CUERPODZL
DERECHOPUBLICLDO POR LOS !RKNO3 POR
R'0 MANO
A DOBLE TEXTO, TRADUCIDO Al CASTELLANO DEL LATINO
KRIEGEL, 1IERMANN Y OSEHBRGGENCON LAS VARIANTES DE LAS
PRINCIPALES EDICIONES ANTIGUAS Y MODERNAS Y CON NOTAS DE
REFERENCIAS
D. ILDEFONSO 1.. GARCA DEL CORRALR4oenei&do o Dsruh10 Civil
y Ca2ntoo y en ?ilmfla y L.tr. y Abegdo los t1itre. Co1.gi*i de
3roi10 y Z4zI4
SEGUNDA PARTE Revisado el texto latino por D. EMTLIO BERMANN
CODIGOTOMO
BARCELONA JAIME MOLINAS, EDITOR -VALENCIA, NMERO 3$
1882
ap. Disxto X.rountllD Urt.i, 212 biB*ZCT.OA
EXPLICACIN DE LAS ABREVIATURASCodex bibliothecaeUniversltalis
Lipsiensis Paullnae. 888. Codex bibliothecae tjnlversitatis
Lipsiensis Paulinae. 884. Codex bibliothecae publicae quondam
CapitalBamborgeusis. Codex liafnlensis bibiotheoae Mao'nae Regiae.
Oodexbibliotheeae Uni'versitatis (oU1ngensis. Codex reseriptus
Capital! Cathedxalis Veronensis. Oodex bibliotheoae capitutaris
Pitorieueis. Codex bibliothecae Montis Casia!. Codex btbliothecae
Vaticanae. Codex hibliotheeae Regiae Parisiensis. Codex
bibliothecs.e Universitatis Reg'iomontauae. Codex bibliothacae
Wallcarodtianac. En los nueve primeros Libros denota editibnem
horum librorum pruflCLL)em, quae a. MCDLXXV. ex offlcina
Seholiferlana prodlit; en Los tres ltimos libros, editionem itidem
prineipcm, qua h. libri ex eadem ofif cina a. MCDLXXVH, publicati
sant., Editio priorum noveni librorum, quae a. MCDLXXV. Nurembergae
ex offlciecl. Nby....... na loanuts Senenacliniid prodiit, fol.
mal. a Oreg. Haloandro Ha! . ......... Codicie Dii. Instinlani -ex
repet. praelect. libri XII. purgati recognitique. Nnrembergae 1530
fol. nita. niendis repurgati et Ruso ............. Codicio Dii.
Iusthniaui -.- ex repet. praelect. libri XII. notis illustrati. L.
Bssardo auctora. Lugduni 1561. fol. Iac. Cuiali ad tres postremos
lib. Cod. Dii.. lustiniani Oomnientarh. LugGui ...... duni. 1562.
4. Cis. ed. Fabrot. Editlo quae iiter Cuiacil Opera a Fabroto
collecta et edita babetur. emendarepe. pracloet. Ubri XII. Antoni
Contii Con. 62. Codicie Dn. Instiniani tionfl)as repuratL.
Pariglis. 1562. 8. Oo'nt. 66. Codicie Dn. lustiniani repet.
praelecti libri XII. Aceursil conunentarlis et Antonul Contil
annotationibus illustrati. Parisiie. 1566. fol. Cont. 71.....
Codicio Da. luatuniani repct. praeleci. libri XII. (Antonio Contio
editore). Lugduni. 1571. 12. Cont. 78 repet. praelect. libri XII.
,Ajecursii conimeutarliS et Codicie Da. Iugtuniani annotatiinibns
illustrati. Parigii&. 1576. fol. me.1. untonil Contil ont
........ Quatuor Contil e.itjOne8 d aa. 1562. 1566. 1571. 1576.
Codicie Dii. Instunlani repet. praeleel. libri XII. -opera et
diligelitia L. Charondee. Antverpiae. 1575. fol. studio co
diligentia liii. Pac...... 'Codicis Dn. Iiistinhuui repet.
praeleet. libri XII. Pacil. (Genevae). 1580. fol. Codicem repet.
praelect. Eip...... Corporis iuris cvilis tomas alter. Imp.
lustinlani complect.eus. .Ailonnavtt nc euravit G. A. 5pangenberg.
Gottungae. 1797.4. 8k ...... Corporis jurie civilis cura J. L. G.
Beck (Lipsiae. 1829. '4.) Sectio II. D. Iii.stininni Codicie repet.
praelect. Libri I-XII. Greq. C......egoriani Codicio fragmenta, cd.
u libro: Jurisprudeutia vetas Ante-lustinianea-cum notis
Schultungii. Editio nova-praefatus set &yrer. Lipsiae. 1787. 4.
Editione Eaenellana, otatim postquarn ad me pervenit, nene sum,
idque mcx post edi cocptum menm opus factum set. Tituli ex corpore
Hermogeniani Codicio, quos ad Schultlngil, mex ad Hacnclii
editionem contuli. Codex Theodosiauue eum perpetuis commcntariis
1:ae. (othofredi. EdUjo noTh. C. 6 T/ieod. C, va variorumque
observationibus aii.cta qitibus anas ad.Iecit loan. Dan. Ritter.
Lipsiae. 1786 1745. VI. Tomi. fol. Haeneii etlam editionem contuli,
simulas aliquis sine f.seiculus prodlisset. Ad priores quinque
libros Wenckii quoque editio colls.ta set. Nov. Theod. Marc...
Novellae Oonstitutt. Imperatorum Theodosii, Valentunlani, Martlani,
'Maloriani, Severi, Leonis et Anthemui opera et studio Ritteri, in
Theodosiani Cod. edit. Gothofredo Bitterlana Tomo VI. la numeris
sungularum Nov. allegandis secutus sum sarum seriem la libro: las
Civile Ante-lustiniaHugo. Berolmi. a soeletate Ictorum curatum.
Praefatus set nenia 1815. 8. T. II. Vatic. fra9m. Iuris civilis
antelustinianel Vaticana fragmenta -recognovit -de Bnchholtz.
Reolmonti Bornes. 1828. 8. Coflatio..... U'. DjuLex De sive
Mosaicaruni et Romanarum legwn collatio edidit me, B')nnae. 1838.
8., ms. PI. 1 me. Pl 2 mi. Bg .; mg. Hfn ...... me. G ..... me.
Veron. me. Piet..... me. Casi me, Vat..... me. Pari8 me. Rg. 1 me.
Rg. 2 ecl &hf....... . . . .. .. . . . . . . . . . -
Consultatio elve Consuitationes veteris cuiusdam lurisconsuiti
Cura Eduardi Pugge, tu libro: Corpus iuris Eom. Antelust. consilio
professorum Bonnensium. Fascie. I. Bonnae 1835. 4. Auct. fin. reg.
Constitutiones Ixnperatorum ex flnium regundorinn aueto$bus, cd. in
libro: Tus civil Anteiust. Prtus est Hugo T. II. PF"tus Basilicorum
libri LX. cd. O. A. Pabrotus. Paris. 1647. VII. Tomi. fol. Libros
XII. priores ajiegavi ad Heimbachianaiz editionem, que etiam allis
locis usus ruin, si qui plures cine faseiculi, dum Codicem
ela.borabam, prodlrent. CoU. 25. cap." . Collectio 25 capitulorum,
ex que constitutiones ci Codicc haustas edidit Ant. Augustinus in
collect. grace. const. Codicie. Xntegram Col!eetionem mmc edidit G.
E. fieimbach in Anecdotorum Tomo U. (Lipsiae 1840. 4.) p. 145 sqq.,
quern Iibrum tantum In Notis recogniti operis reepicere potul. CoU.
cOust. eccl. Colleetio constiutionum eeclesiasticarum, cd. in
VoS111 et Instelli Bibliotheca iuris canonici voteris. T. U. p.
1217 sqq. (loannis) Hornee.. (Ioanns Seholastici) Nomocanon, cd. in
Votilli et Instelli Bibliotheca etc. T. U. p. 603 sqq. F1&otii
3'ornoc. (Photli) Nomocanon, ed. jo VoIli et Iust,elli Bibliotheca
etc. T. IT. p. 78 sqq. S'ynopsi8..... Ex llbrorum edite per Iosn
Leunclaiuin. Ecloga sive Synopsis Baaileae. 1575 fol. HarinenopuL.
Constantini Harnenopuli Manuale leguin, cd. Reitz 111 Thesaur.
Meerman. T. VII. Ecloqa. Ecloga (Basilil) ed. in libro: Lcunelav.
tus GraecoRomanum T. II. p. 79-134.. 4tanatae Synopszs MichaSlis
Attaliatae opus de Jure etc., cd. tu libro: Leuuclav. me Graeco
Bomannen. T. II. p. 1-79. Eustat/uus, interprete loanne Libar
Eustathii Antecessoris de temporalibus intervalile Leunclavio lo
Cuiacli Opp. prior. (cd. Pabrot. T. I. p. 550 sqq. A medio li. bro
III. Codicia nene sum editioe quam, paravit O. E. Zachariae.
HeideLberg. 1836. 8. Cali. n8. lsd. Collectio canonum Anselmo
dedicata, collata ad. III Haenehi apographum codicie Bambergensis.
neem,. Lucenx. Aneelini Lucensis collectio canonum, coHete ad ifi
Haenelii apographum codieje Parisieneis ex blblioth. S. Germani.
Ivoms Decr. Ivonis Decretum, cd. in Opp. cd. Pronto. Paris. 1647.
fol. Ivonzs Pcjnnorrn Ivonie Pannormia cd. Seb. Brant. Basileae.
1499. 4. .Decret. Grat.... Decretum Gratiani, ab initio eollatum ad
editionem I. H. Biihnieri, deinde ad Richteriauam, postquaLu.haec
tu lucein integre edite erat. 8. Perus...... lustiniani Codicie
Summa Perusina, cd. G. E. Helmbach ja Anecdotorum tomo II.
.(Lipsiae 1840. 4.) Hace Summa a ltbr. VI. titulo XXVII, ad
editionis mae subsidie aecessit. FetriEzcept. l ey. Rom Petri
exceptiones Iegnn Romanorum lo: Y. Savlgny Geschichte d. E15m.
Reehts im Mitt.elalter. T. II. p. 321 sqq. (cd. 2). .2W. Vacarjus
Vacan! 1ber ex universo enucleato jure exceptne. Ex hoc cos tantum
adhibore potrd locos, qui 1euntnr ap. Wenckium jo libro: Magister
Vacanius, sae 1820. 8., et ap. t)irksenium in libro: Civilistlsehe
Abhandl. (Berlin, T. II. p. 824 sqq. zo...... Comuiejitarius. Ex
biAzonia ad singulas leges XII. librorn.m Codicis bliotheea Ant.
Contil. In offlcinn lacobi Stoer et Franc. Fabri Lu.gdunensir.
1596. 4. Alciat..... Alciati in tres posteriores Codicie libros
Annotationee, in Opp. T. III. Basilene 1562. fol. var. 1.gl.....
Variante de La lectura, tomada de la glose ordinaria. ecl Cod.
Ltcgduneneis. Codicie lib. 1X ad vetustiesimorum exemplanum fidem
recogniti. Adiectaa sunt jo initio operis leges aliquot (aecae.
Lugduni ap. Hugo a Porte. 1551.4. AwL. ugus. Coil. Constitutionum
graecaruiu Codicie lustiniani Imp. ColleAnt. Augustini ctio et
Interpretatio. Ilerdae 1561. 8., et in Operum tomo II. (Lueae.
1766. fol.) p. 147 sqq. Cuiac. Obra..... Inc. Cuiacli Observatiomim
libni XXVIII. in Opp prior. (cd. Fabrot.) T. III. Cuiac. in
Paratiti. Iac. Cuiacli Paratitla jo libr. IX. Cod. lustinlain in
Opp. prior. (cd. Fabrot.) T. II. P. 1. Lctcnclau. Acjnot. ad Cod.
Leunclai dnotationes ad libros Codicie lustiniani, cd. eum Synopsi.
P. 96e Leunciav. Natal. Leunclayii Notatorum libri II. cd. lii
VoSili et lustdlli Bibliotheca etc. T. p. 1421 eqq. MS. mme.
Manuscrito 6 manuscritos, cdice 6 cdices. ed...... Edicin
ediciones. S. det Tr.. Nota del traductor.onsuUaf,io. . . . . . . .
. . . . . . . . .
1.
-
-
-
-
-
.
.
.
.
.
.
.
NDICE DEL TOMO CUARTOCDIGOPginas
Explicacin de las abreviaturas .........................5 De
novo codice ciondo (De la formacin del nuevo cdigo) . . . . . . . .
