Czy preparaty robione wciąż mają miejsce we współczesnym … · Preparaty robione •Lek apteczny (preparat galenowy) – "produkt leczniczy sporządzony w aptece zgodnie z przepisem

Czy preparaty robione wciąż mają

miejsce we współczesnym

lecznictwie dermatologicznym?

Waldemar Placek

Katedra i Klinika Dermatologii

Chorób Przenoszonych Drogą Płciową

i Immunologii Klinicznej

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski (Olsztyn)

Preparaty robione

• Lek galenowy – zwyczajowa nazwa leku aptecznego, sporządzonego z surowców roślinnych, zwierzęcych i/lub mineralnych według przepisu zamieszczonego w farmakopei lub receptariuszu (np. Receptarium polonicum Głowackiego). Dawniej terminem tym określano wszystkie leki sporządzane w aptece. Obecnie leki galenowe są stosowane głównie jako środki pomocnicze przy wyrobie leków recepturowych

• Nazwa pochodzi od nazwiska rzymskiego lekarza Galena, który opracował i podał wiele receptur przygotowania takich leków.

Wilkipedia

Preparaty robione

• Lek apteczny (preparat galenowy) – "produkt leczniczy sporządzony w aptece zgodnie z przepisem przygotowania zawartym w Farmakopei Polskiej lub farmakopeach uznawanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej przeznaczony do wydawania bezpośrednio w tej aptece."

• Leki apteczne nie są – podobnie jak leki recepturowe – lekami gotowymi, wyprodukowanymi w fabryce farmaceutycznej, ale w odróżnieniu od recepturowych, sporządzane są według receptur opracowanych i opublikowanych w farmakopei krajowej lub któregoś z państw UE. Leki takie nie są zatem sporządzane - w odróżnieniu od recepturowych - na zapotrzebowanie konkretnego pacjenta, zapisane na receptę od lekarza, tylko "na skład", po to, aby w razie pojawienia się zapotrzebowania były natychmiast dostępne.

1. definicja według ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135

Lek robiony

• Lek recepturowy – produkt leczniczy sporządzony w aptece według recepty lekarskiej lub jej odpisu, zgodnie z posiadaną przez farmaceutę wiedzą fachową i zasadami dobrej praktyki aptekarskiej. Przepisanie leku recepturowego umożliwia lekarzowi dobranie składu jakościowego i ilościowego preparatu do stopnia zaawansowania choroby i indywidualnych cech chorego. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych

ze środków publicznych, art. 5 ust. 11, Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135

Lek recepturowy

• do niedawna od zawsze - podstawowy arsenał terapeutyczny w dermatologii

• sporządza się na podstawie recepty, na której lekarz (lub felczer) określa skład leku oraz jego formę końcową. Leki te sporządzane są z chemicznych lub roślinnych surowców farmaceutycznych, na przykład ziół, a także z niektórych leków gotowych. Pełna lista leków, które mogą stanowić surowce farmaceutyczne, znajduje się w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 24 kwietnia 2003 roku.

Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 855

Leki recepturowe

• obecnie sporządzane są wyłącznie w aptekach dysponujących odpowiednim zapleczem lokalowym wraz z wyposażeniem, jak również uprawnionym do tego personelem. Leki recepturowe nie mogą być przygotowywane w punktach aptecznych gdyż w wykazie produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu w punktach aptecznych nie umieszcza się surowców do wykonywania leków recepturowych.

Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 151

Sposób przepisywania

• Na jednej recepcie można wypisać tylko jeden lek recepturowy (natomiast może być przepisana jego podwójna ilość – a w przypadku maści nawet dziesięciokrotna, czyli 1 kg, jeżeli będzie zachowana trwałość w okresie stosowania przez pacjenta).

