Top Banner

of 44

Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

Apr 07, 2018

Download

Documents

C3publications
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    1/44

    b qrrakw wj wq hd fkhylagia h d

    gqihkir ek }jljq3

    j rateay jkg }rhcab w q``jru ra}hrw

    ]ra}jrag ou

    ]jwrebej S+_+ Gjte

    ._ateag ou Jkgray R`ewn%

    Dhr

    ]jljq Bhqkwru ]rhirj`

    Wna Kjwqra Bhkartjkbu

    Khta`oar ?==2

    ._ateag Jqiqw ?==7%

    WKB ]jbedeb Eljkg Bhqkwrea _a}hrw Kh+ 9(=7

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    2/44

    BHKWAKWR

    Wjola hd Bhkwakw++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ eJbfkhylagia`akw++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++eeWar` hd _adarakba+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++eee

    A^ABQWETA RQ@@J_U ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ et

    :+ EKW_HGQBWEHK+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ::+: Ojbfirhqkg wh Rwqgu+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ::+? ]jljq Gqihki ]rhcabw +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 2

    ?+ JA_EJL RQ_TAU +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++7?+: Hocabweta +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 7?+? @awnhg ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++7?+2 _aqlw+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 9?+7 Jggewehkjl Ekdhr`jwehk +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ :7

    2+ LHBJL FKHYLAGIA +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ :72+: Hocabweta +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ :72+? @awnhg ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++:12+2 _aqlw+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ :1

    7+ RAJI_JRR RQ_TAUR +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ?=7+: Hocabweta +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ?=7+? @awnhg ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++?:7+2 _aqlw+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ?17+7 Jggewehkjl Ekdhr`jwehk +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 2=

    1+ GERBQRREHK +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 2=

    4+ _ABH@@AKGJWEHKR ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 2?4+: Q}gjwa hk @jkjia`akw Jbwehk+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 2?4+? _abh``akgjwehk+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 22

    9+ _ADA_AKBAR++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 24

    >+ JWWJBN@AKWR +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 25>+: +Eqa Bhkbarkeki Awe`jweki ]jljq Gqihki ]h}qljwehk drh` Jarejl Rqrtau ++++++++++++ 25

    e

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    3/44

    JBFKHYLAGI@AKWR

    yhqlg lefa wh jbfkhylagia wna dhllhyeki ekgetegqjl ek ]jljq dhr bhkwreoqweki wnaer fkhylagia jkg

    akw,jljq Bhkartjwehk Rhbeawu, jkg wna ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl _aad Bakwar dhr }jrwebe}jweki ek wna

    nahwn

    njkf wh htaraj jewjkba jkg jgteba drh` Gr+ Nalaka @jrn jkg Orakgj @bGhkjlg .Cj`a Bhhfjkg

    wh`Wne irjkwdhr h+

    ??==?I==7%+

    Bht

    Ejgteba bhkbarkeki gqihki bhkartjwehk eqa6 Galaijwa Khjn Egabnhki, Fj``ak Bnek .Bnead hdGeteehk hd Den jkg Yelgleda ]rhwabwehk%, Gr+ Jkgray R`ewn .Wna Kjwqra Bhkartjkbu% jkg jll wnadenar`ak ynh fekglu bhkwreoqwag wnaer tjlqjola we`a jkg fkhylagia wh wne }rhcabw+

    Wnjkf wh Oqrajq hd @jreka _ahqrba, Fhrhr Rwjwa Ga}jrw`akw hd Bhkartjwehk jkg Ljy Akdhrba`]ra}abweta bh`}hkakw hd wne wqgu+ R}abejl wnjkf wh @jww Njrre, }elhw dhr Oaljq Jer Ekb+ jkg jll w

    ar Oaljq Jer Ekb+ wjdd, ynh akqrag wnjw wna qrtau dleinw yara bjrreag hqw `hhwnlu jkg jdalu*

