Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Szymańska, rok 2010
Autor: Anna SzymańskaTytuł: Skuteczny wniosek, czyli jak wydoić unijną krowę
Wydanie IData: 3.2.2010
ISBN: 978-83-7582-960-0
Projekt okładki: Marek PacyńskiRedakcja: Magda Wasilewska, Sylwia FortunaSkład: Karolina Pawlas
Wydawnictwo Złote Myśli sp. z o.o.44-100 Gliwiceul. Daszyńskiego 5
www.ZloteMysli.ple-mail: [email protected]
Autor oraz Wydawnictwo „Złote Myśli” dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książceinformacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ichwykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich.Autor oraz Wydawnictwo „Złote Myśli” nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności zaewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Niniejsza publikacja, ani żadna jej część, nie może być kopiowana, ani w jakikolwiek innysposób reprodukowana, powielana, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bezpisemnej zgody wydawcy. Wykonywanie kopii metodą kserograczną, fotograczną, a takżekopiowanie książki na nośniku lmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie prawautorskich niniejszej publikacji.
Wszelkie prawa zastrzeżone.All rights reserved.
Wstęp .............................................................................................5Priorytety, źródła finansowania i instytucje odpowiedzialne dlaposzczególnych Programów Operacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć .............................................................14
Rozdział 2. Formularz wniosku, czyli miliony tabelek ...............................48Przykładowy wniosek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Cechy dobrego wniosku i projektu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Część A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Część B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Część C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Część D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112Część E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129Oświadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134Najczęściej popełniane we wniosku błędy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Rozdział 3. Część z cyframi, czyli finanse „na golaska” .........................142
Rozdział 4. Repetitio est mater studiorum ........................................157Status projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Programowanie wydatkowania pieniędzy UE z funduszy strukturalnychi Funduszu Spójności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164Źródła finansowania projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Całkowity koszt realizacji projektu (PLN). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Planowane wydatki w ramach projektu, według podziału na kategoriewydatków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Harmonogram realizacji projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174Trwałość projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Doświadczenie projektodawcy w zakresie wdrażania projektów w ciąguostatnich 5 lat z wykorzystaniem zagranicznych środków pomocowych . . . . . . . . 177Pomoc uzyskana przez Wnioskodawcę w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Promocja obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Przygotuj się dobrze! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18110 zasad dla dobrego przyjęcia Twojego wniosku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Rozdział 5. Pasmanteria, czyli różne niezbędne dodatki.........................188Biznesplan — przykładowy spis treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189Słownik pojęć do Regionalnych Programów Operacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192Kategorie interwencji funduszy strukturalnych na lata 2007–2013. . . . . . . . . . . 222Kodyfikacja tematyczna w ramach poszczególnych priorytetów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223Kodyfikacja według form finansowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Kodyfikacja według wymiaru terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228Kodyfikacja według dziedzin gospodarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Spis treści
Kodyfikacja według wymiaru lokalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Kody interwencji dla obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Dane teleadresowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Dane teleadresowe Instytucji Zarządzających RPO(Regionalnymi Programami Operacyjnymi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237Wzór matrycy logicznej projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Rozdział 6. Indeks .............................................................................242
Rozdział 7. Bibliografia .......................................................................247
Wstęp
5
Wstęp
We wszystkich dziedzinach życia wymagana jest
obecnie fachowa wiedza. Jedyni dziś amatorzy
to politycy.
Harold Macmillan
Od 2004 roku, a tak naprawdę od lat 90. mamy dostępdo środków pomocowych z Unii Europejskiej. Dostępmamy, ale czy umiemy z tego korzystać? Jedyna
odpowiedź, jaka się nasuwa, to — nie! Posługujemy
się w procesie pozyskiwania pieniędzy z UE wiedząspecjalistów. Od wniosku do załączników włącznie.A przecież specjalista niezbędny jest (na dobrą spra-
wę) tylko w tym, by dobrze przygotować biznesplan
lub studium wykonalności projektu. Wniosek powin-
niśmy już wypełniać sami. To nie jest trudne, co
udowodnię, prowadząc Was za rękę przez kolejne
tabelki tego formularza. Temu ma służyć ta książka.Zajmuję się funduszami UE nieprzerwanie od 1992
roku i nigdy nie odważyłabym się powiedzieć: „wiem
wszystko o funduszach UE”. Część swojej wiedzy chcęWam przekazać, żeby dalsze Wasze zapoznawanie się
Wstęp
6
z materiałami dotyczącymi funduszy UE „nie bolało”.