. . . . . . . 7 De Justinianeo codice confirmando (De la
confirmacin del cdigo Justinianeo) .......9 De emendafione codicis
Iustinianei et secunda cinc editione (De la correccin del cdigo
Justinianeo y de su segunda edicin) .........................11
Libro !riffleroTft.uloa
1.De summa Trinitate, et fide catholica) of ut nemo de ea
publico contendere audeat (De la Trinidad altsima, y de la fe
catlica, y de que nadie se atreva discutir 15 sobre ella en pblico)
....................... 11.De sacrosanctis ecolcsiis et de rebus et
.privilegiis earum (De las sacrosantas iglesias, y de sus bienes y
privilegios) .................. 111.De episcopis, of ciencia, et
orphanotrophis, et xenodochis, et brephotrophis, cf ptochotrophis,
et aseeteriis, cf monaehis, et pnivilegiis eorum, et castrensi
peculio, cf de redimendis captivis, cf de nuptiis clericorum
vetitis sen permiseis (De los obispos, y de los clrigos, y de los
encargados de los asilos ie hurfanos, de peregrinos, de expsitos)
de pobres, y de las casas do ascetas, y do los moikjes, y de sus
privilegios, y del peculio castrense, y de la redencin de cautivos,
y de las 45 nupcias de los clrigos prohibidas 6 permitidas)
............. IV.De episcopali audientia, et do diversis capitulis,
quae ad inc curamque cf revenentiam pontificalem pertinent (De la
audiencia episcopal, y de los diversos asuntos 90 que al derecho,
cuidado y reverencia pontifical competen) ......... V.De baereticis
cf manichaeis cf samaritis (De los hereges y de los maniqueos y de
los samaritanos) , ........................ 110 VI.--Ne sanctum
baptisma iteretur (De que no se repita el santo bautismo) .......26
VII.De apostatis (De los apstatas) .................... 127
VIII.Nemini licero signum salvatonis Christi humi, vol in silice,
vel in marmore ant injecuipere, ant pingere (De que t nadie sea
lcito esculpir pintar en tierra, piedra mrmol, el signo de Cristo
salvador) ............... 130 IX.De indaeis et coeLicolis (De los
judos y de los celicolas) ........... 130 X.Ne christianum
mancipium haereticus, vol paganus, vol judaeus habeat vol deat, vol
circumcidat (De que el herege, pagano, 6 jadio, no tenga, ni posea,
ni circuncide un esclavo cristiano) ................... 135 XLDe
paganis, sacrifi cija, et teniplis (De los paganos, de los
sacrificios, y de los templos) .............................
135
702Ttuloa
INDICE Pginas
XII.De his, qui ad ecciesias confugiunt, vol ibi oxclamaut (De
los que se refugian en las iglesias, 6 en ellas piden auxilio) . .
. . . . . . . . . . . . . . . . XIII.--Do his qui in ecclesiis
manumittuntur (De los que en las iglesias son manurnitidos)
.............................
140145
XIV.De legibus, et constitutionibus principum, et edictis De las
leyes, de las constituciones de los prncipes, y de los edictos)
................. 145 XV.De mandatis principum (Po los mandatos de
los prncipes) .......... 149 XVI.De senatusconsultis (De los
senadoconsultos) ............... 150 XVII.De vetere jure
enucleando, et do auctoritate iuris prudentium, qui in Digestis
referuntur (De la aclaracin del antiguo derecho y de la autoridad
de los jurisconsultos, que en el Digesto se mencionan)
................ 150 XVIII.De iuris et facti ignorantia (De la
ignorancia de derecho y do hecho). . . . . . 165 XIX.De precibus
Iinperatori offerendis, et de quibus rebus supplicare liceat, vol
non (De las peticiones que hayan de hacerse al Emperador, y sobre
qu sea, 6 no, lcito suplicar) ........................... 167
XX.Quando libellus priicipi datus litis contestationem faciat
(Cundo sirve do contestacin de la demanda la splica presentada al
prncipe) .......... 169 XXJ.Ut lito pendente, vol post
provocationem, ant defiuitivam seuteutiam nulli liceat Imperatori
supplicare (De que nadie sea licito suplicar al Emperador,
pendiente el litigio, 6 despus de la apelacin, do la sentencia
definitiva) ....... 169 XXILLSi contra ius, vol utilitatem
pablicam, vol por mendacium fucrit aliquid postulatura vol
impetratum (De si se hubiere pedido impetrado algo contra derecho,
contra la utilidad pblica, 6 por falsa alegacin). . . . . . . . . .
. . . . 170 XXIII.De diversis rescriptis et pragmaticis
sauctionibus (De las diversa3 clases de rescriptos y pragmticas
sanciones) .................. 171 173 XXIV.De statuis et imaginibus
(De las estatuas y de las imgenes) ........ 174 XXV.De lije, qui ad
etatuas conf ugiunt (De los que se refugian en las esttuas). .
XXVI.De officio Praefecti Praetorio Orientis et Illyrici) (Del
cargo de Prefecto del Pretorio de Oriente y de Iliria)
..................... 174 XXVII.De officio Praefecti Praetorio
Africae, et do omni eiusdem dioeceseos statu (Del cargo do Prefecto
del Pretorio de frica, y de toda la organizacin de la misma
dicesis) ............................ 175 XXVIII.De officio
Praefecti TJ'rbi (Del cargo de Prefacto de la Ciudad) ........ 185
XXIX.De offieio Magietri militum (Del cargo de General de las
tropas) ........ 186 XXX.De officio Quaestoris (Del cargo de
Cuestor) ................ 188 XXXI.De officio Magistri Officiorum
(Del cargo de Maestre de los Oficios) ........ 189 XXXII.De offlcio
Comitis sacrarum largitionum (Del cargo de Conde de las sacras
mercedes) ............................. 190 XXXIII.De officio
Comitis rerum privatarum (Del cargo de Conde de los bienes
privados) . 191 [XXXIV.De officio Comitis Sacri Palatii (Del cargo
de Conde del Sacro Palacio) ]..... 192 XXXIV.De officio Comitis
Sacri patrimonii (Del cargo de Conde del Sacro patrimonio) 192
XXXV.De offieio Proconsulis et logati (Del cargo do Procnsul y del
de Legado) . . 193 XXXVI.De officio Comitis Orientis (Del cargo de
Conde del Oriente) ......... 193 XXXVII.De offico Praefeoti
Augustalis (Del cargo de Prefecto Augustal) ....... 194 XXXVIII.De
officio Vicarii (Del cargo de Vicario)................... 194
XXXIX.De oflicio Pra torum (Del cargo de los Pretores)
.............. 195 XL.--De oflcio Rectoris provincias (Del cargo de
Gobernador de provincia) ..... 196 XLI.Ut nulli patrias suae
administratio sine epeciali permiesu principie permittatnr (De que
nadie se le permita, sin especial autorizacin del prncipe,
desempear cargo administrativo en su patria) .................. 199
XLILDe quadrimenstruis tam civilibus quam militaribus brevibus (De
los estados cuatrimestrales, tanto civiles, como militares)
............... 200 XLIII.De officio Praefecti Vigiluni (Del cargo
de Prefecto de los Vigilantes) ..... 200 XLIV.De officio Praefecti
annonae (Del cargo de Prefecto de las provisiones) 200 XLV,De
officio civilium iudicum (Del cargo de los jueces civiles)
..........01 XLVI.De offioio militarium iudioum (Del cargo de los
jueces militares) . . . . . . . . 201
INDICE Ttulos
703Pginas
XLVII.Ne comitibus re militaris vol tribunis lavacra praestentur
(De que no se presten bufos los condes militares ni . los tribunos)
.............. XLVIII.De officio divorsorum iudicum (De] cargo de
los diversos jueces)........ XLIX.Ut omnes iudices, tam civiles
quam militares, post administrationem depositam per quinquaginta
dies in civitatibus vol certis locis permaneant (De que todos los
jueces, asi civiles como militares, permanezcan, despus de haber
cesado en su administracin, cincuenta das en las ciudades, 6 en
determinados lugares). L. De officio eius, qui vicem alionius
iudicis vel praesidis obtinet (De! cargo de aquel que sustituye
algn juez presidente) ................ LI.De assessoribus, et
domesticis, et cancellariis iudicum (De los asesores, de los
domsticos, y de los cancilleres de los jueces) ...............
LIS.De annonis et capitu administrantium, vol assessorum, aliorumve
publicas sollicitu-. dines gerentium, vel eorum, qui aliquas
consecuti sunt dignitates (De las annonas y raciones de caballo de
los que administran, 6 de los asesores, 6 de otros que ejercen
cargos pblicos, 6 de los que consiguieron algunas dignidades)......
LIII.De contractibus iudicum, vel eorum, qui sunt circa eos, et
inhibendis donationibus in eos faciendis, et no administrationis
tempere proprias aedes aedificent sine senetione pragmatica (De los
contratos de los jueces, 6 de los que estn cerca de ellos, de la
prohibicin de donaciones que se les hayan de hacer, y de que
durante el tiempo de su administracin no edifiquen casas propias
sin una pragmtica sancin)............................ LIV.De modo
mulctarum, quae a indicibus inttiguntur (De la tasa de las multas
que se imponen por los jueces)......................... LV.De
defensoribus civitatum (De los defensores de las ciudades).........
LVI.De magistratibus muncipalibus (De los magistrados municipales)
....... LVII.De officio luridici Alexandriae (Del cargo de Jurdico
de Alejandra)......
202 203
14,11. 1 14
210
211 212 213 216 216
Libro Segundo219 221 222 228 237 238 240 246 252 253 253 254 257
264
1.De edendo (De la produccin enjuicio) . . . . . . . . . . . . .
. 11.De in ius vocando (De la citacin It juicio) .............
lH.De pactis (De los pactos) ...................... IV.De
transactionibus (De las transacciones) ............. V.De errore
calculi (Del error en el clculo).............. VI.De postulando
(Del abogar) .................. 1111._De advocatis diversorum
iudjciorum (De los abogados de los diversos
tribunales)........................... V1l1.De advocatis diversorum
iudicum (De los abogados de los diversos jueces) 1. ix [VIII.De
advocatis fisci (De los abogados del fisco) ............ X' 1XJ.De
errore advocatorum vol libellos sen preces concipientinm (Del error
de los abogados que redactan las demandas 6 splicas) .........
CI()-4.7t qnae desunt advocatis partiurn, judox suppleat (De que el
juez suple lo Os de las partes) ............. rogatur (Por qu
causas se impone la infamia) rocuradores) ... ............ ocinium
litigantibus praestare vol actiones in les sea licito It otros ms
pudientes prestar su 6 transferirse It si las acciones) .......
Bine titule praediis affigunt, vol eorum nomine los que titulan sus
predios con el nombre de en sus pleitos se sirven de los nombres de
ellas). aediis suis vel alienis imponat, vel vela regalia
265
A
704TituloB
IDiOE FLg
suspcmlat (De que ningn particular ponga ttulos fi sus predios 6
fi los ajenos, 6 suspenda en ellos el estandarte real) ...........
XVII {XVI].Ut nemini lioeat sine indicie auctoritate signa
impriinero rebus, quas alias tenet (De que fi nadie le sea licito
poner sellos, sin autorizacin del juez, fi las cosas que otro
tiene) .................... XVIII [XVII.Ne fiscus vel Respublica
procurationem alicui patrocinii causa iii lite praestet (De que el
fisco 6 la Repblica no preste fi nadie su procura por va de
patrocinio en un litigio) .................. XIX fXVIIl].De
uegotiis gestis (De la gestin de negocios) ............ XX [XIXI.De
his, quae vi metusve causa gest sunt (De lo que se hizo por fuerza,
6 por causa de miedo) ...................... XXI (XX].De dolo malo
(Del dolo malo) .................. XXII XXI].De in integrum
restitutione minorum (De la restitucin por entero de los menores)
.......................... XXIII [XXII].De fihiofamiias minore (Del
hijo de familia, que es menor) ....... XXIV [XXIII] .De
fidejuseoribus ininorum (De los fiadores da los menores)....... XXV
[XXIV] .Si tutor vel curator intervenerit (De si interviniere tutor
6 curador) . . . XXV[ XXV].Si in eommuni oademque causa in
in.tegrum restitutio postiilctur (De si en una misma causa, que es
comn, se pidiera la restitucin por entero) XXVII [XXVI],Si adversus
rem iudicatam (De si se pidiera contra la cosa juzgada). . XXVIII
[XXVIII.Si adversus venditionem (De si se pidiera contra una venta)
...... xxix: [XXVIII].Si adversus venditionem pignorum (De si se
pidiera contra la venta de prendas)............ ... .............
XXX [XXIXI.Si adversus donationeni iDo si se pidiera contra una
donacin) ...... XXXI [XXX].Si adversus libortatom (De si se pidiera
contra la libertad) . XXXII [XXXI].Si adversus transactionem vel
divisionem minor restitui velit (De si un menor quisiera ser
restituido contra una transaccin 6 divisin) . . . XXXIII [XXXII].Si
adversus solutionein a debitore vol a se factam (De si contra el
pago hecho por un deudor 6 por 61) .................... XXXIV
[XXXIII].---Si adversus dotein (De si contra la dote)
.............. XXXV LXXXIVJ.Si adversus delictum suum (De si contra
su propio delito) ....... XXXVI [XXXV].Si adversus usucapionem ffle
si contra la usucapin) ......... XXXVII [XXXVII.Si adversus fisoum
(De si contra el fisco) .............. XXXVIII [XXXVIII.Si adversus
creditorom (De si contra un acreedor) .......... XXXIX [XXXVIII.Si
minor ab hereditate se abstineat (De si el menor se abstuviera de
la herencia) .......................... XL [XXXIXJ.Si ut omissam
hereditatem, vel bonorum possessioncin, vol quid aliud acquimt (De
si el menor pide la restitucin para adquirir la herencia que no
acept, 6 la posesin de bienes, otra cualquier cosa) ........ XLI
[XL.In quibus causis in integrum restitutio necesearia non est (En
qu casos no es necesaria la restitucin por entero) ..............