    WQketarewu% jkg Fjrak Jrwnqr .Qketarewu hd Zqaakljkg% ek Jqwrjlej bhkbarkeki iakaweb jkjlua

    jbn bhkwakw jkjlua+

    }rhcabw yj `jga }heola wnrhqin wna iakarhq dqkgeki hd wna Q+R+ Den jkg Yelgleda RartebaBrhbhgela jkg Gqihki ]h}qljwehk Ja`akw jkg @jkjia`akw ek ]jljq .DYR Jiraa`akw K

    :

    ar grjyeki3 Ghkjlg Ojhk(WKB

    ee

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    4/44

    WA_@R HD _ADA_AKBA

    jkg

    2 qrtau, jkg

    bh`}jra wna raqlw wh jll wna }ratehq qrtau+

    Wna raqlw hd wna lhbjl fkhylagia ghbq`akwjwehk

    ewqjwehk ]jw, }raakw jkg }rh}hag `jkjia`akw jbwehk

    Wna bhkwrjbwhr .]jwrebej Gjte, Bh``qkewu Bakwarag Bhkartjwehk% yell yhrf qkgar wna gerabwehk hd,ek bhlljohrjwehk yewn, Gr+ Jkgray R`ewn .WKB% wh3

    :+ Jkjlusa wna gqihki jarejl qrtau gjwj drh` wna Hbwhoar :55> jkg wna @jrbn ?==

    ?+ ]ra}jra jk akg hd }rhcabw ra}hrw hk wna wjwq hd ]jljq gqihki }h}qljwehk wnjw ekblqga, jw j

    `eke`q`, wna dhllhyeki3 Wna raqlw hd jll wna jarejl qrtau

    Wna raqlw hd wna ajirj qrtau Gawjel hd wna ekbegakwjl einweki uwa` Wna laieljweta

    Dqwqra raajrbn }rehrewea

    eee

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    5/44

    A^ABQWETA RQ@@J_U

    Wne ra}hrw q``jresa wna raqlw hd wna gqihki bh`}hkakw hd wna `qlwe-}jrwkar }rhcabwBrhbhgela jkgGqihki ]h}qljwehk Ja`akw jkg @jkjia`akw ek

    wna _a}qoleb hd ]jljqbhkgqbwag oawyaak

    a}wa`oar ?==? - Ra}wa`oar ?==7+ Wna raqlw hd wnaa wqgea jra q``jresag jkg jaag ek raljwehk wh

    na gqihki }h}qljwehk ek wne jrbne}aljih e `jll jkg tqlkarjola wh a~wekbwehk jlwnhqin ew well j}}ajr wh

    aj wnjw wna gqihki }h}qljwehk wrjtal wnrhqinhqw wna bhjwjl yjwar hd ]jljq,bhkbakw ek a, egleki blha wh raad, }raq`jolu nalwareki drh`ohjw wrj wnaer `hta`akw, hdwak oaeki aak ek wnaj`a lh ew }}ajr wnjw gqihki kh lhkiar teew h`a jraj, }heolugqa wh e aLaieljw jiag }hjbnar drh`gebqe n ekwarteay yewn fkhylagiajola denar`ak, ynh hkba nqkwag

    qihki, ratajlag ekdhr`jwehk johqw nqkweki rjwa jkg }re`a nqkweki jraj jkg we`a+ Ekwarteay

    bhkgqbwag ek ?==2 ratajlag wnjw wnara e j irajw ralqbwjkba wh gebq qbn eqa yewn raajrbnar,wnaradhra ew e geddebqlw wh gawar`eka jku bnjkia ek latal hd nqkweki hr jwwewqga whyjrg }hjbneki+ Rh`aajirj oag jra ekblqgag ek kh-akwru jraj ek h`a Rwjwa dhr wna }qr}ha hd qwjekeki den jkgektarwaorjwa whbf+ Nhyatar, kh }rhwabwag jraj a~ew wh }rhwabw ajirj oag}ar a drh` jkwnrh}hiakebe`}jbw drh` ljkg jkg(hr aj-ojag jbwetewea+ Wna kay laieljwehk gha razqera jku akwewu }rh}heki jkay gatalh}`akw wh ekblqga jk Akterhk`akwjl E`}jbw Rwjwa`akw bhkegareki wna }hwakwejl e`}jbw hd qbngatalh}`akw hk gqihki jkg wnaer njoewjw+

