Cveni mizania praqtikos eqimTa uwyveti samedicino ganaTleba
aversis klinikis Jurnali
s a e q i m o
p r a q t i k asamecniero-praqtikuli
Jurnali eqimebisTvis
# 3
a g v i s t o
2 0 0 8
saeqimo praqtika
UDC (uak) 614.23
s-156
saeqimo praqtika® ISSN 1987-5665
ebcfXejmjb;
Tqt!qpmjhsbgj
tbrbsUwfmp-!Ucjmjtj-!128:/!kbobTjbt!$5
ufm;!:2!46!78<!44!15!38/!gbrtj;!36!45!99
e-mail: [email protected]
yvela ufleba avtorebisagan masalis miRebis momentidan
ekuTvnis Jurnal “saeqimo praqtikis” redaqcias.
JurnalSi gamoqveynebuli masalebis sruli an
nawilobrivi kopireba an gavrceleba dasaSvebia mxolod
redaqciis werilobiTi nebarTvis Semdeg.
redaqcia pasuxs ar agebs sareklamo masalebis Sinaarsze.
nUbwbsj!sfebrupsj
bmfrtboesf!Ufmjb
tbsfebrdjp!lpmfhjb;
{b{b bwbmjboj!
ojlpmp{ hpohb[f!
hvsbn!ebwjUbjb!
opebs!fnvywbsj!
Ufohj{!Ufmjb!
cpsjt!lpstboujb!
hjpshj!mbXzfqjboj!
opebs!mpnj[f!
ovh{bs!vcfsj!
hjpshj!zjgjboj!
ejnjusj kpscfob[f!
benjojtusbupsj
bob!tywjubsj[f
ufrojlvsj!sfebrupsj
tpmpnpo!epoSv{bTwjmj
ebngv[ofcfmj!eb!hbnpndfnfmj
Tqt!!!“”bwfstjt!lmjojlb
sfebrdjjt!njtbnbsUj
Ucjmjtj-!1271-!wbKb.gTbwfmbt!38c
ufm;!4:9478
gbrtj;!4::481
e-mail: [email protected]
hbsflbo{f
Jan strini (1626-1679), frjnjt!wj{juj (1658-1662)
Jurnali gamodis or TveSi erTxel2008 wlis aprilidan
s a e q i m o p r a q t i k a
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli 331
sarCevi
18. klinikuri kvlevebi -------------------------------------------------------- 333
19. wamlis gverdiTi moqmedeba -------------------------------------------- 349
20. smenis organoTa gamokvleva --------------------------------------- 371
21. laimis daavadeba ----------------------------------------------------------- 381
22. muclis gripi da norovirusebi ---------------------------------- 393
23. lipiduri cvla da dislipidemia ------------------------------- 403
24. miokardiumis dazianebis
laboratoriuli Sefaseba -------------------------------------------- 413
25. rentgenodiagnostika -------------------------------------------------------- 421
26. laielis sindromi --------------------------------------------------------- 431
27. saqarTvelos kanoni janmrTelobis dacvis Sesaxeb ---- 437
klinikuri da fotokiTxvarebis pasuxebis baraTi -----------------481
Jurnalis saredaqcio politika ----------------------------------------- 483
klinikuri kiTxvari ------------------------------------------------------------ 489
fotokiTxvari --------------------------------------------------------------------- 507
Zvirfaso kolegebo
redaqciis saxeliT mad-
lobas gixdiT yuradRebisa
da JurnalTan Tana mSro -
mlobis didi survili sTvis.
Cven kvlavac gavi Tvali -
swinebT Tqvens Seni Svnebs,
amjerad ki gvsurs, Cvens
JurnalSi danergili siax -
lis Sesaxeb gacnoboT.
axali avtorebis moZi -
ebisa da maTi motivaciis
gazrdis mizniT gadawyda
statiebis dafinanseba, Tumca redaqcia itovebs uflebas, Tavad Seafasos warmodge-
nili masala da misi gamoqveynebis mizanSewoniloba. Jurnalis politikidan gamom-
dinare, gansaxilvelad miiReba mxolod gansazRvruli Tematikis naSromebi, ris
gamoc CvenTan TanamSromlobis msurvel avtorebs vurCevT, SerCeuli Tematika
redaqciasTan winaswar SeaTanxmon.
