommunicatieEmoties(positief/negatiefaffect)SocialerelatiesActiviteiten
Page 13
Interview:
Inhetonderzoekwerdeninterviewsafgenomenbijdedeelnemersvan‘DeBabbelbox’endezorgprofessionalsbetrokkenbijdedeelnemers.Inbeidegevallenwerdergebruikgemaaktvaneensemigestructureerdeinterviewmethode.Detopiclijstdiehiervoorwassamengesteldwasgeïnspireerdophetmeetinstrumentvan‘Qualidem’(Trimbosinstituut2005)enopdedimensiesvanpsychische-ensociaalwelbevinden(FacultyofPublicHealth2010).
Devolgendetopicszijngehanteerdtijdensdeinterviews:
Topicsdeelnemers: TopicsZorgprofessionals:Stemming MeerwaardevoorcliëntBeleving BelevingvancliëntSocialeinteractie/contact Welbevindenvancliënt(sociaal/psychisch)Emoties SociaalcontactvancliëntenMeerwaardevanactiviteit StruikelblokkenbijuitvoerenInspraak Meningoveractiviteit
2.5DATA-ANALYSE
Deverzameldedatavandeinterviewsendeobservatiewerdeneerstgestructureerdenvervolgensgeanalyseerd.Hetstructurerenenanalyserengingaandehandvanordening,labelenenhetvindenvanverbanden.(Baardaet.Al2009)
Ordening:Allereerstwerdendeinterviewsuitgeschreveninhetprogramma‘Kwalitan’.‘Kwalitan’iseenprogrammaterondersteuningvandeanalysevankwalitatiefonderzoeksmateriaal(Kwalitan,2014)Deuitgeschreveninterviewszijndoorgelezenenverdeeldinkleinefragmententekst.
Deobservatieswerdenopdezelfdemaniereerstuitgeschrevenendaarnaverdeeldinfragmenten.
Labelen:Deopgedeeldefragmentenuitdeinterviewsendeobservatiewerdenvoorzienvaneenlabelvanéénwoord.Erzijnbijsommigefragmentenmeerderelabelstoegevoegd.Defragmentenmetgekoppeldelabelszijntezieninbijlage6.
Verbandenvinden:Delabelsvandeobservatiesendeinterviewszijngecategoriseerdinhoofd-ensubgroepen.Deverbanden,associatiesencombinatieswerdenzichtbaartoendecategorieënineencodeboomwerdengezet.Decodeboomisbijgevoegdinbijlage7.Degegevensvandeobservatiezijnvergelekenmetdegegevensvandeinterviews,doormiddelvanhetnaastelkaarleggenvandecategorieënentekijkennaardeovereenkomstenenverschillen.
Page 14
2.6ETHISCHEASPECTENVANHETONDERZOEK
Vanwegehetdirectbetrekkenvandecliëntbijhetonderzoek,vielhetonderzoekmogelijkonderdeWMO(WetMedisch-wetenschappelijkOnderzoek).HierdoorishetonderzoekvoorgelegdaaneenerkendeMETC(MedischEthischeToetsingscommissie).DecommissieheefthetonderzoekalsnietWMOverklaard.
Aangeziendepopulatie,dieinhetonderzoekcentraalstond,temakenheeftmeteenvormvandementie,moesterrekeninggehoudenwordenmetdewilsbekwaamheidvandepersoon.Onderzoekmetwilsonbekwamenmagalleen,alshetaanspecialeregelsvoldoet.Wilsonbekwamevolwassenenzijnbijvoorbeeldmensenmetzwarevormvandementie,mensenmeteenverstandelijkebeperking,patiëntenincomaofmensenmeteenernstigepsychischeziekte.’(CCMO2016)
Erisuitgezochtofdedeelnemerwilsbekwaamwas.Alsditniethetgevalwas,werdertoestemminggevraagdaandevertegenwoordiger.
Omgeeninbreuktemakenopdeprivacyvandedeelnemer,washetvanbelangdatdedeelnemertoestemminggafvoorhetonderzoekdoormiddelvaneeninformedconsentformulier.
Hiervoorwashetvanbelang,datdedeelnemervoldoendegeïnformeerdwas.Omdedeelnemervoldoendeteinformerenwerder,voorafgaandeaanhetonderzoek,informatieperbriefverstrekt.Daarnawerderwordengevraagdomhetinformedconsentformulierteondertekenen.
Omdeprivacyvandedeelnemerstegaranderenzijndegegevensanoniemverwerkt.Metuitzonderingvandedirectbetrokkenonderzoekerswarendegegevensvoorniemandtoegankelijk.
2.7KWALITEITVANHETONDERZOEKBEVORDEREN
Omdekwaliteitvanhetonderzoektebevorderenisergekekennaardevolgendedrieaspecten:betrouwbaarheid,validiteitenbruikbaarheid.
2.7.1BETROUWBAARHEID
Metbetrouwbaarheidwordtdematewaarineenonderzoekvrijisvantoevalligefoutenbedoeld(Verhoeven2016).Debetrouwbaarheidvanhetonderzoekwerdvergrootdoorgebruiktemakenvan:triangulatie,interbeoordelaarsbetrouwbaarheidenpeerfeedback.
Omdebetrouwbaarheidvandeobservatieenhetinterviewtevergrotenisergebruikgemaaktvaninterbeoordelaarsbetrouwbaarheid:Doormettweeonderzoekersteobserverenenteinterviewen,kandeovereenstemmingtussendeverzameldegegevenswordenvergelekenendeobjectiviteitwordenvergroot,watdebetrouwbaarheidvanderesultatenvergroot(Nieswiadomy,2009).Tijdensdeobservatiehebbendeonderzoekersafzonderlijkvanelkaareenobservatielijstingevuld,dezezijnafzonderlijkuitgewerktenlatervergeleken.Ditgeldtookvoordeinterviews.Bijdeinterviewswarentweeonderzoekersaanwezigenzijndegeluidsopnamesgemaaktenafzonderlijkuitgeschrevenenvergeleken.
Daarnaastzaltriangulatiewordentoegepast.Debetrouwbaarheidwordtverhoogd,doortecontrolerenofhetverkregenresultaathetzelfdeblijftalsereenanderemethodewordttoegepast.Inhetonderzoekzijndegegevensvandeobservatievergelekenmetdegegevensvandeinterviews,doormiddelvanhetnaastelkaarleggenvandecategorieënentekijkennaardeovereenkomstenenverschillen.Ookzalhetonderzoekdoordeopdrachtgever,medestudentenendeonderzoekdocentwordenvoorzienvanpeerfeedback,wattoevalligefoutenaanhetlichtbrengt(Verhoeven2016).
Page 15
2.7.2VALIDITEIT
Metvaliditeitwordtdematewaarineenonderzoekvrijisvansystematischefoutenbedoeld:Erwordtgemetenwatergemetenmoetworden(Verhoeven2016).Devaliditeitvanhetonderzoekwerdvergrootdoorgebruiktemakenvan:triangulatieensystematischeanalyse.
Nietalleendebruikbaarheid,maarookdevaliditeitvanhetonderzoekkonwordenvergrootdoorgebruiktemakenvantweemeetinstrumenten;triangulatie.Doorderesultatentevandeobservatiesendeinterviewstevergelijken,kondebetekenisvoorhetwelbevindenvandepersoonmetdementiewordenvastgesteld.
Systematischeanalysewaaronderhetapartcoderenvanresultatenenhetafstemmenvandebegrippenkanbijdragenaandevaliditeitvanhetonderzoek.Deresultatenvandeobservatieendeinterviewszijnafzonderlijkeuitgewerktengelabeld,waarnadelabelszijnvergeleken.
Ookzijndegebruiktbijdeobservatievantevorenonderlingopelkaarafgestemdenzijndeinterviewsopgenomen.Ditdoormiddelvanhetonderlingafstemmenvandebegrippenvandeobservatieendoorhetinterviewoptenemen,kondenerachterafnauwkeurigeaantekeningenwordengemaaktenkondeonderzoekerzichtijdenshetinterviewvolledigrichtenopdegesprekspartner(Verhoeven2016).
Doordateeninterviewdebelevingcentraalstelt,kanerwordengevraagdwat‘deBabbelbox’betekentvoorhetwelbevindenvaneenpersoonmetdementie.Doorhetnon-verbalegedragteobserverenendittevergelijkenmetderesultatenvandeinterviews,kandebetekenisvoorhetwelbevindenvandepersoonmetdementiewordenvastgesteld.Hierdoorwordtergemeten,watergemetenmoestworden.
2.7.3BRUIKBAARHEID
Omdebruikbaarheidvanhetonderzoekzogrootmogelijktemaken,wordendeopdrachtgeverszonauwmogelijkbetrokkenbijhetonderzoek.Ditwordtbewerkstelligddoormiddelvanmailcontactengesprekkenoverdevorderingenvanhetonderzoek.Daarnaastwordtergebruikgemaaktvandeexpertisevandeopdrachtgeverenisereenvastcontactpersoonaangesteldvoorinformatie,overlegenhetmakenvanafspraken(Verhoeven2016).Deresultatenvanditonderzoekzullenhoogstwaarschijnlijkwordengebruiktterondersteuningvanhetonderzoeksproject:Zintuigenenzingevingindezorgvoorkwetsbareouderen.Eenlopendprojectoverco-creatievanprikkelende,zingevendeactiviteitenmetkwetsbareouderendoorcreatieveenzorg-&welzijnsprofessionalsonderleidingvandr.CretienvanCampen.
Page 16
HOOFDSTUK3:RESULTATEN
Inhetvolgendehoofdstukkomenderesultatennaarvorenvandegehoudeninterviewsendeuitgevoerdeobservaties.
Respondenten:
Tijdensdeactiviteitzijn5deelnemersgeobserveerd.Naafloopvandeactiviteitzijn4deelnemersen4zorgprofessionalsgeïnterviewd.Derespondentenbeschiktenoverdevolgendekenmerken:
Geslacht Cultureleachtergrond
leeftijd GradatievandementievolgensdeGlobalDeteriorationScale(Reisberg2014)
Deelnemer1 Vrouw Nederlands 80+ 4Deelnemer2 Vrouw Nederlands 80+ 6 Deelnemer3 Vrouw Nederlands 70+ 4Deelnemer4 Man Nederlandermet
eenmigratieverleden
70+ 5
3.1DEERVARINGVAN‘DEBABBELBOX’DOORDECLIËNTENDEUITWERKINGVAN‘DEBABBELBOX’VOLGENSDEZORGPROFESSIONAL.
Uitdedatadieisverkregenbijdeinterviewsenobservaties,zijnlabelsontstaan.Dezelabelskunnenondereencategoriewordengeplaatst,dievervolgensweertoebehorenaaneenoverkoepelendegroepering.Deresultatendiehieronderbeschrevenstaan,zijngegroepeerdaandehandvandielabelsencategorieën.Hetonderstaandeschemaiseenoverzichtvandehoofd-ensubcategorieën.Eenuitgebreidschemavanderelatietussenverschillendelabelsencategorieënistevindeninbijlage6
Hoofdcatagorie: Subcatagorie:Gevoel - -Zelfvertrouwen
- Veiligheidsgevoel- Gevoel- Vreugde- Plezier- Thuisvoelen- Aangenaam- Expressieemoties- Irritatie- Waarde- Toedoenverleden- Verbazing- -Verdriet
Ervaringzorgverlener - Ervaringzorgverlener- Tijd- Verantwoordelijkheid
Page 17
Socialecohesie - Contactbewoners- Groepsgevoel- Verbondenheid- Delen- Gelijkheid
Zingeving - ZingevingAansluitingopdeelnmer - AansluitingopcliëntUitwerkingbabbelboxopdeelnemer
- Voordelen- Loskomenemotie- Openheid- Informatieverkrijgen- Opleven- Effect- Communicatie- Gedrag- Interactie- Verbetering- (On)Rust- Herinneren- Activering- Stemming
3.1.1GEVOEL
Gevoeliseentermdieindeinterviewseenaantalkeerbenoemdwerd.Alserwordtgekekennaarwelkebetekenisgevoelheeft,danwordtereeninnerlijkepositieveofnegatievebelevingvandeactiviteitbedoeld.
Zorgprofessionalsgevenaandat‘DeBabbelbox’veelgevoelensbijdedeelnemerslosmaken.Dedeelnemerservareneengevoelvanthuiszijn,veiligheid,verbazingenherkenning.
Doorhetherkennenvandeobjectenhebbendeelnemershetidee,dathetexacthetzelfdeobjectisalsinhunervaringen.Deherkenninggeefteengevoelvanzelfvertrouwenenzetdeelnemersaantothetdelenvanhunverhalenmetdeanderen.