    Wna }rehrewea dhr gqihki bhkartjwehk jbwetewea ek ]jljq ekblqga3:+ Rqrtaelljkba jkg Akdhrba`akw

    Jllhbjwa jggewehkjl q}}hrw .}arhkkal, wrjekeki jkg dqkgeki% whyjrg qrtaelljkba jkgakdhrba`akw addhrw jw ohwn wna kjwehkjl jkg wjwa latal+

    Ektaweijwa wna laijl jkg }rjbwebjl dajeoelewu hd awjoleneki j rayjrg uwa` dhr ra}hrweki nqkwekihr }haehk hd gqihki, jkg e`}la`akw wna uwa` ed }rhtak dajeola+

    ?+ Agqbjwehk Ekewejwa j kjwehkyega agqbjwehk jkg jyjraka }rhirj`+

    2+ Njoewjw ]rhwabwehk Bhkwekqa wjriawag wqgea wh oawwar qkgarwjkgeki wna ajirj njoewjw wh }rhtega j oje dhr

    }rhwabwehk+ ]rhtega ekbrajag }rhwabwehk wh wna fau gqihki daageki jraj .ajirj oag%+

    7+ Gqihki Leda Newhru, Rwjwq jkg @jkjia`akw Wna ra}hkeoelewu dhr gqihki raajrbn, ja`akw jkg jkjia`akw nhqlg oa }rhiraetalu

    wrjkdarrag wh wna Oqrajq hd @jreka _ahqrba+ Ekdhr`jwehk hk gqihki gewreoqwehk jkg wjwq nhqlg oa bhkwekqag+

    Addhrw nhqlg bhkwekqa wh bhllabw ekdhr`jwehk drh` gqihki kabrh}ea+

    R}jw wqgea hd ]jljq gqihki+

    Woa ra}rhgqbwetalu tejola+ _aqlw drh` ekwarteay yewn fkhylagiajola denar`ak, jk jarejl qrtau jkg

    irj `j}}eki nj ratajlagrjw i ek wyh `jchr jraj gqreki wna gju we`ddeb jkg }ragjwhr+ Gqihki j}}ajr wh oa ewa-}abedeb ekbjl u hk qoazqakw gju+ Nhyatar, ew jkbr jag ohjw wrjddeb ek wnha jraj+

    ehk ekbrajeki }akjlwea dhr felleki gqihki wh '1===-'?=,=== nj gebhqrki qkweki h}aklu+ Ek wna }jw,

    g

    et

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    6/44

    :+ EKW_HGQBWEHK

    :+: Ojbfirhqkg

    Wna gqihki,Gqihki gqihkjlh fkhyk j wna aj bhy ek Akilen, jkg `aafeq ek ]jljqjke jka~ba}wehkjl jreka j``jl, daageki hlalu hk qo-jzqjweb taiawjwehk, }ragh`ekjkwlu ajirj+ Gqihki

    njoew wna njllhy bhjwjl yjwar hd 72 bhqkwrea, ohrgareki wna wrh}ebjl jkg qo-wrh}ebjl Ekgejk jkg