gvinda agreTve SegaxsenoT, rom Jurnalis mier gamocxadebuli konkursi
grZeldeba. 2008 wlis bolos Sejamdeba redaqciaSi warmodgenili usg talonebSi
dafiqsirebuli Sedegebi da gamovlindeba 16 gamarjvebuli. garda amisa, yvelaze
aqtiur mkiTxvelebs, ganurCevlad dagrovili qulebisa, eliT siurprizebi.
imeds gamovTqvamT, Cveni TanamSromloba momavalSi kidev ufro aqtiuri gaxde-
ba. kvlavac veliT Tqvens winadadebebs, SeniSvnebsa da survilebs. gisurvebT
janmrTelobas da Semdgom profesiul warmatebas.
pativiscemiT
aleqsandre Telia
Jurnalis mTavari redaqtori
medicinis mecnierebaTa doqtori, profesori
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli332
saeqimo praqtika
“tb!f!rj!np!qsbr!uj!lb” aris perioduli qarTulenovani tb!nf!ej!dj!op!Kvs!ob!mj/ misi
mizania, miawodos sxvadasxva specialobis frj!nfct Tanamedrove da xarisxiani samec-
niero-praqtikuli informacia da xeli Seuwyos maT dauswrebel uwyvet samedici-
no ganaTlebas. am mizniT redaqcia upiratesobas aniWebs mtkicebiT medicinaze da-
fuZnebul qsbr!uj!lv!mj!Sj!sf!cv!mf!cjt naSromebs, romlebic maqsimalurad mokled da
amave dros srulyofilad aSuqeben maTSi warmodgenil Tematikas.
Zi ri Ta di Te ma ti ka
redaqtoris saxelze avtors SeuZlia warmoadginos Semdegi saxis xelnawe-
rebi: romelime avadmyofobis, sindromis an simptomis mecnieruli mimoxilva, gaid-
laini, SemTxveva klinikuri praqtikidan, klinikuri da laboratoriuli testi,
farmakologiuri saSualebebis mimoxilva, samecniero kvlevis meTodologia, foto-
kiTxvari, samedicino kanonmdebloba da samedicino menejmenti. statiis moculoba
ar unda aRematebodes 5 000 sityvas. Jurnali ar gamoaqveynebs originaluri sa-
mecniero kvlevis Sedegebs.
Jur na lis sa re daq cio po li ti ka
Jurnalis mTavari amocanaa eqimisTvis maRali xarisxis praqtikuli Rirebu-
lebis iseTi informaciis miwodeba, romelic xels Seuwyobs mis dauswrebel uwy-
vet samedicino ganaTlebas. JurnalSi warmodgenil informaciasa da mosazrebebze
pasuxismgebloba ekisrebaT avtorebs. sareklamo politikac aseve TanxmobaSia Jur-
nalis miznebTan.
Jurnalis saredaqcio strategia mTlianad iziarebs vankuveris deklaraciis
principebsa da moTxovnebs, romlebic waeyeneba biosamedicino Temaze gamosaqveyne-
bel naSromebs.
Cven miviCnevT, rom mkiTxveli gaTviTcnobierebuli unda iyos im urTierTo-
bebsa Tu finansur valdebulebebSi, romlebic arsebobs avtorsa da ama Tu im or-
ganizacias Soris (urTierToba damqiravebelTan, masalis flobis ufleba, honorari,
konsultacia da sxva).
s a e q i m o p r a q t i k a
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli 483
Jurnalis saredaqcio politika
rubrikebi
Ta na med ro ve me di ci na
mimoxilviTi statiebi praqtikuli klinikuri medicinis aqtualur sakiTxebze.
me di ci na da sa zo ga do e ba
periodulad redaqcia gamoaqveynebs avtoritetuli eqimebis Sexedulebebs Ta-
namedrove medicinisa da jandacvis aqtualur sakiTxebze. statiis moculoba ar
unda aRematebodes 1 000-1 200 sityvas da miTiTebuli iyos minimum 12 litera-
turuli wyaro.
