Czas na geografięmedia.loken.pl/files/czasnageografie.pdf · 2014-11-23 · mgr Andrzej Adamiak Nauczyciel dyplomowany geografii Opinia o programie nauczania geografii w szkole ponadgimnazjalnej

Page 1

Czas na geografięProgram nauczania geografii w szkole ponadgimnazjalnej

Ewa Wilczyńska

Page 2

mgr Andrzej AdamiakNauczyciel dyplomowany geografii

Opinia o programie nauczania geografii w szkole ponadgimnazjalnej

Przedstawiony mi do zaopiniowania program nauczania geografii w szkole ponadgimnazjalnej – autorstwa Ewy Wil-czyńskiej dla Wydawnictwa Szkolnego PWN – dotyczy obydwu zakresów wymagań: podstawowego i rozszerzonego.

Zawartość merytoryczna opiniowanego programu nauczania geografii jest w pełni zgodna z zapi-sem stosownego fragmentu „Podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólne-go w różnych typach szkół” – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku; Dz. U. z 2009 r., nr 4, poz. 17 – zgodność dotyczy zarówno celów kształcenia, jak i treści nauczania.

Formalny zapis treściowy programu (jego wewnętrzna struktura) jest zgodny z wymogami §4, ust. 1, punkt 2, litery a-e rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników – Dz. U. z 2009 r., nr 89, poz. 720.

Założenia dydaktyczne i organizacyjne opiniowanego programu są zgodne ze stosownymi fragmentami projek-tu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 maja 2011 roku w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (załączniki nr 7, 8 i 9).

Opiniowany program nauczania jest zgodny nie tylko z literą, ale i duchem reformy programowej – kładzie nacisk na samodzielne zdobywanie wiadomości i umiejętności przez uczniów przy silnym i profesjonalnym wsparciu na-uczyciela. Cele edukacyjne – zarówno kształcenia, jak i wychowania – są sformułowane jasno i zrozumiale. Procedury osiągania celów dobrano w sposób logiczny. Kładą one nacisk na maksymalne wykorzystanie zróżnicowanych źródeł wiedzy – zarówno podczas szkolnego procesu dydaktycznego, jak i indywidualnego poznawania świata. Proponowa-ne procedury osiągania celów edukacyjnych są zgodne z opisem założonych osiągnięć ucznia. Sugerowane metody sprawdzania i oceny osiągnięć ucznia pozwalają na obiektywizowanie procesu dydaktycznego. Zapis programu po-zwala na indywidualizację procesu uczenia się. Połączenie obydwu zakresów wymagań w jeden program nauczania nie uniemożliwia praktycznego wykorzystania programu do działań planistycznych w praktyce szkolnej.

Biorąc pod uwagę poprawność programu zarówno pod względem merytorycznym, jak i metodycznym, a także jego zgodność z obowiązującymi aktami prawnymi, wyrażam pozytywną opinię o programie – równocześnie wskazu-jąc na jego przydatność w codziennej praktyce szkolnej.

Andrzej AdamiakKraśnik, 6 stycznia 2012 r.

Page 3

11

Program nauczania geografii w szkole ponadgimnazjalnej

1. Ogólne założenia dydaktyczne i wychowawcze programu nauczania

Program nauczania geografii w liceum opracowano w oparciu o Podstawę programową wychowania przed-szkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych ty-pach szkół (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy progra-mowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół – Dz. U. nr 4, poz. 17 z dnia 15 stycznia 2009 r.). Stanowi on doku-ment, za pomocą którego realizowane są zadania eduka-cyjne zapisane w ww. podstawie.

Nauczanie geografii w XXI wieku powinno przede wszystkim odchodzić od encyklopedyzmu na rzecz kształto-wania umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji geograficznej, myślenia geograficznego, oceniania i warto-ściowania zjawisk, procesów, informacji oraz prognozowa-nia zmian w szeroko pojętym środowisku geograficznym. W programie położono więc szczególny nacisk na kształto-wanie aktywności uczniów, samodzielności, kreatywności, przedsiębiorczości. Takie podejście jest zgodne nie tylko z podstawą programową, ale także z zapisami w Między-narodowej Karcie Edukacji Geograficznej: „umiejętności i wiadomości posiadane przez ludzi są decydujące w ich działaniach w stosunku do przyrody [...] każda jednostka musi stać się świadoma swojego wkładu, mieć dostęp do ścisłych informacji, umiejętności i narzędzi, żeby podejmo-wać zdrowe, środowiskowe decyzje i mieć środowiskową etykę jako przewodnika swojego działania” [Inter. Chart. on Geogr. Educ., 1992]. Nauczanie geografii daje możliwość kształtowania takich postaw, jak: tolerancja, odpowiedzial-ność za środowisko (postawy proekologiczne) i patriotyzm. Przyczynia się więc do rozwoju ucznia jako osoby – aktyw-nego członka społeczności globalnej i lokalnej.

Zgodnie z założeniami reformy programowej układ treści i umiejętności zaprezentowany w niniejszym pro-gramie ma charakter liniowy. Oznacza to, iż wymagania szczegółowe (treści nauczania) zrealizowane podczas drugiego i trzeciego etapu edukacyjnego mają stanowić podstawę do zrozumienia zagadnień prezentowanych w szkole ponadgimnazjalnej. Niemniej jednak realizacja programu przyczynia się do pogłębiania oraz poszerza-nia wiedzy i umiejętności zdobytych również na wcze-śniejszych etapach edukacyjnych.

Program nauczania zawiera treści z zakresu pod-stawowego (IV etap edukacyjny – pierwszy rok nauki). W zakresie podstawowym uczniowie poznają zagad-nienia geografii społeczno-ekonomicznej z uwzględnie-niem zmian politycznych i kulturowych zachodzących we współczesnym świecie. Zgodnie z zapisami podstawy programowej w klasie I położono nacisk na taki dobór przykładów, które prawidłowo ilustrują procesy i zjawiska zachodzące w przestrzeni geograficznej. Treści nauczania w pierwszej klasie szkoły ponadgimnazjalnej stanowią dopełnienie i zakończenie siedmioletniego podstawowe-go cyklu kształcenia geograficznego. Na realizację progra-

mu w zakresie podstawowym przewidziano 1 jednostkę dydaktyczną tygodniowo (30 godzin w roku szkolnym).

Rok szkolny obejmuje od 32 do 34 tygodni nauki. Program nauczania skonstruowano tak, aby treści na-uczania jednego roku szkolnego można było zrealizować w ciągu 30 tygodni nauki.

2. Odniesienie do podstawy programowej (podstawa programowa a program nauczania)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szko-le […] programów nauczania oraz podręczników (Dz.U. Nr 89, poz. 730) stwierdza, iż jedynym obowiązującym dokumentem umożliwiającym planowanie pracy nauczy-cieli jest program nauczania. Powinien on być zgodny z zapisami podstawy programowej, a także dostosowany do wieku, potrzeb, predyspozycji i możliwości uczniów konkretnej szkoły oraz bazy dydaktyczno-wychowawczej, jaką dysponuje placówka. W myśl nowych przepisów pro-gram nauczania stał się bardziej praktycznym („żywym”) dokumentem. Powinien podlegać ewaluacji formatywnej (wspierającej – prowadzonej w toku wdrażania), jak i su-matywnej (całościowej – służącej ostatecznej ocenie progra-mu). Głównym zadaniem programu nauczania jest wska-zanie takiego kierunku pracy dydaktyczno-wychowawczej, aby uczeń sprostał zapisanym w podstawie wymaganiom.

Obowiązkiem nauczycieli jest realizacja podstawy programowej. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej określa, które wiadomości, umiejętności i postawy powinno się kształ-tować u przeciętnie uzdolnionego ucznia. Podstawa pro-gramowa formułuje cele kształcenia w języku wymagań ogólnych oraz treści nauczania i oczekiwane umiejętno-ści uczniów w języku wymagań szczegółowych. Jest to zbieżne z zaleceniami Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowie-nia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01). Wymagania zapisane w pod-stawie programowej stanową więc jedyną podstawę do oceniania na egzaminach zewnętrznych i umożliwiają uznawalność kwalifikacji w krajach Unii Europejskiej.

2.1. Podstawa programowa przedmiotu geografia – IV etap edukacyjny – zakres podstawowy

2.1.1. Cele kształcenia – wymagania ogólne

Wykorzystanie różnych źródeł informacji do analizy I. i prezentowania współczesnych problemów przyrod-niczych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i politycznych.Formułowanie i weryfikowanie hipotez dotyczących II. problemów współczesnego świata.Rozumienie relacji człowiek – przyroda – społeczeń-III. stwo w skali globalnej i regionalnej.

Page 4

12

2.1.2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Współczesne problemy demograficzne i społeczne 1. świata. Uczeń:

wyróżnia i charakteryzuje obszary o optymalnych 1) i trudnych warunkach do zamieszkania w skali globalnej i regionalnej; formułuje prawidłowości rządzące rozmieszczeniem ludności na świecie;charakteryzuje główne procesy demograficzne 2) (fazy przejścia demograficznego i przejścia epide-miologicznego) na przykładzie całego świata i po-szczególnych kontynentów;klasyfikuje migracje, podaje ich przyczyny i ocenia 3) skutki tego zjawiska; charakteryzuje współczesne kierunki emigracji Polaków i czynniki wpływające na atrakcyjność niektórych państw dla imigrantów;wyjaśnia zróżnicowanie procesów urbanizacji na 4) świecie; opisuje procesy tworzenia się aglomeracji miejskich oraz ich formy;identyfikuje i wyjaśnia procesy wzrostu liczby ludno-5) ści oraz ekspansji przestrzennej wielkich metropolii świata (np. poznaje przyczyny powstawania dzielnic nędzy, wzrostu przestępczości, degradacji środowi-ska przyrodniczego, problemów komunikacyjnych);wyjaśnia znaczenie kultury i tradycji regional-6) nych w procesie różnicowania się regionów pod względem rozwoju społecznego i gospodarczego (np. wyjaśnia rolę tradycji w rozwoju przedsiębior-czości w państwach Azji Południowo-Wschodniej).

