Coñecementoeverdade

COÑECEMENTO E VERDADE

TEMA 4: 3ª PARTE

O COÑECEMENTO• A realidade achega datos (diversos e caóticos)

• Percibidos a través dos sentidos (olores, cores)

• Cerebro humano: ordena, clasifica, etiqueta

O coñecemento é a relación entre a mente do individuo e o exterior a ela.

É unha relación entre o suxeito (a persoa) e o obxecto (a realidade).

Suxeito Obxectorelación

A relación suxeito–obxecto é unha relación complicada, porque:

A realidade é dinámica e cambiante.

A persoa non capta os datos de manera pasiva: pretende comprender o percibido,

explicalo, describilo, predecir posibilidades.

Conocer implica interpretar. Toda interpretación es subjetiva. Depende das

características de cada persoa.

O problema central do coñecemento humano

Se o coñecemento humano está limitado e condicionado, cómo podemos estar seguros da súa verdade?

Antiguidade: PLATÓN

Modernidade: DESCARTES

Época contemporánea: KANT

En que consiste o coñecemento verdadeiro?

- O coñecemento:- Posúe verdade cando capta a realidade tal é como

é- Busca a esencia das cousas e non se queda nas

apariencias-O coñecemento verdadeiro capta a realidade e a realidade

preséntase no coñecemento verdadeiro

1ª parada: Platón

Se o levasen de alí (caverna) á forza, obrigándollea percorrer

a áspera e escarpada costa, e non o deixaran antes

dearrastralo ata a luz do sol, non crees que sufriría e levaría a

mal o ser arrastrado, e que, unha vez chegado á luz, tería os

ollos tan cheos dela que non sería capaz de ver nin unha soa

das cousas ás que agora chamamos verdadeiras? (...)

Necesitaría afacerse, creo eu, para poder chegar a ver as

cousas de arriba. (...) Se, de volta alá embaixo, ocupase de

novo o mesmo asento,non crees que se lle encherían os ollos

de tebras, como a quen deixa subitamente a luz do sol?(...) E

non daría que rir e non se diría del que, por ir arriba, volveu

cos ollos estragados, e que non vale a pena intentar unha

ascensión semellante? E non ma tarían, se atoparan maneira

de botarlle man e matalo, a quen tentase desatalos e facelos

subir? Platón . República. L.VII

REALISMO INXENUO

PRINCIPIOS:

– Da por suposto que a realidade pode ser coñecida tal é como é en si mesma.

– Os nosos enunciados teñen unha relación directa cosfeitos.

– Para comprobar un enunciado só teño que ver se secumpre nos feitos, contrastando coa realidade.

• OBXECCIÓNS

-A nosa mente non reflicte as cousas como un espello.

-Non podemos estar inmediatamente seguros de que as cousas teñan unha realidade independente do nosocoñecemento.

En que consiste o coñecemento verdadeiro?

Non podo ter ningunha evidencia da realidade

Só teño evidencia dos meus coñecementos e non das cousas

Só podo ter certeza de cómo se me aparecen as cousas e non podo saber cómo son de verdade

2ª parada: Descartes

-A Existe alo menos un coñecemento que é certo é verdadeiro incuestionablemente: o propio pensamento

-O criterio que me permite distinguir estes coñecementosverdadeiros é a evidencia intelectual dos mesmos.

Non obstante, teño que considerar aquí que son home e, en

consecuencia, que teño costume de durmir e de representarme nos

meus soños as mesmas cousas, ou algunhas menos verosímiles, que

eses insensatos cando están espertos. Cantas veces soñei, durante a

noite, que estaba neste lugar, que estaba vestido, que estaba preto do

lume, aínda que estivese completamente espido na miña cama?

Paréceme agora que non miro este papel con ollos somnolentos; que

este corpo que movo non está adurmiñado; que estendo esta man

intencionadamente e cun propósito deliberado, e que a sinto: o que

ocor re nun soño, sen embargo, non parece ser tan claro nin tan

distinto como todo isto. Pero, pensándoo coidadosamente, lembro que

a miúdo enganeime, mentres durmía, por semellantes ilusións . E

deténdome neste pensamento, vexo tan manifestamente que non hai

indicios concluíntes, nin sinais suficientemente seguras polas que se

poida distinguir claramente a vixilia do sono, que me quedo

totalmente abraiado; e o meu asombro é tal, que é case capaz de

persuadirme de que durmo. Descartes. Discurso del Método

O RACIONALISMO• PRINCIPIOS:

– A verdade só é accesible a través da razón e non a través da relación cos feitos.

– A orde e conexión entre as cousas é a mesma que a ordee conexión entre ideas.

– O real é o racional e o racional é real– As proposición illadas non son verdadeiras nin falsas.– So pode falarse de verdade en referencia a todo o

conxunto do noso coñecemento.