sa re daq cio fos ta
mkiTxvelebs SeuZliaT waradginon SekiTxvebi JurnalSi gamoqveynebul masa-
lasTan dakavSirebiT, romlebzec redaqcia uzrunvelyofs avtoritetuli eqsper-
tebis konfidencialur an sajaro (survilisamebr) pasuxs.
re daq to ris gver di
nebismieri Sinaarsis saredaqtoro statias arCevs redaqtori. misi moculo-
ba ar unda aRematebodes 300-750 sityvas da miTiTebuli iyos 6 literaturuli
wyaro.
ga id la i ne bi
warmodgenili iqneba erovnuli da saerTaSoriso klinikuri da diagnostiku-
ri gaidlainebi.
fo to kiTx va ri
fotokiTxvarSi avtors SeuZlia warmoadginos nebismieri teqnologiiT Ses-
rulebuli vizualuri masala da ara umetes 250-750 sityvis Semcveli Tandar-
Tuli teqsti.
mtkicebiTi medicina
am rubrikaSi sistematurad gaSuqdeba samecniero kvlevebis sxvadasxva tipis
dizainebi, protokolebi, statistikuri analizis meTodebi, kvlevebis sarwmunooba
da sxva aqtualuri sakiTxebi, romlebic ukavSirdeba Tanamedrove samedicino sa-
mecniero kvlevebis meTodologiebsa da zogadad mtkicebiT medicinas.
diagnostikuri medicina
warmodgenili iqneba daavadebaTa da mdgomareobaTa Tanamedrove diagnosti-
kuri meTodebis aRwera da diagnostikuri Rirebulebebis Sefaseba, maTi gamoyene-
bis Cvenebebi da Sedegebis klinikuri interpretacia.
Sem Txve ve bi kli ni ku ri praq ti ki dan
warmodgenili iqneba saTanadod aRwerili da gaformebuli klinikuri Sem-
Txvevebi.
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli484
saeqimo praqtika
uwy ve ti sa me di ci no ga naT le bis gver di
JurnalSi gamoqveynebulia klinikuri SemTxvevisa da TiToeuli publikaciis
Sesabamisi kiTxvari, situaciuri amocanebi, fotokiTxvari da maTze pasuxis gasace-
mi specialuri baraTi. kiTxvebis umravlesobaze pasuxis gacema SesaZlebeli iqne-
ba statiebis damuSavebis Semdeg. TiToeuli swori pasuxi Sefasdeba erTi dadebi-
Ti (+1) quliT, TiToeuli araswori pasuxi - erTi uaryofiTi (-1) quliT, pasu-
xisgan Tavis Sekaveba - nuli quliT. gadasworebuli pasuxi baTildeba.
mkiTxveli pasuxebgacemul baraTs gzavnis (an Tavad miaqvs) Jurnalis redaq-
ciaSi, misamarTze: Tbilisi 0160, vaJa-fSavelas 27/b, ~aversis klinika”, SekveTili
weriliT an ~aversis” afTiaqebis meSveobiT. redaqcia mkacr meTvalyureobas awe-
sebs pasuxebis sisworesa da gagzavnis vadebze. swori pasuxebi gamoqveyndeba 2008
wlis bolos. Tanabari qulebis SemTxvevaSi upiratesoba mieniWeba pasuxis gamog-
zavnis operatiulobas. mkiTxvelebs, romlebic met qulas daagroveben, kompania
”aversi” daajildoebs fuladi premiebiT:
qjs!wf!mj!qsf!njb!–.!21!111!mb!sj!)fs!Uj!op!nj!ob!dj!b*<
nf!p!sf!qsf!njb!–.!6!111!mb!sj!)p!sj!op!nj!ob!dj!b*<
nf!tb!nf!qsf!njb!–.!4!111!mb!sj!)tb!nj!op!nj!ob!dj!b*<
xb!nb!yb!mj!tf!cf!mj!qsf!njb!–.!2!111!mb!sj!)b!Uj!op!nj!ob!dj!b*/
nominantebis dajildoeba Sedgeba 2008 wlis bolos sazeimo viTarebaSi.
