Page 1
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
BİLGİSAYAR BİLİMLERİ UYGULAMA
VE
ARAŞTIRMA MERKEZİ’NDEKİ İNTERNET LABORATUARLARINI KULLANAN
ÖĞRENCİLERİN PROFİLİ VE BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
AYŞE TEKDAL
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ADANA-2005
Page 2
ii
ÖZET
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR BİLİMLERİ UYGULAMA VE
ARAŞTIRMA MERKEZİ’NDEKİ İNTERNET LABORATUARLARINI
KULLANAN ÖĞRENCİLERİN PROFİLİ VE BAZI DEĞİŞKENLER
AÇISINDAN İNCELENMESİ
Ayşe TEKDAL
Yüksek Lisans Tezi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU
Temmuz 2005, 127 Sayfa
Bilgi ve iletişim teknolojileri, özellikle İnternet, alanındaki yeni gelişmeler bilgi
kaynaklarına ulaşmayı kolaylaştırmıştır. Üniversitelerin bu gelişmeleri takip etmeleri
gerekir. Mevcut olanakları en verimli şekilde kullanabilmek ve yeni stratejiler
geliştirebilmek için İnternet laboratuarlarını kullanan öğrenci profilinin bilinmesi son
derece önemlidir.
Bu araştırmada, İnterneti kullanan öğrencilerin profili çıkarılmış ve bazı
değişkenler açısından incelenmiştir.
Araştırmanın temel amacı, üniversitedeki laboratuarları kullanarak İnternet’e
bağlanan öğrencilerin demografik özelliklerini çıkarmak, bilgisayar yazılım ve
donanımı hakkında bilgi düzeylerini tespit etmek, İnternet servislerini kullanma
sıklıklarını ve Internet hakkındaki görüşlerini belirlemektir.
Araştırmanın örneklemini 2004 yılı Kasım – Aralık aylarında Çukurova
Üniversitesinin çeşitli fakültelerinde öğrenim gören ve Bilgisayar Bilimleri, Uygulama
ve Araştırma Merkezi’ndeki laboratuarları kullanan 964 öğrenci oluşturmuştur. Veri
toplama işlemi araştırmacı tarafından geliştirilen anket ile yapılmıştır.
Araştırmadan çıkan bazı önemli sonuçlar; (a) Erkekler, İnterneti kızlardan daha
fazla kullanmaktadır; (b) Öğrencilerin % 47’sinin evinde bilgisayar vardır; (c)
Page 3
iii
Öğrencilerin %18’sinin evinde İnternet bağlantısı vardır; (d) Öğrencilerin % 45’i
bilgisayar kullanmayı kendi kendine öğrenmiştir; (e) Öğrencilerin % 52’si İnternet
kullanmayı kendi kendine öğrenmiştir; (f) Öğrencilerin en çok kullandığı internet
servisi e-posta’dır; ve (g) Öğrencilerin %90’ ı İnternet’i hızlı ve etkili bir bilgi edinme
aracı olarak görmektedir.
Anahtar Kelimeler : İnternet kullanma amaçları, üniversitelerde İnternet, üniversite
öğrencilerinin İnternet kullanıcı profili, bilgi teknolojisi, iletişim teknolojisi.
Page 4
iv
ABSTRACT
THE PROFILE OF STUDENTS WHO USE CUKUROVA UNIVERSITY
COMPUTER SCIENCES APPLICATION AND RESEARCH CENTER’S
INTERNET LABARATORIES AND INVESTIGATE IT ACCORDING TO
SOME VARIABLES
Ayşe TEKDAL
Master Thesis, Department of Computer and Instructional Technologies
Education
Supervisor: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU
July 2005, 127 Pages
New developments in the field of Information and communication Technologies
(ICT), particularly the Internet, have been simplified accessing the resources of
information. Universities should follow these developments. In order to use exist
opportunities with full capacity and develop new strategies, it is very important to know
the profile of student who use internet laboratories.
In this research, profile of Internet users was obtained and investigated
according to some variables.
The main aim of research is to determine demographic properties of the students
who connect to internet via laboratories of University, find out their knowledge level
about computer software and hardware, and determine their usage frequency of Internet
services and attitude toward Internet.
The participants were 964 students who attend to various faculties of University
of Çukurova and use Internet laboratories of University of Çukurova, Computer
Sciences, Application and Research Center between November - December 2004
period. The questionnaire that developed by researcher was used to collect data.
Page 5
v
Some important results of this research includes (a) boys are use Internet more
than girls; (b) 47 percent of student has their own computer at home; (c) 18 percent of
student has online connect from home; (d) 45 percent of student says they learn
computer by himself; (e) 52 percent of student says they learn Internet by himself; (f)
The most used Internet service by users is e-mail; and (g) 90 percent of student says that
“Internet is a rapid and effective tool for access information resources”.
Key Words: Purposes of using Internet, Internet in universities, Internet user profile of
university students, information technology, communication technology.
Page 6
vi
ÖNSÖZ
Bu çalışmada Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve
Araştırma Merkezi’ndeki İnternet Laboratuarlarını kullanan öğrencilerin profili
çıkarılarak bazı değişkenler açısından incelenmiştir.
Öncelikle Yüksek Lisans öğrenimim ve tez çalışmam süresince bana
desteklerini esirgemeyen kıymetli danışmanlarım Prof. Dr. Ülkü KÖYMEN ve Yrd.
Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU’ ya en içten teşekkürlerimi sunarım.
Araştırmamın istatistik bölümlerindeki yardımları ve önerileri için Yrd. Doç.Dr.
Ahmet DOĞANAY’a, sundukları öneri ve destekleri için Yrd. Doç. Dr. Nuri
EMRAHOĞLU’na, anket geliştirme aşamasındaki yardımlarından dolayı Doç. Dr.
Ragıp ÖZYÜREK’e , Yrd. Doç. Dr. Şemsettin KOÇAK’a, Dr. Mehmet Karakuş’a ve
Öğretim Görevlisi Birsel AYBEK’e teşekkür ederim.
Ayrıca Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’ndeki çalışmam
sırasında desteklerini esirgemeyen Prof. Dr. Zeynel CEBECİ’ ye , Yrd. Doç. Dr. Bülent
MITIŞ’a , veri toplama aşamasındaki yardımlarından dolayı adını sayamadığım tüm
arkadaşlarıma çok teşekkür ederim.
Tez çalışmam süresince bana sundukları öneri ve desteklerinden dolayı değerli
arkadaşlarım Meryem YILDIZLI ve Yadigar POLAT’a teşekkür ederim.
Son olarak annem ve babam Gönül ve Ruhi UYAR’a, eşim Mehmet
TEKDAL’a, canım kızlarım Özge ve Müge’ye bana olan güven, sevgi, sabır ve
desteklerinden dolayı en içten teşekkürlerimi sunarım.
Ayşe TEKDAL
Not: Bu araştırma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi’nce
desteklenmiştir. (EF2004YL11)
Page 7
vii
İÇİNDEKİLER
ÖZET ............................................................................................................................ ii
ABSTRACT ................................................................................................................. iv
ÖNSÖZ ........................................................................................................................ vi
BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1. İnternet Nedir ? …………………………………………………………………1
1.2. İnternet Kimler Tarafından İşletilir? ....……………………………………….... 4
1.3. İnternet’in Tarihçesi ……………………..…………………………………… 4
1.4. İnternet Servisleri ………………………………………..……………………... 6
1.4.1. Gopher Servisleri ……………………………………………......……... 6
1.4.2. WAIS(Wide Area Information System) ………………………........…... 7
1.4.3. Archie …………………………………………………………….....….. 7
1.4.4. Hytelnet ………………………………………………………….....…... 7
1.4.5. Telnet ( Remote Login- Uzaktan Erişim) …………………………........ 8
1.4.6. World Wide Web (WWW) …………………………………………...... 8
1.4.7. E-Posta (e-mail) ……………………………………………………....... 10
1.4.8. FTP (File Transfer Protocol) ………………………………………....... 10
1.4.9. E-Posta Tartışma Listeleri (Listserv) ……………………………..........11
1.4.10. Usenet Haber Öbekleri …………………………………………............12
1.4.11. Sohbet (Internet Relay Chat) Servisleri …………………………...........13
1.4.12. Çoklu-Ortam Servisleri ……………………………………………........13
1.4.13. Konferans Servisleri ……………………………………………...........14
1.4.14. Arama Motorları ………………………………………………….........14
1.4.14.1. Arama Motorlarının Türleri …………………………............15
1.5. Profil Nedir ? ………………………………………………………………......17
1.6. Problem ……………………………………………………………………........18
Page 8
viii
1.7. Araştırmanın Amacı ……………………………………………………….......19
1.8. Araştırmanın Önemi …………………………………………………….........20
1.9. Sayıtlılar …………………………………………………………………….. 20
1.10. Sınırlılıklar ………………………………………………………………….. 20
BÖLÜM II
KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.1. İnternet ve Bilgisayar Aracılı İletişim Üzerine Kuramlar …………………...... 21
2.1.1. İnternet ve Bilgisayarla İlgili Psikoloji Kuramları ……………….......... 21
2.1.1.1. Ekolojik Kuram …………………………………...................... 21
2.1.1.2. Bilişsel-Davranışçı Kuram ………………………. ....................23
2.1.1.3. Sosyal Biliş Kuramı ………………………………................... 24
2.1.2. Kitle İletişim Kuramları ………………………………………….. ....... 25
2.1.2.1. Kritik Kitle Kuramı (Theory of Critical Mass) ….......................26
2.1.2.2. Kullanma ve Haz Alma Kuramı
(Uses and Gratifications Theory) .………………………............26
2.1.2.3. Sosyal Katılım ve Medya Zenginliği Kuramları
(Social Presence and Media Richness Theory) .......……….......27
2.1.2.4. Akış Kuramı (Theory of Flow) ………………….........................27
2.1.2.5. Ayartıcı Ortam Dizaynı Kuramı
(Theory of Seductive Interface Design) ……......……………..... 28
2.2. Türkiye’de İnternet …………………………………………………………......28
2.3. Eğitim ve Öğretimde İnternet ……………………………………………….... 29
2.4. İnternet Konusunda Yapılan Araştırmalar ………………………………....... 30
BÖLÜM III
YÖNTEM
3.1 Araştırma Modeli …………………………………………………………….. 44
Page 9
ix
3.2 Evren ve Örneklem ………………………………………………………….... 44
3.3 Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmeleri ………………………………….... .44
3.4 Verilerin Analizi …………………………………………………………....... 46
BÖLÜM IV
BULGULAR ve YORUMLAR
4.1. Demografik Veriler ………………………………………………………….. . 48
4.2. Bilgisayar Yazılım ve Donanımına İlişkin Bilgi Düzeyleri ………………........53
4.3. İnternet’in Sunduğu Servis Hizmetlerini Kullanma Sıklığı……….....................60
4.4. İnternet Hakkındaki Görüşler ………………………………………………..... 64
4.5. Cinsiyet ve Sınıflara Göre İnternet Kullanma Sıklığı …………………...... ......74
4.6. Cinsiyet Açısından İnternet Kullanma Amaçları …………………………...... .76
4.7. İnternet Kullanma Süreleri Açısından İnternet Kullanma Amaçları ……....... .. 88
BÖLÜM V
SONUÇLAR ve ÖNERİLER
5.1. Sonuçlar ……………………………………………………………………… 98
5.1.1. Kişisel Bilgilere İlişkin Sonuçlar.. …………………………………...... 98
5.1.2. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin, Bilgisayar Yazılım ve Donanımı
Hakkındaki Bilgi Düzeylerine İlişkin Sonuçlar…........... ……………. 100
5.1.3. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet’in Sağladığı Servis
Hizmetlerini Kullanma Sıklıklarına İlişkin Sonuçlar …........………… 101
5.1.4. Araştırma Örneklemini Oluşturan Öğrencilerin İnternet Hakkındaki
Görüşlerine İlişkin Sonuçlar ..……….....................................................102
5.1.5. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyet açısından İnternet Kullanma
Amaçlarına İlişkin Sonuçlar …...……................................…………….106
5.1.6. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri
Açısından İnternet Kullanma Amaçlarına İlişkin Sonuçlar …................107
Page 10
x
5.2. Öneriler ……………………………………………………………………….108
KAYNAKÇA …………………………………………………………………….. 111
EKLER........................……………………………………………………………. 120
ÖZGEÇMİŞ ………………………….....………………………………………... 125
Page 11
xi
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Ölçeklerin Güvenilirlik Analizi Sonuçları .................................................. 45
Tablo 2. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Fakültelere Göre Dağılımı ..................... 48
Tablo 3. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımı ..........................49
Tablo 4. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyete Göre Dağılımı .........................49
Tablo 5. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Evlerinde İnternet Bağlantısı Olup
Olmadığına İlişkin Dağılım .................................................................. ..... 49
Tablo 6. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Evlerinde Bilgisayar Olup Olmadığına
İlişkin Dağılım ............................................................................................ 50
Tablo 7. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı .............. 50
Tablo 8. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Aylık Ortalama Giderlerine Göre
Dağılım......................................................................................................... 51
Tablo 9. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanım Sıklığına Göre
Dağılımı ...................................................................................................... 51
Tablo 10. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Bilgisayar Kullanmayı Öğrenme
Biçimlerine Göre Dağılım ........................................................................52
Tablo 11. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanmayı Öğrenme
Biçimlerine Göre Dağılım ....................................................................... 52
Tablo 12. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Sürelerine
Göre Dağılım ........................................................................................... 53
Tablo 13. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Bilgisayar Yazılım ve Donanımına
İlişkin Bilgi Düzeylerine Göre Dağılımları ............................................ 54
Tablo 14. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet’in Sunduğu Servis
Hizmetlerini Kullanma Sıklığına Göre Dağılımları ............................... 61
Tablo 15. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Hakkındaki Görüşlerine
Göre Dağılımları ...................................................................................... 66
Tablo 16 . Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Sınıflara Göre Haftalık İnternet
Kullanım Sıklığına İlişkin Dağılım ......................................................... 74
Tablo 17. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyete Göre Haftalık İnternet
Kullanım Sıklığına İlişkin Dağılım ........................................................ 75
Tablo 18. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre E-mail
Kullanma Sıklığı .................................................................................... 77
Page 12
xii
Tablo 19. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Instant
Messaging Kullanma Sıklığı ................................................................... 78
Tablo 20. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Oyun/Sohbet
Kullanma Sıklığı ...................................................................................... 79
Tablo 21. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Haber
Grupları/Listeler(Newsgroup/Listservers) Kullanma Sıklığı .................. 80
Tablo 22. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Web’de
Gezinti Sıklığı ........................................................................................ 80
Tablo 23. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Arama Motorlarını
Kullanma Sıklığı .... ................................................................................ 81
Tablo 24. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Bigi/Haber
Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı ............................................................. 82
Tablo 25. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Telnet Kullanma
Sıklığı .................................................................................................... 83
Tablo 26. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre FTP Kullanma
Sıklığı ........................................................................................................ 84
Tablo 27. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Araştırma Amaçlı
İnternet Kullanma Sıklığı ........................................................................... 85
Tablo 28. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetleri İle Bilgisayar Kullanmayı
Öğrenme Şekillerine Göre Dağılım . ........................................................ 86
Tablo 29. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetleri İle İnternet Kullanmayı
Öğrenme Şekillerine Göre Dağılım ........................................................... 87
Tablo 30. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle E-mail Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım ............. 88
Tablo 31. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Instant Messaging Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre
Dağılım ....................................................................................................... 89
Tablo 32. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Oyun/Sohbet(Chat) Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre
Dağılım ...................................................................................................... 91
Page 13
xiii
Tablo 33. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Haber Grupları/Listeler Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına
Göre Dağılım ............................................................................................ 92
Tablo 34. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Web’de Gezinti Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre
Dağılım ................................................................................................... 93
Tablo 35. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Arama Motorları Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım ...................... 94
Tablo 36. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Bilgi/Haber Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım .... 95
Tablo 37. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl)
İle Araştırma Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım ....... 96
Page 14
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
BİLGİSAYAR BİLİMLERİ UYGULAMA
VE
ARAŞTIRMA MERKEZİ’NDEKİ İNTERNET LABORATUARLARINI
KULLANAN ÖĞRENCİLERİN PROFİLİ VE BAZI DEĞİŞKENLER
AÇISINDAN İNCELENMESİ
AYŞE TEKDAL
Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ADANA-2005
Page 15
1
BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1. İnternet Nedir ?
Internet, küresel ölçekte telekomünikasyon altyapısı (telefon hatları, uydular,
yerel ağ bağlantıları vb) ile birbirine bağlanmış milyonlarca bilgisayar sistemi ve
binlerce bilgisayar ağından oluşan dev bir iletişim ağıdır (Deryakulu ve Eşgi, 2001).
İnternet sözcüğü İnternational Network sözcüğünden oluşmuş uluslar arası ağ
anlamına gelen bir terimdir. İnternet milyonlarca alt ağdan oluşan ve ağlar içerisinde
aktif olarak bulunan insanların tümünü yazılı, görsel ve işitsel olarak bir araya getirip
etkileşim halinde bulunmasını sağlayan bir ağ protokolüdür (Telekomünikasyon
Kurumu, 2003).
İnternet bir çok bilgisayar sistemini TCP/IP (Transmission Control
Protokol/Internet Protokol) protokolü ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan
ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır (Varol, 1998). İnternet, tüm dünyayı kapsayan,
110 ülkeye dağılmış ve ikiyüz milyondan fazla bilgisayarı birbirine bağlayan yaklaşık
beş bin bilgisayar ağının toplamıdır. Kısaca internet, birbiriyle tüm dünya üzerinde
yayılmış bilgisayar ağlarının birleşiminden oluşan bir bilgisayar ağıdır
(Telekomünikasyon Kurumu, 2003).
Internet’in başlangıç tarihi 1969’da ABD Savunma Bakanlığı’nda İleri
Araştırma Proje Ajansı (Defense Advanced Research Project Agency = DARPA)
tarafından oluşturulan ARPANET (Advanced Research Projects Agency NETwork)’e
dayanır. Herhangi bir nükleer saldırı sırasında bilgisayar yada bilgisayar ağları
arasındaki iletişimi merkezi olmaktan çıkarmak amacıyla böyle bir projeye başlamıştı
ve bunun yapılmasındaki amaç kesintisiz iletişim sağlayabilmekti.
Page 16
2
Daha sonraki yıllarda ARPANET’in gelişmesi, daha başka ağların da hizmete
konulması ve bunlar arasında bağlantıların sağlanması sonucu ağ kapsamı oldukça
genişleyerek ağlar arası iletişim dönemi başladı.
Internet’in ilk günlerinde hatta 1980’li yılların sonlarına kadar Internet farklı
ortamlarda bulunan bilgisayar sistemlerinin bağlantısından oluşuyordu. Ancak IP
protokolü olarak bilinen iletişim kuralının uygulanması sonucu yerel bilgisayar ağları da
birbirine bağlanabildi. Yani sadece bilgisayar sistemleri arasında değil aynı zamanda
yerel ağlar arası bağlantı LAN(Local Area Network) da gerçekleştirildi (İstanbul
Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
Günümüzde sadece birkaç ülke hariç, hemen hemen her ülke Internet’e bağlı
durumdadır. ABD, Kanada, Almanya, Avustralya gibi gelişmiş ülkelerin çoğunda tüm
üniversiteler, araştırma kurumları, devlet/hükümet kurum ve kuruluşları Internet’e bağlı
olup hizmet almakta ve vermektedir. Yine birçok ülkede ticari kurumlar ve kuruluşlar
ile sivil toplum örgütlerinin de Internet’teki varlıkları gün geçtikçe baş döndürücü bir
hızla artmaktadır.
Internet’in en önemli işlevi çok büyük bir bilgi kaynağı olmasıdır. Internet
günümüzde üzerinde her türlü bilgiyi bulabileceğiniz ve erişebileceğiniz bir duruma
gelmiştir. Yaşadığımız bu döneme “Bilgi Çağı (information age)” denilmesinin başlıca
nedeni Internet’tir. Günümüzde Internet, bilgi alış-verişinin en hızlı ve en ucuz yapıldığı
ortamdır.
Başlangıçta, sadece bilimsel amaçlı ya da akademik kurumlar arasında bilgi alış-
verişi için gelişmesini sürdüren Internet, günümüzde eğitim-öğretimde çok yeni fırsatlar
ve yöntemlerin gelişimine sahne olmaktadır. Öğrencinin Internet ortamında zamandan
ve yerden bağımsız olarak öğrenim görmesi mümkündür(İşman, 1998).
Günümüzde, okul yıllarında örgün eğitim yoluyla kazanılan bilgiler çok kısa
sürelerde demode olmaktadır. Özellikle bilgisayar mühendisliği, yazılım mühendisliği,
genetik ve tıp bilimleri gibi alanlarda çok hızlı gelişmeler kaydedilmektedir. Örneğin,
bir yazılım mühendisi okuldan mezun olduktan yaklaşık 5 yıl sonra yeniden lisans
programı alması gereken duruma gelmektedir. Bu duruma gelinmemesi için bireyin
Page 17
3
sürekli olarak bilgilerini güncellemesi gereklidir ve bunu da Internet yoluyla yapabilir.
Gerçekten de Internet, hemen her konuda geçmişe ait (arşivsel) bilgiler yanında oldukça
yeni ve güncel bilgilerin hızlı ve sürekli biçimde alınabileceği olanakları sunmaktadır.
Bu yönüyle Internet sürekliliği olan bir yaşam-boyu öğrenim merkezi (life-long learning
center)’dir ( Duman, 1997).
İletişim, Internet hizmetlerinin başında gelmektedir. Internet üzerinden binlerce
kişiye çok kısa sürelerde ileti gönderilebilir yada ileti alınabilir. Günümüzde
gazetelerin, magazinlerin ve dergilerin bir çoğu İnternet üzerinden elektronik olarak
yayımlanmaktadır. Televizyon ve radyo kanalları da artık İnternet üzerinden izlenebilir
duruma gelmiştir.
Dünyada 950 milyonu aşkın, Türkiye’de ise 5-6 milyon civarında İnternet
kullanıcısının olduğu bilinmektedir. İnternet’e bağlı IP numarası olan bilgisayar sayısı
dünyada 233 milyon, Türkiye’de ise 345 bindir. Dünyada alan adı ve web sayısı 50
milyona yakın, Türkiye’de ise 60 bin civarındadır (M. Akgül, 2004). Internet bir ticaret
ortamı olarak düşünüldüğünde, üretici firmalar ve iş adamları için bu sayı müşteri kitlesi
anlamına gelmektedir. Ticari kurum ve kuruluşlar, Internet’te elektronik dükkan
(electronic shop = e-shop) veya elektronik mağazalar (electronic mall = e-mall) açmaya
başlamışlardır. Böylece elektronik ticaret (electronic commerce = e-commerce),
elektronik pazarlama (electronic marketing = e-marketing) veya daha geniş anlamıyla
elektronik iş (electronic business = e-business) gibi terimler yaşamımıza girmeye
başlamıştır.
Günümüzde bankalar da Internet ortamında faaliyet göstermektedirler. Son
yıllarda “Internet Şubesi” gibi bankacılık terimleri kullanılmaya başlanmıştır. Masa
üstünde Internet’e bağlı bilgisayarınız aracılığıyla kredi kartı borçlarınızı ödeyebilir,
havale yapabilir, yatırım hesabınızdan döviz, bono, tahvil veya hisse senedi alış-satış
işlemlerini birkaç saniye içinde yapabilirsiniz.
Bu ortamdan, dünyanın herhangi bir yerindeki futbol maçı ya da konser
izlenebilir ya da kilometrelerce uzaktaki insanlarla satranç turnuvaları düzenlenebilir.
Page 18
4
Internetin, insanları birbirlerine yaklaştırdığı da düşünülebilir. IRC (Internet
Relay Chat) server olarak adlandırılan bir sohbet sunucusuna bağlanarak dünyanın her
yerinden arkadaşlar edinmek mümkündür.
1.2. İnternet Kimler Tarafından İşletilir? Bu küresel ağ, herhangi bir kişi, şirket veya ülkenin malı değildir. “Öyleyse bu
dev sistem kendiliğinden nasıl çalışıyor?” diye düşünülebilir. Bu sorunun yanıtı
herkesin kendi sorumluluk alanına giren ağ ve sistemlerin çalışmasından ve
yönetiminden sorumlu olmasıdır. Yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde telefon ve uydu
iletişimi sağlayan şirket ve/veya kuruluşların alt yapısı ile ağlar arası iletişim yani
Internet’e bağlantı tamamlanmış olur.
Ancak şunu da hemen belirtmek gerekir ki, geçmişten günümüze kadar
Internet’le ilgili kurallar, yöntemler ve sistemleri tartışmak, standartlar geliştirmek ve
yeni teknolojik araştırmaları ivmelendirmek üzere çeşitli oluşumlar görev almışlar ve
almaktadırlar. Internet’le teknolojik açıdan uğraşmayan bir kişi için Internet, bir servis
sağlayıcısına bağlanmak ve amaca bağlı olarak gezinmek kadar basit bir anlam ifade
eder. Ancak diğer yandan Internet, bilgisayarlar arasındaki iletişimi sağlamak için son
derece karmaşık sayılabilecek birtakım protokoller ve işlemlerin tanımlanması,
geliştirilmesi ve uygulanmasını gerektirmektedir. Çünkü, eğer her isteyen herhangi bir
standarda uymadan istediği şekilde bir sistem ve ürün geliştirip kullansaydı "Internet"
olamazdı. İşte bu tür herkesin uzlaşabileceği yöntemler, sistemler ve standartları
belirleyen bazı kurumlar/örgütler mevcuttur (İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem
Dairesi, 2003).
1.3. İnternet’in Tarihçesi
Başlangıçta 4 bilgisayardan oluşan ARPANET, çok kısa bir süre sonra üniversite
öğrencileri ve araştırıcılarının elektronik posta ve çevrim-içi konferanslar düzenlemek,
ders ve araştırma materyali alış-verişi yapmak gibi istekleri nedeniyle birçok yüksek
Page 19
5
öğretim ve araştırma kurumunu kapsayacak şekilde gelişmeye başladı. 1970'lerde
orijinal ARPANET yalnız ABD’de değil tüm dünya genelinde kullanıcıları olan
ağlardan oluşacak kadar büyümüştü. Dünya genelinde araştırma ve eğitim kurumları
kendi yerel ağlarını oluşan büyük ağın içine sokmak için ARPANET'e bağlanmaya
çalışıyordu.
Bu arada ARPA bu denli geniş ağ içinde farklı işletim platformlarında farklı
sistemlerden oluşan bilgisayarlar arasında kolay bir iletişim sağlanabilmesi için iletişim
kuralları ve veri aktarımı yöntemleri ve teknolojilerinin gelişmesine destek olmaya
devam etmekteydi(İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1980'lerde bu küresel ağ, binlerce eğitim-öğretim kurumu, araştırma kurumları
ve devlet kurumlarının ağını kapsayacak kadar büyümüştü. Bu gelişmeye paralel olarak
Amerikan Bilim Kurumu (National Science Foundation = NSF) , ARPANET'ten ayrı
yüksek hızlı bir ağ tesis etti ve bu ağ NSFNET olarak adlandırıldı. Amerika'daki
bilimsel araştırma merkezleri ve üniversiteler bu ağ içinde yer aldı. Amerikan Hükümeti
askeri kurumları da MILNET isimli bir ağ üzerine toplayarak ARPANET'e son verdi.
Eğitim ve araştırma kurumları yanında özel şirketler ve kar amacı gütmeyen kurumlar
da NSFNET'e bağlanmaya başladı. 1980 yılında Avrupa'da ilk özel ticari kurumlara
hizmet veren servis sağlayıcı kuruldu. NSFNET altyapısı sürekli olarak geliştirilmeye
devam edilerek yaklaşık iki yılda gelişmiş altyapı çalışmaları gerçekleştirildi (İstanbul
Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1970'lerin sonlarında TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol)
ağlar arasında iletişim için resmi bir iletişim kuralı özelliği kazanmıştı. UNIX ailesi
işletim sistemleri bu ağlarda kullanılan işletim platformlarıydı. Böylece tüm ülke
sınırlarını aşan küresel bir ağ kavramı, "internet" kavramı doğmaya başlıyordu. 1983
yılına gelindiğinde ise artık tüm dünya genelinde birbirine bağlı bilgisayarlardan oluşan
büyük ağ ya da "ağlar arası ağ" mevcuttu. İşte bu ağın adı bundan sonra "INTERNET"
olarak anılacaktı.
1989 yılında HTML dili ve Web kavramının ortaya çıkışı Internet'i daha da
cazip hale getirdi. 1987 yılında 10,000 siteden oluşan ağ 1990'da 100,000 sitelik bir
sayıya ulaştı. 1992 yılında grafik arabirimli Web teknolojisi sayesinde tam anlamıyla bir
Page 20
6
"patlama" başladı. Internete bağlı bilgisayar sayısı üssel şekilde artmaya başladı. Ayda
%20 büyüme oranı ile 727,000 bilgisayar kapasitesine ulaştı. 1988 yılına kadar,
NSFNET ticari amaçlı iletişime açık değildi, ticari kurumlardan ticari kurumlara e-mail
trafiğine "Makul Kullanım İlkeleri" (Acceptable Use Policy) çerçevesi dışında izin
verilmiyordu. 1988 yılında NSFNET'in ticari faaliyetlere de açılması için birkaç firma
ile Amerikan Hükümeti arasında bir anlaşma imzalandı. Benzer anlaşmalar diğer
ülkelerde de gerçekleştirildi. Ardından özel sektör mülkiyetinde olan alt-ağ yapıları
kurulup gelişmeye başladı. Böylece on binlerce ticari kurum da hızla ağ yapılarını
NSFNET'e bağladığından bugünkü anlamıyla "Internet" ortaya çıktı.
Özel kuruluşlar ve kişisel kullanıcı sayısında çok fazla artış sağlanmaya başladı.
Bazı özel kurumlar hükümet tarafından desteklenen NSFNET'e göre çok yüksek hızlara
iletişim sağlayan ticari amaçlı ağ hizmetleri ve altyapısı sağlamaya başladılar.
1993 yılında NSFNET, Internet'in teknik düzenleyicisi olarak görev yapacak
olan InterNIC'i kurdu. InterNIC sadece teknik düzenlemelerden sorumlu olacak, ancak
ağ altyapısı ve hizmetleriyle uğraşmayacaktı. 1995'lerde özel büyük firmalar Internet'e
parasal destek ve altyapı sağlamaya başladı ve günümüzde Internet hizmetlerinin büyük
bölümü özel şirketler tarafından sağlanmaktadır. 1995'lerde özel sektör altyapısı
gelişince başlangıçta bir bilimsel ağ olarak kurulan NSFNET, Mayıs 1995'te NREN
(National Research and Education Network) olarak anılan Ulusal Araştırma ve Eğitim
Ağı'na dönüştürüldü (İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1.4. İnternet Servisleri
İnternet’in sunduğu servis hizmetlerinden en yaygın kullanılanlara örnek olarak
web, e-posta, tartışma listeleri, usenet haber öbekleri, sohbet servisleri, gopher
servisleri, çoklu ortam servisleri ve konferans servisleri gösterilebilir.
1.4.1. Gopher Servisleri
Gopher, 1991 yılında Minnesota Üniversitesi'nden Paul Linder ve Mark P.
McCahill tarafından geliştirilmiştir. Gopher, sunucuları (gopher servers) üzerinde
Page 21
7
bulunan bilgilere erişmek için kullanılan menü sistemiyle çalışan bir Internet servisidir.
Gopher ile İnternet’de bulunan bir kaynağa erişim , bir menüde seçim yapmak kadar
kolaydır. Kullanıcı, Gopher’i kullanarak metin, ses yada görüntü içeren dosyaları bulup
kendi bilgisayarına kopyalayabilir. Web'in gelişmesinden önce yaygın bir bilgi sistemi
olan Gopher, artık popüleritesini kaybetmeye başlamıştır(Ankara Üniversitesi Bilgi
İşlem Dairesi, 2003).
1.4.2. WAIS(Wide Area Information System)
Thinking Mahchines, Apple, Dow Jones ve Wall Street Journal’ın ortak
çabasıyla başlamış, Brewster Kahle tarafından geliştirilmiş olan WAIS, dağıtık bir
tarama ve dosya erişim sistemidir. WAIS programı çok büyük bir elektronik bilgiyi
indeksleyerek istenen bilginin bir anahtar sözcük verilerek aranmasını sağlar.
Archie’den farklı olarak WAIS’de tam metin üzerinde arama yapılabilmektedir. Bu da
günümüzde çok az kullanılan bir servistir (Küçük, 2002, s.20).
1.4.3. Archie
Archie arşiv sözcüğünün kısaltmasıdır. FTP(File Transfer Protocol)
bilgisayarlarının içeriklerini sorgulamak ve bilgiyi kullanıcıya sunmak amacıyla
Montreal McGill Üniversitesindeki Alan Emtage, Bill Helan ve Peter Deutsch adlı üç
öğrenci tarafından geliştirilmiştir. Kullanıcı Archie’yi kullanarak anahtar kelimeyi
yazıp, aradığı bilginin hangi adres ve hangi dizinde olduğunu öğrenebilir. Günümüzde
pek fazla kullanılmamaktadır.
1.4.4. Hytelnet
Hytelnet, telnet adreslerini bulmayı kolaylaştıran bir veri tabanıdır.
Saskatchewan Üniversitesi’nden Peter Scott tarafından yazılmış bir programdır(Pitter ve
diğerleri, 1995). Günümüzde popüleritesini kaybetmiştir.
Page 22
8
1.4.5. Telnet ( Remote Login- Uzaktan Erişim) Telnet, Internet'e bağlı bir bilgisayar sistemine uzaktan bağlanarak onu
kullanmaya olanak sağlayan bir Internet servisidir. Bağlantı kurulan bilgisayar aynı
binada olabileceği gibi, kilometrelerce uzaktaki bir başka ülkede de olabilir. Böylece
kullanıcı, çalıştığı yerden ayrılmadan kendisinden çok uzaktaki bir bilgisayar sistemini
sanki masasındaki bir bilgisayarmış gibi kullanabilmektedir (Çağıltay, 1997, s.71).
Telnet hizmetinden yararlanabilmek için hedef bilgisayarın adresinin önceden
bilinmesi gereklidir. İnternet üzerinde bağlanılmak istenen diğer bir bilgisayara Telnet
aracılığı ile erişimin iki şekli mevcuttur. Birincisi, herkese açık sistemlere ve bilgi
kaynaklarına serbest erişim, ikicisi ise önceden kullanım iznine, yani bir kullanıcı kodu
ve şifreyle girilebilen sistemlere erişimdir ( Aytek, 1998. S:44).
Telnet genellikle kütüphane katalogları taramak ve uzak bilgisayar
sistemlerindeki programları çalıştırmak için kullanılmaktadır(Ankara Üniversitesi Bilgi
İşlem Dairesi, 2003).
1.4.6. World Wide Web (WWW) World Wide Web yada kısaca Web, Internet üzerinde bilgi dağıtma, inceleme,
tarama ve taşıma işlemlerini kolaylaştırmak için geliştirilmiş bir Internet hizmet
aracıdır. Web hizmetleri, bilginin sayfa(page) olarak adlandırılan bir dizi
belgeler(documents) ile dağıtılması yada yayımlanması(publishing) yoluyla yapılır.
