A—I RI BB U I In_. BARA ELOHIM seu De Pluralitate quae continetur in locu- tione illaBara Elohim Gen.i.v.i. AIA2KE*I2 PHILOLOGICA Indultu Ampl. Facult. Philos. In ‘Kegt* Academia <&Jboenji t Examini placido (p&ohywsu* publice delai-p* PRAE sIDE M- DA VIDE Prosi Phil. Extraord. Respondente JOACHIMO Aboepsi In Audit, Max. ad diem s. Junij s6$6 t Impr. apud Joh.LaurentiiWallium, Regiae Univ* ibid. Typogr.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
A—IRI BB U I
In_.
BARA ELOHIMseuDe
Pluralitate quae continetur in locu-tione illaBara Elohim Gen.i.v.i.
In ‘Kegt* Academia <&JboenjitExamini placido (p&ohywsu*
publice delai-p*
PRAE sIDEM- DA VIDE
Prosi Phil. Extraord.Respondente
JOACHIMOAboepsi
In Audit, Max. ad diem s. Junij s6$6t
Impr. apud Joh.LaurentiiWallium,Regiae Univ* ibid. Typogr.
Experienti* Janum seqvutus esl Philoso-phut dum tstapronuntiavit ; K«< w saetv-
Juwv *; tz ijsv <£5 sm 7b mKv.Et dtscere & admirari jucundum eslplerumq..Experiturenim quthbet qm /ponte /ua, alienoimperio non adalius, inttdit in mles occasio-nes, aut eat opportune nanciscitur, quibus do-lirina Ul admistionis ansa suppeditatur, ni-mium quantum tunc assici animum at
tari. Excipit aviditate summa , recon-des easide sifieri potesl insaUibthperspajuj pa-bulo gratiori se &motns suor non pojse ah aut
susientari. Ingentem voluptatem,qua hincsub-natatur,pro siipendto habet labora, si a Itantrndebuit aliquando [asserre, nec alius pramiicura dtslringitur'. Rapitur adeo potius quamsertur mens in admt.nattanem , quam excitatconjunlia stmper cupiditas. Ad stienttam v tn-
JltnHu qttoda naturali agitur,quem validi ex-terna etiam rerum sanes urget atts promovet,EJon abhorret ab hoc, quod observamua in pro-prio mfl iruto. In/hgat innant quadam vt mo-ra disnphna. (x speUaenlopro sunditatis Istx-cellentia oblatarei eorsideranda, exoritur ad-miratio. Trahit illasecum cupiditatem. Hancsequttur siudiu nudis dissicultatum terricula-mentis impeditum. socio hoc rerum nexu,
traliandum adjumsimus quod saeles pagella
prima reprasentat. singulareeximium velno*vum promitti nequeunt. Valeat supervaca•>nea novitas, cum sit quod rimemur tn antiquis,Excelsa moliri ingeniorum esl subltmiorum,
qua si darentur, tubae articula dexteritatemsuam, ob hujus anguli habitum , forte etiam
cohibere necessum haberent.Non tamenfrusiraneamplanetae hanc opellam, assitmat(pes con-cepe» Vesttbulum eum tantos thesauros osten *
dit,augusiijsimumscriptura atrium quantumtnt gazophylactum, Hujus gaza si quidquambtcpojsic cuipiam insundere amorem,desidenu,admirationem, voto noslro frutmur. Ita enim
Tloi&ciiu Kj /avehes xctipiov &t7nvysarpe ena est olitor valde opportuna locutus.
Imposierum quoq. tentandum aliquid cum Deo.Ne vero quidqua inordinatum aut incomposiiuin medium projiceremus,ita inflruximm eecouo-*> am ut pateant na< uva Csdedulho vocum ', si-\jianturrationes coneje qua pluralitatem in £~
iuhtm evmeancjdisiungantur denitydubta qua.ajsiertum (olicieare videntur. Isla ut expedtan •
turfeliciter, ex xqaivcllg devotisiime exoptamusstylum scribaevelocis i
CONCL. I.onducet alicubi instituto no»stro, sub initium statim, adconsiderationem conslru*
I ctionis,quam occupare pia-cuithac vice, titulos duos, quoad nata-les suos expendissie. Primi quidem resestplanior, utpote conslantis & propo»siti ipsaradicali forma quae est bara,cu-jusvocis sensus diversos,diversis in sor-mis, Lexicographorum, schindleri*Castelli, BuXtorssi i &. aliorumindustrialaudabilis, abunde suppeditabit; con-firmabit vero exemplorum adducta iis-dem copia. Ipsorum unus in praesentiaarripiendus, qvi nempe huc quadrat,&essertur Creavit, notione hic loci pro-ductionem talem innuente , quam er-ectus sequitur,ex nulla ne inhabili qvi-dem materia formatus. Qvod dumasfirmatur, nequaquam insiciandumest, ut accurate monet Doct. Pheisse-riis in Dubiis suis vexatis, vocem baea
2de illis etiam esserrirebus, qvaenon explane nihil, sed rudi & quoad se insor-mi, ineptoq; principio quod ad opus *
ex se efficiendum, sunt eiformataessiocest sischolasticos amas terminos: vox(ravit non semper praesuppomt »<hilntqattvur/., sed quandoque etiam «»htlpnvtrivwr, utnihil utroq; modosusn-ptum sit terminus creationis a quo,juxta quam expositionem admittiturillud Rabb nisfrequentatum: iiabberijjah hozi meajn hoc est: Creatio pro-cedit a nonente quodest judiciumAug.Varen. Doct, accuratisiimi. Neque a-bit a mente aliorum Tuae gentis Rab.seleraonBen Melech,qm m suo MiclalJophi,innostrum locum, hocsere ver-borum sensu,ni sallor,commentatur: O-mnis vox creationis renovat sive creatrem aliquam, quas procedit a non entead ens.
Conci. 2. Gemella huic Tigna qua-dantenus sunt, observatis observandis,asah banah jazarquae tamen, quoadindiversumstse invicem abeunt, exBe-
atoVar.cognoscuntur,qui ea luculenterexponit. Qyb vero quoddammodohaneantur, illius commentationem co-arctabimus. Asah& perfectionem rei creatae involvit:jazar admirabilem structuram expri-mit, & singularem figurationem quaein hominibus est conspicuagad quamvocem resertur banah.ouo creatio in-ducitur, quae incomparabili formae ar-tificio, addit intellectus & rationis glo-*riarh-, & hujus notionis usus evidemter dispalescit in formatione sexus se-quioris, seu primae Matris ex cossa vi-ri-Gen. II. 22.