XLII [XLI].Qui et adversus quos in integrum restitui non possunt
(Quines, y contra quines, no pueden ser restituidos por-entero)
........... XLIII [XL11].Si minor se maiorem dixerit vel probatus
fuerit (De si el menor dijere, 6 fl 61 se le probare, que era mayor
de edad) ............. XLIV [XLIIIJ.Si saepius in integrum
restitutio postuletur (De si repetidas veces se pidiese la
restitucin por entero) ................... XLV [XLIV].De his, qui
veniam aetatis impetraverunt (De los que obtuvieron la dispensa
....................... de edad.) , XLVI [XLV].Si maior factus
ratum habuerit (De si hubiere ratificado lo hecho, llegado fi la
mayor edad) ....................... XLVII XLVIj.Ubi et apuci quem
cogiiiio in integrum restitutionis agitanda sit (Dnde y ante quinse
haya de promover el conocimiento de la restitucin por entero)
.......................... XLVIII IXLVIIi.De reputationibus, quae
fiunt in iudicio in integruin restitutionis (De las computaciones
que se hacen en el juicio de la restitucin por entero) . ........
.
265 266 266 267 272 274 276 278 278 279 280 280 281 282 282 283
284 284 285 285 285 286 286 287 288 288 289 290 291 292 294 294
295
DE NOVO CODICE FACIENDOImperator Iustinianua Augustus ad Senatum
urbie Constantinopolitanne (2).Hace, quae necessario corrigenda
esse multis retro principbus visa sunt, interea tanien nullus eorum
(8) ad effeetum dueere ausus est, in praeseti rebus donare
communibus auxilio Dei omnipotentis censuimus, et prolixitatem
Iitium amputare, multitudine (4) quidern constitutionum, quae
tribus codicibus, Gregoriano, Hermogeniano atque Theodosiano,
continebantur, illarum etiam, quae post eosdem codices a Theodosio
divinae recordationis aliisque post eum retro principibus, et a
nostra etiam clementia positae sunt, resecanda, uno autem codice
sub felici nostri nominis vocabulo coniponendo, in quem colligi 1am
memoratorum trium codicum, quam novellas post ces positas
constitutiones oportet. 1.ideoque ad hoc maximum et ad ipsius
reipublicae sustentationem respiciens opus efflciendum (5) elegimus
tanto fastigio (6) laborum tantaeque sofliitudini sufficientes,
loannem, virum excellentissimum, exquaestore sacri (7) nostri
palaiti, consularem atque patriciurn, Le.ontium, vimm sublimissimum
(8), magistrum militum (9), expraefecto praetorio, consularem atque
patiicium, Phoeani, virum eminentissimum, magistrum militum,
consularein atque patricium, Basilidem, virum excellentissimum,
expraefecto praetorio Orientis atque patricium, Thomam, virum
gloriosisirnurn, quaestorem sacri nostri palatii es
exconsule,Tribonianum, virum magnifieum, magisterla dignitate inter
agentes deeoratum, Contautinum, virum illustreni, comitem sacrarum
(10) largitionum nter agentes (11) et magistrurn scrinii lbe1lorum
saerarumque cognitionum (12), Theophilum, virum clariimun, comitem
sacri nostri consistoiii et iuris In hae alma urbe doctoreni,
Dioscorwn et Praesentinum, disertissimos togato6 fori amplissimi
praetoriani,(1) coniponendo, m,ns. cas. Bq.flaL Ross. Copa(. 62.Sp.
Bk.; Uti ed. Nbg.conl. 66. 71. Char. Pac. anteponen ja nomine
doinini lesu Christi codicis domini lustiniani sacratssimi
principis perpetuo augusli repetilfte irae1eetines ineipit
constitutio prima, inChrisii, ms. Pl. 1.; uuccnlicis lustiniani
-nstitut.io, cd. .Sc. t.; 1ha phtlibeu1., m,ns. cas.Bg. Cont.
6.,pero discrepando entre s ea algunas palabras. fncipit ]uber
domini lustiniani. e. repet. pl-., ms. 1 at. (2) urbis
Constantinopolitanae, faltan ea losr un,as. Val. Pl. 1. Bg. i ed.
Nhtj. Schf Toda la inscripcnfoUa en el ms. Cas. (I) hoe, anadee
,nms. Pl.). Bg., cd. N&. Sohf. (4) mnitutuctinemresecando, ms.
B9., ear. 1. gi, l) ad (toe maxime opuT. etficiendum et Ad ipsius
reipubhi-
DE LA FORMACION DEL NUEVO CDIGOEl Emperador Justiniano, Augusto,
al Sena-
do de la ciudad de Constantinopla.
Con el auxilio de Dios Omnipotente hemos determinado hacer ahora
en las cosas de inters comn aquellas correcciones que por muchos
prncipes antecesores se consideraron necesarias, y que sin embargo
ninguno de ellos se atrevi hasta hoy llevar ti. efecto, y cortar Ja
prolijidad de los litigios, suprimiendo verdaderamente la multitud
de constituciones que se contenan en los tres cdigos, Gregoriano,
llerinogeniano y Teodosiano, y tambin Ja de aquellas que con
posterioridad estos cdigos fueron establecidas por Teodosio, de
divina recordacin, y despus de l por otros prncipes nuestros
antecesores, as como por nuestra clemencia, pero componiendo bajo
el titulo de nuestro augusto nombre un slo Cdigo, en el que
conviene que se reunan tanto las constituciones de los tres
mencionados, cuanto las nuevas despus de ellos promulgadas. 1.Asi,
pues, atendiendo la realizacin de esta obra mxima y la conservacin
de la misma Repblica, elegimos como capaces de tanta suma de
trabajos y de tanta solicitud, Juan, varn excelentsimo, ex-cuestor
de nuestro sacro palacio, cnsul que ha sido, y patricio; Leoncio,
varn sublimisimo, maestre del ejrcito, ex-prefecto del pretono,
ex-cnsul, y patricio; Focas, varn eminentisimo, maestre militar,
ex-cnsul, y patricio; i. Basilides, varn excelentsimo, ex-prefecto
del pretorio de Oriente, y patricio; Toms, varn gloriosisimo,
cuestor de nuestro sacro palacio, y ex-cnsul; a Triboniano, varn
magnifico, decorado con Ja dignidad de maestre de los
administradores; Constantino, varn ilustre, conde de las sacras
larguezas entre los administradores, y maestre de la secretaria de
splicas y de la sacra jurisdiccin; Tefilo, varn esclarecidisimo,
conde de nuestro sacro consistorio, y doctor en derecho en esta
augusta ciudad; y Diocoro, y Presentino, eloeuentlsiinos togados
del muy alto foro pretoriano.cae sustentationem respidentes, Bat.
Rase., rar. 1. gL; ad (toe maximum opu ethciencluia srl
ipsiusrespicientes, ms. Charondae; ad (toe ma'irnum etrespicientes
opus effl cienduin, oms. Pl. 1., cd. Nbg. &lf.; ad (toe maxime
etreapiriens opus efliciendum, mm. Bg. (6) fastidio, ms. Bq. 1)
asen fr'atta e,tos mmm. Pl. ).Bg., Cont.,71. Char.Pae.
(8ubtiissirnuin, mmes. Bg. Gt. 41) ngistrmim unihitum,Jltan en los
mmns. Pl. 1. Bg. Gt. (10 sacrarum, falta en los mmes. Pl. 1. Bg.
G.. Rg. y en las cd. Nbg. Se/uf. (11) gentes, uaP. 1. gl. cd. Nbg.
(12)
CDIGQ i. - Quibus specialiter pelmisimus, resecalis tam
supervacuis quantum ad legum soliditateni pertinet, praefationibus,
quam similibus et contrarus, praeterquarn si iuris ala (1)
divisione adiuveutur, illis etiam, quae in desuetudinern ahierunt,
cortas et brevi sermone conseriptas ex iisdem tribus codicibus et
novellis constitutionibus legos componere et congruis titulis
subdere, adiiciente-s quidein et detrahentes, immo et mutantes
verba earum, ubi hoe rei comrnoditas exigeret (2), colligentes vero
ja wiam sanetionem, quae varlis conatitutionibus dispersa sunt, et
seusum earum ciariorem cfficientea, ita Lamen, uL ordo temporuin
earum constitutionum non soluni ex adiectis diebus consulibusque,
sed etiani ex ipsa cqmpositione earum clareseat, primis quidem ja
primo loco, poaterioribus vero.in secundo ponendis, et, si-.quae
earum sine die et consuie in tribus (3) veteribus codicibus, vel in
his, in quibus (4) novellae consl.itu.tiones rece ptae sunt,
inveniantur, ita lis (5) ponendis, nullaque dubietate super general
earuni robore ex hoc oriunda, sicut et illas vim generalis
constitutionis obtinere palam est, quae ad certas personas
rescriptae, vel per pragmaticarn sanetionem ab initio datas, e.idem
novo Codici propter utititatcm sanctionis insertae (6) fuerunt. 2A
quienes especialmente hemos autorizado para que, suprimidos en
cuanto fi la fijeza de las leyes respecta, asilos proemios
supflrfluos, corno las disposiciones anlogas y las contradictorias,
salvo sise aprovechasen en alguna otra divisin del derecho, y adems
aquellas que cayeron en desuso, compongan leyes ciertas y en breve
contexto redactadas, sacndolas de aquellos mismos tres cdigos y de
las nuevas constituciones, y las acomoden en ttulos convenientes,
aiiadiendoy suprimiendo, y an cambiando, las palabras de aquellas
donde lo exijiese la conveniencia del asunto, reuniendo en una sola
sancin las disposiciones que en varias constituciones se hallan
dispersas, y haciendo ms claro sil sentido, pero de modo que el
rden de fechas de estas constituciones aparezca claro, no slo por
la indicacin, que se les agregue, de los dias y de los cnsules,
sino tambin de su misma colocacin, poniendo verdaderamente las
primeras en primer lugar, y las posteriores en segundo, y si se
encontrran algunas sin indicacin de dia ni de consulado en los tres
cdigos antiguos, en aquellos en que se insertaron nuevas
constituciones, continundolas de este modo, y sin que por ello
pueda surgir ninguna duda sobre la fuerza general de las mismas,
como quiera que es evidente que tienen vigor de constitucin general
tambin aquellas disposiciones, que comunicadas por rescripto fi
ciertas personas, dadas en un principio por pragmtica sancin,
fueren insertas en este mismo nuevo Cdigo por causa de la
conveniencia de la propia sancin. 3.Por tanto, nos apresuramos fi
poner esto en vuestro conocimiento, jara que sepais cunto es el
cuidado que diariamente solicita nuestra atencin sobre la comn
conveniencia de las cosas, procurando nosotros que en lo sucesivo
sean ciertas indubitadas y estn reunidas en un slo cdigo las
constituciones, fi fin de que tan slo de este Cdigo, que ha de
designarse con nuestro feliz nombre, se reciten las constituciones
en todos los juicios para la ms pronta decisin de los litigios.
Dada en Constantinopla los Idus de Febrero, bajo el segundo
consulado del seor JUSTINIANO, Augusto perptuo. [5281(5) Ecl. Nbg.
Ifal. Raes. Cont. 62; bis, las deinde, (6) indultae, 'anis. Pl. 1.
By. (It., d. Mig. (7) coinimlniwn, 'ame. Pl. t. Bg., cd Schf_
3. Haee igitur ad vestram notitiam ferro properavimus, ut
sciatis, quantanos diuturna super reruin comntuni ( 7 ) utilitate
cura solliejtet, studentes cortas et indubitatas et in unum
codicern collectas eme de cetero constitutiones, uL ex eo
tantummodo sub felici nostro nomine nuncupando Codice, recitatio
constitutionum in omnibus ad citiores litium decisiones (8) fiat
iud.icii. Dat. Idib. Febr. CP, DN. ITSSTLNIANO PP. A. II. Cons.
(9). [528.]
cd. Nbg. Ilal. Rus. Coot. 66, 71. 76. Char. Pac.; vel in his
quibus, Cont. 6. Sp.
(1) ti-bu.,,. falta ea lo mine. Pl. Hg. (It., ecl. Schf. cont.
62. (4' M,n.s. PI. 1. Hg. (It., ecl. Sehf. Bk: ve[ ir, quibu,
(1) aI)qua. 'anis. Pl. 1. Sg. (It. () exigebt. airas. Pl. 1. Hg.
Gl exegerit, cd. Schf,
do, ci quien signen los dems, se halla en las mini. Cas.Val, Pl.
1.
t8i divisiones, ates. Pl. 1. Bg. ccl. Hg.. cd. NSg., can. 1. gI.
(9) La indicacin de a fecha, restablecida por Sanar-
trn)
DE IUSTINANEO 1) CODGE CONFIRMANDOImperator Justinianus, plus,
felix, Lnclytus, victor ac triumphator, eemper Augustus, Mennae
(2), praefecto praetorio (3), expraefecto hulus almae urbia
Oonstantinopolitanae ac patricio (4). Sumina (5) reipublicae tuitio
(6) de stirpe duarum rerum, armorurn (7) atque leguin, veniens,
virnque anam exinde uluniena, felix Romanorum genus omnibus
anteponi nationibus, omnibnsque (8) dominan tam praetenitis effecit
tempori. bus, quam Peo propitio in aeternurn efflciet. Jetomm
etenhin ajterum alterius auxilio semper eguit, et tani militaris
res Jegibus, in tuto collocata est, quam ipsae leges arrnorurn
praesidio (9) servatse (10) aunt. Merito igitur- ad primara
eonirnunium rerum sustentationem nostram sententisin el mentem (11)
laboresque nostras referentes, militania quidern aginina
rnultiplicibus .et omnem providentiam contineutibus modis
correxirnus, et tam (12) veteribus ad meliorem statum brevi tempore
reductis, quam novis non solum exquisitis, sed etiarn recta
diposit.ione nostri numinis (13) sine (14) novis expensis publicis
constitutis (15), primo servando posita, deinde nava (16) ponendo,
firmissirna (17) subiectis effecirnus.