Dedeelnemersgevenaanzedeactiviteitalsergleukervarenendathetmeedoenaan
‘DeBabbelbox’:Henvrolijkmaakt,datheteengezelligetijdoplevertendatzehetgevoelhebbendathunverledengewaardeerdwordt.Indeobservatiewerdenuitingenvanemotieszoalslachen,zingen,grappenmakenenhettrekkenvanviezegezichtenbijverhalengezien.
Naastdatervoordelenwordengezien,wordterookbenoemddathetophalenvanherinneringenonrustenirritatiekanoproepen.Zowelzorgprofessionalsalsdeelnemersgevenaan,dathetophalenvanherinneringenooknegatieveemotieskanoproepen,zoalsverdriet,bijeenonplezierigeherinnering.Daarnaastbenoemdendeelnemersindeinterviewsmoeitetehebbenmetmedebewonersdiealleenhuneigenverhaalvertellenennietluisterennaaranderen.
Ditwerdteruggezienindeobservatie.Erwerdgeïrriteerdgereageerdopdecliëntdienietnaarhetverhaalluisterde.
_______________________________________________________________________________
‘Vooraldementerendemensenkunnenonrustigzijnengevoelhebbenvanonveiligheid,omdatzeineenvreemdeomgevingzijnenditgeeftbijvoorbeeldeengevoelvanthuiszijn,gaannaarvroegerterug,herinnerenzichietsenvoelenzichweerthuis.’-Zorgprofessional1
__________________________________________________________________________________
Page 18
‘Diemensenzijnniethelemaalgoed.Diewetenalleennogdingendiezijwillenweten.Somsdenkik:‘Houdttochevenjemond’,dandenkik:’Luisternoutocheenseven,valelkaarnietindereden’.Opzo’nmomentkanikslechtmijnmonddichthouden.’-Deelnemer4
________________________________________________________________________________
‘Hetgevoelvanmijnverledendoetertoe,dusdatjegewaardeerdwordtmetjouwverhalen,wantiedereenvindthetleukomherinneringenoptehalen.’-Zorgprofessional1
__________________________________________________________________________________
‘Datisheelleuk.Ikhouddaarvan.Omdingenvanvroegertebekijken,vindikheelergleukzelfs!’
-Deelnemer4
__________________________________________________________________________________
3.1.2SOCIALECOHESIE
Zorgprofessionalsbenoemendat‘DeBabbelbox’deelnemerssamenbrengtenverbindt.Erwordtaangegevendatonderlingeconnectiesverbeteren,hetsocialecontacttoeneemtendatereengroepontstaat.Eenbelangrijkefactoromdeinterventietelatenslagenis,datdezorgprofessionalmoetparticiperenalsgelijkwaardige.Deelnemerszelfgevenaan,datzeeengroepsgevoelervarenendathetprettigisomergensbijtehoren.Ditbeeldwerdteruggezienindeobservaties.Erwerdgeobserveerddatdedeelnemersinhetbegindirecttegendezorgprofessionalsprakenennaarmatedeactiviteitvorderdesprakendeelnemersmeeronderling.Deelnemersherkendenzichindeverhalenvananderen,waaropzijbevestigendreageerdenenaanvuldenmeteigenervaringen.
__________________________________________________________________________________
‘Ikvoeldatikerbijben,datvindikprettigomtevoelen’.-Deelnemer1
__________________________________________________________________________________
‘Hetbrengtmensensamen,hetverbindtendatisheelmooi’.-Zorgprofessional4
__________________________________________________________________________________
Page 19
3.1.3UITWERKINGBABBELBOXOPDEELNMER
Zorgprofessionalsbenoemenverschillendeuitwerkingendie‘DeBabbelbox’heeftopdedeelnemer.Veranderinginhetgedragvandedeelnemer,iseenvandezeuitwerkingen.Dedeelnemerszijn:rustiger,actiever,alerter,enthousiaster,openerenreagerenandersnadeactiviteit.Daarnaastwordterbenoemd,daterverbeteringwordtgezienin:stemming,communicatie,concentratieendesocialeinteractie.Erwordtaangegevendater,doormeeropenheidvandedeelnemers,beteringespeeldkanwordenopdebehoeftenvandedeelnemers.Dit,omdatereenduidelijkerbeeldkanwordengevormdvandedeelnemerenzijn/haarverleden.Ookwordtbenoemddathetcognitieffunctieverlieswordttegengegaan.
Doordat‘DeBabbelbox’dedeelnemerterugbrengtnaarhetverleden,wordenerherinneringenenemotiesopgehaald,watzorgtvooreenkortdurendeverbeteringincognitie.Hettaalsysteemvandedeelnemerwordtgeprikkelddoorhetzien,aanrakenenruikenvanobjecten.Ditroepttaalop,diezonderdezeprikkelnietnaarvorenkomt.Deelnemerszelfgevenaan,datherinneringenvervagen,maardoorhetzienvandevoorwerpen,komendezeherinneringenterug.
Ditbeeldwerdteruggezienindeobservaties.Tijdensdeactiviteitwarenerergspraakzamedeelnemersdieingesprekgingenoverdeverschillendeaspectenvandeactiviteit,maarookdeelnemersdiedoorhetvorderenvandedementieerggeslotenwarenennietingesprokentaaldeelnamenaandeactiviteit.Dedeelnemersdienietspraken,volgdenhetgesprekmetdeogenenlichaamshouding.Dooreendeelnemertestimuleren,werdenookactiviteitenondernomenals:hetmalenvankoffieenhetruikenvanverschillendearoma’s
Verschillendedeelnemersgaveneenpositievereactie,waaronderherkenningenvreugdevandevoorwerpen,dieresulteerdeinverhalenovervroegerenonderlingegesprekken.Erwerdgelachenenmethandbewegingenwerdermeerladinggegevenaanbepaaldedelenvanhetverhaal.Deelnemersdieopdevoorhandweinigzeidenofantwoordden,sprakenlateruitgebreidoverdevoorwerpenenherinnerdenzichdeantwoorden.
‘Demevrouwdieinderolstoelzit,methaarhoofdgebogennaarvoren,datzetochnogreageertopdingen.Datzehetruikenvandekoffietochfijnvond,datzebetrokkenwerd.Ookhetkoffiemalenprobeerdezenogeven,opdiemanieractiveerjeiemand.’-Zorgprofessional2
‘Ja,alsjezebijvoorbeeldernawatvraagt,danreagerenzevrolijkerenalerter.Zegingenernanatuurlijkgelijketen,opdezemededelingreageerdenzeandersdannormaal.Meestalkrijgjetehorenikhebergeenzinin,ikhebgeentrek,maarnuhaddenzezininetenenreageerdenzevrolijk.Destemmingveranderdedoor‘DeBabbelbox’.’-Zorgprofessional3
‘DeBabbelbox’draagtzekerbijaanhetwelbevindenvandecliënt.Derestfunctiesblijveninstand,socialeinteractiewordtbevorderd,mensenkrijgenmeereenthuisgevoel,hetdoetonrustenhetgevoelvanonveiligheidverminderen.’-Zorgprofessional1
‘Jemerktnieteenaanhoudendeverbetering,maareenkortdurendeverbetering.’
-Zorgprofessional1
Page 20
3.1.4ERVARINGZORGPROFESSIONAL
Tijdensdegesprekkenmetzorgprofessionalswerdergevraagdnaarhunmeningenervaringmet‘DeBabbelbox’ofsoortgelijkeactiviteitenenwatervoornodigisomdeactiviteitengoeduittekunnenvoeren.Zorgprofessionalsbenoemdendat‘DeBabbelbox’bijjemoetpassenalszorgprofessionalendatjeer‘feeling’voormoethebben.
Eenbelangrijkefactordiewerdgenoemdomdeinterventietelatenslagenis:tijd.Zorgprofessionalsbenoemendatereentekortisaantijdendatermeertakenzijnbinnendezorgdiedeprioriteitkrijgen.
Alslaatstepuntwerddeverantwoordelijkheidgenoemd,diedeinterventiemetzichmeebrengt.Erwerdbenoemddat‘DeBabbelbox’somswordtgezienalseenverplichting,diebijdedagelijksezorgmoetwordentoegepast.Ditlevertweerstandop,omdaterindezelfdetijdmeertakenmoetenwordengedaan.
__________________________________________________________________________________
‘Ikzieookverschiltussenverpleegkundigen;deéénvindthetleukommetditsoortdingenbezigtezijnentecommunicerenendeanderisookheelgoed,maardierichtzichmeeropdegoedeverzorgingvanmensen,datzehun‘natjeendroogje’hebben.’ -Zorgprofessional1__________________________________________________________________________________
‘Ikziewelvananderezorgmedewerkersdatzedenkenvan;pffweereenverantwoordelijkheid.Alsikdenkaanons,alszorgteam:Wijkomenomindetijd,hetiswelweereensoortvandrukvan;julliemoetenweereenactiviteituitvoeren,terwijlhethelemaalnietmoetenis,maarzowordtdatwelervaren.’-Zorgprofessional4
__________________________________________________________________________________
‘Erkaneigenlijkwelwatmeertijdvoorzijnenwatmeermensen.Nuzijnzeblijdatikerbenennogzo’nactiviteitkandoen,maaralsikstrakswegben,danmoetjeeigenlijkeenvrijwilligerhebbenvoorditsoortdingen.’-Zorgprofessional2
__________________________________________________________________________________
Page 21
3.1.5AANSLUITINGOPDEDEELNEMER
Tijdensdeinterviewswerdermeerderemalenbenoemd,datergoedmoetwordengekekennaardeaansluitingopdedeelnemer.Zorgprofessionalsbenoemdendat‘DeBabbelbox’alsinterventiepaskanslagen,alsdezeaansluitopdedeelnemer.Hierbijmoetwordengekekennaarhetkaraktervandedeelnemer,debehoefte,hetluisterendvermogenenhetstadiumvandementie.Deelnemersbevestigendit.Omeengoedgesprektekunnenvoeren,moeternaarelkaarwordengeluisterd.Enkeledeelnemersgavenaanzichgehoordtevoelen,terwijlanderenhetgevoelhaddendaternietgeluisterdwerd.Tijdensdeactiviteitwerdgeobserveerd,datdedeelnemersmetdementieineenverdergevorderdstadiumdeactiviteitopeenanderemanierbeleefden,dandedeelnemersineenbeginnendstadium.Eénvandedeelnemersbleefhangenbijtweeobjectenenhetzelfdeverhaal.Ditzorgdevoorirritatiebijdeanderedeelnemers.Daarnaastkwamerindeobservatienaarvoren,datdegespreksonderwerpenmoetenaansluitenopdedeelnemers.ErwerdgeobserveerddatdedeelnemersvanNederlandseafkomstveelkondenvertellenoverdevoorwerpen,maardatditlastigerwasvoordedeelnemervaneenandereafkomst.Hierdoorparticipeerdedebewustedeelnemerminderindegesprekken.Nadatergerichtevragenwerdengestelddoordezorgprofessional,namdedeelnemerdeelaanhetgesprekendeeldeeigenervaringen.
__________________________________________________________________________________
‘Hethangterechtvanafwatvoorcliënthetis.Demeestecliëntenhebbeneenvormvandementie,deeneineenanderstadiumdandeandere,waardoorjehetbijdeenebeterkandoendanbijdeander.’ -Zorgprofessional4
__________________________________________________________________________________
‘Datligteraan,metwelkemensenjeingesprekbent.Hetisnietaltijdhetzelfde,danzegik:Luisternoutocheens.’ -Deelnemer4
__________________________________________________________________________________
3.1.6ZINGEVING
Zingevingiseenpsychologischproceswaarbijmensenbetekenistoekennenenrichtinggevenaanhunlevenenhetdaarmeeineenbrederperspectiefplaatsen(Westerhof,2013).Eénvandedeelnemerszeioverditonderwerp:
__________________________________________________________________________________
‘Ja,ikdenkdatdatwelnoodzakelijkis.Ietsdoen,datkaneenmensaccepteren,danisdatgoed.’
-Deelnemer4
__________________________________________________________________________________
Page 22
HOOFDSTUK4:DISCUSSIE&CONCLUSIE
Hethoofdstukdiscussie&conclusieisverdeeldindriedelen:dediscussievanderesultaten,dediscussievanmethodeendeconclusievanditonderzoek.