Concl. 3. RespondetvesioinChald.nostro bara vox formae Peal, iisdemconslans consinis, sed punctis quoadprimam syllabam disserentibus, cumschva, illi juxta linguae genium subji-ciatur, ut bera ubi etiam estsubradicali secunda pro ordinario \ratnh %
propter anomaliam3,radicalis Aleph,quae etiam terminationem in Chireksaepius habet, desinens quoqj nonnum
4qua injod quiescensinTzere,quodubi,qvibus in scriptis usu veniae, petaturex Chald. Opitn pag. 99. & seq.Neque multo aliter se habet verbumrespondens in syra, Bero , quod iti-dem ob tertiam literam gutruralemOlaph anomalia est affectum, & prore-gulari terminatione in Pethoco, nota-tur sekopho, in conjugatione primaPeal, ubi etiam ob eandem causam ter-minatio in Chebhotzo obtinet; qua dere si lubet consnlatur Opitius, qui insynasmo suo accuratissime hanc, ut a-has irregularitates persequitur p. 103.& sequent. Habent etiam nonnullahuc qua: faciunt sennertus in Harm.Chald.& syriasmi pag.78 -scLeusdeniusin sicticia syriacapag. 131.ubi ipsum pa-radigma hujus anomaliae exhibet, &
aln passim,uti Cnnesius J)ilherrus &c.Exprimit hanc vocem Arabs siuocHA-laka in conjugatione inter 13prima,nuda & simplicissima, quod & varios,pro vario politu, constructionis & pun-ctorum, induit signsficatus, quorum
5nonnulli bene huc spectant,utCreavit,esformavit. &c: Videantur caetera inLexico Golii arabico, ut & Raphelen-gio. 70 Interp. per rem explana-runt, cui vocabulo significatione con-venit ttK*C*K
Concl. 4.Numerus unitatis plura-lis elohim, utapparetex inflexione esteloah, quod etiam cum sulcro 75ChoUm invenitur. In radice vocis in-quirenda & constituenda discrepantesPhilologorum sunt sententiae. Addu-cit illas atcj; examinat Leusd. in Phil.Hebraeo dissert. 32. pag.329. Qyapro-pter iis non immorabimurmultis, con-tenti asserere illamveroconsentaneam,quae originem, qvarn sectaraur.statuitin hebraeo labio ignoram & inusi tatam,receptam vero silii,inuna siliarum pri-mogenitarum lannae istius lingvae. I-smaelitica enim siveAgarena,ip(am ser-vavit radicem Aleha quae exponiturtdorivit* ulutt , aliis nunc omissis si-gnificationibus. Eli vero originale hocverbum quoad qualitatem atdpuXov,
6vulgd imperfectum, & quidem in spe-cie ex Hamzatis, quorum anomaliamex indole t2 Elis provenientem, videdeclaratam in tErp. Gramm. Arab.p.74,&potissimum ac praeprimis m appe-dice Lib. i. de canonibus literarum de-bilium. Eleganter ergo, ceu patet,Elohim una cum appellationibus assi-nibus in lingvis cognatis caeteris, Alo-ho syr. Arab. ilahon vel Allahoforma peculiari, articulo al cum no-mine concrescente, Chald. Elah,eraphat.ELAHA,nec sine emphasi siuisia,DEum ex adorationis cultu insignit;nempe quia is sidus , sieu ipsium sertnomen , religiosio adorationis cultu as-siciendas , utpote qui unic£ tanquamaeternus, infinitus, omnipotens, funda-mentum honoris silius religiosi in siecontinetfirmissimum& amplisiimum.
Concl. 5. Formam commodamqua Elohim ex eloah inflectitur, de-mon strat ni sallor, derivatio non in-versa nec tortuosa,quaeregulariter pro-cedit, singulari adjecta solum multitu-
7dinis terminatione im, postquam ex-spirat pj'jch %enu‘h* more non inu-sitato, dum incrementum sini vocis ac-cedit. Qvibus observatis, sponte suaillorum cadit opinio,qui voculam Flsingulare % Elohim esse autumant,qvandoquidem si recte illi calculumpoluissent , ex el non Elohim sedelim descendere didicissenstquod etiamtextus sacri inspectio accuratior incul-care potuisset,ubi non raro7« exim oc-curit, cujus singulare aliud esse nonpolset quam el, quod cum ex se sun-deret secundum numerum elim, ex e-odem elohim ut plurale, formari nonpotest. Quin etiam insolens est inLingva sancta, vocibus ex singulari inpluralem inflexis, praeter terminatio-nes multitudinis, masculinam & sce-minmam , aliam etiam inserere_>literam, quod in elohim factiirm,necestarid dicendum soret, si ab el sle-xio illa in pluralem assereretur, quan-doquidem non sialaterminatio multi-tudinis, sed alia etiam Essera, se scili-cet accestisset.
8Concl. 6. Ad nominis etiamfaciet
lllustrationem, hic obsservasse Judaeo-rum variantem cum Lectionem, tumscriptionem vocis saepius indigitatae.Illi enim ut sunt superstitionibus nonmodo finitimi, sed plane obnoxii, me-tu prophanationis divini nominis , sifrequenter illud & promiscue usurpe-tur, nativum ejus sonum, substitutis li-teris koph vel Daleth, immutant. Ita-*que pro regulari nominis notatione.scribunt JudaeiELODiM &elokim,cujussingulare ipsis est eloka , non absimiliratione, qua inTetragraihato nomine,medium he in daleth convertunt. Inhoc autem articulo, acquiescimus judi-cio gravi ClarisT. Leusd. quod exnibetin Jona suo illustrato, pag. 76 Absurdisunt Jud&t ji mnjuperstitioji,quod pro liberta*te sua ito nomim divin» mutent, voluntvi -
tu** prnph>mtionem,seddum hoc volunt,ma,ximl/uperstuioji siunt, ideo commode Judetiiapplicari potesi illud vulgare i Incidit ia scyl-lam cupiens vitare ehartbdtm.
Concl. 7. Qvandoquidem ex no-stro elohim genus ducunt voculae ihdiitXM apud Marcum. Quaeritur nonimmerito , at appositsc ad institutumpraesens, undenam illae,& quaenam sle-xionis istiusratio ? Ad quoclresponden-dum sAwi a chaldaicoELAm ortsi ducere,in quo vocabulo nomen sing.ELAH cumprimae personae asfixo conjungitur.Graeci verocsi ignorent inmedio dictio-nis aspiratione, aspiratislitaris notatasdictiones,spiritum negligendo,pronun-dant. Et quia kametz A impurum utu esserunt, ceu ejus loco Hebraei habentcholem, pro Elabi est «a«s . quae estmens Drusii in opusculo, de Elohim.Licet non dissitendum sit, aliud etiamsensisse Doctorem Lightsoot in Hor.Heb. &Talm. ad Cap: 15. Mare. p, m.667. dum ait: Marcua secundum pr* -
sentem dialecium , Chaldaicam scduet ,
pronuntiatione utitur voca ELAHA, auisaltem secundum pronuntiationem vocaelohim:. Dispalescit adeo’ ex hisedam ratio scriptionis iXutp pro Fio-
10
him, ubi itidem neglecta est asipiratio.sed &pro terminatione «a u> est «>,ob nullam aliam causam, msi quod pe-regrinae Lingvae, ita Chuaek longi vimaslequi conatae siunt. suppetuntnamqjaliae, quae eandem formam repraesien-tant, ex quibus siunt & <rt§a.~
Conseratur etiamRavanelli Bibli-otheca sacra ad vocem Eli.