Sayfalar arasındaki ilişkiler bağlantılar(link) adı verilen metinsel yada grafik nesneler
aracılıyla sağlanır (Cebeci, 1996).
Web sayfaları Internet’e bağlantısı olan ve web sunucusu(Web Server) denilen
hizmet sağlayıcısı bilgisayar sistemleri üzerinde bulunur ve yayımlanırlar. Internet’e
bağlı bir başka bilgisayar sisteminden bu sunucuların Web adresleri kullanılarak
istemde bulunulduğunda, Web sunucusundaki sayfada yer alan bilgi istemciye
gönderilir. Internet üzerinde mevcut hemen hemen her protokol Web üzerinden
erişilebilir durumdadır. E-posta, FTP, Telnet ve Usenet tartışma gruplarını buna örnek
Page 23
9
olarak verebiliriz. Bunlara ilaveten Web kendi protokolü olan HTTP (Hyper Text
Transfer Protocol) ile çalışan bir sistemdir(Cebeci, 1996).
Web'in tek bir arabirim ile yukarıda anılan birçok protokole destek vermesi, onu
kullanıcılar için kullanımı son derece kolay bir hale getirmiştir. Interneti popüler yapan
teknoloji Web'dir. Internet' deki asıl gelişme 1992 de ilk grafik tabanlı Web tarayıcısı
Mosaic’in geliştirilmesiyle başlamıştır. Mosaic, o zamana kadar sadece metin formunda
olan bilgi alış-verişinin grafik formunda da yapılabilmesini sağlamıştı ve en önemlisi
Internet'ten bilgi edinmek için son derece sıkıcı olan metin formunda yüzlerce komutun
ezberlenmesi de gerekmiyordu. Yani kullanıcının Internet'te gezinmesi ve kullanımı son
derece kolay grafik arabirim aracılığıyla sadece fare butonlarına tıklamak suretiyle
yapılabilmekteydi (Cebeci,1996).
Web'i izlemek için kullanıcı arabirimi olarak grafik tabanlı uygulamalara
geçilmesi Web sayfalarının renklenmesine veya canlanmasına da neden oldu.
Web, Gopher gibi menü tabanlı olmasının yanında hiper metin temelli bir
İnternet bilgi dağılım yönetim sistemidir. Web tüm İnternet hizmetlerini ve hatta daha
fazlasını içeren bir yapıya sahiptir. Web sayesinde dökümanlara erişebilir, resim,
animasyon ve video görüntüleyebilir, ses dosyalarını dinleyebilir ve sesinizi karşı tarafa
iletebilirsiniz. Hatta bunları yapabilmek için gerekli yazılımları Web’den elde
edebilirsiniz( Berkeley Library, 2002, p.3).
WWW’nin temelinde HTML olarak adlandırılan programlama dili yatmaktadır.
İnternet üzerindeki WWW dökümanları HTML programlama dili ile yazılmıştır. HTML
Web üzerindeki dökümanları tanımlayan bir işaretleme dili, yazım ve sistemidir.
Günümüzde Java, Java Script, CGI/Perl gibi yaygın olarak kullanılmaya başlanan
birçok programlama dili vardır. Bu yeni programlama dilleri ile Web sayfaları daha
dinamik görüntülerle tasarlanabilmektedir (Aytek,1998, s.52).
Tüm dünyada birbirine bağlı Web sayfalarına erişmek için kullanılan arabirim
programlarına tarayıcı denir. Web sayfası herhangi bir Web tarayıcısının Web servisine
bağlandıktan sonra aktardığı kompozit verilerden oluşan HTML sayfasıdır(İnan, 1998,
s.68).
Page 24
10
1.4.7. E-Posta (e-mail) 1972’de Ray Tomlinson tarafından ilk e-posta programının geliştirilmesiyle
birlikte bilim adamları birbirleri ile iletişimde bu servisi tercih etmeye başlamıştır.
Elektronik posta (electronic mail) veya kısaca e-posta (e-mail), Internet
kullanıcılarının yerel olarak ve dünya çapında elektronik ileti alması ve
gönderebilmesini sağlayan Internet servisleridir. E-postalar Internet'e bağlı ve posta
sunusu olarak adlandırılan bir bilgisayar sistemi üzerinde açılan hesaplar (accounts)
aracılığıyla alınır ve gönderilir. E-posta aracılığıyla binlerce ileti, dünyanın her yerine
birkaç saniye içinde gönderilebilir.
E-posta haberleşmenin yanında, doküman aktarımı, kitapların elektronik
kopyalarını elde etmek, elektronik haber hizmetlerine, tartışma gruplarına veya
dergilere abone olmak ve veri tabanlarını taramak için kullanılabilir. E-posta İnternet’te
kullanılan ana iletişim aracıdır(Pitter ve diğerleri, 1995, s.16).
E-posta servisleri Internet'in en yaygın olarak kullanılan servislerinden biridir.
Günümüzde gerek iş ve gerekse bilimsel yazışmalarının çoğu e-posta kullanarak
gerçekleştirilmektedir (Ankara Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1.4.8. FTP (File Transfer Protocol) Dosya Taşıma İletişim Kuralı anlamına gelen "File Transfer Protocol" veya
kısaca "FTP" bilgisayar sistemleri arasında dosya alış-verişi için kullanılan en eski
Internet servislerinden biridir. FTP işlemi dosya alış-verişi için FTP kurallarına göre
geliştirilmiş ve yine "FTP programı" olarak bilinen yazılımlar aracılığı ile yapılır.
Günümüzde Web tarayıcılarında FTP bileşenleri de bulunmakta olup FTP kullanımı son
derece kolaylaşmıştır.
FTP, özel dosyaların alış-verişi için kullanılabileceği gibi aynı zamanda genel
kullanıma yönelik dosyaların paylaşılması için de kullanılabilir. Bu tür genel dosya alış-
verişi için kullanılan FTP’ye İsimsiz FTP (Anonymous FTP) denir. Anonim FTP genel
Page 25
11
kullanıma açıktır, yani buradaki dosyaları kullanabilmeniz için kendinizi tanıtmanız
gerekmez. İnternet üzerinde Anonim FTP hizmetinin sağlandığı binlerce arşiv
bulunmaktadır. Bu arşivlerden çok az ücretle yada ücretsiz olarak birçok yazılım temin
edilebilir. Yazılımların yanı sıra binlerce değişik konuda raporlar, tezler, kitaplar, resim
yada müzik dosyalarına yine aynı şekilde İnternet üzerinden erişilebilir ( Çağıltay, 1997
s.53).
FTP ile, Internet üzerinde bulunan FTP sunucuları üzerinde yer alan yüzbinlerce
program, belge, kitap, makale, veri seti vb. dosyalara erişilebilir ve yerel bilgisayar
sistemine taşınabilir(Ankara Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1.4.9. E-Posta Tartışma Listeleri (Listserv)
Tartışma grupları İnternet kullanıcılarının e-posta aracılığı ile birbirleriyle
eşzamansız iletişim kurmalarını sağlayan bir yazılımdır. Kişilerin kendi isteğiyle üye
oldukları, grup haberleşme ve tartışma mekanizmaları liste işleyiciler (list processor),
posta yansıtıcıları (mail reflectors), postalama listeleri (mailing list) , tartışma grupları(
discussion group) veya ilan tahtası (bulletin-board) adıyla da bilinir ( Küçük, 2002,
s.22).
Bu mekanizmaları gerçekleştiren programlar çoğunlukla “listserv” yazılımı
olarak bilinir. Bu mekanizmalara “liste” denir. Bu listelere üye olmak gerekir. Üye
olabilmek için kullanıcı, listeyi yöneten listserv’e bir ileti göndermelidir. Bir üyenin
gönderdiği ileti listenin tüm üyelerine dağıtılarak ileti akışı sağlanır. Her listenin bir
yöneticisi vardır. Listserv’in başka bir önemli fonksiyonu da dosya servis sağlayıcı
olarak çalışmasıdır. Gerekli komutlar gönderilerek Listserv’ler bünyesindeki
arşivlerden programlar yada dosyalar alınabilir (İnan, 1998, s.43).
Bugün Internet'te belli bir konu üzerinde çalışan veya ilgilenen kişilerin
oluşturduğu binlerce e-posta grubu veya e-posta listesi bulunmaktadır. Bu listelerde
tartışılan konular akla gelebilecek her şey olabilir. Bazı listeler oldukça bilimsel ve ciddi
bazılar ise sıradan ve gayriciddi tasarlanmış olabilir.
Page 26
12
Listserv’ler sadece tartışma amaçlı olmayıp, sorulara yanıt alınabilen bir kaynak
da olabilir. Ayrıca bazı listeler elektronik dergiler ve elektronik gazeteler dağıtmak için
de kullanılır. Listserv’ler benzer ilgi konuları olan insanları binlerce kilometre uzakta
olsalar bile bir araya getirdiği için güçlü iletişim araçlarıdır(Pitter, 1995, s.28).
1.4.10. Usenet Haber Öbekleri Usenet, dünya çapında milyonlarca bilgisayar kullanıcısını birbirine bağlayan bir
yazışma ve haberleşme sistemidir. Değişik haber gruplarından (Newsgroup) oluşur.
Usenet içinde her konu ile ilgili haber grupları bulmak mümkündür. Bu haber grupları
konularına göre hiyerarşik olarak sınıflanır (Köksal ve diğerleri, 1999, s.119).
Haber grupları içinde yaygın olarak kullanılan kategoriler şu şekilde
sıralanabilir: alt(alternatif konularla ilgilidir), comp(bilgisayar ile ilgili konular), biz(iş
dünyasına ait konular), sci(bilimle ilgili konular), soc(sosyal ve kültürel konular),
rec(eğlence ve boş zamanları değerlendirme ile ilgili konular) , misc( diğer başlıklar
altına konulmamış her türlü konu) (Küçük, 2002, s.21).
Usenet Haber Öbekleri veya Haber Grupları (Usenet News Groups) küresel
ölçekte bir elektronik bülten tahtası sistemidir. Usenet'te çok çeşitli konularda açılmış
onbinlerce grup (öbek) üzerinde milyonlarca Internet kullanıcısı karşılıklı olarak mesaj
alış-verişi yapabilir.
İlk bakışta, e-posta listeleri ile Usenet gruplarının benzer ve hatta aynı oldukları
ileri sürülebilir. Gerçekten de bunlar işlev bakımından benzer gibi gözükseler de
aralarında temel bir farklılık vardır. Bu fark, Usenet gruplarına gönderilen mesajların
merkezi bilgisayar sistemleri üzerinde toplanmasından ileri gelmekte, ayrıca mesaj
alabilmek için gruba üye olmak gerekmemektedir. Usenet gruplarına gönderilen
mesajları okumak isteyen birinin Usenet gruplarına ait mesajları taşıyan merkezi
bilgisayar sistemlerinden birine bağlanması yeterli olmaktadır. Halbuki, e-posta tartışma
gruplarına gönderilen mesajlar üyenin e-posta hesabına otomatik olarak
bırakılmaktadır(Ankara Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
Page 27
13
Usenet, dünya üzerindeki milyonlarca ağ kullanıcısının binlerce değişik konuda
yazdığı görüş ve düşüncelerini anlatan yazılar ile haberlerden oluşan bir tartışma
ortamıdır. Genelde Usenet de ticari amaçlı mesajlar verilmez. Usenet, sadece İnternet’e
özgü değildir. Usenet haberini okuyabilmek için herhangi bir Usenet programı kullanıp
Usenet Servis Sağlayıcılara bağlanmak yeterlidir. Diğer ağlardan da buralara
ulaşılabilir ( İnan, 1998, s.45).
Usenet, dünyanın çeşitli bölgelerindeki insanlara tartışma ortamı yaratması ve
fikir alış-verişi olanağı sağlaması açısından son derece önemlidir.
1.4.11. Sohbet (Internet Relay Chat) Servisleri
Internet Üzerinden Sohbet anlamına gelen IRC (Internet Relay Chat), İnternet'in
en çok rağbet gören servislerinden biridir. IRC ile sohbet edebilmek için özel IRC
yazılımları kullanılır. ICQ, AOL Instant Messenger ve MIRC bunlar arasında en
ünlüleridir. IRC yazılımı bilgisayara yüklenip ayarlar yapıldıktan sonra Internet
üzerinde IRC hizmeti veren bir sohbet sunucusuna (chat server) bağlanılır. Bağlantı
işlemini takiben, sunucu üzerinde yer alan binlerce sohbet odasından (chat room)
girilerek burada bulunan kişilerle gerçek zamanda sohbet yapılabilir.
Günümüzde Web üzerinden sohbet hizmeti veren sunucular da bulunmakta olup
bu durumda özel bir sohbet programını bilgisayarınıza yüklemeksizin sohbet
yapabilmek mümkün olabilmiştir. Sohbet işlemini en cazip kılan noktalardan biri
yazılan mesajın gerçek zamanda yani hemen cevaplanabilmesi (instant messaging)
özelliğidir. ICQ gibi programlar kullanıldığında o an için bir sohbet odasında olmasanız
da sizi arayan birisi hemen sizinle konuşabilmektedir(Ankara Üniversitesi Bilgi İşlem
Dairesi, 2003).
1.4.12. Çoklu-Ortam Servisleri Kayıtlı ses, film ve animasyonların Internet üzerinden izlenmesinin yanında son
iki yıldan beri, radyo ve tv'lerin canlı yayınlarını gerçek zamana yakın şekilde izlemek
de mümkün olabilmiştir. Çoklu-ortam başlığı altında incelediğimiz bu ürünleri izlemek
Page 28
14
için bilgisayar sisteminde bir ses ve video kartının kurulu olması gerekir. Microsoft
Internet Explorer ve Netscape gibi bazı popüler Web tarayıcıları bu tür yayınları
izlemek için plug-in (takı) olarak adlandırdığımız özel yazılımlara sahiptirler(Ankara
Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1.4.13. Konferans Servisleri
Internet üzerinde konferanslar sesli (audio conferencing) veya görüntülü (video
conferencing), çoklu-ortam konferansı (multimedia conferencing), ekran paylaşımlı
(screen sharing) şekilde yapılabilir. Bu aslında bir tür "canlı sohbet" gibidir.
Internet üzerinde yapılan konferanslar fiziksel olarak bir araya gelmeden toplantı
yapılmasını sağladığı için ucuz bir toplantı şeklidir. Dahası, toplantıya katılacak kişiler
için yüksek düzeyde organizasyonlar yapılmasını gerektirmeden, hızlı bir şekilde, bir
kaç dakika içinde organize edilebilen konferanslara izin vermektedir(Ankara
Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi, 2003).
1.4.14. Arama Motorları
Arama motoru, aranılan konuda yer alan anahtar sözcükleri kullanarak arama
yapılmasını sağlayan bir yazılımdır. Arama motorları önceden oluşturulmuş veri
tabanlarını tararlar. Veri tabanları, yine arama motorlarının bir bileşeni olan yazılımlar
tarafından gerçekleştirilir. Bu yazılımlara örnek olarak Wanderer, Crawler, Robot,
Worm ve Spider’i verebiliriz. Bunlar web sayfaları arasında sürekli dolaşarak dosyaları
toplar ve merkez veri tabanına gönderirler (Albany, 2001, p.26). Bazen de sitelerin
yaratıcıları, arama motorlarına mesaj göndererek sitelerinin veri tabanına girmesini
sağlayabilirler.
Arama motorlarının ikinci bileşeni robotlar tarafından toplanan web sayfalarının
kopyalarını veri tabanına kaydeder. Arama motorlarının üçüncü bileşeni ise arama
Page 29
15
motoru mekanizmasıdır (search engine mechanizm). Bu yazılım, kullanıcının veri
tabanında sorgulama yapabilmesini sağlar (Albany, 2001, p.27).
Arama motorlarının hepsi aynı işi yapıyormuş gibi görünmesine rağmen, her biri
farklı yöntemler kullanmaktadır. Bu da çoğu zaman farklı sonuçlara ulaşılmasına neden
olmaktadır.
Sonuçları etkileyen nedenler arasında veri tabanının boyutu, arama motorunun
kapasitesi, bilgilerin güncellenme sıklığı gösterilebilir.
1.4.14.1. Arama Motorlarının Türleri
Arama motorları çalışma biçimlerine göre üç kategoride incelenebilir:
1-Soru Tabanlı Arama Motorları (Query-based Search Engines)
Bu tip arama motorlarında, robot adı verilen bilgisayar yazılımlarının
oluşturduğu veri tabanları kullanılır. Robotlar, İnternet’te dolaşarak bağlantıları izler ve
belgenin HTML yapısında yer alan URL, belgenin başlığı, anahtar sözcükler vb.
bilgileri toplar. Bu tür arama motorlarına örnek olarak Alta Vista, Excite, Lycos,
HotBot, Infoseek verilebilir ( Soydal, 2000, s.16).
2-Üst Arama Motorları (Metasearch Engines)
Bu arama motorları, diğer arama motorlarının veri tabanlarına eş zamanlı olarak
arama isteği gönderirler ve sonuçları üst arama motorunda toplayarak listelerler. Bu tür
arama motorları farklı arama motorlarını taradıkları için tarama alanını genişleterek
daha iyi sonuçlar elde etmeyi sağlar. Bazı üst arama motorları aynı adreste bulunan
benzer konular üzerinde aynı sayfa ve kayıtları eleyebilme özelliğine sahiptir. Böylece
farklı arama motorlarından aldığı aynı bilgilerden sadece birini sunarak zaman kaybını
önler. Fakat bunların da bazı dezavantajları vardır; Çoğunlukla çok fazla materyal
Page 30
16
sunarlar, bazı üst arama motorları bilgileri çok iyi sıralayamaz veya alandan kazanmak
için bazı arama sonuçlarını göstermezler (Küçük, 2002, s.33) .
3- Arama Motoru Yazılımları
Bunlar üst arama motorlarına benzemekle birlikte, bu yazılımların çalışılan
bilgisayara yüklenmesi gereklidir. En önemli özelliklerinden birincisi, yapılan taramalar
sonucu erişilen belgelerdeki ikilemeleri ayıklaması, ikincisi ise kullanımdan kalkan
bağlantıları kontrol edebilmesidir. Bu programlar genellikle ücretli yazılımlardır. Bu tür
arama motoru yazılımlarına örnek olarak Web Sleuth, Mata Hari, WedFerret ve
Copernic verilebilir.
Internet ortamı küresel bir sistem veya yapı olarak üzerinden her an binlerce
bilginin aktığı etkileşimli bir ortamdır. Dört bilgisayar olarak doğmuş, aradan geçen 30
yıl içinde 15 milyon bilgisayar ve 200 milyona yakın kullanıcı kapasitesine kadar
inanılmaz şekilde hızla büyümüş ve hala büyümekte olan bir sistemdir. Büyürken sabit
ve her zaman var olan şeyleri sunmak yerine değişen ve sürekli yenilenip gelişen bir
anatomik yapı ve içerik de sunmaktadır.
Internet, bazı kısıtlamaları olmakla birlikte genelde yasakları olmayan, din, dil,
ırk ve coğrafik sınırları bulunmayan çevrim-içi (on-line) bir iletişim ağıdır. Internet
kendine özgü kuralları ve olanakları ve belki de psikolojik boyutuyla farklı istekler ve
yaşam tarzları oluşturan bir etmen niteliğindedir. İşte bu denetimsiz ortam veya sanal
yaşamın gerçek yaşama yansımasının nasıl olacağı da üzerinde ciddi olarak tartışılması
gereken bir konudur.
İnternet savunucuları, İnternet’in sınıf, cinsiyet, ırk ve ulus gibi ayırımlar
olmaksızın tüm insanların doğrudan iletişim kurabilmelerine olanak veren, dünyayı
adeta tek bir sanal toplum haline getiren bir olgu olduğunu ileri sürmektedirler (Scott ve
O´Sullivan, 2000, akt:Deryakulu ve Eşgi, 2001). İnternet’in en ayırıcı özelliklerinden
birisi olarak kimsenin tekelinde ya da denetiminde olmayışı gösterilmektedir.
Page 31
17
İnternet’in dünyadaki tüm eğitim sistemleri üzerinde oldukça önemli yapısal
değişimlere neden olacağı ve geleneksel sınıf duvarlarını yıkacağı ileri sürülmektedir
(Standish, 1999; Leu, Karchmer, 1999, akt:Deryakulu ve Eşgi, 2001).
Fakat, gerçekte durumun bu kadar toz pembe olmadığını savunan bir grup ise şu
noktalara dikkat çekmektedir;
Öncelikle, İnternet ağına hızlı ve sorunsuz bağlantı için kullanıcının bulunduğu
bölgenin sağlam bir teknik iletişim alt yapısının olması gereklidir. Kullanıcı bireysel
bağlantı için İnternet bağlantısı kurmaya elverişli bir bilgisayara sahip olmalı ve bunun
için gerekli donanım, servis sağlayıcı ve telefon hattı ücretini ödeyebilecek durumda
olmalıdır. Kurumsal bağlantılar için de büyük ölçekli benzer yatırımlar gerekmektedir.
Tüm bunlar gelişmiş ülkeler için önemli bir sorun olmayabilir fakat gelişmemiş ya da
gelişmekte olan ülkeler için teknolojik alt yapı, donanım ve servis hizmetlerinin
maliyeti henüz yolun başındayken birer dezavantaj olarak ortaya çıkmaktadır. Böylece,
bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimde uluslar, gruplar ya da bireyler arasında
eşitsizlikler doğmakta, bilgiye erişim olanakları açısından dezavantajlı bir alt sınıfın
oluşumu söz konusu olmaktadır ( Topping ve McKenna, 1999; Leu ve Kinzer, 2000,
akt; Deryakulu ve Eşgi, 2001).
1.5. Profil Nedir ? Profil, en genel anlamda bir kuruluşun veya bir topluluğun karakteristik
özelliklerinin belirlenmesi olarak tanımlanabilir.
Örneğin, bir basın-yayın organı için gerçeğe yakın okuyucu profilinin
çıkarılması, içeriğin iyileştirilmesi, derginin, gazetenin ya da magazinin gelecekteki
konu ve tarzının belirlenmesi açısından önemlidir. Hatta bazı dergi veya gazetelerin
okur profili reklam ajanslarına ve reklam veren kuruluşlara ışık tutacak özellikler
sergileyebilir.
Ticari kuruluşlar için müşteri profilinin bilinmesi son derece önemlidir. Şirket,
hedef kitlesinin beklentilerini, sosyoekonomik düzeyini bilirse, ona göre strateji
geliştirebilir.
Page 32
18
Benzer şekilde eğitim kurumları için öğrenci profilinin çıkarılması da oldukça
önem taşımaktadır. Öğrencilerin istekleri, ihtiyaçları, beklentileri, eksik yönleri,
hedefleri bilinirse o doğrultuda stratejiler belirlenerek hedeflenen seviyeye daha kısa
sürede ulaşılması mümkün olabilir.
1.6. Problem İnternet yirminci yüzyılın son on yılına damgasını vurmuş bir bilişim teknolojisi
ürünüdür. İnternet’in sıradan kullanıcılar için günlük yaşantıyı olumlu ve olumsuz
yönde etkileyen yönleri olduğu söylenebilir. Ancak İnternet’in asıl bilgi işlem ve
iletişim amaçlı kullanımı, bilimsel amaçlı kullanımıdır. Bu, üretilen bir bilginin çok
hızlı ve sınırsız bir şekilde yayılması ve kullanıcıların erişimine sunulması ile anlam
kazanır. Bilginin İnternet üzerinden yayılması ve kullanıcılara sunulması ise büyük
oranda üniversitelerde gerçekleştirilebilecek bir olaydır. Bundan dolayı üniversitelerin
İnternet’ten yararlanmaları, bunun için gerekli bilimsel, teknik ve insan gücü
kaynaklarına sahip olmaları büyük bir önem taşımaktadır.
Günümüzde yükseköğretim kurumlarındaki öğrencilerin büyük çoğunluğu
yoğun olarak Internet’i kullanmaktadır. Internet’in kullanılması konusunda öğrencilere
yeterli destek verilmediği takdirde bu durum teknolojinin yanlış kullanılması sonucunu
doğuracak ve önemli sorunları da beraberinde getirecektir. Örneğin İnternet’i eğitim ve
araştırma amaçlı kullanmayan kişi, büyük ölçekte veri trafiği yaratarak, ağı amacına
uygun kullanmak isteyenlere kullanılacak bant genişliği bırakmayacaktır.Bu türden
kullanım “istenmeyen trafik” olarak tanımlanabilir. İstenmeyen trafik oluşturan
kullanımlara örnek olarak, KaZaA ve eDonkey gibi dosya paylaşım programları ile
video filmlerin paylaşımı, gayri ahlaki içerik sunan sitelere bağlantı, gazeteler, canlı
radyo ve tv yayınlarının sürekli izlenmesi, eğitsel amacı bulunmayan oyun, kumar ve
sohbet kanallarının kullanımı gösterilebilir(Cebeci, 2003).
Çukurova Üniversitesi 1995 yılında İnternet’e bağlanmıştır ve bu bağlantı halen
ULAKNET üzerinden sağlanmaktadır. Türkiye’deki devlet üniversiteleri arasında 34
Mbps hızla en yüksek hızda bağlantıya sahip 8 üniversite arasında yer almasına rağmen,
araştırmacıların hız konusundaki rahatsızlıkları devam etmektedir. Bu sorunların
Page 33
19
sebebinin “istenmeyen trafik” olduğu tespit edilmiş 11 Mart 2003 tarihinden itibaren
“içerik filtreleme ve site bloklama” uygulaması ile istenmeyen trafik engellenmeye
çalışılmıştır. Fakat bu uygulama da başka sorunları beraberinde getirmiştir.
Kullanıcılara, özellikle üniversitelerde İnternet’in eğitim ve araştırma amaçlı
kullanılmasına yönelik bilincin kazandırılması şarttır. Bu sorunun giderilmesinde
İnternet kullanan öğrencilerin özelliklerinin bilinmesi önem taşımaktadır.
Bu çalışmada, Çukurova Üniversitesinde Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve
Araştırma Merkezi koordinatörlüğünde aktif tutulan beş tane İnternet’e bağlı bilgisayar
laboratuarında İnternet kullanan öğrencilerin profili çıkarılarak , bazı değişkenler
açısından incelenmiştir.
1.7. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın temel amacı; “Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri
Uygulama ve Araştırma Merkezi’ndeki bilgisayar laboratuarlarını kullanarak İnternet’e
bağlanan öğrencilerin profilinin çıkarılması ve bazı değişkenler açısından
incelenmesidir.”
Bu amaç doğrultusunda alt amaçlar şöyle belirlenmiştir:
1) Araştırmaya katılan öğrencilerin, demografik özellikleri nedir?
2) Araştırmaya katılan öğrencilerin, bilgisayar yazılım ve donanımına ilişkin
bilgi düzeyleri nedir?
3) Araştırmaya katılan öğrenciler, İnternet’in sunduğu servis hizmetlerini hangi
sıklıkta kullanmaktadır?
4) Araştırmaya katılan öğrencilerin, İnternet hakkındaki görüşleri nelerdir?
5) Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet açısından İnternet kullanma
amaçları farklılaşmakta mıdır?
Page 34
20
6) Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanma süreleri(deneyim)
açısından İnternet kullanma amaçları farklılaşmakta mıdır?
1.8. Araştırmanın Önemi Internet, günümüzde yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Giriş Bölümünde
anlatıldığı gibi bir çok faydalı ve hayatı kolaylaştıran özelliklerinin dışında, Internet’in
bazı kişi ve kuruluşlar tarafından illegal kullanılması da söz konusudur. Amaç
doğrultusunda bir tarama yapılırken dahi, oldukça masum görünen bir link,
tıkladığınızda sizi hiç istemediğiniz sitelere gönderebilir. Dahası, bilgisayarınıza ait
bazı bilgiler bu siteler tarafından alınarak, elektronik posta kutunuz istemediğiniz bir e-
mail yağmuru altında kalabilir.
Kısacası İnternet, iki ucu keskin bir bıçağa benzetilebilir. Amaca uygun ve
dikkatli kullanılırsa istenilen şeyi, aksi halde kişinin kendisini kesebilir.
Bu çalışmanın öğretim elemanları, yöneticiler, öğrenciler ve araştırmacılar
açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Çıkarılan kullanıcı öğrenci profilinin,
İnternet’in daha verimli ve etkili kullanılmasına ilişkin yapılacak çalışmalara zemin
hazırlayacağı düşünülmektedir.
1.9. Sayıtlılar
Anket Formlarının öğrenciler tarafından doğru ve samimi olarak
cevaplandırıldığı varsayılmaktadır.
1.10. Sınırlılıklar Araştırma, Çukurova Üniversitesine ait Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve
Araştırma Merkezi koordinatörlüğünde aktif tutulan İnternet’e bağlı laboratuarları
kullanan 964 öğrenciden alınan veriler ile sınırlıdır.
Page 35
21
BÖLÜM II
KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.1. İnternet ve Bilgisayar Aracılı İletişim Üzerine Kuramlar
İnternet ve Bilgisayar ile ilgili kuramlar “Psikoloji Kuramları” ve “Kitle İletişim
Kuramları” olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
2.1.1. İnternet ve Bilgisayarla İlgili Psikoloji Kuramları
İnternet ve Bilgisayarla İlgili Psikoloji Kuramları İnternet’in niteliği ve etkileri
üzerine yazılmış kuramlardır. Psikoloji Kuramları ; “Ekolojik Kuram”, “Bilişsel
Davranışçı Kuram” ve “Sosyal Biliş Kuramı” olmak üzere üç ana başlık altında
incelenebilir. Bu kuramların, İnternet’in insan yaşamındaki rolünü ve etkilerini,
kullanıcıların bazı davranışlarını daha iyi açıklayabilmek için daha geniş bir
perspektiften konuya bakabilmeyi sağlamaları açısından teze alınmasında fayda
görülmüştür.
2.1.1.1. Ekolojik Kuram
Bu kuram çevresel şartların ve değişik ortamlardaki karşılıklı ilişkilerin insanın
gelişimine etkisini incelemektedir. Bronfenbrenner tarafından 1970’li yıllarda
geliştirilmiştir. Bu kurama göre bireyin çevresi, birbiriyle ilişkili dört sistemden
oluşmaktadır. Bu sistemler;
1. Mikrosistem : Ev, okul, iş ortamlarının örnek olarak verilebileceği bu
sistem bireyin gelişimini doğrudan etkileyen en derin düzeydir.
2. Mezosistem : Mikrosistemler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu bir
düzeydir. Örneğin, çocuğun ailesiyle öğretmenleri arasındaki olumlu
ilişkiler, çocuğun okul başarısını iyi yönde etkileyebilir.
Page 36
22
3. Ekzosistem : Bireyin gelişimini etkileyen ortamlar bütünüdür. Örneğin
anne yada babanın iş ortamındaki konumunu kaybetmesi çocuğun yaşamı ve
gelişimi üzerinde olumsuz etkiler bırakabilir.
4. Makrosistem : Bir toplum içinde yer alan üst yapı kurumlarıdır. Bu
düzeye örnek olarak içinde yaşanılan toplumun gelenek-görenekleri, kültürü,
devlet ve hükümet verilebilir (Irwin, 1990, akt: Bayraktar, 2001).
Toplumların gelişmesiyle medyanın etkisi artmakta ve gelişen toplumlarda
ergenler medyadan etkilenmektedir( Arnet, 1999). Ergenler, medyada (televizyon,
sinema filmleri, bilgisayar oyunları ve İnternet) ticarileşmeyle, şiddetle, madde
kullanımıyla ve pornografiyle karşı karşıya gelmektedir. Ergenlerin medyada olumlu
yetişkin modellerinden yoksun kalmaları, olumlu davranışların içselleştirilmesini
güçleştirecek ve yetişkinler tarafından yönlendirilemeyen otonom ergen grupları hızla
artacaktır ( Bronfenbrenner, 1999).
Yankelovich’e (1995) göre İnternet’in son yıllardaki hızlı gelişimi , son 20
yılda meydana gelen makrosistemetik değişimlere bağlıdır. Ekolojik kurama göre
İnternet gibi iletişim araçları toplumsal değerleri etkileyen bir olgu olarak bir tür
“makrosistem” görünümü sunmakla beraber ergenin en yakın çevresinin bir parçası
olduğu için de bir “mikrosistem” değişkeni olarak ele alınmalıdır.
İnternet çevresel şartlara bağlı olarak gelişimsel süreçleri destekleyici yada
kısıtlayıcı rol de oynayabilir. Birey maddi, duygusal ve sosyal açıdan zengin bir çevrede
yaşıyorsa, İnternet bireyi yeni bilgilere açarak olumlu gelişimsel süreçleri ve sonuçları
tetikleyebilir ve bireyin çevresinde “gelişimsel bir teşvik edici” olarak faaliyet
gösterebilir. Bireyin maddi, duygusal ve sosyal desteklerden yoksun olduğu ortamlarda
ise İnternet, gelişimsel ilerlemeye ket vurabilir ( Bronfenbrenner, 1992).
İnternet’in iki yönlü boyutu refah seviyesi yüksek gruplar arasında da
görülebilmektedir. İnternet çok güzel fırsatlar (bilgiye ulaşma, değişik insanlarla
iletişim kurabilme, uzaktan öğrenme vs.) sunmasına rağmen, bu fırsatlar kimi zaman
aşırı uyaran yüklenmesine, faaliyet bozukluklarına, stres ve kronik baş ağrılarına da
sebep olabilmektedir (Davidson, 1996).
Page 37
23
2.1.1.2. Bilişsel-Davranışçı Kuram Bu kuramda, patolojik İnternet kullanımı ile ilgili olumsuz bilişsel ve davranışsal
durumlara dikkat çekilmektedir. Bilişsel davranışçı kurama göre, patolojik İnternet
kullanımı (PİK), özel ve genel PİK olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Özel PİK’de bireyler İnternet’in tek bir fonksiyonuna bağımlıdırlar. Buna alış-
veriş sitelerinin, kumar sitelerinin, oyun sitelerinin, pornografik sitelerin aşırı kullanımı
örnek olarak verilebilir.
Genel PİK ise, İnternet’in birçok alanda aşırı kullanımını içermektedir. Genel
PİK’e örnek olarak da amaçsız biçimde Web kullanımı, chat (sohbet) yapma, e-mail
bağımlılığı gösterilebilir. Davis’e (2001) göre bu durum, İnternet’in sosyal yönü ile
ilgili olup, bireyin sosyal ilişki kurma ve destek bulma ihtiyacından kaynaklanmaktadır.
Pratarelli ve arkadaşları (1999), PİK’in betimsel bir modelini ortaya koyan dört
faktör belirtmektedir. Bunlardan birinci faktör, İnternet’in aşırı kullanımıyla ilgili
olumsuz davranış stillerine odaklanmaktadır. İkinci faktör, İnternet’in anlamlı ve
yaratıcı biçimde kullanılmasını içermektedir. Üçüncü faktör, İnternet’in cinsel doyum
veya sosyal kazanımlar için kullanılması durumuna yoğunlaşmaktadır. Dördüncü faktör
ise İnternet’i çok az kullanan yada İnternet’e ilgisiz kişileri içermektedir. Bu model
İnternet kullanıcılarının dört düzeyini betimlemeye çalışmaktadır ( akt: Bayraktar,
2001).