4.1DISCUSSIEVANRESULTATEN:
4.1.1GEVOEL
Uitderesultatenkwamnaarvorendat‘DeBabbelbox’veelbijmensenloskanmaken.Deelnemerskrijgenzelfvertrouweneneengevoelvanthuiszijn.Erwordenemotieservarenals:vrolijkheid,blijdschap,waarderingvanverleden,gezelligheid,irritatieenonrust.InhetonderzoekvanNieuwesteege.a.(2005)komtnaarvoren,dathetzelfvertrouwenvandedeelnemerstoeneemtwanneererfrequentwerddeelgenomenaandereminiscentieactiviteit.Bryant&King,(2005)verklaren,datreminiscentieinterventieseeneffectievemanierzijnomhetgelukteversterken.VolgensdeFacultyofPublicHealth(2010)dragenvreugde,geluk,zelfvertrouwenentevredenheidbij,aanhetmentaalwelbevindenvaneenpersoon.
4.1.2SOCIALECOHESIE
Deresultatengavenweer,dat‘DeBabbelbox’deelnemerssamenbrengtenverbind,datonderlingeconnectiesverbeteren,hetsocialecontacttoeneemtendatereengroepontstaat.VolgensHarrand&Bollstetter(2000)kanreminiscentiewordengebruiktomsocialisatietebevorderen,hetsocialeaanpassingsvermogenteverbeterenenisolatieteverminderen.Gibson(2004)bevestigddit.Doortereminiscerenentepratenovereigenervaringen,proberenmensencontactteleggenmetanderen.Luis&Azcurra(2012)zageneentoenameindebetrokkenheidendeelnamevandeinterventiegroep.DeFacultyofPublicHealth(2010)verklaart,datsocialeverbondenheidbijdraagtaanhetsocialewelbevinden.WesterhofenKeyes(2008)beamenditinhunonderzoek.
4.1.3UITWERKINGBABBELBOXOPDEELNEMER.
Uitderesultatenkwamnaarvorendat‘DeBabbelbox’uitwerkingheeftop:gedrag,activiteit,stemming,communicatie,concentratie,cognitieendesocialeinteractievandedeelnemer.Verschillendeonderzoekendoeneenuitspraakoverdebenoemdeuitwerkingen.VolgensHsiehe.a(2010),verbeterendegedrag-encognitiescoresna12wekenreminiscentietherapieintegenstellingtotdecontrolegroepwaarbijgeenveranderingenwerdgezien.OokThorgrimsen(2002),verklaartdatereensignificantverschilwordtgezieningedragnareminiscentietherapie.VolgensMorgan(2000),wordtreminiscentietherapiegekoppeldaanverbeteringincognitieendepressie,maardatergeenverschillenwerdenwaargenomenincommunicatie,interactieofgedrag.Lai(2004)hadeenvergelijkbaarresultaat.Destudieverklaarde,datreminiscentietherapiegeensignificanteffecthadopcommunicatie,gedragofwelzijn.Echterwerdweweleenverschilgezienincognitie.Kroes,etal(2011),concludeerdedatreminiscentietherapiegeensignificanteffectheeftopcognitievefunctioneringengedrag.AlsergekekenwordtnaardedefinitievanpsychischwelbevindendoordeFacultyofPublicHealth(2010)danblijkthieruitdateenpositiefeffectopsocialeinteractie,stemming,concentratie,gedragencognitietevenseenpositiefeffectisophetpsychischwelbevinden.DaarnaastbeschrijvenWesterhofenKeyes(2008)datdepositievesocialeinteractieeenonderdeel,eenfundamenteeldeelisvanhetsocialewelbevinden.
Page 23
4.1.4ERVARINGZORGVERLENER
Deresultatengavenweerdat‘DeBabbelbox’bijdezorgprofessionalmoetpassen,datjeer‘feeling’voormoethebbenendattijdeenbelangrijkefactorisvoorhetslagenvandeactiviteit.VolgensVanBeek(2007)moeterbijreminiscentieactiviteitengoedwordengeobserveerdhoededeelnemerzichopstelt.Erwordtintuïtiefgewerkt,hetisaandezorgprofessionalomdedeelnemermeetenemenineenpositievesfeer.Gudex(2010)verklaart,dat,hoewelhetpersoneelgeïnteresseerdisinenbereidisomreminiscentietoetepassenindedagelijksezorg,zijvaaknietdemiddelenhebbenomdereminiscentieactiviteitenuittevoeren.Devoornaamsteredenhiervoorisgebrekaantijdomdeactiviteitteplannenenuittevoeren.
4.1.5AANSLUITINGOPDEDEELNEMER
Bijdegevondendatakwamnaarvoren,dat,vooreengoedeaansluitingbijdedeelnemer,rekeninggehoudenmoetwordenmet:interesse,cultuur,persoonlijkemogelijkhedenenbeperkingen.DeAlzheimer’sAssociationbevestigthetbelangvandeaansluitingvanactiviteit.Ermoetrekeningwordengehoudenmetdevaardighedenenmogelijkhedenvandedeelnemer:Hoeervaartiemanddeactiviteit,zijnerfysiekeproblemenenhetrichtmenzichopplezierennietopprestatie?IneenAmerikaansonderzoek(Buettner&Fitzsimmons,2003)invijfverzorgingshuizenkwamnaarvoren,datdeactiviteitenvaaknietaansluitenopdewensenvandedeelnemersmetdementie.Erwerdnietgoedaangeslotenbijhetfunctionerenvandedeelnemer.Daarnaastbleekhetaanbodergteverschillenvandevraagvandedeelnemersenwerdendeactiviteitenoptijdstippengegevendienietovereenkwamenmetdebehoeftevandedeelnemers.Ditzorgdevooreenuitvalvan45%vandedeelnemersenonjuistedeelnamebij12%.Hetslagenvaneenactiviteitisafhankelijkvandeaansluitingdieergemaaktwordtopdedeelnemer.Dezeaansluitingkanzorgenvoorgroteredeelnameofvooreenbetereparticipatievandedeelnemers.Deelnemenaandeactiviteitkan,zoalseerderbeschreven,eenpositieveinvloedhebbenopveelaspectendiegelinktwordenaandetheorievanpsychisch-ensociaalwelbevindenvandecliënt(FacultyofPublicHealth(2010)endaardooreenpositieveinvloedhebbenophetwelbevindenvandedeelnemer.Betereaansluiting,kaneengroteinvloedophetwelbevindenbetekenen.
4.1.6ZINGEVING
Uitderesultatenkwamnaarvoren,dat‘ietstedoenhebben’vanbelangisvoordedeelnemers.
VolgensWesterhofe.a.(2010)heeftreminiscentieeensignificanteffectoppersoonlijkezingeving,watzorgtvooreenafnamevandepressieveklachten.DeFacultyofPublicHealth(2010)verklaartdateendoelinhetlevenhebbenbijdraagtaanhetpsychischwelbevinden.WesterhofenKeyes(2008)bevestigendit.
Page 24
4.2DISCUSSIEVANMETHODE
Indezeparagraafwordterteruggebliktopdesterkeenmindersterkepuntenvandegebruikteonderzoeksmethodiek.Allemaatregelendiebeschrevenzijnin‘kwaliteitvanhetonderzoek’,omdebetrouwbaarheid,devaliditeitenbruikbaarheidtebevorderen,zijntoegepast
Eensterkpuntvanhetonderzoekisdatergebruikisgemaaktvanverschillendemeetinstrumenten.Doorgebruiktemakenvantweeverschillendemeetinstrumenten,isergemetenwatergewenstwas.Deinnerlijkebelevingenhetgevoelkwamenaanbodindeinterviewsendeobjectiefmeetbareaspectenvanbelevingkondenwordengeobserveerd.Ditgafeenbreedscalaaandata.Vanuitdezedatakonereenantwoordwordenverkregenopdeonderzoeksvraag.
Deinterviewsenobservatieszijnzuiververlopen,doorhetgebruikvaninterbeoordelaarsbetrouwbaarheid.Hetverzamelenvandatamettweeonderzoekersenhetafzonderlijkverwerkenvandeverkregendataheeftervoorgezorgddatdepersoonlijkekenmerkenvandeonderzoekergeeninvloedhaddenopderesultaten.
Eenpuntvanverbeteringinhetonderzoek,isdegroottevandesteekproef.Erzijnvierdeelnemersenvierzorgprofessionalsgeïnterviewd.Degroottevandesteekproefbijeenkwalitatiefonderzoekwordtbepaalddoorverzadiging.Deinterviewerblijftinditgevalinterviewsafnementotergeeninformatiemeerwordtverzameldmetnieuwefeiten,deonderzoekerervaartverzadiging(VanderZee2010).Erheeftgeenverzadigingplaatsgevondenvoordeonderzoekpopulatie.Meermeetmomentenhaddenmogelijknieuweinformatiekunnenopleveren.Echterisvoorditaantalgekozenvanwegehettijdsbestekvanhetonderzoek.
4.3CONCLUSIE
Inhetonderzoekisergetrachtantwoordtegevenopdevolgendeonderzoeksvraag:
Watbetekentdekunstinterventie,‘DeBabbelbox’,voorhetwelbevindenvandecliëntmetdementiebinneneenwoonzorgcentruminAmsterdam?
Uithetonderzoekisnaarvorengekomen,datdekunstinterventie‘DeBabbelbox’eeninvloedkanhebbenopdecliëntmetdementieinhetgeselecteerdewoonzorgcentrum.Ditblijktindeobservaties:uitdegetoondeengedeeldeemotiesvandedeelnemers,dieindeinterviewswerdenomschrevenals:vreugdeenblijdschap.
Indeinterviewsmetdedeelnemersendezorgprofessionalskwamnaarvoren,dathethebbenvanpositieverelatiesenhetdeeluitmakenvaneengroepbelangrijkeeigenschappenzijnvanwelbevinden.
Zorgprofessionalsbeschrevendaarnaastookdepositieveuitwerkingvan‘DeBabbelbox’opaspectenals:hetgedragvandedeelnemers,decommunicatieendecognitie.
Geconcludeerdkanwordendat‘DeBabbelbox’eenuitwerkingheeftopvreugde,blijdschap,vormenvanrelatiesmetanderenenhetgroepsgevoel.Daarnaastwerdeenveranderinggezieningedrag,communicatieencognitie.Volgensdeliteratuurzijnditonderdelenvanpsychische-ensociaalwelbevinden.Hierdoorkanerwordengezegddat‘DeBabbelbox’eenuitwerkingheeftophetpsychische-ensocialewelbevindenvandecliëntmetdementiebinnenhetgeselecteerdewoonzorgcentrum.
Page 25
HOOFDSTUK5:AANBEVELINGEN
Naaraanleidingvanderesultatenendediscussievanhetonderzoek,wordenereenaantalaanbevelingengedaan:
- ‘DeBabbelbox’alskunstinterventiewordtaanbevolen.Deinterventieheefteffectophetpsychische-ensociaalwelbevindenvandecliëntmetdementie.
- Eris(nog)nietgenoegbewijsvangoedekwaliteitomeensolideverklaringtegevenoverhetfeitdatkunstinterventiesbijdragenaanhetwelbevindenvandecliëntmetdementie.Geldigonderzoekoverheteffectvankunstinterventiesophetwelbevindenvandecliëntmetdementieiscomplex.Meeronderzoekoverheteffectvankunstinterventiesophetwelbevindenwordtaanbevolen.
Page 26
BIBLIOGRAFIE
AkedJ,M.N.(2008).FiveWaystoWellbeing:Theevidence.Londen:FacultyofPublicHealth.
Allen,F.,Eyssen,M.,Garcia-Stewart,S.,Kroes,M.,&Paulus,D.(2011).Dementie:welkenietpharmacologischeinterventies?GoodClinicalPractice(GCP).Brussel:FederaalKenniscentrumvoordeGezondheidszorg(KCE).
AlzheimerNederland.(2014).Neemthetaantalmensenmetdementietoeofaf?Opgehaaldvanalzheimer-nederland.nl:https://www.alzheimer-nederland.nl/nieuws/neemt-het-aantal-mensen-met-dementie-toe-af
AlzheimerNederland.(2015).SamenvattingJaarverslag2015.OpgehaaldvanAlzheimer-nederland.nl:http://jaarverslag2015.alzheimer-nederland.nl/samenvatting/
Alzheimer'sAssociation.(2017).Activities.Opgehaaldvanalz.org:https://www.alz.org/care/alzheimers-dementia-activities.asp
Azcurra,S.,&Luis,D.J.(2012).Areminiscenceprograminterventiontoprovethequalityoflifeoflong-termcareresidentswithAlzheimer’sdisease:Arandomizedcontrolledtrial.Elsevier34,422-433.
