1. Changing life stories Zabawne i proste czynności do wykonania z twoim małym dzieckiem w domu Czas współny
1.
Chan
ging
life
sto
ries
Zaba
wne
i pr
oste
cz
ynno
ści d
o w
ykon
ania
z
twoi
m m
ałym
dz
ieck
iem
w d
omu
Czas
wsp
ółny
2. 3.
Wita
my
Rozm
owa
z ni
emow
laki
em
lub
mał
ym d
ziec
kiem
i dz
iele
nie
się
ksią
żkam
i daj
e m
u na
jleps
zy s
tart
w ż
ycie
.
Jako
rodz
ic m
asz
szcz
egól
ną
rolę
do
odeg
rani
a. D
obra
w
iado
moś
ć je
st ta
ka, ż
e ni
e tr
zeba
być
eks
pert
em, b
y po
móc
dzi
ecku
, aby
był
o go
tow
e do
nau
ki.
Gwie
zdne
wsk
azów
kiGw
iezd
ne w
skaz
ówki
w te
j ksi
ążce
zaw
iera
ją
wsp
ania
łe p
odpo
wie
dzi,
w ja
ki s
posó
b m
ożes
z w
espr
zeć
swoj
e dz
ieck
o w
nau
ce i
przy
goto
wać
je
do
szko
ły.
Pom
ysły
do
rozm
ówW
ykor
zyst
aj p
omys
ły d
o ro
zmów
, aby
pom
óc
dzie
cku
w ro
zbud
owan
iu ję
zyka
, któ
ry b
ędzi
e m
u po
trze
bny
w s
zkol
e.Ab
y ro
zpoc
ząć
wyp
róbu
j kilk
a po
niżs
zych
pr
zykł
adów
: Wię
cej p
omys
łów
moż
na z
nale
źć n
a st
roni
e in
t.: s
mal
l-ta
lk.o
rg.u
k.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaTw
oje
dzie
cko
będz
ie u
wie
lbia
ło, g
dy p
owie
sz
mu
„dob
ra ro
bota
"! W
iele
poc
hwał
pom
oże
Twoj
emu
dzie
cku
pocz
uć s
ię d
obrz
e.
Czy
wie
sz, ż
e dz
ieci
uc
zą s
ię w
iele
rzec
zy
popr
zez
pros
te, c
odzi
enne
do
świa
dcze
nia
z To
bą!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yRo
zmaw
iaj z
dzi
ecki
em k
iedy
tylk
o m
ożes
z - id
ąc
spac
erem
po
ulic
y, w
aut
obus
ie, g
dzie
kolw
iek!
D
ziec
ko m
oże
się
od c
iebi
e na
uczy
ć w
ielu
no
wyc
h sł
ów.
4. 5.
Rozm
awia
j, gr
aj, c
zyta
jRo
zmów
ki m
ają
znac
zeni
e!Ro
zmaw
iaj z
dzi
ecki
em n
a zm
ianę
i sł
ucha
j z n
im.
Dzi
eci u
czą
się,
zad
ając
pyt
ania
, opo
wia
dają
c o
swoi
ch p
omys
łach
, opi
sują
c to
, co
wid
zą,
zast
anaw
iają
c si
ę na
gło
s.
Kied
y ro
zmaw
iasz
z d
ziec
kiem
, moż
ecie
się
ra
zem
baw
ić. S
prób
uj:
• Za
daw
ać p
ytan
ia•
Mów
ić o
cod
zien
nych
doś
wia
dcze
niac
h•
Opo
wia
dać
żart
y•
Zach
owyw
ać s
ię g
łupk
owat
o•
Grać
w g
ry•
Śpie
wać
pio
senk
i
Czy
wie
sz, ż
e im
wię
cej r
ozm
awia
sz
ze s
woi
m d
ziec
kiem
i im
wię
cej s
łów
on
o us
łysz
y, ty
m le
piej
będ
zie
radz
iło
sobi
e w
szk
ole
w w
ieku
10
lat?
Gwie
zdna
wsk
azów
kaW
ięce
j pom
ysłó
w z
najd
zies
z na
str
onie
int.:
lit
erac
ytru
st.o
rg.u
k/fa
mily
-zon
e/
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
rozm
awia
j z d
ziec
kiem
o ty
m, c
o ro
bisz
po
dcza
s co
dzie
nnyc
h cz
ynno
ści,
taki
ch ja
k so
rtow
anie
pra
nia
czy
robi
enie
kol
acji.
Bądź
zab
awny
D
ziec
i ucz
ą si
ę ro
zum
ieć
świa
t pop
rzez
za
baw
ę!
Zaba
wa
jest
bar
dzo
waż
na d
la ro
zwoj
u dz
ieci
. Zab
awa
z in
nym
i dzi
ećm
i pom
aga
nauc
zyć
się
kom
unik
ować
, baw
ić s
ię n
a zm
ianę
, dzi
elić
się
i za
przy
jaźn
iać.
Dzi
eci l
ubią
wyk
orzy
styw
ać s
woj
ą w
yobr
aźni
ę do
zam
ieni
ania
różn
ych
rzec
zy w
prz
edm
ioty
do
zaba
wy.
Moż
esz
dost
arcz
yć u
bran
ia, t
akie
jak
buty
dla
do
rosł
ych,
ubr
ania
, tor
by, a
naw
et p
uste
po
jem
niki
- du
że p
udeł
ka s
ą św
ietn
e!
Czy
wie
sz, ż
e um
ożliw
ieni
e dz
ieck
u w
ybor
u te
go, w
co
chci
ałob
y si
ę ba
wić
, pr
omuj
e je
go n
ieza
leżn
ość
i pom
aga
mu
przy
goto
wać
się
do
szko
ły?