Sama permanentnie się kształcę, aby nadążyć za
zmianami. Pomysłowość urzędników w tworzeniu
„schodów” zapewne ma uzasadniać potrzebę ich za-
trudnienia w urzędach. Innych przyczyn zmian nie
dostrzegam. Od 2006 roku wiemy tak wiele o okresie
nansowania 2007–2013, by się można było do tego
przygotować do I kwartału 2007 roku. Tymczasem
zmiany trwają w najlepsze, zatruwając życie poten-
cjalnym benecjentom i dając pole radosnej
„TFUrczości” nuworyszom na urzędach.
Najważniejsza jest umiejętność przygotowania pro-
jektów. Jeśli ją posiądziemy — to zdobędziemy poczu-
cie pewności, że żadne zmiany proceduralne czy
zmiana formularzy nie będą dla nas straszne. Jakie
będą prawdziwe warunki i zasady uzyskiwania pie-
niędzy pomocowych z UE w okresie 2007–2013,
dowiemy się kiedyś z mediów, a tymczasem uwierzmy,
że pieniądze są dla nas. Radzę nie być huraoptymistą,ponieważ pieniądze niestety są tylko dla tych, którzy
już je mają albo mogą szybko pożyczyć. Zasadą dotacji
unijnych jest bowiem to, że mają formę refundacji.
Najpierw trzeba wydać pieniądze na realizację pro-
jektu, a potem czekać na ich zwrot. Ma się coś w tej
kwestii zmienić (zaliczki), ale potencjalni benecjenci
wciąż są mocno podejrzewani przez wszystkie polskie
urzędy o chęć wyłudzenia pieniędzy z UE.
Wstęp
7
W latach 2007–2013 Polska otrzyma z budżetu unij-
nego prawie 70 mld euro pomocy strukturalnej. Częśćzostanie przeznaczona zarówno na bezpośrednie do-
nansowanie inwestycji w rmach, jak i na inne
pośrednie formy wsparcia. Dla przedsiębiorców inte-
resujący będzie program Innowacyjna Gospodarka, na
który przeznaczono około 9,7 mld euro. PO IG — pro-
gram ogólnokrajowy będzie wspierał duże inwestycje
charakteryzujące się wysokim poziomem innowacyj-
ności. Przedsiębiorcy ubiegający się o wsparcie musząprzygotować projekty o znacznej wartości. Przykłado-wo dla projektów inwestycyjnych o wysokim poten-
cjale innowacyjnym (działanie 4.4 PO IG) wartość tzw.wydatków kwalikowalnych musi przekraczać 8 mln
złotych. Ponadto wytwarzane produkty lub świadczo-
ne usługi powstałe w wyniku realizacji inwestycji nie
mogą być znane i stosowane na świecie dłużej niż trzy
lata. Program przewiduje również wsparcie projektów
badawczych oraz związanych z kosztami wdrażaniaich wyników do produkcji. Przedsiębiorcy mogą szu-
kać donansowania w dwóch działaniach, tj. 1.4 oraz
4.1. PO IG posiada też środki dla rm, które planujądziałania na rynkach zagranicznych. Działanie 6.1
— „Paszport do eksportu” — przewiduje zwrot kosztów
doradztwa, szkoleń, wyjazdów na międzynarodowe
targi i wystawy. Stymulowanie rozwoju rynku e-usług
oraz wspólnych przedsięwzięć biznesowych prowadzo-
nych w formie elektronicznej będzie nansowane
z działań 8.1 oraz 8.2. Wnioski o donansowanie
Wstęp
8
wymienionych projektów będzie przyjmować Polska
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
Należy również pamiętać, że fundusze strukturalne
nie mogą nansować inwestycji związanych z produk-
cją i wprowadzaniem do obrotu produktów rolnych.