Baarda,D.,Goede,M.d.,&Teunissen,J.(2009).Basisboekkwalitatiefonderzoek.Groningen/Houten:NoordhoffUitgevers.
Beck,O.,Gębka,B.,Kędziora-Kornatowska,K.,Podhorecka,M.,Sielski,G.,&Sucharska-Szymkowiak,M.(2015).Activationoftheelderlywithdementiasyndrome.Toruń;Bydgoszcz:DepartmentandClinicofGeriatricsoftheNicolausCopernicusUniversityinTorun;CollegiumMedicuminBydgoszcz.
Beek,V.F.,&Schuurman,M.(2007).Werkenmetlevensverhalenenlevensboeken.Houten:BohnStafleuvanLoghum.
Blanken,J.(2000).Zelfstandigheidvanoudereninzorgcentrumbedreigd.Zorgvisie,nummer4,30-32.
Bohlmeijer,E.,Webster,J.D.,&Westerhof,G.J.(2010).Reminiscenceandmentalhealth:Areviewinrecentprogressintheory,researchandinterventions.Cambridge:CambridgeUnitversityPress.
Bollstetter,J.,&Harrand,A.G.(2000).Developingacommunity-basedreminiscencegroupfortheelderly.ClinicalNurseSpecialist14(1),17-22.
BoomsmaL,J.B.,Boukes,F.S.,Gussekloo,J.,Vernooij-Dassen,M.J.,&Wind,A.(2009).LandelijkeEerstelijnssamenwerkingafspraakdementie.NederlandseHuisartsenGenootschap.
Bryant,F.C.,&King,S.S.(2005).UsingthePasttoEnhancethePresent:BoostingHappinessthroughPositiveReminiscence.JournalofHappinessStudies6,227-260.
Buettner,L.L.,&Fitzsimmons,S.(2003).Activitycalendersforolderadultswithdementia:Whatyouseeisnotwhatyouget.AmericanJournalofAlzheimer’sDiseaseandOtherDementias18.
Campen,v.C.(2016).Overkunstprojectenindeouderenzorg.Gerion18,pp.62-64.
Chang,C.,Han,W.H.,Hsiao,Y.L.,Hsieh,C.J.,Lin,C.C.,&Su,S.F.(2010).Reminiscencegrouptherapyondepressionandapathyinnursinghomeresidentswithmild-to-moderatedementia.JournalofExperimentalandclinicalmedicine2,73-76.
ChristelijkeHogeschoolWindesheim.(sd).Zintuigenenzingevingindezorgvoorkwetsbareouderen.Opgehaaldvanwindesheim.nl:
Page 27
https://www.windesheim.nl/onderzoek/onderzoeksthemas/gezondheid-en-welzijn/innoveren-met-ouderen/onderzoeksprojecten/zintuigen-en-zingeving-in-de-zorg-voor-kwetsbare-ouderen/
Cohen-Mansfield,J.(2001).Nonpharmalogicalinterventionsforinappropriatebehavioursindementia:Areview,summaryandcritique..TheAmericanJournalofGeriatricPsychiatry,9,361-381.
Deci,E.L.,&Ryan,R.M.(2000).Thewhatandwhyofgoalpursuits:humanneedsandtheselfdeterminationofbehavior..PsychologicalInquiry11(4),227-268.
Ensie.(2015,December02).Emotie|watisdedefinitieenbetekenis.Opgehaaldvanwww.Ensie.nl:https://www.ensie.nl/psychologie/emotie
Ferriet,C.P.(2005).Globalprevalenceofdementia:ADelphiconsensusstudy.InC.P.Ferriet,Globalprevalenceofdementia:ADelphiconsensusstudy(pp.2112-2117).TheLancet.
Field,J.(2004).SocialCapital.Londen,NewYork:Routledge.
Geelen,R.(2015).Hoofdstuk3contactencommunicatiestoornissen.InR.Geelen,Dementiezorgindepraktijk-deel2(pp.37-55).Houten:BohnStafleuvanLoghum.
Gibson,F.M.(2004).Thepastinthepresent:Usingreminiscenceinhealthandsocialcare.Londen:Healthprofessionspress.
Grommen,R.,Marcoen,A.,&VanRanst,N.(2006).Subjectiefwelbevindenophogereleeftijd.InAlsdeschaduwenlangerworden:Psychologischeperspectievenopouderwordenenoudzijn(pp.335-357).Leuven:LannooCampus.
Gudex,C.,Horsted,C.,Jensen,A.M.,Kjer,M.,&Sørensen,J.(2010).Consequencesfromuseofreminiscence-arandomisedinterventionstudyintenDanishnursinghomes.BiomedCentralLtd.
Holm,A.K.,Lepp,M.,&Ringsberg,K.C.(2005).Dementia:Involvingpatientsinstorytelling,acaringintervention.Apilotstudy.JournalofClinicalNursing14,256-266.
Horn,L.,Knipscheer,C.P.,Nieuwesteeg,J.J.,&Osté,J.P.(2005).DeVerhalentafel.EenstudienaardeeffectenvandeVerhalentafelopbewonersvanzevenverzorgingshuizen/woonzorgcentra.Amsterdam:CentrumvoorVerouderingsstudies,VrijeUniversiteit.
Huber,M.,vanVliet,M.,Giezenberg,M.,&Knotterus,J.(2013).Towardsaconceptualframeworkrelatingto'Healthastheabilitytoadaptandtoselfmanage'.InM.Huber,M.vanVliet,M.Giezenberg,&J.Knotterus,OperationaliseringgezondheidsconceptRapport2013-001.Driebergen:LouisBolkInstituut.
Keyes,C.L.,&Westerhof,G.J.(2008).Geestelijkegezondheidismeerdandeafwezigheidvangeestelijkeziekte.MGV,808-820.
Kwalitan.(2014).Versie5.Nijmegen:Kwalitanadvies.
Lai,C.,Chi,I.,&J,K.-J.(2004).Arandomizedcontrolledtrialofaspecificreminiscenceapproachtopromotethewell-beingofnursinghomeresidentswithdementia.HongKong:SchoolofNursing,TheHongKongPolytechnicUniversity.
Leary,M.(2007).Introductiontobehavioralresearchmethods.Boston:Pearson.
Leijssen,M.(2000).Hetethosvandehulpverlener.InD.Bauduin,&J.Graste,Waardenvolwerk.Ethiekindegeestelijkegezondheidszorg(pp.78-93).Assen:VanGorcum.
Liu,P.,Paulmann,S.,Pell,M.D.,Rothermich,K.,Rigoulot,S.,&Sethi,S.(2015).Preferentialdecodingofemotionfromhumannon-linguisticvocalizationsversusspeechprosody.Montreal;Colchester:chool
Page 28
ofCommunicationSciencesandDisorders,McGillUniversity,Montreal,Canada;InternationalLaboratoryforBrain,Music,andSoundResearch,Montreal,Canada;DepartmentofPsychologyandCentreforBrainScience,UniversityofEssex,Colchester,Un.
Meijers,J.,Schols,J.,&Halfens,R.(2014).Malnutritionincarehomeresidentswithdementia.InJ.Meijers,J.Schols,&R.Halfens,TheJournalofNutrition,HealthandAging(pp.595-600).Maastricht.
NederlandseVerenigingvoorKlinischeGeriatrie.(2014).Richtlijndiagnostiekenbehandelingvandementie.Opgehaaldvanwww.nvvp.net:www.nvvp.net/stream/richtlijn-diagnostiek-en-behandeling-van-dementie-2014
NederlandseverenigingvoorLogopedieenFonniatrie.(2009).Eet-endrinkproblemenbijdementie.Opgehaaldvanlogopedie.nl:http://www.logopedie.nl/bestanden/logopedie/slikken/eet-_en_drinkproblemen_bij_dementie.pdf
NederlandseverenigingvoorLogopedieenFonniatrie.(2009).Eet-endrinkproblemenbijdementie.Opgehaaldvanwww.logopedie.nl:http://www.logopedie.nl/bestanden/logopedie/slikken/eet-_en_drinkproblemen_bij_dementie.pdf
Nieswiadomy,R.M.,Maten-Speksnijder,T.A.,&Lange,D.J.(sd).Metenengegevensverzameling.InVerpleegkundigeonderzoeksmethoden(p.241).Amsterdam:PearsonEducationalBeneluxBV.
Orrell,M.,Thorgrimsen,L.,&Schweitzer,P.(2002).Evaluatingreminiscenceforpeoplewithdementia:apilotstudy.TheArtsinPsychotherapy29,93-97.
Reisberg,B.(1983).Theglobaldeteriationscaleforassessmentofprimairydegenerativedementia.Americanjournalofpsychiatry.
Sanders,E.G.(2009).DeZorgketenbijdementie.InE.G.Sanders,Hetdementieformularium(pp.58-64).Houten:BohnStafleuvanLoghum.
Steptoe,A.,&Wardle,J.(2011).Positiveaffectmeasuredusingecologicalmomentaryassessmentandsurvivalinoldermenandwomen.Berkeley:UniversityofCalifornia.
StichtingTrimbos-Instituut.(2016).Persoonsgerichtezorg.Opgehaaldvantrimbos.nl:https://www.trimbos.nl/themas/dementie/persoonsgerichte-zorg
Stuurgroepjongdementerenden.(2004).Zorgprogrammajongdementerenden.Opgehaaldvankenniscentrumjongdementie.nl:https://www.kenniscentrumjongdementie.nl/wp-content/uploads/2014/04/Zorgprogramma-Jong-Dementerenden-2004.pdf
VanCampen,C.(2016,September16).(S.Sikkema,&D.Nijenhuis,Interviewers)
VanDale.(2016).GratisWoordenboek.Utrecht:VanDaleUitgevers.
Verhoeven,N.(2011).Watisonderzoek?DenHaag:BoomLemmauitgevers.
Vilans.(2012).Persoonsgerichtezorg:Lijfenleven.Opgehaaldvanwww.vilans.nl:http://www.vilans.nl/docs/vilans/over_vilans/pdf/Persoonsgerichte_chronische_zorg_co-creatie_Vilans_2012.pdf
Vivent.(Z.d.).Belevingsgerichtezorg.Opgehaaldvanvivent.nl:http://www.vivent.nl/belevingsgerichte-zorg
Westerhof,G.(2013).Zingevingenouderworden.Psychopraktijk,15-18.
Page 29
Whear,R.,Abbott,R.,Thompson-Coon,J.,Bethel,A.,Rogers,M.,Hemsley,A.,...Stein,K.(2014).EffectivenessofMealtimeInterventionsonBehaviorSymptomsofPeopleWithDementiaLvinginCareHomes:ASystematicReview.Jamba15,pp.186-192.
WHO.(2016).Dementiafactsheet.Opgehaaldvanwho.int:http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs362/en/
Zee,v.d.(2010).Methodologievooronderzoekindeverpleegkunde.Groningen:BMOOO.
Zorginnovatie.(2015).DeBabbelbox.Opgehaaldvanzorginnovatie.nl:https://www.zorginnovatie.nl/innovaties/de-babbelbox
Zorgorganisatieeerstelijn.(2015,Juni1).Persoonsgerichtezorgvoorkwetsbareouderen.Opgehaaldvanwww.zel.nl:http://www.zel.nl/wp-content/uploads/2014/07/20150601-Handreiking-persoonsgerichte-zorg-voor-kwetsbare-ouderen.pdf
Page 30
BIJLAGEN:
BIJLAGE1:INFORMATIEBRIEF
Geachtemeneer/mevrouw,
VooreenonderzoekvandeHogeschoolWindesheimzijnwij;SusanSikkemaenDanielNijenhuis,opzoeknaaru.Wijzijntweestudentenvandeopleidingverpleegkundeenzitteninhetvierdejaarvanonzeopleiding.Wijdoenvanuithetlectoraat‘innoverenmetouderen’onderzoeknaardebetekenisvankunstprojectenvoordedeelnemers.Naastdedeelnemersvandekunstprojectenkomenwijgraagincontactmetdebetrokkenzorgverlenersomeencompleetbeeldtekrijgenoverwatdezeactiviteitmetmensendoetenwathetvoorhunbetekent.
Hetonderzoekrichtzichopmensendielijdenaaneenvormvandementieenhundirecteomgeving.Hetonderzoekisgestart,omdathetnietaltijdduidelijkishoemensenietservaren.Hetisbelangrijkditteonderzoeken,omdathetdezorgverandertenhethierinsteedsbelangrijkerwordthoehetindividudezorgervaart.Vanuitonzeopleidinglerenwijompersoonsgerichtezorgteverlenenenvanuitdieoptiekwillenwijgraagwetenhoedeactiviteitenervarenwordenomdaterzoinzichtkomtnaardeuitwerkingenhetbelangvandezeprojecten.