Concl. 8- Neqj omnis expers est ae-qvivocationis vox, quam vana origi-nis Tuae intuitu adsicere, huc usqj de-irehensium & exposirum est. Ad il-am ne quis offendatur,tollendi ejus siuntnaevi indigitatione sicopuli.Cosiotat au-
tem I.qui praecipuus ejus est usius,Deumverum sieu ita dictum,quomodo,quoq;estnomen Deipropmi.persionale,quod primum in sacra scriptura oc-currit, atq; ita sirequentissime usiurpariobservatur.Loca passim siuntobvia,cumprimis vero totum Cap. 1. Genesieoshoc nomine est magnificum. Pro diisetiam £««•« 2. non raro poni, siatis estmanisestum, non tamen omni prorsius
11
ratione neglecta, siqnidem Magistra-tus & ejus personam gerentibus, obconvenientiam quandam qua potesta-tem divinam, quam a DEo adeptiaejusin his terris vicem gerunt, attribuitur,quo etiamj illos modo alloquitur ipseDEus Psal. s9- v. 6. dtx1 tUhim vossOa Exod. 22.28. Idolis etiam, ob quan-dam excellentiam, nonnunquam assi-gnatur, non quod illa ipsis insit, sedquia si ccecis gentilibus, sascinatis Dia-boli praestigiis, in esso putatur, unde &
dii putatitu dicuntur. Exempla petan-tur Exod. 20. 3. & 21. C. 22. v. 19. 20.
C. 23,13. C: 32.31. 1. Reg n: 33. so quodderthcsvemnt m cwvjverunt [r Htflo-reth bloh' sidoniorum. Ex OCCaslOne ob*servamus hic vetustissimos Judaeos do-cuilTe, nomini elohim significationemseu mensuram judicii •, nomini veroJehovah significationem seumesuramRAHHAMiMseu misericordiae compete-re, Conseratur Buxtorsius ad vocemELOAH,ut &Varenius,licet hanc diversi-tatemimprobetPheiss.loc.isi.quinqvag.loc.Ebraic.
12Concl. 9. Vocabulum cujus non u-
na viae facta est mentio,numen etiam;essie multitudinis, & indigitatum inpraecedentibus, & liquet ex re ipsa.Formatur enim ex suo singulari , cuideinde addit terminationem pluralita-tis, & quidem Mascuhnam, quae ad o-culum monstrat initio statim, termina-tione saltem , esso illud plurale. undesupervacaneum suerat, cum iis hic con-gredi , qui aut revera negarunt, autinsiciariexistimati sunt,vel sane indu-bium revocarunt, utrum pluralis essiethaec vox quoad terminationem. Illudvero nunc rationibus evincendum, ut-pote in quo res est nonnihil operosi-or, significare nostram vocem non mi-nus, quam terminari pluraliter, ubi li-cet etiam ratione sui plana sit, sollicisa-turtamen non paucis, unde confirman-da est. Prmo quidem non mediocremomentum adjicit assiertioni sensuspluralis, in nomine nostro, ipsum ex-pressium smgulare, qtiod exacte unamrem desenbit, ceu mamsestum sit ex
13Deuter. 52. V. 15. rejecit D8um cjvt
\se sjb icavn, nec non similibus aliisplurimis; ut adeo necesse nonsit,oppo-sico numero, forma plurali affecto ex-phcite, naturam singularitatis attribu-ere. solidissimi autem secundi signi-ficatio pluralis rsElohim evinciturexiislocis sacrae scripturae, in quibus nontantum DEtim verum sive <$vo-<h deno-tat, sed &3-eo-« Diis nuncupativis nem-pe, ut & sictilis illis Elium tribuitur,in quibusde pluribus praedicatur,quos
k significare haud quaquam posset, nitiplurale esset, quaraobrem quoqj cumeo componuntur epitheta , quae nullaarte vel modo exponi possiunt,nisipersensumpluralem. svadet idem firmi-ter ‘Tetus sancti hujus labii ratio &indoles simplicissima&planissima,quae in-slexionis perplexae, atque fundamen-to caulaque certa destitutae nescia,eaqua prodit fronte,vult excipi ac intel-ligi. Hanc simplicisatem quadante-nus cum sollicitet etiam, si dicaturprorecepto Angulari, ejus plurale sensu
Concl. io. Neq; illud in hoc mo-mento praetereundum, Elohim modoplurale , ratione tum sensus tum ter-minationis dictum, aliquando sub taliforma multitudinis certas ob causas*rei etiam uni ac singulari solere ac-commodari, quod quidem nec potestnec debet dubio infirmari, suppetenteexemplorum copia, ampla satis , quaeobortas dubitationis dissicultates,expe-diverit facile, probaverit quoq; validethesin,duminsignita non pauca nomi-ne Elohim, non sint msi unum, qui-buscj; impertiri nequeas ullo modo,velde iis explicare appellationem istam,nisi illam singularem tum asfirmes de-nominarerem,quod ipsum declaretvelCOmma 25 Jud.l6. Btjairaptt shittjUnorumcongregati junt ad saenficandum sacrtsi-cium magnum Ledapon Blohehem ; DogoniDeosuo, ubi de Dagone idolo Philistino-rum, re nempe una essertur nostrumElohim. Qvod ipsum evidentius est
Ex;4.i6.ubideMose ita loqvitur Deus:tu ens ipsi lelohim, in Dominum»
ubi nequaquam sensus vocis Elohimadmitti aut explicari potest pluralis,utut forma silius sit numeri. Mosennarad; solum supposirum & personamuna, distmdlam abArone, & aliis omni-bus, mtimatumq';peculiari officio, aliisnon communi , liquidissim t indigi-tat. cons. Cap. y.v.i. C. 32v. 31, quorumlocorum Angulorum ratio est eadem,quantum ad institutum nostrum. At-que haec omnia ita licet se habeant, di-
v cendis tamen modo hancDeo adseriptam,pluralitatem quandamin ipso notare,nihil quidqvam officient,isto accurate tantum observato
,Eiq-
him singularem rem exprimente, nonadhiberi tum in nativo, proprio, pal-mario , ac principali significatu,- sedtranslato ac minusprincipali, qui pri-mariam ejus signiticandi vim minimeenervat, nedum evertit. Qvin etiamde DEo uno usurpatum, non respidtprimo essentiam unicam simplicissima,
16sedpersonas in illa essientia plures,li a
ret & hanc quodammodo innuat, sedcossiecutivc prout illae personae in hacessientia subsistunt_,.
Conclji. Propius nunc accenden-dum ad rem, & definiendum in illa a-liquid certi, dicendum aperte ex na*tura substratas rei, ejusque rationibusElohim DEo tributum & hic loci dis-serte pluralitatem quandam involvere,ut & lingulari junctum,vi istius con-structionis, singulare quidpiam in plu-ralitate indigitare. Praesupponimus 1.hic, quae huc omnino faciunt applican-
sunt, necmediocriternostram as-sertionem confirmant, atque superi-lis inculcata sunt de terminatione vo-cis praesentis, ut & ejus forma lingu-lari , quae frustra essient utraque, sinihil pluralitatis ex se gigneretELoniM,unde prolixius isia inculcare superse-demus. Pugnat 2. pro nobis ipsa a-nalogia Grammatica, qusefundamen-tum est omnis explicationis probas. I-psa vero dilucidi: tum confirmat plu-
17ralitasem, quam asfierisimus, quandoconsonant numero enm nostroFr ohimomnia, quae sub ista forma ei apponipossunt, subllantiva, adjectiva, verba,pronomina, participia , qvae non raroeidem in sacris adduntur. Qyam cen-venietiam insiciari,velarguere quoquomodo, seu etiam de ea ambigere velle,soret omnia destruere, fundamenta i-
{>sa interpretationis planissimae, plenis-imae,tutissimaeqj convellere, &ex ipsocodice hebraeo, quovis cothurno ver-satiliorem producere fabulam,quam li-centiam si procederet, msi veritatisdispendium certissime sequeretur, o-mnia iallerent. Dicta vero, in qvibusapposita conspiciuntur pluralia addu-ctoplurali, ex seqventibus haberi pos-suntjosi uk.v. 19. Jthova eiohim KsJbo-schim hu His adde post. samueh7.23.Ps.58:12.Jer.10:10.623:36. Illud vero 3. no~fixa omnia, rationem proximi praece-dentem, verba noctua, & totam con-structionem , solidissime non tantum,sed dcclarissimccorroborat, quod inre
18ipsa, quam describis nostrum Btra sUbim, sit fundamentum illius quod niti'mur asfirmare, hocest: ipsa illa pluralitas quam designat flohim
,& unita
quam monsirat Bara, inDeonostroglonoso,ceu ejus gratia unde sit ipsi gloria.ex sua revelatione, & sanctissim»verbo didicimus,verissimiinveniuntuiUnde tantum hoc nobis est momentum, ut sit instar omnium, & jucundissime nostram in proposita constructione tranqvillet sententiam. Ecquicvero absque causa & fortuito, de De<hujusmodi locutiones usurpatas dicemus ? de aliis autem rebus prolatarum, quas non inquirimus, offendimus etiamrationes honorum, distribudonis, dignitatum, lingvae & alias.