Dla przedsiębiorstw z tej branży jest „Program
rozwoju obszarów wiejskich” nansowany z Europej-
skiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich. Program ten przewiduje także tworzenie
mikroprzedsiębiorstw. Szansę taką stwarza działanie
3.4., gdzie maksymalna wartość wsparcia może wy-
nieść 300 000 zł. Z programu „Rozwój obszarów
wiejskich” mogą być nansowane mikrormy powsta-
Wstęp
9
jące i działające na terenach wiejskich i wiejsko-
miejskich, gdzie liczba mieszkańców nie przekracza
5000. Z kolei rmy działające w sektorze przetwór-
stwa rybnego, które nie mogą ubiegać się o wsparcie
z funduszy strukturalnych, swoich szans rozwojowych
mogą upatrywać w programie „Zrównoważony rozwój
sektorów rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów ry-
backich”, nansowanym z Europejskiego Funduszu
Rybackiego.
Każde z województw w swoim regionalnym programie
operacyjnym zarezerwowało pulę na wsparcie przed-
siębiorczości na swoim terenie. Łącznie regiony majądo zagospodarowania 16 mld euro. Programy regio-
nalne powinny najbardziej zainteresować małych,
średnich oraz mikroprzedsiębiorców. W latach
2007–2013 dotacje inwestycyjne dla sektora MŚPbędą dostępne właśnie w ramach Regionalnych Pro-
gramów Operacyjnych, przygotowanych przez zarzą-dy województw.
10
Priorytety, źródła nansowaniai instytucje odpowiedzialne dlaposzczególnych ProgramówOperacyjnychProgram Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
— Transport miejski — Fundusz Spójności — zarzą-dzanie — Ministerstwo Transportu i Budownictwa,
— Wsparcie rozwoju województw Polski wschodniej
— Fundusz Spójności — MRR, MTiB, MŚ,
— Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturo-
wego — EFRR1 — MKiDN,
— Transeuropejskie sieci transportowe i transport
przyjazny dla środowiska — Fundusz Spójności— MTiB,
— krajowe sieci transportowe — EFRR — MTiB,
— infrastruktura środowiska — Fundusz Spójności— MŚ,
— ochrona środowiska naturalnego — EFRR — MŚ,1 EFRR — Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
11
— infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
— Fundusz Spójności — Ministerstwo Gospodarki,
— bezpieczeństwo energetyczne — EFRR — Minister-
stwo Gospodarki,
— bezpieczeństwo zdrowotne społeczeństwa i poprawa
efektywności systemu ochrony zdrowia — EFRR
— Ministerstwo Zdrowia,
— Program Operacyjny Kapitał Ludzki,
— Zapewnienie jakości w edukacji — EFS2 — Mini-
sterstwo Edukacji i Nauki,
— Integracja społeczna— EFS — Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej,