Jurnalis aqtiur mkiTxvelebs eliT siurprizebi.
mkiTx ve lis ko men ta ri
~werili redaqcias” SeiZleba gamoqveyndes yovel nomerSi. is unda Seicavdes
wina nomerSi gamoqveynebuli masalis komentarebs an Tavisufal stilSi daweril
werils ama Tu im klinikuri mniSvnelobis Tematikis irgvliv. werili unda Sei-
cavdes ara umetes 500 sityvisa, erT cxrils da erT suraTs.
aver sis kli ni ka
warmodgenili iqneba informacia ~aversis” klinikebis saqmianobis Sesaxeb.
sta ti is war dge na
statiaze muSaobis dawyebis win avtori Jurnalis redaqciisgan konsulta-
cias iRebs misTvis saintereso sakiTxTan dakavSirebiT, ris saSualebiTac igi aya-
libebs Tematikas, statiis dawerisa da misi redaqciaSi wardgenis formats. stu-
dentebis mier daweril naSromebs redaqcia ar ganixilavs.
redaqcia uflebas itovebs, avtorTan SeTanxmebiT Secvalos statiis vizua-
luri da Sinaarsobrivi formati, agreTve daicvas avtoris saavtoro uflebebi van-
kuveris deklaraciis Sesabamisad.
sa pub li ka ci od war mod ge ni li ma sa lis sar wmu no o ba
redaqcia gansakuTrebul yuradRebas aqcevs, ramdenad aisaxeba avtoris mier
warmodgenil naSromSi mtkicebiT medicinaze dafuZnebuli informacia. am mizniT
igi avtorebs urCevs:
s a e q i m o p r a q t i k a
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli 485
1. literaturuli wyaroebis SerCevisas winaswar Seafason literaturuli
wyaroebis mtkicebulebaTa doneebi aRiarebuli meTodologiebis saSualebiT;
2. masalaze muSaobisas ixelmZRvanelon mimoxilviTi statiebis Seqmnisa da
maTi Sefasebis aseve cnobili meTodologiebiT (“How to Write an Evidence-Based Cli-
nical Review”, by Jay Siwek, M. D., Margaret L. Gourlay, M. D., David C. Slawson, M. D.,
and Allen F. Shaughnessy, Pharm. D. (Am Fam Physician 2002; 65:251-9); “Getting the Most
from Review Articles: A Guide for Readers and Writers”, by Allen F. Shaughnessy, Pharm. D.,
and David C. Slawson, M. D. (Am Fam Physician 1997; 55:2155-60). bn!nj{!ojU!sf!ebr!djb
esp!hb!npT!wf!cjU!hb!np!br!wfz!ofct!tb!nfd!oj!f!sp!lwmf!wjt!xbs!np!f!cj!tb!eb!njtj!yb!sjt!yjt!Tf!.
gb!tf!cjt! nf!Up!ep!mp!hj!vs!sf!lp!nfo!eb!dj!fct-!sbd!nojT!wof!mpw!obe!hb!b!be!wj!mfct! !{f!npU
npz!wb!oj!mj!npUy!pw!of!cjt!Tft!sv!mf!cbt/
xel na we ris mom za de ba
xelnaweris momzadebis dros avtorma unda ixelmZRvanelos biosamedicino
JurnalebSi xelnaweris wardgenis unificirebuli moTxovnebiT (vankuveris dekla-
racia).
xelnaweri ibeWdeba Semdegnairad:
teq ni kur moTx ov na Ta aR we ra
� ma sa le bi pub li ka ci e bis Tvis war mod ge nil un da iq nes na beW di sa xiT (4 eg zem pla -
rad) da dis ke ta ze in gli sur da qar Tul eneb ze Sem de gi Tan mim dev ro biT: sa ti -
tu lo gver di, re zi u me, sak van Zo sity ve bi, teq sti, mad li e re bis ga mo xat va (sur vi -
li sa mebr), li te ra tu ris nus xa, cxri le bi, su ra Te bi war we re bi TurT. gver de bis
nom re bi, sa ti tu lo gver di dan dawy e bu li, mi e Ti Te ba fur clis ze da mar jve na
kuTx e Si.
� su ra Te bi sa da uCar Coo fo to e bis zo me bi ar un da aRe ma te bo des 203X254 mm-s.
