7 72 Co Iy do d€ giai thfch tQi sao endosulfan va fenvalerate gay ra nguy cC1 caD cho thac an. Tru'(k he't, Iu'Qng thu6c tru sau du'Qc sll dl,lng thu'cmg caD hC1n khuye'n cao. Tha hai, san phjm tQO ra thu'<'1ng du'Qc thu hOQch tru'oc th<'1i hQn ca ch Iy du'Qc khuye'n cao. Trong cUQC khao sat nay, m§.u du'Qc Ia'y khi nho dang du'Qc thu hOQch, nhu'ng du' Iu'Qng endosulfan ra't caD (100% m§.u du'C1ng tfnh, 6% trong s6 do co du' Iu'Qng caD hC1n MRL). Tha ba, eac phu'C1ng thac canh tac khong tu'C1ng thfch voi phu'C1ng phap quan Iy dich hQi t8ng hqp (iPM). Them vao do, khoang cach vung la khong duo SlI dl,lng mo hlnh PIRAMS, chung ta tha'y la khi Iu'Qng sll dl,lng giam xu6ng mac du'Qc khuye'n CaD (khoang mQt nlla), nguy cC1 cho thl,lc phjm giam xu6ng mac trung blnh. Chi s6 PI RAMS cOng giam khi th<'1i gian cach Iy du'Qc keo dai ra hay phu'C1ng thac canh tac tr<'1 nen tu'C1ng thfch voi IPM. Tom IQi, eac chie'n Iu'Qc quan Iy theo nghi (Bang 14) da giup giam nguy w. Tu'C1ng tI,i, nguy w gay ra b<'1i methidathion va methamidophos trong nu'oc co du'Qc giam xu6ng each ap dlJng cac chie'n Iu'qc quan Iy t6t (Bang 15).
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
7
72
Co nhi~u Iy do d€ giai thfch tQi sao
endosulfan va fenvalerate gay ra nguy cC1 caD
cho thac an. Tru'(k he't, Iu'Qng thu6c tru sau
du'Qc sll dl,lng thu'cmg caD hC1n khuye'n cao.
Tha hai, san phjm tQO ra thu'<'1ng du'Qc thu
hOQch tru'oc th<'1i hQn ca ch Iy du'Qc khuye'n
cao. Trong cUQC khao sat I~n nay, m§.u du'Qc
Ia'y khi nho dang du'Qc thu hOQch, nhu'ng du'
Iu'Qng endosulfan ra't caD (100% m§.u du'C1ng
tfnh, 6% trong s6 do co du' Iu'Qng caD hC1n
MRL). Tha ba, eac phu'C1ng thac canh tac
khong tu'C1ng thfch voi phu'C1ng phap quan Iy
dich hQi t8ng hqp (iPM). Them vao do,
khoang cach vung d~m la khong duo
SlI dl,lng mo hlnh PIRAMS, chung ta nh~n
tha'y la khi Iu'Qng sll dl,lng giam xu6ng mac
du'Qc khuye'n CaD (khoang mQt nlla), nguy cC1
cho thl,lc phjm giam xu6ng mac trung blnh.
Chi s6 PI RAMS cOng giam khi th<'1i gian cach
Iy du'Qc keo dai ra hay phu'C1ng thac canh tac
tr<'1 nen tu'C1ng thfch voi IPM. Tom IQi, eac
chie'n Iu'Qc quan Iy theo d~ nghi (Bang 14)
da giup giam nguy w. Tu'C1ng tI,i, nguy w gay
ra b<'1i methidathion va methamidophos trong
nu'oc co th~ du'Qc giam xu6ng b~ng each ap
dlJng cac chie'n Iu'qc quan Iy t6t (Bang 15).
Ighien en dien hinh Ii' Hoc MOn
8.1 BiOi thien v4 Hoc MOn Vung tr6ng rau Hoc Mon n~m 0 vung ngo;;ti
o thanh pho H6 Chi Minh, khoang 28 km v~
phia Tay B~c cua trung tam Tp. Trong th~p
nien vua qua Tp. H6 Chi Minh dii co qua
trlnh do thi hoa m;;tnh me, va do do vung
tr6ng rau trO nen ngay cang g~n han vai khu
dan clf. Vung tr6ng rau Hoc Mon 0 day cung
cap khoang 20 - 30% IlfQng rau qua tieu thl,l
t;;ti Tp. H6 Chi Minh.