Zróżnicowanie gospodarcze świata. Uczeń:2. klasyfikuje państwa na podstawie analizy wskaźni-1) ków rozwoju społecznego i gospodarczego; wyróżnia regiony bogate i biedne (bogatą Północ i biedne Po-łudnie) i podaje przyczyny dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów świata;ocenia i projektuje różne formy pomocy państwa 2) i organizacji pozarządowych państwom i regio-nom dotkniętym kryzysem (klęskami ekologiczny-mi, wojnami, głodem);opisuje główne obszary upraw i chowu zwierząt na 3) świecie, wyjaśnia ich zróżnicowanie przestrzenne;wyjaśnia, z czego wynikają różnice w wielkości 4) i strukturze spożycia żywności na świecie (uwa-runkowania przyrodnicze, kulturowe, społeczne i polityczne, mechanizmy wpływające na nierów-nomierny rozdział żywności w skali globalnej);opisuje zmiany w funkcji obszarów wiejskich na 5) wybranych przykładach (np. w Unii Europejskiej, w regionach turystycznych w państwach rozwija-jących się); potrafi wyjaśnić szanse i zagrożenia dla środowiska przyrodniczego i mieszkańców poszczególnych regionów, wynikające z procesów przemian zachodzących na terenach wiejskich;charakteryzuje kierunki zmian w powierzchni la-6) sów na świecie (w wyniku procesów wylesiania i zalesiania) i podaje przykłady gospodarowania zasobami leśnymi (pozytywne i negatywne);charakteryzuje cechy gospodarki morskiej i poda-7) je przykłady wykorzystania oceanu światowego oraz zagrożeń wynikających ze zbyt intensywnej eksploatacji zasobów morskich;

charakteryzuje i ocenia zróżnicowanie i zmiany 8) struktury wykorzystania surowców energetycznych na świecie; dokonuje oceny zjawiska uzależnienia produkcji energii na świecie od źródeł zaopatrze-nia surowców nieodnawialnych, potrafi wyjaśnić twierdzenie „ropa rządzi światem”;wyjaśnia, na czym polegają zmiany zachodzące na 9) rynku pracy w skali globalnej i regionalnej, wyni-kające z rozwoju nowoczesnych technologii infor-macyjno-komunikacyjnych;przedstawia cechy przemysłu wysokiej technolo-10) gii i podaje przykłady jego lokalizacji na świecie; poznaje nowe funkcje ośrodków przemysłowych i nowe formy przestrzenne – technopolie, klastry i dystrykty przemysłowe;charakteryzuje wybrane obszary intensywnie za-11) gospodarowane turystycznie na świecie; wyjaśnia, dlaczego zmieniają się kierunki wyjazdów tury-stycznych Polaków; identyfikuje skutki rozwoju tu-rystyki dla środowiska przyrodniczego;ocenia rolę nowoczesnych usług komunikacyjnych 12) w funkcjonowaniu gospodarki i w życiu codziennym;wyjaśnia zmiany zachodzące w kierunkach i na-13) tężeniu ruchu osób i towarów; wskazuje przykła-dy lokalizacji nowoczesnych terminali i ich rolę w rozwoju regionów;podaje przykłady procesów globalizacji i ich wpły-14) wu na rozwój regionalny i lokalny;wyjaśnia współczesne zmiany na mapie politycz-15) nej świata;wyjaśnia na wybranych przykładach (w skali lo-16) kalnej, regionalnej i globalnej) przyczyny proce-sów integracyjnych i ich skutki gospodarcze, spo-łeczne i polityczne.

Relacja człowiek – środowisko przyrodnicze a zrów-3. noważony rozwój. Uczeń:

formułuje problemy wynikające z eksploatowania 1) zasobów odnawialnych i nieodnawialnych; potrafi przewidzieć przyrodnicze i pozaprzyrodnicze przy-czyny i skutki zakłóceń równowagi ekologicznej;charakteryzuje obszary niedoboru i nadmiaru wody 2) na świecie i określa przyczyny tego zróżnicowania (w tym zanieczyszczenia wód); przedstawia projekty rozwiązań stosowanych w sytuacjach braku lub nie-doborów wody w różnych strefach klimatycznych;rozróżnia przyczyny zachodzących współcześnie 3) globalnych zmian klimatu (ocieplenia globalnego) i ocenia rozwiązania podejmowane w skali global-nej i regionalnej zapobiegające temu zjawisku;wykazuje na przykładach, że zbyt intensywne wy-4) korzystanie rolnicze gleb oraz nieumiejętne za-biegi agrotechniczne powodują w wielu częściach świata degradację gleb, co w konsekwencji pro-wadzi do spadku produkcji żywności, a w niektó-rych regionach świata do głodu i ubóstwa;omawia na przykładach pozaprzyrodnicze czynni-5) ki zmieniające relacje człowiek – środowisko przy-rodnicze (rozszerzenie udziału technologii energo-oszczędnych, zmiany modelu konsumpcji, zmiany poglądów dotyczących ochrony środowiska).

Page 5

13

3. S

zcze

góło

we

cele

wyc

how

ania

i k

szta

łcen

ia, t

reśc

i nau

czan

ia o

raz

pla

now

ane

osią

gnię

cia

ucz

nia

3.1

. Zak

res

pod

staw

owy

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

Świa

t w

okr

esie

pr

zem

ian

Zró

żnic

ow

anie

sp

ołe

czn

o-g

o-

spod

arcz

e św

ia-

ta

rozw

ijani

e za

inte

reso

wań

•

prob

lem

ami w

spół

cze-

sneg

o św

iata

; ks

ztał

tow

anie

pos

taw

po-

• sz

anow

ania

odm

ienn

ości

in

nych

na

rodó

w

i sp

o-łe

czno

ści

pozn

anie

mec

hani

zmów

nar

a-•

stan

ia n

ieró

wno

ści

w r

ozw

o-ju

sp

ołec

zno-

gosp

odar

czym

w

spół

czes

nego

św

iata

;do

skon

alen

ie

umie

jętn

ości

•

pozy

skiw

ania

i pr

zetw

arza

nia

info

rmac

ji z

różn

ych

źród

eł

(np.

w

ykre

sów

, sc

hem

atów

, m

ap,

tabe

l st

atys

tycz

nych

, m

edió

w)

wyj

aśni

a po

jęci

a: p

rodu

kt k

rajo

wy

brut

to (

PKB)

, w

skaź

nik

• H

DI

(wsk

aźni

k ro

zwoj

u sp

ołec

zneg

o),

wsk

aźni

k sk

olar

yza-

cji;

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

nier

ówno

ści

w r

ozw

oju

społ

eczn

o-go

-•

spod

arcz

ym ś

wia

ta;

wyr

óżni

a i

wsk

azuj

e na

map

ie p

ańst

wa

„bog

atej

Pół

nocy

” •

i „bi

edne

go P

ołud

nia”

wym

ieni

a m

iern

iki r

ozw

oju

społ

eczn

o-go

spod

arcz

ego;

• gr

upuj

e pa

ństw

a na

pod

staw

ie w

ielk

ości

HD

I•

2.1

Proc

esy

glob

ali-

zacy

jne

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w•

świa

dom

ości

war

tośc

i i

pocz

ucia

odp

owie

dzia

l-no

ści

za

losy

w

spół

cze-

sneg

o św

iata

, po

szan

o-w

ania

ku

ltury

i

odrę

b-no

ści

naro

dów

i

społ

e-cz

eńst

w

pozn

anie

pł

aszc

zyzn

pr

oce-

• só

w

glob

aliz

acji

na

świe

cie

i ic

h w

pływ

u na

roz

wój

spo

-łe

czeń

stw

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

wyk

o-•

rzys

tani

a ró

żnyc

h źr

ódeł

inf

or-

mac

ji do

poz

yska

nia

i prz

etw

a-rz

ania

wie

dzy

na te

mat

pro

ble-

mów

wsp

ółcz

esne

go ś

wia

ta;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia w

zaje

mny

ch p

o-w

iąza

ń w

sys

tem

ie c

złow

iek

– śr

odow

isko

– g

ospo

dark

a

wyj

aśni

a po

jęci

e gl

obal

izac

ja;

• w

skaz

uje

przy

kład

y pr

oces

ów

glob

aliz

acji,

w

yjaś

nia

ich

• w

pływ

na

rozw

ój s

połe

czno

-gos

poda

rczy

reg

ionó

w;

doko

nuje

w

alor

yzac

ji pr

oces

ów

glob

aliz

acyj

nych

, oc

enia

•

skut

ki g

loba

lizac

ji dl

a ży

cia

ludz

i i w

ybra

nych

reg

ionó

w

2.14

Zmia

ny n

a m

a-pi

e po

lityc

znej

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• od

pow

iedz

ialn

ości

i p

o-cz

ucia

to

żsam

ości

na

ro-

dow

ej, p

atri

otyz

mu,

a

takż

e po

szan

owan

ia

odrę

bnoś

ci in

nych

spo

łe-

czeń

stw

i na

rodó

w

pozn

anie

zm

ian

na p

olity

cz-

• ne

j m

apie

św

iata

, ic

h pr

zy-

czyn

i sk

utkó

w;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci l

oka-

• liz

owan

ia

obie

któw

ge

ogra

-fic

znyc

h na

pol

itycz

nej

map

ie

świa

ta

wyj

aśni

a po

jęci

a: p

ańst

wo,

suw

eren

ność

, ter

ytor

ia z

ależ

ne;

• an

aliz

uje

przy

czyn

y zm

ian

na p

olity

czne

j m

apie

św

iata

po

• 19

89 r.