Kişinin olaydan aldığı pekiştirme, İnternet ve ona bağlı yeni teknolojilerin
deneyimlenmesinde kilit noktadır. Yani pekiştirme olumluysa, kişi aktiviteyi sürdürmek
için pekiştirilmektedir . Birey daha sonra da, başlangıçtaki hazzı yakalamak için
aktiviteyi daha sık tekrarlamaktadır. Bu edimsel koşullanma, kişinin benzer fizyolojik
tepkilere ulaşmak için yeni teknolojiler aramasına neden olmaktadır (Davis, 2001).
Bilişsel-davranışçı kurama göre, PİK’in başlıca sebeplerinden biri olumsuz
bilişsel süreçlerdir. Olumsuz bilişsel süreçler, kişinin kendi hakkındaki düşünceleri ve
dünya hakkındaki düşünceleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kişi kendi hakkında
olumsuz bir yargıya sahipse, İnternet’i başkalarından tehdit edici olmayacak biçimde
Page 38
24
olumlu tepkiler almak için kullanmaktadır . Dünyayla ilgili bilişsel bozukluklar,
spesifik olayları genellemek biçiminde ortaya çıkmakta, kişi İnternet’ deki sanal ortam
dışında kimsenin kendini sevmediğini ve saygı duymadığını düşünebilmektedir. Bu tarz
bilişsel bozukluklar, kişi İnternet ile ilgili bir uyaranla karşılaşınca istem dışı olarak
ortaya çıkmaktadır. Genel PİK daha çok bireyin sosyal çevresiyle ilişkilidir.
Ailelerinden yada çevreden sosyal destek alamayan yada sosyal açıdan izole olan
bireyler genel PİK’e daha yatkındırlar. Genel PİK’de İnternet’de normal olamayan
sürelerde amaçsız bir şekilde vakit harcanarak güncel faaliyetler ve sorumluluklar
aksatılmaktadır. Psikolojik açıdan Genel PİK sürecindeki bireylerin özel PİK
sürecindekilere göre daha problemli oldukları düşünülmektedir. Bilişsel bozukluklar
hem özel hem de genel PİK için geçerlidir (Davis, 2001).
Bilişsel-davranışçı kuram, PİK semptomları arasında bilişsel olanlara
odaklanmaktadır. Bu semptomlara örnek olarak İnternet’in tek dost olduğu düşüncesi,
İnternet hakkındaki saplantılı düşünceler, İnternet kullanımını durduramama,
İnternet’den dolayı çok para harcama, İnternet’ deki arkadaşlıkları gerçek arkadaşlıklara
tercih etme ve İnternet kullanımıyla ilgili suçluluk hissetme gösterilebilir. İnternet
kullanmaktan dolayı kişi suçluluk hissettiğinde burada harcadığı zaman konusunda
yakınlarına yalan söylemekte ve İnternet’de neler yaptığını gizlemektedir. Suçluluk
duygusu, benlik değerini azaltmakta ve PİK’in diğer semptomlarına da zemin
hazırlamaktadır ( Davis, 2001).
2.1.1.3 Sosyal Biliş Kuramı
Sosyal Biliş Kuramı, insan davranışını yönlendiren bir dizi mekanizmayı ele
almaktadır. Bu mekanizmalar;
• Aktif öğrenme ( bireyin kendi deneyimleri sonucu öğrenmesi),
• Gözlemleyerek öğrenme,
• Benlik denetimi,
• Kendine yeterlilik ( kişinin bir eylemi başaracağına olan inancı) dir.
Page 39
25
Sosyal Biliş Kuramı’na göre, İnternet’i yeni kullanmaya başlayanlarla,
deneyimli internet kullanıcılarının psikolojik sağlıkları, kendine yeterlilik kavramıyla
açıklanabilmektedir (Bandura, 1997).
Bu kurama göre İnternet, özellikle yeni kullanıcılar için stres yaratıcı bir uyaran
olmaktadır. İnternet’i iş yaşamında kullanan kişiler için istenmeyen elektronik postalar,
yavaş yüklemeler depresyon kaynağı olabilmektedir (LaRose ve ark., 2001).
2.1.2. Kitle İletişim Kuramları
İnternet, geleneksel kitle iletişim modelinin kaynak-mesaj-alıcı özelliklerini
taşımakla birlikte bazı yönlerden farklılıklar da göstermektedir. Kaynaklar e-posta
iletişimindeki tek bir kişi yada kişiler, Usenet veya Listserver topluluklarındaki bir
sosyal grup olabilmektedir. Mesajlar ise geleneksel haberler olabildiği gibi, hikayeler
yada sohbet odalarındaki mesajlaşmalar da olabilmektedir. Alıcı ise tek bir kişiden
milyonlarca kişiye uzanabilmektedir (Morris,1996).
İnternet’deki bu hızlı büyüme yeni bir medya kültürü yaratmıştır ve bu kültürün
yapı taşını ise gençler oluşturmaktadır. Çünkü gençler yeni teknolojileri yetişkinlerden
daha çabuk benimsemektedirler. Bu durum yeni bir Pazar yaratmış ve çok sayıda web
sitesinin gençler ve çocuklar için dizayn edilmesine neden olmuştur (Montgomery,
2000).
Kitle iletişimi araştırmacılarına göre İnternet, hem bilgi hem de eğlence amaçlı
kullanılmaktadır fakat diğer bilgi ve eğlence içeren kitle iletişim araçlarından
farklılıklar göstermektedir. Ayrıca İnternet’ deki bazı iletişim ve eğlence türleri
bağımlılık yaratmakta ayrıca taciz, pornografi gibi olumsuzluklar içeren eşzamanlı
iletişimin bireyleri olumsuz yönde etkileyebileceğini belirtmektedirler. İnternet’in bir
kitle iletişim aracı olması, İnternet üzerindeki politik ve ticari sitelerin hızla artması
sonucunu doğurmaktadır (Morris, 1996).
Page 40
26
2.1.2.1. Kritik Kitle Kuramı (Theory of Critical Mass)
Bu kuram, yeni bir iletişim teknolojisinin, başarılı sayılabilmesi için gereken üye
sayısını belirlemeye çalışmaktadır (Markus, 1991; Oliver ve ark., 1985). Bir iletişim
aracının, kitle iletişim aracı olabilmesi için kritik kitlenin oluşması gereklidir. Nüfusun
%10- %20’si yeni teknolojiyi kabul ettiği takdirde kritik kitle oluşmuş kabul edilebilir.
Çünkü bu düzeye erişildiğinde, yeni teknoloji toplumun geri kalan kısmına
yayılabilmektedir (Valente ,1995).
2.1.2.2. Kullanma ve Haz Alma Kuramı (Uses and Gratifications Theory) Kullanma ve Haz Alma Kuramı’na göre, “Kitle iletişim aracını kullanmaya
yönelten psikososyal ihtiyaçlar, farklılaşmış bir kullanmaya, bu farklılaşmış kullanış da
çoğunlukla tasarlanmamış sonuçlara yol açabilir.” (Blumler&Katz, 1974,
akt:Bayraktar, 2001).
Rosengren (1974)’ e göre, tanımda yer alan “ihtiyaçlar”, sorunlar ve bu sorunlara
çözüm arayışları olarak düşünülmelidir.
Kullanma ve Haz Alma Kuramına göre, kişilerin İnternet kullanım amaçları,
onların kullandıkları İnternet servislerini belirlemekte ve kullandıkça bir haz alma
duygusu oluşturmaktadır. Bu haz alma duygusu bazı kişilerin İnternet’i patolojik
düzeyde kullanmalarına neden olmakta ve onlarda bağımlılık semptomları
geliştirmektedir. Chou Hsiao (2000) yaptıkları araştırmada, bağımlı grubun, İnterneti
daha eğlenceli ve etkileşimsel bulduklarını ve İnternet kullanmaktan haz aldıklarını
belirtmişler ve bu durumu kişilerin gerçek kimliklerinden bir kaçış olarak
değerlendirmişlerdir.
Eighmey&McCord (1998)’e göre İnternet, kullanıcıların çok sayıda kaynakla
iletişim kurabilecekleri, devasa büyüklükte bir bilgi ağına ulaşabilecekleri bir ortamdır.
Bu konuda yapılan araştırmalar, bilgisayar aracılı iletişimin asıl amacının eğlence ve
keşfetme olduğunu bu bakımdan Kullanma ve Haz Alma Kuramı’na uygunluk
gösterdiğini ortaya koymuştur.
Page 41
27
2.1.2.3. Sosyal Katılım ve Medya Zenginliği Kuramları (Social Presence and Media
Richness Theory)
Sosyal Katılım Kuramı, kitle iletişim teknolojisi içindeki sosyal ipuçlarının
derecesini belirlemeye çalışmakta ve bilgisayarlı iletişimi yüzyüze iletişimle
karşılaştırmaktadır. Bilgisayarlı iletişim, görsel ve vücut dili ipuçlarından yoksun olması
nedeniyle sosyal katılımı oldukça düşük bir iletişim çeşididir (Walther, 1992).
Medya Zenginliği Kuramı’nda ise her kitle iletişim aracındaki ipucu
sistemlerinin sayısına göre, zayıf ve zengin medya arasındaki farklar belirtilmeye
çalışılmaktadır. Basit ve iki anlamlılık içermeyen mesajlar için bilgisayar aracılı
iletişim uygundur çünkü bu tür iletişim belirsiz, empatik, yada duygusal bilgileri
anlamak için zayıf bir iletişim aracıdır . Bu kuramı ele alan birçok araştırmada belirgin
olmayan sonuçlar sunulmaktadır. İnternet, diğer kitle iletişimi araçlarına göre medya
zenginliği bakımından daha üstün olabilir ancak bunun için daha çok karşılaştırmalı
alan çalışmalarına ihtiyaç vardır (Walther, 1992).
2.1.2.4. Akış Kuramı (Theory of Flow)
Csikzentmihalyi (1975) tarafından ortaya konulan Akış Kuramı’na göre, kişiler
bir aktiviteye daldıklarında dikkatleri ve çevrelerine karşı duyarlılıkları artarken, benlik
bilinci kaybolmaktadır. Bunlar kişilerin bir aktiviteyi sürdürmesindeki ana sebeplerdir.
Akış Kuramı’nı İnternet’e uyarlayan Trevino ve Webster(1992) şu öngörülerde
bulunmuşlardır:
a) Kişi İnternet’deki etkileşimsel ortamdan ötürü, çevre üzerinde bir kontrol
duygusu algılamaktadır.
b) Kişi, dikkatinin etkileşime odaklandığını algılamaktadır.
c) Kişinin merakı, etkileşim sürecini artırmaktadır.
d) Kişi, etkileşimi ilginç bulmaktadır.
Page 42
28
İnternet’in dizaynındaki amaç, dikkat çekmek ve kişide kontrol duygusu
uyandırmaktır, bu nedenle Akış Kuramı, İnternet kullanımına uymaktadır (Trevino ve
Webster, 1992 ; akt:Bayraktar, 2001).
2.1.2.5. Ayartıcı Ortam Dizaynı Kuramı (Theory of Seductive Interface Design)
Ayartıcı ve eğlendirici ortamların dizaynındaki amaç, kullanıcının iş yapması
yada üretmesi değil, zevk almasıdır. İnternet’in bu yönden oldukça zengin olduğu
söylenebilir (Jordan, 2000). Jordan, İnternet kullanırken yaşanabilecek zevk unsurlarını
dört maddede toplamıştır. Bunlar:
a) Vücutla ve duyularla algılanan fiziksel zevkler,
b) Sosyal ilişkilerle ortaya çıkan sosyal zevkler,
c) Duygusal ve bilişsel açıdan algılanan psikolojik zevkler,
d) İnternet’de yapılan alış-verişten duyulan zevklerdir.
2.2. Türkiye’de İnternet Türkiye’de İnternet bağlantısı TR-NET (Türkiye İnternet Çalışma Grubu),
TÜBİTAK ve ODTÜ’deki İnternet servisleri aracılığı ile sağlanmaktadır. Türkiye 1993
yılının Nisan ayından beri İnternet’e bağlıdır. Türkiye’de ilk İnternet bağlantısı 1993
yılında ODTÜ tarafından gerçekleştirilmiştir. Ege üniversitesi ise 1994 yılında İnternet
bağlantısını gerçekleştirmiştir.
TUR-NET’in devreye girmesinden sonra İnternet hizmeti vermek üzere bir çok
ISS (İnternet Servis Sağlayıcı) firma faaliyete geçmiştir. Daha önce sadece akademik
kuruluşlar ve büyük şirketlerdeki kişilerin yaralanabildiği İnternet, ISS sayesinde herkes
tarafından yararlanılabilir duruma gelmiştir. TUR-NET’in devreye girmesi, aynı
zamanda Türkiye’deki İnternet alt yapısının düzene girmesini sağlamıştır.
Türkiye’de İnternetin 10 yıllık bir geçmişi vardır. Kayıtlı İnternet
kullanıcılarının 2.5 milyon civarında olduğu bilinmekte, ancak kayıt dışı kullanıcılarla
(işyeri, internetkafe, eğitim kurumları, diğer kaynaklardan bağlananlarla) bu rakamın 5
milyon kişiye yaklaştığı tahmin edilmektedir (Akgül, 2003). Genel nüfusa
Page 43
29
oranlandığında Türkiye’de kayıtlı İnternet erişimine sahip nüfusun %4 civarında
olduğu görülmektedir. Gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında bu oldukça düşük bir
orandır. Fakat, Türkiye nüfus başına en çok internet kafeye sahip ülkelerin başında
gelmekte ve sınırları içinde internet kafe olmayan bir il bulunmamakta, İnternet’e
girişlerin yaklaşık %40’ı internet kafelerden yapılmaktadır (Kılıç,2001; Münir,2001).
Böylece internet kafeler, ülkemizde kişisel bilgisayarlara ve internet bağlantısına
sahip olmayan bireyler için bu teknolojiye ulaşabilmenin en kolay ve ekonomik yolu
olarak görülmektedir.
2.3. Eğitim ve Öğretimde İnternet
Eğitim teknolojileri, yazılım sektörü ve telekomünikasyon alanlarında yaşanan
hızlı gelişmeler günlük yaşamımızı değiştirmekle kalmayıp, eğitim ve öğretimin
yapısını da değiştirmeye başlamıştır.
Geleneksel eğitim ve öğretim anlayışında öğrenci, öğretmen tarafından
doldurulmayı bekleyen boş bir kaba benzetilir. Öğretmenden bilgiyi sunması,
öğrenciden ise sunulan bilgiyi soğurması beklenen bu anlayış zamanla değişim
göstermesine rağmen, az gelişmiş toplumlarda hala büyük ölçüde geçerliliğini
korumaktadır. İnternet bu değişimin hızlanmasında oldukça etkin bir rol oynamaktadır (
Duman, 1998).
Günümüzde bilginin kapsamı gittikçe arttığından, bilgi farklı kitle iletişim
araçları içinde çeşitli bölüm ve şekillerde kaydedilebilmektedir. Diğer taraftan bu
şekilde kaydedilmiş sayısal bilgi dediğimiz bu kaynaklara erişmek ve etkili bir şekilde
kullanmak da insanlar için gittikçe kaçınılmaz bir ihtiyaç olmaya başlamıştır. İşte bu
yüzden artık günümüzde “Bilgi Okuryazarı” olmak zorunlu hale gelmiştir diyebiliriz
(Ercegovac, Yamasaki, 1998).
İnternetli eğitim, yeni öğrenme biçimlerini gündeme getirir. Bağımsız ve öz
yönelimli öğrenme becerilerini geliştirir. Çok değişik kaynaklardan milyonlarca sayfa
bilgi kaynağı sunarak daha zengin bir öğrenme ortamının oluşmasına yardım eder.
Böylesine zengin bilgi kaynağı çok yönlü öğrenmelerin deneyime dayalı olarak
Page 44
30
gerçekleşmesine yardım eder. Örneğin bilgiyi aramak, bulmak, seçmek, sınıflamak,
tümleştirmek, bu bilgilerden yeni bilgiler üretmek ve bunları yaşama aktarma becerileri
İnternet’i kullanarak öğrenilebilir (Duman, 1998).
Bilgi toplumlarında bilgisayarlar, bireyleri bilgiye ulaştıran en etkili araçlardır.
90’lı yıllarda İnternet bilgi teknolojilerinin yaygınlaşmasını sağlayan, kültürel, siyasal,
ekonomik bütün alanları ilgilendiren geniş bir çerçeveye sahip olmuştur(İzci ve
Karahan, 2001).
İnternet’in öğretim sürecinde kullanılmasıyla birlikte, sınıflar, öğretmenin rehber
olduğu, işbirlikli öğrenmenin gerçekleştirildiği ortamlara dönüştürülebilir. Eğitimdeki
önemli konulardan biri de kuşkusuz, öğrencilerde yaşam boyu öğrenme için gerekli olan
temel becerileri geliştirmektir. İnternet, öğrencilerin ihtiyaçları olan bilgileri
sağlamalarına yardımcı olacak bir araçtır. İnternet, sınıf ortamında iş birliğini geliştirme
ve bilgilerini yapılandırma konusunda geleneksel ortama göre daha fazla olanak sağlar.
Burada öğrenci aktif olmak durumundadır (İzci ve Karahan, 2001).
Tüm bu nedenlerledir ki, YÖK de 1998-1999 eğitim-öğretim yılında ülkemiz
genelinde üniversitelerde TBT (Temel Bilgi Teknolojileri) dersinin açılmasını istemiştir
ve bu dersin kapsamı içinde İnternet eğitimi de yer almaktadır. Bu ders, tüm
fakültelerde 1. sınıfta okutulmaktadır.
2.4. İnternet Konusunda Yapılan Araştırmalar Akınoğlu(2002), “Eğitim ve Sosyalleşme açısından İnternet kullanımı(İstanbul
örneği)” konulu bir doktora çalışması yapmıştır. Araştırmasında bilgisayar ve İnternet
kullanımının farklı öğretim alanlarında öğrenim gören öğretmen adayları ve serbest
zaman değerlendirme alanlarındaki kullanıcılar üzerindeki etkilerini incelemiştir.
Araştırmanın örneklemini Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi’ndeki
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, İlköğretim ve Fen Bilgisi
Öğretmenliği ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim dalında 2001-2002 öğretim
yılında öğrenim gören 185 üniversite öğrencisiyle Marmara Üniversitesi Göztepe
kampusü Merkez Kütüphanesindeki İnternet Kullanım Merkezi ile Kadıköy ve
Ümraniye ilçelerindeki oniki internet kafedeki 102 internet kullanıcısı oluşturmuştur.
Page 45
31
Anketlerin uygulanmasında random örnekleme metodu kullanılmıştır. Araştırmaya
katılan kullanıcıların yaş dağılımları, cinsiyet dağılımları, İnternet kullanım sıklıkları,
İnternet kullanım biçimleri, İnternet kullanım amaçları, İnternetin olumlu ve olumsuz
buldukları yönleri vs. detaylı olarak incelenmiş ve bazı değişkenler arasındaki ilişkilere
de bakılmıştır.
Bakay(2001), “Lise Öğrencilerinin İnternet Kullanma Koşulları İle Yeterlik
Düzeyleri ve Öğrencilerin İnternet Kafelere Gitme Koşulları” başlıklı araştırmada
İzmir ili metropol alanında bulunan toplam 166 lise arasından 15 lise ve buralardan
1352 öğrenci, oranlı küme örnekleme metoduyla seçilmiştir. Alınan verilerden elde
edilen bulgulara göre, öğrencilerin yüzde 38.1’i herhangi bir yolla İnternet
kullanmaktadır. Verilere göre İnternet kullanan öğrencilerin yüzde 54.7’sinin evinde
bilgisayar bulunuyor ve bunların 45.5’i ise internet abonesi. Öğrencilerin yüzde 46.1’i
İnternet kullanmayı kendi kendine veya arkadaşlarından öğrenmiş. Yüzde 40.5’i
İnternet kafelerde, yüzde 5.2’si ise okulda verilen derslerden öğrendiğini bildirmiştir.
Araştırmaya göre İnternet kullanan öğrencilerin yüzde 58’i oyun oynamak,
arkadaş bulmak yada chat yapmak için İnternet’e bağlanmaktadır. Araştırma yapmak
veya ödev hazırlamak için İnternet’e bağlananların oranı ise yüzde 13.9’dur.
Araştırmaya alınan 516 öğrencinin İnternet kullanma yeterliliklerinin ise orta
düzeyde olduğu belirlenmiştir. Yeterlilik düzeyi öğrencilerin yaş, cinsiyet, öğrenim
gördükleri alanlara göre önemli farklılıklar göstermektedir. Araştırmacı, öğrencilerin
İnternet’e olan yüksek ilgisinin olumlu bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini, ilginin
öğrenme yönünde kullanılmasını, bunun için de öncelikle olanakları kısıtlı liseler olmak
üzere tüm okulların bilgisayar ve İnternet ile donatılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Araştırma bulgularına dayanarak, öğrencilerin sosyal ihtiyaçlarının okullarda yeterince
karşılanamadığı sonucunu çıkarmaktadır.
Baran ve Kuloğlu (2001), tarafından yapılan “İnternet Kafelerdeki İnternet
Kullanımı ve Sanal-Sosyal İlişkiler: Ankara Örneği” konulu araştırmada Ankara’nın
orta ve orta üst sosyo-ekonomik düzeylerindeki 23 İnternet kafedeki 245 internet
kullanıcısından veri alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre gençler İnternet kafelere
eğlenmek, arkadaşlarıyla birlikte olmak amacıyla gelmektedir, İnternet kafelerdeki
Page 46
32
ortam sosyal izalasyona yol açmamaktadır ve kullanıcılar kendilerini bağımlı olarak
görmemektedir. Kullanım bilimsel olmaktan çok eğlence amaçlıdır ve az da olsa
pornografik sitelere erişim sağlanmaktadır. Araştırma sonuçları Stanford Enstitüsü ve
UCLA(University of Californiya Los Angles )’nın araştırma sonuçlarıyla
karşılaştırılmış ve büyük ölçüde benzerlik gösterdiği belirtilmiştir.
Bayhan(2001), “Bilişim Toplumunun Sosyolojik Perspektifi ve Türkiye”
başlıklı çalışmasında, Sanayi devrimi ve sanayi toplumu yapılanmasından bilişim
devrimi ve bilişim toplumuna girildiğinin artık büyük çoğunluk tarafından kabul
edildiğini belirterek, bu yeni çağ ve toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı ile
dönüşümünü, Türkiye gerçeği ile karşılaştırmaktadır.
Bayraktar(2001), “İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü” başlıklı bir
çalışma yapmıştır. Bu çalışmada K.K.T.C Lefkoşa ilçesi sınırları içindeki Milli Eğitim
Bakanlığı’na bağlı okullarda öğrenim gören 12-17 yaş arasında 343 kız ve 343 erkek
olmak üzere 686 ergen ele alınmıştır. Araştırmacı, araştırmasının kapsamına 12-17 yaş
arası ergenleri almasının nedenini, bu yaşlar arasında psikososyal gelişimin tüm yaşam
açısından oldukça kritik olması ve bu gruptakilerin İnternet sorunları açısından yüksek
riske sahip olmaları biçiminde açıklamıştır. Araştırmasının sonucunu ondokuz
madde halinde özetlemiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre erkek ergenler, kız
ergenlere göre daha fazla İnternet kullanmaktadır. İnternet’in sıklıkla eğlence ve
iletişim amaçlı kullanıldığı ve genellikle İnternet’e evden bağlanıldığı bulunmuştur.
İnternet’ de ziyaret edilen sitelerin yaş ve cinsiyet değişkeni açısından farklılaştığı
saptanmış, 12-14 yaş arasındaki ergenlerin oyun siteleri ve ders içerikli siteleri daha
fazla ziyaret ettikleri saptanırken, 15-17 yaş grubundaki ergenlerin mp3, alış-veriş,
gazete-TV sitelerini daha fazla kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır.
İnternet kullananların çoğunun, İnternet ile ilgili bilgi düzeylerinin düşük olduğu
bulunmuştur. Chat amaçlı İnternet kullananların gerçek kimliklerini gizledikleri ve
karşıdaki chat yapan kişiye güvenmedikleri saptanmıştır.
Yine aynı araştırmada, İnternet Bağımlılık Ölçeği ile günlük, haftalık, yıllık
İnternet kulanım süresi arasında ilişki saptanmıştır ve kullanım süresi artıkça İnternet
Bağımlılık Ölçeği’nden alınan puanların da yükseldiği görülmüştür.
Page 47
33
İnternet’te oynanan oyun türlerinin genellikle şiddet içerikli olduğu ve bu oyunların
hem anti-sosyal saldırganlığı hem de kendine dönük saldırganlığı artırdığı sonucuna
ulaşılmıştır. Araştırmadan ortaya çıkan diğer bir sonuç ise depresif kişilerin daha çok
patolojik biçimde İnternet kullandığı ve bunların daha çok chat, müzik, pornografi ve
alış-veriş sitelerini tercih etmesidir.
Çağlayan(2001) tarafından, “İnternet kafelerin ve kahvehanelerin karşılaştırmalı
araştırması” konulu bir araştırma yapılmıştır.
Çallı, İşman ve Torkul(2001), “Sakarya Üniversitesinde Uzaktan Eğitimin Dünü
Bugünü ve Geleceği” konulu bir çalışma yapmışlar ve Sakarya Üniversitesinde, 1997
yılından beri uzaktan eğitim konusunda elde ettikleri verileri değerlendirmişlerdir.
Çelik ve Altan(2001), “Ortaöğretim Düzeyinde Görev Yapan Öğretmenlerin
İnternet’e Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi” konulu bir çalışma yapmışlardır. Bu
çalışmada 42 devlet lisesi ve 35 özel okul öğretmenine İnternet algı anketi
uygulamışlardır. Araştırmanın sonucunda devlet liselerindeki öğretmenlerin evden yada
okuldan İnternete bağlanma imkanları özel okullarda görev yapan öğretmenlerden daha
azdır. Genel olarak bakıldığında devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin İnternet
konusundaki bilgi düzeyleri, Özel okullarda görev yapanlara göre daha düşüktür.
Deryakulu ve Eşgi(2001) tarafından “İnternet Kafe’lerin Ortam ve Kullanıcı
Profili: Eğitimde İnternet Kullanımına İlişkin Kullanıcı Görüşleri” konulu bir araştırma
yapılmıştır. Araştırma, Ankara’daki 60 internet kafe ve 80 kişilik internet kafe kullanıcı
grubu üzerinde yürütülmüştür. Bu araştırmada verilerin toplanması için iki ayrı araç
geliştirilmiştir. “İnternet Kafe Ortam Özellikleri Anketi” ile internet kafelerin fiziksel
mekan özellikleri, internet kafelerde yer alan bilgisayarların teknik özellikleri ve
sunulan hizmetlere ilişkin veriler toplanmıştır. “İnternet kafe Kullanıcı Özellikleri
Anketi” ile ise kullanıcıların cinsiyet, yaş, sosyo-ekonomik düzey gibi kişisel
bilgilerine, sahip oldukları temel bilgisayar bilgi ve becerilerine, internet kafeleri
kullanma amaç ve sıklıklarına ilişkin veriler toplanmıştır.
Dursun(2004), tarafından yapılan “Üniversite Öğrencilerinin İnternet Kullanma
Amaçları” başlıklı araştırma Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrenciler
Page 48
34
üzerinde yapılmış ve 311 öğrenciden veri alınmıştır. Bu çalışmada öğrencilerin İnternet
kullanma amaçları, İnternet kullanımıyla ilgili sorunları ve çözüme yönelik önerileri
belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmacı elde ettiği bulgulara dayanarak, öğrencilerin
bilgisayar ve İnternet kullanımına ilişkin bilgileri okullardan çok kendi olanakları ile
öğrenmiş olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle öğrencilerin yükseköğretimde bilgisayar
ve İnternet kullanabilecekleri ortamların çoğaltılması gerektiğine dikkat çekmektedir.
Esgin(2000) tarafından yapılan “Yeni bir bağımlılık türü : İnternet Kafeler”
başlıklı çalışmada, Sivas ilinde yer alan 175 İnternet cafeden basit tesadüfi örneklem
tekniğiyle 25 cafe seçilmiş ve 200 kullanıcı ile anket yapılmıştır. Araştırmada
kullanıcıların cinsiyet dağılımları, sosyo-ekonomik statüleri, yaş grupları, İnternet
kullanma sıklıkları ve internet kullanma amaçları incelenmiştir.
Erjem ve Azman(2001), tarafından yapılan “İnternet Kullanımının Üniversite
Öğretim Elemanlarının Bilgi Üretme Süreçleri ve Akademik İlişkiler Üzerindeki
Etkileri” başlıklı çalışmada 100 öğretim elemanı ile yapılan anketler sonucunda şu
bulgular elde edilmiştir: Öğretim elemanları İnterneti daha çok veri elde etme ve
akademik iletişim için kullanmaktadırlar.
Gürol ve Sevindik(2001), “Fırat Üniversitesi Öğretim Elemenlarının İnternet
Kullanım Düzeyleri ve Görüşlerinin Belirlenmesi” başlıklı çalışmalarında öğretim
elemanlarının eğitimde İnternet kullanımı konusunda olumlu düşündüklerini ve
belirlemişlerdir. Ayrıca, öğretim elemanlarının İnterneti akademik araştırmalar, e-mail
ve medyayı takip için kullandıklarını bildirmişlerdir.
Karahan ve İzci(2001) tarafından yapılan “ Üniversite Öğrencilerinin İnternet
Kullanım Düzeyleri ve Beklentileri ” konulu çalışmada, üniversitelerimizde okutulan
Temel Bilgi Teknolojileri dersinin kapsamı içindeki İnternet eğitiminin öğrencilere
katkılarının neler olduğu araştırılmış ve öğrencilerin ihtiyaç ve beklentileri
belirlenmeye çalışılmıştır.
Kaya ve Önder(2001), “İnternet Yoluyla Öğretimde Ergonomi” konulu
çalışmalarında, birçok faydası bulunan İnternet yoluyla öğretimin amacına ulaşabilmesi
için, uygulamalarda mutlaka ergonominin de dikkate alınması gerektiğini vurgulayarak,
Page 49
35
ergonominin iki temel boyutu olan fiziksel ortam ve kullanıcı arayüzünün kullanıcıya
uygun olmasının gerekliliğine dikkat çekmişlerdir.
Oral (2004), “Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanma Durumları” konulu
çalışma Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi öğrencileri üzerinde yapılmış
ve toplam 421 öğrenciden veri alınmıştır. Araştırmada öğrencilerin İnternet’i öğretimde
kullanma, araştırmada kullanma, sosyal etkileşimde kullanma, öğretimde kullanımından
hoşlanma, iletişimde kullanma, bilgi paylaşımında kullanımına yönelik tutumları
araştırılmıştır. Araştırma bulgularına göre öğretmen adaylarının İnternet kullanma
durumlarına göre, İnternet’in sosyal etkileşimde kullanımına yönelik tutumları dışında,
diğer bütün kullanım alanlarına yönelik tutum puanları arasında gözlenen fark
istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Yine araştırma bulgularına göre, öğretmen
adayları İnternet’i en fazla (%51.5) “araştırma ve ödev yapma” amacıyla
kullanmaktadırlar.
Seferoğlu (2001), “Öğretmenlerin Bilişim Teknolojilerinin Kullanımıyla İlgili
Görüşleri” başlıklı bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmada bilişim teknolojilerinin
toplumsal yaşamı etkilemedeki rolü, toplumda bilgisayar kullanımı, bilgisayarı ve
rolünü anlama, eğitimde bilgisayar kullanımı, öğretimde kalitenin yükseltilmesi,
mesleki geliştirme ve güdüleme konularındaki öğretmen davranışlarını incelemiştir.
Sümer (2001) tarafından “İnternet Kullanımının Toplumsal Katılım ve İlişkiler
Üzerindeki Etkileri ve İnternet Bağımlılığı” konulu çalışmada İnternet’in yaralarının
yanı sıra yoğun İnternet kullanımının kişiler üzerindeki olumsuz etkilerine de dikkat
çekilmektedir. Ülkemizdeki İnternet kullanım sıklığının, gelişmiş ülkelerdeki kullanım
sıklığına ulaşmadan önce gerekli önlemler alınmasını ve olası olumsuz etkilere karşı
hazırlıklı olunmasını önermektedir.
Tuna ve Özsoy(2000) tarafından yapılan, “ Türkiye’de Üniversitelerde İnternet
Kullanımı” konulu araştırmada, Türkiye’deki devlet ve vakıf üniversitelerinin
İnternet’ten yararlanma düzeyleri 55 üniversitenin web sayfaları üzerinde
derinlemesine analitik bir araştırma ile tespit edilmeye çalışılmıştır.
Page 50
36
Uçak (1997) tarafından yapılan “Bilim Adamlarının Bilgi Arama Davranışları ve
Bunları Etkileyen Nedenler” konulu çalışmada, akademisyenlerin kariyerleri ilerledikçe,
İnternet kullanımına daha az zaman ayırdıklarını belirlemiştir.
Yetim ve Güler(2000) ‘in “ Bilgi Teknolojilerinden Yeni Yararlanma Biçimleri
Olarak İnternet Cafeleler” başlıklı çalışmasında ise Mersin ve İzmir’ deki seçilen
İnternet cafelerdeki 240 kullanıcıya anket uygulanmış ayrıca cafe sahipleri ile de
görüşmeler yapılmıştır. Bu çalışmada kullanıcılar yaş ve cinsiyet dağılımları, aylık
ortalama gelirleri, İnternet kullanım sıklıkları ve İnternet kullanım amaçları açısından
incelenmiştir.
Affonso(1999) tarafından yapılan “ Is the Internet Affecting the Social Skills of
Children” konu başlıklı araştırmada İnternet’in çocukların sosyal becerileri üzerindeki
etkileri incelenmiştir. Bu araştırmadan edinilen bilgilere göre, ebeveynlerin büyük bir
kısmı(evde bilgisayarı olan) etkileşim ve geniş bir alana erişme doğasından dolayı
çocuklar üzerine etkisinden endişe etmektedir( Annenberg Public Policy Center, 1999).
Ancak buna rağmen çocuklarının İnternet’e ihtiyacı olduğuna inanmaktadırlar. Aynı
araştırmada New York’daki büyük bir üniversiteden atılanların yüzdesinin, İnternet
kullanımındaki artışla doğru orantılı olarak arttığından söz edilmektedir. Sebep olarak
da atılanların %43’ünün bütün gece boyunca İnternet başında kalmaları
gösterilmektedir(Wallace, 1999).
Heitner(2002) tarafından yapılan “ The relationship between use of the Internet
and social development in adolescence” konulu araştırmada ergenlik dönemindeki
gençlerin sosyal gelişimleri ile İnternet arasındaki ilişki incelenmiştir.
Andrade(2003) tarafında yapılan “The effect of Internet on children’s perceived
social support” konulu çalışma, katolik klisesine giden çocuklar üzerinde yapılmıştır.
Aile kontrolünde İnternet başında uzun zaman geçirmenin çocukların ruhsal gelişimleri
üzerindeki etkileri araştırılmış, bir etkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Ancak,
sonuçların böyle çıkmasında ailelerin çocuklarını gözlemeleri büyük rol oynamıştır.