Pom
ysł d
o ro
zmow
yD
ołąc
z i w
ciel
się
w p
osta
ć po
dcza
s fa
ntaz
yjne
j za
baw
y sw
ojeg
o dz
ieck
a! Z
adaw
aj m
u py
tani
a ja
ko g
rany
boh
ater
lub
opis
z, co
robi
sz. D
aje
to
dzie
cku
moż
liwoś
ć us
łysz
enia
now
ych
słów
i ro
zwią
zani
a pr
oble
mów
.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaJe
śli g
ra je
st
ożyw
iona
lub
bard
zo
hała
śliw
a, ud
ajci
e si
ę do
pob
liski
ego
park
u!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
dzie
l się
op
owia
dani
em:
„Jedz
iem
y na
polo
wan
ie
na n
iedź
wie
dzie
", a
nast
ępni
e ud
ajci
e si
ę na
wyi
mag
inow
ane
polo
wan
ie n
a ni
edźw
iedz
ie d
ooko
ła
swoj
ego
ogro
du lu
b m
iejs
cow
ego
park
u!
6. 7.
Odc
zyty
wan
ie z
nakó
wN
apis
y są
wsz
ędzi
e!
Dzi
eci ż
yją
w ś
wie
cie
pełn
ym n
apis
ów i
wsz
ędzi
e w
idzą
wia
dom
ości
, zdj
ęcia
i lo
goty
py.
Rozp
ozna
nie
ich
ulub
ione
j res
taur
acji
lub
nazw
y su
perm
arke
tu to
pie
rwsz
e kr
oki w
nau
ce
czyt
ania
i pi
sani
a.
Czy
wie
sz, ż
e im
wię
cej
dzie
cko
będz
ie w
idzi
ało,
ty
m w
ięce
j będ
zie
chci
ało
czyt
ać!
Gwie
zdna
wsk
azów
kaU
pew
nij s
ię, ż
e tw
oje
dzie
cko
wid
zi,
że c
zyta
sz rz
eczy
, któ
re lu
bisz
, tak
ie ja
k ks
iążk
i, cz
asop
ism
a, ko
mik
sy, p
odrę
czni
ki,
prze
pisy
lub
inst
rukc
je i
pow
iedz
mu,
dl
acze
go to
robi
sz.
Pom
ysł d
o ro
zmow
yKi
edy
jest
eś z
dzi
ecki
em, s
pójrz
na
znak
i, sy
mbo
le,
logo
i sł
owa
wok
ół s
iebi
e. Z
achę
ć je
do
poka
zani
a ic
h To
bie
i pom
óż m
u „o
dczy
tać"
te, k
tóre
ro
zpoz
na!
Jedz
cie,
śpi
jcie
, rus
zajc
ie s
ięKa
rm ro
snąc
e ci
ała
dzie
ci!
Różn
orod
na i
uroz
mai
cona
die
ta z
e św
ieży
mi o
woc
ami,
war
zyw
ami i
nab
iałe
m je
st w
ażna
dla
org
aniz
mu
i k
ości
, aby
rosł
y zd
row
o. G
otow
anie
od
pods
taw
moż
e by
ć ta
ńsze
niż
kup
owan
ie g
otow
ego
jedz
enia
. Pot
raw
y su
che
lub
w p
uszk
ach,
taki
e ja
k m
akar
on, p
omid
ory
i f
asol
a, to
dob
re, t
ańsz
e za
mie
nnik
i, z
któr
ych
moż
na
przy
rząd
zić
wie
le ró
żnyc
h da
ń.
Czy
wie
sz, ż
e w
iele
sup
erm
arke
tów
ma
świe
tne
pom
ysły
na
prze
pisy
na
posi
łki,
któr
e ni
e są
zby
t dro
gie?
Moż
esz
rów
nież
po
szuk
ać w
Inte
rnec
ie in
nych
pom
ysłó
w:
good
tokn
ow.c
o.uk
/foo
d/re
cipe
-col
lect
ions
Pom
ysł d
o ro
zmow
yZa
anga
żuj s
woj
e dz
ieck
o po
dcza
s go
tow
ania
, ro
zmaw
iają
c z
nim
o ty
m, c
o ro
bisz
.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaZa
pyta
j prz
yjac
iół,
co ic
h dz
ieci
lubi
ą je
ść
i zam
ieńc
ie s
ię p
rzep
isam
i!
Gwie
zdna
wsk
azów
kaZa
pyta
j w s
zkol
e sw
ojeg
o dz
ieck
a o
moż
liwoś
ci d
ołąc
zeni
a do
klu
bu
śnia
dani
oweg
o!
8. 9.
Dob
rze
się
wys
pać
Odp
oczn
ij i z
rela
ksuj
się
!W
ysta
rcza
jąca
iloś
ć sn
u i o
dpoc
zynk
u je
st
bard
zo w
ażna
dla
dzi
eci,
poni
eważ
one
cał
y cz
as ro
sną
i roz
wija
ją s
ię.
Ruty
na s
nuRu
tyna
na
dobr
anoc
moż
e w
yglą
dać
nast
ępuj
ąco:
• 18
.45
pm: z
ałoż
yć p
iżam
ę, u
myć
zęb
y, pó
jść
do to
alet
y.•
19.1
5 sp
okoj
ny c
zas
z ks
iążk
ą, op
owia
dani
e lu
b ci
cha
poga
węd
ka.
• 19
.30
dobr
anoc
i zg
asze
nie
świa
tła
1
Czy
wie
sz, ż
e ko
jące
pio
senk
i i k
ołys
anki
mog
ą us
poko
ić d
ziec
i i p
omóc
zap
aść
w s
poko
jnym
sen
?
Gwie
zdna
wsk
azów
kaSp
róbu
j skr
ócić
„cza
s pr
zed
ekra
nem
" w
tele
fona
ch, t
elew
izor
ach
lub
kom
pute
rach
na
god
zinę
prz
ed s
nem
, pon
iew
aż m
oże
to
pow
strz
ymać
dzi
eci p
rzed
zaś
nięc
iem
.
Po s
uges
tie d
otyc
zące
pom
ocy
dzie
cku
w z
asyp
iani
u,
odw
iedź
stro
nę in
t.: sl
eepf
ound
atio
n.or
g
Rusz
aj s
ięCz
as n
a by
cie
akty
wny
m fi
zycz
nie!