• Skład leku recepturowego powinien być podany w języku łacińskim. Nazwy każdego składnika są zapisywane od nowego wiersza od dużej litery w dopełniaczu (np. wazelina biała: Vaselini albi – mianownik: Vaselinum album)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2014 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich,

Dz.U. z 2014 poz. 1239

Skład musi uwzględniać

następującą kolejność substancji:

• Leki główne (basis)

• Leki wspomagajace (adiuvans)

• Substancje nadające smak, zapach lub

wyglad (corrigens)

• Podstawę, podłoża, rozpuszczalniki

• (vehiculum, constituens,

excipiens, solvens, menstruum)

Renata Jachowicz (red.): Receptura apteczna.

Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo

Lekarskie PZWL, Warszawa 2007

Sposób preskrypcji

• Ilości składników podaje się cyframi arabskimi w gramach (np. Acidi salicilici 3,0).

• Na końcu preskrypcji pojawia się formuła Misce fiat (w skrócie M.f.) – na przykład M.f.ung., czyli „sporządź maść (zmieszaj, niech się stanie maść)”. Przy ilości składników recepturowych często pojawiają się skróty aa, czyli „w równych częściach”, lub aa ad, czyli „w równych częściach do”.

• Przykład:

• Rp. Eucerini Aquae dest. aa ad 100,0 M.f. ung.

• Powyższe oznacza, że należy zmieszać z sobą po 50 g euceryny (podłoża maściowego) i wody destylowanej.

Sposób sporządzenia • Sporządzenie leku recepturowego polega na:

1. połączeniu w odpowiedni sposób składników:

- rozpuszczeniu lub zdyspergowaniu substancji leczniczych i

pomocniczych w odpowiednim rozpuszczalniku lub podłożu

- rozdrobnieniu, zmieszaniu składników stałych

- zmieszaniu składników płynnych

2. przeniesieniu do opakowania właściwego dla danej postaci leku

3. zaetykietowaniu

• Leki w aptece sporządza farmaceuta lub technik farmaceutyczny.

Technik farmaceutyczny nie może sporządzać leków z

substancjami bardzo silnie działającymi (wykaz A), odurzającymi

(wykaz N) oraz leków w warunkach aseptycznych.

Postaci leków recepturowych

• Roztwór (solutio, sol.)

• Okłady rozgrzewajace i chłodzące (kompresy)

• Barwniki

• Krople (guttae, gtt.)

• Zawiesina, papka, puder płynny, (suspensio, susp. lotio)

• Emulsja (emulsio, eml)

• Maść (unguentum, ung)

• Krem (creamor)

• Mazidło (linimentum, lin.)

• Żel (gel)

• Puder i zasypka (pulvis, pulv.)

• Pasta (pasta)

• Kleina

Leki recepturowe niezastapione

• Dithranolum ( anthralinum, cignolinum, 1,8-dihydroksy-9(10H)-antracenon)

• Maść Cygnolinowa – stężenia od 0.10% do 5%

• Klasyczna Cygnolina, cygnolina połączona z kwasem salicylowym i wazeliną.

• Kwas Salicylowy zwiększa trwałość i skuteczność Cygnoliny.

• Rp. Cignolini od 0,10 do 5,0 Acidi Salicyli od 1,0 do 5,0 Vaselini flavi ad 100,0 M.f.ung.

Pasta cynkowa

stężenia 0.15%, 0.2% i 0.4%

Pasta cygnolinowa

• Cygnolina na podłożu pasty cynkowej. Pierwsza receptura najsłabsza różni się nieco składnikami. Pasty cynkowe mniej brudzą i można je mieć nałożone na zmiany znacznie dłużej. Pasty z Cignolinum, w których skład wchodzi Zincum oxydatum, muszą odznaczać się odczynem kwaśnym (np. dodatek min. 0,1 % Acidum salicylicum)

• Rp. 1

Cignolini 0,15 Acidi salicylici 3,0 Paraffini liquidi 4,0 Pastae Zinci ad 100,0 M.f.pasta

Pasta Farbera

• Pasta Farbera analogicznie do past cynkowych jest mniej brudząca i zalecana do długiego trzymania na zmianach.

• Rp.