— Państwo sprawne i partnerskie — EFS — Mini-
sterstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Mini-
sterstwo Pracy i Polityki Społecznej,
— Zatrudnienie — EFS — MPiPS,
— Społeczeństwo oparte na wiedzy — EFS — Zarządwojewództwa,
— Rynek pracy otwarty dla wszystkich — EFS — Za-
rząd województwa,
— Współpraca międzynarodowa i projekty innowacyj-
ne — EFS — Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
2 EFS — Europejski Fundusz Społeczny.
12
— Prolaktyka, promocja zdrowia i poprawa stanu
zdrowia społeczeństwa — EFS — Ministerstwo Zdro-
wia,
— Wykształcenie i kompetencje na obszarach wiej-
skich — EFS — Zarząd województwa,
— Podniesienie dostępu do edukacji, wzrostu kompe-
tencji i adaptacyjności kadr na obszarze Polski
wschodniej — EFS — Zarząd województwa,
— Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka,
— Społeczeństwo informacyjne — EFRR — Minister-
stwo Gospodarki,
— Badania i rozwój nowoczesnych technologii
— EFRR — Ministerstwo Edukacji i Nauki,
— Kapitał dla innowacji — EFRR — MG, Inwestycje
— EFRR — MG,
— Kooperacja — EFRR — MG,
— Infrastruktura B+R3 — EFRR — MEN,
— Polska gospodarka na rynku międzynarodowym
— EFRR — MG,
— Program Rozwoju Województw Polski Wschodniej,
— innowacje i rozwój przedsiębiorczości — EFRR
— Zarząd województwa,
3 B+R — Badania i Rozwój.
13
— wsparcie rozwoju potencjalnych metropolii oraz
miast wojewódzkich i powiatowych Polski wschodniej
— EFRR — Zarząd województwa,
— duże projekty sieciowe z zakresu międzywojewódz-
kich sieci drogowych — EFRR — Zarząd wojewódz-
twa,
— Programy Operacyjne Europejskiej Wspólnoty Te-
rytorialnej,
— programy współpracy przygranicznej — EFRR
— MRR,
— programy współpracy transnarodowej — EFRR
— MRR,
— programy współpracy międzyregionalnej — EFRR
— MRR,
— Program Operacyjny Pomoc Techniczna,
— wsparcie realizacji NSS4 — oraz zapewnienie
ciągłości programowania operacji funduszy struktu-
ralnych — EFRR — Zarząd województwa,
— skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja
NSS oraz zapewnienie odpowiedniego przepływu
i wymiany informacji pomiędzy uczestnikami procesu
realizacji NSS — EFRR — Zarząd województwa.
4 NSS — Narodowa Strategia Spójności.
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
14
Rozdział 1. Objaśnieniepojęć
Rozporządzenia wykonawcze to wyjaśnienia do wyja-
śnień, które wyjaśniają wyjaśnienie.
Należy nauczyć się charakterystycznej terminologii
i zrozumieć sposób i metodologię ułożenia programów,
a wyjaśnienia i powtórzenia najczęściej stosowanych
terminów zastosowałam specjalnie po to, by Wam
ułatwić ich przyswojenie i zrozumienie. Temu teżsłużą zamieszczone w książce Słownik.
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
15
WNIOSEK — to formularz stworzony przez urzędni-ków według wytycznych UE, który ma służyć do
wszechstronnego ukazania naszego projektu. Wniosek
o wsparcie nie może być napisany bez projektu.
Projekt zaś może być realizowany bez wsparcia środ-kami UE i bez konieczności wypełniania wniosku.
Kształt wniosku zależy od:
— Funduszu, do którego aplikujemy,
— Programu Operacyjnego, do którego aplikujemy,
— Priorytetu (lub Osi), do którego aplikujemy,
— Działania, do którego aplikujemy,
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
16
— Poddziałania, do którego aplikujemy,
— pomysłowości Instytucji Zarządzającej.
Wniosek to najprościej opisana zasada sześciu pytań,precyzyjne streszczenie naszego projektu:
— kto,
— co,
— gdzie,
— jak,
— za ile,
— po co…
…będzie budował, remontował, modernizował, eduko-
wał itd.
APLIKACJA — pochodzi z łaciny (applicatio
— 'przykładanie, usilność '5). W środowisku
biznesowym oznacza „podanie, prośbę”. Oznacza to
tylko tyle i aż tyle, że należy się przyłożyć i starannieopracować kompletną prośbę o pomoc.Wciąż zbyt
mało uwagi poświęcają potencjalni benecjenci (tj.
„starający się”) funduszy temu, by ich aplikacja była:
— kompletna,
— zgodna z celami programu, do którego aplikują,
— spójna i logiczna,
5 Markowski A., Pawelec R., Słownik wyrazów obcych i trudnych,Warszawa 2002.
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
17
— uzasadniona ekonomicznie.
Aplikacja zatem to komplet dokumentów (załączniki+ wniosek) przygotowanych według wytycznych UE
i krajowych, wymagany przez urzędników przyjmują-cych prośby o donansowanie projektów środkami
pomocowymi z UE.
Według polskich urzędników im „grubsza” aplikacja,
tym lepsza, co oznacza, że musimy dołączać sterty
nikomu niepotrzebnych (na poziomie werykacji pro-
jektu) zaświadczeń, oświadczeń, dokumentacji, pla-
nów itp. Na szczęście po wyśmianiu przez Brukselępolskiej nadgorliwości w zbieraniu papierków powoli
się to zmienia. Nadal jednak w wielu województwach
obowiązuje zasada miliona papierków i obrzydliwe
traktowanie wszystkich aplikujących jak potencjal-
nych przestępców chcących wyłudzić pieniądze UE na
realizację swoich projektów.