Zale
ca s
ię, a
by d
ziec
i w w
ieku
do
pięc
iu la
t mia
ły tr
zy g
odzi
ny
akty
wno
ści fi
zycz
nej r
ozło
żone
w c
iągu
dni
a2 . M
oże
to
obej
mow
ać c
hodz
enie
, ska
kani
e, b
iega
nie,
wsp
inac
zkę
i b
alan
sow
anie
. W ty
m c
zasi
e ci
ała
dzie
ci s
zybk
o ro
sną
i r
ozw
ijają
się
. Dzi
eci l
ubią
być
akt
ywne
i m
uszą
sta
le s
ię
prze
mie
szcz
ać, a
by z
acho
wać
zdr
owie
i do
bre
sam
opoc
zuci
e.
Zaję
cia
odpo
wie
dnie
dla
wię
kszo
ści d
ziec
i, kt
óre
mog
ą sa
mod
ziel
nie
chod
zić,
to m
.in.:
• Ak
tyw
na z
abaw
a (n
p. z
abaw
a w
cho
wan
ego
lub
utkn
ięci
e w
bło
cie)
• Bi
egan
ie d
ooko
ła•
Skok
i na
tram
polin
ie•
Jazd
a na
row
erze
• Ta
niec
• Pł
ywan
ie•
Skac
ząca
lina
• Gi
mna
styk
a3
Gwie
zdna
wsk
azów
kaZn
ajdź
akt
ywno
ść fi
zycz
ną,
któr
ą lu
bisz
(moż
e ta
niec
do
muz
yki l
ub jo
ggin
g) i
zach
ęć
swoj
e dz
ieck
o do
prz
yłąc
zeni
a si
ę do
tej c
zynn
ości
!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
proś
sw
oje
dzie
cko,
aby
op
owie
dzia
ło c
i o z
ajęc
iach
, kt
óre
wyk
onał
o w
prz
edsz
kolu
. Za
pyta
j, co
mu
się
podo
bało
lub
czeg
o ni
e lu
biło
- i d
lacz
ego.
Pom
ysł d
o ro
zmow
yZa
mia
st k
siąż
ki n
a do
bran
oc, s
prób
uj
wym
yślić
his
torię
uży
waj
ąc w
yłąc
znie
sw
ojej
wyo
braź
ni!
10.
11.
Bada
nia
poka
zują
, że
jest
sie
dem
rzec
zy, k
tóre
rodz
ice
mog
ą zr
obić
ze
swoi
m d
ziec
kiem
, ab
y po
móc
mu
w n
auce
i os
iągn
ięci
u do
bryc
h w
ynik
ów w
życ
iu 4 .
Co m
ożes
z zr
obić
, aby
wsp
omóc
sw
oje
dzie
cko? Te
pro
ste
czyn
nośc
i na
praw
dę z
mie
niaj
ą sp
osób
, w ja
ki d
ziec
ko
uczy
się
i ro
zwija
sw
oje
umie
jętn
ości
sł
ucha
nia,
mów
ieni
a, cz
ytan
ia i
pisa
nia.
M
ożec
ie s
ię ra
zem
ba
wić
i je
dnoc
ześn
ie
przy
goto
wać
się
do
szk
oły!
Podz
iel s
ię k
siąż
kam
i i o
pow
ieśc
iam
iW
spól
ne o
gląd
anie
ks
iąże
k to
św
ietn
y sp
osób
na
nauk
ę od
na
jmło
dszy
ch la
t.
Śpie
waj
pie
śni i
re
cytu
jcie
rym
owan
kiŚp
iew
anie
rym
owan
ek
i pio
sene
k to
św
ietn
y sp
osób
, aby
pom
óc
dzie
cku
w n
auce
now
ych
dźw
iękó
w i
słów
pop
rzez
ry
my
i pow
tarz
anie
.
Pogr
ajm
y ra
zem
Mał
e dz
ieci
ucz
ą si
ę po
prze
z zab
awę.
W
spól
na z
abaw
a
pom
aga
dzie
ciom
ro
zwija
ć um
ieję
tnoś
ci
potrz
ebne
do
kom
unik
acji
i soc
jaliz
acji.
Zaba
wa
przy
uż
yciu
lite
rZa
baw
a w
gry
z
kszt
ałta
mi
i dźw
ięka
mi l
iter
spra
wia
, że
nauk
a st
aje
się
zaba
wą.
Pom
aluj
my
i po
rysu
jmy
Robi
enie
śla
dów
i b
azgr
ołów
to
pocz
ątek
nau
ki
pisa
nia.
Dost
ęp d
o ks
iąże
kJe
śli l
okal
na b
iblio
teka
jest
ot
war
ta, m
ożna
wyp
ożyc
zać
ksią
żki z
a da
rmo,
a ta
kże
ucze
stni
czyć
w b
ezpł
atny
ch
zaję
ciac
h dl
a dz
ieci
. Lok
alne
pr
zeds
zkol
a, oś
rodk
i dla
dz
ieci
i sz
koły
mog
ą za
pew
nić
dost
ęp d
o be
zpła
tnyc
h ks
iąże
k. Po
pro
stu
zapy
taj!
Wyj
dźci
e na
zew
nątr
zW
spól
ne c
hodz
enie
na
spac
er lu
b do
skl
epów
da
je T
obie
i Tw
ojem
u dz
ieck
u no
we
rzec
zy
do p
rzeż
ycia
, w ty
m
rzec
zy d
o zo
bacz
enia
, po
czuc
ia, p
owon
ieni
a, sm
aku
i słu
chu,
a ta
kże
wie
le d
o om
ówie
nia!
12.
13.
Dzie
leni
e si
ę op
owia
dani
ami
Nie
mus
isz
zaw
sze
czyt
ać, c
o je
st n
apis
ane.
Ogl
ądan
ie i
rozm
owa
o ks
iążk
ach
z ob
razk
ami t
o św
ietn
y sp
osób
na
zach
ęcen
ie d
ziec
ka d
o ra
dośc
i z o
pow
ieśc
i. Je
śli w
dom
u m
ówis
z w
inny
m ję
zyku
, opo
wie
dz o
zdj
ęcia
ch i
hist
orii
w
swoi
m w
łasn
ym ję
zyku
.