Conci. 12. Dum semper ut urgeridebemus,pro slabili eda pluralitate quadam in phrasi nostra proposita & si'milibus aliis, singulari modo de DEcqvseusurpantur,urgemus nativam sig-nificandi vocum indolem, tanto atten-dendam magis, quanto major & esso
19dentior, illam inter & rem ipsani in♦cercedit convenientia, ipsiusqj materiaenatura, necessitatem interpretatio-nis talis nobis injungit; variarum ex*■ ceptionum modos hic in medium pro-jiciunt, qui aliam & contrariam so-
vent opinionem. Illas itacp nunc di-spicere, altiusqj non nihil perpendere*operae forte erit pretium. Et siqui-dem compendiosa via, per selecta hicprogredi animus est, illud quod ut ba-sis, primo loco in articulo praesensi,
! adserri soletsubsterniqj, inspiciendum' est primo &praecipui, istud vero estDtrtch hasaschsH seu lingvae ipsiuscon-svetudo, Graecis qvae nihiialiud est quam Lingvae cujusqj asse-ctio peculiaris, secundum quam ab a-liis in diversum abit , neque cum iisconvenit quoad constructiones quas-dam,& modos nonnullos loquendi si-
bi peculiares; cujus etiam intuitu si-bi ipsi semper non estdit nonnihila regulis communisfirms,qvarum ductum alias & freqventius
20sequitur. Hujusmodi idiotismum He-braeae Lingvae, quidam ex Doctoralis iHebraeis, in Bar* flohim nobis assumptojapparere ajunt, quandoquidem in illaobtineat pluralis pro singulari, singu-lare itemverbum cum plurali nonnun-quam construatur, ex quodam linguaeistius usu ,ac domestica indole. Adquod i. quidem satendum, dandumqjfacili, agnoseere proprietates hujus-modi, ac idiotismos suos, linguam E-berinam nonminus quam alias,quibusab iis distingvitur
, quod vel ex sidaduplicationerelativi pateseit, cujus siex aliis lingvis notis petendum soretjudicium,iteratumillud,semelpositumsufficeret. Exempla hujus idiotissimisuntbene mulca, ex quibus etiam illudPsaI.I.V.5. Asiher ptrjo CUJUs fructus ejllsscilicet £z arboris; Assine huic v. ir.C. i.Genes.sc. Asiber s**o bho, cujus fru-ctus ejus in eo &c. Hinc Canonemsorraavit26 sequentem lib. III.Tract.Il. pag. mihi 537. beat. Doct. Glassi-Us : In uju htkrnu esij duplica relati •
21vi posttie , cum sufficeret unum. Gpvod
Vinci qvaiosy imitantur. Et mox: assi-xum $ integrum Pronomen quando q; concur-runt , cum eleganti Gmphasi. Applicenturquae modo adducta sunt. Neci; etiam2. dissitemur,nullam 7s Derecto hallakhonaliquando assignaripossecausara aliam,quam consvetudinem gentis atqj u-sum sermonis, cujus forte recte statu-eris paradigmata repetitiones prono-minumin nonnullis locis: Nonnunquaautem aliquam sed subobscuram,& in-certam admodum, uti in illo loco u-'bi Daniel sortis insimae homo, ex gen-te captiva , coram Rege ac Domino,qui infinitam sere & pene divinam si-bi arrogavit raajestatem,verba faciens,in tertia de le iplo loquitur persona:Hoc somntum interpretationem ejuadiccmu* coram 'Rege. super qua_.re variant sententiae. Nudus hic me-rusqj posset praetendi linguae genius,neqj enim hic locus erat potentiae suaememinisse coram rege commoro, so-
22licito & irato. Prudentias Tuae intuituvirtutumque splendidissimarum itadi-xisseDanielem, modestiae ejus adversa- jtur. Fiducia divinae & misencordisii-mae revelationis, ipsurn tam magnifi-ci de se sensissepotuisse,incommodumnon videtur.socios suos illum h icrespe-xisse, non displicet interpretibus ma-gnificis. Qvanquam idiotismorum a-liorum rationem conspicuam satis es-so, iterum laiv k^cpoiv largirinecessiamsit Asfirmamus 5. in praesentia cumDocta Varenio ex ipsius decadibus, innostra quoca constructaone reperiri a- 1Uquid, quod idiotismum sapiat, qvate-nui scilictt per isum colleiiivum disinbu•
tivum , in pluralitate unitu, $ in unitatepluralitu inculcatur. Ad eundem mo-dum Geru 1. 14. dicitur. Jehi mtoruthsiat lummaria
,id est unum quodque
luminarium, juxta quem idiotismum,quod asseruimus in superiori conclu-sione,perslabit; & nostrum Bae a eiohimitaexplicabitur; Creavit per sana Divina,id esi y unjquacj, ptrsonarum creavit, in una '
23gs trtbw) deitatipersonit communi deitate, quaiterum sum verba D. Varenii. Inhuncsensum illud etiam tlohim , to-ties m primo capite ingeminatum, ac-cipi debet. Pernegamus autem 4. I- (diotisimum ,ut ab adversiae siententiaePatronis accipitur, hic in nostris ver-bis locum habere posse. Neque enimullo modo nudum aut merum Deretbhiliaschon cui nulla msi usus siibsit ra-tio, quodq; sigmficationes vocum ni-hil concernat; vel etiam Dtrech haec»hhodb vthammaala hoc est: ustls Vel'lingvae nudus, vel dignitatis, aut etiameminentiae relectus aliquis, hic lociadmitti potest, nempe propter ratio-nes superius adductas , 1. Analogiamgrammaticam, 2. Convenientiam rei& rationis, hoc estipsorum verborumtanquam signorum cum Tuis rebusqvas indigitant; in quibus tamdiu sia-mus, donec incersitudo aut sialsitas e-arum deraonsiretur , quod nunquamsiet. Certum eqvidem ad haec esi ex-
1 empla dari Derecti haccahhodb juxta il-
24Tlud R. Aben Ezra Coi Uschon jes/h todhtreth btccabhodh i HOC est. Onmulingya habet honora , quodapparet cum de uno Pharaone dicitur.Gen. 40. Dominis suis Regi Aegyptiquod etiam propter Ribbui hacovhhothpluralitatem potentiarum, coshodc deeo prolatum asfirmares, ceu etiam di-citur de uno Josepho ut alias saepius,ita Gen.42:v.3o. 95. ostdone baartz. Do-mini terrae;; quemadmodum darissi-mum quoque est Gloriosissimo nostro& Potentissimo Deo,excellentissimaramajestatem, virtutum & potestatis in-finitos abyssos competere-,ista tamehicprimario & principalissimo modo in-digitarineqveunt, qvaradiu interiora& abstrusiora suppetunt, quae naturalimagis, & propria ratione significarepossunt ex sua indole adhibitae nobisvoces. De coetero autem, si sastigii &
& eminentiae summae denotandae cau-sa, pluralis numerus de Deo essertur,cur id tum sempernon venit usu, cumDEus semper & ubique glonfican-
25das sit ? Vel dicendi ed sunt, perpe-ram illi de Deo scripsissie divini seri-,ptores, qui singulari numero eum &
nominarunt & significarunt, ejusq; itamajestatis gloriam neglexisse qvo-dammodo, aut saltem studio debitonon attendissie , cum pluralis sueratadhibendus. Et sane si propter exel-lentiam usus essiet pluralis, praeprimisac necesfierid essientiale nomen Jehovahita suissiet inflectendum. Qpas rationesomnes, elegater ac solidevide deductasJacoboMart.in deTnbusElohim l.i.c.3.