8.2 MO t8 mng nghlln cun Khu vl,J'c nghien cuu dlfQC chon la mot ph~n
cua vung tr6ng rau Hoc Mon. Khu vl,J'c rong
17.4 ha bao quanh boi khu dan clf va cac
vung tr6ng rau (Hlnh 8-1). Du li~u v~ khi
tlfQng va da't cua vung nghien cuu nay dlfQC
trlnh bay trong bang 37 va 38.
8.2.1 TUOi bi sunu Vi~c tlfai chi thl,J'c Sl,J' dn thiet trong mua
mlfa con mua n~ng thl khong quan trong
I~m. Cac nong dan 0 day tlfai theo cach tlfai
Hinh 8-t Bin dil khu VIle Hoc MOn
rai, nhlfng ra't kho xac dinh dlfQC chinh xac
IlfQng tlfai b6 sung.
8.2.2 So dvnu hoa chit o vung Hoc Mon nong dan sa dl,lng 12 lo;;ti
thuoc tru sau (cypermethrin, fenobucarb,
methidathion, cartap, fenvalerate, methomyl,
permethrin, diazinon, rotenon, carbaryl,
endosulfan va fipronil), 3 lo;;ti thuoc tru na'm
(metalaxyl, benomyl, difenconazol) va 2 lo;;ti
thuoc tru co (glyphosate, paraquate) (Bang 39). 73
8
74
Bing 31. Oil •• ,u khi blflg InIng blnh i HoC IOn (19981
Thinl Nhlt.dt [oC) DO fm bflJlll dOl [%) Slrllll ninll thlllnl lUfIIl mUI [mm) T. M8I. Min.
1 27.4 33.1 24.2
2 27.7 33.6 24.4
3 28.5 33.9 25.4
4 29.1 34.5 26.5
5 28.7 34.4 25.5
6 27.5 31.2 25.1
7 27.7 32.2 24.8
8 27.9 32.8 25.5
9 27.5 33.3 25.2
10 26.7 31.5 24.8
11 27.4 32.9 24.5
12 27 34.7 20.1
Ngu6n : Trung tam Khi tLi<;1ng mi€n Nam
Bing 38. Dnh chit dit trong ving IIfnu rau Hoc IOn
ThOnld GIIlIIrI
71
71
72
75
79
80
80
80
74
86
77
76
cfu true Mt' Bat set cat co mun
Cacbon huu ca trung blnh b 2%
Ham IllQng set trung blnh b 27 %
Ham IllQng cat trung blnh 52 %
Ham IllQng thit trung blnh 21 %
Ty trQng kh6i (gcm-') 1.4
Bo a'm tllang dO'i 40 %
a E>a:t dLi<;1c phan IO<li dl,ja tren ban phan IO<li cua USDA (Klute vii Page, 1986);
bPhan tich biing cac phLi<1ng phap trong Dane(2002)
193 6
192 27
187 86
196 187
182 478
170 269
168 317
139 343
181 158
104 426
165 182
137 123
1.3 Nhe. dlO. vi. d'va danh gla nilro
Vung tr6ng rau Hoc Mon rat g§n vai khu dan
cll. Vung d~m giUa khu Wc canh tac va khu
dan cll rat nho. San pha'm tU vung nay chie'm
ph§n dang k€, khoang mQt ph§n ba thi
trlldng rau tieu thl,l t;;ti Tp. H6 Chi Minh. Do
do, thl/c hi~n danh gia rui ro (j khu vl/c nay
la rat dn thie't M bao dam chat IllQng thl/c
pha'm khi tOi tay nglldi tieu thl,l.
Ml,lc tieu cua vi~c danh gia rui ro (j day la
nang cao mac dQquan tam, xac dinh hQP
ph§n nao c6 rui ro cao nhat, so sanh rui ro
tllang d6i cua cac h6a chat khac nhau dllqc
sU' dl,lng tren khu vl/c va d~ xuat chie'n IllQC
quan 19.