Kied
y dz
ielic
ie s
ię k
siąż
kam
i, m
ożec
ie s
ię ra
zem
baw
ić:
• Po
rozm
awia
j o o
kład
ce k
siąż
ki i
wsk
aż je
j tyt
uł.
• N
iech
dzi
ecko
trzy
ma
ksią
żkę
i odw
raca
str
ony.
• Za
chęć
je d
o ro
zmow
y o
zdję
ciac
h.•
Uży
waj
różn
ych
głos
ów d
la ró
żnyc
h bo
hate
rów
. D
odaj
efe
kty
dźw
ięko
we
taki
e ja
k ch
lapa
nie
w
kału
że, b
rzęc
zeni
e kl
akso
nów
sam
ocho
dow
ych
lub
odgł
osy
zwie
rząt
.•
Kied
y hi
stor
ia s
ię s
końc
zy, m
ożna
zap
ytać
dzi
ecko
, cz
y m
u si
ę po
doba
ło i
jaka
był
a ul
ubio
na p
osta
ć.
Czy
wie
sz, ż
e dz
ieci
, któ
rym
ro
dzic
e re
gula
rnie
czy
tali
w w
ieku
pię
ciu
lat,
lepi
ej
radz
iły s
obie
z m
atem
atyk
ą, sł
owni
ctw
em i
orto
grafi
ą m
ając
16
lat n
iż ty
m, k
tóry
m n
ie
pom
agan
o w
ten
spos
ób?5
Czy
wie
sz, ż
e dz
ieci
czę
sto
maj
ą ul
ubio
ną h
isto
rię, k
tórą
chc
ą ci
ągle
i st
ale
słuc
hać?
Pom
aga
im to
poz
nać
kole
jnoś
ć sł
ów
i pow
iąza
ć sł
owo
pisa
ne z
op
owia
dani
em -
są to
pie
rwsz
e kr
oki w
nau
ce c
zyta
nia!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
rozm
awia
j ze
swoi
m d
ziec
kiem
o ty
m,
co ro
biłe
ś ja
ko d
ziec
ko. Z
aang
ażuj
cie
całą
rodz
inę
- dzi
adko
wie
mog
ą po
dzie
lić s
ię c
ieka
wym
i his
toria
mi,
kied
y on
i dor
asta
li!
Gwie
zdna
wsk
azów
kaZr
óbci
e ra
zem
jam
ę (s
zmat
kę n
ad s
tołe
m),
z
mie
jsce
m d
la w
as. M
oże
to b
yć ja
skin
ia p
otw
ora,
raki
eta
kosm
iczn
a lu
b w
ieża
dla
ksi
ężni
czki
.
14.
15.
Śpie
wan
ie p
iose
nek
i rym
owan
ek
Pios
enki
i ry
mow
anki
rozw
ijają
języ
k, sł
owni
ctw
o, ru
ch i
koor
dyna
cję
dzie
ci, j
eśli
zaw
iera
ją ja
kiek
olw
iek
czyn
nośc
i. W
iele
z
nich
pom
aga
rów
nież
w n
auce
licz
enia
.
Nie
mar
tw s
ię, c
zy tw
ój ś
piew
ny g
łos
jest
za
rdze
wia
ły lu
b pr
zest
rojo
ny,,
to n
ie m
a zn
acze
nia
i im
wię
cej b
ędzi
esz
śpie
wać
z
dzie
ckie
m, t
ym b
ardz
iej b
ędzi
esz
pew
ny
sieb
ie.
Jeśl
i nie
zna
sz m
elod
ii, m
ożes
z w
ypoż
yczy
ć pł
yty
CD z
rym
owan
kam
i z b
iblio
teki
lub
spra
wdz
ić je
w s
erw
isie
int.
YouT
ube.
Zaw
sze
moż
na w
ymyś
lać
wła
sne
pios
enki
, alb
o po
pr
ostu
śpi
ewać
raze
m d
o ra
dia.
Czy
wie
sz, ż
e pi
osen
ki i
rym
owan
ki m
ogą
pom
óc d
ziec
ku w
nau
ce o
św
ieci
e? M
ożes
z tw
orzy
ć od
głos
y zw
ierz
ęce
w p
iose
nce
„Sta
ry ro
lnik
farm
ę m
iał”
i lic
zyć
ryby
w 1
, 2,
3, 4
, 5 K
iedy
ś zł
apał
em ż
ywą
rybę
!
„Mal
utki
paj
ącze
k”W
ykon
uj c
zynn
ości
w te
kści
e po
dcza
s je
j śp
iew
ania
lub
stw
órz
wła
sneg
o pa
jącz
ka i
rynn
ę ra
zem
, uży
waj
ąc ta
kich
rzec
zy, j
ak g
arnk
i z
jogu
rtem
, weł
ny i
rolk
i kuc
henn
ej. W
ser
wis
ie
YouT
ube
moż
na z
nale
źć fi
lm z
pio
senk
ą:
yout
ube.
com
/wat
ch?v
=m7fl
W0x
EIak
.
Mal
utki
paj
ącze
k w
spin
ał s
ię p
o ry
nnie
Nag
le p
rzys
zedł
des
zcz
i zm
ył p
ająk
a w
dół
Wys
zło
Słon
eczk
o i w
ysus
zył c
ały
desz
czM
alut
ki p
ając
zek
pono
wni
e w
spin
ał s
ię p
o ry
nnie
Gwie
zdna
wsk
azów
kaJe
śli z
nasz
jaki
eś p
iose
nki l
ub ry
mow
anki
w
inny
m ję
zyku
, zaś
piew
aj je
rów
nież
z
dzie
ckie
m.
16.
17.
Pogr
ajm
y ra
zem
Nau
ka d
ziel
enia
się
, zab
awy
na z
mia
nę,
kom
unik
owan
ia s
ię, c
zuć
się
kom
fort
owo
i za
przy
jaźn
iani
e si
ę z
inny
mi t
o um
ieję
tnoś
ci
na c
ałe
życi
e, a
le p
ośw
ięć
troc
hę c
zasu
na
nauk
ę! M
ożes
z po
móc
dzi
ecku
w n
auce
tych
w
ażny
ch u
mie
jętn
ości
pop
rzez
wsp
ólną
za
baw
ę lu
b um
ówie
nie
się
na z
abaw
ę z
przy
jaci
ółm
i lub
czł
onka
mi r
odzi
ny,
osob
iści
e lu
b po
prze
z ap
likac
ję: F
aceT
ime
lub
Wha
tsAp
p.