Viadezebriefnodigenwijuuitommetonsingesprektegaanoverhetkunstproject,depositieveennegatievekantenenwathetvoordecliëntenualszorgverlener.Wijzullenzelfaanwezigzijnbijdekunstinterventie,hierbijiserdemogelijkheidommetonsingesprektegaan.Inoverlegmetuwordendegesprekkenopgenomenomhetverwerkenvandeinformatiegemakkelijkertemaken.Deopnameszullenanoniemwordenverwerktenuwnaamenervaringenkunnennietwordenachterhaald.
Mochtunogvragenhebbennaaraanleidingvandezebriefofonsonderzoekdankuntumailennaar:[email protected] @windesheim.nl.Daarnaastkuntubellennaar0681443660.
Datavaninterviews:19-12-2016
Tijd:11:00
Metvriendelijkegroet,
SusanSikkemaenDanielNijenhuis
Page 31
BIJLAGE2: INFORMEDCONSENTFORMULIER
Titelonderzoek:Deuitwerkingvankunstinterventies,metbetrekkingtotdemaaltijd,ophetwelbevindenvandecliëntmetdementieineenintramuraleinstelling.
Verantwoordelijkeonderzoeker:DaniëlNijenhuisenSusanSikkema
Intevullendoordedeelnemer:
Hierbijverleeniktoestemmingaande,voorhetonderzoekverantwoordelijke,onderzoekersomdedoormijaangeleverdegegevenstegebruikenvoorhetonderzoek.Ikbenopeenbegrijpelijkeenduidelijkemaniervoorgelichtoverdeaardenhetdoelvanhetonderzoek.Mijneventuelevragenzijnnaartevredenheidbeantwoord.
Ikbegrijpdatdedoormijaangeleverdegegevens,metinbegripvaneenspraakopnameuitsluitendvooranalyseen/ofwetenschappelijkedoeleindenzalwordengebruikt.Ikweetdathetonderzoekanoniemisendatdegegevensalleenanoniemenvertrouwelijkaanderdenbekendwordengemaakt.Ikverklaardatikgeheelvrijwilligdeelneemaanditonderzoek.Hierbijkanikmijbehoudenophetrechtommijndeelnametebeëindigen.
Naamdeelnemer:………………………………………………………………………
Datum:…………… Handtekeningdeelnemer:…...………………………………….
Handtekeningonderzoeker:…………………………………....
Page 32
BIJLAGE3:TOPICLIJST
Watbetekentdekunstinterventie,‘deBabbelbox’,voorhetwelbevindenvandecliëntmetdementie?
Topiclijst Zorgprofessional
Beweegredenen uitvoeren project
Meerwaarde cliënt
Beleving cliënt
Stemming cliënt (voor, tijdens en na)
Welbevinden cliënt sociaal/psychisch)
Struikelpunten uitvoer project
Mening over project
Sociaal contact tussen cliënten onderling Omgaan met verandering/ gevoel van controle (cliënt) Concentratie van cliënt
Topiclijst cliënt
Beweegredenen deelname
Meerwaarde van deelname
Beleving
Stemming
Emoties
Sociaal welbevinden
Psychisch welbevinden
Sociale contacten
Sociale interactie
Inspraak
Omgaan met veranderingen (coping)
Page 33
BIJLAGE4:OBSERVATIELIJST
Cliëntcode:
Geslacht:
Geboortedatum:
Lichaamstaal:
Communicatie:
Emoties9positief/negatiefaffect):
Socialerelaties:
Activiteiten:
Page 34
BIJLAGE5:UITGEWERKTEOBSERVATIES
Lichaamstaal:3Deelnemersluisterenaandachtig(deelnemer1,2,activiteitenbegeleider)2Actief(deelnemer1en4)1Luistert(deelnemer5)1Afwezig(Deelnemer2)
Geïnteresseerdehoudingdeelnemers(volgenvansprekermetogen,reagerenopgesprek)Dedeelnemersluisterenaandachtignaarelkaarsverhaalennietalleennaardegespreksleider.Bewegingendieinrelatiekunnenwordengebrachtmetblijdschaptijdenshetvertellenvanverhalen.Lachenenhandbewegingenommeerladingaanbepaaldedelenvanhetverhaaltegeven.Deelnemer1begintmethetdraaienaandekoffiemolen.
Communicatie: Hetneerzettenvandeobjectenresulteertindenverhaalvaneendeelnemeroverdekoffiemolen(Deelnemer1).Onderlingwordttussendeelnemer1endeelnemer3ookgesprokenoverdevoorwerpenopdetafel.Deelnemersdieopvoorhandweinigzeiden(Deelnemer2en4)kunnenuitgebreidsprekenoverdethema’smaarhebbensomssturingnodig.Deelnemersbeginnenopeigeninitiatiefeenverhaalbijhetzienvandeobjecten.Deelnemer5blijfthangenbijtweeobjectenenhetzelfdeverhaal.Deelnemergeeftaanhetnietteweten.Begeleiderspreekverderendanroeptdedeelnemeralsnoghetantwoord.Deelnemers1,2endebegeleidervertellenindetails.Somsgaathetverhaaleenrichtingopdatnietsamenhangtmethetonderwerp.
Emoties(positief/negatiefaffect) Grapjesmaken.Erwordtafentoeeenviesgezichtgetrokkenbijoudegerechtenengroentes.
Met opmerkingen [LGdV1]: Ditkunjewelopnemenomdathetminderherleidbaaris
Page 35
Positievereactieopvoorwerpenendatresulteertingoedlopendeverhalen(deelnemer1).Geslotenenweinigactiefpersoonreageertsterkophetthemakoffie(malen,dekoffiemolen,hetruikenvankoffie)(deelnemer2)Verhalenovervroegerroepenemotiesopbijdeelnemer5.Lachen,glimlachen.
Socialerelaties Familieledenkomenteruginverhalen.Zorgvragersdienietdeelnemenvolgendeactiviteitook.Sprekenmetanderedeelnemers(deelnemers1en4).Geïrriteerdeopanderebewonerswegenshetnietluisterennaarhetverhaal.Deelnemer4.
Activiteiten Hetruikenvandekoffieroeptreactiesopbijdedeelnemers.Koffiemalenmetdemolenisgeliefdbijdedeelnemers.Draaienaandekoffiemolen.Deelnemers1,2,4,5.Ruikenaankoffie,kijktineenserghelder.Deelnemer2.Malenvankoffie.Deelnemer1,2,4,5.Deelnemer2kijktomhoogwanneerzekoffiemagmalenenlacht.Zingen.Deelnemers1,4,5.Spullenvantafelpakken1,3,4,5
Page 36
BIJLAGE6:CITATEN+CATEGORIEËN
Citaat Label Subcategorie CategorieVoordecliëntdenkikechtpuur,datsommigemensenechtgeenbehoeftehebbenaangezelligheidofkletsen.Hetmoetwelbijjekarakterpassennatuurlijk.Voordecliëntdenkikechtpuurdat,sommigemensenechtgeenbehoeftehebbenaangezelligheidofkletsen.Hetmoetwelbijjekarakterpassennatuurlijk.Heelvaakaanhetbeginverbazingbijhetzienvandevoorwerpen.Van:’Huh,hoekomjijdaarnouaan?Datismijnkoffiemolen.’Dusikdenkdathetvoorhetwelbevindenbijdraagt,datiemandgewoonechtgeactiveerdwordt,dusopleveneninstaatiszijnherinneringenoptehalenendatzorgtvoorheelveelplezier.Dusikdenkdathetvoorhetwelbevindenbijdraagt,datiemandgewoonechtgeactiveerdwordt,dusopleveneninstaatiszijnherinneringenoptehalenendatzorgtvoorheelveelplezier.Dusikdenkdathetvoorhetwelbevindenbijdraagt,datiemandgewoonechtgeactiveerdwordt,dusopleveneninstaatiszijnherinneringenoptehalenendatzorgtvoorheelveelplezier.Deechteredenwas,datikziewathetmetbewonersdoetendatzeeenstukjeeigenwaardeterugkrijgen,omdatzevaakheleoppervlakkigegesprekkenhebbenoverhetetenofhetweerendathetnueindelijkookeensgaatoverwaarzevandaankomen,watzefijnvinden.Deechteredenwas,datikziewathetmetbewonersdoetendatzeeenstukjeeigenwaardeterugkrijgen,omdatzevaakheleoppervlakkigegesprekkenhebbenoverhetetenofhetweerendathetnueindelijkookeensgaatoverwaarzevandaankomen,watzefijnvinden.Hetgevoelvanmijnverledendoetertoe.Dathetechtwelpositiefeffectheeftophetgedrag.Jazeker,jemerktwel,iemandleeftaanhetbeginjuistwelweerop,dusdaniserwelveelconcentratie,maaralshethelesprankelendegeweestis,deeerstetienminutenofzo,hebjewelsommigebewonersdiealweerafhaken.
BehoefteKarakterVerbazingActiverenOplevenPlezierEigenwaardePlezierToedoenverledenGedragOpleven
AansluitingopdecliëntAansluitingopdecliëntVerbazingActiveringOplevenPlezierWaardePlezierToedoenverledenGedragOpleven
AansluitingopdecliëntAansluitingopdecliëntGevoelEffectEffectGevoelGevoelGevoelGevoelEffectEffect
Met opmerkingen [LGdV2]: Ditmaakthetonderzoekheeltransparant.Bijdecitatenzoujedannogdebronmoetenzetten(respondent1,zorgprofessional)of(observatie)
Page 37
Jazeker,jemerktwel,iemandleeftaanhetbeginjuistwelweerop,dusdaniserwelveelconcentratie,maaralshethelesprankelendegeweestis,deeerstetienminutenofzo,hebjewelsommigebewonersdiealweerafhaken.Dusdatjegewaardeerdwordtmetjouverhalen,wantiedereenvindhetleukomherinneringenoptehalen.Dusdatjegewaardeerdwordtmetjouverhalen,wantiedereenvindhetleukomherinneringenoptehalen.Ookalbrengensommigeherinneringenooknegatieveemotiesmetzichmee,maardatisookgoed,datjenogeensterugbliktopdievervelendetijdendatjedaareventjesjehartkuntluchtenendatisookvoorpositieveherinneringendatdateenheelgoedeffectheeftophoejejevoelt.Ookalbrengensommigeherinneringenooknegatieveemotiesmetzichmee,maardatisookgoed,datjenogeensterugbliktopdievervelendetijdendatjedaareventjesjehartkuntluchtenendatisookvoorpositieveherinneringendatdateenheelgoedeffectheeftophoejejevoelt.Daarnaastactiveerthetwelhettaalsysteem.Datisookweleenredengeweestvoormijalslogopediste,ommehieroptestorten.Sommigebewonerszijnnietinstaatdietaalopteroepenzonderdieprikkelenalszegeprikkeldworden,datzewelhettaalsysteemactiveren.Maarsomsookwelverdriet,datzieikookwel.Verdrietvanvroeger,dathettoenjuistzofijnwasofjuistniet.Maarookweldatsomseenbewonereenuurdaarnaveelrustigerisoflekkerdoorblijftzingen,dathetechtwelpositiefeffectheeftophetgedrag.Maarookweldatsomseenbewonereenuurdaarnaveelrustigerisoflekkerdoorblijftzingen,dathetechtwelpositiefeffectheeftophetgedrag.Maarookweldatsomseenbewonereenuurdaarnaveelrustigerisoflekkerdoorblijftzingen,dathetechtwelpositiefeffectheeftophetgedrag.Ikdenkgewoonheelsimpeleenplezieriguurtjebelevenenhetgevoelkrijgendatjeverledenerooktoedoet.Datjegewoonkletstover:‘Hoewasdatvooru?’Ikzagwatherinneringenophalenmetmensendoetendatookvanfamilieledenterughoorde.