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
18
BENEFICJENT — podmiot uprawniony w konkret-
nych działaniach do składania wniosków o donanso-
wanie. W celu dobrego przygotowania się do konkur-
sów benecjenci powinni przede wszystkim zapoznać
się ze wszystkimi dostępnymi dokumentami określa-jącymi zasady aplikowania o środki, w tym ze szcze-
gółowym opisem priorytetów, instrukcjami, przewod-
nikami dla benecjentów, rozporządzeniami
regulującymi udzielanie pomocy. Przygotowując pro-
jekt, benecjenci muszą pamiętać o zapewnieniu jego
zgodności z celami działania i kryteriami wyboru
projektów oraz opisać tak, by przekonać oceniającego,że właśnie ten pomysł warto wesprzeć. Należy pamię-
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
19
tać o bezbłędnym (pod względem formalnym) przygo-
towaniu wniosku.
PROJEKT — zgodnie z denicją UE jest „seriączynności zmierzających do osiągnięcia jasno określo-nych celów w zdeniowanym czasie i o określonymbudżecie”; przedsięwzięciem realizowanym w ramach
programu operacyjnego na podstawie umowy o do-
nansowanie, zawieranej między benecjentem a insty-
tucją zarządzającą, instytucją pośrednicząca albo in-
stytucją wdrażającą; Ustawa o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju (Dz. U. nr 227.11310. poz. 1658 z dn.
06.12. 2006 r.). Projekt może być realizowany bez
wniosku o przyznanie pieniędzy pomocowych. Wnio-
sek bez projektu nie może być nawet napisany.
Najważniejsza zatem jest umiejętność przygotowywa-
nia projektów. Proces poszukiwania ródeł nansowa-
nia projektu można rozpocząć zaraz po wykonaniu
wstępnej analizy produktów, przewidywanych rezul-
tatów oraz własnych zasobów nansowych i rzeczo-
wych, aby dostosować planowaną realizację przedsię-wzięcia do programu operacyjnego, odpowiadającegomerytorycznie i formalnie projektowi. Pamiętajcie— dopiero kompletny proces przygotowania projektu
pozwoli na skuteczne aplikowanie o środki struktu-
ralne czy europejskie. Przygotowanie załącznikówpowinno odbywać się PRZED wypełnieniem właści-wego wniosku. Tylko taka kolejność czynności jest
gwarancją spójności wszystkich informacji zawartych
w aplikacji: wniosku i dokumentach towarzyszących.
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
20
Wniosek jest tylko formą, a projekt treścią, po prostu
opisujemy projekt w odpowiednich rubrykach czy
formularzach. Niepowodzenie na etapie oceny wnio-
sków nie przekreśla szansy na ponowne aplikowanie,
być może w ramach innego programu lub innego
funduszu.
KWANTYFIKACJA — (łac. quanticare ‘określaćwielkość’6) to ujęcie liczbowe czegoś, co zostało ujęteopisowo. W ekonomii kwantykacja może określaćzjawisko ekonomiczne pod względem ilościowym.Mó-
wiąc prościej — kwantykacja dotyczy wskaźników,a dokładniej— ich określenia liczbowego. Możemy dla
kwantykacji wskaźników posłużyć się różnymi jed-
nostkami. Możemy je określić w metrach, kilometrach
bieżących (drogi), metrach sześciennych (kubatura),
sztukach, tonach, kilogramach, kilowatach, procen-
tach itd. Każdy wskaźnik musi być skwantykowany,
czyli przedstawiony z użyciem wartości liczbowych.
Bardzo ważne jest realne przedstawianie wartościliczbowych (dla poszczególnych wskaźników). Z tego
będziemy rozliczani! Na podstawie osiągnięcia zakła-
danych wartości wskaźników przyjętych przez nas dla
projektu — można będzie ocenić, czy osiągnęliśmy
zakładany cel. Jeśli nie osiągniemy zakładanych przez
nas wielkości wskaźników dla projektu — oznaczać to
będzie, że projekt nie osiągnął celu, dla jakiego był
realizowany, czyli nie zasługujemy na wsparcie...
6 Tamże.
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
21
a dotacja może być już poza naszym zasięgiem. Co to
oznacza w praktyce? Musimy do wskaźników podcho-
dzić bardzo realnie, sami je sobie wybieramy z zesta-
wu, sami określamy ich wielkość. Proponuję określaćwskaźniki i ich wartość liczbową bez szaleństw,realizm jest bardzo pożądany.