• OBXECCIÓNS:– Non pode establecerse un coñecemento da realidade,

senón só a coherencia do sistema do noso pensamento.– Non hai posibilidade de comparar dous sistemas de

pensamento ou dúas visión do mundo. As distintas culturas son inconmensurables

– Leva ao relativismo

3ª parada: KantEn que consiste o coñecemento verdadeiro?

- O coñecemento:- É unha síntese entre a información dos estímulos e as

categorías do suxeito- O obxecto é “construído” polo suxeito

-O coñecemento verdadeiro é o que se corresponde co “mundo” non coa “realidade en sí”

A mesma experiencia constitúe un tipo de coñecement que

require entendemento e este posúe unhas regras que eu debo

supor en min xa antes de que os obxectos me sexan dados, é

dicir, regras a priori. Estas regras se expresan en conceptos a

priori aos que, polo tanto, se conforman necesariamente todos

os obxectos da experiencia e cos que deben concordar. (…) só

coñec emos a priori das cousas o que nos mesmos poñemos

nelas. Kant. Critica da Razón Pura

As diferentes ciencias utilizan diferentes nocións de verdade:

VERDADE COMO COHERENCIA

• En ciencias formais (lóxica e matemáticas).

• Verdade = non hai contradicción

VERDADE COMO ADECUACIÓN E

CORRESPONDENCIA

• En ciencias experimentais (física, química, bioloxía)

•• Verdade = correspondencia entre os datos da realidade e a interpretación do suxeito.

•• La verdad es imperfecta, está en construcción

•Método hipótetico-deductivo

VERDADE PRAGMÁTICA

• Na tecnoloxía, nas ciencias sociais (historia, socioloxía, política)

•Verdade = o eficaz, útil e que leva ao éxito.

• O coñecemento debe construir ideas que satisfagan as necesidades e intereses dos seres humanos

• A verdade dunha ciencia midese polos seus resultados tecnolóxicos.

Clasificación das ciencias segundo a concepción da verdade

Verdade = coherencia Ocúpanse da estructura ou forma do pensamento

Son as CIENCIAS FORMAIS

Matemáticas e Lóxica

Verdade = adecuación Coñecemento subordinado á experiencia

Son as CIENCIAS EMPÍRICAS

CIENCIAS HISTÓRICO-SOCIAIS

Ocúpanse da CULTURA, o mundo que

atopa e fai o ser humano. A experiencia

humana.

Socioloxía, Historia, Economía, Política...

CIENCIAS DA NATUREZA

Ocúpase do mundo natural. Reduce a

experiencia a EXPERIMENTO, a linguaxe

físico-matemático.

Física, Química, Bioloxía, Xeoloxía,

Psicoloxía experimental...

O MÉTODO DEDUCTIVO

Deducir é chegar a algo a partir dalgo xa dado

Aristotélica: Parte de termos ou xuízos universais para chegar a outros máis particulares

Sintética (matemático-racionalista): Vai do simple dado ao complexo.

Origen de los

Primeros

Principios

Son meras definicións elaboradas artificialmente por nós. Euclides

Son innatosVeñen con nós ao nacer (Platón)

Son elaborados polo entendemento, sen experiencia (Descartes)

Son evidentes Percibidos pola mente como algo indudable

Coñecénse por intuición intelectual

Defendido polos Racionalistas dos séculos XVII y XVIII

Os axiomas e postulados de Euclides son evidencias

Aristóteles fala de principios evidentes: non contradicción...

ObxecciónsDe definiciones pódense construir sistemas coherentes, formais, pero non nos levarán ao

coñecemento da realidade.

O innatismo foi criticado polos empiristas. As ideas veñen a partir dos sentidos.

Lobachevski e Rieman construiron sistemas xeométricos que negaban os postulados

evidentes de Euclides

La deducción queda reducida al terreno de las CIENCIAS FORMALES

O MÉTODO INDUCTIVO

Parte de datos de experiencia e chega a xuízos universais

Inducción incompleta

Da observación dun certo número de feitos, concluimos que a característica é

atribuible a todos os feitos en cuestión.

Obxección: Que unha propiedade se cumpla nalgún caso, non implica que se vaia a cumplir sempre.

Inducción completa

Da observación dunha característica en todos os casos a tratar, conclúese que esa

característica se da en todos os casos de que tratamos.

Obxección: ◘ Na maioría dos casos é imposible analizar todos os feitos a tratar.

◘ No futuro poden aparecer casos novos que non cumpran as condicións.

Crítico histórico ao método inductivo foi o filósofo empirista británico DAVID HUME (1711-1776)

“O principio de indución ten que ser un enunciado u niversal.

Así pois, se tentamos afirmar que sabemos por experiencia que é

verdadeiro, reaparecen de novo xustamente os mesmos

problemas que motivaron a súa introdución: para xustificalos

temos que utilizar inferencias indutivas e para xustificar estas,

temos que supor un principio de indución de orde superior, e así

sucesivamente. Polo tanto, cae pola súa base o intento de

fundamentar o principio de indución na experiencia xa que leva

inevitablemente , a unha regresión infinita.” (Popper. A Lóxica

da Investigación científica. p.29)