Concl. 15, Quod si quis, ex allatismodo pro r5 Derech haccahhodh & Rtb-hui hitcohhoth declaratione , nempe exvoce /Idonm & ipsi assini Btalim ucracj;junctasingularinumero,eoq; honoremexcelsum, virtutum & potentiarum a-xiomata designante; vellet idem denomine Elohim , ejusq; structura aliiscum voculis inserre, idque adeo regu-las ac canoni, cui priora subsunt, subji-cere,qui proponitur a Doct. Glassi.p.m.441. verbis sequentibus; sputaim «#•
26mino appt salivat qua dominium rotant, exproprietate [jngVA sanstett numeroplurali projingulart esseruntur. Et postpaiica: sunt au-tem nomina isBaainonemproxime praecedentem 24. quiita habet : tturalu numerua pro lin-gulae! quandoque ponitur ad denotan-dam magnitudinem »/ excedentium. siunquam quis hoc intenderet, ipsi ex-templo oggerendum. 1. Mali supponiab ipso eandem naturam vocum tieahm,ytetomm curaElohim. Designant illa sor-maliter dominium;& juxta etiam suntappellativa, unde adregulam quadrat;hoc vero non item, quia Nomen Deiproprium. Deus quidem est Dominusdominantium, seddominium illud,hacvoce formaliter non exprimitur, quaeverba sunt laudati modo auctoris, qui& ultra consulatur. 2. Meretur hic at-tendi vulgata regula : Verba intelli-genda sunt secundum substratamma-teriam. Jam vero, qvod iterum ite-rumque ingeminamus & urgemus,
27illud quod notioneElohimindigitatur,non est tale ut considerari debeatporissimum ob excellentissimam &
infinitam potestatem, loquimur nuncin sensii formali, sed quam maximeob essentiae simplicissimam unitatem,&quandam in illa pluralitatem. Duoautem alia ista nomina, sua denomi-nant subjecta, praecipue obrespectumpotentiae,virtutum, honoris &c. Cum-que adeo illa etiam ob certos hos re-iepctus in numero multitudinis usurpa.tur; cur absq; ratione Elohim itapo-ni sentiendum? In sumum ergo aoe-unt quae nisu summo de similitudinedictarum vocum omnium, pag. 15. devoce Elohim , ut diversum obtineat,congerit Drusius. Concludit ita: Netab htbrai* didicimut* tria vocabula esje, rju4terminatione plurali > jensum continent singu-larem. sunt autem flohtm Adonims? Be-alim. simile judicium esso de locoBuxtors. 1. 11. Thes. Cap.2.
Conci. 14. Neque instanti, ex usuJingvarum , ob personas illustres
28ad earum dignitatem describen-dam, adhiberi numerum multitudinis,quidqvam concedendum in hoc pun-cto. Quia I. Quarum est haec con-svetudo hngvae, sanctae nostrae nullamformam praescribere qveunt, quippequae simplicitatis amans,in iUa decO'rem& gloriam suam sitam habet, un-de 2. vulgaribus lingvis Gall. Germ.svet. Ital. suus relinqvendus habitusac cothurnus; quinimo etiamAgarenae,quam itideconsvetudine honoris care-re negat Aben Efra, citatus DrusioVar. sennerto &c. suum geniumper-mittimus , quod cum asserimus ea 3.nequaquam destruimus quae superiusadmissa sunt quando t5 Derectifacta est mentio. TantTivero hoc dici-tur , in seriptura usum non esTe, pro-pter sastigium summura, personam li-nam de se loquentem, uti verbo plu-rali. Nomina enim sic venire plura-li forma, propter personae dignitatemconcessum , quod de nomine ElohimDeo tributo asfirmari nequit cum ob
29rationes alias, tum eam nunc nomi-nandam , quod adhibitum sit hicplu-rale, singulari suo non destitutum,quodipsiim asserre,vel etiam alia, excellen-tiam & potentiam innuentia, ut 61schaddai Ztbhaotb , nili res ita ob aliumrespectum debuisset exprimi, divinisaraanuensibus suissetfacilimura.