Ayrıca, profil çıkarma konusunda yapılan literatür taramasında aşağıdaki
araştırmalara ulaşılmıştır;
Page 51
37
“A Profile of Minnesota Technical College Students” konulu araştırma,
Minnesota Eyaleti Teknik Kolejleri Rektörlüğü tarafından 8000 teknik kolej öğrencisi
üzerinde yapılmıştır. Anket uygulaması %65-70 katılımla gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada öğrencilerin maddi olarak ailesine bağımlı olup-olmadığı, çalışma
deneyimleri, gelecekte akademik çalışmak isteyip-istemedikleri gibi kriterler
incelenmiştir.
“Profiling Internet Users in Egypt: Understanding the Primary Deterrent Against
Their Growth in Number” konulu çalışma El-Nawawy tarfından yapılmıştır. Elde edilen
bulgulara göre, Mısır, 1996 yılından beri, İsrail hariç, İnternet olanakları ve altyapı
konusunda diğer Arap ülkelerinin önünde yer almaktadır. Ancak İnternet kullanıcıları
nüfusun ancak %0,4’ü kadardır. Internet kullanıcılarının az olmasının en önemli nedeni
eğitimsizliktir.
Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü, 2001-2002 eğitim döneminde kayıtlar
sırasında dağıtılan anketlerle öğrencilerinin profilini belirlemek için çalışma
başlatmıştır. Öğrencilerin genel özelliklerini belirlemek için oluşturulan anket iki
bölümden oluşmaktadır Öğrenci Bilgi Formu adını taşıyan birinci bölümde öğrencilere
ağırlıklı olarak kimlik, aile ve üniversite hakkındaki görüşlerin ortaya çıkarılmasına
yönelik 55 soru yöneltilmektedir. Sosyal Güvenlik Bilgi Formu adını taşıyan ikinci
ankette ise öğrencilerin ve ailelerinin sosyal güvenlik kurumlarına bağlı olup
olmadıkları sorulmaktadır. Anketler tamamlandıktan sonra veriler bir araya getirilerek
öğrencilerin genel özelliklerinin ortaya çıkarılması hedeflenmektedir.
Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi tarafında yapılan bir
çalışmayla, fakültenin öğrenci profili çıkarılmıştır. Bu çalışmada;
• Öğrencilerin cinsiyete göre dağılımı
• Öğrencilerin bölümlere göre dağılımı
• Öğrencilerin mezun oldukları liselere göre dağılımı
• Öğrencilerin fakülteyi tercih sıralarının cinsiyete göre dağılımı
• Öğrencilerin fakülteyi tercih sıralarının bölümlere göre dağılımı
• Öğrencilerin fakülteye giriş puanlarının bölümlere göre dağılımı
• Öğrencilerin fakülteye giriş puanlarının bölümlere göre ağırlıklı
ortalamaları
Page 52
38
• Öğrencilerin hazırlık sınıfındaki başarı durumlarının bölümlere göre
dağılımı
• Öğrencilerin hazırlık sınıfındaki başarı durumlarının cinsiyete göre
dağılımı
• Mezun olunan liselere göre hazırlık sınıfı başarı durumlarının
dağılımı
• Hazırlık sınıfında başarılı olan öğrencilerin notlarının frekans
dağılımı
• Hazırlık sınıfı başarı notlarının bölümlere göre ağırlıklı ortalamaları
• Hazırlık sınıfı başarı notlarının mezun olunan liselere göre ağırlıklı
ortalamaları ayrıntılı olarak sunulmuştur.
Ayrıca öğrencilerin çalışma durumlarına ilişkin analizler, burs alma durumlarına
ilişkin analizler, doğum yerleri ve ikametgahlarına ilişkin analizler, ailelerinin gelir
durumlarına ve mesleklerine ilişkin analizler de çalışmada ayrıntılı olarak
sunulmaktadır.
Taplamacıoğlu, Zihnioğlu ve Karagöz (2003) tarafından “Elektrik-Elektronik
Mühendisliği Bölümü Öğrenci Profilleri” konulu bir araştırma yapılmış, bu çalışmada
Ankara, Gazi, Hacettepe ve Ortadoğu Teknik Üniversitelerindeki Elektrik-Elektronik
Mühendisliği Bölümü öğrencilerine anket formları doldurtularak öğrencilerin öncelikle
sosyal ve kültürel profilleri çıkarılmaya çalışılmıştır. Lise yada dengi okul sonrasında
hangi öğrencilerin bu bölümleri tercih ettiğini, hangi sosyal katmanlardan geldiğine
ilave olarak halen devam ettikleri eğitim-öğretim programını kendi görüşleri ile
değerlendirmeleri istenmiştir. Bu öğrencilerde sosyal ve kültürel yönden geliştirilmesi
gereken yönlerin ve eğitim-öğretim programlarının kendi yorumlarıyla
değerlendirilmesi ve araştırılması uygulanan anket çalışması yardımıyla anlaşılmaya
çalışılmıştır.
The University of Southern California (USC) Annenberg School Center for
Digital Future tarafından 2000 yılından beri Sayısal Geleceği Araştırmak ( Surveying
The Digital Future) başlıklı bir anket çalışması gerçekleştirilmektedir.
Page 53
39
Bu çalışma Dünya İnternet Projesi’nin (World Internet Project) bir parçası olup,
Kuzey Amerika, Avrupa, Güney Amerika ve Asya’daki ülkelerin işbirliği ile
yürütülmektedir. Dördüncüsü Eylül 2004’de yayınlanan bu raporda (The Digital Future
Report, September 2004), 2003 yılında yapılan çalışmanın sonuçları detaylı olarak
sunulmuştur. Bu araştırma, İnternet’in , İnternet’i kullanan ve kullanmayan ABD’deki
kullanıcılar üzerindeki sosyal, politik ve ekonomik etkilerini ortaya çıkarmaya yönelik
olarak gerçekleştirilmiştir. Beş ana başlıktan oluşan bu raporun özet sonuçları aşağıda
verilmiştir;
A- Kimler İnternet’e Bağlanıyor?
1- Amerikalıların %65,1 evlerinden İnternet’e bağlanıyor. Bu projenin
başladığı 2000 yılında bu oran %46,9 idi.
2- Çevrim-içi (on-line) bağlananların sayısında artış olduğu belirlenmiştir. Bu
oran ortalama haftada 12,5 saat ile bu çalışmanın en yüksek seviyesine
ulaşmıştır.
3- Genel olarak, Sayısal Gelecek Projesi’nin dördüncü yılında İnternet erişimi
en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Amerikalıların yaklaşık ¾’ü çevrim-içi
İnternet’e bağlanıyorlar.
4- En popüler on İnternet aktivitesi e-posta, web’de gezinti, haber okuma,
hobiler, eğlence, e-alışveriş, sağlık bilgileri, seyahat bilgileri, kredi kartı
işlemleri ve oyun olarak tesbit edilmiştir.
5- Araştırmada deneyimli ( 7 yıl yada daha fazla ) ve yeni (az deneyimli)
İnternet kullanıcılarının İnt erne’te neler yaptıkları araştırılmış ve aşağıdaki
sonuçlara ulaşılmıştır;
• Deneyimli kullanıcıların zamanlarının çoğunu e-posta göndermek
yada okumak, web’de sörf, evde iş amacıyla kullanım, haber
okuma, hobileri ile ilgili bilgi arama, arkadaşları ile mesajlaşma ve
Page 54
40
okul ile ilgili çalışmalar yaparak harcadıkları saptanmıştır. Bu
oranlar dört yılın raporlarında da değişmemiştir.
• Yeni kullanıcılar da zamanlarının çoğunu e-posta göndermek yada
okumak , chat yapmak, web’de sörf yapmak, oyun oynamak, müzik
dosyaları indirmek, fatura ödemek, haber okumak ve okul ile ilgili
çalışmalar yapmak için harcamaktadırlar.
6- Ankete katılan 24 yaş ve altındakilerin İnternet’i en fazla kullandığı
saptanmıştır. Ayrıca yaşlı kullanıcılar arasında da İnternet kullanımının
giderek yaygınlaştığı ve 2000 yılından beri bu artışın %29 olduğu
belirlenmiştir.
7- Dört yıl boyunca İnternet kullanan erkek ve kadınların sayısı birbirine yakın
olmakla beraber, erkeklerin oranı biraz daha yüksektir.
8- Evde İnternet kullanan deneyimli kullanıcıların (7 yıl ve daha uzun süre),
haftada 8.6 saat İnternet kullandıkları belirlenirken yeni kullanıcılarda (1
yıldan az süre) bu oran 4.3’dür. Yani başka bir deyişle, deneyimli
kullanıcılar, yeni kullanıcıların iki katı kadar İnterne’de çalışmaktadırlar.
9- 2003 yılında kullanıcıların %70 ‘den fazlası İnternet kullanma becerilerinin
iyi yada mükemmel olduğunu belirtmişlerdir. Bu oran 2000 yılında %44.6
olarak belirtilmiştir.
10- İnternet’e bağlanmayanların %40’ının gerekçesi “bilgisayarlarının olmaması
yada bilgisayarlarının İnternet’e bağlanacak kapasitede olmaması” olmuştur.
Diğer dikkat çekici ve giderek artan bir neden de “İnternet’in çok zaman
kaybettirmesi” şeklindedir.
11- “İnternet kullanmadığınızda ne kaybedersiniz?” sorusuna, katılımcıların
%60’ının cevabı “hiçbirşey” olmuştur. Ancak “hiçbirşey” cevabını veren
kullanıcılar, “ilerde İnternet kullanmayı düşünüyor musunuz?” sorusuna
%73.7 oranında “evet” cevabı vermişlerdir.
Page 55
41
12- “İletişim teknolojisi Dünyayı nasıl etkiler?” sorusuna, İnternet
kullanıcılarının %56.4’ü , kullanmayanların %44.5’inin cevabı “ dünyayı
daha iyi bir yer yapar” şeklinde olmuştur.
B- Medya Kullanımı ve Güven
1- İnternet kullananlar ile kullanmayanlar arasındaki en büyük ilginç benzerlik
televizyon izlemek için ayrılan zamandır. Televizyon izleme oranı, İnternet
kullanmayanlarda %12.6 iken, İnternet kullananlarda bu oran %11.6 olarak
belirlenmiştir.
2- Deneyimli kullanıcılar(yeni kullanıcıların iki katı), İnternet kullanmaya
başladıktan sonra, televizyon izlemeye daha az zaman ayırdıklarını
belirtmişlerdir.
3- Araştırmaya katılan kullanıcıların %55,2’si İnternet’in kendileri için en
önemli bilgi kaynağı olduğunu düşünmektedirler.
4- Kullanıcıların %50.1’i İnternet üzerindeki içeriğin çoğunun yada tamamının
güvenilir olduğuna inanmaktadır.
5- Araştırmaya katılanların %73.5’i Devlet Web Siteleri’nde yayınlanan
içeriğin çoğunluğunun yada tamamının güvenilir olduğunu söylerken ancak
sadece %9.5’i kişisel sayfalardaki bilgilerin güvenilir olduğunu
söylemektedirler.
6- Katılımcıların yaklaşık 2/3’ü İnternet’e bağlıyken kayıtlı müzik yada radyo
dinlemek, mesajlaşma, TV izleme veya telefon etmek gibi diğer aktiviteleri
yaptıklarını belirtmişlerdir. Bu aktiviteler içinde en fazla yapılanı %36.4
oranıyla kayıtlı müzik dinlemektir.
C- Tüketici Davranışları
Page 56
42
1- On-line alış-veriş oranları 2000 yılında %45.1, 2001 yılda %50.9, 2002
yılında %39.7, 2003 yılında ise %43 olmuştur.
2- İnternet deneyimi arttıkça on-line alış-veriş oranı da artmaktadır.
3- Araştırmaya katılanların %69.1’i önce mağazaya bakıp sonra on-line alış-
veriş yapmaktadırlar. Bu oran 2002’de %64.7 olarak belirlenmiştir.
4- Kullanıcıların özellikle kredi kartı kullanma güvenliği konusundaki
endişeleri 2002 yılında %71.3 olarak belirlenirken , bu oran 2003’de %53.8
olarak tesbit edilmiştir.
D- İletişim Kalıpları
1- Bu araştırmadaki kullanıcıların %92.5’inin e-mail hesabı var.
2- E-mail hesabı olanların, %62.3’ü e-maillerini günde bir kez yada daha fazla
kontrol ediyorlar. Bu oran 2002’de % 29.2, 2001’de ise 25.6 olarak
belirlenmişti.
3- Kullanıcıların %43.3’ü, e-mail kullanarak normalde ilişki
kuramayacakları/erişemeyecekleri insanlarla artan bir şekilde iletişim
kurabildiklerini belirtmişlerdir.
E- Sosyal Etkiler
1- Kullanıcıların büyük çoğunluğu , İnternet’in ailelerine ve arkadaşlarına
ayırdıkları zamana etkisi olmadığını belirtmişlerdir.
2- Ebeveynlerin %14.8’i çocuklarının zamanlarının çoğunu İnternet kullanarak,
%46.2’si ise televizyon seyrederek geçirdiklerini söylemişlerdir.
3- Ebeveynlerin büyük çoğunluğu (%75) İnternet’in, çocuklarının TV izleme
alışkanlıklarını değiştirmediğini bildirmişlerdir.
Page 57
43
4- 18 yaş ve altındaki İnternet kullanıcılarının büyük çoğunluğu İnternet’in
okul çalışmaları için “önemli” olduğunu belirtirken %61.6’sı ise “çok
önemli” olduğunu belirtmişlerdir.
5- Öğrenciler İnternet’in okul çalışmaları için önemli olduğunu düşünmelerine
karşın, ebeveynler İnternet’in çocuklarının akademik başarılarına etkisi
olmadığını düşünmektedirler. Ebeveynlerin %80’i , İnternet bağlantısından
sonra, çocukların notlarında değişme olmadığını ifade etmişlerdir.
6- Deneyimli kullanıcıların %93’ü ve yeni kullanıcıların %88’i İnternet’te
konuşma özgürlüğünün serbest olmasını savunmalarına rağmen uygunsuz
içeriğin devlet tarafından denetlenmesini istemektedirler.
7- Araştırmaya katılanların %38’i ise yeni teknolojinin kişisel özgürlükleri yok
edeceği inancını taşımaktadır.
Page 58
44
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde araştırma modeline, veri kaynaklarına ve veri toplama araçlarına
ilişkin açıklayıcı bilgiler verilmektedir.
3.1 Araştırma Modeli
Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi
Müdürlüğü koordinatörlüğündeki İnternet’e bağlı laboratuarları kullanan öğrencilerin
profilini çıkarmayı amaçlamakta olan bu araştırma genel tarama modelindedir. Tarama
modeli, geçmişte yada halen mevcut olan bir durumu olduğu biçimiyle betimlemeyi
amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır(Karasar, 1992).
3.2 Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini 2004-2005 öğretim yılında Çukurova Üniversitesi’nin
çeşitli Fakültelerinde öğrenim gören ve Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma
Merkezi bünyesinde yer alan İnternet laboratuarlarını kullanan öğrenciler (5 bin
civarında) oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu öğrenciler içinden random
örnekleme yöntemiyle seçilen 964 öğrenci oluşturmaktadır.
3.3 Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmeleri Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından aktif tutulan
İnternet’e bağlı bilgisayar laboratuarlarını kullanan öğrencilerin profilini çıkarmak ve
bazı değişkenler açısından incelenmesini sağlamak amacı güden bu araştırmada,
öncelikle kavramsal çerçevenin oluşturulması için altı aylık bir literatür taraması
yapılmıştır. Yurt içinde ve yurt dışında yapılmış benzer çalışmalar ve bu çalışmalarda
kullanılan anketler incelenmiş, anket hazırlama teknikleri ve anketlerin iç güvenirlik
hesaplamalarının nasıl yapıldığı araştırılmıştır. Tüm bu çalışmalardan sonra belirlenen
çerçeve doğrultusunda anket soruları araştırmacı tarafından beşli Likert tipi ölçeğe göre
Page 59
45
hazırlanmış ve oluşturulan anket formu alanla ilgili konularda çalışan altı uzmanın
görüşlerine sunulmuştur. Uzmanlardan alınan geri bildirimler değerlendirilmiş ve anket
formu yeniden düzenlenmiştir. Daha sonra anketlerdeki ölçeklerin güvenirliğini
belirlemek amacıyla Eğitim Fakültesi’nin değişik bölümlerinde öğrenim gören 50
öğrenci ile bir pilot çalışma gerçekleştirilmiş, buradan alınan geri bildirimler
doğrultusunda da ankete son şekli verilmiştir. Güvenirlik hesaplamasında Cronbach
Alpha analizi kullanılmıştır. Cronbach Alpha analizi aynı amaca yönelik oluşturulan bir
grup değişkenin iç tutarlılığını belirlemeye yönelik olarak kullanılan bir istatistiktir.
Güvenirlik analizi ile ilgili sonuçlar Tablo 1’de görülmektedir ve burada
görülen Cronbach Alpha değerleri , 964 öğrenciden alınan verilerin analizi sonucu elde
edilmiştir.
Tablo 1. Ölçeklerin Güvenirlik Analizi Sonuçları
Ölçekler Alpha Katsayısı
Bilgisayar yazılım ve donanımına ilişkin bilgi düzeyi 0.91
İnternet servis hizmetlerinden yararlanma sıklığı 0.84
İnternet hakkındaki kişisel görüşler 0.84
Ankette kullanılan ölçeklerin iç tutarlık düzeylerine bakıldığında Alpha
katsayılarının 0.84 ile 0.91 değerleri arasında değiştiği görülmektedir. Literatürden
elde edilen bilgilere göre bir ölçeğin güvenilir olabilmesi için iç tutarlık değerinin
0.70’den düşük olmaması gerekir. Bu ankette yer alan ölçeklerin hiçbirinin iç tutarlık
katsayısı (Cronbach Alpha değeri) tabloda da görüldüğü gibi 0.70’in altında
olmadığından bu ankette kullanılan ölçekler güvenilirdir denilebilir.
Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden 1 Ekim 2004 - 31
Ekim 2004 tarihleri arasındaki laboratuarları kullanan öğrenci sayısı alınmış ve bu
doğrultuda anketin uygulanacağı öğrenci sayısı belirlenmiştir. Anketler 1 Kasım 2004
ile 31 Aralık 2004 tarihleri arasında Laboratuarlarda görevli elemanlar tarafından, bazen
Page 60
46
de bizzat araştırmacı tarafından toplanmıştır. Toplam 1500 adet anket basılmasına
rağmen 1048 adet anket geri dönmüştür. 84 anket çeşitli nedenlerle iptal edilmiş,
analizler 964 adet anket üzerinden yapılmıştır.
İnternet kullanan öğrencilerin özelliklerini belirlemek için kendileriyle yapılan
anket dört bölümden oluşmaktadır;
Birinci bölüm yaş, cinsiyet, fakülte, okuduğu sınıf, gelir düzeyi gibi bilgileri
içeren “Kişisel Bilgi Formu” şeklinde hazırlanmıştır.
İkinci bölümde, bilgisayar yazılım ve donanımına ilişkin bilgi düzeyini
belirlemeye yönelik 20 adet soru yer almaktadır.
Üçüncü bölüm İnternet’in sunduğu servis hizmetlerinin hangi sıklıkta
kullanıldığını belirlemeye yönelik 10 sorudan oluşmaktadır.
Dördüncü bölüm ise öğrencilerin İnternet ve İnternet’in eğitimde kullanımı
hakkındaki görüşlerini belirlemeye yönelik 25 sorudan oluşmaktadır.
Demografik verilerin yer aldığı birinci bölüm dışındaki üç bölümde de 5’li
Likert tipi ölçek kullanılmıştır (Anket Ek-1’de verilmiştir).
3.4 Verilerin Analizi Verilerin analizi PC ortamında SPSS 11.5 paket programı kullanılarak
yapılmıştır. Analizlerde Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve
Araştırma Merkezi koordinatörlüğünde aktif tutulan 5 adet İnternet’e bağlı bilgisayar
Laboratuarını kullanan ve 1 Kasım2004 ile 31 Aralık 2004 tarihleri arasında
Üniversite’nin çeşitli fakültelerinde öğrenim görmekte olan 964 öğrenciden alınan
anketler kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini laboratuarları kullanan 6000 civarında
öğrenci oluşturmakta ve araştırmanın örneklemini ise bu öğrenciler arasından random
örnekleme yöntemiyle seçilen 964 öğrenci oluşturmaktadır.
Page 61
47
Genel olarak örneklem büyüklüğü ile ilgili korelasyon çalışmalarında en az 30
kişinin, deneysel araştırmalarda her grupta en az 15 birimin bulunması istenir. Anket
çalışmalarında ise büyük alt grupta 100 birimin bulunması uygundur (Bailey, 1987;
Borg ve Gall, 1989; Balcı, 2001). Bu araştırma için 964 verinin, istatistiksel
değerlendirme açısından uygun olduğu düşünülmektedir.
Verilere, dağılımları incelemek için Frekans, ilişkileri incelemek için ise
KayKare istatistiksel analiz teknikleri uygulanmıştır.
Page 62
48
BÖLÜM IV
BULGULAR ve YORUMLAR
4.1. Demografik Veriler Bu bölümde araştırmada toplanan demografik verilere ilişkin dağılımlar
sunulmaktadır;
Anketi yanıtlayan 964 öğrencinin Fakültelere göre dağılımı Tablo 2’de
sunulmuştur.
Tablo 2. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Fakültelere Göre Dağılımı
Fakülteler Frekans(F) Yüzde(%) Adana Meslek Yüksek Okulu 4 .4Adana Sağlık Yüksek Okulu 1 .1Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu 20 2.1Diş Hekimliği Fakültesi 44 4.6Eğitim Fakültesi 513 53.2Fen-Edebiyat Fakültesi 53 5.5Fen Bilimleri Enstitüsü 47 4.9Güzel Sanatlar Fakültesi 2 .2İdari Bilimler Fakültesi 22 2.3İlahiyat Fakültesi 77 8.0Mühendislik Mimarlık Fakültesi 36 3.7Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu 85 8.8Sosyal Bilimler Enstitüsü 22 2.3Su ürünleri Fakültesi 13 1.3Ziraat Fakültesi 25 2.6Toplam 964 100.0
Tablo 2. incelendiğinde anketi yanıtlayan öğrencilerden %53.2 (513 kişi)’sinin
Eğitim Fakültesi öğrencileri olduğu görülmektedir. Bunun nedenleri arasında söz
konusu laboratuarların konum olarak Eğitim Fakültesi’ne çok yakın olmasını, Eğitim
Fakültesi öğrenci nüfusunun yüksek olmasını ve bu fakültede öğrencilerin ders dışında
kullanabilecekleri İnternet’e bağlı laboratuarların olmayışını gösterebiliriz. Tablodaki
en düşük oran ise % 0.1 (1 Kişi) Adana Sağlık Yüksek Okulu’na aittir. Bunun nedenleri
Page 63
49
arasında Yüksekokul’un öğrenci sayısının az olmasını, okulun kampus dışında olmasını
ve okulda İnternet Labaratuarının bulunmasını gösterebiliriz.
Tablo 3. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımı
Sınıflar Frekans (F) Yüzde (%) 1. Sınıf 432 44.8 2. Sınıf 189 19.6 3. Sınıf 180 18.7 4. Sınıf 95 9.9 Yüksek Lisans ve Doktora 68 7.1 Toplam 964 100.0
Tablo 3.’deki dağılımlar incelendiğinde, laboratuarları kullananların %44.8 (432
kişi)’sini 1. Sınıf öğrencilerinin, %19.6 (189 kişi)’sını 2. Sınıf öğrencilerinin, %18.7
(180 kişi)’sini 3. Sınıf öğrencilerinin, %9.9 (95 kişi)’unu 4. Sınıf öğrencilerinin, %7.1
(68 kişi)’ini Yüksek Lisans ve Doktora öğrencilerinin oluşturduğu görülmektedir.
Tablo 4. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyete Göre Dağılımı
Cinsiyet Frekans (F) Yüzde (%) KIZ 430 44.6ERKEK 534 55.4Toplam 964 100.0
Tablo 4. incelendiğinde araştırmaya katılan öğrencilerin %55.4 (534 kişi)’ünü
erkek öğrencilerin, %44.6 (430 kişi)’sını ise kız öğrencilerin oluşturduğu
görülmektedir.
Tablo 5. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Evlerinde İnternet Bağlantısı Olup
Olmadığına İlişkin Dağılım
Evinizde İnternet Bağlantısı Var mı? Frakans(F) Yüzde(%)EVET 171 17.7HAYIR 793 82.3Toplam 964 100.0
Page 64
50
Araştırmaya katılan öğrencilerin %82.3 (793 kişi)’ünün evinde İnternet
bağlantısının olmadığı, %17.7 (171)’sinin ise evinde İnternet bağlantısı olduğu
görülmektedir.
Tablo 6. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Evlerinde Bilgisayar Olup Olmadığına
İlişkin Dağılım
Evinizde Bilgisayarınız Var mı? Frekans(F) Yüzde(%) EVET 449 46.6 HAYIR 515 53.4 Toplam 964 100.0
Araştırmaya katılan öğrencilerin %53.4 (515 kişi)’ünün evinde bilgisayar
olmadığı, %46.6 (449)’sının ise evinde bilgisayar olduğu görülmektedir.
Tablo 7. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
Yaş Frekans(F) Yüzde(%) 19 ve altı 291 30.2 20-21 420 43.6 22-23 138 14.3 24-25 88 9.1 26 ve üstü 27 2.8 Toplam 964 100.0
Laboratuarları kullanan öğrencilerin Tablo7’deki yaş dağılımları incelendiğinde
en yoğun kullanıcı grubunun %43.6 (420 kişi)’lık oranla, 20-21 yaş grubuna ait olduğu
görülmektedir. Bunu sıra ile %30.2 (291 kişi)’lik oranla 19 yaş ve altındakiler, %14.3
(138 kişi)’lük oranla 22-23 yaş grubundaki öğrenciler, % 9.1 (88 kişi)’lik oranla 24-25
yaş grubundaki öğrenciler izlemektedir. Tablodaki %2.8 (27 kişi)’lik en düşük oran ise
26 yaş ve üstündeki gruba aittir.
Page 65
51
Tablo 8. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Aylık Ortalama Giderlerine Göre
Dağılım
Aylık Ortalama Gider ( milyon TL) Frekans (F) Yüzde(%) 200 ve altı 416 43.2201-300 372 38.6301-400 123 12.8401-500 35 3.6501 ve üstü 18 1.9Toplam 964 100.0
Tablo 8’de anketi yanıtlayan öğrencilerin aylık harcamaları Türk Lirası olarak
gösterilmiştir. Tablo 8’ deki dağılımlar incelendiğinde 200 milyonun altında harcama
yapan öğrencilerin %43.2 (416 kişi)’lik oranla en büyük dilimi oluşturdukları
görülmektedir. Bunu sıra ile %38.6(372)’lık oranla 201 milyon TL ile 300 Milyon TL
arasında harcama yapanlar, %12.8(123 kişi)’lik oranla 301 miyon TL ile 400 milyon Tl
arasında harcama yapanlar, %3.6(35 kişi)’lık oranla 401 milyon TL ile 500 milyon TL
arasında harcama yapan grup izlemektedir. Laboratuarları kullanan öğrenciler arasında
501 milyon TL’den daha fazla harcama yapan grup %1.9 (18 kişi)’luk orana sahiptir.
Başka bir deyişle gelir düzeyi yüksek olan grupların laboratuarları daha az kullandığı
söylenebilir.
Tablo 9. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanım Sıklığına Göre
Dağılımı
İnternet Kullanma Sıklığı (Haftalık /Saat) Frekans(F) Yüzde(%) 3 ve altı 464 48.14-6 263 27.37-9 88 9.110-12 69 7.213 ve üstü 80 8.3Toplam 964 100.0
Tablo 9’daki verilere göre, araştırmaya katılan öğrencilerin %48.1 (464 kişi)’i
İnternet’i haftada 3 saatten az kullanmaktadır. %27.3 (263 kişi) 4 ile 6 saat arasında,
%9.1(88 kişi)’i 7 ile 9 saat arasında, %8.3’ü (80 kişi) 13 saatten fazla, %7.2(69 kişi) 10
ile 12 saat arasında İnternet kullanmaktadır.
Page 66
52
Tablo 10. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Bilgisayar Kullanmayı Öğrenme
Biçimlerine Göre Dağılım
Bilgisayar Kullanmayı Nasıl Öğrendiniz? Frekans(F) Yüzde(%) Kendi kendime 432 44.8 Arkadaşlardan 100 10.4 Özel kursta 68 7.1 Okulda (İlkokul, Ortaokul yada Lise) 195 20.2 Üniversitede 169 17.5 Toplam 964 100.0
Tablo 10’daki dağılıma göre araştırmaya katılan öğrencilerin %44.8(432 kişi)’i
bilgisayar kullanmayı kendi kendilerine öğrenmişlerdir. %20.2(195 kişi)’si üniversiteye
gelinceye kadar öğrenim gördükleri okullarda öğrendiklerini belirtirken, %17.5(169
kişi)’i üniversitede öğrendiklerini , %10.4(100 kişi)’ü arkadaşlarının yardımı ile
öğrendiklerini, %7.1(68 kişi)’lik kısmı ise özel kurslarda öğrendiklerini
belirtmişlerdir.
Tablo 11. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanmayı Öğrenme
Biçimlerine Göre Dağılım
İnternet kullanmayı nasıl öğrendiniz? Frekans(F) Yüzde(%) Kendi kendime 501 52.0Arkadaşlardan 198 20.5Özel kursta 15 1.6Okulda 91 9.4Üniversitede 159 16.5Toplam 964 100.0
Tablo 11’daki dağılıma göre araştırmaya katılan öğrencilerin %52(501 kişi)’i
İnternet kullanmayı kendi kendilerine öğrenmişlerdir. %20.5(198 kişi)’si arkadaşlarının
yardımı ile, %16.5(159 kişi) üniversitede aldıkları derslerde, %9.4(91 kişi) İlk, Orta,
Lise öğrenimleri sırasında aldıkları derslerde, %1.6(15 kişi)’si özel kurslarda
öğrendiklerini belirtmişlerdir.
Page 67
53
Tablo 12. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Sürelerine
Göre Dağılım
İnternet Kullanma Süresi (Yıl) Frekans(F) Yüzde(%) 1 ve altı 180 18.71-2 217 22.53-4 330 34.25-6 190 19.77 ve üstü 47 4.9Toplam 964 100.0
Tablo 12’deki dağılıma göre araştırmaya katılan öğrencilerin %34.2(330 kişi)’si 3
ile 4 yıl arasında İnternet kullanmaktadır. %22.5(217 kişi)’i 1-2 yıl arasında,
%19.7(190 kişi)’si 5 ile 6 yıl arasında, %18.7(180 kişi)’si 1 yıldan daha kısa, %4.9(47
kişi)’si ise 7 yıldan daha uzun süreden beri İnternet kullandıklarını bildirmişlerdir.
4.2. Bilgisayar Yazılım ve Donanımına İlişkin Bilgi Düzeyleri Bu bölümde, araştırmaya katılan öğrencilerin bilgisayar yazılım ve donanımına
ilişkin bilgi düzeylerine ilişkin dağılımlar sunulmaktadır.
Bu bölümü oluşturan sorular için beşli Likert tipi ölçek kullanılmış ve yanıtlar;
[ 1 ] Hiç bilgim yok
[ 2 ] Az bilgim var
[ 3 ] Orta düzeyde bilgim var
[ 4 ] İyi düzeyde bilgim var
[ 5 ] Çok iyi düzeyde bilgim var şeklinde ölçeklendirilmiştir.
Page 68
54
Tablo 13. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Bilgisayar Yazılım ve Donanımına
İlişkin Bilgi Düzeylerine Göre Dağılımları
BÖLÜM 2 Hiç
Bilgim Yok
f %
Az Bilgim Var
f %
Orta
f %
İyi
f %
Çok İyi
f %
TOPLAM
f %
X
Bilgisayarla İlgili Temel Kavramlar
25 2,6
234 24,3
332 34,4
280 29,0
93 9,6
964 100
3,19
Bilgisayar Donanımı 110 11,4
311 32,3
309 32,1
178 18,5
56 5,8
964 100
2,75
İşletim Sistemleri
77 8,0
254 26,3
294 30,5
260 27,0
79 8,2
964 100
3,01
Kelime İşlem Prog.
78 8,1
185 19,2
235 24,4
346 35,9
120 12,4
964 100
3,25
Hesap Tablosu Prog.
160 16,6
259 26,9
251 26,0
213 22,1
81 8,4
964 100
2,79
Sunum Programları
200 20,7
214 22,2
236 24,5
218 22,6
96 10,9
964 100
2,79
Veritabanı Programları
510 52,9
246 25,5
117 12,1
68 7,1
23 2,4
964 100
1,80
Web Sayfası Geliştirme
540 56,0
204 21,2
117 12,1
78 8,1
25 2,6
964 100
1,80
WWW Kullanımı 220 22,8
141 14,6
197 20,4
240 24,9
166 17,2
964 100
2,99
Arama Motoru Kullanımı
170 17,6
116 12,0
147 15,2
302 31,3
229 23,8
964 100
3,32
E-Posta Kullanımı
74 7,7
108 11,2
184 19,1
306 31,7
292 30,3
964 100
3,66
Sohbet(Chat) Kullanımı
229 23,8
193 20,0
201 20,9
170 17,6
171 17,7
964 100
2,86
Visual Basic Prog. Dili
694 72,0
149 15,5
70 7,3
36 3,7
15 1,6
964 100
1,47
Delphi Programlama Dili
680 70,5
123 12,8
113 11,7
42 4,4
6 0,6
964 100
1,52
Fortran Programlama Dili
839 87,0
66 6,8
38 3,9
17 1,8
4 0,4
964 100
1,22
C++ Programlama Dili
825 85,6
90 9,3
34 3,5
11 1,1
4 0,4
964 100
1,21
Perl Programlama Dili
874 90,7
59 6,1
15 1,6
13 1,3
3 0,3
964 100
1,15
PHP Programlama Dili
852 88,4
76 7,9
21 2,2
9 0,9
6 0,6
964 100
1,18
HTML ile Web Sayfası Tasarlayabilme
644 66,8
143 14,8
98 10,2
50 5,2
29 3,0
964 100
1,63
Java İle Web Sayfası Tasarlayabilme
790 82,0
97 10,1
44 4,6
20 2,1
13 1,3
964 100
1,31
Page 69
55
Tablo 13 incelendiğinde ;
Bilgisayarla İlgili Temel Kavramlar konusunda, araştırmaya katılan
öğrencilerin %2.6’sı “hiç bilgim yok” , %24.3’ü “az bilgim var”, %34.4’ü “orta ”,
%29’u “iyi”, %9.6’sı “çok iyi” düzeyde bilgim var yanıtını vermiştir. X =3.19 olarak
hesaplanmıştır. Bu sonuca göre, Bilgisayarla İlgili Temel Kavramlar konusunda anketi
yanıtlayan öğrencilerin orta düzeyde bilgi sahibi oldukları söylenebilir.