, lok

aliz

uje

na m

apie

pol

itycz

nej p

ańst

wa,

któ

re p

o-w

stał

y po

198

9 r.;

wyr

óżni

a ty

py p

ańst

w w

edłu

g ró

żnyc

h kr

yter

iów

;•

wsk

azuj

e na

map

ie p

rzyk

łady

tery

torió

w n

iesa

mod

ziel

nych

, •

wyj

aśni

a po

jęci

a: p

ańst

wo,

suw

eren

ność

, ter

ytor

ia z

ależ

ne;

•

2.15

Page 6

14

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• po

zysk

iwan

ia,

prze

twar

zani

a i

prez

ento

wan

ia

info

rmac

ji za

czer

pnię

tych

z r

óżny

ch ź

ró-

deł (

np. i

nter

netu

, med

iów

);ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci d

o-•

strz

egan

ia i

ana

lizow

ania

pro

-bl

emów

wsp

ółcz

esne

go ś

wia

ta

anal

izuj

e pr

zycz

yny

zmia

n na

pol

itycz

nej

map

ie ś

wia

ta p

o •

1989

r., l

okal

izuj

e na

map

ie p

olity

czne

j pań

stw

a, k

tóre

po-

wst

ały

po 1

989

r.;w

yróż

nia

typy

pań

stw

wed

ług

różn

ych

kryt

erió

w;

• w

skaz

uje

na m

apie

prz

ykła

dy t

eryt

orió

w n

iesa

mod

ziel

nych

•

2.15

Wsp

ółpr

aca

mię

dzyn

aro-

dow

a

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w p

o-•

czuc

ia o

dpow

iedz

ialn

ości

za

funk

cjon

owan

ie w

spół

-cz

esne

go ś

wia

ta i

koni

ecz-

ność

roz

wią

zyw

ania

pro

-bl

emów

za

istn

iały

ch

na

aren

ie m

iędz

ynar

odow

ej;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• tw

órcz

ego,

kr

eaty

wne

go

rozw

iązy

wan

ia p

robl

emów

pozn

anie

prz

yczy

n i

skut

ków

•

proc

esów

in

tegr

acyj

nych

na

św

ieci

e, c

elów

, za

dań

i pr

zy-

kład

ów in

tegr

acji;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• lo

kaliz

owan

ia o

biek

tów

geo

-gr

aficz

nych

na

map

ie;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

•

wys

zuki

wan

ia, s

elek

cji,

anal

i-zy

i sy

ntez

y in

form

acji

char

akte

ryzu

je t

ypy

dzia

łań

inte

grac

yjny

ch;

• w

ymie

nia

przy

kład

y in

tegr

acji,

wyj

aśni

a ic

h pr

zycz

yny;

• id

enty

fikuj

e i o

ceni

a ko

rzyś

ci w

ynik

ając

e z

inte

grac

ji;•

ocen

ia w

pływ

org

aniz

acji

inte

grac

yjny

ch n

a ro

zwią

zyw

anie

•

prob

lem

ów g

loba

lnyc

h, r

egio

naln

ych

i lok

alny

ch;

uzas

adni

a ko

niec

znoś

ć w

spół

prac

y m

iędz

ynar

odow

ej w

roz-

• w

iązy

wan

iu p

robl

emów

eko

logi

czny

ch i

społ

eczn

o-po

lityc

z-ny

ch;

prop

onuj

e fo

rmy

pom

ocy

pańs

twom

dot

knię

tym

gło

dem

, •

woj

nam

i, a

takż

e kl

ęska

mi e

kolo

gicz

nym

i

2.2,

2.1

6

Wsp

ółcz

es­

ne p

robl

e-m

y de

mo-

grafi

czne

i s

połe

czne

Uw

arun

kow

a-ni

a ro

zmie

sz-

czen

ia lu

dnoś

ci

na ś

wie

cie

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• św

iado

moś

ci w

arto

ści

i poc

zuci

a od

pow

iedz

ial-

nośc

i za

funk

cjon

owan

ie

wsp

ółcz

esne

go ś

wia

ta;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

o-•

ści

wyr

ażan

ia

wła

snyc

h są

dów

i ic

h ob

rony

pozn

anie

czy

nnik

ów w

arun

ku-

• ją

cych

roz

mie

szcz

enie

lud

no-

ści n

a ku

li zi

emsk

iej,

przy

czyn

i

skut

ków

nie

rów

nom

iern

ego

rozm

iesz

czen

ia lu

dnoś

ci;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci l

oka-

• liz

owan

ia z

jaw

isk,

pro

cesó

w

i obi

ektó

w n

a m

apie

;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

•

dost

rzeg

ania

i

anal

izy

pra-

wid

łow

ości

or

az

zale

żnoś

ci

w s

yste

mie

czł

owie

k –

środ

o-w

isko

– g

ospo

dark

a

wyj

aśni

a po

jęci

a: e

kum

ena,

sub

ekum

ena,

ane

kum

ena,

ba-

• ri

era

osad

nicz

a;an

aliz

uje

wpł

yw p

rzyr

odni

czyc

h i p

ozap

rzyr

odni

czyc

h cz

yn-

• ni

ków

roz

mie

szcz

enia

ludn

ości

;lo

kaliz

uje

na m

apie

obs

zary

o o

ptym

alny

ch i

trud

nych

wa-

• ru

nkac

h os

iedl

ania

się

, w

yjaś

nia

wpł

yw b

arie

r os

adni

czyc

h na

zró

żnic

owan

ie r

ozm

iesz

czen

ia lu

dnoś

ci;

iden

tyfik

uje

prob

lem

y sp

ołec

zne,

gos

poda

rcze

i e

kolo

gicz

-•

ne w

ynik

ając

e z

wys

okie

j gęs

tośc

i zal

udni

enia

1.1

Zmia

ny li

czby

lu

dnoś

ci n

a św

ieci

e

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• pr

ospo

łecz

nych

, em

patii

i

odpo

wie

dzia

lnoś

ci

za

przy

szło

ść ś

wia

ta

pozn

anie

prz

yczy

n zm

ian

liczb

y •

ludn

ości

na

świe

cie,

faz

rozw

o-ju

de

mog

rafic

zneg

o i

prze

j-śc

ia e

pide

mio

logi

czne

go;

wyj

aśni

a po

jęci

a: p

rzyr

ost

natu

raln

y, e

kspl

ozja

dem

ogra

-•

ficzn

a;w

yjaś

nia

przy

czyn

y w

zros

tu li

czby

ludn

ości

św

iata

na

prze

-•

strz

eni d

ziej

ów;

1.2

Page 7

15

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci p

o-•

zysk

iwan

ia i

ana

lizy

info

rmac

ji do

tycz

ącyc

h sy

tuac

ji sp

ołec

znej

re

gion

u z w

ykor

zyst

anie

m ta

bel

stat

ysty

czny

ch, w

ykre

sów

, zas

o-bó

w in

tern

etu

i inn

ych

źród

eł;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

pro

-•

gnoz

owan

ia z

mia

n w

śro

dow

i-sk

u sp

ołec

znym

na

pods

taw

ie

zaob

serw

owan

ych

tren

dów

;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

•

loka

lizow

ania

obi

ektó

w g

eo-

grafi

czny

ch n

a m

apie

wsk

azuj

e na

map

ie p

ańst

wa

o na

jwię

kszy

m i

najm

niej

szym

•

przy

rośc

ie n

atur

alny

m;

char

akte

ryzu

je s

kutk

i eks

ploz

ji de

mog

rafic

znej

w s

kali

loka

l-•

nej,

regi

onal

nej i

glo

baln

ej;

poda

je p

rzyk

łady

pań

stw

będ

ącyc

h w

róż

nych

faz

ach

roz-

• w

oju

dem

ogra

ficzn

ego,

loka

lizuj

e je

na

map

ie;

anal

izuj

e w

ykre

s fa

z ro

zwoj

u de

mog

rafic

zneg

o;•

wyj

aśni

a zr

óżni

cow

anie

str

uktu

ry w

ieko

wej

ludn

ości

św

iata

•

w k

onte

kści

e fa

z pr

zejś

cia

epid

emio

logi

czne

go

Prze

mia

ny n

a ry

nku

prac

yks

ztał

tow

anie

um

ieję

tno-

• śc

i oce

ny z

jaw

isk

i pro

ce-

sów

, for

muł

owan

ia i

uza-

sadn

iani

a w

łasn

ej o

pini

i;ro

zwija

nie

wra

żliw

ości

na

• po

trze

by

inny

ch

i to

le-

ranc

ji w

obec

róż

nic

kul-

turo

wyc

h sp

ołec

zeńs

tw

ukaz

anie

prz

estr

zenn

ego

zróż

- •

nico

wan

ia

zatr

udni

enia

lu

d-no

ści

wyb

rany

ch

regi

onów

św

iata

;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• cz

ytan

ia

i in

terp

reta

cji

da-

nych

st

atys

tycz

nych

za

pisa

-ny

ch

w

post

aci

wyk

resó

w,

tabe

l, sc

hem

atów

, map

;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

•

loka

lizow

ania

obi

ektó

w g

eo-

grafi

czny

ch n

a m

apie

wyj

aśni

a zm

iany

st

rukt

ury

zaw

odow

ej

ludn

ości

w

pa

ń-•

stw

ach

wys

oko

rozw

inię

tych

i r

ozw

ijają

cych

się

, w

yjaś

nia

przy

czyn

y ty

ch z

mia

n;op

isuj

e fo

rmy

prac

y po

wst

ałe

w w

ynik

u ro

zwoj

u te

chni

ki

• i

tech

nolo

gii

kom

unik

acyj

no-i

nfor

mac

yjny

ch (

np.

