De Avelgemse Scheldemeersen als voorbeeld van een valleigebied: * Geologie * Geomorfologie * Watersysteem - sterktes - zwaktes - oplossingen
De Avelgemse Scheldemeersen als voorbeeld van een valleigebied:
* Geologie* Geomorfologie* Watersysteem
- sterktes- zwaktes- oplossingen
Perimeter Eemiaan-opvulling
Valleien Leie, Schelde
• Pleistocene valleigedeelten steeds bedekt door holocene deklagen
• Afzettingen gebeurden tussen voorlaatste (Saale) en laatste ijstijd Weichsel
• Opvulling met zand door mariene en estuariumwerking werking (130.000-70.000 BP) – Eem : tussenijstijd
• Laatste ijstijd – Würm/Weichsel : afzetting met leempakket (70.000 tot 10.000 BP)
Verwilderd rivierenpatroon...
Algemene bouw en geschiedenis(vervolg)
HOLOCEEN : periode ná de laatste ijstijd Riviervalleien : Leie, Schelde, Vlaamse Vallei
Laatste 10.000 jaar – klimaat wordt warmer, rivieren snijden zich opnieuw in met vorming van alluviale vallei.
Zeespiegel stijgt langzaam tot huidige niveau Stroomsnelheden in rivieren zakken – patroon slaat
om van verwilderd naar meanderend. Afzetting in riviervalleien van vnl. fijne sedimenten,
bosgroei in valleien veengroei! Ontbossing voor landbouwdoeleinden
overstromingen met sedimentbeladen water afzetting van klei bovenop veen.
Valleien krijgen huidige uitzicht
Vereenvoudigde geologische doorsnede
Meanderend rivierpatroon...
Oeverwal
Verlande rivierbochtKronkelwaard
KomgrondenUit : De Schelde, verhaal van een rivier
Oude Scheldearm Avelgem naast huidige Scheldebedding
bewoning/ industrie op oeverwal
kwelgevoede komgronden
open water
Pleistocene vallei
Alluviale vallei
Foto : OD
pleistocene vallei
alluviale vallei
kwelgevoede komgronden met laantjes
oeverwal
Foto : OD
Verhoogde ruimingswallen
Sturende factoren op de standplaats ... Operationele factoren : directe invloed –
beschikbaarheid van bodemvocht, nutriënten,...
Conditionele factoren : sturen de operationele factoren : diepte watertafel, mineralisatie, bodemsamenstelling,...
Positionele : positie standplaats in reliëf en geohydrologisch kader (kwel, overstroming,...)
Sequentiële factoren : invloeden uit verleden
Processen langs een kwelhelling
Processen langs een kwelhelling
Infiltratie regenwater enkel in onverzadigd gedeelte (INFILTRATIEZONE)
Exfiltratie (= uittrede) waar snelheid verandert – dus : wijziging helling kwelvlak (KWELZONE)
Overgang naar stagnerend water bij voldoende aanvoer (STAGNEREND WATER)
Verschil infiltratiezone - kwelzone
Vorm duurlijn van steil naar afgevlakt pH stijgt door toenemende invloed
grondwater Bicarbonaat gehalte neemt toe Trofiegraad neemt ook toe
Combinatie bodemtype – duurlijn – chem. kwaliteit -> STANDPLAATSKARAKTERISTIEKEN
Voorbeeld van kwelvoorkomen
Westvlaamse Scheldemeersen...
Sleutel goede waterhuishouding - valleigebieden Kwel wordt niet afgevangen door drainage Overstroming met verontreinigd water
kortstondig van duur kwel wordt weggedrukt uit wortelzone bij
langdurige overstroming : regenwater of voedselrijk, mineraalarm oppervlaktewater vervangt kwel -> werkt verruigend (soortenarme vegetatietypes, bvb. brandnetel,...)
anaërobe omstandigheden in stagnerend water -> toxisch voor bepaalde vegetaties (Ned. onderzoek) Dit wordt vooral veroorzaakt door verhoogde
ruimingswallen of onoordeelkundig opstuwen Vooral schadelijk bij zomeroverstromingen (4-5/07/2005)
Ondiepe drainage : kwel bereikt wortelzone
Diepe drainage: kwel verdwijnt uit wortelzone ...
In het veld...
GOED !
SLECHT
Steile oever (diepe ruiming)
ophoging
foto : DLI
foto : DLI
Afwateringsgracht : te hoge ruimingswallen... Te steile oever !
Zó hoort het !
foto : FD
foto : DLI
Kernoplossingen Scheldemeersen
Primordiaal externe waterlopen aanpakken buiten valleigebied (bron) : Waterzuivering, afkoppeling sanitaire lozingen Programma’s tegen afspoeling bodem in
landbouwareaal (tegengaan zwevende stof en nutriëntenafzet)
Vermijden piekafvoeren : herinfiltratie, buffering,...
In valleigebied : Ruimte voor water Vermijden stagnerend water bij
zomeroverstromingen Verschralingsbeheer (2x /jaar maaien / afvoeren)