HARMONOGRAM REALIZACJI PROJEKTU
— niezbędny załącznik do wniosku, według którego
będą dokonywane odbiory elementów i etapów pro-
jektu oraz płatności przewidziane w umowie. Najczę-ściej jest to harmonogram rzeczowo-nansowy, który
po podpisaniu umowy o donansowaniu staje się obok
wniosku jej najważniejszym załącznikiem. Według
harmonogramu będą realizowane poszczególne etapy
projektu i płatności (zaliczkowe i końcowe), dlatego
musi uwzględniać wszystkie założenia oraz ryzyka
ujęte w matrycy logicznej, a także być realny.
ZAŁĄCZNIKI — całość dokumentów składającychsię na kompletną aplikację. Zestaw załączników znaj-
duje się zazwyczaj w zakończeniu wniosku. Zestaw
załączników jest różny — w zależności od tego, do
jakiego poddziałania, działania, priorytetu i programu
aplikujemy o pomoc. Załączniki — ich rodzaj i ilość— zależą od ministerstwa lub województwa, czyli od
Instytucji Zarządzającej danym programem. Częstomożna przy liście załączników napotkać „radosnątwórczość” urzędniczą. Im więcej i „grubszych” załącz-ników, tym lepsza aplikacja, bo wyglądająca „poważ-
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
22
nie”, co w języku urzędniczym oznacza: „jestem kryty
i niezbędny, tyle papierów przejrzeć, taka odpowie-
dzialność, tyle pracy…”
GENERATORWNIOSKÓW — narzędzie służące do
nadania wnioskowi odpowiedniej postaci, ujednolico-
nej dla danego poddziałania, działania, priorytetu,
programu operacyjnego, funduszu UE. W odróżnieniuod poprzedniego Generatora Wniosków jednolitego
dla całego kraju i znajdującego się na stronie Mini-
sterstwa Finansów do pobrania, w nowym
(2007–2013) okresie nansowania każde wojewódz-
two będzie miało swój Generator Wniosków, ze wzglę-du na 16 Regionalnych Programów Operacyjnych.
Generator danego województwa będzie miał jego logo,
ale pozostałe elementy powinny być ujednolicone, ze
względu na budowę i działanie Krajowego Systemu
Informatycznego.
Dla środków z Europejskiego Funduszu Społecznego
i Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki będzieobowiązywał jeden Generator Wniosków, wspólny
dla całej Polski. Dla dużych projektów — infrastruk-
turalnych i produkcyjnych — będzie obowiązywał
wzór wniosku z załączników do Rozporządzenia Ko-
misji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.
BIZNESPLAN — jest to:
— Zestaw dokumentów (analiz i programów), w któ-
rych na podstawie oceny sytuacji strategicznej rmy
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
23
oraz danych historycznych zawarta jest projekcja
celów rmy i sposobów ich osiągania, przy uwzględ-nieniu wszystkich istniejących uwarunkowań natury
nansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej,
kadrowej i technologicznej. Obejmuje on działalnośćbazową oraz 3–5 kolejnych lat; w niektórych przypad-
kach nawet 15 lat.
— Plan określający zdolność do podejmowania sku-
tecznych działań zmierzających do trwałego usytu-
owania się na rynku, czyli nansowo efektywnego
połączenia okazji rynkowych z możliwościami rmy.
— Podstawowy dokument wspomagający zarządzaniewszystkim przedsięwzięciami rmy.
STUDIUM WYKONALNOŚCI PROJEKTU — to
wszechstronna analiza możliwości realizacji przedsię-wzięcia czy projektu. Pożądana zawartość studium
wykonalności i biznesplanów jest określona przez
każde województwo trochę inaczej, chociaż wymogi
dotyczące zawartości studiów wykonalności projektówsą ściśle określone. Polacy lubią i umieją komplikować
nawet najprostsze sprawy. Dlatego każde wojewódz-
two ma swój „wzór”, nie wiem po co, bo wszystkie
studia wykonalności muszą zawierać te same elemen-
ty, zgodnie z wytycznymi UE.
Studium wykonalności powinno przeprowadzać sięw fazie formułowania projektu. Najczęściej zaś jest
tak: mamy projekt, „rusza” nabór wniosków, natych-
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
24
miast musimy mieć studium wykonalności projektu
— załącznik obowiązkowy!
Dobrze, prawidłowo sporządzone studium jest dla nas
wielką pomocą przy wypełnianiu wniosku i nie tylko.
Daje nam obszerną wiedzę o projekcie i możliwości(bądź nie) jego realizacji. Czy każdy je może napisać?