tel

epra

-ca

), o

ceni

a ro

zwój

now

ych

form

zat

rudn

ieni

a w

kon

tekś

cie

akty

wiz

acji

osób

bez

robo

tnyc

h;ch

arak

tery

zuje

prz

yczy

ny b

ezro

boci

a w

pań

stw

ach

o ró

ż-•

nym

poz

iom

ie r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o;id

enty

fikuj

e sp

ołec

zne,

po

lityc

zne

i ek

onom

iczn

e sk

utki

•

bezr

oboc

ia

2.9

Przy

czyn

y i s

kutk

i mig

racj

i lu

dnoś

ci

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w a

l-•

trui

styc

znyc

h,

zdol

nośc

i em

patii

, po

szan

owan

ia

trad

ycji

i ku

ltury

inn

ych

naro

dów

pozn

anie

kla

syfik

acji

ruch

ów

• m

igra

cyjn

ych,

prz

yczy

n i s

kut-

kó

w m

igra

cji;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• an

aliz

owan

ia

dany

ch

zapi

sa-

nych

w r

óżny

ch p

osta

ciac

h;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci•

dost

rzeg

ania

i an

aliz

y po

wią

wyj

aśni

a po

jęci

a: m

igra

cja,

em

igra

cja,

imig

racj

a, r

eem

igra

-•

cja,

rep

atri

acja

, sa

ldo

mig

racj

i, pr

zyro

st r

zecz

ywis

ty,

pań-

stw

o em

igra

cyjn

e, p

ańst

wo

imig

racy

jne;

klas

yfiku

je m

igra

cje

ze w

zglę

du n

a ró

żne

kryt

eria

;•

anal

izuj

e pr

zycz

yny

ruch

ów m

igra

cyjn

ych

we

wsp

ółcz

esny

m

• św

ieci

e, w

skaz

uje

na m

apie

ich

kier

unki

;oc

enia

ruc

hy m

igra

cyjn

e z

punk

tu w

idze

nia

pańs

twa

imig

ra-

• cy

jneg

o i e

mig

racy

jneg

o

1.3

Page 8

16

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

zań

mię

dzy

elem

enta

mi

śro-

dow

iska

geo

grafi

czne

go;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci•

wni

osko

wan

ia,

synt

ezy

i ana

-liz

y pr

oces

ów

dem

ogra

ficz-

nych

1.3

Kultu

ra w

roz

-w

oju

społ

e-cz

eńst

w

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w p

o-•

szan

owan

ia

odrę

bnoś

ci

kultu

row

ej

społ

ecze

ństw

i n

arod

ów

pozn

anie

wpł

ywu

kultu

ry n

a •

rozw

ój w

spół

czes

nych

spo

łe-

czeń

stw

, uka

zani

e ce

ch k

rajo

-br

azów

kul

turo

wyc

h;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci•

wyk

orzy

stan

ia r

óżny

ch ź

róde

ł in

form

acji

do a

naliz

y w

spół

-cz

esny

ch

prob

lem

ów

spo-

łecz

no-g

ospo

darc

zych

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

do

-•

strz

egan

ia z

ależ

nośc

i, pr

awi-

dłow

ości

i p

owią

zań

w s

ys-

tem

ie

czło

wie

k –

przy

roda

–

społ

ecze

ństw

o w

ska

li lo

-ka

lnej

i gl

obal

nej;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• lo

kaliz

owan

ia

obie

któw

na

m

apac

h

wyj

aśni

a po

jęci

a: k

ultu

ra, k

rąg

kultu

row

y;•

form

ułuj

e za

leżn

ość

mię

dzy

zróż

nico

wan

iem

ras

owym

i ku

l-•

turo

wym

ludn

ości

św

iata

;op

isuj

e zr

óżni

cow

anie

cec

h ró

żnyc

h kr

ęgów

kul

turo

wyc

h,

• w

skaz

uje

na m

apie

ich

zasi

ęgi;

uzas

adni

a w

pływ

zas

ad e

tycz

no-r

elig

ijnyc

h na

życ

ie s

po-

• łe

czne

i g

ospo

darc

ze r

egio

nów

, po

daje

prz

ykła

dy w

pływ

u tr

adyc

ji na

roz

wój

kul

tu p

racy

, prz

edsi

ębio

rczo

ści;

anal

izuj

e w

pływ

zja

wis

ka p

rzen

ikan

ia k

ultu

r na

poj

awia

jące

•

się

w r

egio

nie,

pań

stw

ie p

robl

emy

społ

eczn

o-ek

onom

iczn

e,

proj

ektu

je d

ział

ania

maj

ące

na c

elu

zapo

bieg

anie

kon

flik-

tom

i bu

dow

anie

pła

szcz

yzn

poro

zum

ieni

a i w

spół

dzia

łani

a sł

użąc

ych

wzb

ogac

eniu

kul

turo

wem

u

1.6

Proc

esy

urba

ni-

zacy

jne

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

oś-

• ci

fo

rmuł

owan

ia

i w

e-

ryfik

owan

ia h

ipot

ez d

o-ty

cząc

ych

prob

lem

ów

wsp

ółcz

esne

go ś

wia

ta

(myś

leni

a na

ukow

ego)

;ks

ztał

tow

anie

poc

zuci

a •

odpo

wie

dzia

lnoś

ci z

a śr

o-do

wis

ko k

ultu

row

e

pozn

anie

wsp

ółcz

esny

ch p

ro-

• ce

sów

ur

bani

zacy

jnyc

h na

św

ieci

e;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

w

y-•

korz

ysta

nia

różn

ych

źród

eł

info

rmac

ji do

ana

lizy

wsp

ół-

czes

nych

pro

blem

ów s

połe

cz-

nych

i go

spod

arcz

ych;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci•

wyj

aśni

a po

jęci

a: u

rban

izac

ja,

wsk

aźni

k ur

bani

zacj

i, su

bur-

• ba

niza

cja,

dez

urba

niza

cja,

reu

rban

izac

ja;

char

akte

ryzu

je p

roce

sy u

rban

izac

yjne

odb

ywaj

ące

się

na

• pł

aszc

zyźn

ie

ekon

omic

znej

, de

mog

rafic

znej

, sp

ołec

znej

i p

rzes

trze

nnej

;pr

ezen

tuje

faz

y pr

oces

ów u

rban

izac

yjny

ch n

a św

ieci

e, p

o-•

daje

i w

skaz

uje

na m

apie

prz

ykła

dy m

iast

będ

ącyc

h w

róż

-ne

j faz

ie u

rban

izac

yjne

j;fo

rmuł

uje

zale

żnoś

ć m

iędz

y ro

zwoj

em s

połe

czno

-gos

poda

r-•

1.4

Page 9

17

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

wsp

ółcz

esne

go ś

wia

ta,

posz

anow

ania

tra

dycj

i i k

ultu

ry s

połe

czeń

stw

(p

osta

w t

oler

ancj

i wob

ec

odm

ienn

ości

kul

turo

wej

)

loka

lizow

ania

zja

wis

k i o

biek

-tó

w n

a m

apie

czym

reg

ionó

w a

zró

żnic

owan

iem

wsk

aźni

ka u

rban

izac

ji,

wyj

aśni

a zr

óżni

cow

anie

prz

estr

zenn

e w

skaź

nika

urb

aniz

acji

na ś

wie

cie;

ocen

ia s

połe

czne

i e

kono

mic

zne

skut

ki p

roce

sów

urb

aniz

a-•

cji

1.4

Osa

dnic

two

mie

jski

e. P

ro-

blem

y ro

zwoj

u w

ielk

ich

met

ro-

polii

zroz

umie

nie

roli

czło

wie

-•

ka w

prz

eksz

tałc

aniu

śro

-do

wis

ka p

rzyr

odni

czeg

o,

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

proe

kolo

gicz

nych

;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

o-•

ści o

ceny

zja

wis

k i p

roce

-só

w, f

orm

ułow

ania

i u

dow

adni

ania

wła

snyc

h op

inii

ukaz

anie

w

zros

tu

znac

zeni

a •

mia

st w

e w

spół

czes

nym

św

ie-

cie,

ich

prze

strz

enne

j eks

pans

ji;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia i

ana

lizy

zale

ż-no

ści

w ś

rodo

wis

ku a

ntro

po-

geni

czny

m;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci l

oka-

• liz

owan

ia o

biek

tów

na

map

ie

i w

ykor

zyst

ania

in

form

acji

z ró

żnyc

h źr

ódeł

opis

uje

zróż

nico

wan

ie fi

zjon

omic

zne

mia

st n

a św

ieci

e, w

y-•

różn

ia c

echy

mia

st r

óżny

ch k

ręgó

w k

ultu

row

ych,

wsk

azuj

e pr

zykł

ady

na m

apie

;an

aliz

uje

społ

eczn

e, p

rzes

trze

nne,

eko

nom

iczn

e i e

kolo

gicz

-•

ne p

robl

emy

wie

lkic

h m

iast

św

iata

, w

skaz

uje

spos

oby

ich

rozw

iąza

nia;