DE LA CONFIRMACIN DEL COIGOJUSTINIANEOEl Emperador Justiniano,
p10, feliz, melito, vencedor y triunfador, siempre Augusto, Merina,
prefecto del pretorio,ex-prefecto de esta augusta ciudad de
Constantinopla, y patricio.Proviniendo la ms alta conservacin de la
Repblica de dos rdenes de cosas, de las armas y de las leyes, y
tornando de aqiil su fuerza, hizo que la raza afortunada de los
romanos descollara sobre todas las naciones, y todas las dominara,
as en los tiempos pasados, como Dios mediante har que las domine
eternamente. En efecto, cada una de estas cosas necesit siempre del
auxilio de la otra, y as como la milicia ha sido puesta salvo en
las leyes, as tambin las mismas leyes han sido gualdadas con el
apoyo de las armas. Con razn, pues, convirtiendo nuestro propsito,
nuestra atencin y nuestros esfuerzos al sostenimiento preferente de
las cosas de inters comn, hemos, en efecto, corregido con mltiples
disposiciones, que contienen toda ordenanza, la organizacin de los
cuerpos de ejrcito, y tanto habiendo reducido los antiguos fi mejor
estado en breve tiempo, corno habiendo no slo escogido otros
nuevos, sino tambin habindolos constituido por acertada disposicin
de nuestro nmen sin nuevos gastos pblicos, los hemos hecho
fortsimos para nuestros sbditos, primeramente conservando los
existentes, y despus organizando otros nuevos. 1.Mas como sea
necesario, reduciendo fi brevedad la multitud de constituciones, as
contenidas en los tres antiguos cdigos, como agregadas despus de la
confeccin de ellas en tiempos posteriores, estirpar por completo la
confusin de las mismas, que causa peligros fi las rectas decisiones
de los jueces, nos dedicamos con la ayuda de Dios y con nimo
resuelto fi realizar este comn beneficio, y habiendo elegido
gloriosisimos varones, recomendables ml por su conocimiento de las
leyes, como por su experiencia de las cosas, por su infatigable
inters por la Repblica, y por sus laudables propsitos, les
encomendamos dentro de ciertos limites la obra magna, por la que
mandamos que se recopilen en un slo cdigo, que se deber apellidar
con nuestro augusto nombre, as lasconstituciones de los tres cdigos
antiguos, Gregoriano, Hermogeniano y Teodosiano, como otras muchas
promulgadas despus de ellos por Teodosio, de fe.liz recordacin, y
luego por otros prncipes antecesores nuestros, y tambin por nuestra
clemencia; de(5) podio, mne. PI. I. 01. Ry., cd. Nbg., Vae. tiO)
servandee, ear.Lpl. iii) sustenatioriei,, ve] semitain nr,strarn
mente,, ms. 01., cd. hJ., Vac; xuetenlationern seniIsm nnstram
meniunque, ml. Ph 1., d igualmenie la ecl. Nliq. El me. Rg., ad
priros emanU niunl Ferina suatentstio,ils aeni,na noalnaza inenlem.
(12) Loe mmc. Pl. 1. By. 01., cd. NCg. Schf. Coral. 66. 71.76.
Citar. Pac.f leCibus, ahaden ial. Rusi. Cont, 62. pp. 3/e. (13)
flonanis, mmc. Pi. 7. 3g., cd. Schf. N&g. Cont. C'har, Par. Sp.
1,11) vive, ccl. Nbg. Ial. Rus. (15) legum vero pi-nesidia, aade
nec. Bg. (16) posit-is--novse, mino. Pl. 1. By., ed Schf. Cosa. 62.
(17) firmas, me. PI. 1. por reciente 'adicin, ConI. 52. t18)
indefenso, car. 1pl. (19) Los mme. Pl. 1. Bg. GI., ^l. Sr /if. Con
1. 62.; sanotioidbus, Ial. Rase. Civil. 66. y los dems. (CO)
saneiouisferentihus. me. Charondae.
1.Sed quum sit necessarium multitudinem constitutionurn, tam in
tribus veteribus codicibus relatarum, quam post earurn confectionem
posterioribus temporibus adiectarum, ad brevitatein reducendo,
caliginem aamurn, reetis iudium definitionibus insidiantern,
penhtus extirpare, ad boe eornrnune praestandum beneficiurn, Peo
praesule, prono animo nos dedidimus, et eleetis vine
gloriosissimis, tam doctrina Jegum, quam experientia rei-nm
studioque reipublieae indefeeso (18) et landabili proposito
pollentibus, sub certis linibus magnum laborem commisimus, per qem
tam ti-mm veterum, Gregoriani, Herinogeniani atque Theodosiani
codicuni constitationes, quam plurimas alias post eosdem codices a
Theodosio divinae mernoriae ceterisque post eum retro principibus,
a flostra etiam clementia positas la unum eodicem t'eliei nostro
vocabulo nuneupanduni colligi praeecpimus; tollendis quidern tam
praefationibus milmm suffragiiun sanctioni (19) conferentibus (20),
quam contrariis constitutionibus, quae posteniore(1) novo, me.
Cas.
(2) -Loe mme. Cae. Val, Ut., Cont. 62. aaden Vi.; zas, ve,
probablemente queriendo expresar en abreviatura viro excient,sio, 6
iilu-I 1. (3) Los mme. Cas. Val. aaden 11.; me, ng. u., indicando
acaso uno y otro aditamento la palabra uniie, mal colocada, (4)
expraeecoparicio,fa1tan en el me. Val.: Ex praecept huius alaae
urleie eontaiuini Se at idi, comensando con celas palabras a ley,
los mme. caePl.I. 01., ea. Schf., Nbg. wiat4i(ia conu1is, despus de
ConIantiui); ex preeceztoui-bis con$anIiuo nc p8t iiio, me. B9. (5)
summe mmc. Cae. Bg.
62, Var.; eciiicet. caade,, Cont. 66. 11 los ciernas.
(U) iuitio, Vac. Los mm3Pl.1.R9,, ed;Nbg. Sehf.Eal.Ruea. Cont.,
i
(8) Los mme. Pl.!. Eg. Gt., ecl. Schf'Nbg., Var.: yentibue, e,c
ti cien Mal. Rusa. Cont. y los dems. TQxO JV-.-2
l
oPT)1G
promulgatione vauatae sunt, smilibus etiain, praeter eas, quae
eadem paene sanciendo dLvisionem iuris aliquam facere noseuntar, ex
qua dividendo vetera novum aliquid tasei videtur, multis insuper
aliis ad rctam huius (1) Codicis compopositionem pertinentibus,
iisdein priidentissiniis viris,a nostro numine mandatis. Et noatro
atudio pro republica instituto suum praesidium Deus omnipotens
annuit.
2.Ad istum enim laborem et tauti operis consummationem electi
vir excellentissimus, exquaestore nostri palatii, consularis atque
patricius, loannes, et vir sublimissimus (2), expraefecto
praetorio, consularis atque patricius, Leontius, vir quoque
eminentissimus, magister mUitum, consularis atque patricias,
Phocas, etiainvir excollentissimus1 expra efecto praetorio por
Orientem et patricius ci nunc praefeetus praetorio per Iuyricum,
Basilides, et vir gloriosissinius, quaestor sacri nostri palaui et
exeonsule, Thomas, uno et vir magnifl cus, magisteria dignitate
inter agentes decoratus, Tribonianus, el vir illustris, comes
sacrarum largitiouum iriter agentes, el magister serinii (y))
libellorum ci sacrarum cognitionum, Constantinus, et vir illustris,
exmagistro el inris doctor (4) in hac alma urbe, Theophulus, viri
etiam disertissimi togati ainplissimi fori tuae gublimitatis,
Dioseorus atque Praesentinus, omnia, quae eis mandavimus, eum sed
ula et pervigili industria modorataque digestione cum Dei auxilio
ad prosperum tulerunt terminum, et cundern novum Iustiuianeum
Codicem nobis obtulerunt ita cornpositum, nl et rebus profuturus
esset communibus (f), et nostro convenisset imperio. 3.Hunc igitur
in aeternum vailturum indicio tu culminia intimare prospeximus (6),
Ui sciant omites 1am liligatores, quani disertissimi advocati,
nullatenus eis licere de cetero constitutienes ex veteribus tribus
codicibus, quorum iam mentio facta est, ve! ex iis, quae novellae
constitutiones ad praeseus tempus vocabantur, in cagnitionalibus
recitare certaminibus, sed soluui (7) eidem nostro Codici insertis
constitutionibus teeesse esse uti, falsi erimini subdendis his, qui
contra hoc facere ausi fuerint, quurn suftkiat earundom
constitutionum nostri Codicis recitatio, adieetis etiam veterum
furia interpretatorum (8) laboribus, ad onines dirimendas lites,
nullaque dubitatione ernergenda, vel (9) co, quod sine die el
eonsule quaedam compositae sunt, vel quod ad certas personas
reseriptae sunt, quum omites generalium constitutionum vim obtiuere
pro--u dubio est. Sed el si quae earundem (10) constitutionum
cletraetis, ve! additis, ve.! permutatis certis verbis, quod et
ipsum praefatis exeellentissimis vinis specialiter permisirnus,
conlpsitae sunI, nullis coneedimus ex libris veterum iuris
interpretatorum aliter eas habentes (11) recitare, sed solam luna
interpretatorum senteutiam eommendai-e, itt
bindose la verdad suprimir tanto los prembulos, que ninguna
utilidad presten la ley, cuanto las constituciones contrarias,que
por una posterior proinulgacin han quedado sin efecto, y tambin las
semejantes, salvo aquellas que, sancionando casi lo mismo, se
conoce que sirven para alguna divisin del derecho, de la que,
separando lo antiguo, parece que surge algo nuevo, y habindose
adems encomendado por nuestro nmeu los mismos sapientisimos varones
otras muchas cosas pertinentes la acertada composicin de este
Cdigo. Y Dios Onmipoteute ha concedido su auxilio A nuestra
solicitud empleada en inters de la Repblica. 2.Porque elegidos para
este trabajo y para la ejecucin de tau grande obra, Juan, varn
excelentisimo, ex-cuestor de nuestro palacio, consular y patricio;
Leoncio, varn sublirnisiano, ex-prefecto del pretorio, consular y
patricio; Focas, varn ominentisiino, maestre militar, consular y
patricio; Basilides, varn excelcntlsimo, ex-prefecto del pretorio
de Oriente, y patricio, y en la actualidad prefeto del pretorio de
la Iliria; Toms, varn gloriosisimo, cuestor de nuestro sacro
palacio, y ex-cnsul; Triboniano, varn mao-nlfl co, decorado con la
dignidad de maestre de los a8niinistradores; Constantino, varn
ilustre, conde de las sacras larguezas entre los administradores, y
maestre de la secretaria do splicas y de la sacra jurisdiccin;
Tefilo, varn ilustre,ex- mnestre,y doctor en derecho en esta
augusto ciudad; y tambin Diseoro, y Presentino, obcuentisimos
togados del muy alto foro de tu sublimidad; llevaron feliz trmino
con cuidadoso incesante celo y con rden conveniente todo lo que les
encomendamos, y nos presentaron este nuevo Cdigo Justinianeo de tal
manera compuesto, que as haya de ser til los intereses generales,
como deba ser conveniente nuestro imperio. 3.Por tanto, hemos
determinado poner en conocimiento de tu excelsitud, que eternamente
habr de estar vigente este Cdigo, para que sepan todos, as los
litigantes, corno los muy elocuentes abogados, que en manera
ninguna les ser licito en lo sucesivo citaren las discusiones ante
los tribunales constituciones de los tres antiguos cdigos, de que
ya se ha hecho mencin, de aquellas que hasta el presente se
llamaban novelas, sino que es necesario servirse nicamente de las
Constituciones insertas en este nuestro Cdigo, habiendo de ser
consider.ados reos de falsedad los que se hubieren atrevido A
contravenir esta disposicin, como quiera que baste la cita de estas
constituciones de nuestro Cdigo, con las obras de los antiguos
intrpretes del derecho, para dirimir todos los litigios, sin que
pueda surgir ninguna duda, de que algunas hayan sido compiladas sin
fecha ni consulado, de que hayan sido dirigidas por rescripto A
determinadas personas, pues est lejos de duda que todas reciben
fuerza de constituciones generales. Y si algunas de estas
constituciones han sido recopiladas con supresin, adicin, cambio de
ciertas palabras, cosa que tambin permitimos es pecialmento A los
mencionados excelentsimos va-
et, aadee Ial, y Los derodg.
() !IUUSLUO(], InJn. Pl. 1. Rq. Gr., ea. Srhf. CoiU. 69. (2)
subtiIisiius, PL 1, Lkj. 3) Lo mina. Pl. 1. Hg. G, el. Nbg. Scbf.