Concl. 15. Indagaturultra vocabu-li nostri vis signandi, invenitur autemea,elicitur & insertur sensum esso o-mnino singularera, utut terminatio a-liter se habeat, quod ne frustraasser-tum videatur, trahuntur in partes, &
ad causam illustrandam accersunturnomina ex lingvis aliis, multitudinisquidem quoad terminum,Thebae,Li-beri, Athenae, significationem habentianihilominus singularem,quarniterum,sufficietibus deuno idolo,uno vitulo,quin & uno homineNomennostrumexpressum dictitantibus, rur-sus gratis negari autumant. Repo-nendum ad hoc telum i.retundi istudfacile, vel ex iis quae toties inculcata
sunt de natura nostri Elohim, quasserre recusat allati genus interpreta-menti: Attamen quia nova est speciespropositae rationis non negandumdicimus esso non paucas voces, qua-rum quidem slexio sit pluralis, sensunihilo secius manente singulari,ceu pa-tet vel ex allegatis voculis, quibus ad*dere ingentem catalogum non soretdissicile, uti similia etiam Hebraeis exi*siunt ut Nthurimstkynlm g^e.ConserWa-smutli.Heb.Rest. p.72.Istas tamen g.nihilin insiituto nosiroprobare, ob diversis-simamnaturam &plane discordantem*conspicuam in eo quod careant isiasingulari, quo insiruclum esi hoc no-sirum, tum quoad formam, tum quoadusum, in qua forma cum tam crebronon adhibeatur quam pluralis, certonobis esi argumento lingulare quidpiam, quod a myfierio non abit, hoc i-pso manisesie prodi, quod ipsum sub-olsecit quidam Rabbi qui dixit alicu-bi: Lo jimjzle/thonrtbitm tm hasibsthe hw*nnhbadh rjk J/ehem flohim Lesodhbamnki
31Nttmerut sinqularit non reseritur eumnemine benedicis , nisi in nomine sio-btm > idque propter prosundum mysleri-um. Tralatitio 4. sensu, aut *s>Vel s[A0»\>/a,u( hanc ap-pellationem accipiendam, quando eares unicadescribitur,eciamnum ut an-tea definimus, nec in eo mutamus quic-quam. Nempe uri subjecta variant,ita quoq; varii ipsum praedicatum iisattribuitur, unde praedicationis discre-pantia, nomine ipso ad res omnesquas denominat, aeque non quadran-te. In specie vero uni idolo quando-que desertur signum EUhim , obconvenientiam quam habere exi-stimator cum DEo vero , illud a-lias turnissimum slUy quod ipsum licetin se nihil sit, indeque nulla prorsusra-tione tanto nomineinsigniendum, pes-simeq; insigrutum; ex opinione tamenhominum idololatrarum, divini quidhuic inesTe existimantium, eoque sibiimaginantium divinas perfectiones,vircutesjeilenciae rationem; appellatio-
3 2nem quoqj maxima re dignam, titu-lumque adeo excelsum adeptum est„'Ut adeo uni, verum non sub conceptuunitatis, sedpluralitatis cujusdam, illanotio aliquando sit assignata.Quibusita se habentibus, neque haec,aut obje-ctiones aliae quae oggeruntur, tanti suntponderis, ut ruinam minari, nedum ac-celerare queant argumento, quodpropluralitate in divinis, a numero duci-tur, ceu judicatRivetus in Exer. suisinGen. & quidem pag. 8.
Concl. 16. Occurrit nunc Juxta no-sfrum institutum unum, quod plurali-tati isti quam quaesivimus,invenimus,confirmavimus,desendimus etiam huc*uscj;, maxime ossicere, & eam si nondisturbare, saltem impeditam atq'; am-biguam' reddere apparet. Illo enimsensum pluralem, quem quoad supposi-ta haberi in nostris verbis, nitimuradstruere, labefactari vel destrui, me-tus suboriri posTet non ber.sc hic con-firmato atq; munito animo. Illud veroest quod tiohim veniat pro una certa
persona in divinis, aliis contradistincta,in qua,qvum pluralitas talis, nulla as-sen pcmt, qualem hic sectamur, fru-stranea haec cura dicenda est, unde e-tiam de totaconstructiene quae hicdis-cutitur , ita prenusiciat Clanssimuslaeuid.in Philologo suo hebraeodffll 32;kx tih LUhji' kCi otu non potiji probati p,Urahltu s*p jsime Verbum jin.gulam tonjuUgUUr i tum nomine pdkssjt ukilanium firmo <sl deun ca pirs na Ut side ilifaciat dictis inter alia loci su ex hial.45* 8 Blohtiha nusiahhaeb-< UnxittCDeusDeus tuusJn hoc textu,verba sunt
no-mtn> plutei, ElOHIM iotijurguur , quod nu-men p-uralr m eo Juto sotum Patrem denota!,Verum I. rcspondemus non immerrodubitari de eo, utrum v* e*aWs de 11=na & certa aliqua persona,vocabulumElohim in allegato commate adsera-tur.quod tamen explanare nostri noriest operis. Non certe concedit id i-psum nominatistimus Varen. ad hunc
34loc um quem si lubet adeas. Pro no-bis autem 2. si ex hberalitate, hoc tan-tisper largiamur, diluet quodobjectumest, Philologus hodie inter prascipuos,celeberrimus Dn. Andr. sennertus,se-nior totius Acad. Witteb. Is qui so-lertissimehoc etiam argumentum per-tractavit , ita alicubi insit. sorro jamtnqutmus ergo, Nomen Elohim DEo veroattributum in sensu quidem tralatitiohocsivemodificato,nempe singitlari, non unum Deumdenotat ratione siua i(riccc,vel in unitate na-tura sine-, 'licet huncsortajsis consecutive qvi-dem', quia quod numen siummttm in persio-nis trinum , idem & unum unitate natura
siia\ Nam propria nativa atsa formalis ratiohujut nominis esi, non singulariter siedplura-liter signtsitare, non unius rei denotare uni-cam essienttam, sied inserre multitudinem qva•dam, eamque qdeo in Deo,utpote natura in-telligente,personarum quidem. Et paucis in-terjectis ; sits 3 extra dubitationemomnem idjam, ut nempe in sensu singulari valeat idnomen, & singulis personarum siemel atq, ite-rum adhibeatur, per accomodationem quan-dam, sensu adeo, modificato certa ratio-ne quadam', quia sici licetuna illa, cui appli-
tttur,persona e!} ex earum numero, quibus si-rnul atsasemel, vel colleilive simptis alias atcsiin sensu suo nativo adhibetur ; ideoque quianon silicarie Deus esi, persona illa,sed una cumreliquis duabus. Adscribenda quocj; nonnul-la adhuc ex eodem Authorc laudato verba,qvtein eadem rem prosert iterum non multo poli;In sensusinpulart denicjj uni per sine ideo ad-hibetur, pata Eiohim, quiasingulebe tnqui*mus, vel una illa, cui hunc, tn modum accom-modatur , persona ex numero reliquarum sit,ut supra diximus etiam, quibus junctim uv-g/us quidem Idproprie alias adtribuitur ; ad*eocj* insumma quodsicut omnibus personis vo-fabulum bae junctim quidem idcolleclive, re•Be (dproprie attribuitur, ita tumposiea et 1ani
earundem singulis vel uni certe dtvjtpag ad-hibeatur nonnusquam,sed devjepug inqutmusrepetimusnotanter, nonnthi/q. rarius etiam,diais modo decausis. Exspirant haud du-bie, rite his pensitatis, quae modo exLeusd.prolata,ut & quasidemAuthor,a-
• lias dere literaria hebraica dudum me-ritissimus, in Clave sua hebraicapag.2;ad has voces, de enallage numeri & a-liis adnotavit, ut adeo stare adhuc sir-
36miter videatur perstetqj, quod hacte-nus in nostra constructione vindicavi-mus Rtbhui.