Cignolini od 0,1 do 0,4 Acidi salicylici 2,5 Ol. paraffini 5,0 Pastae Zinci ad 100,0 M.f.pasta

Rp. 2

Cignolini od 0,2 -0,5

Acidi salicylici od 0,3

do 0,5

Paraffini solidi od 5,0

do 10,0

Pastae Zinci ad 100,0

M.f.pasta

Cygnolina płynna - do stosowania

na skórę głowy - dwa stężenia

Cygnolina płynna jest zalecana do stosowania na głowę.

• Rp.:

Cignolini od 1,25 do 5,0 Collodi elastici ad 250,0 M.f.sol.

• Rp.:

Cignolini od 0,15 do 0,2 Acidi salicylici 1,0 30% Spir. Vini ad 100,0 M.f susp

M.D.S. Zewn.

• Rp.:

Cignolini 0,4 Acidi salicylici 0,5 Paraffini liquidi 70,0 Butyri Cacao ad 100,0

Mf. Lin.

• Rp.:

Cignolini 0,1

Acidi salicilici 0,5

Liquor Carb. Det. 15,0

Aetheri

Spir. Vini 96o aa ad 100,0

Mf sol.

DS. do smarowania głowy

Preparaty mieszane

• Maść Cygnolinowa z dodatkiem Proderminy (Pix lithanthracis – dziegieć, smoła pogazowa, Pix liquida Pini dziegieć sosnowy), większa skuteczność kuracji, zmniejsza odczyn rumieniowy.

• Rp.

Cignolini od 0,1 do 5,0 Acidi salicylici 2,5 Prodermini (s. Picis liq. Pini)10,0 Vaselini flavi ad 100,0

Mf: ung

DS.: zewnetrznie

Preparaty mieszane

• Rp.:

Hydrocortisoni 0,5

Ac. Salicilici 3,0

Pixi liq. Pini 2,0

Vaselini albi ad 100,0

Mf ung.

DS., 2 x dziennie na

ogniska łuszczycowe

w miejscach delikatnych

• Rp.:

Sulfuris ppti

Acidi salicilici

Pixi liq. Pini aa 5,0

Vaselini flavi ad 100,0

Mf ung.

DS., 2 x dziennie na

miejsca chorobowe

Leki złuszczające

skóra owłosiona głowy • Rp,:

Ac. Salicilici 10,0

in Ol. Ricini solv. q.s.

Adipis suilis ad 100,0

Mf.:ung

• Rp.:

Ac salicilici 10,0

in Ol. Ricini solv. q.s.

Sulfuris ppti 5,0

Pixi Liq, Pini 15,0

Adipis suilis ad 100,0

Mf ung

• Rp.:

Pixi Liq.Pini 15,0

Saponis Kalini 30,0

Spir vini 96o ad 100,0

Mf.: lin

Rp.:

Acidi salicilici 10,0

in Ol. Ricini solv. q.s.

Acidi lactici

Ureae aa 10,0

in aquae dest solv. q.s.

Eucerini anhydrici

Adipis suilis ad 100,0

Mf ung

Leki złuszczające – paznokcie

• Rp.:

Ureae 40,0

in Aquae dest . solv. q.s.

Acidi salicilici 15,0

in Ol. Ricini solv. q.s.

Lanolini

Vaselini flavi ad 100,0

Mf ung

Ds. na paznokcie 1 x dziennie przez minimum 5 dni

• Rp.:

Picis liq. Pini

Acidi salicilici aa 5,0

Prednisoloni 0,25

Pastae Zinci ad 100,0

Mf. Pasta

Ds. 1 x dziennie na wały paznokciowe przez 2 tygodnie

Leki przeciwświądowe

• Rp.:

Anesthesini 5,0-10,0

Mentholi 2,0-5,0

3% sol acidi borici

Eucerini anhydrici

Vaselini albi ad 100,0

Mf: ung

DS.: przeciwświądowo zewnętrznie na skórę kilka razy dziennie

• Rp.:

Anestezini 5,0

Mentholi 1,0

Glycerini 30,0

Spir. Vini 70oad 100,0

Mf . sol.