ConcentratieWaarderingPlezierNegatieveemotiesGevoelActiverentaalsysteemVerdrietGedragEffectRustigerToedoenverledenGevolgophalenherinneringen
AansluitingopdecliëntWaardePlezierVerdrietGevoelActiveringVerdrietGedragEffect(On)RustigToedoenverledenHerinneren
AansluitingopcliëntGevoelGevoelGevoelGevoelEffectGevoelEffectEffectEffectGevoelEffect
Page 38
Mensenkunnendelenwatzewillendelen.Dusikdenkdathetvoorhetwelbevindenbijdraagtdatiemandgewoonechtgeactiveerdword,dusopleveneninstaatiszijnherinneringenoptehalenendatzorgtvoorheelveelplezier.Dusikdenkdathetvoorhetwelbevindenbijdraagtdatiemandgewoonechtgeactiveerdword,dusopleveneninstaatiszijnherinneringenoptehalenendatzorgtvoorheelveelplezier.Dusikdenkdathetvoorhetwelbevindenbijdraagtdatiemandgewoonechtgeactiveerdword,dusopleveneninstaatiszijnherinneringenoptehalenendatzorgtvoorheelveelplezier.Enhetgevoelkrijgendatjeverledenerooktoedoet.Deechteredenwas,datikziewathetmetbewonersdoetendatzeeenstukjeeigenwaardeterugkrijgen,omdatzevaakheleoppervlakkigegesprekkenhebbenoverhetetenofhetweerendathetnueindelijkookeensgaatoverwaarzevandaankomen,watzefijnvinden.Hetkanzijndatvoorafiemandhelemaalinelkaargedokenzit,eenbeetjewegdommeltendatergeencontactistussendebewoners.Alserdaneen‘Babbelbox’is,dankijkendebewonersineensnaarelkaarenluisterenzenaarelkaarsinbrengenzijnzedusmeeractief.Ikziejuistheelergdatverschil.Hetkanzijndatvoorafiemandhelemaalinelkaargedokenzit,eenbeetjewegdommeltendatergeencontactistussendebewoners.Alserdaneen‘Babbelbox’is,dankijkendebewonersineensnaarelkaarenluisterenzenaarelkaarsinbrengenzijnzedusmeeractief.Ikziejuistheelergdatverschil.Mensenzijninteractievermetelkaar.Danishetnieteenspersédatzeelkaarvragenstellen,maareenbeetjezo,datzeeengesprekvoerenmetelkaar,inplaatsvanalleenmaaréénopéénsteeds.Mensenzijninteractievermetelkaar.Danishetnieteenspersédatzeelkaarvragenstellen,maareenbeetjezo,datzeeengesprekvoerenmetelkaar,inplaatsvanalleenmaaréénopéénsteeds.Ikhebzelfvertrouwenhierkanikietsoververtellen,ikweethierietsvan.
DelenActiverenPlezierOplevenToedoenverledenPlezierActiefInteractieInteractieCommunicatieZelfvertrouwen
DelenActiveringPlezierOplevenToedoenverledenPlezierActiveringInteractieInteractieCommunicatieZelfvertrouwen
SocialecohesieEffectGevoelEffectGevoelGevoelEffectEffectEffectEffectGevoel
Page 39
Alserdaneen‘Babbelbox’is,dankijkendebewonersineensnaarelkaarenluisterenzenaarelkaarsinbrengenzijnzedusmeeractief.Alserdaneen‘Babbelbox’is,dankijkendebewonersineensnaarelkaarenluisterenzenaarelkaarsinbrengenzijnzedusmeeractief.Hetgevoelvanmijnverledendoetertoe,dusdatjegewaardeerdwordtmetjouwverhalen,wantiedereenvindthetleukomherinneringenoptehalen.Hetgevoelvanmijnverledendoetertoe,dusdatjegewaardeerdwordtmetjouwverhalen,wantiedereenvindthetleukomherinneringenoptehalen.Ikziedateigenlijknietzo,maarziewelvananderezorgmedewerkersdatzedenkenvan:‘Pffweereenverantwoordelijkheid.’Alsikdenkaanonsalszorgteam,wijkomenomindetijd,hetiswelweereensoortvandrukvan;julliemoetenweereenactiviteituitvoeren.Terwijlhethelemaalnietmoetenis,maarzowordtdatwelervaren.MensenzijninteractievermetelkaarOmdatiemandbijvoorbeeldopeensweergaatzingenoflachenofterugkomtbijzijnherinneringen.Alszehetverledenterugbrengen,datmaaktzevrolijker.Ikzagdatzemeergingcommunicerenenerhingeenleukesfeer.Ja,daarvoorzijnzemeestalergmoeennadat‘DeBabbelbox’wasuitgevoerdwarenzeweeractiever.Alszehetverledenterugbrengen,datmaaktzevrolijker.Ikzagdatzemeergingcommunicerenenerhingeenleukesfeer.Ja,daarvoorzijnzemeestalergmoeennadat‘DeBabbelbox’wasuitgevoerdwarenzeweeractiever.Hetisstemmingverbeterend.Ikziedatdebewonerservrolijkervanworden,zelachenmeer.Eenpositieveemotie,Hethangterechtvanafwatvoorcliënthetis.Demeestecliëntenhebbeneenvormvandementie,deeneineenanderstadiumdandeandere,waardoorjehetbijdeenebeterkandoendanbijdeander.Somsvraagjeeenaantaldingenaaneenbewonerendanwetenzeniet,waarjehetoverhebt,waardoorjeechteenheelanderantwoordkrijgt.Terwijlalsjeheteenanderebewonervraagtdanvertellenzeoverhetverledenenwordtheteengrootverhaal.Hetantwoordkloptnietaltijdmetdevraagdieje
ActiefContactbewonersWaarderingverledenPlezierVerantwoordelijkheidInteractieZingen/lachenVrolijkerActieverStemmingVrolijkerHangtafvancliënt
ActiveringContactbewonersWaardePlezierVerantwoordelijkheidInteractieExpressieemotiesVreugdeActiveringStemmingVreugdeHangtafvancliënt
EffectSocialecohesieGevoelGevoelErvaringzorgverlenerEffectGevoelGevoelEffectGevoelGevoelAansluitingopcliënt
Page 40
stelt,omdatzeandersdenkenofineenanderebelevingswereldzitten.Hethangterwelafvanhoedezorgvrageris,deeneblijftechtdeheledagstilendeandercommuniceertechtmetdeanderebewoners.Tochzieikweldathetsocialecontacttussendebewonersweltoeneemt,ookbijmensendieandersbijnanietspreken.Ikhebgemerktdatdecliëntenervrolijkervanwerden,zebegonnenmeermetelkaartecommuniceren,watnietzovaakgebeurd.Meestalzittenzeallemaalteslapenenzijnzeallemaalmoe,maarikhebwelgemerktdatzenugingencommunicerenmetelkaarendathetweereenleuk,gezelliggroepjewerd.Meestalzittenzeallemaalteslapenenzijnzeallemaalmoe,maarikhebwelgemerktdatzenugingencommunicerenmetelkaarendathetweereenleuk,gezelliggroepjewerd.Deconnectieswordenbeter,hetwordtmeereengroep.Deconnectieswordenbeter,hetwordtmeereengroep.Ikvindheteengezelligproject.Hetwerdopeenleukemaniergegeven,hoeerwerdgecommuniceerdmetdezorgvragers,vondikergleuk.Somszaktdeconcentratiewatweg,maardatisnietbijelkebewonerzo.Anderenzittenjuistdiepinhetverhaal.Datheeftookmetdelengtevandeactiviteittemaken,alshettelangduurthebbenzeergeenzinmeerinenrakenzehunconcentratiekwijt.Ja,alsjezebijvoorbeeldernawatvraagtreagerenzevrolijkerenalerter.Zegingenernanatuurlijkgelijketen,opdezemededelingreageerdenzeandersdannormaal.Meestalkrijgjetehoren:’Ikhebergeenzinin,ikhebgeentrek’,maarnuhaddenzezininetenenreageerdenzevrolijk.Ja,alsjezebijvoorbeeldernawatvraagtreagerenzevrolijkerenalerter.Zegingenernanatuurlijkgelijketen,opdezemededelingreageerdenzeandersdannormaal.Meestalkrijgjetehoren:’Ikhebergeenzinin,ikhebgeen
HangtafvanzorgvragerContactbewonersVrolijkerCommunicerenGezelliggroepjeConnectiesGroepGezelligConcentratieVrolijkerAnderereactie
HangtafvancliëntContactbewonersVreugdeCommunicerenGroepsgevoelVerbondenheidGroepsgevoelVreugdeCommunicatieVreugdeReactie
AansluitingopcliëntSocialecohesieGevoelEffectSocialecohesieSocialecohesieSocialecohesieGevoelEffectGevoelReactiecliënt
Page 41
trek’,maarnuhaddenzezininetenenreageerdenzevrolijk.Destemmingveranderdedoor‘DeBabbelbox’.Ja.Somsvervelendemensenzichwaardoorzeiederekeerwillenopstaan,watanderswillendoenengaanrondlopen,maardoordeactiviteitzijndemensenbezigenvervelenzezichniet,waardoordatgedragafneemt.Ja.Somsvervelendemensenzichwaardoorzeiederekeerwillenopstaan,watanderswillendoenengaanrondlopen,maardoordeactiviteitzijndemensenbezigenvervelenzezichniet,waardoordatgedragafneemt.Dementerendemensenervarenvaakonrust,zehebbenbehoefteaanveiligheid,omdatzeineenvoorhenonbekendeomgevingzijn.Dementerendemensenervarenvaakonrust,zehebbenbehoefteaanveiligheid,omdatzeineenvoorhenonbekendeomgevingzijn.‘DeBabbelbox’geefteengevoelvanthuiszijn,mensengaannaarvroegerterug,herinnerenzichiets,wordenenthousiast.‘DeBabbelbox’geefteengevoelvanthuiszijn,mensengaannaarvroegerterug,herinnerenzichiets,wordenenthousiast.Hetheeftookeenmeerwaardevoordezorgverlener;jekomtmeertewetenovereencliënt,hetverleden.Jemoetdaarwelgoedinafwegen,jekunthetnietaltijdletterlijknemen.Vaakmoetjeerdoorheenkijkenwatdeechteachterliggendeervaringis.Ikganietoverdrijvenenzeggendatereenwonderwordtbereikt.Jemerktnietaanhoudendeverbetering,maarjezietzekerkortdurendeverbetering.Demevrouwdieinderolstoelzitmethaarhoofdgebogennaarvoren,datzetochnogreageertopdingen.Datzehetruikenvandekoffietochfijnvond,datzebetrokkenwerd.Ookhetkoffiemalenprobeerdezenogeven,opdiemanieractiveerjeiemand.Demevrouwdieinderolstoelzitmethaarhoofdgebogennaarvoren,datzetochnogreageertopdingen.Datzehetruikenvandekoffietochfijnvond,datzebetrokkenwerd.Ookhetkoffiemalenprobeerdezenogeven,opdiemanieractiveerjeiemand.
StemmingGedragConcentratieOnrustOnveiligheidThuisEnthousiasmeInformatieverledenEnthousiastVerbeteringReactieFijnRestfuncties
StemmingGedragAansluitingopcliënt(On)RustigVeiligheidsgevoelThuisgevoelEnthousiasmeInformatieverkrijgenEnthousiastVerbeteringReactieAangenaamRestfuncties
GevoelEffectAansluitingopcliëntEffectGevoelGevoelReactiecliëntEffectReactiecliëntEffectReactiecliëntGevoelEffect
Page 42
Derestfunctieswordenopdiemaniernoginstandgehouden.Jaookdat,hetbevordertdecommunicatie.Ookalishetopeenhelespaarzamemanier,maarzecommunicerentochopeenbepaaldmanier.Ditisvanbelang,omdatditderestfunctiesinstandhoudt.Watmensennogkunnenwordtonderhoudenenmensenwordenweergeactiveerd.‘DeBabbelbox’ishiervooreengoedetrigger.‘DeBabbelbox’draagtzekerbijaanhetwelbevindenvandecliënt.Derestfunctiesblijveninstand,socialeinteractiewordtbevorderd,mensenkrijgenmeereenthuisgevoel,hetdoetdeonrustenhetgevoelvanonveiligheidverminderen.‘DeBabbelbox’draagtzekerbijaanhetwelbevindenvandecliënt.Derestfunctiesblijveninstand,socialeinteractiewordtbevorderd,mensenkrijgenmeereenthuisgevoel,hetdoetdeonrustenhetgevoelvanonveiligheidverminderen.‘DeBabbelbox’draagtzekerbijaanhetwelbevindenvandecliënt.Derestfunctiesblijveninstand,socialeinteractiewordtbevorderd,mensenkrijgenmeereenthuisgevoel,hetdoetdeonrustenhetgevoelvanonveiligheidverminderen.‘DeBabbelbox’draagtzekerbijaanhetwelbevindenvandecliënt.Derestfunctiesblijveninstand,socialeinteractiewordtbevorderd,mensenkrijgenmeereenthuisgevoel,hetdoetdeonrustenhetgevoelvanonveiligheidverminderen.‘DeBabbelbox’draagtzekerbijaanhetwelbevindenvandecliënt.Derestfunctiesblijveninstand,socialeinteractiewordtbevorderd,mensenkrijgenmeereenthuisgevoel,hetdoetdeonrustenhetgevoelvanonveiligheidverminderen.Alsjedenktaanvroegerdanwordjehappy.Zoalsdemevrouwaantafel,heelenthousiast.Hetbrengtmensensamen,hetverbindtendatisheelmooi.‘DeBabbelbox’iseenhelegoedeactiviteit,zekeromgewoonalsleidraadtehanteren,reminisceren,terugnaarvroegergaan,positieveherinneringenophalen.Datdoeteengrotebijdrageaanhetwelbevindenvanmensen.