Conci. 17. Neq; etiam ambigendumexistimomultum, utrum non capi pos-sit stringo in praesentia aliquantulumexeo, nominatus cum honoreminandus semper Leusd. quod nonaversetur,sed probet plane argumen-tum pro pluralitate in divinis, petitumex modo isto loquendi de se ipso innu-mero multitudinis NAHAsEH,quo uti-tur Deus Gen 1. 26. cujus qvidem as-serti firmitas maximopere approban-da, est irrefragabilis, eo quod repugnetconsvetudmi & genio linguae sanctae,verbi pluralis personam primam, depersona singulari, honoris causa esser-ri , utut ejus conditio sit illustnssima,sed&pluralitatem quandam insinuareEtobim, idem docet, siadElohimreserendum ess, uti omnino fieri debet.Nullus enim alius \w'*h dixit, quamillae personae Elohim de quibus in pro-ximis illud vjjjixur dicitur,quodne ne-
37gari quidem putaverim, utpote cumtextus personas dicentesvajjonerEIo-him, & proserentes vocem sermonisseu orationis sequenti Naaseh, quamproposuerunt esserre, easdem elle ar-guat apertissimi. Itaque si pluralita-tem importat, naaseh eandem etiamnecesiario signific bit, subjectura hocElohira. Atqui pluralitatem indigi-tari in naaseh concedit Leusden.Ergo necp illam per rcEiohim innuin&-gan potest,idipsum vocabuli forma, &rei indole, aliisqjrationibus, prius spar-sim& sussc introductis, stabilientibus ,
quod suit demonstrandum.Conci, ig. Tollendus porro scrupu-
lus, a quo impedimentum aliquod pro-pugnatae metuendum. Voxtuinm in supenonbus dicta eit singu-larera habere sc'/«u£,quse essentiahter si-gnificat, hoc est essendam Dei simpli-cissimam denominat. Ipsius plurale,cujus hic explanatur ratio sigmfican-di,si sensu itidem plura diceret, seu id'pronunciatum libere nonsemel; ex ha-
38bitu singularis sui, ex quo inflectiturin hanc terminationem, plures Deosessentia diversos subinnueret, seu u-nitatis numerus unam essentiam insert,quod haereticum soret, & in divinammajestatem impium. Aut ergo salsaest deductio probata hactenus, aut se-quetur modo quod damnavimus.Resp.ut damnat religionis sanctitas puri-tasq; voKvsiut,v
, ita arreptaepis integritatem reddunt manisestam,ista quibus illa prius est confirmata,tum illa quae ad diluendam objectio-nem adserentur. I. Obscurnm igno-tumd; non est, voces non paucas indu-ere aliam sigmficationem in plurali &
diversam ab ea, qua gavisa sunt in An-gulari, quod nunc vel unica vox salesdemonstraverit, ut mirum non sit 2.
plurale Elohim paulo aliter signare ,personas nimirumsili singularisEloah,illo interim essentiam denotante quae 0-
mnibus personis sit communis.Atej; hu--jus quide significationis ejusq;diversita«sis in diverlisnumeris, fundamentu ite-
39rum arcessendum est ex re ipsa desi-gnata , quae itacomparata est utplura-litatem quidem admittat, quantum adhypostases, eam verorespecto esTentiae,cum sit simpltcissima, serre nequeat ul-lo modo. Gratis igitur iterum in al-lata dissertatione sequentiascripsitClar.Leusd. Numeras pluralis dissert d Jtngu~lari non in synisioatione , sed tantummodo inpluralitate, quae ut in multis exemplissidem merentur, ita in vocabulo Elo-him locum habere nequeunt.
Conci. 19. Videndum nunc tandem,si quid opis atq ; illustrationis, ad argu-mentum nostrum ejusq; asiertionem,eruere adseriaecj;promptum sitex trans-lationibus ac versionibus aliis , in quonegotio, praecipua laus & cura operaephilologiae sita sunt. Vel si id succe-dat minus, contingatq’; illas ita potiuscomparatas este, ut advectum prae seserre non tantum,sed & svadere vide-antur ; quomodo in isto articulo re-moveri obstacula, viaqj inveniri queat,qua componantur quae colliduntur in-
40terse.allaborandura.separatim snb inhtii.m opellae hujus, propositas sunt vo-ces in vectionibus usurpatae, quae ideofacilius sistuntur si tantumconjungan-tur. Producemus versiones linguarumeruditarum, ex splendidissi.moillo ope-re biblico anglicano, ubi ParaphrasisChaldaica quae hic est Targum Oi>kelosi verba Dtrej< h>th har* tUh r,. essert:Bekadhmm htri sehnvah. In quiblls ma-nisessum est, non haberi nomen perso-na!e,respondens ct Elohim sed esTentia-le 7shor>*h. & tanto quidem minus plu-rale aliquod , cujus eadem vis esset si-gnificandi,qu$ r£- Elohim, quodfamili-.are esse huic Paraphrastae per hoc ca-put integrum nunc observandum est,cujus ratio nulla alia esse potest quammystica vocabuli tio m, incommu-nicabilis Chaldaismo, cum verbo sin-gulari conjunctio. syrus his rem ex-pedit verbis : Bensib >h /u-o Aiohv, In qui-bus singulare Akho Deum denotat,jVrahica vectio itidem nominesingula-n hunc exprimitctententiam : Aww-lo
In translationibus i ilis omnibusnul-lum pluralis apparet indicium, ex quocolligi possit interpretes illos rationem
42habuissie pluralitatis illius in Elohimquam sectamur. Omnes namq locumreddiderunt voce singulari, quasEssen-tialeDei nomen propius attingit quampersonale , unde nihil ex versionurncompositione, quod assertionem pro-positam firmet, dimanat, quin potiussi simpliciter illae acceptandae, deseren-dum soret quodtanto applausu hacte-nus estpropugnatum. His tamen nonobstantibus, quod jactum semel, re-tinemus arcte arbitrati positioni nihilderogare istam translatorum diversi-tatem, quamnonprosiuxisie exeosen-tiendum est, quod adhibita vocabulaex asie respondere exisiimaverint, autreddendae vocis vim ignoraverint; sedquod desectus 'nominum parallelorum,& exacte idem significantium in lin-gvis peregrinis, prohibuerit, vel impe-diverit , synonymo signo rem eandemdesignare. Atq; hoc quidem ejusmodiest, quod continua experientia firma-tur, cum nihil in versionibus frequen-tius notare liceat,quam a sontibus non
nihil recedere illa quae idiomatenovosunt traducta. Cujus quidem rcicau-sam subolsacere non eit dissicile,dumnotamus unamquamq; linguam habe-re singularia nonnulla, ex quadam na-tiva indole, quae in aliam peregrinamlingvam, manente virtute sida intrin-seca, ac simplicitate ingenita, eadembrevitate nequaquam posTunt trans-sundi. Quamquam enim juxta haecnegari non debeat, circuitionibus qui-busdam, peculiaria hujusmodi, si nonplene, salte aliquaratione & non incon-venienter tradi posTe; quemadmodumetiam modum talem quoad nostrumlocum quidam demonstravit: Versio-nes tamen quae compendiosa amant es-serri forma , hujusmodi dissusas cir-cumlocutiones , ubiq; quae tum iteraripostularent, seriae nequeunt, Adhaecaccedit , has versiones quarum cata-logum texuimus, ita esie comparatasut consequenter etiam, etsi non primo& immediate , pluralitatem illam %
Elohim insinuent , quandoquidem
44Deus ille, ac divina Oria. quam indigi-tant praecipui, eadem sit, in quapluresillae rjswdirets subsistunt, ut adeo nihilsolidi hic subsir,quod a statione quamoccupavit, valeat animum dimovere.
Conci. 20. Itacj; ipsi , qui inspexe-rit atq; norit, quae nunc si nobis dictasunt, ea nequaquam officient, vel ne-gotium sacessent, quae nectuntur abauthontatibus Hieronymi & 70 Interp.qui locum de quo in praesentia disqui-ritur interpretati, usi sunt notionenonolurali Dii vel ®«/, sed singulari, idq;lerpetuo. Praeterquam enim quod 1.iuc applicueris non inconvenietercen-suram Fulleri, quam Miscell. libr.II.