Bilgisayar Donanımı konusunda öğrencilerin %11.4’ü “hiç bilgim yok”,
%32.3’ü “az bilgim var”, %32.1’i “orta düzeyde bilgim var”, %18.5’i “ iyi düzeyde
bilgim var”, %5.8’i ise “çok iyi düzeyde bilgim var ” olarak yanıt vermiştir. X = 2.75
olarak hesaplanmıştır. Bilgisayar Donanımı konusunda öğrencilerin orta düzeye yakın
bilgi sahibi oldukları söylenebilir. Öğrencilerin donanım konusunda sahip oldukları
teorik bilgileri geliştirebilmeleri için, uygulama yapmaları gereklidir. Ancak hiçbir
İnternet Laboratuarında öğrencilerin bilgisayar kasalarını açmalarına izin verilmez.
Öğrenci bilgisayar sahibi değilse, yada bu konuda eğitim almıyorsa donanım
konusundaki teorik bilgisini uygulamaya dökemez. Dolayısıyla hesaplanan X
beklenen bir sonuçtur.
İşletim Sistemleri konusunda öğrencilerin %8’i “hiç bilgim yok” derken,
%26.3’ü “az bilgim var” demiştir. %30.5’i “orta”, %27’si “iyi”, %8.2’si ise “çok iyi”
düzeyde İşletim Sistemleri konusunda bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir. X = 3.01
olarak hesaplanmıştır. Bu ortalama değere bakarak araştırmaya katılan öğrencilerin orta
düzeyde İşletim Sistemi bilgisine sahip oldukları söylenebilir. Öğrenciler bilgisayar
kullanmay okulda öğrenmemişlerse, yada özel ilgi alanlarına girmiyorsa arka planda
çalışan işletim sistemi ile ilgilenmezler. Dolayısıyla burada hesaplanan X beklenen bir
sonuçtur.
Kelime İşlem Programları hakkında Tablo13’deki verilere göre öğrencilerin
%8.1’i hiç bilgi sahibi değilken, %19.2’si az bilgi sahibidir. %24.4’ü “orta”, %35.9’u
“iyi”, %12.4’ü ise “çok iyi” düzeyde bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir. X = 3.25
Page 70
56
olarak hesaplanmıştır. “iyi” ve “çok iyi” bilenlerin toplamı %43’tür. Araştırmaya
katılan öğrencilerin yarısına yakın bir bölümünün Kelime İşlem Programları’nı iyi
bildiği varsayılabilir. Bunda dönem ödevlerinin, projelerin, tezlerin hazırlanırken bu
tür programların (Word gibi) kullanılmasının büyük etkisi olduğu söylenebilir.
Hesap Tablosu Programları hakkında, öğrencilerin %16.6’sı hiç bilgisi
olmadığını, %26.9’u ise az bilgisi olduğunu söylemiştir. %26’sı “orta”, %22.1’i “iyi”,
%8.4’ü “çok iyi” düzeyde bilgi sahibi olduklarını bildirmişlerdir. X = 2.79 olarak
hesaplanmıştır. Öğrencilerin Hesap Tablosu Programları hakkında “orta” düzeye yakın
bilgi sahibi oldukları söylenebilir. Öğrencilerin, ihtiyaç hissetmedikçe bu tür
programları öğrenmeye çalışmadıkları bir gerçektir, dolayısıyla X beklenen bir
sonuçtur.
Sunum Programları hakkında, öğrencilerin %20.7’si “hiç bilgim yok”,
%22.2’si “az bilgim var” derken, %24.5’i “orta”, %22.6’sı “iyi”, %10.9’u “çok iyi”
düzeyde bilgileri olduğunu belirtmişlerdir. X =2.79 olarak hesaplanmıştır. Genel
olarak Sunum Programları hakkında öğrencilerin “orta” düzeyde bilgi sahibi oldukları
söylenebilir.
Veri Tabanı Programları hakkındaki bilgi düzeylerini öğrencilerin %52.9’u
“hiç bilgim yok”, %25.5’i “az bilgim var” şeklinde belirtirken, %12.1’i “orta”, %7.1’i
“iyi”, %2.4’ü ise “çok iyi” oranlarında belirtmişlerdir. X =1.80 olarak hesaplanmıştır.
Daha önce Tablo 11’de verildiği gibi anketi yanıtlayan öğrencilerin %44.8’i bilgisayar
kullanmayı kendi kendilerine, %10.4’ü ise arkadaşlarından öğrenmiştir. Veri tabanı
kullanımı, programlama mantığı ve alt yapısı gerektirir. Oranlara genel olarak
baktığımızda %55.2’lik bir öğrenci grubu bilgisayar kullanmayı herhangi bir alt yapı
olmadan öğrenmiştir. Doğal olarak %52.9’ oranında öğrenci grubunun Veri Tabanı
Programları hakkında hiç bilgi sahibi olmaması ve X =1.80 (çok az bilgim var) olarak
hesaplanması beklenen bir sonuçtur.
WEB Sayfası Geliştirme konusundaki bilgi düzeylerini öğrencilerin %56’sı
“hiç bilgim yok”, %21.2’si “az bilgim var” şeklinde belirtirken, %12.1’i “orta”, %8.1’i
Page 71
57
“iyi”, %2.6’sı “çok iyi” düzeyde bilgileri olduğunu belirtmiştir. Web Sayfası
geliştirmek de yine program bilgisi gerektirir. Hazır programlar yardımı ile de web
sayfası geliştirilebilir fakat bu da kişinin merakı ve tecrübesi ile ilgilidir. X =1.80
olarak hesaplanmıştır. Buna göre genel olarak öğrencilerin Web Sayfası geliştirme
konusunda “çok az” bilgi sahibi olduklarını söylemek mümkündür. X oldukça düşük
hesaplanmasına rağmen beklenen bir sonuçtur.
WWW Kullanımı için öğrenciler %22.8 oranında “hiç bilgim yok”, %14.6
oranında “az bilgim var” demişlerdir. %20.4’ü “orta”, %24.9’u “iyi”, %17.2’si “çok
iyi” düzeyde bildiklerini söylemişlerdir. X =2.99 olarak hesaplanmıştır. Öğrencilerin
Web’de sörf yapmayı “orta” düzeyde bildikleri söylenebilir.
Arama Motoru Kullanımı hakkındaki bilgi düzeylerini öğrencilerin %17.6’sı
“hiç bilgim yok”, %12’si “az bilgim var”, %15.2’si “orta”, %31.3’ü “iyi”, %23.8’i “çok
iyi” olarak bildirmişlerdir. X =3.32 olarak hesaplanmıştır. Genel olarak bakıldığında
bu ortalama “orta” düzeyin üzerindedir. Arama Motoru kullanımı kolaydır, basit birkaç
kural bildikten sonra olumlu sonuçlar alınabilir. Öğrencileri, değişik konularda bilgi
arama gereksinimi Arama Motorlarını kullanmaya zorlamaktadır. Öğrencilerin
akademik amaçlar için Arama Motorları’nı kullandığını varsayarsak, X ’nın yüksek
çıkması son derece sevindirici bir durumdur.
E-Posta Kullanımı hakkındaki bilgi düzeylerini öğrencilerin %7.7’si “hiç
bilgim yok”, %11.2’si “az bilgim var” olarak yanıtlarken, %19.1’i “orta”, %31.7’si
“iyi”, %30.3’ü “çok iyi” düzeyde bilgi sahibi olduklarını bildirmişlerdir. X =3.66
olarak hesaplanmıştır. Bu değre dayanarak laboratuarları kullanan öğrencilerin “iyi”
düzeyde e-mail kullanma bilgi ve becerisine sahip oldukları söylenebilir. Birçok ticari
sitenin kullanıcılara ve Ç.Ü. Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin
öğrencilere e-mail hesabı sağlıyor olması, haberleşme gereksinimi, e-mail’in bedava
olması e-mail kullanmayı ve öğrenmeyi destekleyen etkenler arasında gösterilebilir.
Sohbet (Chat) Kullanımı konusunda , araştırmaya katılan öğrencilerin % 23.8’i
“hiç bilgim yok”, % 20’si ise “az bilgim var” yanıtını vermiştir. %20.9’u “orta”,
Page 72
58
%17.6’sı “iyi”, %17.7’si “çok iyi” düzeyde bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir.
X =2.86 olarak hesaplanmıştır. Bu veriye dayanarak öğrencilerin “orta” düzeyde chat
programlarını kullanmayı bildikleri söylenebilir. Haberleşme amacıyla uzaktaki
arkadaşlarla, akrabalarla chat yapılması doğaldır. Ancak Üniversite gibi sosyal
etkileşime son derece açık ortamlarda öğrencilerin zamanlarını bilgisayar başında chat
yaparak harcamaları normal değildir. Chat kullanımını “iyi” ve “çok iyi” bilen
öğrencilerin oranı %35.3’tür. Bireyin bir şeyi ancak kullandıkça “iyi” yada “çok iyi”
bileceği düşünülürse bu oran oldukça yüksektir. Bu öğrencileri arkadaşları ile yüz-yüze
sohbet etmek yerine , sanal arkadaşlıklara iten nedenler araştırılmalıdır.
Visual Basic Programlama Dili’ni öğrencilerin %72’si “hiç bilgim yok”
şeklinde yanıtlarken, %3.7’si “iyi”, %1.6’sı “çok iyi” düzeyde bildiklerini
bildirmişlerdir. X =1.47 olarak hesaplanmıştır. Visual Basic Programlama Dili’ni “iyi”
ve “çok iyi” düzeyde bildiklerini ifade eden grup %5.3’lük orana sahiptir. Bu
öğrencilerin ya kişisel meraklarından dolayı yada alanları ile ilgili olduğu için bu dili
iyi bildikleri söylenebilir.
Delphi Programlama Dili’ni öğrencilerin %70.5’i hiç bilmediklerini
söylerken, %4.4’ü “iyi”, %0.6’sı ise “çok iyi” bildiklerini söylemişlerdir. X =1.52
olarak hesaplanmıştır. Bu değer doğrultusunda genelde öğrencilerin Delphi
Programlama Dili konusunda “az” bilgi sahibi oldukları söylenebilir.
Fortran Programlama Dili’ni öğrencilerin %87’si hiç bilmediklerini
söylerken, %1.8’i “iyi”, %0.4’ü ise “çok iyi” bildiklerini söylemişlerdir. X =1.22
olarak hesaplanmıştır. Genelde öğrencilerin toplam % 2.2’si dili iyi bildiklerini
bildirmiştir. Bu öğrencilerin alanları ile ilgili olduğu için dili iyi bildikleri söylenebilir.
C++ Programlama Dili’ni öğrencilerin %85.6’sı hiç bilmediklerini belirtirken,
%1.1’i “iyi”, % 0.4’ü ise “çok iyi” bildiklerini ifade etmişlerdir. X =1.21 olarak
hesaplanmıştır. Bu değere dayanarak C++ Programlama Dili’ni ankete katılan
öğrencilerin bilmedikleri söylenebilir.
Page 73
59
Perl Programlama Dili’ni öğrencilerin %90.7’si hiç bilmediklerini söylerken ,
%1.3’ü “iyi”, % 0.3’ü ise “çok iyi” bildiklerini belirtmişlerdir. X =1.15 olarak
hesaplanmış olup genelde anketi cevaplayan öğrencilerin bu dili bilmediği söylenebilir,
bu da beklenen bir sonuçtur.
PHP Programlama Dili’ni anketi yanıtlayan öğrencilerin %88.4’ü “hiç
bilmiyorum” derken, %0.9’u “iyi”, % 0.6’sı ise “çok iyi” bildiklerini ifade etmişlerdir.
X =1.18 olarak hesaplanmıştır. Bu değere dayanarak PHP Programlama Dili’ni ankete
katılan öğrencilerin bilmedikleri söylenebilir.
HTML İle Web Sayfası Tasarlayabilme konusunda öğrencilerin %66.8’i “hiç
bilgim yok ” derken, %5.2’si “iyi”, % 3’ü ise “çok iyi” bildiklerini söylemiştir.
X =1.63 olarak hesaplanmıştır ve beklenen bir sonuçtur.
Java İle Web Sayfası Tasarlayabilme konusunda öğrencilerin %82’si “hiç
bilgim yok ” derken, %2.1’i “iyi”, %1.3’ü ise “çok iyi” bildiklerini ifade etmiştir.
X =1.31 olarak hesaplanmıştır ve beklenen bir sonuçtur. Bu sonuca göre ankete katılan
öğrencilerin Java ile Web Sayfası tasarlamayı bilmedikleri söylenebilir.
Tablo 13’de yer alan verilere göre araştırmaya katılan öğrencilerin genel olarak
“Bilgisayarla İlgili Temel Kavramlar”, “Kelime İşlem Programları”, “Arama Motoru
Kullanımı” ve “E-posta Kullanımı” konusunda bilgi düzeylerinin daha iyi olduğu fakat
Programlama Dilleri konusunda çok az bilgi sahibi oldukları görülmektedir.
Öğrencilerin büyük çoğunluğu Üniversite’ye gelinceye kadar okullarda aldığı
derslerden, arkadaşlarından yada kendi kendine “Bilgisayarla İlgili Temel Kavramlar”,
“Kelime İşlem Programları”, “Arama Motoru Kullanımı” ve “E-posta Kullanımı”
konusunda deneyim kazanmaktadırlar. Bu tür programların Türkçe sürümlerinin olması
ve kullanımlarının kolay olması onları çekici kılmaktadır. Ayrıca üniversitelerde
birinci sınıf programında yer alan Temel Bilgi Teknolojileri Dersleri’nde de bu tür
programların kullanılması öğretilmektedir. Programlama dilleri ile ilgili dersler ise
ancak öğrencinin alanı ile ilgiliyse bölüm dersleri arasında yer almaktadır. Programlama
bilgisini öğrencilerin kendi kendilerine edinmesinin biraz daha zor olduğu söylenebilir.
Page 74
60
4.3. İnternet’in Sunduğu Servis Hizmetlerini Kullanma Sıklığı
Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet’in sunduğu servis hizmetlerini
hangi sıklıkta kullandıklarına ilişkin dağılımlar yer almaktadır.
Bu bölümü oluşturan sorular için beşli Likert tipi ölçek kullanılmış ve yanıtlar;
[ 1 ] Hiç
[ 2 ] Çok az
[ 3 ] Ara sıra
[ 4 ] Sık sık
[ 5 ] Her zaman şeklinde ölçeklendirilmiştir.
Page 75
61
Tablo 14. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet’in Sunduğu Servis
Hizmetlerini Kullanma Sıklığına Göre Dağılımları
BÖLÜM 3 Hiç
f %
Çok Az
f %
Arasıra
f %
Sık sık
f %
Her zaman
f %
TOPLAM
f %
X
Elekronik Posta (E-mail)
110 11,4
119 12,3
249 25,8
278 28,8
208 21,6
964 100
3,37
Instant Messaging (Yahoo ve Windows Messenger gibi)
275 28,5
163 16,9
248 25,7
167 17,3
111 11,5
964 100
2,66
Oyun / Sohbet (Chat)
255 26,5
255 26,5
271 28,1
117 12,1
66 6,8
964 100
2,46
Haber grupları/Listeler (Newsgroups/Listservers)
211 21,9
213 22,1
306 31,7
171 17,7
63 6,5
964 100
2,65
Web’de Gezinti
92 9,5
127 13,2
275 28,5
325 33,7
145 15,0
964 100
3,32
Arama Motorları (Search Engines)
180 18,7
102 10,6
182 18,9
294 30,5
206 21,4
964 100
3,25
Bilgi / Haber
65 6,7
166 17,2
334 34,6
282 29,3
117 12,1
964 100
3,23
Telnet
605 62,8
189 19,6
116 12,0
41 4,3
13 1,3
964 100
1,62
Ftp 664 68,9
154 16,0
101 10,5
34 3,5
11 1,1
964 100
1,52
Araştırma (Research) 111 11,5
127 13,2
259 26,9
292 30,3
175 18,2
964 100
3,30
Tablo 14 incelendiğinde İnternet’in servis hizmetlerinden ;
Elektronik Posta (e-mail) Hizmetini, araştırmaya katılan öğrencilerin %
11.4’ü “hiç” kullanmadıklarını, %12.3’ü “Çok az”, %25.8’i “Ara sıra” , % 28.8’i “Sık
sık”, %21.6’sı ise “Her zaman” kullandıklarını söylemişlerdir. “Sık sık” ve “Her
zaman” kullananların toplamı %50.4’dür. Başka bir deyişle öğrencilerin yarısından
fazlası e-mail hizmetini oldukça sık kullanmaktadır. X =3.37 olarak hesaplanmıştır. Hiç
e-mail kullanmayan öğrencilerin oranı %11.4’dür, genel olarak bakıldığında bu küçük
bir gruptur. Bu gruptaki öğrencilerin muhtemelen İnternet kullanmaya yeni başlayanlar
olduğu söylenebilir.
Page 76
62
Instant Messaging (Yahoo Messenger, Windows Messenger gibi) Hizmetini,
anketi yanıtlayan öğrencilerin %28.5’i “hiç” kullanmadıklarını, %16.9’u “Çok az”, %
25.7’si “Ara sıra”, % 17.3’ü “Sık sık” , % 11.5’i “Her zaman” kullandıklarını
belirtmişlerdir. X =2.66 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalamaya dayanarak bilgisayar
laboratuarlarını kullanan öğrenciler “Ara sıra” Instant Messaging hizmetlerini
kullanmaktadırlar diyebiliriz.
Oyun/Sohbet(Chat) Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %26.5’i “hiç”
kullanmadıklarını, %26.5’i “Çok az”, % 28.1’i “Ara sıra”, % 12.1’i “Sık sık” , % 6.8’i
“Her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir. X =2.46 olarak hesaplanmıştır. Bu
ortalamaya dayanarak bilgisayar laboratuarlarını kullanan öğrenciler “Çok az” oyun
oynamakta yada sohbet etmektedir diyebiliriz.
Haber Grupları/Listeler(Newsgroups/Listservers) Hizmetini, anketi
yanıtlayan öğrencilerin %21.9’ u “hiç” kullanmadıklarını, %22.1’i “Çok az”, % 31.7’si
“Ara sıra”, % 17.7’si “Sık sık” , % 6.5’i “Her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir.
X =2.65 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalamaya dayanarak bilgisayar laboratuarlarını
kullanan öğrencilerin “Ara sıra” bu hizmetleri kullandıkları söylenebilir. Başka bir
deyişle laboratuarları kullanan ve araştırmaya katılan öğrencilerin %78.1’i haber
grupları yada listeler’e üyedir denilebilir.
Web’de Gezinti Hizmetini, öğrencilerin %9.5’i “hiç” kullanmadıklarını,
%13.2’si “Çok az”, % 28.5’i “Ara sıra”, % 33.7’si “Sık sık”, %15’i “Her zaman”
kullandıklarını ifade etmişlerdir. X =3.32 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalamaya
dayanarak araştırmaya katılan öğrenciler “Ara sıra” Web’de sörf yapmaktadırlar
diyebiliriz.
Arama Motorları(Search Engines)’nı anketi yanıtlayan öğrencilerin %18.7’si
“hiç” kullanmadıklarını, %10.6’sı “Çok az”, % 18.9’u “Ara sıra”, % 30.5’i “Sık sık” ,
% 21.4’ü “Her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir. X =3.25 olarak hesaplanmıştır.
Bu ortalamaya dayanarak bilgisayar laboratuarlarını kullanan öğrenciler “Ara sıra”
Arama Motorları’nı kullanmaktadırlar diyebiliriz. “Sık sık” ve “Her zaman”
Page 77
63
kullananların toplamı %51.9’dur. Buna göre araştırmaya katılan öğrencilerin yarısından
fazlasının oldukça sık arama motorlarını kullanarak bilgi aradıklarını söylemek
mümkündür.
Bilgi/Haber Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %6.7’si “hiç”
kullanmadıklarını, %17.2’si “Çok az”, % 34.6’sı “Ara sıra”, %29.3’ü “Sık sık” , %
12.1’i “Her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir. X =3.23 olarak hesaplanmıştır.
Genel olarak bakıldığında %93.3’lük bir öğrenci grubu bilgi almak ve haber okumak
için İnternet’e girmektedir. Oranın bu kadar yüksek olmasında insanın doğasındaki
haber alma isteği, bu hizmetin bedava olması, değişik kaynaklardan haber alma isteği
olabilir.
Telnet Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %62.8’i “hiç”
kullanmadıklarını, %19.6’sı “Çok az”, % 12’si “Ara sıra”, % 4.3’ü “Sık sık” , % 1.3’i
“Her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir. X =1.62 olarak hesaplanmıştır. Bu
ortalamaya dayanarak bilgisayar laboratuarlarını kullanan öğrencilerin “Çok az” Telnet
hizmetlerini kullandıkları söylenebilir.
Ftp Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %68.9’u “hiç” kullanmadıklarını,
%16’sı “Çok az”, % 10.5’i “Ara sıra”, % 3.5’i “Sık sık”, % 1.1’i “Her zaman”
kullandıklarını belirtmişlerdir. X =1.52 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalamaya
dayanarak bilgisayar laboratuarlarını kullanan öğrenciler “Çok az” Ftp hizmetlerini
kullanmaktadırlar diyebiliriz. Oranın bu kadar düşük çıkmasında bilgisayarlar üzerine
kurularak, diske dosya yazılımını engelleyen programların kullanılmasının etkisinin
büyük olduğu söylenebilir. Ancak disk üzerindeki kayıtlı dosyaların korunması ve
bilgisayarlara virüs bulaşmasının engellenebilmesi için laboratuarlarda bu tür
programların kullanılması hizmetin devamlılığı için gereklidir.
Araştırma(Research) Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %11.5’i “hiç”
kullanmadıklarını, %13.2’si “Çok az”, % 26.9’u “Ara sıra”, % 30.3’ü “Sık sık” , %
18.2’si “Her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir. X =3.30 olarak hesaplanmıştır. Bu
ortalamaya bakılarak araştırmaya katılan öğrencilerin arasıra araştırma amaçlı İnternet
Kullandıkları söylenebilir. “Sık sık” ve “Her zaman” kullananların toplamı %48.5’dir.
Page 78
64
Buna göre anketi yanıtlayan öğrencilerin yarısına yakın bölümünün araştırma amaçlı
oldukça sık İnternet kullandıkları söylenebilir.
Tablo 14’de yer alan verilere göre, araştırmaya katılan öğrenciler için en popüler
İnternet servis hizmetinin “e-posta” olduğu söylenebilir. Bunu sıra ile “Web’de
Gezinti”, “ Araştırma” amaçlı İnternet kullanımı ve “Arama Motorları” kullanımı takip
etmektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin en az kullandığı servis hizmeti ise
“FTP” ’dir.
Bireylerin haberleşme gereksinimi, herkesin kolayca e-posta hesabına sahip
olabilmesi ve bedava olması E-posta’nın en popüler İnternet servis hizmeti olma
nedenleri arasında sayılabilir. Web’de gezinti yapmak, sayfalarda yer alan linkler
aracılığı ile son derece kolaydır. Web’in içeriğinin son derece zengin olması da onu
çekici kılan özelliğidir ve Web üzerinde herkese hitap edebilecek her türden bilgiyi
bulmak mümkündür. Araştırma amaçlı İnternet kullanımı ise bir gereksinimden
doğmaktadır. Öğrenciler ödev, proje yada tez hazırlarken kaynak bulmak için bu
servislerden faydalanmaktadırlar. FTP’nin az kullanılma nedenlerinden biri bu servis
üzerinden yapılan işlemlerin artık Web üzerinden de gerçekleştirilebilmesidir. Diğer bir
neden ise laboratuarlarda bilgisayarlar üzerine kurularak, diske dosya yazılımını
engelleyen programların kullanılması olabilir.
4.4. İnternet Hakkındaki Görüşler Bölüm 4’de araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet hakkındaki görüşleri
belirlenmeye çalışılmış ve aşağıdaki 25 cümlede kendi düşüncelerini yansıtan seçeneği
işaretlemeleri istenmiştir. Tablo 15’de araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet
hakkındaki görüşlerine göre dağılımları sunulmuştur;
(4.1.) İnternet, benim daha üretken çalışmamı sağlar.
(4.2.) İnternet sayesinde kendi kendime öğrenebilirim.
(4.3.) İnterneti tam olarak kullanabildiğime inanıyorum.
(4.4.) İnterneti ödev ve ek kaynaklar bulmak için kullanıyorum.
(4.5.) İnternet kullanmak beni korkutmaz.
(4.6.) İnternete gereksinim duymadan derslerimde başarılı olabiliyorum.
Page 79
65
(4.7.) İnternet kullanırken bir problemle karşılaştığımda kendi kendime
çözebiliyorum.
(4.8.) İnternet benim daha ilginç ve yaratıcı işler yapmama olanak sağlar.
(4.9.) İnternet kullanırken rahatlıyorum ve eğleniyorum.
(4.10.) İnternetin gereğinden fazla kullanımı kişiye zarar verir.
(4.11.) İnternet hızlı ve etkin bir bilgi edinme aracıdır.
(4.12.) İnternet kullanmak hayat standardını yükseltir.
(4.13.) İnternet üzerinden sınav olmaktan hoşlanırım.
(4.14.) Notlarımı İnternet üzerinden öğrenmeyi tercih ederim.
(4.15.) İnternet bireyin vizyonunu geliştirir.
(4.16.) İnternet, bireylerin mesleki gelişimlerine katkıda bulunur.
(4.17.) İnternet'teki içeriğin eğitim için kullanılabilecek güçlü ve zengin bir bilgi
kaynağı olduğunu düşünüyorum.
(4.18.) İnternet'teki içeriğin çoğunluğunun İngilizce olması, İnternet'in eğitim amaçlı
kullanımının önündeki en büyük engeldir.
(4.19.) İnternet'ten yararlanabilmek için, okullardaki İngilizce öğretimine ağırlık
verilmelidir.
(4.20.) Okullarda bilgisayar ve İnternet kullanımını yaygınlaştırmak devletin görevidir.
(4.21.) İnternet üzerinden yayınlanan bilgilerin doğruluğu ve geçerliği sorunu bu
teknolojinin eğitimde güvenilir bir kaynak olarak kullanılabilirliğini
sınırlamaktadır.
(4.22.) İnternet üzerinden sohbet etmeyi birisiyle karşılıklı sohbet etmeye tercih ederim.
(4.23.) İnternette kaynak araştırmak, kütüphanede araştırmaktan daha çok hoşuma gider.
(4.24.) Fakültede aldığımız Temel Bilgi Teknolojileri derslerini, İnternet'i daha rahat ve
bilinçli kullanmak için süre ve içerik olarak yeterli buluyorum.
(4.25.) Bazı dersleri İnternet üzerinden almak isterim.
Page 80
66
Tablo 15. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Hakkındaki Görüşlerine
Göre Dağılımları
BÖLÜM 4 Kesinlikle
Katılmıyorum f %
Katılmıyorum
f %
Az Katılıyorum
f %
Katılıyorum
f %
Tamamen Katılıyorum
f %
TOPLAM
f %
X
4.1
28 2,9
64 6,6
133 13,8
471 48,9
268 27,8
964 100
3,92
4.2
25 2,6
59 6,1
251 26,0
428 44,4
201 20,9
964 100
3,75
4.3
80 8,3
220 22,8
356 36,9
229 23,8
79 8,2
964 100
3,01
4.4
39 4,0
87 9,0
185 19,2
446 46,3
207 21,5
964 100
3,72
4.5
38 3,9
29 3,0
80 8,3
455 47,2
362 37,6
964 100
4,11
4.6
68 7,1
167 17,3
296 30,7
320 33,2
113 11,7
964 100
3,25
4.7
73 7,6
200 20,7
358 37,1
251 26,0
82 8,5
964 100
3,07
4.8
33 3,4
74 7,7
194 20,1
439 45,5
224 23,2
964 100
3,77
4.9
33 3,4
60 6,2
178 18,5
418 43,4
275 28,5
964 100
3,87
4.10
67 7,0
119 12,3
166 17,2
331 34,3
281 29,1
964 100
3,66
4.11
23 2,4
25 2,6
53 5,5
361 37,4
502 52,1
964 100
4,34
4.12
35 3,6
68 7,1
197 20,4
356 36,9
308 32,0
964 100
3,87
4.13
151 15,7
182 18,9
219 22,7
239 24,8
173 17,9
964 100
3,10
4.14
56 5,8
67 7,0
117 12,1
293 30,4
431 44,7
964 100
4,01
4.15
31 3,2
61 6,3
163 16,9
404 41,9
305 31,6
964 100
3,92
4.16
25 2,6
45 4,7
111 11,5
435 45,1
348 36,1
964 100
4,07
4.17
30 3,1
35 3,6
124 12,9
419 43,5
356 36,9
964 100
4,07
4.18
78 8,1
128 13,3
242 25,1
279 28,9
237 24,6
964 100
3,49
4.19
79 8,2
100 10,4
155 16,1
342 35,5
288 29,9
964 100
3,68
4.20
39 4,0
57 5,9
138 14,3
319 33,1
411 42,6
964 100
4,04
4.21
46 4,8
139 14,4
290 30,1
359 37,2
130 13,5
964 100
3,40
4.22
340 35,3
249 25,8
167 17,3
112 11,6
96 10,0
964 100
2,35
4.23
51 5,3
86 8,9
174 18,0
335 34,8
318 33,0
964 100
3,81
4.24
203 21,1
188 19,5
264 27,4
218 22,6
91 9,4
964 100
2,80
4.25
178 18,5
216 22,4
212 22,0
196 20,3
162 16,8
964 100
2,95
Tablo15’de , ankette Bölüm 4’de yer alan öğrencilerin İnternet hakkındaki
Page 81
67
görüşlerine ilişkin dağılımları yer almaktadır. Bu bölümü oluşturan sorular için beşli
Likert tipi ölçek kullanılmış ve yanıtlar;
[ 1 ] Kesinlikle Katılmıyorum
[ 2 ] Katılmıyorum
[ 3 ] Az Katılıyorum
[ 4 ] Katılıyorum
[ 5 ] Tamamen Katılıyorum şeklinde ölçeklendirilmiştir.
Tablo 15 incelendiğinde ;
“ İnternet, benim daha üretken çalışmamı sağlar.(Tabloda 4.1)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 2.9’u “Kesinlikle katılmıyorum”, %6.6’sı
“Katılmıyorum” derken, %13.8’i “Az katılıyorum”, %48.9’u “Katılıyorum”, %27.8’i
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.92 olarak hesaplanmıştır. Bu
ortalama değere dayanarak, İnternet’in öğrencilerin çalışmaları üzerinde olumlu bir
etkiye sahip olduğunu söylenebilir.
“İnternet sayesinde kendi kendime öğrenebilirim. (4.2)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin % 2.6’sı “Kesinlikle katılmıyorum”, %6.1’i “Katılmıyorum” derken,
%26’sı “Az katılıyorum”, %44.4’ü “Katılıyorum”, %20.9’u “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir. X =3.75 olarak hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin
İnternet’in kendi kendilerine öğrenebilme yetisini güçlendirdiği konusundaki görüşe
katıldıkları söylenebilir.
“İnterneti tam olarak kullanabildiğime inanıyorum. (4.3)” cümlesindeki
görüşe öğrencilerin % 8.3’ü “Kesinlikle katılmıyorum”, %22.8’i “Katılmıyorum”
derken, %36.9’u “Az katılıyorum”, %23.8’i “Katılıyorum”, %8.2’si “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.01 olarak hesaplanmıştır. Yukarıdaki görüşe
anketi yanıtlayan öğrencilerin az katıldıkları söylenebilir. Başka bir deyişle öğrencilerin
toplam %32’si bu konuda kendini yeterli görürken %68’i yetersiz görmektedir.
Page 82
68
“İnterneti ödev ve ek kaynaklar bulmak için kullanıyorum. (4.4)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 4’ü “Kesinlikle katılmıyorum”, %9’u
“Katılmıyorum” derken, %19.2’si “Az katılıyorum”, %46.3’ü “Katılıyorum”, %21.5’i
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.72 olarak hesaplanmıştır. Bu
ortalama değere bakarak, araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet’i ödev hazırlarken
yada ek kaynaklar bulmak için kullandığı söylenebilir.
“İnternet kullanmak beni korkutmaz. (4.5)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin % 3.9’u “Kesinlikle katılmıyorum”, %3’ü “Katılmıyorum” derken, %8.3’ü
“Az katılıyorum”, %47.2’si “Katılıyorum”, %37.6’sı “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir. X =4.11 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalama değer doğrultusunda
araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanma fobilerinin olmadığı söylenebilir.
%15.2 ‘lik bir grubun ise bu konuda bazı korku ve endişelerinin olduğu bunun
İnternet’i tam olarak kullanmayı bilmedikleri düşüncesinden kaynaklandığı söylenebilir.
“İnternete gereksinim duymadan derslerimde başarılı olabiliyorum. (4.6)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 7.1’i “Kesinlikle katılmıyorum”, %17.3’ü
“Katılmıyorum” derken, %30.7’si “Az katılıyorum”, %33.2’si “Katılıyorum”, %11.7’si
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.25 olarak hesaplanmıştır.
Toplam %24.4 oranındaki öğrenci grubu, İnternet’i derslerinde başarılı olabilmek için
destek olarak görürken, %44.9 oranındaki grup derslerinde başarılı olabilmek için
İnternet’e gereksinim duymadıklarını belirtmişlerdir. Bunun nedenleri arasında
geleneksel öğretmen merkezli eğitimin bazı birimlerde hala sürdürülüyor olması, bazı
öğrencilerin teknoloji öğrenme ve kullanma korkuları, İnternet’in nasıl dev bir kaynak
olduğunun bazı öğrenciler tarafından henüz fark edilememiş olması gösterilebilir.
“İnternet kullanırken bir problemle karşılaştığımda kendi kendime
çözebiliyorum. (4.7)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 7.6’sı “Kesinlikle
katılmıyorum”, %20.7’si “Katılmıyorum” derken, %37.1’i “Az katılıyorum”, %26’sı
“Katılıyorum”, %8.5’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.07 olarak
hesaplanmıştır.
Anketi yanıtlayan öğrencilerin toplam %34.5’i İnternet kullanırken bir problemle
karşılaştıklarında bunu çözebilme bilgi ve becerisine sahipken, %65.5’i bu konuda
Page 83
69
sıkıntılar yaşamaktadır. Öğrencilerin üniversiteye gelinceye kadar çeşitli ortamlarda bir
şekilde bilgisayar ve İnternet ile tanışmalarına rağmen sıkıntı yaşayanların oranı
oldukça yüksektir, öğrencilerin bu konudaki sıkıntılarını gidermek için fakültelere,
öğretim elemanlarına, üniversitelere büyük işler düşmektedir.
“İnternet benim daha ilginç ve yaratıcı işler yapmama olanak sağlar.(4.8)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 3.4’ü “Kesinlikle katılmıyorum”, %7.7’si
“Katılmıyorum” derken, %20.1’i “Az katılıyorum”, %45.5’i “Katılıyorum”, %23.2’si
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.77 olarak hesaplanmıştır. Bu
ortalama değere dayanarak araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet’i daha ilginç ve
yaratıcı işler yapabilmek için gerekli gördükleri söylenebilir.