    3 Wna gqihki }raakw rjkia .QKA], ?==?%

    ehk

    Gqihki eknjoeweki ehljwag jrbne}aljiha jra }jrwebqljrlu tqlkarjola wh a~wekbwehk, j wnaerkq` lefalu hr khk-

    hki njta oaak ra}hrwag drh` wna @jbjraka,Ljb eRqkgj E fene`j Rnhwh Eljkg jkg atarjl eljkg ek wna]nele}}e k, Nhki Fhki ]ajrl _etar

    awqjru,

    Ek wna @ebrhkaejk raiehk, gqihki hbbqr hklu ek ]jljq .Deiqra ?%, j}jrw drh` hbbjehkjl einweki hdehljwag jke`jl jrhqkg Uj} jkg Iqj` .Keneyjfe aw jl+, :595%+ Ew e oaleatag wnjw wna ]jljqjk gqihki}h}qljwehk e hka hd wna `hw ehljwag ek wna yhrlg, yewn kaeinohreki }h}qljwehk j djr yaw j wna]nele}}eka .>1= f`% jkg j djr hqwn j yaw ]j}qj .dhr`arlu Erejk Cjuj% .>== f`% jkg wnq wnalefalenhhg hd rabrqew`akw jdwar lhbjl a~wekbwehk e a~wra`alu lhy .Keneyjfe jkg @jrn, :5>1%+

    ekYawark ]jbedeb hbajk .Deiqra :%+ Ga}ewa wnaer raljwetalu a~waketa rjkia, `hw gqihki }h}qljwehk jra`jll jkg ek gjkiar hd oabh`eki a~wekbw gqa wh ekbrajeki jkwnrh}hiakeb }raqra qbn j }hjbneki jyall j ekgerabw e`}jbw hk wnaer njoewjw, qbn j }hllqwehk jkg gatalh}`akw+ Wnau njta oaak lewag jtqlkarjola wh a~wekbwehk ou wna Yhrlg Bhkartjwehk Qkehk .EQBK, :55=%+

    Deiqra :

    Tqlkarjoelewu wh A~wekbw

    }h}qljwehkoar jra `jll jkg a`eirjwehk hr rabrqew`akw ek wna djba hd a~warkjl }raqra e qk

    a~ewakw+ Rq}abwag hr bhkder`ag a~wekbwehk hd gqibjg ta, @jlgeta, Kebhojr, _uqfq, Ojrrak, Kjrbhkgh`, Bhbh .Faaleki%, Bnrew`j, jkg laar

    ljkg, @jqreweq, yawark Rre Ljkfj, Cj}jk Rjka+ Gqihki njta jlh jlrajgu gej}}ajrag drh` wna yjwar hd Wjeyj

    jkg }jrw hd Bj`ohgej jkg Teawkj` .Nqjr, :591, Ljylar aw jl+, ?==?%+

    :

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    7/44

    Wna gqihki tqlkarjoelewu wh a~wekbwehk jreadrh` j bh`oekjwehk hd leda newhru djbwhr jkgew ga}akgakba hk njllhy bhjwjl yjwar+Gqihki jra lhy-irhyeki `j``jl, yewn

    r 4

    ~blqgeki nq`jk-ekgqbaggajwn, oadhra gablekeki+ Wna qwjekjola latalhd a~}lhewjwehk `ju oa ek wna hrgar hd hklu wyh}arbakw hd da`jla }ar uajr .@jrn, :551%+ Wnagqihki dhhg hqrba, ajirj, e qqjlludhqkg ek nalwarag bhjwjl yjwar la wnjk :=` ek ga}wn, nhyatar, gaa}ar oag yewn daagekiwrjel njta oaak dhqkg wh ?7 ` ek Jqwrjlej

    .Laa Lhki aw jl+, :552, bewag ek @jrn jkgLjylar, :55>%+ Ek wne akterhk`akw, gqihkijra ekatewjolu orhqinw ekwh blha bhkwjbw yewnjkwnrh}hiakeb e`}jbw qbn j ohjw wrjddeb,}hjbneki, bhjwjl gatalh}`akw jkg }hllqwehk,ynebn `ju gerabwlu greta wna` jyju drh`hkba-qwelesag rahqrba hr ekgerabwlu raqlw ekwna gawarehrjwehk ek wna zqjlewu jkg(hrjoqkgjkba hd e`}hrwjkw dhhg hqrba+

