Cursus collectieontwikkeling les3

Wieden in vertrouwenBewaren in netwerk

Boekproductie en bibliotheekVaststellingen : −Jaren 70 = besef dat bibliotheken deze groei niet kunnen volgen.

−Jaren 90 = door de snelle omloopsnelheid in de boekhandel, wordt de bibliotheek steeds meer de back-up van de boeksector.

−2015 = Het aandeel papieren uitgaven daalt (nog) niet.

−Nederlandstalig = jaarlijks ongeveer 15.000 titels (nieuw en herdruk)Daarvan 12.000 “nuttige” titels voor de openbare bibliotheek*

* Cijfers van Standaard Boekhandel

Boekproductie en bibliotheek

Vaststellingen :

Middelgrote bib (Zottegem) koopt elk jaar 5000 banden aan

Grote bibliotheek (Aalst) 20 000 banden

Zeer grote bibliotheek (Antwerpen) 80.000 banden

Impact vaste boekenprijs : Vanaf 1/1/2017 max korting 25% eerste 5 maanden

Aankoop en afvoer in de openbare bibliotheken

bron Cijferboek Lokaal Cultuurbeleid 2014

Vernieuwing aanbod in de bibliotheek

Volgens het cijferboek Lokaal Cultuurbeleid3,8 boek/inwonerNederland : 2 boek/inwoner

Bibliotheken geven gemiddeld 3,5 euro per inwoner uit aan collectiebeheer; In 2010 werden gemiddeld 32 items per 100 inwoners aangekocht en 28 items per 100 inwoners afgevoerd;

Wieden en afvoer : Remmingen en principes

Wieden : waarom ?

Waarom zou men moeten wieden ?

Wieden : waarom ?

1.Effectiviteit2.Efficiëntie3.Economy4.Esthetiek 5.Enthousiasme

Enkele citaten ...

“Schitterend gerenoveerd gebouw, nu de collectie nog ...”Over een renovatie van een Nederlandse bibliotheek

“Amaai, jullie hebben veel nieuwe boeken”Een klant in de bibliotheek na een grondige de-selectie

“Verminder je aanbod en je hebt meer” C. Stalpers

“Ik ga graag naar de filialen, daar heb ik tenminste overzicht”

Een klant in een grote Vlaamse bibliotheek

“Kleinste filiaal kan grootste collectie van Nederland aanbieden”

In : Bibliotheekblad. - nr. 7, 2007.

Relatie tussen bezit en gebruik

Score van de collectie

Een belangrijk deel van de collectie circuleert amper : 80% van aanbod staat op de planken (bvb Herzele)

Collectie in bezit

43378

Uitgeleend

4834

11%

Op de plank

38544

89%

oktober 2014

Relatie tussen collectie en tevredenheid

Hogere tevredenheid indien meer aanbod ?

AP = Aanwezigheidspercentagebron : tevredenheidsonderzoek

Remming

Wat houdt de bibliothecaris tegen om te wieden?

Remming 1

"Elke bibliotheek moet een zo uitgebreid mogelijke collectie aanbieden."

Remming 2

“Een af te voeren boek kan je toch beter in het magazijn plaatsen."

Remming 3

"Als ik dit werk afvoer, komt er morgen iemand om vragen."

Remming 4

"Dat oude boek is wellicht zeldzaam, misschien zelfs een eerste druk!"

Remming 5

"Elk af te voeren boek kan beschouwd worden als een publieke bekentenis dat een fout werd gemaakt door het aan te kopen."

Remming 6

"We moeten toch iets hebben over dat onderwerp!" "Wij hebben hiervan zeker X exemplaren nodig voor het onderwijs."

Vers van de pers : Print on demand

Door wieden ruimte voor accenten

Gemeentelijk Informatief Archief

Lokaal Erfgoed

Lokaal erfgoed

Opdracht voor de OB ! (cfr. Decreet) Wat : −lokale geschiedenis−literatuur over, van en door lokale auteurs

Nood aan geïntegreerde aanpak : −Cultuurbeleidscoördinator−Samenwerking met :

lokale musea heemkundige kringen.

Lokaal erfgoed

90-tal openbare bibliotheken met een ‘bijzondere erfgoedcollectie’ (bijv. : literatuurarchief).

Ondersteuning door : Provincie (tot 2016)

Het FARO Steunpunt voor Cultureel Erfgoed

Procesmatige aanpak : aanbevelingen en voorbeelden

Wieden in vertrouwen

Procesmatig : wat ?

1.routinematig

2.Stapsgewijs

3.Spreiden over de tijd

4.Afspraken

5.Flowchart

Wieden : procesmatige aanpak

Plan van aanpakGestructureerd

Onderdeel van het collectiebeleid

Gegevens uit het uitleensysteem

Inhoudelijke en formelekenmerken van

de boeken

Continue aanpakProjectmatige aanpak

Continue aanpakProjectmatige aanpak : adh

screening van de rekken

Projectmatige aanpak :adh van lijsten

Wieden : procesmatige aanpak (2)

Onderscheid tussenbibliotheken inzake

bewaartermijn

De lokale bibliotheek(= iedere bibliotheek)

De

netwerkbibliotheek:

dit zijn de bibliotheken

die een taak willen

opnemen in het

netwerkmagazijn.