“İnternet kullanırken rahatlıyorum ve eğleniyorum. (4.9)” cümlesindeki
görüşe öğrencilerin % 3.4’ü “Kesinlikle katılmıyorum”, %6.2’si “Katılmıyorum”
derken, %18.5’i “Az katılıyorum”, %43.4’ü “Katılıyorum”, %28.5’i “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.87 olarak hesaplanmıştır. Toplam %71.9
oranındaki öğrenci grubu İnternet’i rahatlamak ve eğlenmek için bir kaynak olarak
görmektedirler. İnternet’in öğrenciler üzerindeki bu olumlu etkisi ve öğretim elemanları
tarafından uygun taktikler kullanılarak oyun oynayarak ve eğlenerek öğrenme
gerçekleştirilebilir.
“İnternetin gereğinden fazla kullanımı kişiye zarar verir.(4.10)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 7’si “Kesinlikle katılmıyorum”, %12.3’ü
“Katılmıyorum” derken, %17.2’si “Az katılıyorum”, %34.3’ü “Katılıyorum”, %29.1’i
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.66 olarak hesaplanmıştır.
Öğrencilerin büyük çoğunluğunun İnternet’in çok fazla kullanımının bireye zarar
vereceği yönündeki fikre katıldıkları söylenebilir.
“ İnternet hızlı ve etkin bir bilgi edinme aracıdır.(4.11)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin % 2.4’ü “Kesinlikle katılmıyorum”, %2.6’sı “Katılmıyorum” derken,
%5.5’i “Az katılıyorum”, %37.4’ü “Katılıyorum”, %52.1’i “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir. X =4.34 olarak hesaplanmıştır. Öğrencilerin %89.5’i İnternet’i
hızlı ve etkin bir bilgi edinme aracı olarak görmektedirler.
Page 84
70
“İnternet kullanmak hayat standardını yükseltir.(4.12)” cümlesindeki
görüşe öğrencilerin % 3.6’sı “Kesinlikle katılmıyorum”, %7.1’i “Katılmıyorum”
derken, %20.4’ü “Az Katılıyorum”, %36.9’u “Katılıyorum”, %32’si “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.87 olarak hesaplanmıştır. Bu değere
dayanarak öğrencilerin İnternet kullanmanın hayat standardını yükselttiği görüşüne
katıldıkları söylenebilir.
“İnternet üzerinden sınav olmaktan hoşlanırım.(4.13)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin % 15.7’si “Kesinlikle katılmıyorum”, %18.9’u “Katılmıyorum” derken,
%22.7’si “Az katılıyorum”, %24.8’i “Katılıyorum”, %17.9’u “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir. X =3.10 olarak hesaplanmıştır. Bu ortalama değer doğrultusunda
öğrencilerin İnternet üzerinden sınav olmaktan çok fazla hoşlanmadıkları söylenebilir.
“Notlarımı İnternet üzerinden öğrenmeyi tercih ederim.(4.14)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 5.8’i “Kesinlikle katılmıyorum”, %7’si
“Katılmıyorum” derken, %12.1’i “Az katılıyorum”, %30.4’ü “Katılıyorum”, %44.7’si
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =4.01 olarak hesaplanmıştır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %75.1’i notlarını İnternet üzerinden öğrenmeyi tercih
ederken, %12.8 oranındaki bir grup buna sıcak bakmamaktadır. Ortalama değerdeki
veriye bakılarak öğrencilerin notlarını İnternet üzerinden öğrenmeyi istediklerini
söylemek mümkündür.
“İnternet bireyin vizyonunu geliştirir.(4.15)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin % 3.2’si “Kesinlikle katılmıyorum”, %6.3’ü “Katılmıyorum” derken,
%16.9’u “Az katılıyorum”, %41.9’u “Katılıyorum”, %31.6’sı “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir. X =3.92 olarak hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin,
İnternet’in bireyin vizyonunu geliştirdiği fikrine katıldıklarını söylemek mümkündür.
“İnternet, bireylerin mesleki gelişimlerine katkıda bulunur.(4.16)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 2.6’sı “Kesinlikle katılmıyorum”, %4.7’si
“Katılmıyorum” derken, %11.5’i “Az katılıyorum”, %45.1’i “Katılıyorum”, %36.1’i
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =4.07 olarak hesaplanmıştır.
Page 85
71
Öğrenciler İnternet’in mesleki gelişimlerine katkısı olduğunu düşünmektedirler
denilebilir. %81.2’lik büyük çoğunluk bu düşünceye katıldığını bildirmiştir, bu oldukça
yüksek bir orandır.
“İnternet'teki içeriğin eğitim için kullanılabilecek güçlü ve zengin bir bilgi
kaynağı olduğunu düşünüyorum.(4.17)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 3.1’i
“Kesinlikle katılmıyorum”, %3.6’sı “Katılmıyorum” derken, %12.9’u “Az
katılıyorum”, %43.5’i “Katılıyorum”, %36.9’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir. X =4.07 olarak hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrenciler, İnternet’i
güçlü ve zengin bir bilgi kaynağı olarak görmekte ve içeriğin eğitim için
kullanılabileceğini düşünmektedirler.
“İnternet'teki içeriğin çoğunluğunun İngilizce olması, İnternet'in eğitim
amaçlı kullanımının önündeki en büyük engeldir. (4.18)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %8.1’i “Kesinlikle katılmıyorum”, %13.3’ü “Katılmıyorum” derken,
%25.1’i “Az katılıyorum”, %28.9’u “Katılıyorum”, %24.6’sı “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir. X =3.49 olarak hesaplanmıştır. Öğrencilerin %21.4’ü içeriğin
çoğunluğunun İngilizce olmasını bir sorun olarak görmezken %78.6’sı bunu az yada
tamamen bir sorun olarak görmektedir.
“İnternet'ten yararlanabilmek için, okullardaki İngilizce öğretimine ağırlık
verilmelidir.(4.19)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 8.2’si “Kesinlikle
katılmıyorum”, %10.4’ü “Katılmıyorum” derken, %16.1’i “Az katılıyorum”, %35.5’i
“Katılıyorum”, %29.9’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.68
olarak hesaplanmıştır. Genel olarak öğrencilerin okullardaki İngilizce öğretiminin
artırılması fikrine katıldıkları söylenebilir.
“Okullarda bilgisayar ve İnternet kullanımını yaygınlaştırmak devletin
görevidir.(4.20)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 4’ü “Kesinlikle katılmıyorum”,
%5.9’u “Katılmıyorum” derken, %14.3’ü “Az katılıyorum”, %33.1’i “Katılıyorum”,
%42.6’sı “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =4.04 olarak
hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin 9.9’u İnternet kullanmayı
yaygınlaştırmayı devletin görevi olarak görmezken, %80.1’i bunun devletin görevi
Page 86
72
olduğu fikrine az yada çok katılmaktadır. Ortalama değere bakıldığında öğrenciler bunu
devletin görevi olarak görmektedirler denilebilir.
“İnternet üzerinden yayınlanan bilgilerin doğruluğu ve geçerliği sorunu bu
teknolojinin eğitimde güvenilir bir kaynak olarak kullanılabilirliğini
sınırlamaktadır. (4.21)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 4.8’i “Kesinlikle
katılmıyorum”, %14.4’ü “Katılmıyorum” derken, %30.1’i “Az katılıyorum”, %37.2’si
“Katılıyorum”, %13.5’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.40 olarak
hesaplanmıştır. Anketi yanıtlayan öğrencilerin %19.2’si bu fikre katılmazken, geriye
kalan %80.8’lik grup İnternet üzerinden yayınlanan bilgilerin doğruluk ve geçerliliğine
kuşku ile bakmaktadır. Ortalamaya bakıldığında öğrencilerin bu görüşe az da olsa
katıldıkları söylenebilir.
“İnternet üzerinden sohbet etmeyi birisiyle karşılıklı sohbet etmeye tercih
ederim. (4.22)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 35.3’ü “Kesinlikle katılmıyorum”,
%25.8’i “Katılmıyorum” derken, %17.3’ü “Az katılıyorum”, %11.6’sı “Katılıyorum”,
%10’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =2.35 olarak hesaplanmıştır.
Ortalama değere dayanarak araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet üzerinden birisi ile
sohbet etmekten çok fazla hoşlanmadıkları söylenebilir.
“İnternette kaynak araştırmak, kütüphanede araştırmaktan daha çok
hoşuma gider.(4.23)” cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 5.3’ü “Kesinlikle
katılmıyorum”, %8.9’u “Katılmıyorum” derken, %18’i “Az katılıyorum”, %34.8’i
“Katılıyorum”, %33’ü “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =3.81 olarak
hesaplanmıştır, bu veriye göre araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet’de kaynak
araştırmaktan hoşlandıkları söylenebilir.
“Fakültede aldığımız Temel Bilgi Teknolojileri derslerini, İnternet'i daha
rahat ve bilinçli kullanmak için süre ve içerik olarak yeterli buluyorum.(4.24)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin % 21.1’i “Kesinlikle katılmıyorum”, %19.5’i
“Katılmıyorum” derken, %27.4’ü “Az katılıyorum”, %22.6’sı “Katılıyorum”, %9.4’ü
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir. X =2.80 olarak hesaplanmıştır. Elde
edilen bu ortalama değere bağlı olarak araştırmaya katılan öğrencilerin, Fakültede
Page 87
73
aldıkları Temel Bilgi Teknolojileri derslerini süre ve içerik olarak çok fazla yeterli
bulmadıkları söylenebilir.
“Bazı dersleri İnternet üzerinden almak isterim. (4.25)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin % 18.5’i “Kesinlikle katılmıyorum”, %22.4’ü “Katılmıyorum” derken,
%22’si “Az katılıyorum”, %20.3’ü “Katılıyorum”, %16.8’i “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir. X =2.95 olarak hesaplanmıştır. Öğrencilerin %40.9’u bazı
dersleri İnternet üzerinden alma fikrine sıcak bakmazken, %37.1’i bu fikre sıcak
bakmaktadır. Ortalama değere bakılarak bir değerlendirme yapıldığında, genel olarak
araştırmaya katılan öğrencilerin derslerin İnternet üzerinden alınması fikrine az
katıldıkları söylenebilir.
Tablo 15’de yer alan verilere göre;
Araştırmaya katılan öğrencilerin büyük çoğunluğunun İnternet’i hızlı ve
etkin bir bilgi edinme aracı olarak gördüğü,
İnternet kullanma fobisi olan öğrencilerin oranının oldukça düşük
olduğu ,
Araştırmaya katılan öğrencilerin, Fakültede aldıkları Temel Bilgi
Teknolojileri derslerini süre ve içerik olarak çok fazla yeterli
bulmadıkları,
Büyük çoğunluğun arkadaşları ile karşılıklı sohbet etmeyi, İnternet
üzerinden sohbet etmeye tercih ettikleri söylenebilir.
İnternet, üzerinde yer alan bilgi çeşitliliği ve aranılan bilgiye çok kısa sürede
ulaşılabilmesi nedeniyle herkes için son derece çekicidir.
Genç nesil yeni teknolojilere ilgi duymakta ve bunları etkin olarak
kullanmaktadır. Küçük yaşta yeni teknolojilerle tanışıp bunları kullanan bireylerin
teknoloji ve bunun getirileri ile ilgili korkularının olmaması beklenen bir durumdur.
Page 88
74
Fakültelerde birinci sınıf programında yer alan TBT derslerinin süresinin
içeriğin çok geniş olması nedeniyle yetersiz kalabildiği , bazı öğrencilerin çeşitli
nedenlerle yeterince uygulama yapma fırsatı bulamadıkları söylenebilir.
Öğrencilerin sosyal ortamlarda bulunmak istemeleri ve gerçek arkadaşlıkları
tercih etmeleri son derece sevindirici bir durumdur. Ancak %38.9’luk bir öğrenci grubu
İnternet üzerinden sohbete sıcak bakmaktadır. Chat yaparken kullanıcıların çoğu gerçek
kimliklerini gizlemekte ve olmak istediği kimliğe bürünerek karşıdaki kullanıcı ile
sohbet etmektedir. Birey, herhangi bir sosyal baskı hissetmeden, tanınmamanın verdiği
rahatlıkla ve hiçbir risk almadan istediği şekilde konuşabilmektedir. Bu nedenlerden
dolayı, İnternet ortamlarında sohbetin bazı kişilere daha ilginç ve çekici geldiği
söylenebilir.
4.5. Cinsiyet ve Sınıflara Göre İnternet Kullanma Sıklığı Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin, öğrenim gördükleri sınıflara ve
cinsiyetlerine göre İnternet kullanma sıklıkları belirlenmeye çalışılmıştır.
Tablo 16 . Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Sınıflara Göre Haftalık İnternet
Kullanım Sıklığına İlişkin Dağılım
Haftalık İnternet kullanma süreniz ortalama olarak kaç saattir?
3 saat ve altı f %
(4-6) saat f %
(7-9) saat
f %
(10-12)saat
f %
13 saat ve üstü
f %
Toplam
f % 1.Sınıf 234 54.2 122 28.2 30 6.9 23 5.3 23 5.3 432 100
2.Sınıf 89 47.1 46 24.3 26 13.8 16 8.5 12 6.3 189 100
3.Sınıf 80 44.4 51 8.3 13 7.2 14 7.8 22 12.2 180 100
4.Sınıf 44 46.3 28 29.5 8 8.4 5 5.3 10 10.5 95 100
Yüksek Lisans ve Doktora
17 25.0 16 23.5 11 16.2 11 16.2 13 19.1 68 100
Toplam 464 48.1 263 27.3 88 9.1 69 7.2 80 8.3 964 100
Kaykare(X2)= 53.693 , sd=16 , p=0.00
Page 89
75
Tablo 16’da görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğrencilerin %48.1’i haftada 3 saat
civarında, 27.3%’ü haftada 4 ile 6 saat arasında, %9.1’i haftada 7 ile 9 saat arasında,
%8.3’ü 13 saatten fazla , %7.2’si ise haftada 10 ile 12 saat arasında İnternet’e
bağlanmaktadır.
1. Sınıfta öğrenim gören öğrencilerin toplam %46.8’i, 2. Sınıfta öğrenim gören
öğrencilerin toplam %52.9’u , 3. Sınıfta öğrenim gören öğrencilerin toplam %55.6’sı, 4.
Sınıfta öğrenim gören öğrencilerin toplam 53.7’si , Yüksek Lisans ve Doktora
Öğrencilerinin toplam %75’i haftada 4 saatten fazla İnternet kullanmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin, öğrenim gördükleri sınıf ile İnternet kullanma
sıklıkları arasındaki ilişkiyi saptamak için elde edilen verilere Kaykare analizi
uygulanmış, Kaykare(X2)= 53.693 , sd=16 , p=0.00 olarak hesaplanmıştır.
p=0.00<0.05 olduğundan öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıf ile İnternet kullanım
sıklığı arasında anlamlı bir fark olduğu söylenebilir.
Tablo 17. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyete Göre Haftalık İnternet Kullanım Sıklığına İlişkin Dağılım
Haftalık İnternet kullanma süreniz ortalama olarak kaç saattir?
3 ve altı
f %
4-6
f %
7-9
f %
10-12
f %
13 ve üstü
f %
Toplam
f % Kız
261 60,7 110 25,6 22 5,1 18 4,2 19 4,4 430 100 Cinsiyet
Erkek
203 38,0 153 28,7 66 12,4 51 9,6 61 11,4 534 100
Toplam
464 48,1 263 27,3 88 9,1 69 7,2 80 8,3 964 100
Kaykare(X2)= 63.634 , sd=4 , p=0.00
Tablo 17’deki dağılım incelendiğinde kız öğrencilerin %60,7’sinin haftada 3 saat
civarında, %25,6’sının 4 ile 6 saat arasında, %5,1’inin 7 ile 9 saat arasında, %4,4’ünün
13 saatin üzerinde, %4,2’sinin ise 10 ile 12 saat arasında İnternet kullandıkları
görülmektedir.
Erkek öğrencilerin ise haftada %38’i 3 saat civarında, %28,7’si 4 ile 6 saat
Page 90
76
arasında, %12,4’ü 7 ile 9 saat arasında, %11,4’ü 13 saatten fazla, %9,6’sı 10-12 saat
arasında İnternete bağlanmaktadır.
Elde edilen verilerden görüldüğü gibi erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha
fazla İnternet kullanmaktadır. Verilere uygulanan Kaykare analizi sonucuna göre
p=0,00 olarak bulunmuştur. Yani p < 0,05 ‘dir. Buna göre öğrencilerin cinsiyetleri ile
İnternet’e bağlanma sıklıkları arasında anlamlı bir fark vardır diyebiliriz.
Bu araştırma sonucuna göre erkek öğrencilerin İnternet’i kız öğrencilerden daha
fazla kullandığı tespit edilmiştir . Araştırmada elde edilen bu bulgular literatürdeki
benzer araştırmaların sonuçları ile de tutarlıdır (Bayraktar, 2001;Küçük, 2002;
Deryakulu ve Eşgi, 2001; Akınoğlu,2002).
Erkek ve kız çocukların toplumsallaşma süreçleri farklılık göstermekte ve bu
farklılık yaş ilerledikçe keskinleşmektedir(Bayraktar, 2001). Birçok toplumda erkek
çocuklar teknolojiye daha yatkın olacak şekilde yetiştirilmekte ve erkekler teknoloji
kullanımında daha baskın bir rol üstlenmektedirler. Erkeklerin İnternetkafe gibi
ortamlara rahat girebilmeleri ve Web üzerinde ilgilerini çekebilecek daha fazla içeriğin
olması da, onların sık İnternet kullanmasına neden olan etkenler arasında
gösterilebilir.
4.6. Cinsiyet Açısından İnternet Kullanma Amaçları
Aşağıda sunulan Tablo 18. ile Tablo 27. arasındaki tablolarda araştırmaya
katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile İnternet’in sunduğu servis hizmetlerini kullanım
sıklıkları arasında anlamlı fark olup olmadığı incelenmektedir. Tablo 28. ile Tablo
29.’da ise cinsiyet ile bilgisayar ve İnternet kullanmayı öğrenme şekilleri arasında
anlamlı farklılık olup olmadığının araştırıldığı dağılımlar sunulmaktadır.
Page 91
77
Tablo 18. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre
E-mail Kullanma Sıklığı
E-mail Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 66 15,3 59 13,7 109 25,3 108 25,1 88 20,5 430 100
Erkek
44 8,2 60 11,2 140 26,2 170 31,8 120 22,5 534 100
Toplam
110 11,4 119 12,3 249 25,8 278 28,8 208 21,6 964 100
Kaykare(X
2)= 15,984 , sd=4 , p=0.003
Tablo 18’de görüldüğü gibi, öğrencilerin %11.4’ününün hiç e-mail kullanmamakta,
%12.3’ü “çok az”, %25.8’i “ara sıra” , % 28.8’i “sık sık”, %21.6’sı ise “her zaman”
kullanmaktadır.
Kız öğrencilerin %15.3’ü hiç e-mail kullanmadığını belirtirken, %25.8’i “sık sık,
%20.5’i “her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir.
Erkek öğrencilerin ise %8.2’si hiç kullanmadıklarını belirtirken, %31.8’i “sık
sık, %22.5’i “her zaman” e-mail servis hizmetini kullandıklarını bildirmişlerdir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile e-mail kullanma sıklıkları
arasındaki anlamlı fark olup olmadığını saptamak için verilere Kaykare analizi
uygulanmış ve p=0.003 olarak hesaplanmıştır. P =0.003< 0.05 olduğu için kız
öğrencilerle erkek öğrenciler arasında e-mail kullanma sıklığı açısından anlamlı fark
olduğu bulunmuştur. Buna göre erkek öğrenciler e-mail’i daha fazla kullanmaktadırlar
diyebiliriz. Erkek öğrencilerin e-mail’i daha fazla kullanmalarının nedenleri arasında
yetiştiriliş açısından Türk toplumunda kızlarla erkekler arasında farklılıklar olması
gösterilebilir.
Page 92
78
Tablo 19. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Instant
Messaging Kullanma Sıklığı
Instant Messaging Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam f %
Kız 141 32,8 72 16,7 102 23,7 64 14,9 51 11,9 430 100
Erkek
134 25,1 91 17,0 146 27,3 103 19,3 60 11,2 534 100
Toplam
275 28,5 163 16,9 248 25,7 167 17,3 111 11,5 964 100
Kaykare(X
2)= 8,921 , sd=4 , p=0.063
Tablo 19’da öğrencilerin %28.5’inin hiç Instant Messaging kullanmamakta,
%16.9’u “çok az”, %25.7’si “ara sıra” , % 17.3’ü “sık sık”, %11.5’i ise “her zaman”
kullanmaktadır.
Kız öğrencilerin %32.8’i hiç kullanmadığını belirtirken, %23.7’si “ara sıra”,
%14.9’u “sık sık, %11.9’u “her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir.
Erkek öğrencilerin ise %25.1’i hiç kullanmadıklarını belirtirken, %27.3’ü “ara sıra”,
%19.3’ü “sık sık, %11.2’si “her zaman” Instant Messaging servis hizmetini
kullandıklarını bildirmişlerdir.
Verilere Kaykare analizi uygulanmış ve p=0.063 olarak hesaplanmıştır.
P =0.063> 0.05 olduğu için kız öğrencilerle erkek öğrenciler arasında Instant
Messaging kullanma sıklığı açısından anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Bu tür
mesajlaşmalar anlıktır, mesajlaşma anında iki tarafın da bilgisayar başında olması
gerekir. Bu tür programların bilgisayarda kurulu olması ve mesajlaşacak bireylerin
karşılıklı tanıtılması gerekir. Dolayısıyla hiç kullanmayanların oranlarının yüksek
çıkması beklenen bir sonuçtur.
Page 93
79
Tablo 20. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre
Oyun/Sohbet(Chat) Kullanma Sıklığı
Oyun/Sohbet(Chat) Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam f %
Kız 143 33,3 113 26,3 121 28,1 35 8,1 18 4,2 430 100
Erkek
112 21,0 142 26,6 150 28,1 82 15,4 48 9,0 534 100
Toplam
255 26,5 255 26,5 271 28,1 117 12,1 66 6,8 964 100
Kaykare(X
2)= 31,837 , sd=4 , p=0.000
Tablo 20’de görüldüğü gibi öğrencilerin %26.5’i oyun oynamak yada chat
yapmak için İnternet’i kullanmamaktadır. Oysa öğrencilerin %12.1 ‘i “ sık sık”, %6.8’i
ise “her zaman” oyun oynamak yada chat yapmak için İnternet’e bağlandıklarını
belirtmişlerdir.
Kız öğrencileri %33.3’ü oyun yada chat amaçlı İnternet kullanmadıklarını
belirtirken, erkek öğrencilerde bu oran %21’dir. Kız öğrencilerin %8.1’i , erkek
öğrencilerin %15.1’i sık sık chat yada oyun için İnternet kullandıklarını belirtmişlerdir.
Aynı amaçla kızların %4.2’si, erkeklerin ise %9’u İnternet’e bağlanmaktadırlar.
Verilere uygulanan Kaykare analizi sonucunda p= 0.000 olarak hesaplanmıştır
ve p<0.05’dir. Buna göre cinsiyet ile oyun yada chat programlarının kullanım sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Erkek öğrencilerin bu tür programları, kız öğrencilerden
daha fazla kullanmaktadırlar denilebilir. Kız öğrencilerin daha fazla hobilerinin olması,
erkeklerle kızların yetiştiriliş farklılıkları, erkeklerin İnternet kafe türü yerlere daha
rahat gidebiliyor olmaları kızların bu tür programları daha az kullanmalarına neden
olabilir.
Page 94
80
Tablo 21. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Haber
Grupları/Listeler(Newsgroup/Listservers) Kullanma Sıklığı
Haber Grupları/Listeler(Newsgroup/Listservers) Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 109 25,3 87 20,2 137 31,9 67 15,6 30 7,0 430 100
Erkek
102 19,1 126 23,6 169 31,6 104 19,5 33 6,2 534 100
Toplam
211 21,9 213 22,1 306 31,7 171 17,7 63 6,5 964 100
Kaykare(X
2)= 7,738 , sd=4 , p=0.102
Tablo 21’de görüldüğü gibi öğrencilerin %21.9’u Haber grupları ve Listeler’i
“hiç” kullanmadığını belirtirken, %6.5’i “sık sık” kullandığını belirtmiştir.
Kız öğrencilerin %25’ü , erkek öğrencilerin %19.1’i hiç kullanmazken, kızların
%7’si, erkeklerin %6.2’si “sık sık” kullandıklarını bildirmişlerdir.
Analiz sonucu p= 0.102 olarak hesaplanmıştır yani p>0.05’dir. Dolayısıyla
cinsiyete göre haber grupları ve listeleri kullanma sıklılığı açısıdan anlamlı bir fark
bulunamamıştır.
Tablo 22. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Web’de Gezinti
Sıklığı
Web’de Gezinti Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam f %
Kız 56 13,0 60 14,0 138 32,1 121 28,1 55 12,8 430 100
Erkek
36 6,7 67 12,5 137 25,7 204 38,2 90 16,9 534 100
Toplam
92 9,5 127 13,2 275 28,5 325 33,7 145 15,0 964 100
Kaykare(X
2)= 23,435 , sd=4 , p=0.000
Page 95
81
Tablo 22’deki verilere göre araştırmaya katılan öğrencilerin %9.5’i Web’de
“hiç” gezinti yapmadıklarını söylerken, %33.7’si “sık sık” , %15’i “her zaman” Web’de
sörf yaptıklarını söylemişlerdir.
Kız öğrencilerin %13’ü Web’de “hiç” gezinti yapmadıklarını bildirirken erkek
öğrencilerde bu oran %6.7’dir. Kızlarda Web’de sık sık dolaşanların oranı %28.1,
erkeklerde %38.2’dir. Web’de “her zaman” dolaşanların oranı kızlarda %12.8 iken
erkeklerde bu oran %16.9’dur.
Verilere uygulanan Kaykare analizi sonucu P=0.000 olarak hesaplanmıştır.
P<0.05’dir. Yani araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Web’de gezinti sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin, web’de kız
öğrencilerden daha fazla sörf yaptıklarını söylemek mümkündür. Erkek öğrencilerin
Web’de daha fazla sörf yapmalarının nedeni, web üzerinde daha fazla ilgilerini çekecek
konunun ve içeriğin yer alması olabilir.
Tablo 23. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Arama
Motorlarını Kullanma Sıklığı
Arama Motorlarını Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 109 25,3 59 13,7 81 18,8 105 24,4 76 17,7 430 100
Erkek
71 13,3 43 8,1 101 18,9 189 35,4 130 24,3 534 100
Toplam
180 18,7 102 10,6 182 18,9 294 30,5 206 21,4 964 100
Kaykare(X
2)= 40,132 , sd=4 , p=0.000
Tablo 23’deki verilere göre araştırmaya katılan öğrencilerin %18.7’si Arama
Motorlarını “hiç” kullanmadıklarını söylerken, %30.5’i “sık sık”, %21.4’ü “her zaman”
kullandıklarını söylemişlerdir.
Page 96
82
Kız öğrencilerin %25.3’ü Arama Motorlarını “hiç” kullanmadıklarını bildirirken
erkek öğrencilerde bu oran %13.3’dür. Kızlarda Arama Motorlarını “sık sık”
kullananların oranı %24.4 iken , erkeklerde %35.4’dür. Arama Motorlarını “her zaman”
kullananların oranı kızlarda %17.7 iken erkeklerde bu oran %24.3’dür.
Verilere uygulanan Kaykare analizi sonucu P=0.000 olarak hesaplanmıştır.
P<0.05’dir. Yani araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Arama Motorlarını
kullanma sıklığı arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin,
Arama Motorlarını kız öğrencilerden daha fazla kullandıklarını söylemek mümkündür.
Tablo 24. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Bigi/Haber
Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Bilgi/Haber Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 38 8,8 80 18,6 156 36,3 118 27,4 38 8,8 430 100
Erkek
27 5,1 86 16,1 178 33,3 164 30,7 79 14,8 534 100
Toplam
65 6,7 166 17,2 334 34,6 282 29,3 117 12,1 964 100
Kaykare(X
2)= 14,346 , sd=4 , p=0.006
Tablo 24. incelendiğinde, öğrencilerin %6.7’si Bilgi/Haber amaçlı İnternet’i
“hiç” kullanmazken, %29.3’ünün “sık sık”, %12.1’inin ise “her zaman” kullandıkları
görülmektedir.
Kız öğrencilerin %8.8’i, erkek öğrencilerin %5.1 “hiç” kullanmadıklarını
belirtmişlerdir. Kızların %27.4’ü , erkeklerin %30.7’si “sık sık” bilgi ve haber amaçlı
İnternet kullandıklarını söylerken, yine kız öğrencilerin %8.8’i , erkek öğrencilerin ise
%14.8’i “her zaman” kullandıklarını söylemişlerdir.
Verilere uygulanan Kaykare analizi sonucu P=0.006 olarak hesaplanmıştır.
Page 97
83
P<0.05’dir. Yani araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Bilgi/Haber amaçlı
İnternet kullanma sıklığı arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek
öğrencilerin, Bilgi almak yada haber okumak için kız öğrencilerden daha fazla İnternet
kullandıklarını söylemek mümkündür.
Tablo 25. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Telnet Kullanma
Sıklığı
Telnet Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 300 69,8 71 16,5 38 8,8 19 4,4 2 0,5 430 100
Erkek
305 57,1 118 22,1 78 14,6 22 4,1 11 2,1 534 100
Toplam
605 62,8 189 19,6 116 12,0 41 4,3 13 1,3 964 100
Kaykare(X
2)= 20,997 , sd=4 , p=0.000
Tablo 25.’de görüldüğü gibi öğrencilerin %62.8’i Telnet’i “hiç” kullanmazken,
%12’si “ara sıra”, %4.3’ü “sık sık”, %1.3’ü ise “her zaman” kullanmaktadır.
Kız öğrencilerin %69.8’i, erkek öğrencilerin %57.1 “hiç” kullanmadıklarını
belirtmişlerdir. Kızların %8.8’i , erkeklerin %14.6’sı “ara sıra, Telnet kullandıklarını
söylerken, yine kız öğrencilerin %0.5’i , erkek öğrencilerin ise %2.1’i “her zaman”
kullandıklarını söylemişlerdir.
Verilere uygulanan Kaykare testi sonucu P=0.000 olarak hesaplanmıştır.
P<0.05’dir. Yani araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Telnet kullanma sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin, Telnet’i kız
öğrencilerden daha fazla kullandıklarını söylemek mümkündür.
Page 98
84
Tablo 26. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre FTP Kullanma
Sıklığı
FTP Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 328 76,3 56 13,0 37 8,6 7 1,6 2 0,5 430 100
Erkek
336 62,9 98 18,4 64 12,0 27 5,1 9 1,7 534 100
Toplam
664 68,9 154 16,0 101 10,5 34 3,5 11 1,1 964 100
Kaykare(X
2)= 24,048 , sd=4 , p=0.000
Tablo 26’da görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğrencilerin %68.9’u FTP’yi
“hiç” kullanmadıklarını, %3.5’i “sık sık” kullandıklarını, %1.1’i ise “her zaman”
kullandıklarını belirtmişlerdir.
Kız öğrencilerin %76.3’ü , erkeklerin %62.9 “hiç” FTP kullanmadıklarını
söylerken, yine kızların %1.6’sı , erkeklerin ise %5.1’i “sık sık” FTP kullanmaktadırlar.
FTP’yi “Her zaman” kullandıklarını söyleyen kızların oranı %0.5 iken erkeklerde bu
oran %1.7 ‘dir.
Verilere uygulanan Kaykare testi sonucu P=0.000 olarak hesaplanmıştır.
P<0.05’dir. Yani araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile FTP kullanma sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin, FTP’yi kız
öğrencilerden daha fazla kullandıklarını söylemek mümkündür.
Page 99
85
Tablo 27. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Araştırma
Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Araştırma Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Cinsiyet
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
Toplam
f %
Kız 54 12,6 62 14,4 118 27,4 119 27,7 77 17,9 430 100
Erkek
57 10,7 65 12,2 141 26,4 173 32,4 98 18,4 534 100
Toplam
111 11,5 127 13,2 259 26,9 292 30,3 175 18,2 964 100
Kaykare(X
2)= 3,522 , sd=4 , p=0.475
Tablo 27’de görüldüğü gibi, anketi yanıtlayan öğrencilerin %11.5’i “hiç”
araştırma amaçlı İnternet kullanmadıklarını belirtirken, %30.3’ü “sık sık”, %18.2’si
“her zaman” kullandıklarını belirtmişlerdir.
Araştırmaya katılan kız öğrencilerin %12.6’sı , erkek öğrencilerin %10.7’si
“hiç” araştırma amaçlı İnternet kullanmamışlardır. Kızların %27.7’si , erkekleri
%32.4’ü “sık sık” kullanırken, kızların %17.9’u, erkeklerin ise %18.4’ü araştırma
yapmak amacıyla İnternet kullandıklarını bildirmişlerdir.
Verilere uygulanan Kaykare testi sonucu P=0.475 olarak hesaplanmıştır. P >
0.05’dir. Yani araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Araştırma amaçlı İnternet
kullanma sıklığı arasında anlamlı fark yoktur. Verilere dayanarak erkek öğrenciler ile
kız öğrencilerin birbirine çok yakın oranlarda araştırma yapmak amacıyla İnternet’i
kullandıkları söylenebilir.
Page 100
86
Tablo 28. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetleri İle Bilgisayar Kullanmayı
Öğrenme Şekillerine Göre Dağılım
Bilgisayar kullanmayı nasıl öğrendiniz?
Cinsiyet
Kendi kendime
f %
Arkadaşlardan
f %
Özel kursta
f %
Okulda
f %
Üniversitede
f %
TOPLAM
f % KIZ 153 35,6 35 8,1 41 9,5 114 26,5 87 20,2 430 100
ERKEK 279 52,2 65 12,2 27 5,1 81 15,2 82 15,4 534 100
TOPLAM 432 44,8 100 10,4 68 7,1 195 20,2 169 17,5 964 100
Kaykare(X2)= 43,653 , sd=4 , p=0.00
Tablo 28’de görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğrencilerin %44.8’i bilgisayar
kullanmayı “kendi kendine”, %7.1’i “özel kursta”, %20.2’si okulda(Üniversiteye
gelinceye kadarki öğrenim gördüğü okullar), %17.5’i ise “Üniversitede” öğrenmişlerdir.
Kız öğrencilerin %35.6’sı, erkek öğrencilerin %52.2’si “kendi kendine ; kız
öğrencilerin %9.5’i , erkek öğrencilerin %5.1’i “özel kursta”; kızların %26.5’i,
erkeklerin %15.2’si “okulda”; kızların %20.2’si, erkeklerin ise %15.4’ü “üniversitede”
bilgisayar kullanmayı öğrendiklerini bildirmişlerdir.
Cinsiyete göre bilgisayar kullanmayı öğrenmenin farklılaşıp farklılaşmadığını
öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00 olarak hesaplanmıştır.
Yani cinsiyet ile bilgisayar kullanmayı öğrenme şekli arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan kız öğrencilerin bilgisayar kullanmayı eğitim kurumlarında
öğrenme oranlarının daha yüksek olduğu söylenebilir.