DS.: przeciwświądowo zewnętrznie na skórę owłosioną głowy kilka razy dziennie

Leki przeciwświądowe

• Rp.:

Mentholi

Thymoli

Phenoli aa 0,5

Spir. vini 70% ad 100,0

Mf.: sol.

DS. zewnętrznie przeciwświądowo

• Rp.:

Resorcini 3,0

Crotalgini 10,0

Spir. vini 70% ad 100,0

Mf.: sol.

DS.: zewnętrznie przeciwświądowo

• Rp.:

Resorcini 3,0

Trae. Capsici 5,0

Spir. vini 70% ad 100,0

Mf sol.

DS.: zewnętrznie

Leki przeciwświądowe i odkażające

• Rp.:

Mentholi 1,0

Anastezini 5,0

Pyoctyanini 0,5

Zinci oxydati

Talci veneti aa 20,0

Glyceroli 10,0

Aq. purificatae ad 100,0 M.f.lin.

Ds. smarować całe ciało 2 x dziennie w przebiegu ospy wietrznej

• Rp.

Zinci oxydati

Talci veneti

Glyceroli

Spiritus Vini

Aq.purificea aa ad 100,0 M.f.lin.

AZS

• Protopic, Elidel od 2 r. życia

• Sterydy od 1 lub 2 roku życia (Advantan, Locoid, Laticort, Elocom )

• Leki robione nie mają ograniczeń

• Rp.:

2% sol. Acidi borici

Vaselini albi

Eucerini anhydrici aa ad 100,0

Mf. Ung

Ds. zewnętrznie

• Rp.:

Hydrocortisoni 1,0

Ichthioli

Oleum Pixi aa 2,0

Pastae zinci ad 100.0

Mf. Pasta

Ds. zewnetrznie

Rosacea

• Ung metronidasoli

#

• 20% acidi azelaici gel

#

• 15% acidi azelaici ung

• Rp.:

Zinci sulfurici 70,0 Cupri sulfurici 20,0 Camphorae tritae 10,0

in spir. vini solve q.s.

Saphrani 4,0 Aquae dest. 1000,0

Mf Aqua Dalibour

Ds. do przemywania 3 x dziennie

• Rp.:

Ammoni sulfobituminici

Metronidasoli subst.

Acidi salicilici aa 2.0

Pastae zinci

Lekobasae aa ad 100,0

Mf pasta

DS. na noc na twarz

Occular rosacea

• Rp.:

Hydrargii ppti albi 0,1

Vehiculum ad 10,0

Mf. Ung occularis

DS. smarować brzegi

powiek 2 x dziennie

• Rp.:

2% sol. Arg. Nitrici

Da 10,0

MDS, zakraplać po 1

kropelce do oka

Emolienty

• Rp.:

Aquae dest 40,0

Ung Cholesteroli ad 100

Mf crem

DS. na całą skórę kilka razy dziennie

• Rp.:

Ureae 5,0 - 10,0

in Aquae dest. solv. q.s.

Ung Cholesteroli ad 100,0

Mf.: ung

DS. na całą skórę kilka razy dziennie

• Rp.:

Paraffini liquidi 30,0

Eucerini od 100,0

Mf crem

DS. na skórę całego ciała

przynajmniej 2 x dziennie

• Rp.:

Siloli 1,0

Glyceroli 10,0

Ung Cholesteroli ad 100,0

Mf ung

DS. co najmniej 2 x dziennie

ANTIHYDROTICA

Remedium antyhydroticum • Rp.

Urotropini 15,0

Spir. Lavandulae 10,0

Aq. purificatae ad 100,0 M.f.sol.

DS. naciera ć pocące się części ciała 2 x dz.

• Rp.:

Tannini 0,25

Acidi acetici glac. 2,75

Ol. Lavandulae gtt Nr X

Spir. Vini 70º ad 100,0

Mf. Spiritus antihydroticus

DS. płyn do przecierania rąk kilka razy dz.

ANTIPARASITICA

• Rp. :

Saponis Kalini 30,0

Adepis suilli 30,0

Sulfuris ppt. 15,0

Calcii carbonici ppt. 10,0

Picis Liquidae Pini 15,0

M.f.ungt. Unguentum Wilkinsonii Ungt. Sulfuratum comp.