opis

uje

cech

y i

funk

cje

mia

sta

glob

alne

go,

ocen

ia z

asad

-•

ność

fun

kcjo

now

ania

1.5

Prze

mia

ny

obsz

arów

wie

j-sk

ich

rozw

ijani

e za

inte

reso

wań

•

prob

lem

ami w

spół

cze

sneg

o św

iata

; ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tno-

• śc

i wni

osko

wan

ia o

part

e-go

na

obse

rwac

jach

ukaz

anie

wsp

ółcz

esny

ch p

ro-

• ce

sów

zm

ieni

ając

ych

obsz

ary

wie

jski

e (n

p. p

rzek

szta

łcen

ia

funk

cji,

ukła

dów

prz

estr

zen-

nych

);ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci•

dost

rzeg

ania

i

ocen

y w

pły-

wu

czło

wie

ka n

a śr

odow

isko

pr

zyro

dnic

ze;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• lo

kaliz

owan

ia z

jaw

isk,

pro

ce-

sów

i ob

iekt

ów n

a m

apie

wyj

aśni

a po

jęci

a: w

ieś,

osa

dnic

two

wie

jski

e;•

char

akte

ryzu

je c

echy

ukł

adów

prz

estr

zenn

ych

wsi

, op

isuj

e •

czyn

niki

wpł

ywaj

ące

na ic

h zr

óżni

cow

anie

;op

isuj

e zm

iany

fun

kcji

wsi

wra

z z

rozw

ojem

spo

łecz

no-g

o-•

spod

arcz

ym r

egio

nu;

prze

dsta

wia

pro

blem

mar

gina

lizac

ji w

si j

ako

efek

t ro

zwoj

u •

i pr

zem

ian

stru

ktur

alny

ch,

prop

onuj

e dz

iała

nia

zmie

rzaj

ą-ce

do

akty

wiz

acji

wsi

w d

obie

glo

baliz

acji

i er

y in

form

acji

i usł

ug

2.5

Gosp

odar

-ka

roln

a i p

robl

emy

wyż

ywie

nia

ludn

ości

na

świe

cie

Kier

unki

roz

wo-

ju r

olni

ctw

a na

św

ieci

e

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• po

czuc

ia o

dpow

iedz

ial-

nośc

i za

stan

śro

dow

iska

ge

ogra

ficzn

ego;

ukaz

anie

prz

yrod

nicz

ych

• i p

ozap

rzyr

odni

czyc

h w

a-ru

nków

roz

woj

u ro

lnic

twa,

po

znan

ie t

ypów

gos

poda

rki

roln

ej;

wym

ieni

a pr

zyro

dnic

ze c

zynn

iki r

ozw

oju

roln

ictw

a, a

naliz

u-•

je w

pływ

ele

men

tów

śro

dow

iska

prz

yrod

nicz

ego

na r

ozw

ój

roln

ictw

a do

wol

nego

reg

ionu

;w

skaz

uje

na m

apie

obs

zary

o n

ajko

rzys

tnie

jszy

ch w

arun

-•

kach

roz

woj

u ro

lnic

twa

na p

oszc

zegó

lnyc

h ko

ntyn

enta

ch;

3.4

Page 10

18

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

rozw

ijani

e m

yśle

nia

na-

• uk

oweg

oks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• lo

kaliz

owan

ia

obie

któw

na

m

apie

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

oce

-•

ny p

rzyd

atno

ści o

bsza

rów

dla

ro

lnic

twa;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia

i an

aliz

owan

ia

pow

iąza

ń, z

ależ

nośc

i w

sys

-te

mie

czł

owie

k –

środ

owis

ko

– go

spod

arka

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

po

-•

zysk

iwan

ia

i pr

zetw

arza

nia

info

rmac

ji na

pod

staw

ie r

óż-

nych

źró

deł

poró

wnu

je c

echy

rol

nict

wa

inte

nsyw

nego

i ek

sten

syw

nego

, •

anal

izuj

e pr

awid

łow

ości

roz

mie

szcz

enia

typ

ów r

olni

ctw

a,

wsk

azuj

e na

map

ie p

rzyk

łady

pań

stw

sto

sują

cych

rol

nict

wo

inte

nsyw

ne i

ekst

ensy

wne

; oc

enia

wpł

yw r

olni

ctw

a in

tens

ywne

go i

eks

tens

ywne

go n

a •

środ

owis

ko g

eogr

aficz

ne w

ybra

nych

reg

ionó

w;

opis

uje

przy

czyn

y i s

kutk

i deg

rada

cji g

leb,

pro

ponu

je d

zia-

• ła

nia

zmni

ejsz

ając

e ne

gaty

wne

sku

tki

inte

nsyw

nego

wyk

o-rz

ysta

nia

gleb

3.4

Rozm

iesz

cze-

nie

głów

nych

up

raw

na

świe

-ci

e

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• po

szan

owan

ia z

asob

ów

środ

owis

ka p

rzyr

odni

-cz

ego

(pos

taw

y pr

oeko

-lo

gicz

ne)

pozn

anie

czy

nnik

ów w

arun

-•

kują

cych

pr

zest

rzen

ne

zróż

nico

wan

ie

upra

w z

bóż,

ro

ślin

prz

emys

łow

ych

i uż

y-w

ek;k

szta

łtow

anie

um

ie-

jętn

ości

dos

trze

gani

a,

ana-

lizow

ania

i o

ceny

pow

iąza

ń i

zale

żnoś

ci w

sys

tem

ie c

zło-

wie

k –

środ

owis

ko –

gos

po-

dark

a;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

ko

-•

rzys

tani

a z

różn

ych

źród

eł

info

rmac

ji do

an

aliz

owan

ia

wsp

ółcz

esny

ch

prob

lem

ów

środ

owis

ka

geog

rafic

zneg

o i

posz

ukiw

ania

spo

sobó

w i

ch

rozw

iązy

wan

ia

poda

je p

rzyk

łady

zbó

ż, r

oślin

prz

emys

łow

ych

i uży

wek

;•

char

akte

ryzu

je

przy

rodn

icze

i

poza

przy

rodn

icze

w

arun

ki

• ro

zmie

szcz

enia

upr

aw z

bóż,

roś

lin o

kopo

wyc

h, p

rzem

ysło

-w

ych,

uży

wek

;w

skaz

uje

na m

apie

głó

wne

obs

zary

upr

aw z

bóż,

rośl

in p

rze-

• m

ysło

wyc

h i u

żyw

ek;

anal

izuj

e da

ne s

taty

styc

zne

doty

cząc

e zb

ioró

w i

plon

ów r

o-•

ślin

upr

awny

ch, o

dczy

tuje

z z

esta

wie

ń st

atys

tycz

nych

głó

w-

nych

pro

duce

ntów

, eks

port

erów

, im

port

erów

2.3

Page 11

19

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

War

unki

roz

wo-

ju h

odow

li na

św

ieci

e

kszt

ałto

wan

ie

post

aw

• po

szan

owan

ia z

asob

ów

przy

rody

;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tno-

• śc

i do

strz

egan

ia p

robl

e-m

ów w

gos

poda

rce

i po-

szuk

iwan

ia s

poso

bów

ich

rozw

iązy

wan

ia

ukaz

anie

pr

zycz

yn

zróż

nico

-•

wan

ia h

odow

li by

dła,

trz

ody

chle

wne

j i o

wie

c na

św

ieci

e;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia,

anal

izow

ania

i o

ceny

pow

iąza

ń i z

ależ

nośc

i w

sys

tem

ie c

złow

iek

– śr

odo-

wis

ko –

gos

poda

rka;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci

ko-

• rz

ysta

nia

z ró

żnyc

h źr

ódeł

in-

form

acji

wym

ieni

a gł

ówne

zw

ierz

ęta

hodo

wla

ne;