Page 101
87
Tablo 29. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetleri İle İnternet Kullanmayı
Öğrenme Şekillerine Göre Dağılım
İnternet kullanmayı nasıl öğrendiniz?
Cinsiyet
Kendi kendime
f %
Arkadaşlardan
f %
Özel kursta
f %
Okulda
f %
Üniversitede
f %
TOPLAM
f % KIZ 187 43,5 87 20,2 10 2,3 52 12,1 94 21,9 430 100
ERKEK 314 58,8 111 20,8 5 0,9 39 7,3 65 12,2 534 100
TOPLAM 501 52,0 198 20,5 15 1,6 91 9,4 159 16,5 964 100
Kaykare(X2)= 33,081 , sd=4 , p=0.00
Tablo 29’da görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğrencilerin %52’si İnternet
kullanmayı “kendi kendine”, %1.6’sı “özel kursta”, %9.4’ü okulda(Üniversiteye
gelinceye kadarki öğrenim gördüğü okullar), %16.5’i ise “Üniversitede” öğrenmişlerdir.
Kız öğrencilerin %43.5’i, erkek öğrencilerin %58.8’i “kendi kendine ; kız
öğrencilerin %2.3’ü , erkek öğrencilerin %0.9’u “özel kursta”; kızların %12.1’i,
erkeklerin %7.3’ü “okulda”; kızların %21.9’u, erkeklerin ise %12.2’si “üniversitede”
İnternet kullanmayı öğrendiklerini belirtmişlerdir.
Cinsiyete göre İnternet kullanmayı öğrenmenin farklılaşıp farklılaşmadığını
öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00 olarak hesaplanmıştır.
Yani cinsiyet ile İnternet kullanmayı öğrenme şekli arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan kız öğrenciler, İnternet kullanmayı erkek öğrencilerden daha fazla
eğitim kurumlarında öğrenmektedir. Başka bir deyişle kızların İnternet kullanmayı
kendi kendilerine öğrenme oranları erkeklerden daha düşüktür.
Page 102
88
4.7. İnternet Kullanma Süreleri (Deneyim) Açısından İnternet Kullanma
Amaçları
Bu bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanma süreleri(yıl) ile
İnternet kullanma amaçları arasında anlamlı fark olup olmadığı incelenmektedir;
Tablo 30. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
E-mail Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
E-mail Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
72 40,0
36 20,0 46 25,6 20 11,1 6 3,3 180 100
1-2
21 9,7 43 19,8 67 30,9 66 30,4 20 9,2 217 100
3-4
15 4,5 28 8,5 98 29,7 113 34,2 76 23,0 330 100
5-6
2 1,1 12 6,3 35 18,4 63 33,2 78 41,1 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
0 0,0 0 0,0 3 6,4 16 34,0 28 59,6 47 100
TOPLAM
110 11,4 119 12,3 249 25,8 278 28,8 208 21,6 964 100
Kaykare(X2)= 348,191 , sd=16 , p=0.00
Tablo 30’a göre e-mail göndermek yada gelen e-mailleri okumak için “hiç”
İnternet’e bağlanmayanların oranı %11.4’dür. Aynı amaçla İnternet’e “sık sık”
bağlananların oranı %28.8, “her zaman” bağlananların oranı ise %21.6’dır.
Öğrencilerin İnternet kullanma süreleri (ne kadar süredir İnternet kullandıkları)
ile e-mail kullanma durumları incelendiğinde 1 yılda daha kısa süreden beri İnternet
kullananların %40’ı e-mail kullanmak için İnternet’e “hiç bağlanmadıklarını
bildirmişlerdir. 1-2 yıl arası süredir İnternet kullananların %9.7’si “hiç” e-mail
kullanmazken, 3-4 yılllık kullanıcıların %4.5’i , 5-6 yıllık kullanıcıların %1.1’i aynı
şekilde “hiç” e-mail kullanmadıklarını bildirmişlerdir. 7 yıl ve daha fazla süreden beri
İnternet kullananlarda ise e-mail kullanmayan yoktur. Bir yılın altındaki İnternet
Page 103
89
kullanıcılarının %3.3’ü, 1-2 yıllık kullanıcıların %9.2’si , 3-4 yıllık kullanıcıların
%23’ü, 5-6 yıllık kullanıcıların %41.1’i, 7 yıl ve üstü İnternet kullanıcılarının %59.6’sı
“her zaman” e-mail kullandıklarını bildirmişlerdir.
İnternet kullanma süresi ile e-mail kullanma oranının farklılaşıp
farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00 olarak
hesaplanmıştır. Yani süre ile e-mail kullanım sıklığı arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça e-mail
kullanma oranları yükselmektedir. E-mail kullanmak en ucuz hatta bedava haberleşme
şeklidir. Dünyanın her tarafına e-mail göndermeniz mümkündür. Göndereceğiniz
mesaja her türlü dosya eklemeniz (Fotoğraf, Power Point sunusu, Word dökümanı v.s.)
mümkündür. Kullanıcıların deneyimleri arttıkça bu özellikleri keşfetmekte ve aktif
şekilde kullanabilmektedirler. Bu nedenle deneyim süresi arttıkça, e-mail kullanma
oranının yükseldiğini söylemek mümkündür.
Tablo 31. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Instant Messaging Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Instant Messaging Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
97 53,9 34 18,9 31 17,2 14 7,8 4 2,2 180 100
1-2
75 34,6 45 20,7 47 21,7 36 16,6 14 6,5 217 100
3-4
78 23,6 58 17,6 106 32,1 59 17,9 29 8,8 330 100
5-6
20 10,5 23 12,1 54 28,4 45 23,7 48 25,3 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
5 10,6
3 6,4
10 21,3
13 27,7
16 34,0
47 100
TOPLAM 275 28,5 163 16,9 248 25,7 167 17,3 111 11,5 964 100
Kaykare(X2)= 182,930 , sd=16 , p=0.00
Tablo 31’a göre Instant Messaging amaçlı “hiç” İnternet’e bağlanmayanların
oranı %28.5’dir. Aynı amaçla İnternet’e “sık sık” bağlananların oranı %17.3, “her
zaman” bağlananların oranı ise %11.5’dir.
Page 104
90
Öğrencilerin İnternet kullanma süreleri (ne kadar süredir İnternet kullandıkları)
ile Instant Messaging kullanma durumları incelendiğinde 1 yıldan daha kısa süreden
beri İnternet kullananların %53.9’u Instant Messaging kullanmak için İnternet’e “hiç
bağlanmadıklarını bildirmişlerdir. 1-2 yıl arası süredir İnternet kullananların %34.6’sı
“hiç” Instant Messaging kullanmazken, 3-4 yıllık kullanıcıların %23.6’sı , 5-6 yıllık
kullanıcıların %10.5’i aynı şekilde “hiç” Instant Messaging kullanmadıklarını
bildirmişlerdir. 7 yıl ve daha fazla süreden beri İnternet kullananlarda ise Instant
Messaging kullanmayanların oranı %10.6’dır. Bir yılın altındaki İnternet
kullanıcılarının %2.2’si, 1-2 yıllık kullanıcıların %6.5’i , 3-4 yıllık kullanıcıların %8.8’i,
5-6 yıllık kullanıcıların %25.3’ü, 7 yıl ve üstü İnternet kullanıcılarının %34’ü “her
zaman” Instant Messaging kullandıklarını bildirmişlerdir.
İnternet kullanma süresi ile Instant Messaging kullanma oranının farklılaşıp
farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00 olarak
hesaplanmıştır. Yani süre ile Instant Messaging kullanım sıklığı arasında anlamlı fark
vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça
Instant Messaging kullanma oranları yükselmektedir. Instant Messaging anlık
haberleşme için kullanılır. Aynı anda her iki kullanıcının da bilgisayarında Instant
Messaging programının kurulu olması ve user’larının açık olması gerekir. Bu
haberleşme siteminde de karşı bilgisayara çeşitli türde dosyalar göndermek
mümkündür. Yine bu sistemde sesli ve görüntülü haberleşme de mümkündür.
Kullanıcıların deneyimleri arttıkça bu özellikleri keşfetmekte ve daha sık kullanmakta
oldukları söylenebilir.
Page 105
91
Tablo 32. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Oyun/Sohbet(Chat) Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Oyun/Sohbet Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
65 36,1 40 22,2 49 27,2 22 12,2 4 2,2 180 100
1-2
56 25,8 63 29,0 63 29,0 21 9,7 14 6,5 217 100
3-4
87 26,4 90 27,3 101 30,6 35 10,6 17 5,2 330 100
5-6
35 18,4 51 26,8 50 26,3 29 15,3 25 13,2 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
12 25,5
11 23,4
8 17,0
10 21,3
6 12,8
47 100
TOPLAM 255 26,5 255 26,5 271 28,1 117 12,1 66 6,8 964 100
Kaykare(X2)= 43,177 , sd=16 , p=0.00
Tablo 32. incelendiğinde Oyun/Sohbet amaçlı “hiç” İnternet’e
bağlanmayanların oranı %26.5’dir. Aynı amaçla İnternet’e “sık sık” bağlananların
oranı %12.1, “her zaman” bağlananların oranı ise %6.8’dir.
Anketi yanıtlayan öğrencilerin İnternet kullanma süreleri (ne kadar süredir
İnternet kullandıkları) ile Oyun/Sohbet amaçlı İnternet kullanma durumları
incelendiğinde, 1 yıldan daha kısa süreden beri İnternet kullananların %36.1’i oyun
oynamak yada sohbet etmek için İnternet’e “hiç bağlanmadıklarını bildirmişlerdir. 1-2
yıl arası süredir İnternet kullananların %25.8’i , 3-4 yıllık kullanıcıların %26.4’ü , 5-6
yıllık kullanıcıların %18.4’ü, 7 yıl ve üstü kullanıcıların %25.5’i aynı şekilde “hiç”
oyun/sohbet amaçlı İnternet kullanmadıklarını bildirmişlerdir.
Bir yılın altındaki İnternet kullanıcılarının %2.2’si, 1-2 yıllık kullanıcıların
%6.5’i , 3-4 yıllık kullanıcıların %5.2’si, 5-6 yıllık kullanıcıların %13.2’si, 7 yıl ve üstü
İnternet kullanıcılarının %12.8’i “her zaman” oyun/sohbet amaçlı İnternet
kullandıklarını bildirmişlerdir.
Kullanma süresi ile oyun oynamak yada sohbet etmek için İnternet kullanma
Page 106
92
oranının farklılaşıp farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış
ve p=0.00 olarak hesaplanmıştır. Yani süre ile Oyun/Sohbet amaçlı İnternet kullanım
sıklığı arasında tablodaki oranlarda küçük dalgalanmalar olmasına rağmen anlamlı fark
vardır. Bu dalgalanmaların öğrencilerin ders yükü yada staj durumları ile ilgili
olabileceği düşünülmektedir.
Tablo 33. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Haber Grupları/Listeler Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Haber Grupları/Listeler Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
65 36,1 40 22,2 45 25,0 25 13,9 5 2,8 180 100
1-2
58 26,7 51 23,5 70 32,3 26 12,0 12 5,5 217 100
3-4
62 18,8 77 23,3 107 32,4 66 20,0 18 5,5 330 100
5-6
21 11,1 40 21,1 66 34,7 43 22,6 20 10,5 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
5 10,6
5 10,6
18 38,3
11 23,4
8 17,0
47 100
TOPLAM 211 21,9 213 22,1 306 31,7 171 17,7 63 6,5 964 100
Kaykare(X2)= 67,722 , sd=16 , p=0.00
Tablo 33’deki dağılım incelendiğinde öğrencilerin %21.9’unun Haber
Grupları/Listeler amaçlı “hiç” İnternet’e bağlanmadıkları oysa %17.7’lik bir oranın “sık
sık”, %6.5’lik bir oranın ise “her zaman” aynı amaçla İnternet kullandıkları
görülmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerden bir yılın altında deneyimli İnternet
kullanıcılarının %36.1’i, 1-2 yıllık kullanıcıların %26.7’si, 3-4 yıllık kullanıcıların
%18.8’i , 5-6 yıllık kullanıcıların %11.1’i, 7 yıldan daha fazla tecrübeli kullanıcıların
%10.6’sı “hiç” Haber Grupları/Listeler amaçlı İnternet kullanmadıklarını ifade
etmişlerdir.
“Her zaman” Haber Grupları/Listeler amaçlı İnternet kullandıklarını
Page 107
93
bildirenlerde ise 1 yıldan daha az deneyimli kullanıcıların oranı %2.8, 1-2 yıllık
kullanıcıların oranı %5.5, 3-4 yıllık kullanıcıların oranı %5.5, 5-6 yıllık kullanıcıların
oranı %10.5, 7 yıl ve üstü kullanıcıların oranı %17’dir.
Kullanma süresi ile Haber Gruplar/Listeler amaçlı İnternet kullanma oranının
farklılaşıp farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00
olarak hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanma süreleri ile
Haber Grupları/Listeler amaçlı İnternet kullanma sıklıkları arasında anlamlı fark vardır.
Yani öğrencilerin deneyimleri arttıkça Haber Grupları/Listeler amaçlı İnternet kullanma
oranları yükselmektedir denilebilir.
Tablo 34. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Web’de Gezinti Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Web’de Gezinti Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
53 29,4 37 20,6 62 34,4 19 10,6 9 5,0 180 100
1-2
25 11,5 43 19,8 72 33,2 59 27,2 18 8,3 217 100
3-4
13 3,9 35 10,6 99 30,0 138 41,8 45 13,6 330 100
5-6
1 0,5 10 5,3 34 17,9 95 50,0 50 26,3 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
0 0,0
2 4,3
8 17,0
14 29,8
23 48,9
47 100
TOPLAM 92 9,5 127 13,2 275 28,5 325 33,7 145 15,0 964 100
Kaykare(X2)= 273,149 , sd=16 , p=0.00
Tablo 34’e göre Web’de gezinti amaçlı “hiç” İnternet’e bağlanmayanların oranı
%9.5’dir. Aynı amaçla İnternet’e “sık sık” bağlananların oranı %33.7, “her zaman”
bağlananların oranı ise %15’dir.
Öğrencilerin İnternet kullanma süreleri ile Web’de sörf durumları
incelendiğinde 1 yıldan az tecrübelilerin %29.4’ü Web’de gezinti için İnternet’e “hiç
bağlanmadıklarını bildirmişlerdir. 1-2 yıl arası süredir İnternet kullananların %11.5’i
Page 108
94
“hiç”, 3-4 yılllık kullanıcıların %3.9’u , 5-6 yıllık kullanıcıların %0.5’i aynı şekilde
“hiç” Web’de sörf yapmadıklarını bildirmişlerdir. 7 yıl ve daha fazla süreden beri
İnternet kullananlarda ise Web’de sörf yapmayan yoktur.
Bir yılın altındaki İnternet kullanıcılarının %5’i, 1-2 yıllık kullanıcıların %8.3’ü,
3-4 yıllık kullanıcıların %13.6’sı, 5-6 yıllık kullanıcıların %26.3’ü, 7 yıl ve üstü İnternet
kullanıcılarının %49.9’u “her zaman” Web’de Gezinti amaçlı İnternet kullandıklarını
bildirmişlerdir.
İnternet kullanma süresi ile Web’de Gezinti amaçlı İnternet kullanma oranının
farklılaşıp farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00
olarak hesaplanmıştır. Yani süre ile Web’de Gezintiamaçlı kullanım sıklığı arasında
anlamlı fark vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri
arttıkça Web’de sörf yapma oranları yükselmektedir denilebilir.
Tablo 35. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Arama Motorları Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Arama Motorları Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
94 52,2 34 18,9 30 16,7 13 7,2 9 5,0 180 100
1-2
51 23,5 36 16,6 48 22,1 62 28,6 20 9,2 217 100
3-4
30 9,1 26 7,9 65 19,7 135 40,9 74 22,4 330 100
5-6
5 2,6 6 3,2 32 16,8 69 36,3 78 41,1 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
0 0,0
0 0,0
7 14,9
15 31,9
25 53,2
47 100
TOPLAM 180 18,7 102 10,6 182 18,9 294 30,5 206 21,4 964 100
Kaykare(X2)= 341,864 , sd=16 , p=0.00
Tablo 35’e göre Arama Motorları Kullanmak için “hiç” İnternet’e
bağlanmayanların oranı %18.7’dir. Aynı amaçla İnternet’e “sık sık” bağlananların
Page 109
95
oranı %30.5, “her zaman” bağlananların oranı ise %21.4’dür.
Öğrencilerin İnternet kullanma süreleri ile Arama Motorları kullanma
durumları incelendiğinde 1 yıldan daha kısa süreden beri İnternet kullananların
%52.2’si Arama Motorları kullanmak için İnternet’e “hiç bağlanmadıklarını
bildirmişlerdir. 1-2 yılllık İnternet kullanıcıların %23.5’i “hiç” e-mail kullanmazken, 3-
4 yıllık kullanıcıların %9.1’i , 5-6 yıllık kullanıcıların %2.6’sı aynı şekilde “hiç” e-mail
kullanmadıklarını bildirmişlerdir. 7 yıl ve daha fazla süreden beri İnternet
kullananlarda ise Arama Motorlarını kullanmayan yoktur. Bir yılın altındaki İnternet
kullanıcılarının %5’i, 1-2 yıllık kullanıcıların %9.2’si , 3-4 yıllık kullanıcıların %22.4’ü,
5-6 yıllık kullanıcıların %41.1’i, 7 yıl ve üstü İnternet kullanıcılarının %53.2’si “her
zaman” Arama Motorlarını kullandıklarını bildirmişlerdir.
İnternet kullanma süresi ile Arama Motorlarını kullanma oranının farklılaşıp
farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00 olarak
hesaplanmıştır. Yani süre ile Arama Motorları kullanım sıklığı arasında anlamlı fark
vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça
Arama Motorları kullanma oranları yükselmektedir.
Tablo 36. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Bilgi/Haber Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Bilgi /Haber Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
f %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
31 17,2 40 22,2 69 38,3 36 20,0 4 2,2 180 100
1-2
18 8,3 43 19,8 85 39,2 55 25,3 16 7,4 217 100
3-4
12 3,6 56 17,0 115 34,8 105 31,8 42 12,7 330 100
5-6
4 2,1 26 13,7 47 24,7 72 37,9 41 21,6 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
0 0,0
1 2,1
18 38,3
14 29,8
14 29,8
47 100
TOPLAM 65 6,7 166 17,2 334 34,6 282 29,3 117 12,1 964 100
Kaykare(X2)= 119,424 , sd=16 , p=0.00
Page 110
96
Tablo 36’daki dağılım incelendiğinde kullanıcıların %6.7’si “hiç” Bilgi/Haber
amaçlı İnternet kullanmazken, %29.3’ü “sık sık”, %12.1’i “her zaman” aynı amaçla
İnternet kullandıklarını ifade etmişlerdir.
Bilgi/Haber amaçlı İnternet kullanmayanların oranı 1 yılın altındaki deneyimli
kullanıcılarda %17.2, 1-2 yıllık deneyimli kullanıcılarda %8.3, 3-4 yıllık deneyimli
kullanıcılarda %3.6, 5-6 yıllık deneyimli kullanıcılarda %2.1 iken 7 yıl ve üstünde
deneyimli kullanıcılarda % 0’dır. Bilgi/Haber amaçlı “Her zaman” İnternet
kullandıklarını bildirenlerin oranı 1 yılın altında deneyimli kullanıcılarda %2.2, 1-2 yıl
deneyimlilerde %7.4, 3-4 yıl deneyimlilerde %12.7, 5-6 yıl deneyimlilerde %21.6, 7
yıl ve üstü deneyimlilerde %29.8’dir.
İnternet kullanma süresi ile Bilgi/Haber amaçlı İnternet kullanma oranının
farklılaşıp farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00
olarak hesaplanmıştır. Yani süre ile Bilgi/Haber amaçlı İnternet kullanım sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki
deneyimleri arttıkça Bilgi/Haber amaçlı İnternet kullanma oranları yükselmektedir.
Tablo 37. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri (yıl) İle
Araştırma Amaçlı İnternet Kullanma Sıklıklarına Göre Dağılım
Araştırma(Research) Amaçlı İnternet Kullanma Sıklığı
Hiç
f %
Çok Az
f %
Ara Sıra
F %
Sık Sık
f %
Her Zaman
f %
TOPLAM
f % 1 veya altı
57 31,7 34 18,9 43 23,9 33 18,3 13 7,2 180 100
1-2
26 12,0 31 14,3 73 33,6 62 28,6 25 11,5 217 100
3-4
18 5,5 47 14,2 85 25,8 118 35,8 62 18,8 330 100
5-6
8 4,2 15 7,9 48 25,3 69 36,3 50 26,3 190 100
Kaç yıldır İnternet kullanıyor- sunuz?
7 veya üstü
2 4,3 0 0,0 10 21,3 10 21,3 25 53,2 47 100
TOPLAM
111 11,5 127 13,2 259 26,9 292 30,3 175 18,2 964 100
Kaykare(X2)= 176,787 , sd=16 , p=0.000
Page 111
97
Tablo 37’deki dağılım incelendiğinde kullanıcıların %11.5’i “hiç” Araştırma
amaçlı İnternet kullanmazken, %30.3’ü “sık sık”, %18.2’si “her zaman” aynı amaçla
İnternet kullandıklarını ifade etmişlerdir.
Araştırma amaçlı İnternet kullanmayanların oranı 1 yılın altındaki deneyimli
kullanıcılarda %31.7, 1-2 yıllık deneyimli kullanıcılarda %12, 3-4 yıllık deneyimli
kullanıcılarda %5.5, 5-6 yıllık deneyimli kullanıcılarda %4.2 iken 7 yıl ve üstünde
deneyimli kullanıcılarda % 4.3’dür.
Araştırma amaçlı “Her zaman” İnternet kullandıklarını bildirenlerin oranı 1 yılın
altında deneyimli kullanıcılarda %7.2, 1-2 yıl deneyimlilerde %11.5, 3-4 yıl
deneyimlilerde %18.8, 5-6 yıl deneyimlilerde %26.3, 7 yıl ve üstü deneyimlilerde
%53.2’dir.
İnternet kullanma süresi ile Araştırma amaçlı İnternet kullanma sıklığının
farklılaşıp farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00
olarak hesaplanmıştır. Yani süre ile Araştırma amaçlı İnternet kullanım sıklığı arasında
anlamlı fark vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri
arttıkça Araştırma amaçlı İnternet kullanma oranları yükselmektedir denilebilir.
Page 112
98
BÖLÜM V
SONUÇLAR ve ÖNERİLER
Bu araştırmada, Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve
Araştırma Merkezi’ndeki İnternet Laboratuarlarını kullanan öğrencilerin profili
çıkarılmış ve bazı değişkenler açısından incelenmiştir.
Araştırmanın bu bölümünde, araştırma kapsamında elde edilen bulgular ışığında
sonuçlara yer verilerek, bazı öneriler sunulmuştur.
5.1. Sonuçlar Araştırmada elde edilen sonuçlar, altı ana başlık altında toplanmıştır. Bunlar
şöyle sıralanabilir;
I. Kişisel bilgilere ilişkin sonuçlar,
II. Araştırmaya katılan öğrencilerin, bilgisayar yazılım ve donanımı
hakkındaki bilgi düzeylerine ilişkin sonuçlar,
III. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet’in sağladığı servis hizmetlerini
hangi sıklıkta kullandıklarına ilişkin sonuçlar,
IV. Araştırma örneklemini oluşturan öğrencilerin İnternet hakkındaki
görüşlerine ilişkin sonuçlar,
V. Cinsiyet açısından İnternet Kullanma amaçlarına ilişkin sonuçlar,
VI. İnternet kullanma süreleri(deneyim) açısından İnternet Kullanma
amaçlarına ilişkin sonuçlar.
5.1.1. Kişisel Bilgilere İlişkin Sonuçlar
Araştırmaya katılan öğrencilerin % 0.4’ü Adana Meslek Yüksek Okulu, % 0.1’i
Adana Sağlık Yüksek Okulu, %2.1’i Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu,
%4.6’sı Diş Hekimliği Fakültesi, %53.2’si Eğitim Fakültesi, %5.5’i Fen-
Edebiyat Fakültesi, %0.2’si Güzel Sanatlar Fakültesi, %2.3’ü İdari Bilimler
Page 113
99
Fakültesi, %8’i İlahiyat Fakültesi, %3.7’si Mühendislik Mimarlık Fakültesi,
%8.8’i Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu, %1.3’ü Su Ürünleri Fakültesi,
%2.6’sı Ziraat Fakültesi, %4.9’u Fen Bilimleri Enstitüsü, %2.3’ü Sosyal
Bilimler Enstitüsü’nde öğrenim görmektedir.
Araştırmaya katılanların %44.8’ini 1. Sınıf öğrencileri, %19.6’sını 2. Sınıf
öğrencileri, %18.7’sini 3. Sınıf öğrencileri, %9.9’unu 4. Sınıf öğrencileri,
%7.1’ini Yüksek Lisans ve Doktora öğrencileri oluşturmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %55.4’ünü erkek öğrenciler, %44.6’sını ise kız
öğrenciler oluşturmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %53.4 (515 kişi)’ünün evinde bilgisayar
yoktur.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %82.3’ünün evinde İnternet bağlantısı yoktur.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %30.2’si 19 yaşın altında, %43.6’sı 20-21
yaşlarında, %14.3’ü 22-23 yaşlarında, %9.1’i 24-25 yaşlarında, %2.8’i ise 26
yaşın üzerindedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %43.2’si aylık 200 milyon TL’de yada daha az,
%38.6’sı 201-300 milyon TL arası harcama limitine sahiptir. Başka bir deyişle
öğrencilerin %81.8’i alt yada orta sosyoekonomik düzeye sahip ailelerin
çocuklarıdır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %48.1’i İnternet’i haftada 3 saatten az ,
%27.3’ü 4 ile 6 saat arasında, %9.1’i 7 ile 9 saat arasında, %7.2’si 10 ile 12 saat
arasında, %8.3’ü 13 saatten fazla kullanmaktadır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %44.8’i bilgisayar kullanmayı kendi
kendilerine, %20.2’si üniversiteye gelinceye kadar öğrenim gördükleri
okullarda, %17.5’i üniversitede, %10.4’ü arkadaşlarından, %7.1’i ise özel
kurslarda öğrenmişlerdir.
Page 114
100
Öğrencilerin %52’si İnternet kullanmayı kendi kendilerine, %20.5’i
arkadaşlarının yardımı ile, %16.5’i üniversitede aldıkları derslerde, %9.4’ü İlk,
Orta, Lise öğrenimleri sırasında aldıkları derslerde, %1.6’sı özel kurslarda
öğrenmişlerdir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %34.2’si 3-4 yıl arasında, %22.5’i 1-2 yıl
arasında, %19.7’si 5-6 yıl arasında, %18.7’si 1 yıldan daha kısa, %4.9’u ise 7
yıldan daha uzun süreden beri İnternet kullanmaktadır.
5.1.2. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin, Bilgisayar Yazılım ve Donanımı
Hakkındaki Bilgi Düzeylerine İlişkin Sonuçlar
Bilgisayarla İlgili Temel Kavramlar konusunda, araştırmaya katılan
öğrencilerin %2.6’sı,
Bilgisayar Donanımı konusunda öğrencilerin %11.4’ü,
İşletim Sistemleri konusunda öğrencilerin %8’i ,
Kelime İşlem Programları hakkında öğrencilerin %8.1’i,
Hesap Tablosu Programları hakkında, öğrencilerin %16.6’sı
Sunum Programları hakkında, öğrencilerin %20.7’si ,
Veri Tabanı Programları hakkında öğrencilerin %52.9’u ,
WEB Sayfası Geliştirme konusundaki öğrencilerin %56’sı ,
WWW Kullanımı için öğrencilerin %22.8’i,
Arama Motoru Kullanımı hakkında öğrencilerin %17.6’sı ,
Page 115
101
E-Posta Kullanımı hakkında öğrencilerin %7.7’si ,
Sohbet (Chat) Kullanımı konusunda , araştırmaya katılan öğrencilerin %
23.8’i
Visual Basic Programlama Dili hakkında öğrencilerin %72’si,
Delphi Programlama Dili hakkında öğrencilerin %70.5’i ,
Fortran Programlama Dili hakkında öğrencilerin %87’si,
C++ Programlama Dili hakkında öğrencilerin %85.6’sı
Perl Programlama Dili hakkında öğrencilerin %90.7’si,
PHP Programlama Dili hakkında anketi yanıtlayan öğrencilerin %88.4’ü,
HTML İle Web Sayfası Tasarlayabilme konusunda öğrencilerin %66.8’i,
Java İle Web Sayfası Tasarlayabilme konusunda öğrencilerin %82’si hiç
bilgilerinin olmadığını belirtmişlerdir.
5.1.3. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet’in Sağladığı Servis Hizmetlerini
Hangi Sıklıkta Kullandıklarına İlişkin Sonuçlar
Elektronik Posta (e-mail) Hizmetini, araştırmaya katılan öğrencilerin
yarısından fazlası e-mail hizmetini oldukça sık kullanmaktadır. Hiç e-mail
kullanmayan öğrencilerin oranı ise %11.4’dür.
Instant Messaging (Yahoo Messenger, Windows Messenger gibi) Hizmetini,
anketi yanıtlayan öğrencilerin %28.5’i “hiç” kullanmazken, % 17.3’ü “Sık sık”,
%11.5’i “Her zaman” kullanmaktadır.
Page 116
102
Oyun / Sohbet (Chat) Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %26.5’i “hiç”
kullanmazken, %12.1’i “Sık sık” , % 6.8’i “Her zaman” kullanmaktadır.
Haber Grupları / Listeler(Newsgroups/Listservers) Hizmetini, anketi
yanıtlayan öğrencilerin %21.9’ u “hiç” kullanmamakta, % 17.7’si “Sık sık” , %
6.5’i “Her zaman” kullanmaktadır.
Web’de Gezinti, öğrencilerin %9.5’i “hiç” Web’de sörf yapmazken, % 33.7’si
“Sık sık”, %15’i “Her zaman” bu amaçla İnternet kullanmaktadır.
Arama Motorları(Search Engines)’nı anketi yanıtlayan öğrencilerin %18.7’si
“hiç” kullanmazken, %30.5’i “Sık sık”, %21.4’ü “Her zaman” kullanmaktadır.
Bilgi/Haber Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %6.7’si “hiç”
kullanmazken, %29.3’ü “Sık sık” , % 12.1’i “Her zaman” kullanmaktadır.
Telnet Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %62.8’i “hiç” kullanmamakta,
%4.3’ü “Sık sık” , % 1.3’i ise “Her zaman” kullanmaktadır.
Ftp Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %68.9’u “hiç” kullanmamakta, %
3.5’i “Sık sık”, % 1.1’i “Her zaman” kullanmaktadır.
Araştırma(Research) Hizmetini, anketi yanıtlayan öğrencilerin %11.5’i “hiç”
kullanmazken, % 30.3’ü “Sık sık”, % 18.2’si “Her zaman” kullanmaktadır.
5.1.4. Araştırma Örneklemini Oluşturan Öğrencilerin İnternet Hakkındaki
Görüşlerine İlişkin Sonuçlar
“ İnternet, benim daha üretken çalışmamı sağlar.” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin, %48.9’u “Katılıyorum”, %27.8’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnternet sayesinde kendi kendime öğrenebilirim.” cümlesindeki görüşe
Page 117
103
öğrencilerin %44.4’ü “Katılıyorum”, %20.9’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnterneti tam olarak kullanabildiğime inanıyorum.” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %23.8’i “Katılıyorum”, %8.2’si “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnterneti ödev ve ek kaynaklar bulmak için kullanıyorum.” cümlesindeki
görüşe öğrencilerin %46.3’ü “Katılıyorum”, %21.5’i “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir.
“İnternet kullanmak beni korkutmaz. (4.5)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %47.2’si “Katılıyorum”, %37.6’sı “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnternete gereksinim duymadan derslerimde başarılı olabiliyorum.”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin %33.2’si “Katılıyorum”, %11.7’si “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet kullanırken bir problemle karşılaştığımda kendi kendime
çözebiliyorum.” cümlesindeki görüşe öğrencilerin %26’sı “Katılıyorum”,
%8.5’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet benim daha ilginç ve yaratıcı işler yapmama olanak sağlar.”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin %45.5’i “Katılıyorum”, %23.2’si “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet kullanırken rahatlıyorum ve eğleniyorum.” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %43.4’ü “Katılıyorum”, %28.5’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnternetin gereğinden fazla kullanımı kişiye zarar verir.” cümlesindeki
görüşe öğrencilerin %34.3’ü “Katılıyorum”, %29.1’i “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir.
Page 118
104
“ İnternet hızlı ve etkin bir bilgi edinme aracıdır.” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %37.4’ü “Katılıyorum”, %52.1’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnternet kullanmak hayat standardını yükseltir.” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %36.9’u “Katılıyorum”, %32’si “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnternet üzerinden sınav olmaktan hoşlanırım.” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %24.8’i “Katılıyorum”, %17.9’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“Notlarımı İnternet üzerinden öğrenmeyi tercih ederim.(4.14)”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin %30.4’ü “Katılıyorum”, %44.7’si “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet bireyin vizyonunu geliştirir.” cümlesindeki görüşe öğrencilerin
%41.9’u “Katılıyorum”, %31.6’sı “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir.
“İnternet, bireylerin mesleki gelişimlerine katkıda bulunur.” cümlesindeki
görüşe öğrencilerin %45.1’i “Katılıyorum”, %36.1’i “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir.
“İnternet'teki içeriğin eğitim için kullanılabilecek güçlü ve zengin bir bilgi
kaynağı olduğunu düşünüyorum.” cümlesindeki görüşe öğrencilerin %43.5’i
“Katılıyorum”, %36.9’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet'teki içeriğin çoğunluğunun İngilizce olması, İnternet'in eğitim
amaçlı kullanımının önündeki en büyük engeldir. ” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %28.9’u “Katılıyorum”, %24.6’sı “Tamamen Katılıyorum”
yanıtını vermişlerdir.
“İnternet'ten yararlanabilmek için, okullardaki İngilizce öğretimine ağırlık
Page 119
105
verilmelidir.” Cümlesindeki görüşe öğrencilerin %35.5’i “Katılıyorum”,
%29.9’u “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“Okullarda bilgisayar ve İnternet kullanımını yaygınlaştırmak devletin
görevidir.” cümlesindeki görüşe öğrencilerin %33.1’i “Katılıyorum”, %42.6’sı
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet üzerinden yayınlanan bilgilerin doğruluğu ve geçerliği sorunu bu
teknolojinin eğitimde güvenilir bir kaynak olarak kullanılabilirliğini
sınırlamaktadır. ” cümlesindeki görüşe öğrencilerin %37.2’si “Katılıyorum”,
%13.5’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternet üzerinden sohbet etmeyi birisiyle karşılıklı sohbet etmeye tercih
ederim.” cümlesindeki görüşe öğrencilerin %11.6’sı “Katılıyorum”, %10’u
“Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“İnternette kaynak araştırmak, kütüphanede araştırmaktan daha çok
hoşuma gider.” cümlesindeki görüşe öğrencilerin %34.8’i “Katılıyorum”,
%33’ü “Tamamen Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“Fakültede aldığımız Temel Bilgi Teknolojileri derslerini, İnternet'i daha
rahat ve bilinçli kullanmak için süre ve içerik olarak yeterli buluyorum.”
cümlesindeki görüşe öğrencilerin %22.6’sı “Katılıyorum”, %9.4’ü “Tamamen
Katılıyorum” yanıtını vermişlerdir.