• Wykonanie: Sapo i Pix Liquida Pini ogrzewać stale mieszając do utworzenia jednolitej masy Pozostałe składniki można wygodnie dodawać recepturowo na zimno.

• Rp.

Butapirazoli Natrii 0,02

Aq. purificatae ad 100,0

M.f. Solutio antipediculosi

(płyn p. wszawicy w/g Barwińskiego )

DS. wcierać w skórę głowy Uwaga: Przygotowywać ex tempore. Nie stosować żadnych dodatków

Preparaty niegdyś bardzo modne

• Rp. :

Camphorae

Gummi acaciae aa 6,0

Sulfuris ppt. 25,0

Aq. Calcis ad 200,0

Mf.: Lotio cosmetica

Kummerfeld

S. do smarowania

Przed u życiem zmieszać

• Rp.:

Argenti nitrici 0,2

Balsami Peruviani 2,0

Vaselini flavi ad 20,0

Mf.: Unguentum

Mikulicz (Ungt. nigrum.

Ungt. Bilrothi )

DS. zewnętrznie

Preparaty dostosowane do potrzeb

pacjenta

• Rp.:

Acnemycin plus lg 1

Erythromycini subst 3,0

Glyceroli 85% 30,0

Spir vini 70o od 100,0

Mf.: sol

Ds.: smarować buzię i

plecy 2 x dziennie

• Rp.:

Sol Clindamycini 1%

Acnatac aa 30,0

MDS smarować buzie 2 x

dziennie

Linimentum

• Rp.:

Ol. Lini

Aquae Calcis aa ad 100,0

Mf. Linimentum

• Rp.:

Camphorae tritae 2.0

Ol Raphae,

Ol Lini

Aquae Calcis aa ad 100,0

Mf. linimentum

• Erytrodermia

• Odmroziny

Płyny drażniace

• Rp.:

Tr-a Chinae

Tr-a Capsici aa10,0

Resorcini 1,0

Ac. Salicilici 3,0

Glycerini 30,0

Spir vini ad 100,0

Mf.: sol

DS. wcierać 2 x dziennie

• Rp.:

Cignolini 0,1 – 1,0

Acidi salicilici 0,5 – 1,0

Aetheri

Spir vini aa ad 100,0

Mf sol

Ds. wcierać 1 x dziennie na noc rano zmyć

Najczęściej stosowane składniki

• Cygnolina

• Kwas salicylowy

• Kwas borny

• Ichtiol

• Cholesterol

• Eyceryna

• Lanolina

• Wazelina

• Smalec wieprzowy

• Oliwa z oliwek

• Olej rycynowy

• Olej rzepakowy

• Olej lniany

• Parafina stała

• Parafina ciekła

• Glicerol

• Woda wapienna

• Etanol

Najczęściej stosowane składniki

• Mentol

• Anastezyna

• Mydło potasowe

• Kwas mlekowy

• Siarka strącona

• Rezorcyna

• Dziegieć sosnowy

• Dziegieć brzozowy

• Prodermina

• Prednizolon

• Hydrocortizon

• Mleczan etakrydyny

• Siarczan miedzi

• Siarczan cynku

• Tlenek cynku

• Metronidazol

• Talk

• Detreomycyna

Najczęściej stosowane składniki

• Siarczan neomycyny

• Siarczan gentamycyny

• Nystatyna

• T-ra Capsici

• T-ta Chinae

• Rezorcyna

• Tlenek rtęci biały

• Mocznik

• Tymol

• Fenol

• Azotan srebra

• Żelatyna

Podsumowanie

• Leki recepturowe są niezastąpione w leczeniu, na pewnym etapie,

• niektórych postaci łuszczycy

• Atopowego zapalenia skóry

• Trądziku różowatego

• Trądziku pospolitego

• Świądu

• Świerzbu

• Łysienia plackowatego

Dziękuję

Państwu za

uwagę