• w

skaz

uje

na m

apie

roz

mie

szcz

enie

zw

ierz

ąt g

ospo

dars

kich

;•

char

akte

ryzu

je c

zynn

iki

wpł

ywaj

ące

na r

ozm

iesz

czen

ie b

y-•

dła,

trz

ody

chle

wne

j i o

wie

c;w

yjaś

nia

wpł

yw d

użej

kon

cent

racj

i lud

nośc

i na

rozw

ój c

ho-

• w

u tr

zody

chl

ewne

j

2.3

Pozi

om w

yży-

wie

nia

ludn

ości

św

iata

i do

stę-

pu d

o w

ody

kszt

ałto

wan

ie

post

aw

• al

trui

styc

znyc

h, p

osza

-no

wan

ia u

czuć

; św

ia-

dom

ości

war

tośc

i życ

ia

ludz

kieg

o;ks

ztał

tow

anie

pos

taw

•

proe

kolo

gicz

nych

pozn

anie

prz

estr

zenn

ego

• zr

óżni

cow

ania

poz

iom

u w

y-ży

wie

nia

ludn

ości

św

iata

ora

z pr

zycz

yn

zjaw

iska

, a

takż

e zr

óżni

cow

ania

ro

zmie

szcz

e-ni

a ob

szar

ów n

adw

yżek

i ni

e-do

boró

w w

ody;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci k

orzy

-•

stan

ia z

róż

nych

źró

deł w

cel

u po

zysk

iwan

ia,

prze

twar

zani

a i p

reze

ntow

ania

info

rmac

ji;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia i

prop

onow

ania

ro

zwią

zań

prob

lem

ów

spo-

łecz

no-g

ospo

darc

zych

wsp

ół-

czes

nego

św

iata

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

wys

tępo

wan

ia o

bsza

rów

nie

dobo

rów

•

i nad

wyż

ek w

pro

dukc

ji ży

wno

ści;

char

akte

ryzu

je z

różn

icow

anie

poz

iom

u w

yżyw

ieni

a lu

dno-

• śc

i na

świe

cie;

wsk

azuj

e na

map

ie o

bsza

ry w

ystę

pow

ania

gło

du n

a św

ie-

• ci

e, w

yjaś

nia

przy

czyn

y gł

odu

i nie

doży

wie

nia;

prop

onuj

e sp

osob

y w

alki

z g

łode

m;

• op

isuj

e i

wsk

azuj

e na

map

ie r

ozm

iesz

czen

ie o

bsza

rów

nie

-•

dobo

rów

i na

dwyż

ek w

ody

na ś

wie

cie,

wyj

aśni

a pr

zycz

yny;

proj

ektu

je d

ział

ania

pro

wad

zące

do

rozw

iąza

nia

prob

lem

u •

brak

u lu

b na

dmia

ru w

ody

w p

oszc

zegó

lnyc

h st

refa

ch k

li-m

atyc

znyc

h

2.4,

3.2

Gos

poda

rka

leśn

a św

iata

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• uk

ieru

nkow

anyc

h na

zr

ozum

ieni

e ko

niec

znoś

ci

stos

owan

ia z

asad

roz

-w

oju

zrów

now

ażon

ego

podc

zas

gosp

odar

owan

ia

zaso

bam

i leś

nym

i

pozn

anie

prz

yczy

n zr

óżni

co-

• w

ania

le

sist

ości

na

św

ieci

e,

gosp

odar

czeg

o w

ykor

zyst

a-ni

a la

sów

;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• an

aliz

y da

nych

sta

tyst

ycz-

nych

;

korz

ysta

jąc

z m

apy,

wyj

aśni

a ro

zmie

szcz

enie

zas

obów

le-

• śn

ych

na ś

wie

cie;

prez

entu

je e

kolo

gicz

ne i

przy

rodn

icze

fun

kcje

lasó

w;

• op

isuj

e pr

zycz

yny

wyl

esia

nia,

wsk

azuj

e ob

szar

y o

najw

ięk-

• sz

ej i

nten

syw

nośc

i zj

awis

ka,

ocen

ia g

loba

lne

i re

gion

alne

sk

utki

nad

mie

rneg

o w

ycin

ania

lasó

w;

uzas

adni

a ko

niec

znoś

ć ra

cjon

alne

go (

zgod

nego

z z

ałoż

enia

•

2.6

Page 12

20

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• id

enty

fikow

ania

zw

iązk

ów

i zal

eżno

ści o

raz

wyj

aśni

ania

zj

awis

k i p

roce

sów

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

ana

lizy

• za

leżn

ości

czł

owie

k –

środ

owi-

sko

– go

spod

arka

i je

j oce

ny;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

•

proj

ekto

wan

ia r

ozw

iąza

ń lo

-ka

lnyc

h i

glob

alny

ch p

robl

e-m

ów ś

rodo

wis

kow

ych

mi

rozw

oju

zrów

now

ażon

ego)

gos

poda

row

ania

zas

obam

i le

śnym

i, po

daje

prz

ykła

dy r

acjo

naln

ej i

rabu

nkow

ej g

ospo

-da

rki l

eśne

j na

świe

cie;

wym

ieni

a w

arun

ki i

for

my

gosp

odar

owan

ia l

asam

i w

róż

-•

nych

str

efac

h kl

imat

yczn

ych,

oce

nia

kons

ekw

encj

e ró

żnyc

h fo

rm g

ospo

daro

wan

ia la

sam

i

2.6

Wyk

orz

ysta

nie

za

sobó

w

mor

-sk

ich

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• pr

oeko

logi

czny

ch;

rozb

udza

nie

ciek

awoś

ci

• św

iata

pozn

anie

za

sobó

w

ocea

nu

• św

iato

weg

o i

cech

gos

poda

r-ki

mor

skie

j;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci•

kryt

yczn

ego

korz

ysta

nia

z ró

żnyc

h źr

ódeł

in

form

acji

do i

dent

yfiko

wan

ia i

ana

lizy

wsp

ółcz

esny

ch p

robl

emów

śr

odow

isko

wyc

h;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

lok

a-•

lizac

ji ob

iekt

ów

geog

rafic

z-ny

ch n

a m

apie

;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

• do

strz

egan

ia

i an

aliz

y za

-le

żnoś

ci p

omię

dzy

środ

owi-

skie

m p

rzyr

odni

czym

a g

o-sp

odar

czą

dzia

łaln

ości

ą cz

ło-

wie

ka;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

•

dost

rzeg

ania

kon

iecz

nośc

i w

spół

prac

y m

iędz

ynar

odo-

wej

na

rzec

z ob

rony

śro

dow

i-sk

a pr

zyro

dnic

zego

prez

entu

je

przy

kład

y w

ykor

zyst

ania

oc

eanu

św

iato

weg

o •

(np.

gos

poda

rcze

, tur

ysty

czno

-rek

reac

yjne

, tra

nspo

rtow

e);

wym

ieni

a za

soby

mór

z i o

cean

ów (

zaso

by ż

ywe,

zal

egaj

ące

• po

d dn

em o

cean

ów),

oce

nia

stop

ień

wyk

orzy

stan

ia z

aso-

bów

oce

anów

i m

órz;

opis

uje

prob

lem

y w

ynik

ając

e z

nadm

iern

ej

eksp

loat

acji

• oc

eanó

w o

raz

zagr

ożen

ia w

ynik

ając

e z

gosp

odar

czej

i os

ad-

nicz

ej d

ział

alno

ści c

złow

ieka

w s

tref

ach

przy

brze

żnyc

h;

char

akte

ryzu

je c

echy

gos

poda

rki m

orsk

iej;

• uz

asad

nia

koni

eczn

ość

wsp

ółpr

acy

mię

dzyn

arod

owej

na

•

rzec

z zr

ówno

waż

oneg

o w

ykor

zyst

ania

oce

anów

(tz

w.

„błę

-ki

tna

gosp

odar

ka”)

2.7

Page 13

21

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

Prze

mia

ny

w p

rzem

y-śl

e i u

słu-

gach

Eksp

loat

acja

su-

row

ców

ene

rge-

tycz

nych

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

o-•

ści

wyk

orzy

stan

ia w

iedz

y do

iden

tyfik

owan

ia i

roz-

wią

zyw

ania

pro

blem

ów;

rozw

ijani

e sz

acun

ku

dla

• do

bra

wsp

ólne

go

pozn

anie

str

uktu

ry w

ykor

zy-

• st

ania

odn

awia

lnyc

h i

nieo

d-na

wia

lnyc

h źr

ódeł

en

ergi

i, uk

azan

ie t

ende

ncji

zmia

n za

-ch

odzą

cych

w b

ilans

ie e

ner-

gety

czny

m ś

wia

ta;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci

do-

• st

rzeg

ania

zal

eżno

ści

w s

ys-

tem

ie c

złow

iek

– śr

odow

isko

–

gosp

odar

ka;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci w

y-•

szuk

iwan

ia, s

elek

cji i

kry

tycz

nej

anal

izy

info

rmac

ji do

tycz

ącyc

h zm

ian

w g

ospo

darc

e

wyj

aśni

a po

jęci

a: ź

ródł

a en

ergi

i pi

erw

otne

j, źr

ódła

odn

a-•

wia

lne

i nie

odna

wia

lne,

bila

ns e

nerg

etyc

zny;

klas

yfiku

je ź

ródł

a en

ergi

i pie

rwot

nej,

uwzg

lędn

iają

c po

dzia

ł •

na ź

ródł

a ni

eodn

awia

lne

i odn

awia

lne;

prez

entu

je

zmia

ny

w

bila

nsie

en

erge

tycz

nym

św

iata

na

•

prze

strz

eni

lat,

ana

lizuj

e i

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

spad

ku w

y-ko

rzys

tani

a w

ęgla

i w

zros

tu z

nacz

enia

rop

y na

ftow

ej,

gazu

zi

emne

go o

raz

źród

eł o

dnaw

ialn

ych;