Con. 62. Bk;
(7) sIis, m. Gt., ed. Schf. Cont. 62.
(4) doctore, ial. Ru.e. Cona. 62. (5) orniiibus, Vas. (U) Los
mies. Pl. 1.Hg. GI., ed. Nlig. Sclif'. ial Rusi. Cont. 62. fik ;
p'spcxilnu, loi demdi.
(i) ex, adader, Cont. 62. Sp. Bk. (1;) Los mmc. Pl. 1. Hg. GL,
ed. 2Vbg. Sehf. II al. Rus. Gce. 62.; earsrn, los dems. )
iiabetiIu, ios. Hg., CciL. 62.
ffi
yetari iuris auctituu1, ms. Charoedae, veterti, Vas.
coiotunc teneat, quum minime adversetur einsdem nostri Codicis
constitutionihus (1).
11
ronca, fi nadie concedernos licencie para citarlas de diferente
modo de los libros de los antiguos intrpretes dc..! derecho, sino
solamente para alegar la opinin de los mismos, de suerte que eSta
tenga autoridad en los casos en que en manera ninguna se oponga fi
las constituciones de este nuestro 4.---Y mandamos, que si algunas
pragmticas sanciones, que no han sido recopiladas en este
nuestroCdigo, fueron otorgadas acaso ciudades, corporaciones,
escuelas, secretarias, oficinas, persona determinada, y conceden
algn privilegio por especial beneficio, queden de todos modos en
vigor, pero si fueron hechas para ciertos capitulos, obsrvense
siempre que no se opongan fi ninguna constitucin de nuestro Cdigo.
Y si se han establecido algunas ordenanzas en el tribunal de tu
excelsitud, en otros tribunales civiles, militares, 6 en el orden
administrativo sobre gestos pblicos otras cualesquiera materias
relativas al comn, disponemos que tambin queden firmes, segn exige
la conveniencia del inters general. 5.En su consecuencia, haga tu
ilustre y inagulfica autoridad, con su natural celo por la Repblica
y por el cumplimiento de nuestras disposiciones, que este Cdigo
llegue fi conocimiento de todos los pueblos mediante edictos
publicados segn costumbre, enviando adems fi cada una de las
provincias sujetas fi nuestro imperio el texto mismo de! Cdigo con
nuestra divina firma, para que de este modo logren llegar las
constituciones de nuestro Cdigo fi conocimiento de todos, y para
que cuando sean dias de fiesta, esto es, desde el dcimo sptimo de
las Calendas de mayo de la presente sptima indiccin, bajo el
consulado de Deeio, varn muy esclarecido, se hagan lecturas de las
Constituciones de este. nuestro Cdigo. Dada en Constantinopla 6 6
de las Idus de Abrir bajo el consulado de Dacio, varn muy
esclarecido. [529.]
4.Si qnae vero pragma.tieae sanetiones, quae minime lo eodem
nostro Codice reeeptae sunt, civitatibus forte, ve] crporibus, ve!
seholis, vel senniis, vel officiis vel alieui personae impe.rtitae
sunt, ene, siquide.m aliquod privilegiuin speeiali beneficio
indulgent, omni modei rats manere, si vero pro certis capitu!is
fatae sunt, tune tenere, quum nulli nostri Codicis adrersantur
cosistitutioni, praecipimns. Sed et si qua regesta (2) in tui
Culminis indicio, ve] lo alije iudiciis cvilibus ve inilitanibus,
vel apud principia numeroruin, pro publleis expende ve]
quibuseunque titulis ad publicum pertinentibus, posita sunt, ea
etiam, prout eommunis rei commoditas exigit, firma esse censemus.
5.Illustris igitur et magnifica auctoritas tua, pro innato sibi
cirea rempublicarn nostrasque dispositiones explendas studia, ad
omnium populorum notitiarn eundem Codicem edietis ex more
propositis pervenire faeiat, ipso etiam textu Codicie in singulas
provincias, nostro subiectas imperioj eum nostra divina
subnotatione mittendo, ut eo modo ad omniuin notitiarn eiusdem
nostri Codicie constitutioues va!eant pe.rvenire, et ut extantibus
festis dibus (8), id est ex die sextodecimo Kalendas Maias (4)
praesentis septimae indictIoni, consulatu Decii (5) viri
clarissimi, rec.itationes constitutionum ex (6) eodem (7) nostro
eodice fiant. Date VI. Id. April. OP. Dxorn viro elaniesimo Cono.
[529.1 (8).
Cdigo.
DE EMENDLTIONE CODIGS IUSTIIANEIET SECUNDA EUJS EDITIDNE (10)
Imperator Caesar Flavius Iustinianus, Ale-
DE LA CORB[CG3ON DEL CDIGO JUSTINUkNEOY DE SU SEGUNDA
EDICION
manicus, Gotthicus, Francicus, Germanicus, Anticus, Alarncus,
Vandalicus, Afri. canus, plus, (el ix, inclytus, victor ac
trluniphator, semper Augustus, senatui urbis Constantinopolitanas
S. (11).
El Emperador Csar Flavio Justiniano, Alemnico, Gtico, Frncico,
Germnico, Anlico, Alnico, Vandlico, Africano, po, feliz, Incito,
vencedor y triunfador, siempre Augusto, al Senado do la ciudad de
Constantinopla, saludEs nuestro mayor anhelo, padres conscriptos,
consagrar siempre con grandisimo afn los cuidados de nuestra
inteligencia fi las cosas de inters general, para que no quede
imperfecto nada por nosotros comenzado. AB, pues, nos propusimos al
principio de nuestro imperio recopilar en un sloeditores, salvo
que, siguiendo Cont. 62. escribe, Dat, VII. Iii. ,presan los mmc.
Pi. 1. y char. El numero VI. lo ex (9) cornial lustirnani, cd. Nbg.
Ial. Reas Cont. 66. y los densds; domi ni, falta en los mmc. Coa.
Pl. 1. By. Cont. 411. PL 1. Bg. (11 S.,,fal(a en los mine Dg.Gi.,
ed.Ng. Schf.HaI. Rase.
Cordi nobis est, patres conscripti, semper noatri animi curas
rebus comenunibus (12) avidiesime impendere, ut nihil a nobis
coeptum (13) imperfectum relinquatur. Igitur in primordio nostri
iniperii (14) saeratiseimas constitutiones, quae in diversa
volurnina fucrant dispersa-e, et quam pm(I) conditionibus, Cont.
76. (2) re peste, ma. Bg., ecl Nbg Schf. Cont. 66. Ohor. Pee.;
geste, inc. PI.!. (3) pascliaDbns. a/jeden inc. Ip., cd. Schf. (4)
Los mmc. PI. 1., Bp.por recienie adicin, Gt.; Kalencias Iau ecl.
Nbg. Raa. Cont. 62.; Kalend. Mali. HaZ.; Kalendia Me, cd. $chf;
Kn!endaruni Maii, Cont. 66. y (os demas, sin sentido. (5) X,rns.PL.
(61 Desde ex, hasta elfinal, falta en la cd. Nbq, (7)g4olo, ahaden
mmc. P. 1. Bq. t., cd Sckf. (8) La indicacin de Za feche falta en
HaZ, y en Cont. 75.,fereefablerkla por Rus., y nchciliria por loe
clem
(19) de codie emendendo ci secunde editione, mc. Vat.: In nomine
domini noatri lean Christi, aaden los mine. Cas.
demds
Cont. 62. Bk. (12) omnibus, 'SS. Bg. (11) ceptum, mmc. PI. 1.
By. Gt., cd. Schf.; i nceptum, loe (II) priinordio nostro, mmc. Pl.
1. Gt,, Cont. 62.
CDIGO
rima similitadinc neo non diversitate vacillabaul, in unum
corpus colligere, oninique vitio purgare proposuiinus et hoe am per
viros excelsos el facundissinios perfectum est, et a nobis postea
confirmatum quod geniinae constitutiones nostrae, quae ante positae
sunt, ostenclunt. 1. Postea vero, quum vetus ius considerandura
reeepimus, tam quinquaginta decisiones fecinius, quam alias a4
commodum propositi openS (1) pertinentes plurtinas constitutiones
promulgavirnus, quibus maximus antiquarurn leguni (2) articulus
ernendatus et coaretatus est, omneque ms antiqunin, supervadua
prollxitate liberum atque enucleatum, u nostrie Institutionibus (3)
et (4) Digestis reddidimus. . 2.Sed quurn novellac nostcae tam
decisiones, quam constitutiones, quae post nostri Oodieis
confectionem latae sunt, extra corpus eiusdem Codicts divagabantur,
et nostram providentiam nostrurnque coiisilium exigere videbantur,
qi.iippe quum earum quaedam ex emersis postea factis aliquam
meliore (5) consilio permutationem ve emendationem desiderabant,
necessaniuni nobis visum est, per Tribonianum, viruni exeL,um,
magistrum, exquaestore et exconsule, legitimi (6) openis nostni
ministrum, neo non virum maguificum, quaestorem ( 7 ) et Beryti
leguni doctorem (8), Dorotheum, Mennam insuper, et Constautinum, et
loannem, virOJ eloqucatissimos togatos fori amplissimae sedis,
easdem constitutiones nostras decerpere (9), et a singula discretas
capitula, ad porfectaruin constitntionurn soliditatein
competentibus supponere titulis, et prioribus constiutionibus eas
aggregare. 3.Supradictis itaque magnificis et prudentisiniis vinis
permisimus haec omnia facere, el, si que emendatione opus foret,
bane facerent (10) non titubaute animo, sed nostra auctoritate
fretl (11), constitutiones vero superfluas, vel ex posterioribus
sauctionibus nostnis 1am vacuatas, vel si quae similes ve
contrariae invenireutur, eireumducere et a proprii (12) Codicis
coagregatioue separare, et tam imperfectas replore, quam norte
obscurita, tis obductas nova elimationis (13) lucedetegere, ut
undique non solum fustitutionum et Digestoruru via dilucida et
aperta pateat, sed etiam constitutionum nostri Codicis plenuni
lubar omnibus ciareat, nulla jenitus neo simili, neo diversa, nec
inusitata relicta coustitutioue (14), quum nemini venit ja dubium,
quod repetita praclectio probavil, hoe satis validum, satisque esse
formosum. la autiquis etenim libris non soluni primas editiones,
sed etiam secundas, quas repetitas praeleetio.nes veteres
nominabant, subsecutas esse invenimus, quod ex libris Ulpiani, viri
prudentissimi, ad Sabinum seriptis promtum erat quacrentibus
reperire.
(7) quaestorium, mmc. P&. 1. L?q. Gc; Therphilum, en efros
n4mz., segn am-cta al rnrgen Cene. 62.66. 76. 5) bcrttalesnm
(berjtiIesiui) doctoren,, mine. Gt By. Pl. 1.; berithensiuni
doctore,, ed. Nbq. Cont. 62.; beritheosiwn chryt'nsinin) legum
lnctnrern. ccl. S-hf. Ial. Ras. Conf.
(6) Los mmc. Pl. 1. Gt., ed. Schf. Cont, 62. 1egitnum, Bg. ecl.
Nbg. Ha. y los cte,nds.
(fl ordinis, ecl. Srhf; ordins vel operis ##m. Rg. (2 reruin,
,n,nc. Pl. 1. Bg. GL, ecL Schf Cont, 62. ) oonsituionibu, mmc. Pl.
1. 8q. (,t., ect. N. Schf. Hat. face. Ceo 1. 62.; 1nttutiaiLus,
(oru. 66. j los demat. (1) et, feUa en la el. &hj, rueIoien,
ecl. Nbg. fiat. liase. Cont. 62, S'. BM.
cuerpo, y purgar de todo defecto, las gacratisimas
constituciones que en diversos volmenes se hallaban dispersas, y
que por muy repetidas analogas y an contradicciones carecan de
fijeza; cuya obra fu ya terminada por excIsos y elocuentisimos
'varones, y despus por nosotros confirmada; segn lo demuestran las
dos constituciones nuestras, que anteceden. 1.Mas despus, cuando
emprendimos el cusmen del antiguo derecho, no slo dimos cincuenta
decisiones, sino que promulgamos (tras muchas Constituciones
pertinentes para la utilidad de la obra propuesta, en las que se
enmend y compendi el grandsimo nmero de las antiguas leyes, y
recopilamos en nuestra Instituta y en el gesta todo el antiguo
derecho, espurgado de suprfiva prolijidad, d ilustrado. 2.Pero como
tanto nuestras nuevas decisiones, cuanto las constituciones, que
fueron promulgadas despus de Ja formacin de nuestro Cdigo, vagaban
fuera del cuerpo del mismo Cdigo, y parcelan requerir nuestra
solicitud nuestra resolucin, pues algunas de ellas reclamaban por
razn de hechos posteriormente ocurridos alguna alteracin correccin
con mejor acuerdo, nos pareci necesario, valindonos de Triboniano,
varn excelso, maestre, ex-cuestor y ex-consul, colaborador de
nuestra obra de codificacin, y tambin de Doroteo, varn magnifico,
cuestor y doctor en leyes P' Berito, y adems de Menna, de
Constantino, y de Juan, elocueuttsimos togados del foro del ms alto
tribunal, recoger aquellas mismas constituciones nuestras, y
distribuidas en capltulos, colocarlas en los ttulos
correspondientes para la fijeza de constituciones perfectas, y
agregarla 1. las anteriores constituciones. 3.Y as, autorizarnos fi
los meneionadosmagnifleos y sapientisimos varones para hacer todo
esto, y para que, si alguna correccin fuera necesajia, la hicieran
sin titubear, y por el contrario, apoyados en nuestra autoridad,
abrogasen y eliminasen de la comDilacin de dicho Cdigo las
constituciones suprfluas, las dejadas ya sin efecto por posteriores
resoluciones nuestras, las que se encontraren ser semejantes 6
contradictorias, y para que asi completasen las imperfectas, como
aclarasen con la nueva luz de la revisin las sumidas en la
obscuridad, fi fin de que no slo aparezca en todas partes claro y
expedito el camino de la Instituta y del Digesto, sino que tambin
brille para todos en su plenitud el explendor de las constituciones
de nuestro Cdigo, sin que en absoluto se haya dejado ninguna
constitucin ni semejante, ni contradictoria, ni desusada, no
ocurriendo A nadie duda de que lo que una segunda revisin aprob es
suficientemente vlido y bello. Hallamos, en efecto, respecto fi
libros antiguos, que se hieleron no slo primeras, sino tambin
segundas cdi-, cienos, que los antepasados llamaban ediciones
revisadas, como para los que quisieran era fcil verlo en los libros
de Ulpiano, varn sapientlsimo, escritos sobre Sabiuo.66. y las
dems, dsriui adose es,'4s diferentes lecturas de la primitiva Herti
legum doctorem. () d[gerere ve[ deceriiere, inc. (l6facere, me. By.