Czy
wie
sz, ż
e na
uka
zaba
wy
z in
nym
i jes
t w
ażna
dla
rozw
oju
osob
iste
go, s
połe
czne
go
i em
ocjo
naln
ego
dzie
ci?
Pom
aga
im
rów
nież
dow
iedz
ieć
się,
że
inni
ludz
ie m
ają
uczu
cia
i pom
ysły
, któ
re s
ą od
mie
nne
od ic
h w
łasn
ych.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaW
szys
tkie
dzi
eci s
ą in
ne! N
iekt
óre
są
żyw
sze
i bar
dzie
j pew
ne s
iebi
e ni
ż in
ne
- nie
por
ównu
j i n
ie m
artw
się
- na
jlepi
ej
znas
z sw
oje
dzie
cko,
wię
c da
j mu
wsp
arci
e i z
achę
tę, k
tóre
j pot
rzeb
uje.
Dzi
eci b
awią
się
na
wie
le ró
żnyc
h sp
osob
ów:
• Ba
wią
się
ze
sobą
•
Obs
erw
ują,
jak
baw
ią s
ię in
ne d
ziec
i •
Baw
ią s
ię ra
zem
z in
nym
i; w
ykon
ują
tę
sam
ą cz
ynno
ść, j
edna
k ni
e ra
zem
• St
ają
się
bard
ziej
zai
nter
esow
ane
tym
, w
co
graj
ą in
ni i
zacz
ynaj
ą ro
zmaw
iać
raze
m•
Baw
ią s
ię ra
zem
, zaz
wyc
zaj w
mał
ej g
rupi
e
Gwie
zdna
wsk
azów
kaZa
chęc
aj i
umac
niaj
sw
oje
dzie
cko
do
budo
wan
ia s
woj
ej p
ewno
ści s
iebi
e, g
dy
zacz
nie
naw
iązy
wać
wła
sne
znaj
omoś
ci.
18.
19.
Zaba
wa
z lit
eram
i i c
yfra
mi
Istn
ieje
wie
le ro
dzaj
ów g
ier,
w k
tóre
moż
na g
rać
z
liter
ami i
cyf
ram
i, od
ich
kszt
ałtu
i dź
wię
ku d
o na
uki
now
ych
słów
, któ
re m
ają
tę s
amą
pier
wsz
ą lit
erę.
M
ożes
z po
szuk
ać n
umer
ów, k
tóre
Tw
oje
dzie
cko
rozp
ozna
, tak
ich
jak
num
er d
rzw
i lub
wie
k dz
ieck
a,
i spr
awdz
ić, c
zy te
num
ery
moż
na z
nale
źć n
a au
tobu
sach
, skl
epac
h lu
b zn
akac
h dr
ogow
ych.
Pa
mię
taj, ż
e lit
ery
i cyf
ry s
ą w
szęd
zie!
Gwie
zdna
wsk
azów
kaLi
cz n
a gł
os z
dzi
ecki
em -
dow
iedz
się
, ile
kr
oków
mus
isz
zrob
ić, a
by d
osta
ć si
ę do
drz
wi
wej
ścio
wyc
h lu
b ile
lam
pek
mija
sz p
odcz
as
wyj
ścia
do
park
u!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
rozm
awia
jcie
o li
stac
h, k
tóre
moż
na z
nale
źć w
po
czci
e śm
ieci
owej
i st
aryc
h cz
asop
ism
ach.
Wyt
nij
kilk
a lit
er i
zrób
kol
aż. Z
obac
z, cz
y zn
ajdz
iesz
pi
erw
szą
liter
ę im
ieni
a sw
ojeg
o dz
ieck
a. Je
śli n
ie
mog
ą je
szcz
e ro
zpoz
nać
liter
y, na
rysu
j ją
raze
m i
spra
wdź
, czy
moż
esz
ją d
ostr
zec,
kied
y je
steś
na
zew
nątr
z i w
pob
liżu.
„Idę
do
park
u”Za
graj
w g
rę n
a zm
ianę
mów
iąc,
co b
yś z
abra
ł na
wyc
iecz
kę
do p
arku
. Zas
ada
jest
taka
, że
moż
na b
rać
tylk
o rz
eczy
z
dźw
ięki
em 'p
' (na
prz
ykła
d, 'I
dę d
o pa
rku
i wez
mę
pikn
ik/
papu
gę/p
iłkę'
). M
ożes
z m
ieć
wię
cej z
abaw
y, zm
ieni
ając
m
iejs
ce, d
o kt
óreg
o je
dzie
sz (n
p. n
ad m
orze
, gdz
ie m
ożes
z pr
zyni
eść
tylk
o rz
eczy
zac
zyna
jące
się
od
'm').
Pam
ięta
sz
wsz
ystk
o, c
o m
asz
zam
iar z
abra
ć ze
sob
ą?
Plas
telin
a lu
b gr
a w
lite
ry z
mod
elin
yZ
plas
telin
y m
ożna
robi
ć ra
zem
ksz
tałt
y lit
er, a
lbo
zrob
ić
wła
sną
mod
elin
ę do
zab
awy.
Zmie
szaj
cie
raze
m:
• dw
a ku
bki z
wyk
łej m
ąki
• ½
filiż
anki
zim
nej w
ody
• tr
zy ły
żki s
toło
we
olej
u ro
ślin
nego
• je
dna
łyżk
a st
ołow
a so
ku z
cyt
ryny
(opc
jona
lnie
)•
dow
olny
bar
wni
k sp
ożyw
czy
lub
brok
at, k
tóry
chc
esz.