char

akte

ryzu

je u

dzia

ł po

szcz

egól

nych

źró

deł

ener

gii

pier

-•

wot

nej w

ogó

lnej

pro

dukc

ji en

ergi

i ele

ktry

czne

j

2.8

Prob

lem

y en

er-

gety

ki ś

wia

to-

wej

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jęt-

• no

ści w

arto

ścio

wan

ia

dzia

łań

czło

wie

ka w

śro

-do

wis

ku, d

ostr

zega

nia

prob

lem

ów i

posz

ukiw

a-ni

a sp

osob

ów ic

h ro

z-w

iązy

wan

ia;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci

• m

yśle

nia

nauk

oweg

o

pozn

anie

ten

denc

ji zm

ian

• st

rukt

ury

prod

ukcj

i ene

rgii

elek

tryc

znej

ora

z pr

zycz

yn je

j zr

óżni

cow

ania

w p

ańst

wac

h o

różn

ym s

topn

iu r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o;uk

azan

ie z

różn

icow

ania

pro

-•

dukc

ji en

ergi

i el

ektr

yczn

ej

wed

ług

typó

w e

lekt

row

ni;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• an

aliz

y, i

nter

pret

acji

dany

ch

zapi

sany

ch w

pos

taci

tab

el,

wyk

resó

w, m

ap

uzas

adni

a lo

kaliz

ację

pro

dukc

ji en

ergi

i ele

ktry

czne

j w m

iej-

• sc

ach

duże

go je

j zuż

ycia

;w

ymie

nia

głów

nych

pro

duce

ntów

ene

rgii

elek

tryc

znej

na

• św

ieci

e, w

skaz

uje

ich

na m

apie

;id

enty

fikuj

e po

wią

zani

a m

iędz

y ro

zmie

szcz

enie

m r

óżny

ch

• ty

pów

ele

ktro

wni

a w

ystę

pow

anie

m s

urow

ców

ene

rget

ycz-

nych

;ch

arak

tery

zuje

te

nden

cje

zmia

n w

st

rukt

urze

pr

oduk

cji

• en

ergi

i ele

ktry

czne

j wed

ług

typó

w e

lekt

row

ni;

wsk

azuj

e pr

oble

my

polit

yczn

e, g

ospo

darc

ze i

eko

logi

czne

•

zwią

zane

z u

zale

żnie

niem

pro

dukc

ji en

ergi

i ele

ktry

czne

j od

źród

eł z

aopa

trze

nia

suro

wcó

w n

ieod

naw

ialn

ych,

uza

sadn

ia

koni

eczn

ość

wię

ksze

go w

ykor

zyst

ania

odn

awia

lnyc

h źr

ódeł

en

ergi

i

2.8

Prze

mia

ny

stru

ktur

y pr

zem

ysło

wej

św

iata

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci

• w

ykor

zyst

ania

wie

dzy

o ch

arak

terz

e na

ukow

ym

do r

ozw

iązy

wan

ia p

ro-

blem

ów;

pozn

anie

zm

ian

stru

ktur

y•

prze

strz

enne

j i p

rodu

kcji

w

okrę

gach

pr

zem

ysło

wyc

h zw

iąza

nych

z r

ozw

ojem

go-

spod

arcz

ym, r

oli n

owoc

zes-

wyj

aśni

a po

jęci

a: p

rzem

ysł,

okrę

g pr

zem

ysło

wy,

tec

hnop

o-•

lie, k

last

ry, d

ystr

ykty

prz

emys

łow

e;ch

arak

tery

zuje

prz

eobr

ażen

ia s

truk

tura

lne

prze

mys

łu,

do-

• ko

nują

ce s

ię w

raz

z ro

zwoj

em g

ospo

darc

zym

;po

rów

nuje

i w

yjaś

nia

geog

rafic

zne

zróż

nico

wan

ie z

mia

n•

2.10

Page 14

22

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• w

arun

kują

cych

odp

owie

-dz

ialn

e fu

nkcj

onow

anie

w

e w

spół

czes

nym

św

ie-

cie

nych

tec

hnol

ogii

w r

estr

uktu

-ry

zacj

i i

mod

erni

zacj

i re

gio-

nów

, cz

ynni

ków

lo

kaliz

acji

prze

mys

łów

tr

adyc

yjny

ch

i wys

okic

h te

chno

logi

i;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

•

inte

rpre

tacj

i w

ykre

sów

, m

ap

i dan

ych

stat

ysty

czny

ch;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

•

dost

rzeg

ania

i a

naliz

y pr

awi-

dłow

ości

za

chod

zący

ch

we

wsp

ółcz

esny

m ś

wie

cie

w p

rzem

yśle

kra

jów

o r

óżny

m s

topn

iu r

ozw

oju

gosp

odar

-cz

ego;

poró

wnu

je c

echy

prz

emys

łu t

rady

cyjn

ego

z no

woc

zesn

ym,

• w

skaz

uje

na m

apie

tra

dycy

jne

okrę

gi p

rzem

ysło

we

i no

we

form

y ko

ncen

trac

ji pr

zem

ysłu

(m

.in. t

echn

opol

ie);

uzas

adni

a ko

niec

znoś

ć re

stru

ktur

yzac

ji i

mod

erni

zacj

i pr

ze-

• m

ysłu

cię

żkie

go;

opis

uje

czyn

niki

war

unku

jące

pow

stan

ie d

aneg

o ty

pu o

krę-

• gu

prz

emys

łow

ego;

char

akte

ryzu

je c

zynn

iki l

okal

izac

ji pr

zem

ysłu

wys

okie

j tec

h-•

niki

i te

chno

logi

i

Społ

ecze

ństw

o in

form

acyj

nero

zwija

nie

umie

jętn

ości

•

wyk

orzy

stan

ia w

iedz

y o

char

akte

rze

nauk

owym

do

iden

tyfik

owan

ia i

roz-

wią

zyw

ania

pro

blem

ów;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

o-•

ści d

ostr

zega

nia

złoż

ono-

ści

wsp

ółcz

esne

go ś

wia

ta

i po

staw

wsp

ółod

pow

ie-

dzia

lnoś

ci z

a je

go lo

sy;

przy

goto

wan

ie d

o od

po-

• w

iedz

ialn

ego

korz

ysta

nia

ze ś

rodk

ów m

asow

ej k

o-m

unik

acji

ukaz

anie

ro

li no

woc

zesn

ych

• us

ług

kom

unik

acyj

nych

w ż

y-ci

u i g

ospo

darc

e cz

łow

ieka

;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• ko

rzys

tani

a z

różn

ych

źród

eł,

w t

ym z

tec

hnol

ogii

info

rma-

cyjn

o-ko

mun

ikac

yjne

j w

cel

u po

zysk

iwan

ia, g

rom

adze

nia,

pr

zetw

arza

nia

info

rmac

ji o

wsp

ółcz

esny

m ś

wie

cie

form

ułuj

e za

leżn

ość

mię

dzy

stop

niem

roz

woj

u sp

ołec

zno-

• -g

ospo

darc

zego

pań

stw

a a

wzr

oste

m z

apot

rzeb

owan

ia n

a us

ługi

zw

iąza

ne z

prz

esył

anie

m, p

rzet

war

zani

em i

prze

cho-

wyw

anie

m in

form

acji

(tzw

. 3P)

;oc

enia

rol

ę te

chno

logi

i in

form

acyj

no-k

omun

ikac

yjne

j (T

IK)

• i

tele

foni

i ko

mór

kow

ej w

prz

emia

nach

spo

łecz

no-g

ospo

-da

rczy

ch r

egio

nów

;op

isuj

e ce

chy

e-sp

ołec

zeńs

twa

i sp

ołec

zeńs

twa

siec

iow

e-•

go,

ocen

ia i

ch r

olę

w o

drad

zani

u si

ę sp

ołec

znoś

ci l

okal

-ne

j, a

takż

e w

zroś

cie

wyk

szta

łcen

ia i

kom

pete

ncji

(zgo

dnie

z

ideą

LLL

– u

czen

ia s

ię p

rzez

cał

e ży

cie)

;pr

zeds

taw

ia w

ady

i zal

ety

korz

ysta

nia

z in

tern

etu;

• an

aliz

uje

i oc

enia

prz

estr

zeń

wir

tual

ną w

kon

tekś

cie

wsp

o-•

mag

ania

roz

woj

u (n

ośni

k no

woc

zesn

ości

)

2.12

Kier

unki

roz

wo-

ju t

rans

port

uks

ztał

tow

anie

um

ieję

tno-

• śc

i myś

leni

a na

ukow

ego;

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• w

spół

odpo

wie

dzia

lnoś

ci

za s

tan

środ

owis

ka g

eo-

grafi

czne

go

ukaz

anie

zm

ian

zach

odzą

cych

•

w

kier

unka

ch

i na

tęże

niu

tran

spor

tu t

owar

ów i

osób

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

lo

-•

kaliz

owan

ia

obie

któw

na

m

apie

, in

terp

reta

cji

i an

aliz

y da

nych

st

atys

tycz

nych

or

az

korz

ysta

nia

z ró

żnyc

h źr

ódeł

in

form

acji

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

szyb

kieg

o ro

zwoj

u tr

ansp

ortu

na

świe

-•

cie;

opis

uje

wpł

yw ś

rodo

wis

ka p

rzyr

odni

czeg

o na

roz

wój

wy-

• br

anyc

h ro

dzaj

ów t

rans

port

u;na

pod

staw

ie d

anyc

h st

atys

tycz

nych

oce

nia

zróż

nico

wan

ie

• ro

zwoj

u tr

ansp

ortu

w w

ybra

nych

pań

stw

ach

świa

ta,

anal

i-zu

je m

apę

zróż

nico

wan

ia r

ozw

oju

tran

spor

tu n

a św

ieci

e;w

yjaś

nia

przy

czyn

y zm

ian

w k

ieru

nkac

h i

natę

żeni

u ru

chu

• os

ób i

prze

mie

szcz

aniu

się

tow

arów

;