    Ek ]jljq, gqihki yara wrjgewehkjllu nqkwaghklu hk }abejl hbbjehk, ynak wnau yara

    }raakwag wh nein-rjkfeki }ah}la, qbn j bnead+ Jega drh` wne, kjwqrjl bjqa hd `hrwjlewu jra wnhqinwwh njta oaak lhy, yewn wna hklu kjwqrjl }ragjwhr oaeki njrf jkg brhbhgela wnjw `ju hbbjehkjllu wjfabjlta+ Y na :>==, wna jgtakw hd Yhrlg Yjr EE,

    jgewehkjl `jreka rahqrba `jkjia`akw jkg nqkweki }rjbweba njta oabj`a arhgag, jkg djw `hwhrohjwa jkg rjdw+ Gqreki wna :59=, jrhqkg ?= hr `hra gqihki yara awe`jwag

    aw jl+ ta,

    ll jq`

    njw gqihki bhqlgabh`a a~wekbw ek ]jljq, j wnau njta ek h `jku hwnar jrbne}aljiha, qkla }hjbneki e wh}}ag j j

    rhcabw+ekba wna Cj}jkaa jg`ekewrjwehk .:5:1-71% wna qa hd bhrjl gragia `jwarejl dhr bhkwrqbwehk nj oaak

    wna khr`+ @hra rabakwlu, yewn wna ekba}wehk hd wna Bh`}jbw _hjg }rhcabw ek Khta`oar :555 .wna

    Deiqra ?3 @j} hd ]jljq yewn Rwjwa kj`a+

    da`jla hklu rajbneki a~qjl `jwqrewu jdwawh :9 uajr jkg }rhgqbeki j ekila bjld ataru

    ?+1 wh 1 uajr .QKA], ?==?%+ @jrn}h}qljwehk `hgal ojag hk qbn leda newhru}jrj`awar njta ratajlag wnjw j gqihki}h}qljwehk bjk hklu qwjek j 1 ! kjwqrjl`hrwjlewu rjwa, a

    Fjujkial

    Kijrbnalhki

    YARWA_K ]JBEDEB

    ]jljq

    f`

    ?==

    9 ?=) K

    :27 :=) A

    Fhrhr

    ]alaleq

    Jkijqr

    Kijrg`jq

    Kiara`lakiqe

    Kijw}jki

    Je`aleef

    Kijrjjrg

    Kieyjl

    @alafahf

    Kibnajr

    Jerje

    @jek Eljkg

    Rhqwnyaw Eljkg

    Rhkhrhl

    Njwhnhoae

    _A]QOLEB HD ]JLJQ

    ]JLJQ @JEK J_BNE]ALJIH

    ewn wna addabw hd atarjl dhraeik jg`ekewrjwehk ekba wwrnjta ra}ljbag wrjgewehkjl bjkhwh oa fellag ajbn uajr ou }hjbnar .Orhykall :5>:%+ Jw wna j`a we`a, j bhkartjweta, jkg qocabwe}h}qljwehk awe`jwa hd 1= ekgetegqjl yj bjlbqljwag hk wna oje hd ekwarteay jkg jarejl qrtau+Nhyatar, qoazqakw ekwarteay yewn denar`ak ek wna :55= ratajlag wnjw wna }hjbneki rjwa yj wenein j :2 gqihki }ar uajr .@jrn aw jl, :551%, jkg wjfeki ekwh bhkegarjwehk wna awe`jwag `j~e`qwjekjola wjfa hd wyh }arbakw hd wna da`jla }h}qljwehk, wna awe`jwa hd 1= gqihki nj }rhtak wh oa`qbn whh lhy .hwnaryea gqihki yhqlg oa lhbjllu a~wekbw ou khy%+Ynela kh }h}qljwehk deiqra bjk oabjlbqljwag ojag hk jku wqgea wh gjwa, wna }h}qljwehk e oaleatag wh oa zqewa `jll, tqlkarjola wh lhbjl

    a~wekbwehk, jkg jku nqkweki qkqwjekjola .@jrn, aw jl+, :551%+ Ew ra`jek lefalu wo`jwwar hd qriakbu .@jrn jkg Ljylar, :55>%+

    Wnrajw wh Njoewjw

    Kh ekdhr`jwehk a~ewag hk wna a~wakw hr bh`}hewehk hd wna ajirj oag hd ]jljq }rehr wh wne }R

    ?