Inhoudelijke en formelekenmerken van

de boeken

Esthetiek

Overbodig

Vervanging

Onnauwkeurigheden

Kenmerken : vuil, versleten, onherstelbaar,

Kenmerken : betrouwbaarheid

Kenmerken : recentere uitgave

Kenmerken : niet meer aangepast aan de doelstelling van de bib, dubbels, ...

Gegevens uit het uitleensysteem

Algemeen : Nuluitleen en laatste leendatum

UitleenfrequentieUitgavedatum en copyrightdatum

Jeugd :nuluitleen : 2 jaar of ouder dan 5 jaar

Volwassen Non-fictie :ouder dan 5 (lokale bibliotheek) of

10 jaar (netwerkbibliotheek)

Volwassen fictie :nuluitleen : 2 jaar

Uitzonderingen

Klassiekers, basiswerken en leeslijsten (scholen)

Klassiekers

Zie handleiding !

Enkele voorbeelden (lokale bib)

520 Informatica : Ouder dan 3 jaar ?

Software die lang standhoudt

? Ja

Nee

Afvoer

900 Geschiedenis : Ouder dan 5 jaar ?

Deelgebieden zonder nieuwe publicatiesDiepgaande werkenPlaatselijk erfgoed

Ja

Nee

Enkele voorbeelden (lokale bib)

690 Bouwkunde

Algemeen > 5 jaarTechnisch en praktisch > 3 jaar

Historisch > 10 jaarJa

Afvoer

330 Politiek

Biografieën > 5 jaarPolitieke structuren > 10 jaarPartijpolitieke werken > 3 jaar

Ja

Netwerkmagazijn :werkingsprincipes

Het netwerkmagazijn is GEEN

bewaarbibliotheek. De collectie in het

netwerkmagazijn blijft beschikbaar en

uitleenbaar voor de

bibliotheekgebruiker voor een

bepaalde tijd.

Netwerkmagazijn : doelstellingen

Het netwerkmagazijn wil één exemplaar van een uit de lokale bibliotheeksector definitief afgevoerd werk voor een bepaalde duur (*) ter beschikking houden van de bibliotheekgebruiker. Een weloverwogen achtergrondcollectie creëren door

onderlinge samenwerking.

Netwerkmagazijn Profielen

FILOSOFIE 100-199 Sint-Niklaas

GODSDIENST 200-299 geen bibliotheek

SOCIALE WETENSCHAPPEN 300-398 Hasselt Prov Bib

KRIJGSKUNDE 399 Sint-Niklaas

PSYCHOLOGIE-OPVOEDING 400-499 Hasselt Prov Bib

WETENSCHAPPEN 500-599 Sint-Niklaas

Netwerkmagazijn vs. bewaarbibliotheek

Het woord “bewaren” wordt vermeden.

Omdat :1. Openbare bibliotheken geen bewaarbibliotheken

zijn.

2. Geen bewaarbeleid van onbeperkte duur.

3.Beschikbaarheid, raadpleging en uitleen

beklemtonen.

4.De werking van het netwerkmagazijn wordt

gedragen door de netwerk-bibliotheken en

gevoed en gebruikt door alle bibliotheken.

Netwerkmagazijn : relatie met bewaarinstellingen

Niet wedijveren met archieven, musea of wetenschappelijke bibliotheken.

Toekomstige samenwerking is wenselijk.

Specifiek voor openbare bibliotheken :Toegankelijkheid

OntsluitingBeschikbaarheid/uitleenbaarheid

Netwerkmagazijn : werking

Alle collectieonderdelen, alle types materialen

komen in principe aan bod in het

netwerkmagazijn.

Progressieve opbouw.

Momenteel klemtoon op (deel)rubrieken: -Oorspr. Nederlandstalige fictie

-Oorspr. Nederlandstalige fictie in vertaling

-Oorspr. Franstalige fictie

-Non-fictie voor volwassenen

-Strips

Het “netwerk”verbandlokale bib

lokale bib

Beheer encirculatie

lokale bib

Toevoertitels

lokale bib

Beheer encirculatie

Beheer encirculatie

Beheer encirculatie

de netwerk-bibliotheken

Toevoertitels

Toevoertitels

Toevoertitels

Magazijnbeleid/Bewaarbeleid

Sterk afhankelijk van

1. De opdracht van de bibliotheek (soort)

a. Wetenschappelijke bibliotheek (bewaren voor onderzoek)

b. Erfgoed (bewaren op lange termijn)

c. Archief (functioneel bewaren )

d. Bedrijfbibliotheek (functioneel : dus meer actualiseren)

e. ….

2. De keuze van het beleid zelf

Magazijnbeleid/Bewaarbeleid

Sterk afhankelijk van

1. De keuze van het beleid zelf

a. missie

b. visie

c. budget

d. ruimte en middelen

Magazijnbeleid/Bewaarbeleid

Wanneer bewaren?

1. Toonaangevend (referentie, klassieke werken)

2. Informatiewaarde (uniek, historisch)

3. Uniek voor de regio (erfgoed-opdracht)

4. Regelmatige vraag (leeslijstjes)