Pom
ysł d
o ro
zmow
yAb
y za
chęc
ić d
ziec
ko d
o w
czes
nego
czy
tani
a, uż
ywaj
dź
wię
ków
lite
row
ych
zam
iast
na
zw li
ter a
lfabe
tu. U
żyw
anie
dź
wię
ków
lite
row
ych
w g
rach
ta
kich
jak
„Idę
do
park
u" lu
b „S
zpie
guję
" raz
em, p
omoż
e m
u w
ydob
yć s
łow
a, gd
y na
uczy
si
ę cz
ytać
.
20.
21.
Wyj
dźci
e na
zew
nątr
zŚw
iat j
est p
ełen
eks
cytu
jący
ch s
łów
i ob
razó
w o
raz
rzec
zy d
o zr
obie
nia,
do p
oczu
cia
i zba
dani
a, od
pa
czek
z p
łatk
ami z
bożo
wym
i i z
nakó
w d
rogo
wyc
h po
zac
hlap
ane
kału
że i
liści
e na
zie
mi.
Zach
ęcaj
sw
oje
dzie
cko
do p
ozna
wan
ia
otac
zają
cego
go
świa
ta.
• Id
ź na
spa
cer i
por
ozm
awia
j o li
tera
ch, s
łow
ach
i cyf
rach
na
znak
ach
drog
owyc
h i w
itryn
ach
skle
pow
ych
• Po
dcza
s za
kupó
w ż
ywno
ścio
wyc
h po
rów
naj
rozm
iary
, kol
ory
i zap
achy
ow
oców
i w
arzy
w
Czy
wie
sz,
że w
ycho
dzen
ie n
a sp
acer
pom
aga
dzie
cku
w n
auce
. Id
ź w
tem
pie
swoj
ego
dzie
cka,
rozm
awia
j i in
tere
suj s
ię ty
m,
co o
no w
idzi
i o
co p
yta.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaO
braz
owe
brel
oczk
i do
kluc
zy
to ś
wie
tny
spos
ób n
a za
baw
ę z
dzie
ckie
m. S
prób
uj z
robi
ć br
eloc
zek
z ob
razk
ami,
któr
e m
ożes
z zo
bacz
yć,
kied
y w
ycho
dzis
z.
Jak
zrob
ić i
używ
ać o
braz
kow
ego
brel
oczk
a do
klu
czy
To, c
zego
pot
rzeb
ujes
z:•
Ołó
wek
i pa
pier
do
twoj
ej li
sty
zaku
pów
•
Zdję
cia
owoc
ów i
war
zyw
• N
ożyc
zki d
la d
ziec
i•
Dzi
urka
cz•
Sznu
rek
lub
taśm
a do
prz
ewle
kani
a zd
jęć
Co n
ależ
y zr
obić
: Zn
ajdź
prz
epis
i zr
ób w
spól
nie
listę
zak
upów
, w
ycin
ając
zdj
ęcia
skł
adni
ków
z u
lote
k i c
zaso
pism
.
Zrób
bre
lok
na k
lucz
e, w
ybija
jąc
dziu
rkę
w je
dnym
z
rogó
w k
ażde
go z
obr
azkó
w i
wią
żąc
je s
znur
kiem
.
Pozw
ól d
ziec
ku u
żyw
ać b
relo
czka
na
kluc
ze
podc
zas
zaku
pów
. To
pom
oże
mu
znal
eźć
jedz
enie
za
pom
ocą
zdję
ć. Po
rozm
awia
jmy
raze
m o
tym
, co
wid
zisz
i po
liczy
my
raze
m, j
aką
ilość
pot
rzeb
ujes
z.
Pom
ysł d
o ro
zmow
yKi
edy
jest
eś n
a ze
wną
trz
i z d
ziec
kiem
, sł
ucha
j dźw
iękó
w, k
tóre
moż
esz
usły
szeć
, w ty
m o
dgło
sów
ruch
u ul
iczn
ego,
syr
en, m
uzyk
i, sz
czek
ania
ps
ów, ś
piew
u pt
aków
i sa
mol
otów
nad
gł
ową.
Mów
cie
o ty
m, c
o sł
yszy
cie.
Sp
róbu
j sko
piow
ać te
dźw
ięki
. Moż
esz
wyk
onać
ten
sam
hał
as?
22.
23.
Dos
tęp
do k
siąż
ekTw
oja
loka
lna
szko
ła, b
iblio
teka
, ośr
odek
dla
dzi
eci
lub
prze
dszk
ole
mog
ą za
pew
nić
Ci d
ostę
p do
be
zpła
tnyc
h ks
iąże
k dl
a dz
ieci
. Zad
zwoń
i za
pyta
j!
Jeśl
i Tw
oja
bibl
iote
ka je
st o
twar
ta, m
ożes
z w
ypoż
ycza
ć ks
iążk
i za
darm
o!
Czy
wie
sz, ż
e im
wię
cej k
siąż
ek d
la
dzie
ci m
asz
w d
omu,
tym
wię
ksze
je
st p
raw
dopo
dobi
eńst
wo,
że
twoj
e dz
ieck
o bę
dzie
dob
rze
radz
ić s
obie
w
szko
le?
Nie
mus
zą to
być
ksi
ążki
, któ
re
posi
adas
z - w
rzec
zyw
isto
ści,
im w
ięce
j ks
iąże
k si
ę po
życz
a, ty
m le
piej
6 .
Znal
ezie
nie
ksią
żki,
któr
a je
st w
sam
raz
Twoj
e dz
ieck
o je
st o
wie
le b
ardz
iej s
kłon
ne d
o dz
iele
nia
się
ksią
żką,
jeśl
i sam
o ją
wyb
rało
. Oto
kilk
a sp
osob
ów, w
jaki
spo
sób
moż
esz
pom
óc m
u w
ybra
ć ks
iążk
ę, k
tóra
spr
awi i
m p
rzyj
emno
ść:
• Sp
raw
dź o
kład
kę
Czy
wid
zi ja
kieś
ksi
ążki
o rz
ecza
ch, k
tóre
go
inte
resu
ją?
• W
czyt
aj s
ię!
Spój
rz d
o śr
odka
. Czy
pod
obaj
ą m
u si
ę te
zdj
ęcia
?•
Czy
są ta
m b
ohat
erow
ie, k
tóry
ch lu
bi?