“Bazı dersleri İnternet üzerinden almak isterim. (4.25)” cümlesindeki görüşe
öğrencilerin %20.3’ü “Katılıyorum”, %16.8’i “Tamamen Katılıyorum” yanıtını
vermişlerdir. Öğrencilerin %40.9’u bazı dersleri İnternet üzerinden alma
fikrine sıcak bakmazken, %37.1’i bu fikre sıcak bakmaktadır.
Page 120
106
5.1.5. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyet Açısından İnternet Kullanma
Amaçlarına İlişkin Sonuçlar
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile e-mail kullanma sıklıkları
arasındaki anlamlı fark vardır. Erkek öğrenciler e-mail’i daha fazla
kullanmaktadırlar.
Araştırmaya katılan kız öğrenciler ile erkek öğrenciler arasında Instant
Messaging kullanma sıklığı açısından anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır.
Cinsiyet ile oyun yada chat programlarının kullanım sıklığı arasında
anlamlı fark vardır. Erkek öğrencilerin bu tür programları, kız öğrencilerden
daha fazla kullanmaktadırlar.
Cinsiyete göre haber grupları ve listeleri kullanma sıklılığı açısından
anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Web’de gezinti sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin, web’de
kız öğrencilerden daha fazla sörf yaptıklarını söylemek mümkündür.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Arama Motorlarını kullanma
sıklığı arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin,
Arama Motorlarını kız öğrencilerden daha fazla kullandıklarını söylemek
mümkündür.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Bilgi/Haber amaçlı İnternet
kullanma sıklığı arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek
öğrencilerin, Bilgi almak yada haber okumak için kız öğrencilerden daha
fazla İnternet kullandıklarını söylemek mümkündür.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Telnet kullanma sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin, Telnet’i
kız öğrencilerden daha fazla kullandıklarını söylemek mümkündür.
Page 121
107
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile FTP kullanma sıklığı
arasında anlamlı fark vardır. Verilere dayanarak erkek öğrencilerin, FTP’yi
kız öğrencilerden daha fazla kullandıklarını söylemek mümkündür.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetleri ile Araştırma amaçlı İnternet
kullanma sıklığı arasında anlamlı fark yoktur. Verilere dayanarak erkek
öğrenciler ile kız öğrencilerin birbirine çok yakın oranlarda araştırma
yapmak amacıyla İnternet’i kullandıkları söylenebilir.
5.1.6. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin İnternet Kullanma Süreleri Açısından
İnternet Kullanma Amaçlarına İlişkin Sonuçlar
İnternet kullanma süresi ile e-mail kullanma oranının farklılaşıp
farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi uygulanmış ve p=0.00
olarak hesaplanmıştır. Yani süre ile e-mail kullanım sıklığı arasında anlamlı
fark vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri
arttıkça e-mail kullanma oranları yükselmektedir.
Süre ile Instant Messaging kullanım sıklığı arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça
Instant Messaging kullanma oranları yükselmektedir.
Kullanma süresi ile oyun oynamak yada sohbet etmek için İnternet kullanma
oranının farklılaşıp farklılaşmadığını öğrenmek için verilere KayKare testi
uygulanmış ve p=0.00 olarak hesaplanmıştır. Yani süre ile Oyun/Sohbet amaçlı
İnternet kullanım sıklığı arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanma süreleri ile Haber
Grupları/Listeler amaçlı İnternet kullanma sıklıkları arasında anlamlı fark vardır.
Yani öğrencilerin deneyimleri arttıkça Haber Grupları/Listeler amaçlı İnternet
kullanma oranları yükselmektedir.
Süre ile Web’de Gezinti amaçlı kullanım sıklığı arasında anlamlı fark vardır.
Page 122
108
Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça
Web’de sörf yapma oranları yükselmektedir.
Süre ile Arama Motorları kullanım sıklığı arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça
Arama Motorları kullanma oranları yükselmektedir.
Süre ile Bilgi/Haber amaçlı İnternet kullanım sıklığı arasında anlamlı fark
vardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri
arttıkça Bilgi/Haber amaçlı İnternet kullanma oranları yükselmektedir.
Süre ile Araştırma amaçlı İnternet kullanım sıklığı arasında anlamlı fark vardır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin İnternet kullanmadaki deneyimleri arttıkça
Araştırma amaçlı İnternet kullanma oranları yükselmektedir.
5.2. Öneriler İnternet Hizmeti Sunan Üniversiteler İçin Öneriler;
21. yüzyıl “bilgi çağı” olarak adlandırılmaktadır. Bu çağda bilgi toplama,
bilgiyi paylaşma ve bilgiye erişim kavramları önem kazanmaktadır.
Üniversitelerdeki öğrenciler farklı sosyo-ekonomik statülerden gelmektedirler
ve bu araştırmanın sonucu göstermiştir ki öğrencilerin %53.4’ü bilgisayara,
% 82.3’ü İnternet bağlantısına sahip değildir. Bilginin üretildiği ve paylaşıldığı
merkezler olarak düşünebileceğimiz üniversitelerde, eğitim ve öğretimde bu
konuda öğrencilere fırsat eşitliği sağlanabilmesi için bilgisayar ve İnternet
laboratuarlarının sayıca artırılması gereklidir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %84.8’i İnternet kullanmaktan korkmadıklarını
bildirmelerine rağmen %32’si İnternet’i tam olarak kullanabildiğine
inanmaktadır. Aynı şekilde İnternet kullanırken bir sorun ile karşılaştıklarında
kendi kendilerine çözebileceklerini söyleyenlerin oranı %34.5’dir. Bu iki oran
birbirini doğrular niteliktedir. Öğrencilerin İnternet’i daha verimli, etkin ve tam
olarak kullanabilmeleri için öğretim etkinlikleri düzenlenmelidir. Öğrencilere
Page 123
109
üniversitelerde bilgiye erişim kaynaklarının etkili ve verimli kullanımı
konusunda amaca dönük İnternet kullanma bilinci verilmelidir.
Araştırma bulgularına göre araştırmaya katılan öğrencilerin %80.4’ü
İnternet’deki içeriği eğitim için kullanılabilecek güçlü ve zengin bir kaynak
olarak görmelerine rağmen %53.5’i içeriğin büyük çoğunluğunun İngilizce
olması nedeniyle sıkıntı yaşamakta ve %65.4’ü okullarda İngilizce eğitimine
ağırlık verilmesini istemektedir. Bulgular doğrultusunda İngilizce öğretimine
ağırlık verilmesi ve bu konuda düzenlenecek öğretim etkinlikleri ile
öğrencilerin bu eksikliklerini gidermeleri sağlanmalıdır.
Öğretim Elemanları İçin Öneriler;
Araştırma sonucuna göre fakültelerde birinci sınıflarda okutulmakta olan Temel
Bilgi Teknolojileri derslerini, öğrenciler süre ve içerik olarak yetersiz
bulmaktadırlar. Üniversiteye yeni başlayan öğrenciler henüz bazı şeylerin pek
farkında olmadıklarından bu dersin önemini yeterince kavrayamamakta
dolayısıyla çok verim alamamaktadırlar. Bu derslerin içerikleri teorik bilgiler
uygulama ile desteklenerek, kullanılacak örneklerle ilginç hale getirilecek
şekilde düzenlenmelidir.
Öğretim elemanları tarafından verilen ödev yada araştırma konularıyla
öğrenciler İnternet’de araştırma yapmaya zorlanmalı ve onlara güvenilir bilgiye
ulaşma yöntemleri öğretilmelidir.
Araştırmacılar İçin Öneriler;
İnternet’in akademik başarıya etkileri araştırılmalıdır.
İnternet’in ve İnternet kafelerin üniversite öğrencileri üzerindeki etkileri
araştırılmalıdır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin ancak %37.1’i bazı dersleri İnternet üzerinden
alma fikrine sıcak bakmaktadır. İnternet üzerinden sınav olma fikrine ise
Page 124
110
%42.7’lik bir öğrenci grubu olumlu yaklaşmaktadır. Verilerin birbirine yakın ve
birbirini destekler nitelikte olduğu söylenebilir. Bu bağlamda Uzaktan Eğitim’in
geleceği ve beraberinde getirebileceği sorunlar araştırılmalıdır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %63.4’ü İnternet’in fazla kullanımının kişiye
zarar vereceği fikrinde birleşmektedir. İnternet’in hangi yönlerinin kişilere ne tür
zararlar verebileceği konusunda araştırmalar yapılmalıdır.
Page 125
111
KAYNAKÇA
A Basic Guide to Internet (2003).
(URL:http://www.albany.edu/library/internet/internet.html), 5 Nisan 2003
A Brief History of the Internet (2003).
(URL: http://www.delphi.com/navnet/faq/history.html ), 7 Mayıs 2003.
Affonso, B. (1999). Is the Internet Affecting the Social Skills of Our Children?,
University of Nevada, Reno.(URL:
http://www.sierrasource.com/cep612/internet.html), 15 Şubat 2004.
Akgül, M. (2005). Türkiye İnternet Haftası 2004 Açılış Konuşması.
http://www.internethaftasi.org.tr/hafta04/1204_acilis.php, 12 Nisan 2005.
Akınoğlu, O. (2002). “Eğitim ve Sosyalleşme açısından İnternet kullanımı (İstanbul
Örneği)”, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Sakarya.
Akkoyunlu, B. (1999). “İnternet’in Öğretim Sürecinde Kullanımı”, ODTÜ Bilişim
Teknolojileri Işığında Eğitim Konferansı Bildiriler Kitabı, Ankara.
Akpınar, Y. (1999). “Bilgisayar Destekli Öğretim ve Bilgi Toplumunda İnsan
Nitelikleri.”, Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim Konferansı Bildirileri,
Ankara.
Akpınar, Y. (2001). “İnternet Üzerinde Eğitim ve Etkileşim Sorunları”, Bilişim Kültürü
Dergisi, Sayı:79, TBD Yayınları, İstanbul.
Anadolu Üniversitesi (2003).
(URL: http://cc.anadolu.edu.tr/Egitim/UEgitim/Uzak3.htm), 2003.
Page 126
112
Andrade, J. A. (2003). The effect of Internet on children’s perceived social support,
University of Hartford.
(URL: http://wwwlib.umi.com/dissertations/fullcit/3079160), 10 Haziran 2003.
Ankara Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi (2003).
(URL: http://bid.ankara.edu.tr/start/css/inet-tr-HTML).
Arnett, J.J. (1999). “Adolescent Storm and Stres, Reconsidered”, American
Psychologist, 54, p.317-326.
A Short History of the Web.
( URL: http://www.inria.fr/Actualites/Cailliau-fra.html ), 2003.
Aşkar, P. (Ekim 1997). “Eğitim Sistemini Değiştirmede Teknolojinin Rolü”, Bilim ve
Teknik Dergisi, Sayı:359.
Bakay, M. E. (2001). “Lise Öğrencilerinin İnternet Kullanma Koşulları İle Yeterlik
Düzeyleri ve Öğrencilerin İnternet Kafelere Gitme Koşulları, Yüksek Lisans
Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Bandura, A.(1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs. Prentice Hall.
Baran, A. G., Kuloğlu, C. (2001). “İnternet Cafelerdeki İnternet Kullanımı ve Sanal
Sosyal İlişkiler: Ankara Örneği”, Bilişim Toplumuna Giderken Psikoloji,
Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-24 Mart 2001, Ankara, s.77-87.
Bayhan, V. (2001). “Bilişim Toplumunun Sosyolojik Perspektifi ve Türkiye”, Bilişim
Toplumuna Giderken Psikoloji, Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-
24 Mart 2001, Ankara, s.51-57.
Bayraktar, F. (2001). “İnternet Kullanımının Ergen Gelişimindeki Rolü”, Yüksek Lisans
Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Page 127
113
Bronfenbrenner, U.(1992). Ecological Systems Theory, Six Theries Of Chid
Development: Revised Formulations and Current Issues. London. Jessica
Kingsley Publishers.
Bronfenbrenner, U.(1999). Growing Chaos in The Lives of Children, Youth and
Families: How can We Turn It Around? Madison. Library Technology Group.
Birth of the Internet.
(URL: http://millennium.cs.ucla.edu/LK/Inet/birth.html ), 2003.
Cebeci, Z. ve Bek, Y. (1996). World Wide Web Sayfa Tasarımı ve HTML’ye Giriş,
ADANA.
Chou, C. & Hsiao, M.C. (2000). “Internet Addiction, Usage, Gratification and Pleasure
Experience: The Taiwan College Students’ Case”. Computer&Education, 35;
65-80.
Csikzentmihalyi , M. (1997). Beyond Boredom and Anxiety. San Fransisco. Jossey-
Bass.
Çağlayan, S. (2001). “Enformasyon Toplumu: İnternet Kafelerin ve Kahvehanelerin
Karşılaştırmalı Araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Çağıltay, K. (1997). İnternet, METU Press, Ankara.
Çallı, İ., İşman A. , Torkul, O. (2001). “Sakarya Üniversitesinde Uzaktan Eğitimin
Dünü Bugünü ve Geleceği”, Uluslar arası Eğitim Teknolojileri Sempozyumu,
Sakarya, 28-30 Kasım 2001.
Çelik, Y., Altan, A. (2001). “Ortaöğretim Düzeyinde Görev Yapan Öğretmenlerin
İnternete Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi”, Maltepe Üniversitesi Sempozyum
Bildirisi, s.501-504.
Page 128
114
Davidson , J.(1996). Handling Information Overload. Breathing Space,
(URL: http://www.breathingspace.com/content/view/65/84/), 15.3.2004.
Davis , R.A.(2001). “A Cognitive-Bhevioral Model of PathologicalInternet Use”,
Computers in Human Behavior, 17; 187-195.
Demir, Ö. (1993). Eğitim Terimleri Sözlüğü, Usem Yayınları, Ankara.
Deryakulu, D. ve Eşgi, N. (2001). İnternet Kafelerin Ortam ve Kullanıcı Profili:
“Eğitimde İnternet Kullanımına İlişkin Kullanıcı Görüşleri”, Eğitim
Araştırmaları Dergisi).
Duman, A. (1998). “İnternet, Öğrenim ve Eğitim Üzerine Bir Deneme” Bilim ve
Utopya, Ankara, s.62-64.
Dursun, F. (2004). “Üniversite Öğrencilerinin İnterneti Kullanma Amaçları”, XIII.
Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya, 6-9 Temmuz, 2004.
Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrenci Profili,
(URL: http:// www.iibf.erciyes.edu.tr/genelblg/oprofili.htm), 2003.
Eighmey , J., McCord, L.(1998). “Adding Value in Information Age: Uses and
Grattifications of Sites on The World Wide Web”, Journal of Bussines
Research, 41; p.187-194.
Esgin, A.(2000). “Yeni Bir Bağımlılık Türü: İnternet Kafeler.”, Bilim ve Ütopya. 74;
38-45.
Güvenç, B. (2001). “Bilişim ve Etik”, Bilişim Toplumuna Giderken Psikoloji, Sosyoloji
ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-24 Mart 2001, Ankara, s.121.
Gümüş, N. (1997). “WWW(İnternet)’in , Toplumun ve Bireyin Bilişsel Gelişimine
Etkisi”.
(URL:http://inettr97.metu.edu.tr/bildiriler/gelisim.htm).
Page 129
115
Gürol M., Sevindik, T. (2001). “Fırat Üniversitesi Öğretim Elemanlarının İnternet
Kullanım Düzeyleri ve Görüşlerinin Belirlenmesi”, Uluslararası Eğitim
Teknolojileri Sempozyumu, Sakarya, 28-30 Kasım 2001.
Gürçay, C., Kümbül B. (2001), “İnternetin Sosyal ve Psikolojik Etkileri: İnternet Sosyal
İzalasyon Yaratan Bir Bağımlılık mı?” , Bilişim Toplumuna Giderken Psikoloji,
Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-24 Mart 2001, Ankara, s.165-170.
Heitner, E. I.( 2002). “ The relationship between use of the Internet and social
development in adolescence”, Doktora Tezi, Pace University, Denmark,
Florence.
(URL: http://wwwlib.umi.com/dissertations/fullcit/3065540), 12.3.2004 .
Herring, S. D(2001). “Using The World Wide Web for Research: Are Faculty
Satisfied?”, The Journal of Academic Librarianship, 27(3), 213-219.
Irwin, D.B. (1990), Lifespan Developmental Psychology. Madison. Brown&
Benchmark.
Internet for Historians, History of the Internet (2003).
(URL: http://www.let.leidenuniv.nl/history/ivh/frame_theorie.html ), 12 Haziran
2003.
İDE_A (2003). (URL: http://idea.metu.edu.tr ), 9 Haziran 2003.
İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi (2003).
(URL: http://www.bidb.itu.edu.tr), 18 Temmuz 2003.
İşman, A.(1998). Uzaktan Eğitim, Genel Tanımı, Türkiye’deki Gelişimi ve Proje
Değerlendirme, I. Basım, Değişim Yayınları, Sakarya.
Page 130
116
Jordan, P.W. (2000). The Four Pleasures- A Framework for Pleasures in Design.
Proceedings of Conference on Pleasure Based Human Factors Design. London.
Taylor&Francis.
Kabakçı, I. (2001). “İnternetle Öğretimin Yararları ve Sınırlılıkları”, Uluslararası
Eğitim Teknolojileri Sempozyumu, Sakarya, 28-30 Kasım 2001.
Kabakçı, I. (2001). İnternet’le Öğretim Etkinlikleri ve Anadolu Üniversitesi’nde Bir
Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Karahan, M. ve İzci, E. (2001). “Üniversite Öğrencilerinin İnternet Kullanım Düzeyleri
ve Beklentilerinin Değerlendirilmesi”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:150.
(URL: http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar/150/), 2003.
Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Kaynak, E. (1998). Türkiye’deki Üniversitelerde İnternet’in Akademik Amaçlı
Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
Kaya Z., Önder H. (2001). “İnternet Yoluyla Öğretimde Ergonomi”, Uluslararası
Eğitim Teknolojileri Sempozyumu, Sakarya, 28-30 Kasım 2001.
Kılıç, G. B., Karaaslan H. (1997). “Okullarda İnternet Kullanımı: Avantajları,
Dezavantajları ve Alınması Gereken Tedbirler”, Ankara.
Küçük, M. (2002). “Öğretim Elemanlarının İnternet’i Araştırma Amacıyla Kullanma
Durumları”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim İletişimi ve
Planlaması A.B.D., Eskişehir.
LaRose, R., Eastin, M.S., Gregg, J. (2001). “Reformulating The Internet Paradox;
Social Cognitive Explanations of Internet Use and Depression”, Journal of
Online Behavior, 1; 3-21.
Page 131
117
Life on the Internet: Net Timeline (2004).
( URL: http://www.pbs.org/internet/timeline/index.html), 21.5.2004
Markus, M. (1991). Toward A Critical Mass Theory Of Interactive Media. Newbury.
Park. CA:Sage.
Montgomery, K.(2000). “Youth and Digital Media: A Policy Research Agenda”,
Journal of Adolescent Healt. 27S; 61-68.
Morris, M.(1996). “The Internet As Mass Medium”, Journal of Communication. 46; 16-
96.
Nerd's 2.0.1 - Internet Timeline. (URL: http://www.pbs.org/opb/nerds2.0.1/timeline ),
13.2.2004.
Oral, B. (2004). “Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanma Durumları”, XIII. Ulusal
Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya, 6-9 Temmuz 2004.
Rosengren , K.(1974). Uses and Gratifications: A Paradigm Outlined. In J.
Seferoğlu, S. (2001). “ Öğretmenlerin Bilişim Teknolojilerinin Kullanımıyla İlgili
Görüşleri ”, Uluslararası Eğitim Teknolojileri Sempozyumu, Sakarya, 28-30
Kasım 2001.
Sümer, N. (2001). “İnternet Kullanımının Toplumsal Katılım ve İlişkiler Üzerindeki
Etkileri ve İnternet Bağımlılığı”, Bilişim Toplumuna Giderken Psikoloji,
Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-24 Mart 2001, Ankara, s.29-33.
Soydal, İ. (2000) Web Arama Motorlarında Performans Değerlendirmesi, Hacettepe
Üniversitesi, Ankara.
Taplamacıoğlu, C. , Zihnioğlu, E., Karagöz, İ. “Elektrik-Elektronik Bölümü Öğrenci
Profilleri”, Ankara.
(URL: http://egitim.emo.org.tr/bildiriler/bildiri_2.doc), 10 Temmuz 2003.
Page 132
118
Telekomünikasyon Kurumu (URL:http://www.tk.gov.tr/internethaftasi/internet_nedir.htm), 2003.
Titiz, T. (1997). “Bilgi Toplumu ve İnsan Kaynakları” BT Haber Dergisi, 6-12, 6-12
Ekim 1997, s.137.
Tokman, L. Y. (1999). “Eğitim ve Öğretimde Uzaktan Erişim”,
(URL: http://inet-tr.org.tr/inetconf5/ bildiri/Leyla-Tokman.html, 1999).
Tonta, Y. (1999). “Bilgi Toplumu ve Bilgi Teknolojisi”, Türk Kütüphaneciliği, 13(4),
s.365-375,.
Töreci, E. (2001). “Bilişim ve Etik”, Bilişim Toplumuna Giderken Psikoloji, Sosyoloji
ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-24 Mart 2001, Ankara, s.115.
Trevino, L.K., Webster, J. (1992). “Flow in Computer-Mediated Communication”,
Communication Resources, 19; 539-573.
Tuna, M. ve Özsoy, U. (2003). “Türkiye’de Üniversitelerde İnternet Kullanımı”,
(URL: http://inet-tr.org.tr/inetconf6/tammetin/tuna-tam.doc), 22 Ağustos 2003.
Turgay, C. (2001). “İnternette Bilgi Kirliliği”, Bilişim Cumhuriyeti, 19.11.2001.
Uçak, N. (1997). “Bilim Adamlarının Bilgi Arama Davranışları ve Bunları Etkileyen
Nedenler” , Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Ankara.
USC Annenberg School Center For The Digital Future (2004). The Digital Future
Report,
(URL: http://www.digitalcenter.org), 12 Nisan 2005.
Page 133
119
USENET History.
(URL: http://www.vrx.net/usenet/history ) , 28 Ağustos 2003 .
Varol, A. (1998). “İnternete Genel Bakış”
(URL:http://www.egitim.aku.edu.tr/fullt1.htm), 25 Temmuz 2004
Vural, Y. F. ve Ark.(2001). “İnternet Ortamında Eğitimin Yararları ve Sorunları”. TBD
Bilişim, Sayı:76, Ocak 2001.
Walther, J.B.(1992). “Interpersonal Effects in Computer-Mediated Interaction: A
Relational Perspective”, Communication Research. 19; 52-90.
Yalın, A. (2001). “ Çocuklar ve İnternet”, Bilişim Toplumuna Giderken Psikoloji,
Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, 23-24 Mart 2001, Ankara, s.33.
Yankelovich , P. (1995). Cybercitizen: A profile of Online Users.
(URL: http://www.yankelovich.com/cyber/Findings.htm).
Yetim, N., Güler, E.Ç. (2000). “Bilgi Teknolojilerinden Yeni Yararlanma Biçimleri
Olarak İnternet Cafeler.” III. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Eskişehir.
Zakon, R.H.(2004). Hobbes' Internet Timeline v8.0
(http://www.zakon.org/robert/internet/timeline/). 12.11.2004
Page 134
e
EK-1 120
Çukurova Üniversitesi'ndeki Internet Kullanan Ögrencilerin Profilini Çıkarmaya Yönelik Anket
Sevgili öğrenciler, Bu anket, Üniversitemizde İnterneti kullanan öğrencilerin profilini çıkarmaya ve beklentilerini belirlemeye yönelik yapılan bilimsel araştırmaya bilgi toplamak için hazırlanmıştır. Lütfen cevabı size uygun seçeneğin yanına (X) işareti koyarak belirtiniz.
Araştırmada elde edilecek bulguların geçerliliği sizin anketi cevaplamadaki içtenliğinize bağlıdır. Vereceğiniz bilgiler sadece bu araştırmada kullanılacaktır. Anketten geçerli ve güvenilir sonuçların elde edilebilmesi için, lütfen hiçbir soruyu boş bırakmamaya çalışınız.
Araştırmaya yapacağınız katkılar için teşekkür ederim. Ayşe TEKDAL
BÖLÜM I 1- Fakülteniz(Örn. Eğitim Fak.)
2- Bölümünüz(Örn. Bilgisayar ve Öğr.Tekn.) 3- Sınıfınız(Örn. 2.Sınıf 2.Öğretim)
4- Cinsiyetiniz [ ] Kız [ ] Erkek 5- Evinizde İnternet bağlantınız var mı? [ ] Evet [ ] Hayır
6- Evinizde bilgisayarınız var mı? [ ] Evet [ ] Hayır
19 v
e al
tı 20
-21
22-2
324
-25
26 v
e Ü
stü
7- Yaşınız
200
ve a
ltı20
1-30
030
1-40
040
1-50
050
1 ve
üst
ü
8- Öğrenci olarak aylık ortalama gideriniz (Milyon TL)
3 ve
altı
4-6
7-9
10-1
2 13
ve
üstü
9-Haftalık İnternet kullanma süreniz ortalama olarak kaç saattir?
Ken
di k
endi
mA
rkad
aşla
rdan
Öze
l Kur
sta
Oku
lda
Üni
vers
itede
10- Bilgisayar kullanmayı nasıl öğrendiniz?11- İnternet kullanmayı nasıl öğrendiniz?
1 ve
altı
1-2
yıl
3-4
yıl
5-6
yıl
7 ve
üst
ü
12- Kaç yıldır İnternet kullanmaktasınız?
Page 135
EK-1 121
BÖLÜM II Bilgisayar yazılım ve donanımına ilişkin bilgi düzeyinizi işaretleyiniz.
Hiç
bilg
im y
ok
Az
bilg
im v
ar
Ort
a
İyi
Çok
iyi
1- Bilgisayarla ilgili temel kavramlar
2- Bilgisayar donanımı
3- İşletim Sistemleri ( Örn. Windows)
4- Kelime İşlem Programları ( Örn. Word)
5- Hesap Tablosu Programları (Örn. Excel)
6- Sunum Programları (Örn. Powerpoint)
7- Veritabanı Programları ( Örn. Access)
8- Web Sayfası geliştirme ( Örn. Frontpage)
9- World Wide Web (WWW) Kullanımı
10- Arama Motoru Kullanımı
11- E-posta (e-mail) kullanımı
12- Sohbet ( Chat) kullanımı
13- Visual Basic Programlama Dili
14- Delphi Programlama Dili
15- Fortran Programlama Dili
16- C++ Programlama Dili
17- Perl Programlama Dili
18-PHP Programlama Dili
19- HTML ile web sayfası tasarlayabilme
20- Java ile web sayfası tasarlayabilme
Page 136
EK-1 122
BÖLÜM III İnternet'in sunduğu servis hizmetlerini hangi sıklıkta kullandığınızı
lütfen işaretleyiniz.
Hiç
Çok
az
Ara
sıra
Sık
sık
Her
zam
an
1- Elektronik Posta(E-mail)
2- Instant Messaging(Yahoo ve Windows Messenger gibi..)
3- Oyun / Sohbet ( Chat)
4- Haber grupları/Listeler(Newsgroups/Listservers)
5- Web’de gezinti
6- Arama Motorları(Search Engines)
7- Bilgi / Haber
8-Telnet
9- Ftp
10- Araştırma(Research)
Page 137
ı sağlar.
ıyorum.ıyorum.
ğlar.
ıdır.
lanırım.
ştirir.
ğı
ı
ır.
EK-1
BÖLÜM IV Aşağıdaki cümlelerin herbirinde sizin görüşünüzü yansıtan seçeneği işaretle
yin
iz.
Kes
inat
ıı
rum
likle
Klm
yo
1. İnternet, benim daha üretken çalışmam 2. İnternet sayesinde kendi kendime öğrenebilirim.
3. İnterneti tam olarak kullanabildiğime inan 4. İnterneti ödev ve ek kaynaklar bulmak için kullan
5. İnternet kullanmak beni korkutmaz. 6. İnternete gereksinim duymadan derslerimde başarılı olabiliyorum.
7. İnternet kullanırken bir problemle karşılaştığımda kendi kendime çözebiliyorum. 8. İnternet benim daha ilginç ve yaratıcı işler yapmama olanak sa
9. İnternet kullanırken rahatlıyorum ve eğleniyorum.10. İnternetin gereğinden fazla kullanımı kişiye zarar verir.
11. İnternet hızlı ve etkin bir bilgi edinme arac12. İnternet kullanmak hayat standardını yükseltir.13. İnternet üzerinden sınav olmaktan hoş
14. Notlarımı İnternet üzerinden öğrenmeyi tercih ederim.15. İnternet bireyin vizyonunu geli
16. İnternet, bireylerin mesleki gelişimlerine katkıda bulunur.17. İnternet'teki içeriğin eğitim için kullanılabilecek güçlü ve zengin bir bilgi kayna
olduğunu düşünüyorum.18. İnternet'teki içeriğin çoğunluğunun İngilizce olması, İnternet'in eğitim amaçl
kullanımının önündeki en büyük engeldir.9. İnternet'ten yararlanabilmek için, okullardaki İngilizce öğretimine ağırlık verilmelidir.
20. Okullarda bilgisayar ve İnternet kullanımını yaygınlaştırmak devletin görevidir.21. İnternet üzerinden yayınlanan bilgilerin doğruluğu ve geçerliği sorunu bu
teknolojinin eğitimde güvenilir bir kaynak olarak kullanılabilirliğini sınırlamaktad22. İnternet üzerinden sohbet etmeyi birisiyle karşılıklı sohbet etmeye tercih ederim.
23. İnternette kaynak araştırmak, kütüphanede araştırmaktan daha çok hoşuma gider.24. Fakültede aldığımız Temel Bilgi Teknolojileri derslerini, İnternet'i daha rahat ve
bilinçli kullanmak için süre ve içerik olarak yeterli buluyorum.25. Bazı dersleri İnternet üzerinden almak isterim.
Anket bitti. Katıldığınız için tekrar teşşekür ederim.
Page 138
125
ÖZGEÇMİŞ A-KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı: Ayşe TEKDAL Doğum yeri ve Tarihi: Tarsus – 29.01.1963 Uyruğu: T.C. Medeni hali: Evli – 2 çocuk Adres: Ev : Ziyapaşa Mah. 13. Sk. No:3 Halide Hanım Apt.
Kat:7 No: 13 Seyhan-Adana İş : Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 01330 Balcalı-Adana e-mail: [email protected]
Telefon: Ev : 0 (322) 459 60 83 İş : 0 (322) 338 66 88 - 2945 / 17
B-EĞİTİM: 2001-2005 Yüksek Lisans Üniversite/Fakülte Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim
Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı 1982-1987 Lisans Üniversite/Fakülte: Ç.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Mühendisliği Böl. 1970-1981 İlk ve Orta Öğrenim Lise: Cumhuriyet Lisesi / TARSUS Ortaokul: Barbaros Hayrettin Ortaokulu / TARSUS İlkokul Dumlupınar İlkokulu / TARSUS C-İŞ DENEYİMİ: 2005- Ç.Ü. Eğitim Fak. Bilgisayar ve Öğr. Tek. Eğ. Böl. Yapılan İşler: 1. İnternet ağ yönetimi
2. Yazılım destek ve yönetimi 3. Donanım destek ve yönetimi 4. Personel eğitimi (Ofislerde bilgisayarı daha aktif ve verimli
kullanmak için.)
1988-2004 Ç.Ü. Bilgisayar Bilimleri Uyg. ve Arş. Merkezi Ünvan: Yapılan İşler:
Fizik Mühendisi IBM 4361 Mainframe sisteminde yüklü bulunan programlama dillerini(PL/1, Basic, Fortran ) kullanarak aşağıdaki projelerde aktif görev aldım: 1-PTT tahsilat, tahakkuk ve faturalama işleri Hatay Bölge sorumlusu. 2 -Türkiye Elektrik Kurumu tahsilat, tahakkuk ve faturalama programlarının yazılması ve işlerin Hatay Bölge sorumlusu .
Page 139
126
5-Avukatlık bürosu otomasyon programlarının yazılması. 6-Adana Büyük Şehir Belediyesi Araç Takip otomasyonu programlarının yazılması. 7-Üniversitenin çeşitli bölümleri için Web sayfalarının tasarımı ve programlanması. 8-Yüksek lisans ve doktora öğrencileri için açılan MS Windows 9x, MS Word, MS Excel derslerinin verilmesi. 9-Eğitim Fakültesinin çeşitli bölümlerine MS Dos, Basic, Dbase ve Lotus derslerinin verilmesi. 10-İnternet konusunda Akademik personele eğitim kurslarının verilmesi. 11-Mesai dışında BBUAM tarafından dışarıya verilen kurslarda programlama dilleri ve paket program derslerinin verilmesi. 12-TEDAŞ personeline DOS, Windows, Word ve Excel kurslarının verilmesi. 13-MEB Formator öğretmen yetiştirme kurslarında DOS, İleri DOS, Windows, Word, Excel, Dbase, Basic, Virüsler, Donanım, Internet, Web Tasarım derslerinin verilmesi. 14-Internet kullanıcılarına Digital Alpha Server 1000 üzerinde hesap açılması.
1987-1988 Baran Meslek Kursları Ünvan: Yapılan İşler:
Bilgisayar Öğretmeni. Bilgisayar Operatörlüğü ve Programcılığı Kursu’na devam eden öğrencilere DOS, Basic, Cobol, Fortran derslerinin verilmesi.
D-BİLGİSAYAR DENEYİMİ: Donanım:
Süre:
Deneyim:
IBM 4361 Mainframe 6 yıl Detaylı Bilgi PC 12 yıl Detaylı Bilgi Digital Alpha Server 1000 1 yıl Yüzeysel Bilgi Yazılım:
Süre:
Deneyim:
DOS 12 yıl Detaylı Bilgi Windows 3.1 5 yıl Detaylı Bilgi Windows 95 4 yıl Detaylı Bilgi Windows 98 2 yıl Detaylı Bilgi Unix/Linux 1 yıl Yüzeysel Bilgi VM, CP 8 yıl Detaylı Bilgi Basic 8 yıl Detaylı Bilgi Fortran 3 yıl Detaylı Bilgi Cobol 6 yıl Detaylı Bilgi PL/1 5 yıl Detaylı Bilgi
Page 140
127
HTML 4 yıl Detaylı Bilgi JavaScript 6 ay Yüzeysel Bilgi Lotus 1-2-3 2 yıl Detaylı Bilgi Dbase 10 yıl Detaylı Bilgi Novell Netware 6 yıl Detaylı Bilgi PhotoFinish 3 yıl Detaylı Bilgi Adobe Photo Shop 1 yıl Yüzeysel Bilgi Lview 1 yıl Detaylı Bilgi Hijack Pro 1 yıl Detaylı Bilgi ReVol Web 1 yıl Detaylı Bilgi