(11) fretes, me. Bj. 12) priorie, que reden RaSe. al rflr9ell, en
te ecl. Bk.: priori , Bq. (131 elilnirrationis, mn,s. Pl. 1. Gt.,
cd Nbg.; 1umnations me. ag. (14; consitutiOUe, PiZItn ea 14)5 mmc.
Bg. (it. @d. Nb. y PI lados los mmc. do Cos,.
m.
CDIGO
1$
4.His igitur omnibus. ex nostra confectis sententia,
rommemoratus lustinianeus Codex a praedictis gloriosissimis el
facundissimis vine purgatus el candidusfactus, omnibus ex
nostraiussionc et circumdactis et additis, et repletis, necnon
transformatis, nobis oblatus est, el luesirnus, iii (1) secundo eum
ex integro con seribi non ex priore compositione sed ex repetita
praeleetione, et eum, nostn numinis auctoritate nitentem, in
omnibus iudiciis solum, quantum ad divales constitutiones pertinel,
frecinentari ex die quarto Kalendarum Iauuarii, quarti nostri
feliciseimi consulatus el Paulini, viri clarissimi, anua ala extra
corpus eiusdem Codicis constitution legenda (2), nisi poste varia
rerum natura aliquid novum creavent, quod noetra .sunetione
incligeat. Hoc etenim nemini dubium est, quodsi quid (3) la
posteruni melius invenialur el ad constitutionem necessario sit
redigendum, hoe a nobis el constiluatur, et in aliam
c.ongregationem referatur, quao novellaruni nomine constitutionum
significetur. 5.Repetita itaque iussione nemini in posterum
concedimus, vel ex decisionibus nosiris vol ex alije
constitutionibus, quas antea fecimus, ve] ex prima Instinianci
Codicie editionealiquid recitare; sed quod la praeseuti purgato et
renovato Codce nostro scriptum invenitur (4), hoc tautummodo in
omnibus rebus et iudieiis el obtincat, el recitetur, cuius
soripturam ad similitudinem nostrarum Institutionum et Digestorum
sino ulla signorum dubietate consribi iussirnua, nl omne., quod a
nobs compositum est, hoc (5) el in scriptura el in ipsa sanctionc
purum atque dilueidum ciareat, Iicet ex hae causa in ampliorem
numeruin summa huius Codicis redacta est. 6.Ut igitur, sauetissimi
el fiorenliseimi patres, nostri labores 'roble manifesti fiant, et
per omne tempus. obtiueant, hane praesentem legem ad
frequeutissimum ordiuem vestrum duximus destinandam. Pat. XVI. (6)
Kalend. Dee-mb. ConstantinopoIi, Domino TUSTINIAN PP. A. 1V. el
PAULIN (i) Y. C. (8) Cones. (9). [534.](h ni, se halla e
reparuntesis en cont. Char. Par, porque ralOs en algunos rnrna,
elienda, ms. B9, ed. SchC (8) quin si, Ha!. Russ, Cont.. 12. 4)
iflveniatur, ma. Bg., ed. ?Q'g. Sch/. Ial. Rusa. Conf. 6! .5) hic,
ed. Nhg. HaZ.
4.Hecho, pues, todo esto segn nuestro propsito, se nos present
el mencionado Cdigo Justinianeo purgado y purificado por los
susodichos gloriosisimos y elocuentisimos varones, verificadas en
l, conforme fi nuestro mandato, todas las supresiones, adiciones,
aclaraciones y reformas, y mandamos que por segunda vez fuera
copiado lategramente, no de la primera composicin, sino del texto
revisado, y que gozando de la autoridad de nuestro nmen sea el
nico, en cuanto fi las constituciones imperiales respecta, que se
utilice en todos los juicios fi partir del cuarto da de las
Calendas de Enero de nuestro cuarto felicsimo consulado, y del do
Paulino, varn muy esclarecido, sin que pueda citarse ninguna otra
constitucin no contenida en el cuerpo de este Cdigo, salvo si
despus la varia naturaleza de las cosas hubiere producido un caso
nuevo, que requiera nuestra sancin. A nadie, en efecto, cabe duda
de que si en lo sucesivo se encontrare algo mejor y que por
necesidad deba reducirse fi constitucin, ser tambin establecido por
nosotros, y recogido en otra compilacin, que se designar con el
nombre de Novelas. 5.As!, pues, por reiterada prohibicin fi nadie
permitimos en lo sucesivo, que cite algn texto de nuestras
resoluciones, 6 de las otras constituciones, que antes hicimos, de
la primera edicin del Cdigo Justinianeo; y por el contrario, tenga
fuerza de ley, y dIese como tal en todos los casos y juicios, tan
slo lo que se halla escrito en el presente Cdigo nuestro purgado y
renovado, cuya copia mandamos hacer fi semejanza de las de nuestra
Instituta y del Digesto, sin ninguna ambigedad de signos, para que
todo lo que por nosotros ha sido compuesto aparezca con pureza y
claridad, as! en la escritura, como en su misma sancin, aun que por
esta causa se haya dado mayor extensin al volmen de este Cdigo.
6.Por tanto, sacratlsimos ilustrisimos padres, para que os sean
notorios nuestros trabajos, y en todo tiempo tengan fuerza de ley,
hemos creldo oportuno haber de dirigir la presente fi vuestra muy
respetable corporacin. Dada en Constantinopla 4 16 de las Calendas
de Diciembre, bajo el cuarto consulado del seor JUSTINJANO, Augusto
perptuo, y el de PAULINQ, varn muy esclarecido. [584.1(6) XVII.,
Ruas. (7) El ms. Cas., Cont. 62.; Paulo, Russ.; Theodoto Pauli. ao,
Con!, 66. e los demas. (8) viri claris, Cont. 71. Char. Pao. f9i La
isUascidn de la fecha falta ge Ha!.
D.. IU STITIAJI wSACRATIBSIMI PRINCIPIS, (2)
TtiUIUA.E ]? ]EW 1CPII'TSLIBER PRIMUS(4)
C 0 DI. C l S
(3)
LIBRO PRIMERODE
LA SEGUNDA EDICINDEL
CDIGODEL SACRATSIMO PRNCIPE SEOR JUSTINIANOTIT. 1 DE SUMMA
TRINITATE, ET FIDE CATROLICA, PUBLICE (5) CONTENDERE (6) AUDEAT
(7)DOSIUS AAA. (8) ad populum urbis ConsttanoET VP NEMO DE EA DE
LA
TiTULO 1 TRINIDAD ALTISIMA, Y DE LA F* CATLICA, Y DE QUE NADIE
SE ATREVA DISCUTIR SOBRE ELLA EN PBLICO
1. Imppp. GRATIANtTS, VALENTINIANUS, etTnEo-
polil.anae. Cunctos populos, quos ciernen tiae nostrae regit
imperium, in tau volumus religione (9) versan, quam divinum (10)
Petrum apostolum tradidisse Romanis, religio usque adhuc (11) ab
ipso insinuata deciarat, quainque pontifirem Damasum sequi claret,
et Petrum, Alexandriae episcopum, virum apostolicae sanctitatis hoc
est, ut secundum apostolicam diseiplinarn evangelicainque doctrinam
Patris et Fiji et Spiritus saucti unarn deitatem sub pan maiestate
et sub pia Tninitate credamus. l.Hanc legem sequentes Christianorum
catholieonurn (12) nomen lubemus amplecti, reliquos vero dementes
vesanosqeiudicanteshaeretici dogmatis infamiam sustinere, divina
primum vindicta, post etiam motus (13) nostri, quem ex coelesti
arbitrio sumserimus, ultione pleetendos. Bat. III. Kal. Mart.
Thessaionicae, GRATIANO Y. et THEODOSJO (14) AA. Conss. (15).
[380.]
y TEoDosIo, Augustos, al pueblo de la ciudad de
1. Los esnperadorcs GRACIANO. VALENTINIANO
que rige el imperio de nuestra clemencia, profesen aquella
religin que ense los romanos el divino apstol Pedro, segn declara
hasta hoy la propia religin por l mismo predicada, y que es
manifiesto que siguen el Pontifice Dmaso, y Pedro, obispo de
Alejandra, varn de apostlica santidad, esto es, que creamos
conforme la disciplina apostlica y la doctrina evanglica en Ja sla
deidad del Padre y del Hijo y del Espritu Santo, con igual majestad
y en piadosa Trinidad. 1.Mandamos que los que observen esta ley
abracen el nombre de cristianos catlicos, y que los dems locos
insensatos que estimen sustentar la infamia del dogma hertico,
debern ser castigados primeramente por la vindicta divina, y despus
tambin con la pena de nuestra resolucin, que por celestial arbitrio
tomemos. Dada en Tesalnica 3 de las Calendas de Maro, bajo el
quinto consulado de GRACIANO y el de TEODOSIO, Augustos.
[380.]Cont. 62.; edicturn, a6adcn Cont. 66. y loe cic,nde, Tirad.
C., Ana. (9) racione, rus. Bg. (10) Los mms.Pl.L2.Bg. GL.ed.Nbg. ,
Schf. Hat.Russ. Cont. 62., Theod. C., A as.; riivum , Cora. 66. y
los dems. (11) mine, Theod. C. y Ans. 12) csthoLcoruun,faua en Ana.
(12) Los rama. Pl. 1, 2. Dg. (JI., Ana., Theori. C., Cont, 62.;
animi, aaden las cd. Sehf. NCg. ial Rusa. Cont. 66 y as 14) 1.,
46adcn Rusa. C'oal 62. Dk. 115) La indicacin de lajecha falta enel
tm. Cas., Jal.; hallase en Ruae, y los demus. El ase, Pial, dice:
thesi grat, Y. et theod. aaa.
Constantinopla. Queremos que todos los pueblos,
char. Poe. Sp. 3) Me. FI. 2., Hal. Rusa. Cont. Char. Pac. ardes
dell, lastiniani ponen coiici, que de cale modo queda muy distantir
de as palabras repetitoe praelectionie, en Lugar de los que Jal.
Rusa, leen ex repetita praelectioie. (4)incipit feliciter,
aadenmme. Pl. Gt., cd. Cont. Char. Pczc. (5) plus, me. Pl. 1. (6)
eoniernnere, m3' PI, 1.; disputare, mc, Gl. (7) vel coicteDdat,
anude ma. Gt. (8) Loe mmc. Piel. Val. Pl, 1. 2. GL, cd. Nbg. .1hZ.
Ru..
mmc. P1.!. 2. Eg., ed. Sclaf. Cont. 62.; in xpi nomine, me. Cas.
-(2) perj,etui Augusti, a6ucte,; me. Pl. 2., cd. Schf.Cont.
(1) In nnndaa doinini nostri leen Christi, anteponen lo
demas.