CommunicatieRestfunctiesRestfunctiesInteractieOnrustVeiligheidThuisHappyEnthousiasmeVerbindReminiscerenHoudenvan
CommunicatieRestfunctiesRestfunctiesInteractie(On)RustVeiligheidsgevoelThuisvoelenVreugdeEnthousiasmeVerbondenheidHerinnerenVreugde
EffectEffectEffectEffectEffectGevoelGevoelGevoelReactiecliëntSocialecohesieEffectGevoel
Page 43
Nouikhouvandat,weetje.Ikzalnietzeggendathetnietgezelligis,ikbenzeervoorzichtig,ikhebveelopdevaartgezeten,ikbenoveralindewereldgeweest,ikhebveelmeegemaaktendaardoorbenikvoorzichtig.Datmaakthetsomsmoeilijkomovervroegertepraten.Ja,jahetisechtpolonaise.Jaikdenkdatdatwelnoodzakelijkis.Ietsdoen,datkaneenmensaccepteren,danisdatgoed.Jagoed.Ikweetdatervanmorgenmensenbijzatendieniethelemaalgoedzijnenopeengegevenmomentgaatmijdatontzettendopdezenuwenwerken.Ikvonddevraagstellingwelleukhoor,echtwaar.Endatmetdieobjectenwasookwelleuk.Ikherkendezeallemaal.Ikvindhetleukalserveelverteldwordt.Datzij,dieerzaten,eenantwoordgevenwatnergensopsloeg.Endangaanzespullenpakkenendandenkik:‘Nouverteldan!Jijhebtdatmeegemaakt’,maardatziternietin.Diemensenzijnniethelemaalgoed.Diewetenalleennogdingendiezijwillenweten.Somsdenkik:‘Houdttochevenjemond’,dandenkik:’Luisternoutocheenseven,valelkaarnietindereden’.Opzo’nmomentkanikslechtmijnmonddichthouden.Datisheelleuk.Ikhouddaarvan.Omdingenvanvroegertebekijken,vindikheelergleukzelfs.Danvraagikmijaltijdaf:‘Watzoudendiejongeluiernouvanvinden?’Hetisheusgezelligommetelkaartedoen,wantdankomenermeervoorstellenvananderenendatheeftalleenmaarvoordelenvindik.Hetisheusgezelligommetelkaartedoen,wantdankomenermeervoorstellenvananderenendatheeftalleenmaarvoordelenvindik.Maarikvindalleen;metteveelwordthettedruk.Erwordtdannietgezegd:‘Jamevrouwikkomzobiju’.Ermoetmeerdeleidingwordengehouden,vindikhoor.Eigenlijkdieoudedingendieerstonden.Ikhebeenkennisendatishelemaalgeenoudemevrouwhoor,verrevan,dievindtdatzoleukhè,javindikookwel,wantjeweetereigenlijknietsvanalsjejongerbent
VoorzichtigdoorervaringPolonaiseIetsdoenWerkenopzenuwenLeukIrritatieHoudenvanGezelligVoordelenDrukLeukLeuk
ErvaringVreugdeZingevingIrritatieAangenaamIrritatieVreugdeVreugdeVoordelenDrukteAangenaamAangenaam
ErvaringcliëntGevoelZingevingGevoelGevoelGevoelGevoelGevoelEffectAansluitingopcliëntGevoelGevoel
Page 44
Hetisleukbedacht,maareriszoweinighèenerisweinigtijdvoor.Datvindikergjammer,wanterzittenerechtwelbij,diemeerwillenweten,diehunbelangstellingtonen.Maarja,watismijnervaringnu.Bijmijkomthetdanineensnaarbovenendandenkik:’Ohgod,jaikweethetnog,jeetje,watwasdatleukhè’.Datisleuk,hartstikkeleuk.Maarja,watismijnervaringnu.Bijmijkomthetdanineensnaarbovenendandenkik:’Ohgod,jaikweethetnog,jeetje,watwasdatleukhè’.Datisleuk,hartstikkeleuk.Datvondiknouvanmorgenook,daterweereenpaarzijndiegaanzodoorophunzelf,danzegik:’Luisterdanlieverengaandersdanopzijzitten,datjekanluisteren’,maardatbegrijpenzedanniet.Ikkanmeniethelemaalinhunplaatsen.Datisheelmoeilijk.Watikzeg,sommigedingengaanmijgewoontever.Maardatkanjedieanderentochnietaanhetverstandbrengen.Jezouerveeluitkunnenhalen,maarmetdieluidaarnietendatvindikjammer,wantdandenkik:‘Hoppa,wegonderwerp’,kijkenalsjeoveronderwerpensomsdenktvan:’Hè,zeurniet,hetisgoedzo,julliehoevennietmeerteweten.‘Ermoetgoedwordengekekennaarwatwelennietwerkt.Datisvaakheelleuk,omdanterugtekomenopvroeger.Hetisleukdatanderendatherkennenendatwederis.Ja,datverzwaktookweer,hetkomtweerterugalswehetzien.Eniemandheefterdanoverendanzegikvan:‘Jevergeetditofdat…’Dusuvultelkaaraan?Ja!Vinduhetleukomhetmetelkaarerovertehebben?Ja.Datligteraan,metwelkemensenjeingesprekbent.Hetisnietaltijdhetzelfde,danzegik:’Lluisternoutocheens’,enmensenkunnenbevragen,datvindikwelinteressant.Datkanmetdezemensengoed.Ja,nietaltijdenelkedag.Jemoeterdetijdvoorhebbenenhetinteressantvinden.
ErvaringLeukLuisterenIrritatieWatwerktLeukHerinneringHerinneringenkomenterugInteractieLeukLuisterenTijdIrritatie
ErvaringAangenaamLuisterenIrritatieAansluitingopcliëntAangenaamHerinnerenHerinnerenInteractieAangenaamLuisterenTijdIrritatie
ErvaringcliëntGevoelAansluitingopcliëntGevoelAansluitingopcliëntGevoelEffectEffectEffectGevoelAansluitingopcliëntErvaringzorgverlenerEffect
Page 45
Nee,afentoedandenkik:’Wateengezeik.Wijhebbenbijonsthuis…’,datsoortdingen.‘Gafietsen’,denkikdan.Ikhebtochweldemogelijkheidinmezelfomteblijvenluisterenterwijlikhetgevoelhebvanrotop.……endatheeftmeaangenaamverrast.Ikvoeldatikerbijben.Datvindikprettigomtevoelen.Ikvoeldatikerbijben.Datvindikprettigomtevoelen.Ja,ikvonddatikgoedmijnverhaalkondoenendaternaarmegeluisterdwerd.Sommigedingenwerdenherkend,groepsgevoelwasaanwezig,vondhetleukomverhalenvanvroegertehoren.Objectenengeurenwarenleukomaandeeltenemen.Blijvanwegehetmogenmeedoenaandeactiviteit.Sommigedingenwerdenherkend,groepsgevoelwasaanwezig,vondhetleukomverhalenvanvroegertehoren.Objectenengeurenwarenleukomaandeeltenemen.Blijvanwegehetmogenmeedoenaandeactiviteit.Sommigedingenwerdenherkend,groepsgevoelwasaanwezig,vondhetleukomverhalenvanvroegertehoren.Objectenengeurenwarenleukomaandeeltenemen.Blijvanwegehetmogenmeedoenaandeactiviteit.Sommigedingenwerdenherkend,groepsgevoelwasaanwezig,vondhetleukomverhalenvanvroegertehoren.Objectenengeurenwarenleukomaandeeltenemen.Blijvanwegehetmogenmeedoenaandeactiviteit.Dezorgkomtniettoeaandeactiviteitindepraktijk,wantikdenkooknietdatdebeleidsmakersdaarvanopdehoogtezijn.Ikzieookverschiltussenverpleegkundigen.Deeenvindthetleukommetditsoortdingenbezigtezijnentecommunicerenendeanderisookheelgoedmaardierichtzichopdatmensengoedverzorgdzijnenhunnatjeendroogjehebben.Vooraldementerendemensenkunnenonrustigzijnengevoelhebbenvanonveiligheid,omdatzeineenvreemdeomgevingzijnenditgeeftbijvoorbeeldeengevoelvanthuiszijn,gaannaarvroegerterug,herinnerenzichietsenvoelenzichweerthuis.
VerrastErbijzijnPrettigVoeltzichgehoordGroepLeukBlijHerkenningTijdVerschilzorgverlenersOnrustVerbetering
VerbazingGroepsgevoelAangenaamGevoelGroepsgevoelAangenaamVreugdeHerinnerenTijdAansluitingopcliënt(On)RustVerbetering
GevoelSocialecohesieGevoelGevoelSocialecohesieGevoelGevoelEffectErvaringzorgverlenerAansluitingopcliëntEffectEffect
Page 46
Jemerktnietaanhoudendverbeteringmaareenkortdurendeverbeteringis.Jemoethetherhalen,dusnietalleen’DeBabbelbox’optafelzettenmaarinhetgeheelcommunicerenovervroegerenalsmedewerkerechtdielijndoorzetten.Participerenendeelnemen,nietalsiemanddieerbovenstaatmaaralsgelijkwaardige.Ja,maarsomskanjehetnietaltijdletterlijknemen,jemoeterdoorheenkijkennaarwatdeechteachterliggendeervaringis.Mensendiehebbenhetdanovereenbroerofeenzoonmaardanbedoelenzehunvader.Ookdatja,hetbevordertdecommunicatie.Opeenspaarzamemanier,maarzecommunicerenwelmetelkaar.Nou,vanwegederestfuncties.Diehoujeinstand.Watmensennogkunnenmoetgeactiveerdworden.Meercommuniceren,derestfuncties,socialeinteracties,meerthuisgevoel,onrustverminderen,gevoelvanonveiligheidwegnemen.Meercommuniceren,derestfuncties,socialeinteracties,meerthuisgevoel,onrustverminderen,gevoelvanonveiligheidwegnemen.Meercommuniceren,derestfuncties,socialeinteracties,meerthuisgevoel,onrustverminderen,gevoelvanonveiligheidwegnemen.Meercommuniceren,derestfuncties,socialeinteracties,meerthuisgevoel,onrustverminderen,gevoelvanonveiligheidwegnemen.Jethuisvoeleniszobelangrijk!Alsjedenktaandekeukenvanvroegerenjedenktaanjeomaofopadanwordjehappy.Mensenkunnenerheelenthousiastvanworden,zoalsbijdeactiviteitookwelduidelijkwerd.…..hetveeleffectheeftopbewoners.Terugkijkenopvroegerendatookechtwelheelleukvindenomdaarmeeaandeslagtegaan.