Cap. IV. de versionenominisjEHovAHapud 70. Interp. hoc modo adhibet:septuaginta interpretet , sinsti/simi dodhjst-*nij~ viri, gh«<osnm Dei nomen Jchovah ubtq3sere huoiov, id est , Dominum ; quandosa Qa>»id cjl, Deum transferre [olent. Non quodaut vim vocis ignoraverint {id prasiantt eo-rum eruditioni repugnaret) aut supersiitionequadam obligati tta secerint, (id summaeo-tsu,m putati adversaretur) sed primo ut ad
45innllestum communem , cui nraximv scriptu-ram [aeram defltnatam [ciebant
, sese accom-modarent. Etiam 2. idipsum.nunc essi, utrum dictae voces pluralisformae, lo-co rifre-s-sVitoc tanquam indubium velconcessium illud lubsterni non debet,tanto sane minus quia negandum o-mnino essi, concurrere issias voces cumE/ohrrn, eo quod ,ut patuit modo, di-versam significandi naturam habeant,respiciantcj; essientiam proxime, nostrointenm manente persbnali. Undesenderentur aures piae,& verae religioniassuetae,si itapropolita essient verba: Injjnmipio cravit Or. Proposictoneraenim talem, vix acciperent, absq; wo-tu&ioifloc alicujus seniu. Etenimut 4*singulare,vere divinam essientiam im-portat, ita nec aliter se habere possiet,quod inde formatur plurale, quod deDeo vero prolatum , summum horro-rem incuteret religioso animo, anim-advertenti praepnmis Ethnicorum cae-citatem , qui crassissimis tenebris im-
46mersi,plurima coluere idola, eaq; no-mine Dii appellitarunt, unde non levi-ter prophanatum est idem plurale,sen-sumcj; retinet prophanum, cum primo& freqnentissime genrilium denotetDeastros & sldmu.
bere & constanter, moti hucusq- dedu*6tis rationum fundamentis, nec nondeprehensa lentendas adversae infirmi-tate , concludimus, in locutione nostraB*ra exhiberi clarissimd, oculisilluminatis, partiumcj; & opinionis stu-diis non abreptis, aut impeditis, iitarasimplicissimara unitatem, & in illaplu-ralitatem eam, quae verbis aliis, in aliis
47locis quibus assientiuntur facilime st vvvkmt.zyoviig, evidenter revelata est &.
proposita. Nempe ut vocabula ipsaleorsim, Elohi>n quidem plurale, pro-prium, & unicum personale nomenDei, pluralitatem personarum innuit;verbum autem sibulare ex Tua inge-nita naturali vi, quoad senlu n, unamessentiam creatricem reprassentat: itaeadem conjuncta, integracj; adeo con-structio, unum &plura proponunt ex-preite, hoc est, uti siupra ex Doct.Va-renio patuit; pluralitatem in unitate&
unitatem in pluralitate inculcant. Quiahaec omnia rotunde simul etiam ner-vose expressit pro rnore sine Doct.Glas-sms Phil.sacr.Libr. III. Tract.III.p.rn.665. ipsiiushuctransicribere placec ver-ba : Iu hac locutione loquitur de noslra (saltjs ejusdem generis quid cst.Innuitur enim illa augustum p/uralitatis ser*sonarum in una ejsentia divina myjleriunt^.
Pluralitas personartiro nomine plurali 5 uni-tas ejsentia verbo jingulari denotatur. Quopertinet , quod inverso ordine nomen sin-
48gulare £loab, tonsiruitur tum participiopluirati. Ubi ijsentia imitat nomine singulan%
perbonarum pluralitas participio plurali in-
dicatur. Quod si vero nomini Elebim ver-bum plurale addatur (uri & adjethvun, velparticipium plurale , tjuo pertinet , quandoalij nomini plurali , Deo attributo, partici-pium plurale subjungitur) eum plurahraailla personarum exprisiiui denotatur. Ita di-JltnlUs modis &phrasibm spiritui sanstu pla-
i msfierium ho< sacrnsanUum infirmare. Quapropter Mersennoctn Quaessioni-bus Tuis celebr. in Gen. p. 7. Prcble-r.2. at piius multis requirere non est o-pUs, quare Dtua > Initio non en•7 a numero plueah consiitutum habere voluit ?
scilicet respondetur ea™ qrspstionenrr,'facile solvi ac explicari ex ipsis verbis,n odo attendatur har 1 onia illa a ; icis-sin a,qua hic concordant ipla cm luosignato signa. Ita in coniesib esi hicetia n loci consipicuum esie illud D.D.Hebraeorum aphtiu Ub ohbuth,schesin jesib bah thelnj>m barartn genholtn:Non tsl tn literae ex Csna nondependent montes magni- sunt siane in
49prsesenti quoq? loco, montes magninon tantum, sed maximi & excelsisisimi, quos credimus hic designaritanto promptius, quanto est certiusex revelatione, illos dari. Frustra e-tiam fixtinusAmama gloriatur lib. 2.Antibarb bibi. pag. 2s2. nobis pro-batae sententiae debilitatem, ab innume-ris ostensam, cum satis ssiperq; patu-erint, quas firmitatem ipsius praestantimmotam. Unde addendum nihil,nisi quod Lombardus sententiarumMagister, si hanc, ut ea ipsi tractaturlib. i.dist, 2,primus invenit vel propa-lavit sententiara, ut ex mente Cajeta-ni, placetRiveto Exerc. 1. in Gen.p. 7.aliisqjp nequaquam in eo fueritLongo-bardos , utpote qui id asseruit, quodspiritus DEI ipse, in exordio revela-ti verbi sili, non obscure aperuit. Hancipsam veritatem edocti & amplexi,ipsi qui ea nostras imbuit mentes, &in gratiolae revelationis suas primislineis ac verbis : inc consideratis,
ipsam designavit, uni DEo glorioso,Patri, Filio, & spirituisancto illud os-serimus holocaustum^:Aiv«r« tlv ®in it $x\bi ettsx, ntyot kvjor n&j it (ottcpitKj it[*syetKat^
ADDENDA,
Puncta qvae nomini gloriosoJEHOVAH subjici solent,pro.pria ipsius sunt, non vero r«Adonai , unde nihil prohibethoc nomen eo modo esserri.quo amant literae ejus atquevocalia,quae enam lectio vetusgenuina est & Mosaica.
Non tamen negandum plane no-men hoc certa ratione dici scs jsse «tsK^mtsTW,.
51Nugas & commenta lapiunt quse
Judaei de miraculis Jesu& Mo-lis, virtute vocis schemham-shorasch editis,blaterant.
Praestigiis diabolicis, artibus ma-gicis & fabulis multa sunt ac-cenlenda , quae de Bath Kol,id esl silia vocis, in Apcllarlmiscriptis memorantur.
Uti incerta esb originis ratio,cum Chrethi & Plethi in sa-cro codice nominatarsi, ita ob-scurum est quid signent eaedemquoadres.Comodifflme tamenhic sentirc videntur ii, qvi no-mina haec eslc parronymscavel gentilia, & milites ele&osgx certa gente aut familia? pe-
ritos,fortes &robust:os» i Da-vide & salomone in corporiscustodiam ut (atellites astum-ptos, significarc contendunt.
Potior est deductio vocisPnAius-t-us a rad. Farasch cum stpararesignjficat in Niph, quam ubiper 7« explanare essertur 5 uti etiasaducsus rectius ab Autho-re scdt*Zadok»quamsi Zedhekjustitia derivatur.