Czy
lubi
ą po
twor
y, m
isie
, kos
mitó
w lu
b po
ciąg
i?•
Czy
moż
ecie
wyd
awać
odg
łosy
pas
ując
e do
zdj
ęć?
Odg
łosy
zw
ierz
ąt, o
dgło
sy s
amoc
hodó
w, p
ocią
gów
lu
b ra
kiet
.•
Czy
to je
st o
pow
iada
nie
z ak
cją?
Czy
oni l
ubią
łącz
yć s
ię z
tego
typu
his
toria
mi?
• Cz
y są
tam
jaki
eś n
iesp
odzi
anki
?
Czy
lubi
ksi
ążki
z w
yska
kują
cym
i obr
azka
mi l
ub
zakł
adka
mi d
o ob
raca
nia?
Moż
esz
znal
eźć
ukry
tą
post
ać?
Gwie
zdna
wsk
azów
kaTr
zym
aj k
siąż
ki b
iblio
tecz
ne d
la
dzie
ci p
od rę
ką, a
by m
ogły
je
oglą
dać,
kied
y ty
lko
zech
cą. A
lbo
dlac
zego
nie
zat
rzym
asz
ksią
żek
dla
dzie
ci z
ich
zaba
wka
mi?
Mis
ie
i lal
ki te
ż lu
bią
czyt
ać!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yCz
asop
ism
a te
ż są
dob
re d
o po
dzie
leni
a si
ę ni
mi.
Poro
zmaw
iaj
o ró
żnyc
h zd
jęci
ach
i zap
ytaj
sw
oje
dzie
cko,
któ
re z
nic
h na
jbar
dzie
j im
si
ę po
doba
.
24.
25.
Baw
się
dobr
ze m
aluj
ąc i
rysu
jąc
Mal
owan
ie i
ryso
wan
ie p
omag
a dz
ieck
u ro
zwija
ć je
go k
once
ntra
cję,
kre
atyw
ność
i um
ieję
tnoś
ci
potr
zebn
e do
pis
ania
.
Uży
waj
różn
ych
mat
eria
łów
do
znak
owan
ia -
grub
ych
kred
ek, o
łów
ków
, pia
nki d
o go
leni
a i f
arby
. Faj
nie
jest
uż
ywać
wod
y i p
ędzl
a do
ukł
adan
ia k
ostk
i bru
kow
ej
w o
grod
zie.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaBą
dź k
reat
ywny
. Zac
hęca
j dzi
ecko
do
robi
enia
śl
adów
, rys
owan
ia i
przy
klej
ania
obr
azkó
w z
ró
żneg
o ro
dzaj
u pr
zedm
iotó
w, t
akic
h ja
k pi
óra,
mus
zle
czy
gałą
zki.
Wyc
iąć
ulub
ione
zdj
ęcia
z c
zaso
pism
i zr
obić
ko
laże
.
Jak
zrob
ić w
łasn
y pa
mię
tnik
To, c
zego
pot
rzeb
ujes
z:•
Not
atni
k•
Dłu
gopi
sy, k
redk
i i o
łów
ki•
Zdję
cia
• Cz
asop
ism
a i k
atal
ogi
• N
ożyc
zki d
la d
ziec
i •
Klej
Co n
ależ
y zr
obić
:•
Pom
óż d
ziec
ku u
deko
row
ać o
kład
kę
pam
iętn
ika.
Raz
em n
apis
zcie
na
nim
im
ię d
ziec
ka.
• D
odaj
cie
słow
a lu
b ry
sunk
i o s
woi
ch
ulub
iony
ch rz
ecza
ch, t
akic
h ja
k je
dzen
ie,
mie
jsca
lub
zaba
wki
, lub
zdję
cia
swoj
ej
rodz
iny
lub
zwie
rząt
dom
owyc
h.•
Zbie
rzci
e bi
lety
aut
obus
owe
i inn
e bi
lety
, gdy
wyj
dzie
sz i
pozw
ól d
ziec
ku
je w
łoży
ć.•
Spró
buj p
ozw
olić
dzi
ecku
uży
wać
br
okat
u, fa
rby,
nakl
ejek
lub
czeg
okol
wie
k in
nego
, aby
jego
pa
mię
tnik
był
zab
awny
i ko
loro
wy.
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
rozm
awia
j o b
azgr
ołac
h sw
ojeg
o dz
ieck
a i z
apyt
aj, c
o na
ryso
wał
o. W
ybie
rz
rozp
ozna
wal
ne k
szta
łty
i obr
azy
i nar
ysuj
je
sam
odzi
elni
e.
26.
27.
Przy
goto
wan
ie d
o sz
koły
Moż
esz
przy
goto
wać
sw
oje
dzie
cko
do s
zkoł
y pr
zez:
• Gr
anie
w g
ry, k
tóre
pol
egaj
ą na
wyk
onyw
aniu
ru
chów
na
zmia
nę i
dzie
leni
u si
ę•
Pom
agaj
ąc m
u za
pyta
ć o
to, c
zego
pot
rzeb
uje,
cz
y je
st g
łodn
e, s
prag
nion
e cz
y zm
ęczo
ne.
• N
aucz
enie
ich
ubie
rani
a si
ę, k
arm
ieni
a
i sam
odzi
elne
go k
orzy
stan
ia z
toal
ety.
Rozp
oczę
cie
nauk
i w s
zkol
e m
oże
być
pozy
tyw
nym
do
świa
dcze
niem
dla
każ
dego
• Ja
ko ro
dzic
e, je
steś
pie
rwsz
ym n
aucz
ycie
lem
sw
ojeg
o dz
ieck
a.•
Dow
iedz
się
o s
zkol
e, a
byś
zroz
umia
ł, co
się
sta
nie,
gd
y Tw
oje
dzie
cko
zacz
nie
tam
cho
dzić
.•
Bądź
otw
arty
na
wiz
ytę
dom
ową
nauc
zyci
ela
prze
d ro
zpoc
zęci
em s
zkoł
y, je
śli j
est t
aka
moż
liwoś
ć.•
Spój
rz n
a st
ronę
inte
rnet
ową
szko
ły.