CommunicerenParticiperenalsgelijkwaardigErvaringCommunicatieRestfunctiesInteractieRestfunctiesThuisveiligheidThuisHappyEnthousiastEffectHerinnerenLeuk
CommunicatieGelijkheidErvaringzorgverlenerCommunicatieRestfunctiesInteractieRestfunctiesThuisvoelenVeiligheidsgevoelThuisvoelenVreugdeEnthousiastEffectHerinnerenAangenaam
EffectSocialecohesieErvaringzorgverlenerEffectEffectEffectEffectGevoelGevoelGevoelGevoelReactiecliëntEffectEffectGevoel
Page 47
Bijdiemevrouwwashetzo,datzehetleukvondomeroverteprateneneigenlijkwerdzenaarmatejeverdergingsteedsenthousiasterenwerdzeenthousiasterinhaarstem.Bijdiemevrouwwashetzo,datzehetleukvondomeroverteprateneneigenlijkwerdzenaarmatejeverdergingsteedsenthousiasterenwerdzeenthousiasterinhaarstem.Bijdiemevrouwginghetvoornamelijkomhetgevoel,datikgingkijkenofdathelptalsjeovervroegerpraatenbijhaarziejedus,datzezichnuveelmeergaatuitenenermeeroverpraat.Mensenprateneigenlijknooitovervroeger,maaralsjewatvraagtdangevenzeineensheleverhalen.Jekanzebeteraansprekenopdingen.Alsmensennietlekkerinhunvelzitten,danweetjenazo’nactiviteithoejeeeninganghebtbijmensen.Hoekanikiemandopvrolijkenenwathelptdiegene.Erkaneigenlijkwelwatmeertijdvoorzijnenwatmeermensen.Nuzijnzeblijdatikerbenennogzo’nactiviteitkandoen,maaralsikstrakswegbendanmoetjeeigenlijkeenvrijwilligerhebbenvoorditsoortdingen.Datdenkikwelja!Alsjenualzietbijzo’nactiviteitdathetveelbijmensenlosmaaktendatzeeroverkunnenpraten,datiswelfijn.Ja,alleenisdatlastig,wantdezorgheeftookdeverpleging.Dusdiehebbenerampertijdvoor.Merkjeookbijdemensendatzemetelkaarookechtingesprekgaan?Ikmerktenuweldatmensenreageerdenopelkaarsverhaal.Hoeziejijdat?Datdoenzewelvaker,datreagerenopelkaarsverhaal,maarbijzo’nactiviteitdoenzebestwelactiefmee.Alsjehiermetiemandzittepratendangaatiemandanderszichnietsnelbijhetgesprekvoegen.Hetbevordertdusweldecommunicatietussenelkaar?Ja.Ikdenkdathetwelhelptbijdecliëntenzelf,dathetfijnisomzoietstedoenendeherinneringenvanvroegerweeroptefrissen.
EnthousiasmeGevoelmeeruitenHerinneringenophalendoorvragenInformatieopdoenTijdMaaktlosTijdInteractieCommunicatieHerinnerenFijnLosser
EnthousiastGevoelHerinnerenInformatieverkrijgenTijdLoskomenemotiesTijdInteractieCommunicatieHerinnerenAangenaamOpenheid
ReactiecliëntGevoelEffectEffectErvaringzorgverlenerEffectErvaringzorgverlenerEffectEffectEffectGevoelEffect
Page 48
Ikdenkdathetwelhelptbijdecliëntenzelf,dathetfijnisomzoietstedoenendeherinneringenvanvroegerweeroptefrissen.Hethelptvoormensenomzichlossertemaken,omermeerovertepraten.Jezietbijheelveeldatzeergewoonmeezittenenalsweeroverpratendanhebbenzezoietsvan;hetisevenwegendanvoelenzezichookgelijkwatbeter.Ermoetgerichtpercliëntwordengekekenvanwatisvoordezecliënt,noodzakelijkdusdatisbestwelmoeilijk.Hetligtookaanbijwelkegroepjehetdoet,watgajeneerzetten,watkanwelenwatkanniet.
GevoelGerichtopcliënt/watkanwelenniet
GevoelAansluitingopcliënt
GevoelAansluitingopcliënt
Page 49
BIJLAGE7:CODEBOOM
Met opmerkingen [LGdV3]: Goeddatjullieeencodeboomhebbengemaakt.Watishetverschiltussenkolom2en3.Dezelijkengrotendeelsovereentekomen.Ikziegraageentabelmetdeeerstetweekolommeninhetresultatenhoofdstukterug.Datmaakthetvoordelezeroverzichtelijk.LetopdecategorieZingevingheeftmaarééncodeonderzichhangen.Datkanniet.Probeerdezeondertebrengenbijeenanderecategorie.Decategorieeffectisniethelderomtweeredenen:1Jekuntdevraagkrijgenhoejeweetdatersprakeisvaneffect.Jehebtimmersgeenhardegegevensopbasisvankwantitatievemetingen.2.Inhoudelijkzegthetweinig.Hetgaaterjuistomwatheteffectnueigenlijkis.Ikzoukijkenofjedecodesdieeronderhangenkunthergroeperen.Eventueelonderbrengenbijanderecategorieenofnieuwecategorieenmaken.Maar,danmeteenduidelijkeomschrijvingvanwatvoorsoortuitwerkingdeBabbelboxopdeclientheeft.
Page 50
BIJLAGE8:BEOORDELINGSFORMULIER
Page 51
Beoordelingsformulier rapportage (minor POZ)
Naamstudent :
Studentnummer :
Opleidingsvariant :
Studieloopbaanbegeleider :
Beoordelingsniveau : Bachelor
Titelonderzoeksrapportage:
Voorwaarden*: Voldaan NietvoldaanDocumentnaamis:StudentnummerVoornaamAchternaamstudentOzverslagversienummerendatum
Nederlandsesamenvatting;maximaal1A4 Vaninleidingtotentotmetaanbevelingenmaximaal6000woorden(zondereventuelebijlage)
HetonderzoeksverslagisincorrectNederlandsgeschreven,d.w.z.doetrechtaanderegelsvaninterpunctieenspelling(max3spellingsfoutenperpagina).
*:Bij1ofmeer‘nietvoldaan’wordtdeonderzoeksrapportagenietbeoordeeldmeteencijfer.Destudentontvangtdanalleenschriftelijkefeedbackvandebeoordelaar.
EINDCIJFER:
Motivering:(verplichtinvullen)
Beoordelaar:
Page 52
Naamdocent Datum Handtekening
1ebeoordelaar
2ebeoordelaar
Beoordelingonderzoeksrapportage
1. Bepaalperonderdeelhetaantaltoetekennenpuntendathetbestepastbijhetbereikteeindniveauvandestudent.Lichtdittoeophetformulierbijdemotivering.
2. Bepaaleindbeoordelingalsvolgt(cesuur):i. Somtoegekendepunten/10geefteindscoremet1decimaal(afgerondnaar
boven)ii. Indieneindcijfer>5,5danisdetoetsOnderzoeksrapportagebehaald.
Maximaalaantaltoetekennenpuntenperonderdeel:
Onderdeel Max.aantalpuntenSamenvatting 5 Inleiding 10Methoden 20 Resultaten 25 Discussieenconclusie 25Aanbevelingen 10 Vormeisen 5 Totaal Max.100
Page 53
Criteriat.b.v.debeoordelingvandeonderzoeksrapportage
Punten
VSamenvatting(max.5punten)
Desamenvattingbevateenprobleemanalyse.
Desamenvattingbevatdeprobleem–endoelstellingeneventuelehypothese(n).
Desamenvattingbeschrijftbondigdemethode(aanpak)vanhetonderzoek.
Desamenvattinggeefteenopsommingvandebelangrijksteresultatenvanhetonderzoek.
Desamenvattingbevateenconclusie,waarinantwoordwordtgegevenopdeonderzoeksvraageneventuelehypothese(n).
Desamenvattingbevateenkortediscussie,waarinonderzoeksmethodeenonderzoeksresultatenwordengeëvalueerd.
Desamenvattingbevatkernachtigbeschrevenaanbevelingen,waarondersuggestiesvoorvervolgonderzoek.
Inleiding (max.10punten)
Indeinleidingisdeaanleidingendecontextvanhetpraktijkonderzoekbeschreven.
Indeinleidingisdeprobleemanalysevoorhetonderzoekbeschrevenopbasisvanvooronderzoek(indepraktijkenliteratuuronderzoek).
Vanuitdeprobleemanalysewordendeverpleegkundigeenmaatschappelijkerelevantievanhetonderzoekgemotiveerd.
Vanuitdeprobleemanalyseiseenkernachtiggeformuleerdeprobleemstellingbeschreven.
Page 54
Eriseenkernachtigedoelstellinggeformuleerdwaarindefunctievanhetonderzoekvoorzoweldestudentalsdeorganisatieenopdrachtgevertotuitingkomt.
Uitdeprobleemstellingvolgtdehoofdvraagvanhetonderzoek.
Relevantebegrippenuitdehoofdvraagzijntoegelichtengedefinieerd(begripsafbakening).
Aandehandvandetoelichtingopdehoofdvraagzijndeelvragengeformuleerd.
Page 55
Punten
Onderzoeksontwerp(maximaal20punten)
Deonderzoeksstrategie(kwantitatief/kwalitatiefofmixedmethodsdesign)isonderbouwdvanuitzoweltheoretischalspraktischoogpunt(tijd,geld,beschikbaarheid).
Erwordteentoelichtinggegevenopdeonderzoekspopulatie,eeneventuelesteekproef,dewijzevansteekproeftrekkingendewijzevanwerving.Degemaaktekeuzeszijnonderbouwd.
Dedataverzamelingsmethode(n)is/zijnpassendbijdegekozenonderzoeksstrategie,deprobleemstelling,doelstelling,vraagstellingeneventueledeelvragen.
Deontwikkelingvaneeninstrumenttenbehoevevandedataverzamelingisbeschrevenendestappendiedaarinzijngemaaktzijninzichtelijkenbeargumenteerd(inclusiefoperationalisatie:omzettenvanrelevantetermennaarmeetbarebegrippen)
EN/OF
deselectievaneenbestaandinstrumentisbeschrevenendestappendiedaarinzijngemaaktzijninzichtelijkenbeargumenteerd.
Hetmeetinstrumentisalsbijlageopgenomen.
Erwordttoegelichtwatdebetekenisisvanresponsinhetonderzoekendaarbijwordteenrelatiegelegdmethettypeonderzoeksstrategiewaarvoorisgekozen.
Erwordtaangegevenopwelkewijzemenderesponsheeftwillenbevorderen.
Erwordtuitgelegdhoedestudentiniederefasevanhetonderzoekdekwaliteitvanhetonderzoekheeftwillenbevorderenintermenvanbetrouwbaarheid,validiteitenbruikbaarheid.
Vanuithetoogpuntvandegekozenonderzoeksstrategie(kwantitatief/kwalitatief/mixedmethods)ishierbijgebruikgemaaktvandejuisteterminologieenzijndegemaaktekeuzesnauwkeurigonderbouwd.
Erwordtonderbouwdopwelkewijzeerrekeningwerdgehoudenmetjuridischeen/ofethischeaspectenvanhetonderzoek.
Deanalyseprocedurevanverzameldegegevensinhetonderzoekwordtonderbouwdencorrectbeschreven.
Dewijzevandata-analyseispassendbijdegekozendataverzamelingsmethode(n).
Page 56
Punten
Resultaten(maximaal25punten)
Erwordteenobjectiefenzoonafhankelijkmogelijkbeeldgeschetstvandebelangrijksteverzameldeonderzoeksgegevens.
Erwordteenbeschrijvinggegevenvanderesponsvanhetonderzoek.
Debelangrijksteresultatenwordenbijkwantitatiefonderzoekfeitelijkweergegeven,zonderinterpretatieenconclusie.
Bijdebeschrijvingvanderesultatenvankwalitatiefonderzoekwordtdeinterpretatiediehierdeelsalplaatsvindtzichtbaargemaakt.
Punten
Discussieenconclusie(maximaal25punten)
Dediscussiegeefteenonderbouwdeinterpretatievanresultatenenbevateen
evaluatievangebruiktemethodenenvanresultaten.
Indeconclusiewordtdevraagstellingherhaaldenwordthieropantwoordgegeven.
Indeconclusiewordenresultatengeïnterpreteerdenwordthieraaneenconclusieverbonden,zondercijferstevermeldenofnieuwefeitenaantehalen.
Indediscussiezijnuitsprakenonderbouwdmetrelevanteliteratuur.
Page 57
Aanbevelingen(maximaal10punten)
Punten
Deaanbevelingenzijnhelder,eenduidig(vooréénuitlegvatbaar)enresultaatgerichtbeschrevenenzijngerichtophetonderzoeksonderwerp.
Erwordenconcretesuggestiesvoorverbeteringenenvervolgonderzoekgedaandiehaalbaarenopkortetermijnterealiserenzijn.
Punten
Vormeisen(maximaal5punten)
Erzitsamenhangtussendeonderdelenvanhetonderzoeksverslag.
Eventueelgebruiktetabellenenfigurenzijngebruiktterverduidelijkingvanderesultatenenzijnbondigtoegelicht(indienvantoepassing).
Eriseenconsistenteliteratuurlijstmetreferentiesnaarzoveelmogelijkwetenschappelijkeartikelen.
LiteratuurlijstenbronvermeldingvoldoeninvormenstructuuraandeeisenzoalsgesteldinhetdocumentSchriftelijkeWerkstukkenVormcriteria.
Erissprakevanactieftaalgebruik,eencorrecteformuleringenstijlgebruik.
Erissprakevaneenverzorgduiterlijkenhetgeheelisuitgewerktvolgensdealgemeneeisendiegeldent.a.v.delay-out(volgensSchriftelijkeWerkstukkenVormcriteria).
Totaalaantalpunten(maximaal100punten):