(()D1OO. ---LInRO 1: TiTCIM 1
2. lidern AAA. (1) TuTRoiIO P. P. Nullus haereticis
rnystei'iorum (2) locus, nulla ad eerccndam (3) animi obstinatioris
derncntiam pateat occ.asio. &iant omnes, etiamsi quid speciali
quolibet rescripto per frandem elicito ab huiusmodi hominum genere
impetratnm sit, non valore. Arceantur cunctorum hacreticorum ah
illicitis congregationibus turbae; unius et summi Dei nomon ubique
celebretur; Nieaenae fidei dudum a maioribustraditae, et divinae
religionis testimonio atque assertione firmat.ae , observan tia
sempel- mansitra t.eneatur (4). 1.Is autem Nieaenae assertor fidci
et cathoIicae religionis veras cultor accipiendus est, qui
omnipotentem Doum el Christum fihiani Dci uno nomine confit.etur,
Deam de Deo, lamen de litmine, qui Spiritum sanctum, quem (5) ex
summo rerum parente et sperarnus el acCipimus (6), negando non
violat, apud quern intemratae Mci censas (O viget et (8)
incorruptae Trinitatis ledivisa substantia, quae Graceo verbo o'
(9) recte credenibus dicitur. Hace profeeto nobis magis probata
(10), hace vencranda sunt. 2.Qui vero non iisclem inscrviunt,
desinant atTectatis dolis alienum verae religionis nomen assuinere,
et suis apertis criminibus denoteutur, atque ab omni (11) suhmoti
ecIesiarum Jimine penitus arceantur, quum atunes haeretios
illicitas ogere mIra oppida congregationes vetemus. Ar (12) si quid
eruptio fachosa tentaverit, ab ipsis etiarrL iirbium moenibus
extei-minato furore pro1)elli iuhemus, itt cunctis orthodoxis
episeopis, qui Nieaenam fidem tenent, eatholkcae ecelesiae tato
orbe reddantur. Dat. (13) IV. Id. lan. (14) CP. JfL. EucHenlo (Ui)
et Fr. 8YAGIU0 (16) Conss. [381.1
para sus misterios, ni ninguna ocasin para practicar la
insensatez de su tan obstinado nimo. Sepan todos, que, aun cuando
fraudulentamente se haya impetrado en cualquier especial rescripto
por esta clase de hombres alguna eor.csin, no es vlida. Explsense
de las lcitas reuniones las turbas do todos los hereges; celbrese
en todas partes el nombre del nico y sumo Dios; gurdesc la
observancia por siempre duradera de la f de Nicea `va transmitida
por nuestros mayores, y afirmada con ci testimonio y la confesin de
la religin divina. 1.Mas ha de ser considerado confesor de la f
Nicena y verdadero observador de la religin catlica, el que
confiesa Dios omnipotente y it Cristo hijo de Dios bajo un slo
nombre, Dios de Dios, luz de luz, el que, negndolo, no ofendo al
Espirita Santo, que esperamos y recibirnos del sumo padre de-las
cosas, aquel- en quien estn vivos el sentido de la f no violada, y
la indivisa substancia de la incorrupta Trinidad, que entre los
buenos creyentes se dice eseucia) con una palabra griega. Estas
creencias con ea realidad para nm. tras las ms probadas, y las
dignas de veneracin. 2.Mas los que no las siguen, dejen de
apropiarse con ufectados engaos el nombre, que no le pertenece, de
la verdadera religin, sean designados p01 sus crmenes manifiestos,
y alejados de todo acceso it las iglesias sean en absoluto
expulsados de ellas, como quiera que prohibimos it todos los
hereges celebrar dentro de las poblaeio:ics reuniones lcitas. Y si
una irrupcin facciosa hubiere intentado alguna cosa, mandarnos que
sofocado su furor sean expulsados hasta del recinto -de las mismas
murallas de las ciudades, para que en todo el orbe sean restituidas
las iglesias catlicas it todos los obispos ortodoxos, que profesan
la f de Nicea. Dada en Con stautinopla it 4 de los Idus de Enero,
bajo el consulado de Ervio Euqu'inio y de FLAvio SrAGRIo.
[381.1.
2. Los mismos AC gUStOS d Euritopto Prefecto elci Pteiorio.No
tengan los hereges local alguno
3. Inipp. TREoDoslus et VALENTLN!AIJS AA. HoIuiIsDs.0 PP.
1.Saneinius, utomnia, quaecuque Porphyrius sua pulsus insania, aut
qitivis alias contra icligiosuin Christianorum cultuin conseripsit,
apud quemeunque inventa fiterint, igni tradantur. Omnia enini
seripta provocautia Dcuiu ad iracundiam et pias mentes offendentia,
ne ad aures quideni hominum venire volurnus. 2.Praeterca sancimus,
nl qui affectant unpiam Nestorii fidetu, vel nefariam eiu doctrinam
sectautur, si episcopi vel clerici sint, ab eeclesiis eiiciantur,
sin laici, anathernatizentur; liceutiani habituris orthodoxis, qui
volunt et piarn nostrarn legislationein sequuntur, absque mete et
damno eos propalare et accusare.1) AA., ms Pl. 1, cd. Nbg. COId. 66
71 76 Cha' PC (2) Das, coU. constit. cedes. 1. 1. 2. (VoW &W.
11 p. 1232.), Theod. C. requiere""' qae, segn no( 62. al ;nrgetl,
se Lee ctt la ma'or parte de los libros; todas las cd. eveepo la de
Efe. (i exercendi. Theod. C. (t) Los mms. ily. Pl. 2., Theod.
C;obmrvantiamrnnnsuran leneatis, ms. PL. 1. A as., obssrvaot,a -
nian9ura teacat, sodas las cd. (5) qui id quod, T/icod. C; e quo id
quod, srnooje.Lura al nidiyea cont. 71. (6) percute speramus,
accpimus, Theod. C. (7) senu, Theod. . B) et, falta ea los sama.
P1. 1. GL. Rq , cd. $ohf.Nby. ]la. RU-93. cont. 62., Theo,-l. C. 9)
Idead. C, Bas., Cont. 62.717, cuya Lectura aortJirmnc;
NO,
- 1.Mandamos que sea echado al fuego, luego que en poder de
cualquiera hubiere sido hallado, todo lo que Porfirio, impulsado
por su locura, otro cualquiera escribi contra el religioso culto de
los cristianos. Pues querernos que no llegue siquiera it o idos de
los hombres ninguno de los escritos que provocan la ira de Dios y
ofenden las conciencias piadosas. 2.Mandamos tambin, que los que
son afectos it la impla t de Nestorio, 6 siguen su nefanda
doctrina, sean expulsados de las iglesias, si fuesen obispos
clrigos, y anatematizados, si fuesen legas; debiendo tener facultad
los ortodoxos, que quieren y signen nuestra piadosa legislacin,
tiara denunciarlos y acusarlos sin temor ni riesgo alguno.lambin os
cestqio3 de la palabra griega en lot pitpit. Pl. 1 2. Bg CI. Rg. y
cd. Schf; setscci, cd. NOg emie;, ial. Rase,eo&, Cont. 66.71
Char. Pae.; st'tii, Sp. B1. (10) Los mnts. Pl. 1. 2., cd. Schf,
Theod C-; 46xcpa, Ba; probando, todot os demdt libros. (III
OflifliuLi, mmc. M. 1 2., TItead, , Asma.; pero le
3. Los emperadores TEoDosio y VALENTtNIAAiqu.stos, II0RMLSDA,
Prefecto del Pretorio.
Sat. (12) Los mrns Pl. 1. T3q Gt., c, Co,i.l. 62.; inI, Das.;
hace, me PL 2; at. ed. Sch HciL y las r(enias. (13) La indicacin de
La fecha falsa en el ms P-.t, cd.Ial. Raes; hd(Ia.se ea Cont. y ca
tos demude, J) Iac. Colijo Ir. opina que se ha de escribir lun., 6
fui. (t) Tteod. C. cd. U/e; P,ucha,-io, Cont. con los demos. (.b)
CC.. ,iaden ('ant. 66,y los dems, excepto BIr, -
EL
3.-Quoniarn vero pervenit ad pias nostras auras, a quibusdam
doctrinas conseriptas fuisse et editas ambiguas neque accurate
congruentes orthodoxac fidei, expositae a sancta synodo eorum
sanetoriim patrum, qui Nicaeae et Ephcsi corivenerunt, et a Uyrillo
piae menionae, magone Aleandria.e civitatis (lu ondain episcopo,
iubemu s, hujusniodj scripta, sive antea sive nunc facta,
potissiniurn autern ea, quae Nestorii suiit, comburi et perfecto
interitui tiadi, ita ut in nullius cognitionem veuiant; bis qui
talia seripta ant tales libros hahere ant legare sustinuerint,
ultimum supplicium experturis; cet.erum nulli patere liccntiam,
praeter fidem, ut diximus, Nicaeae et Ephesi ex1)Ositam, aliquid
dicere vel docere.NO
Dat. XIV. Kal. Mart. CP. ZENONE et PosTunAConss. [448.1 (1).
3.-Y habiendo legado i nuestros piadosos odos, que por algunos
se escribieron y publicaron doctrinas ambiguas y no de] todo
congruentes con la f ortodoxa, expuesta por el santo snodo de los
santos padres, que en Nicea y en Efeso se reumaron, y por Cirilo de
piadosa memoria, obispo que fu de la gran ciudad de Alejandria,
mandamos que tales escritos, hayan sido compuestos antes, ahora, y
principallsiinamente los de Nestorio, sean quemados y destinados
completa destruccin, para que de este modo no lleguen conocimiento
de nadie; debiendo sufrir el ltimo suplicio los que se hubieren
empeado en tener leer tales escritos libros; y que en lo sucesivo
nadie tenga licencia para decir ensear alguna cosa fuera de la f,
expuesta, segn dijimos, en Nicea y en Efeso. Dada en Constantinopla
l. 14 de las Calendas de Marzo, bajo el consulado de ZENN y de
POaTIJMIANO. [448.]
mo clericus, val militans (3), val alterius cuiuslibat
eonditionis, de fide Christiana publica turbia coadunatis et
audientibiis tractare conetur in posterum, ex hoc tumultus et
perfidiae oeeasionem requireus. Nam (4) iniuriam faeit iudicio
ieverendissimae synodi, si quis sernel iudicata ac recte disposita
revolvere et publica disputare contenderit, quum ea, quae nunc de
Christiana fide a sacerdotibus, qui Chalcedone eonvenerunt, per
nostra praecepta statuta sunt, luxta apostolicas expositienes, et
instituta sanetorum patrum trecentorum decem et octo (), et centurn
quinquaginta, in ,hac regia urbe () detinita esse noscuntur (7).
Nam in comtemtores huius, legis poena non deerit, quia non soluin
contra fidem vere expositam vcniunt, sed etiam Iudaeis et pagans ex
huiusmodi cartamine profanaut veneranda mysteria. Igitur si
elericus cnt, qui publica tractare de religiolie ausus fuerit, a
consortio clerieorum removebitur; si vero militia praeditus sit,
cingulo spoliabitnr; ceteni etiain (8) huiusmodi (9) criminis re,
si quidem fiberi sint de hae sacratissisna urbe expellentur, pro
vigore iudiciario etiam competentibus supplicus (10) subingandi, si
vero serv, severissimis animadversionibus Illectentur,
4. Imp.
MAJICIANUS
A. PaUadio P. P. (2)-Ne-
Dat. VIII. Kal. Pebr. Constantinop. Spon.&cxo Cona. 452.1
(11).
clrigo militar, de cualquiera otra condicin, intente tratar en
pblico de la f cristiana, reunidas y oyndole las turbas, buscando
por este medio ocasin de tumulto y de prfidia. Porque infiere
injuria la decisin del reverendsimo snodo el qe intentare
revolvesy.discutir pblicamente lo ya juzgado y acertadamente
resuelto, como quiera que lo que en la actualidad se halla
establecido sobre la t cristiana, segn.nuestros.mandatos, por iDO
sacerdotes que se congregaron en Calcedonia, se conoce que fu
definido de conformidad las exposiciones apostlicas, y las
decisiones de los trescientos dieciocho santos padres, y de ciento
cincuenta en esta rgia ciudad. Y no faltar pena contra los
infractores de esta ley, porque no slo van contra la t
verdaderamente expuesta, sino que adems profanan ante judos y
paganos con tales disputas los veneiandos misterios. As, pues, si
fuere clrigo el que se hubiere atrevido tratar en pblico de
religin, ser removido de la comunidad de los eli-igos; si estuviese
afecto It la milicia, ser despojado del cngulo; y los dems reos de
este delito, si fuqsen hombres libres, sern expulso dos de esta
sacratisisna ciudad, sometindose adems por virtud de resolucin
judicial It las penas correspondientes, y si fueran esclavos, sern
condenados 6. seversimos castigos. Dada en Constantinopla A 8 de
las Calendas de Febrero, bajo el consulado de SPortAcIO. [452.] 5.
El emperador JUSTINIANO d lodos los sbdios.-No admitiendo en manera
alguna innovacin
DIO,
4. El emperador MARCIANO, Augusto, d PALLAPrefecto del
Pretorio.-En lo sucesivo, nadie,
5. Imp. IUSTINIANTJS ad omnes subditog.Quum recta atq'ue
irreprehensibilis fides, quam
Valentinianus et Marcianas AA - universs poIuhis.
(1) El texto latino (le estaley, originariamente escrita en
ie,)uptsblirod por primera re en la ei-l. del Cd. hecha en Lywqsor
llago de Porta, en 11. Nuestro texto sigue d .4n1. Agust. 12) Los
mine. Vot. Pl, 2. Bg., Ane., cd. Nbg, la!. Rues. Con 1. 66. 71. Ch
nr. Par. Sp.; 1srtianu, ms Pisi. Despus de A, aade el c-nsul, el
ms. pl 1.; Iiiipp. VulenuniaLJus et Marcimas AA., etc Cont, 62.
D'c. Despus de A, La terpone ValenOno, Cont 76. Lasaetas del conc.
Calo. liciten esta inscripcin: SL Inn 'ls63is; O cs'r,xs5 xui
e)4lctj sus, suos 57tso, rasr; u,zL,s e I suL).cst. Cont. 69. dice
haber ledo en otros libros de actaS del concilio: Impp.
'ssss, A rs., cd. Schf.; (3) Los mme. M. 2. Ras.; mditarts, los
demas. (4) El me. Pl. 1., Arus.; et, aaden los dems; 11lns tit,
core. Cale. (6) Los mme. Pl. L 2. Dg. 01, A nc., ed. Se/mf. Nbg.