Upe
wni
j się
, że
wie
sz, c
o ro
bić
pier
wsz
ego
dnia
: gd
zie
iść
rano
i sk
ąd o
debr
ać d
ziec
ko.
Czy
wie
sz, ż
e im
wię
cej
dzie
ci w
iedz
ą o
now
ej
szko
le lu
b pr
zeds
zkol
u,
tym
szy
bcie
j się
tam
za
aklim
atyz
ują?
Prze
czyt
aj k
siąż
ki o
rozp
oczy
nani
u sz
koły
Istn
ieje
wie
le ró
żnyc
h ks
iąże
k, kt
órym
i moż
esz
się
podz
ielić
na
tem
at s
zkoł
y. M
oże
to p
omóc
Tw
ojem
u dz
ieck
u po
czuć
się
prz
ygot
owan
ym d
o ro
zpoc
zęci
a lu
b po
wro
tu d
o sz
koły
.
Poni
żej z
najd
uje
się
lista
kilk
u ks
iąże
k:•
„Roz
pocz
ynan
ie s
zkoł
y” a
utor
stw
a Ja
net i
Alla
na A
hlbe
rgów
• „T
opsy
i Ti
m ro
zpoc
zyna
ją s
zkoł
ę” a
utor
stw
a Je
an i
Gare
tha
Adam
sonó
w•
„Cho
dzen
ie d
o sz
koły
” aut
orst
wa
Anny
Civ
ardi
i St
ephe
na C
artw
right
• „H
arry
i di
noza
ury
idą
do s
zkoł
y” a
utor
stw
a Ia
na W
hybr
owa
• „C
hodź
do
szko
ły, b
łęki
tny
Kang
urku
!” Au
tors
twa
Emm
y Ch
iche
ster
Cla
rk•
„Jest
em Z
byt A
bsol
utni
e M
ały
na s
zkoł
ę” a
utor
stw
a La
uren
Chi
ld
Ćwic
zeni
e no
wej
ruty
nyPr
zećw
iczy
ć po
rann
ą ru
tynę
, w ty
m w
staw
anie
i ub
iera
nie
się
oraz
jedz
enie
śni
adan
ia „p
rzed
w
yjśc
iem
do
szko
ły" U
pew
nij s
ię, ż
e Tw
oje
dzie
cko
dużo
śpi
i je
st g
otow
e do
szk
oły
pier
wsz
ego
dnia
.
Gwie
zdna
wsk
azów
kaN
a ko
niec
dni
a - p
rzyw
itaj s
woj
e dz
ieck
o z
uśm
iech
em, a
nie
z k
omór
ką!
Pom
ysł d
o ro
zmow
yPo
dzie
l się
jedn
ą z
ww
. ksi
ążek
. Por
ozm
awia
j o
tym
, jak
twoj
e dz
ieck
o cz
uje
się
w z
wią
zku
z
rozp
oczę
ciem
szk
oły.
Nat
iona
l Lite
racy
Tru
st to
zar
ejes
trow
ana
orga
niza
cja
char
ytat
ywna
nr.
1116
260
oraz
spó
łka
ogra
nicz
ona
gwar
ancj
ą nr
. 583
6486
zar
ejes
trow
ana
w A
nglii
i W
alii
oraz
zar
ejes
trow
ana
orga
niza
cja
char
ytat
ywna
w S
zkoc
ji nr
. SC0
4294
4. Z
arej
estr
owan
y ad
res:
68
Sout
h La
mbe
th R
oad,
Lon
dyn,
kod
poc
ztow
y SW
8 1R
L.
Patr
onka
: HRH
Ksi
ężna
Kor
nwal
ii
© N
atio
nal L
itera
cy T
rust
202
0. T
en m
ater
iał „
Ever
yone
Rea
dy fo
r Sch
ool R
esou
rce”
jest
lice
ncjo
now
any
na p
odst
awie
lice
ncji
Ope
n Go
vern
men
t Lic
ence
3.0
.
Odn
iesi
enia
1.
htt
ps://
rais
ingc
hild
ren.
net.a
u/sc
hool
-age
/sle
ep/u
nder
stan
ding
-sle
ep/s
choo
l-ag
e-sl
eep
2. h
ttps
://w
ww
.gov
.uk/
gove
rnm
ent/
publ
icat
ions
/uk-
phys
ical
-act
ivity
-gui
delin
es3.
htt
ps://
ww
w.n
hs.u
k/liv
e-w
ell/
exer
cise
/phy
sica
l-ac
tivity
-gui
delin
es-c
hild
ren-
unde
r-fiv
e-ye
ars/
4. S
kute
czna
edu
kacj
a pr
zeds
zkol
na, p
odst
awow
a i ś
redn
ia (E
PPSE
). Ka
thy
Sylv
a i i
nni
5. N
ieró
wno
ści s
połe
czne
w w
ynik
ach
pozn
awcz
ych
w w
ieku
16
lat:
Rola
czy
tani
a. A
lice
Sulli
van,
Mat
t Bro
wn,
201
36.
6. P
ersp
ekty
wy
rodz
iców
: Wyk
orzy
stan
ie te
chno
logi
i prz
ez d
ziec
i we
wcz
esny
ch la
tach
życ
ia, d
r Sus
ie F
orm
by, N
atio
nal L
itera
cy T
rust
, 201
4 r.
Tel:
020
7587
184
2E-
mai
l: co
ntac
t@lit
erac
ytru
st.o
rg.u
kSt
rona
int.:
lite
racy
trus
t.org
.uk
Znaj
dź n
as n
a Fa
cebo
oku:
face
book
.com
/nat
iona
llite
racy
trus
t
Śled
ź na
s na
Tw
itter
ze: @
Lite
racy
_Tru
st
Obs
erw
uj n
as n
a In
stag
ram
ie: @
Lite
racy
_Tru
st
Zapi
sz s
ię d
o na
szeg
o be
zpła
tneg
o ne
wsl
ette
ra e
-mai
l lite
racy
trus
t.org
.uk/
new
slet
ter