� na beW di Ses ru le bu li un da iyos A4 for ma tis sa beWd qa Ral dze, 1,5-2 in ter va -
liT. da So re ba na beW di fur clis Ti To e u li ki di dan _ 1.5-2 in ter va li. sta ti -
is yo ve li axa li kom po nen ti un da da i beW dos axal gver dze.
� Ca na we ri Se ta ni li un da iyos sa Ta na dod da cul CD dis kze, ro mel zec Ca we ri -
lia mxo lod sa mec ni e ro naS ro mi stan dar tul for mat Si (wor d-is fa i lis sa -
xiT). qar Tu li teq sti ak re fi li un da iyos stan dar tu li Srif tiT (Lit Nusx
fon tiT), xo lo in gli su ri da ru su li _ fon tiT ari al. zo ma _ 12, in ter va li _
1,5. dis ki un da iyos gar kve viT mar ki re bu li: av to re bis gva re bi, fa il (eb )is sa -
xe li, fa il (eb )is for ma ti.
� fa ils un da mi e ces ga sa ge bi sa xel wo de ba.
� yve la war mod ge ni li ma sa lis as li un da ina xe bo des av tor Tan.
sa ti tu lo gver di
unda Seicavdes:
� sta ti is da sa xe le bas, ro me lic un da iyos mok le, mag ram in for ma ci u li;
� av to ris (-e bis) gvar sa da ini ci a lebs, sa mec ni e ro xa ris xi sa da wo de bis mi Ti Te biT;
� im kli ni kis, la bo ra to ri is an sa mec ni e ro- kvle vi Ti in sti tu tis gan yo fi le bis
da sa xe le bas, sa dac Ses rul da war mod ge ni li naS ro mi;
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli486
saeqimo praqtika
� av to ris (-e bis) gvars, mi sa marTs, te le fo nis no mers (Ema il-s da Fax-s);
� sta ti is dam kve Tis an im da fi nan se bis wya ros da sa xe le bas, rom elic da ex ma ra av -
tors sta ti is da we ra Si.
sta ti is mok le Si na ar si
unda Seicavdes:
150-250 sityvas. is unda gvaZlevdes faqtobriv, ara aRwerilobiT informa-
cias, romelic reziumirebas ukeTebs xelnawerSi mocemul ZiriTad mosazrebebs.
klinikuri mimoxilvebisTvis ganxilul unda iqnes daavadebis diagnostikisa da
mkurnalobis sakvanZo sakiTxebi.
teq sti
unda Seicavdes:
ara umetes 5000 sityvisa.
av to ro ba
avtorTa Tanmimdevrobas adgenen TviT avtorebi. maTi ricxvi ar unda aRema-
tebodes 3-s. yvela piri, romelic aRniSnulia rogorc “avtori”, unda akmayofi-
lebdes ZiriTad kriteriumebs: misi monawileoba SromaSi sakmarisi unda iyos imi-
saTvis, rom avtorma sakuTar Tavze aiRos statiis Sinaarsze pasuxismgebloba.
cxri le bi
aucileblad unda dainomros. TiToeul svets cxrilSi unda hqondes mokle
dasaTaureba (SesaZloa abreviatura). yvela ganmarteba Tavsdeba SeniSvnebSi da ara
cxrilis saxelwodebaSi. unda mieTiTos, romeli statistikuri sazomebi gamoiye-
neboda monacemTa variabelurobis warmosadgenad, magaliTad, standartuli gadaxra
an saSualo cdomileba.
ilus tra ci e bi (na xa te bi)
mkafiod Sesrulebuli ilustraciis zomebi ar unda aRematebodes
203X254mm-s (sasurveli zomebia 127X173 mm). dasaxeleba da detaluri aRwera
Tavsdeba ilustraciis qveS, minawerSi. naxatebi unda dainomros.
sa zo mi er Te u le bi
yvela hematologiuri da bioqimiuri maCvenebeli warmodgenili unda iyos SI
sistemis erTeulebSi. sigrZis, simaRlis, siganis, masisa da moculobis ganzomile-
bebi warmodgenili unda iyos metrul erTeulebSi (metri, kilogrami, litri) an
maT meaTed nawilebSi, temperatura _ °C-Si, arteriuli wneva _ mm.vwy.sv.-Si.