Cont. 62., Bes.; jo Nicsea, aaden Ilal. Russ. CorI. 56. y los demd.
TOMO IV. .-3
(6) Los mmc. Pl. 2. Dg., cd. Sr/mf. Nbg Ha!. Rase, Con 1. 66. y
los dems; ih hac regia urbe, fallan en el me. PL. 1., Cont. 69.,
Ras.; Aus. pone estas palabras despuS de de'Siiita. () Los irme.
Pl. 1. 2 Bg. G , Are., cd. Se/f. Nbg.; acmscarutur, 1-Ial, y los
domas. 5) Los mmc. Pl. 1, 2. Dg. Gt., cd. Se/mf. Nbg.; el, A nc.;
Outein, 1-Ial, y los dems. (9) Los ,nms. Pl. 1.2. By., Ans., ed.
Se/mf.; smsry, Bac.; huiui, ed. Nby. Ial. y los dems. !'u
iucliciis. Aus. 11 La indicacin (le la fecha falta en Ifol.; sial.
VIII. W. Feb, Constusatiuuo, Rase. en el texto; 'VII. Cal.
Febru.ur. Constantiaopoli Patritio conute, al mrgen; dat. VIII. 11.
Febr. Const. Par. cons., C'onL 66, 71. 76. Chr. Par, y Sp., quien
Patdtio aade et i-Ochjmer, conforme los libros de la lectura de
Gothojr.; dst. - Corst, Asporacio el Herculano Conss., Bk.; Jal.
VII. Ka!. Februa. Const. Asporatio el qni l'uerit nuuir.iatcs
canse., Cont. 62.; D. VIII. K. Feb. Constantino, ms. Piet.;
Constantino Sporagio, m. Pl. 1.; Dala VI. Ka!, Febr. Gonat.,
Sporstio Consule, BaUer.
18
C()DIGO.LIRO E T'jT,fr,o t
praedicat sancta Dei catliolica et apostolica cedesia, aullo
modo innovationem redipiat, nos sequentes sanctorum apostolorum et
eoruin, qui post eos in sanctis Dei eeclesiis elaruerunt, dogmata,
iustum fore existiniavimus, eunctis manife stum facere, qualiter de
fide, quae in nobis cst, sentiamus, sequentes traditionem et
coiifessionern sanctae Dei e cclesiae catholicae. - 1.Credentes
enim ja Patrem et Filiurn et sanetum Spiriturn, uuam substaiitiarn
in tribus personis, adoramus unam deitatem, unain potestatem,
Trinitatem consubstantialem. In ultimis autem diebus con teinur
unigeniturn Dei fihium, Deuni de Deo, fihium ex Deo, ante saecula
et sine tempere ex Patre natum, coaeteruuin Patri ex que omnia et
per querri oninia, descendisse de coclis, iucarnatum esse ex
Siiritu sancto et sancta gloriosa et semper vii-gine Maria, et
hominem faetuni esse, erucoin pertulisse, sepititum fuisse ci
resurrexisse te.rtia die; unius et eiusdem tuiracula et passiones,
quas SpOfltO carne sustinuil, aguoseentes. Neque enim alinrn Deum
verbum novimus, alium Christuin, sed unumii et eundem
consubstantialem patri scoundum divinitateni, et consubstamitialem
iiobis seeundum huinanitatein. Trinitas enim mansit Trinitas etiam
post incartiatuni unuin ex Trinitate De-am verbiun; neque enira
quartae persoiiae adietioncrn reeipit sancta Trinitas. .Haec igitur
qauni ita se habeant, anathematizamuS omnem haeresin, praescrtiin
vero Nestori am, hominieolain, dividentern ununi dominuin nostrum
lesum Christu!n, fihiuni Dei et Deum nostrum, ncc diserte et
sesutidum veritatem confitenteru sauctam goriasain semper virginein
Mariani De genitricera, sed alium esse diceuteri Doum verb'ini ex
Deo patre, alium, qui ex sancta semper virgine Maria natus est;
huric autem gratia et coninnetione cuni Deo verbo Deuni factuin
esse; nec non anathemate damnamas Eutychem mente Captuni,
phantasiam inducenteni et negantern veram ex sancta seinper virgine
ci deipara Maria inearnationem, lioe est nostrani salutem, neque
conflientem cura per omnia consubstantia1cm Patri secundum
divinitateni, et consubstantialem nobis secutid am huinanitatein;
sirni ti modo el Apollinariuin, aniinieidain, tlieentem, dominum
npstrum Isum Christurn, fihium Dei el Deurn nostrum, anirnae
humanae expertem esse, el coiifnsionerri seu perturbationein
superducentern inliamanationi uuigeniti fuji Dei, et omnes, qui
idem eum eis senseiunt vel sent.innt.. Si qui enim post liana
nostram praernonitionem, cerio et liquido id cognoscentib as el
comperientibus locoruni episeopis Dei amantissimis, inventi fuerint
postliac la contraria opinione esse, miullius indulgentiae
expeeteni veniarn; iubemus enim tales tauquam confessos Iiaereticos
co iiipetcnti animadversioni subiiei. Da t.... (1). C. Tdein Imp,
Consta ntinopoiianis. Salvatorein et domuinim omninin, lesura
Christum, veruin Dcum nostrum colentes per oiiinia, studemus etiam
quatenus potest humana mens id a.ssequi, iniut.ali eius
demi-ssiouein. Eteiiim quam quosdamn(i Cont. 62. 66. 71. obee,ca
que le parece que /a de leerse Dat.... J[;sT1Ni.m A. II. Cns.,
porque dice Ju.stiirio en el iqaierd &to que al prneipio de su
imperio hi;o otro ediCto seniefonie El O rj ial rSrL ( co,l
ilucidn, escrita
la recta irreprensible f, que predica la santa iglesia de Dios
catlica\- apostlica, siguiendo nosotros los dogmas de los santos
apstoles y de los que despus de ellos brillaron en las santas
iglesias de Dios, estimamos que seria justo manifestar todos de que
manera sentimos respecto fi la f' que prolesamos, siguiendo la
tradicin y la confesin de la santa iglesia Catlica de Dios.
1.--Creyendo, pues, en el Padre y el Hijo y el Espritu Santo, una
substancia en tes personas, adoramos una deidad, una potestad, una
Trinidad consubstancial. Mas confesamos que en los ltimos das el
hijo unignito de Dios, Dios de Dios, hjo de Dios, antes de los
siglos y sin tiempo nacido del Padre, coeterno con el Padre, de
quien y por quien son todas las Cosas, descendi de los cielos, se
encarn por obra del Espritu Santo y de la santa gloriosa y siempre
virgen Mara, se hizo hombre, fu crucificado, y sepultado, y resucit
al tercer da; reconociendo nosotros los milagros de l slo y la
pasin que voluntariamente sufri en su carne. Y no hemos reconocido,
pues, otro Dios verbo, ni otro Cr,sto, sino al nico y mismo
consubstancial con el Padre segn la divinidad, y consubstancial Con
nosotros segn la humanidad. Pues la Trinidad subsisti Trinidad an
despus de encarnado el Dios verbo, una de las personas de la
Trinidad; y tampoco la santa Trinidad admite la agregacin de una
cuarta persona. 2.Siendo, pues, asi estas cosas, anateinatizammi
toda heregia, y principalmente Nestorio, hominleola, que divide la
naturaleza nica de nuestro seor Jesucristo, hijo de Dios y Dios
nuestro, y Tic claramente y segn La verdad no confiesa fi la santa
gloriosa siempre virgen Maria madre de Dios, sino que dice que
iiiio es el Dios verbo nacido de Dios padre, otro el que naci de la
santa siempre virgen Mara, pero que ste por la gracia y la
conjunciu con Dios verbo fri hecho Dios; y tambin condenamos con
anatema al insensato Eutiq'aes, que induce error y niega la
verdadera encarnacin operada en la santa siempre virgen y depara
Mara, esto es, nuestra salvacin, y que no confiesa que aquel sea en
todo consubstancial con el Padre segn la divinidad, y
consubstancial con nosotros segn la humanidad; y de igual modo
tambin fi Apolinario, animicida, que dice que nuestro seor
Jesucristo, hijo de Dios y Dios nuestro, 110 tenia alma humana,
introduciendo confusin perturbacin en la humanacin del unignito
hijo de Dios, asi como tambin fi todos los que con estos opinaron
creen lo mismo. Si, pura, despus de esta advertencia nuestra,
conocindolo y descubrindolo Cierta y positivamente los obispos de
cada localidad, amantlsimos de Dios, se hubieren e"centrado algunas
personas que fuesen en lo sucesivo de opinin contraria, no esperen
la gracia de ninguna indulgencia; pues mandamos que las tales
queden sometidas como hereges confesos la pena competente.
Dada..... tanos.Siguiendo en todas las cosas al Salvador y Seor de
todos, Jesucristo, verdadero Dios nuestro, procuramos tambin, en
cuanto puede alcanzarlo la humana inteligencia, imitar su
mansedunifu publicado for primera ce en la'd, dl C%1. hecha en Lyon
por lugo tic Porta, e 1Jl. Nuestro teno sigue ti .4n1
.Aguef.orqnoria#neide en qriejo,
6. El mismo emperador ci los Gonstantinopoti-
cDIG0.-LIBRO L TiTULO 1
19
hivenerimus, morbo atque insania detent.os impiorum Netorii et
Eutychis, hostium Dei et san ctae catholicae et apostolica.e
ecclesiae, neinpe qui detreetartt sanetam glori osarn serliper
virgi nein Mariam deiparam appellare proprie et serundum
veritat.ern, illos festinavinius ]ectam Christianoram fidem
edocere. 111 autem inamibiles. celantes errorem suurn, circumeunt,
sient didicimus, simplielorum animos exturbantes, scaridaum cis
aferentes et ca dicentes. quae sunt sanctae catholicae et
apostolieaec, ecclesiae contraria. Necessariuni igitur esse
I)ntavimus, tam h acreticoruni mendacia dissipare, qnam onmibus
insinuare, quemodo sentiat sancta Dei eatholica et apostolica
ecciesia, et praedieent sanetissimi cias sacerdotes, quos et nos
seeut.i, inanifesta facimus ca, quite fidel nosti-ae sant, non
innovantes fidem, quod absit, sed coarguentes eorum insauiam, qui
eadem cum impiis haereticis sentiunt. Quod quidem et nos in nostri
imperii primordiis pridem egimus et dnnetis fecimus manifestum. 1
.Credirnus enirn in unum Deum, patrem omnipotentem, et in ununi
dominum lesum Ohristum, fihium Dei, et in Spiritum sanctum, anam
substantiam ja tribus personis adorantes, unam deitatem, anam
potestatem, Trinitatem consub stantialem. In ultjinis autem diebus
confitemur dominuin nostrum lesum Christuni uuigenit.um Dei fihium,
ex Deo vero Deum verum, ante sae cula et sine tempere ex Patre
natuTa, coaeternum Patri, ex que omnia et per qnem omnia,
deseendisse de cocha, incarnittum de Spiritu asueto et sancta
gloriosa et semper virgine Maria, et homiriem factum, et pa.ssurn
erurem pro nobis sub Pontio Pilato, et sepultum esse, et
resuirexiase tertio die, unjas ac ciusdem iniracula et cruciatus,
quos sponte pertulit in carne, aguoseentes. Non enim alium Deum
verbum et alium Christum novimus sed anam et eundem
consubstantialem Patri secundum deitatem, cf eonsubstantialem nobis
secuudum humauitatein ut enim Cst in divinitate perfectas, ita idem
et perfectas est in humanitate. Nam serundum personam nnitatein
accipimus et coiifltemui. Trinitas enim rnansit Triuitas et post
incaratum unum ex Trinitate Deam verbum; neque enini quartae
personae adiectionem admittit sancta Trinitas. 2.His ita se
habentibus, anathematizamus omnem haeresin, praccipue vero
Nestoriurn hominicolani, et qui eadem eum ipso senserurit vel
sentiant, qui dividunt anam dominum nostrum lesum Christum, fihium
Dek et Deum nostrum, et non coufitiitur proprie et secauduin
veritatein sauctain gioriosam et semper virginem Mariani deiparam,
boc est Dei matrem, sed duos fijos dieunt, anam ex Patie Deam
verbum, alterum ex sancta semper virghie deipara Maria, gratia et
nexu et propinquitate, quam cum Deo verbo habet, natum case; et qui
negant, nec confitentur dominum nostrum lesum Christuin. flhium Dei
et Deuin nostrum incarnitum et hominem factum et crucifixnm, uniun
esse ex sancta et consubstantiali Trinitate. Ipse enim solas est
coadoraiidus et conglorificaudus cuan Patre et Spiritu sancto.
3Anathcmatizamus et Eutychem mente captum et qui cuan eo senseruut
aut sentiunt, qil phantasi am indueunt, negantq'ue ver am
genera-
bre. Por esto, cuando hubimos encontrado algunas personas,
posedas de la enfermedad y de la insania de los imples Nestorio y
Entiques, enemigos de Dios y de la santa catlica y apostlica
iglesia, quienes ciertamente rehusan llamar propiamente y segn es
la verdad dcipara Ja santa gloriosa siempre virgen Maria, nos
apresuramos. ensearles la verdadera f de los cristianos. Mas estos
incurables, ocultando su error, van por todas partes, segn hemos
sabido, perturbando el