2.13

Page 15

23

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

•

dost

rzeg

ania

, an

aliz

y i

oce-

ny z

ależ

nośc

i w

ystę

pują

cych

w

śro

dow

isku

prz

yrod

nicz

ym

i go

spod

arcz

ej

dzia

łaln

ości

cz

łow

ieka

anal

izuj

e pr

zycz

yny

wzr

ostu

zna

czen

ia t

rans

port

u lo

tnic

ze-

• go

i sa

moc

hodo

weg

o;oc

enia

wpł

yw t

rans

port

u na

tem

po p

rzek

szta

łceń

kra

jobr

a-•

zu;

ocen

ia z

nacz

enie

wie

lkic

h w

ęzłó

w t

rans

port

owyc

h i

now

o-•

czes

nych

ter

min

ali w

roz

woj

u re

gion

ów (

poda

je p

rzyk

łady

)

Rozw

ój t

urys

ty-

ki ś

wia

tow

ejro

zbud

zani

e ci

ekaw

ości

•

pozn

awcz

ej, ś

wia

dom

e-go

zd

obyw

ania

w

iedz

y i

wyk

orzy

stan

ia j

ej w

ży-

ciu;

form

owan

ie p

osta

w

• w

spół

odpo

wie

dzia

lnoś

ci

za s

tan

środ

owis

ka i

jego

oc

hron

ę

pozn

anie

ro

zwoj

u tu

ryst

yki

• na

św

ieci

e;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• an

aliz

y w

pływ

u ro

zwoj

u tu

-ry

styk

i na

środ

owis

ko p

rzy-

rodn

icze

i go

spod

arkę

pań

stw

św

iata

;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

•

odcz

ytyw

ania

i

inte

rpre

tacj

i tr

eści

map

y, lo

kaliz

owan

ia

obie

któw

;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• po

zysk

iwan

ia, p

rzet

war

zani

a,

sele

kcjo

now

ania

i

prez

ento

-w

ania

inf

orm

acji

na p

odst

a-w

ie r

óżny

ch ź

róde

ł

char

akte

ryzu

je r

ozw

ój t

urys

tyki

na

świe

cie

i w

wyb

rany

ch

• re

gion

ach;

wsk

azuj

e na

map

ie w

ybra

ne r

egio

ny t

urys

tycz

ne i

opi

suje

•

elem

enty

śro

dow

iska

prz

yrod

nicz

ego

i an

trop

ogen

iczn

ego,

kt

óre

zade

cydo

wał

y o

ich

atra

kcyj

nośc

i tur

ysty

czne

j;oc

enia

wpł

yw t

urys

tyki

na

tem

po p

rzem

ian

społ

eczn

o-ku

l-•

turo

wyc

h i g

ospo

darc

zych

reg

ionó

w;

okre

śla

nega

tyw

ne i

poz

ytyw

ne s

kutk

i ro

zwoj

u tu

ryst

yki

• w

ybra

nych

reg

ionó

w ś

wia

ta

2.11

Rel

acje

cz

łow

iek

– śr

odow

i-sk

o pr

zy-

rodn

icze

Gos

poda

row

a-ni

e za

soba

mi

natu

raln

ymi

Ziem

i

budz

enie

sz

acun

ku

do

• za

sobó

w p

rzyr

ody;

kszt

ałto

wan

ie p

osta

w

• kr

eaty

wne

go

rozw

iązy

-w

ania

pro

blem

ów

ukaz

anie

zas

ad r

acjo

naln

ego

• (z

godn

ego

z za

łoże

niam

i roz

-w

oju

zrów

now

ażon

ego)

go

spod

arow

ania

zas

obam

i na

tura

lnym

i;ks

ztał

tow

anie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia

i oc

eny

wpł

y-w

u cz

łow

ieka

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

po

-•

zysk

iwan

ia, p

rzet

war

zani

a,

prez

entu

je p

odzi

ał z

asob

ów n

atur

alny

ch;

• ch

arak

tery

zuje

glo

baln

e i

loka

lne

zagr

ożen

ia ś

rodo

wis

ka

• w

ynik

ając

e z

eksp

loat

acji

zaso

bów

odn

awia

lnyc

h i

nieo

d-na

wia

lnyc

h, p

odaj

e ic

h pr

zycz

yny

i sku

tki;

uzas

adni

a ko

niec

znoś

ć ra

cjon

alne

go g

ospo

daro

wan

ia z

aso-

• ba

mi ś

rodo

wis

ka p

rzyr

odni

czeg

o;pr

ojek

tuje

wła

sne

dzia

łani

a zg

odne

z z

asad

ami e

koro

zwoj

u•

3.1

Page 16

24

Dzi

ał

nauc

zani

aTe

mat

zaj

ęć

eduk

acyj

nych

Cele

Plan

owan

e os

iągn

ięci

a uc

znia

Zapi

s w

pod

-st

awie

pro

-gr

amow

ejw

ycho

wan

iaks

ztał

ceni

a

sele

kcjo

now

ania

i

prez

ento

-w

ania

inf

orm

acji

na p

odst

a-w

ie r

óżny

ch ź

róde

ł

Glo

baln

e zm

ia-

ny k

limat

uks

ztał

tow

anie

pos

taw

•

świa

dom

ości

i

pocz

ucia

od

pow

iedz

ialn

ości

za

stan

śro

dow

iska

;fo

rmow

anie

pos

taw

•

świa

dom

ego

zdob

ywa-

nia

wie

dzy

i jej

wyk

orzy

-st

ania

w p

rakt

yce

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia w

zaje

mny

ch

pow

iąza

ń i z

ależ

nośc

i w s

ys-

tem

ie c

złow

iek

– śr

odow

isko

–

gosp

odar

ka;

kszt

ałto

wan

ie u

mie

jętn

ości

•

prog

nozo

wan

ia z

mia

n w

śro

-do

wis

ku p

rzyr

odni

czym

wy-

woł

anyc

h go

spod

arcz

ą dz

ia-

łaln

ości

ą cz

łow

ieka

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

pro

-•

jekt

owan

ia d

ział

ań z

mie

rzaj

ą-cy

ch d

o ro

zwią

zani

a pr

oble

-m

ów

wys

tępu

jący

ch

w

śro-

dow

isku

prz

yrod

nicz

ym;

dosk

onal

enie

um

ieję

tnoś

ci

• do

strz

egan

ia p

otrz

eby

wsp

ół-

prac

y m

iędz

ynar

odow

ej

w z

apob

iega

niu

skut

kom

ka-

takl

izm

ów;

rozw

ijani

e um

ieję

tnoś

ci

ko-

• rz

ysta

nia

z ró

żnyc

h źr

ódeł

in-

form

acji

geog

rafic

znej

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

glob

alny

ch z

mia

n kl

imat

u;•

ocen

ia k

onse

kwen

cje

przy

rodn

icze

i go

spod

arcz

e zm

ian

w a

t-•

mos

ferz

e w

ynik

ając

ych

z dzi

ałal

nośc

i czł

owie

ka, w

yjaś

nia

przy

-cz

yny

i oce

nia

skut

ki z

mia

n kl

imat

u (g

loba

lnyc

h i l

okal

nych

);an

aliz

uje

wpł

yw d

ział

alno

ści

czło

wie

ka n

a w

arun

ki k

lima-

• ty

czne

;pr

ojek

tuje

spo

soby

zap

obie

gani

a gl

obal

nym

zm

iano

m k

li-•

mat

yczn

ym,

ocen

ia r

ozw

iąza

nia

zapo

bieg

ając

e gl

obal

nem

u oc

iepl

eniu

3.3

Och

rona

śro

do-

wis

ka p

rzyr

od-

nicz

ego

Ziem

i

kszt

ałto

wan

ie ś

wia

do-

• m

ości

i

pocz

ucia

od

po-

wie

dzia

lnoś

ci z

a st

an ś

ro-

dow

iska

pr

zyro

dnic

zego

(p

osta

wy

proe

kolo

gicz

ne);

zroz

umie

nie

roli

czło

wie

-•

ka w

prz

eobr

ażan

iu ś

ro-

dow

iska

pr

zyro

dnic

zego

pozn

anie

for

m o

chro

ny ś

ro-

• do

wis

ka p

rzyr

odni

czeg

o;do

skon

alen

ie u

mie

jętn

ości

•

dost

rzeg

ania

pot

rzeb

y w

spół

-pr

acy

mię

dzyn

arod

owej

w

zap

obie

gani

u sk

utko

m k

a-ta

kliz

mów

;ro

zwija

nie

umie

jętn

ości

ana

-•

char

akte

ryzu

je i

oce

nia

spos

oby

ochr

ony

środ

owis

ka,

opi-

• su

je p

rzyk

łady

zap

obie

gani

a za

groż

enio

m f

unkc

jono

wan

ia

środ

owis

ka;

uzas

adni

a ko

niec

znoś

ć ra

cjon

alne

go g

ospo

daro

wan

ia z

aso-

• ba

mi ś

rodo

wis

ka p

rzyr

odni

czeg

o, z

godn

ego

z id

eą r

ozw

oju

zrów

now

ażon

ego;

prze

dsta

wia

głó

wne

zał

ożen

ia id

ei r

ozw

oju

zrów

now

ażon

e-•

go,

prez

entu

je t

ezy

zapi

sane

w d

okum

enta

ch p

owst

ałyc

h

3.5