Bang 39. Danb sacb cac thUDC tru slu cbinb su dl.lng uon vung ngbion cuu Heachit ThuOcnhem luqng thuilc aJ II/hal Thai gian cach Iv (ngavl (dll ngh!l % so dIJng
Cypermethrin Pyrethroid 0.3-1.5 7 61.B2
Fenobucarb Carbamate 0.6-1.5 7 50.61
Methidathion Uin huu ca 0.3-1 .5 7 30.91
Fenvalerate Pyrethroid 0.3-1.5 14 23.64
Endosulfan Clo huu ca 0.1-0.6 14 12.6
Bang 40. 011 doan pbln hD thUDC UU slu trOng tung bliP pban i'r mO binb wng u6ng rau (don VI: ppmJ
Ihi Oit Raucii
Endosulfan 4.S3E-06 1.9SE-02 1.42E-01
Cypermethrin 1.02E-09 1.4SE-02 9.S2 E-02
Fenobucarb S.27E-OS S.62E-02 6.34E-02
Fenvalerate 3.0SE-12 9.04E-03 3.97E-02
Meth idath ion 2.14E-12 4.9BE-03 9.92E-03
Vung tr6ng d i ngQt {j H6c Mon
HUlc Thovsinh
S.40E-06 S.70E-OS
6.74E-11 3.22E-OS
1.90E-04 7.S4E-OS
3.97E-OB 1.46E-06
2.38E-04 3.71 E-OS
Nh6m thljc hii\'n dlj an CARD cua
TnJang Dai hQc Nong Ulm
C,nling
2.4BE-04
1.64E-OS
2.0SE-03
4.17E-OS
8.30E-04
8
75
8
76
Bi. 41.10. _1l1li10 CIia IIIIU". evelHlene [a-elDlosuhll, j3-eldasuhn, elDlDsuhl suIfIbt) ilia lII,e III viI.utll raB DIi IIEUSAJ
8.5.3 Rol ro si oh thall luong dm (EcoRR] Chi so EcoRR dllQc tinh cho nam lo<).i thuoc tru sau trong nam hQp phan va dllQc trlnh bay trong hlnh 8 - 4.
Cypermethrin, end05ulfan va fenobucarb cho tha"y rui ro tha"p, trong khi fenvalerate va methidathion c6 rui ro khong dang ki:~. Endosulfan, h6a cha"t bi h<).n che su dl,lng cho rau
c6 la cho tha"y nguy co t6ng c(>ng cao.
E)oi vai phan lan h6a cha"t, nguy ca caD nha"t dllQc xac dinh trong da"t do cac h6a cha"t nay kha b~n trong da"t. Nguy ca cung caD trong rau cai nhiem endosulfan, cypermethrin va fenobucarb. E)(> b~n cua h6a cha"t trong hQp phan nha"t dinh la yeu to quan trQng nha"t trong danh gia chi so EcoRR. H6a cha"t c6 chi so EcoRR caD trong hQp phan nai chung c6 chu ky ban huy dai hon.
Xac sua"t phai nhiem tha"p nha"t trong hQp phan khong khL Do d6, phan lan thuoc tru sau c6 nguy ca khong dang k~ vai khong khL E)i~u nay c6 th~ dllQc giai thfch la nong dan Vi~t Nam khong su dl,lng may bay M phun thuoc ma phun b~ng tay. Cach phun nay gay ra nhi~u rui ro cho suc khoe nong dan nhllng it nguy ca cho moi trllang.
C6 th~ nh~n tha"y chi so EcoRR khong phai la gia tri rui ro tuy~t doi . Cac chi so nay chi la phep do tllong doi cua rui ro moi trllang, c6 th~ dllQc dung d~ so sanh rui ro giua cac h6a cha"t dung tren d6ng .
Bing 45. Rol ro theo PIRAMS dGl vGi nng tr6ng rau Hoc MGn
Hoachf. Rlil ro clia cac thAnh phtn khac nhau
NOngdAn NUI)cmt· lanlOa NuO'cng'm Thllcphfm C ypermeth ri n Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh
Endosulfan Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh
Fenobucarb Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh
Fenvalerate Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh
Meth idath ion Trung blnh Trung blnh Trung blnh Trung blnh Th a"p
8
79
8
80
1.6 Qui. I nil r. Mo hlnh PIRAMS du'QC sa dl,mg M xac djnh
rui ro cua tUng IQai h6a cha't ij tUng thanh
phan khac nhau. DO' Ii~u du'a vao thu du'Qc tU
cac cuoc di~u tra va tU phan tfch thl!C te'. Xe'p
h~ng rui ro theo PIRAMS du'qc trlnh bay trong
bang 45.
Sa dl,mg mo hlnh PIRAMS, c6 th~ nh~n tha'y la
khi giam Iu'qng sa dl,mg hi~n t~i, tang di~n tfch
vung d~m v.v thl xe'p h~ng rui ro cua nong
dan giam tU trung blnh xu6ng tha'p. ChI s6
PIRAMS cOng giam khi tang thCii gian cach Iy
hay tang sI! tu'dng hqp cua bi~n phap canh tac
vdi IPM. T6m I~i, cac chie'n lu'Qc quan Iy rui ro
da trlnh bay ij phan tren (Bang 14, 15, 16 va
17) hoan toan c6 th~ giup giam rui ro.