Se mok le be bi da sim bo lo e bi
rekomendebulia:
sargebloba mxolod standartuli SemoklebebiT (abreviaturebiT), romelTa
gamoyeneba statiis saTaursa da reziumeSi dauSvebelia. sruli termini win us-
wrebs teqstSi Semoklebis pirvelad xmarebas.
s a e q i m o p r a q t i k a
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli 487
Se saZ lo gan me o re bi Ti pub li ka ci e bi
ganmeorebiTi publikaciis SemTxvevaSi:
avtors unda hqondes orive Jurnalis redaqtoris (an saredaqcio kolegi-
is) Tanxmoba. Jurnalis (krebulis) redaqtors unda gadaeces pirveli versiis as-
li an xelnaweri.
ganmeorebiTi versia zustad unda asaxavdes monacemebs da maT interpretaci-
as pirvel versiaSi.
ganmeorebiTi versiis satitulo furcelze moyvanili unda iyos SeniSvna an
damowmeba pirvelad publikaciaze.
gan xil vis pro ce du ra, sa re daq cio Ta vi suf le ba, re cen zen te bi
redaqtori masalebis gacnobis Semdeg gansazRvravs damoukidebeli recenzen-
tis(-ebis) daniSvnis sakiTxs. es ukanaskneli valdebulia warmoudginos redaqtors
yvela argumentirebuli mosazreba publikaciis miRebis (armiRebis) Sesaxeb. redaq-
tori statiis Sinaarss recenziasTan erTad gaacnobs saredaqcio kolegiis wev-
rebs, ris Semdegac avtors ecnobeba im SeniSvnebisa da argumentebis Sesaxeb, ris
gamoc statia SeiZleba ar gamoqveyndes.
pa ci en tis uf le be bis dac va
pacientis (kanonieri warmomadgenlebis) informirebuli Tanxmobis gareSe
konfidencialobis darRveva ar SeiZleba. akrZalulia nebismieri im informaciis
gamJRavneba, romelic iZleva pacientis identifikaciis saSualebas (werilobiTi aR-
wera, fotografiebi, warmoSoba), im gamonaklis SemTxvevaTa garda, romlebsac aqvs
didi samecniero Rirebuleba, xolo pacienti (misi mSoblebi an kanonieri warmo-
madgenlebi) iZleva werilobiT Tanxmobas publikaciaze.
pacientis Tvalebis mfaravi Savi zoli fotosuraTze anonimurobis arasakma-
risi garantiaa. dauSvebelia monacemTa falsifikacia anonimurobis misaRwevad.
saredaqcio kolegia
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli488
saeqimo praqtika
saeqimo praqtika � #3 � agvisto, 2008 weli518
fotokiTxvari
SemCneuli Secdomebis gasworeba
saeqimo praqtika #2 (2), ivnisi, 2008 weli
gverdi, sveti, abzaci aris unda iyos
gv. 217, I sveti, II abzaci modificirebadi aramodificirebadi
gv. 217, I sveti, II abzaci aramodificirebadi modificirebadi
samaxsovro
Jurnal saeqimo praqtikis redaqcia SegaxsenebT, rom gamosulia Jurnalis sami
nomeri, romelTa SeZena SegiZliaT aversis afTiaqebSi. Tu Tqven jer kidev ar
gamogigzavniaT wina nomrebis baraTebi, SeiZineT Jurnalis samive nomeri,
gamogvigzavneT Sevsebuli baraTebi da moigeT 10 000 lari!
bgUjbrfcTj!eb!sfebrdjbTj!cbsbUjt!xbsehfojt!xftj;!
� baraTi, SekveTili werilis msgavsad, unda moTavsdes konvertSi da dawebdes.
� adgilze mitanisas xels aweren: baraTis warmomdgeni an konkursis monawile,
afTiaqis an redaqciis TanamSromlebi (aranakleb orisa), xelmZRvaneli - pasuxis-
mgebeli piri
� konverti dawebebis adgilze damowmdeba afTiaqis beWdiT
� konvertze unda dafiqsirdes:
� baraTis Semvsebis saxeli da gvari;
� Cabarebis zusti dro - TariRi, saaTi, wuTi;
� warwera - aversis klinikis Jurnal saeqimo praqtikis redaqcias.
gisurvebT warmatebebs.