Tak! Nawet krawcowa, pod warunkiem że zrobi to
dobrze. Musimy pamiętać, że studium jest załączni-kiem obowiązkowym — jednym z najważniejszych!Niejednokrotnie we wniosku będziemy się na nie
powoływać. Każdy z punktów studium musi być
wypełniony odpowiednią treścią. Wyliczenia w anali-
zach nansowej i ekonomicznej muszą być rzetelne
i zgodne z przepisami. Studium to nie „powieśćw dziesięciu tomach prozą”, choć wygląda pokaźnie.To potężne narzędzie z argumentami popierającymi
(lub nie!) nasz projekt.
Sporządzenie studium wymaga rozległej wiedzy z wie-
lu różnych dziedzin, wielu danych i... wiele czasu.
Tego opracowania nie da się stworzyć w kilka dni.
Musicie pamiętać, by odpowiednio wcześnie przystą-pić do jego sporządzenia. Szkolenia dotyczące sporzą-dzania studiów wykonalności projektu nie naucząWas pisania — a wyłącznie czytania tego dokumentu.
Płacąc za przygotowanie takiego studium, musicie
wiedzieć, czy jest prawidłowo sporządzone. Wytyczne
regulują to w sposób szczegółowy, jednoznaczny i bez-
dyskusyjny. Nie ma w studium miejsca na „radosną
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
25
twórczość”. Na rynku pojawiło się wiele rm oferują-cych tanio i szybko napisanie studium wykonalnościprojektów. Tanio i szybko można zjeść w barze mlecz-
nym, a nie napisać dobre studium wykonalności.
MATRYCA LOGICZNA PROJEKTU (Logical Fra-
mework) — zawsze powinna być „zakończeniem”
dobrego studium wykonalności projektu. W okresie
programowania 2007–2013 nareszcie zajęła należnejej miejsce w planowaniu i przygotowaniu projektu,
a także jego ocenie — choć większość, co z przykrościąstwierdzam, urzędników sprawdzających studium
i matrycę logiczną nie potra ich czytać. Szkoda, bo
to najlepsze i najszybsze narzędzie do poznania,
sprawdzenia i werykacji projektu…
Podstawy ramy logicznej
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
26
Matryca Logiczna Projektu jest podstawowym skład-
nikiem w procesie przygotowania projektu. Opisuje
w sposób syntetyczny wszystkie jego aspekty. To
podstawowy instrument planowania w Unii Europej-
skiej i innych organizacjach międzynarodowych, jak
np. Bank Światowy czy ONZ. Metodologia Struktury
Logicznej7 jest przydatna ze względu na swoje zalety
i ze względu na fakt zalecania jej przez KomisjęEuropejską jako podstawowego narzędzia efektywnej
techniki planowania projektów UE. Nabycie prak-
tycznej umiejętności opracowywania matrycy jest
o tyle ważne, że stanie się ona (nareszcie!) wymaga-
nym załącznikiem do wniosku podlegającym ocenie,
czyli mogącym zadecydować o odrzuceniu bądź przy-
jęciu projektu do donansowania i realizacji. Byle
tylko urzędnicy nauczyli się ją prawidłowo czytać…
W Matrycy Logicznej muszą znaleźć się także wskaź-niki dla projektu, w porządku logicznym oczywiście,dobrze, prawidłowo wybrane i właściwie skwantyko-
wane. W Matrycy Logicznej powinny być też umiesz-
czone istotne założenia oraz zagrożenia i ryzyka pły-
nące z otoczenia, które są prawdopodobne i niezależneod realizującego dany projekt.
7 Metodologia Struktury Logicznej jest częścią promowanej przezKomisję Europejską koncepcji planowania i Zarządzania CyklemProjektu — ZCP (często używany jest angielski skrót PCM— Project Cycle Management). Training Courses Handbook,Particip 2002. Polską wersję podręcznika ZCP można znaleźć nastronie www.koszefs.pl
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
27
WSKAŹNIKI — to „ukochane dziecię” Matrycy Lo-
gicznej. Jeśli mamy dobre Studium Wykonalnościprojektu (zakończone oczywiście, Matrycą Logiczną,bo tylko takie studium jest dobre), bez trudu znaj-
dziemy tam wszystkie wskaźniki:
— produktu,
— rezultatu,
— oddziaływania,
— wkładu, nakładu.