1.7 l'llu,. Ke't hqp vdi danh gia rui ro bang mo hlnh
EcoRR, danh gia xac sua't va thu'dng s6 rui ro,
mo hlnh PIRAMS chI ra nhO'ng bi~n phap canh
tac hi~n t~i gay ra rui ro dang k~ cho san
phii'm, sac khoe con ngu'Cii va moi tru'Cing.
Rui ro do endosulfan gay ra d~c bi~t khong
th~ cha'p nh~n. M~c du nghien cau tru'dc
day tU chq thanh ph6 cho tha'y khong c6
m~u nao c6 chaa du' Iu'Qng cao hdn MRL,
nghien cau gan day d~t ra m6i quan tam v~
san phii'm bj nhi~m. NhO'ng san phii'm nay
du'Qc Ia'y tU luc thu ho~ch c6 chaa nang do
cao endosulfan va cac san phii'm chuy~n h6a
cua n6.
Vi~c danh gia rui ro nay cho tha'y sI! quan
tr.k thu'Cing xuyen du' Iu'Qng endosulfan va
cac cac d~n xua't cua n6 tru'dc khi du'a san
phii'm ra thj tru'Cingla ra't dn thie't. D~ c6
mot sI! ki~m soat cha't Iu'Qng t6t, vi~c sang
IQc mot Iu'qng Idn m~u la di~u dn thie't.
Di~u nay c6 th~ d~t du'Qc bang cach sa dl,mg
cac test ELlSA va sau d6 ke't qua c6 th~ ki~m
chang I~i bang cac phu'dng phap s~c ky long
ho~c khf.
Mlt st phUIID phap nhanh phat hien dU luonD thute • • •
bio ve thue vit • • •
81
82
Con nguoi da bie't v€ hoa hoc mi~n dich tU I~u
nhung ti€m nang ang dvng r(mg rai cua n6 M danh gia mac do 0 nhi~m moi truong mai
duqc bie't de'n g~n d~y. Co sa cua phuong
phap hoa mi~n dich la dl,l'a vao cac khang thg
d~c hi~u. Ra't nhi€u khang th€ d~c hi~u da
dUQc san xua't M phvc vv vi~c danh gia mac
do 0 nhi~m moi truong va sac khoe con nguoi,
kigm tra duluQng thu6c bao v~ thl,l'c v~t va cac
san ph~m chuygn h6a cua n6, vi sinh v~t trong
thl,l'c ph~m, kim IO<;l.i n~ng, doc to' na'm m6c
v.v ...
C6 thg n6i phuong phap h6a mi~n dich la mot
phuong phap mai lien h~ khang khit vai
chuyen nganh hoa ph~n tich. E>6i vai thu6c
bao v~ thl,l'c v~t, phuong phap nay khong
nhung ph~n tich dUQc ra't nhi€u IO<;l.i thu6c ma
con ph~n tich dUQc nhung d~n xua't cua
chung.
Nhung d~c digm d6 da t<;l.O cho ph~n tich hoa
mi~n dich tra thanh cong cv quy gia dg danh
gia moi truong va ph~n tich thl,l'c ph~m v.v ...
M~c d~u v~y, mai de'n thang 6/1992 t<;l.i hOi
nghi aLas Vegas (My) the' giai mai th~t sl,l' chu
y de'n vi~c Slt dvng phuong phap nay M ph~n tich thl,l'c ph~m, h6a cha't nong nghi~p, san
ph~m h6a hoc va d€ c~p de'n mot s6va'n d€
nh~m khuye'n khich ap dvng rong rai phuong
phap h6a mi~n dich nhu sau:
• Thong tin d~y du giua nha san xua't cac bo
kit M ch~n doan va nguoi slt dVng.
• Phat trign tieu chu~n va quy dinh huang
d~n M cac ben lien quan thua nh~n ke't
qua (mot sO' hQP d6ng kinh te' v~n chua
cong nh~n ke't qua khi Slt dvng phuong
phap ph~n tich nhanh)
• Chuong trlnh dao t<;l.O cho nguoi di€u hanh
va slt dVng v.v ...
Thu6c bao v~ thl,l'c v~t la che' ph~m c6 ngu6n
g6c tU hoa cha't, thl,l'c v~t, dong v~t, vi sinh
v~t ... dung dg phong tru sinh v~t g~y h<;l.i cho
cay tr6ng, dLiQC sli' dvng ngay cang rong rai a nLidc ta (d~c bi~t la CClc IO<;li thu6c co ngu6n
g6c tU hoa ch~t). M~t tfch cljc cua vi~c dung
hoa ch~t ban v~ thljc v~t da dLiQC d€ c~p
nhi€u, nhLing m6i nguy h<;li, rui ro khi l<;lm
dvng thu6c lam anh hLiang d€n moi trLii'Jng
sinh thai, sGc khoe con ngLii'Ji thr cho de'n nay
v~n chLia co bi~n phap d€ phong huu hi~u.
EJ€ ki€m nghi~m, ph~n tfch dLi ILiQng thu6c
ban v~ thljc v~t va doc to' n~m m6c
(mycotoxin) co nhi€u phLiong phap nhLi:
phLiong phap truy€n th6ng (phLiong phap
chu~n) trong phong thi nghi~m, doi hoi d~u tLi
trang thie't bi d~t ti€n kho v~n hanh (dn can
bo ph~n tfch hoa hQc chuyen nghi~p, an t~m
yeu ngh€, g~n bo vdi phong thi nghi~m),
khong th€ tra li'Ji ke't qua ngay M kip xu~t
hang ho~c canh ban cho ngLii'Ji tieu dung.
Thljc te' chi mot sO' phong thi nghi~m a nLidc ta
mdi co th€ ph~n tfch dLiQC dLi ILiQng thu6c ban
v~ thljc v~t va doc to' n~m m6c.
PhLiong phap nhanh nhLi da noi a tren da dLiQc
nhanh chong phM tri€n nhiim b6 sung (bd
sung chtJ kMng thtJ IOiili tru) cho phLiong phap
chu~n , nhiim sang IQc m~u d€ ki€m tra ph~n
tich m~u kip thi'Ji vdi sO' ILiQng Idn.
Thu6c tru s~u dLiQc chia lam 4 nhom chinh:
Nh6m g6c phospho hU'u eel: dung kha ph6
bie'n, doc tinh can nhLing ph~n huy nhanh nhLi
diazinon, DVP, malathion, chlorpyrifos,
fenitrothion, phosalone ...
Nh6m g6c carbamate: dung ph6 bie'n, doc tfnh
ca~, ph~n huy nhanh nhLi methomyl, cartap,
BPMC, ...
Nh6m g6c do huu ca: doc tinh can va r~t b€n
trong moi trLii'Jng tV nhien, trong co th€ dong
thljc v~t va tfch luy I~u trong mo ma. EJ<;li di~n
cua nhom nay dLiQC d€ c~p nhi€u nhLi DDT,
dieldrin, endosulfan, ...
NhOm cue tang hqp: doc tfnh th~p dO'i vdi
dong v~t co vu. DLidi tac dong cua anh sang va
cac enzyme trong c~y, cac ch~t trong nhom
nay dLiQc chuy€n hoa thanh hQP ch~t trung
gian it doc hon. EJ<;li di~n cua chung g6m
cypermethrin, fenvalerate, delthamethrin ...
Ngoai phLiong phap chu~n va ELlSA ngLii'Ji ta
con dung phLiong phap RBPR (Rapid Biological
test for Pesticide Residue) dlja vao Slj Gc che'
enzyme acetylcholinesterase dLiQC gidi thi~u a AOAC nam 1980. Thljc ch~t bo kit GT cua
Thai Lan ma mot sO' don vi dang ap dvng hi~n
nay d€u dlja tren nguyen t~c Gc che' enzyme
noi tren. TrLidc d~y Ph~n vi~n Cong ngh~ sau
thu hO<;lch chung tOi da cai tie'n phLiong phap
RBPR cua EJai Loan thli' nghi~m co ke't qua
dang tin c~y khi ki€m tra dLi ILiQng thu6c tru
s~u photpho huu co va carbamate a Tp. HCM
va cac tinh phfa Nam. Tuy nhien phLiong phap
nay chi ki€m tra dLiQc nhom photpho va
carbamate. Do do dn phM tri€n cac bo kit thli'
d€ ki€m tra dLi ILiQng thu6c tru s~u nhom clo
huu co, nhom cuc va mycotoxin ma trLidc m~t
9
83
9
84
la aflatoxin va ochratoxin. Ti€c r~ng tai li~u
d~ c~p Mn phuang phap ki€m tra nhanh
nhom cuc con h.;m ch€, chung toi chua co
dip khao nghi~m nen trong t~p sach nay chi
gioi thi~u mQt 56 t<;lP chi trong ph~n tai Ii~u
tham khao.
Phuong phap phiin tich nhanh vel M th6ng dam bao cha't luqng d Vi~t Nam