Wskaźniki produktu — to te odnoszące się do
działalności. Liczone są w jednostkach materialnych
lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi, ilośćrm, które uzyskały pomoc, ilość zakupionych maszyn
czy sprzętu itp.). W praktyce, przy formułowaniu
opisu projektu, produkt określa się rzeczownikiem
— wodociąg, budynek, droga, maszyny. Działania,
w wyniku których uzyskuje się produkt, określa sięczasownikiem — budować wodociąg, modernizować
lub budować budynek, przebudowywać drogi, zakupić
i zamontować maszyny.
Wskaźniki rezultatu — odpowiadają bezpośrednioefektom wynikającym z programu. Dostarczają infor-
macji o zmianach np. zachowania, pojemności lub
wykonania, dotyczących bezpośrednich benecjentów.
Mogą przybierać formę wskaźników materialnych lub
nansowych — np. ilość nowych miejsc pracy, liczba
przeszkolonych osób, wzrost przychodów (%), zmniej-
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
28
szenie emisji niskiej, np. pyłów. Wskaźnik rezultatu
dostarcza informacji o zmianach, jakie nastąpiłyu benecjentów w wyniku realizacji projektu. Wskaź-niki rezultatu mierzy się jako wyraz zmiany w porów-
naniu z rokiem bazowym.
Wskaźniki oddziaływania — odnoszą się do kon-
sekwencji danego programu lub projektu wykraczają-cych poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednichbenecjentów. Oddziaływanie szczegółowe to efekty,
które pojawiają się po pewnym czasie, ale są bezpo-
średnio powiązane z podjętym działaniem. Oddziały-
wanie globalne obejmuje efekty długookresowe doty-
czące szerszej populacji. Oddziaływanie projektu to
długofalowe konsekwencje zrealizowanego produktu
odczuwalne przez benecjentów oraz pośrednie kon-
sekwencje dla innych adresatów po realizacji projek-
tu. Może to być np. wzrost poziomu bezpieczeństwa,
wzrost aktywności społeczno-ekonomicznej, zmniej-
szenie stopy bezrobocia itd.
Wskaźniki wkładu lub nakładu — odnoszą się do
budżetu przydzielonego dla kolejnych poziomów
wsparcia. Wykorzystywane są przy monitorowaniu
w odniesieniu do (rocznych) zobowiązań i płatnościz funduszy dostępnych dla każdej operacji lub progra-
mu w odniesieniu do jego kosztów. W Matrycy Logicz-
nej naszego projektu ujęte są jako „nakłady”.
Zestawy wskaźników dla poszczególnych poddziałań,działań, priorytetów i programów operacyjnych będą
Rozdział 1. Objaśnienie pojęć
29
znajdować się w Uszczegółowieniach Regionalnych
Programów Operacyjnych dla poszczególnych woje-
wództw oraz w Programach Operacyjnych. Z zestawu
wskaźników musimy wybrać te, które najlepiej okre-
ślą osiąganie celów naszego projektu i jego realizacji.
Im mniej dobrze dobranych i skwantykowanych
wskaźników, tym lepiej dla nas. Łatwiej i szybciej
możemy wykazać, iż nasz projekt został zrealizowany
i osiągnął zamierzone cele.
POLITYKI HORYZONTALNE
Zasady obowiązujące w nowym okresie programowa-
nia to także nieco zmodykowane polityki horyzon-
talne. Już sama nazwa „polityki” jest wieloznaczna,
a przymiotnik „horyzontalne” niczego nie wyjaśnia.
Zacznę zatem od początku. W pierwszej książcenazwałam rozdział poświęcony politykom horyzontal-
nym UE (bo jest ich kilka) „Jak dogonić słoneczko”.
Chyba nie muszę tłumaczyć nikomu, czym jest hory-
zont. To taka najdalej widziana umowna linia, za
którą chowa się lub zza której wychodzi słoneczko.
„Chowa się” czy „wychodzi” zależy od stopnia pesymi-
zmu lub optymizmu każdego osobnika, tak jak
szklanka, która dla jednych jest w połowie pusta,
a dla innych w połowie pełna. Książka, którą piszę,jest dla wszystkich — muszę tłumaczyć zrozumiale.
Pytanie „jak dogonić słoneczko?” jest raczej retorycz-
ne, a polityki horyzontalne raczej nie. Wiadomo, że się