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    8/44

    b

    gatalh}`akw+

    hkwrqbwehk hd j 11-`ela rhjg jrhqkg wna `jek eljkg hd Ogragieki jbwetewea ek wnaer bhjwjl yjwar, yewn day akterhkWnaa ekbrajeki gragieki jbwetewea, ek jhbejwehk yewn ek gbhkwrqbwehk jkg jirebqlwqrjl jbwetewea hk ljkg, wnrajwak whynebn gqihki jkg hwnar `jreka leda ga}akg hk j j }re`jr

    :+? ]jljq Gqihki ]rhcabw

    Wnara e taru le`ewag ekdhr`jwehk jtjeljola bhkbarkeki ]jl wnaQ+R+ @jreka @j``jl Bh``eehk dqkgag Jbwehk ]ljk dhgqihk ek ]jljq .@jrn jkg Ljylar, :55>%+ Ietak wna bh`gqihki }h}qljwehk jkg wna qriakw kaag dhr jggewehkjl `jkjj tejola }h}qljwehk, j }rhcabw yj ekewejwag ou Wna Kjwqra Bdekjkbejl q}}hrw drh` wna Q+R+ Den jkg Yelgleda Rarteba .Ja`akw jkg @jkjia`akw ek ]jljq+ QR DYR Jiraa`aWna ihjl hd wne }rhcabw yj wh }rhtega ekdhr`jwehk wh oa qgqihki ek ]jljq+ Wnara yara wyh }abedeb hocabweta hd wn

    :+ Wh `hkewhr wna wjwq jkg gewreoqwehk hd gqihki ek ]j?+ Wh egakwedu, bljedu jkg `j} wna }re jru ajirj oagWna htarjll hqw}qw hd wne }rhcabw bh`}hkakw yara3

    J bh`}ranaketa ra}hrw hk }jw jkg bqrrakw jarejllhbjl fkhylagia jkg }re`jru ajirj njoewjw+

    Jk hk-iheki uwa` dhr rabhrgeki ekbegakwjl einwe Q}-wh-gjwa ekdhr`jwehk dhr qa ek akterhk`akwjl jyjraka bj`}jeik jkg raiqljwehk

    @j} hd brewebjl gqihki daageki njoewjw wnjw yell o

    ,

    ,bu, oqw ekthltag hoartar drh` wna }rhcabw }jrwkar

    joalgjho%, `jku wjwa ek ]jljq njta ekbrajag`akwjl `eweijwehk `ajqra }qw ek }ljba+

    brajag arhehk jkg age`akwjwehk drh` rhjgawrhu hr gj`jia ajirj bh``qkeweau hqrba hd dhhg+

    jq gqihki }h}qljwehk, j neinleinwag ekr wna @jkjia`akw hd wna GqihkiGqihkioekag hd ljbf hd ekdhr`jwehk johqw ]jljqia`akw jkg bhkartjwehk `ajqra wh `jekwjekhkartjkbu .]jljq Bhqkwru ]rhirj`% yewn

    Brhbhgela jkg Gqihki ]h}qljwehkkw Kh+ :??==?I==7%+

    ag wh nal} `jekwjek j tejola }h}qljwehk hde bh`}hkakw hd wna }rhcabw:3

    ljq qag ou gqihki ek ]jljq

    qrtau raqlw dhr gqihki ek ]jljq, lekfag wh

    ki jkg hwnar ra}hrw hd gqihki+

    a qag ek @]J gaeik dhr wna ]rhwabwag Jraj

    Kawyhrf, dhr ekblqehk ek wna Kjwehkjl Oehgetarewu Rwrjwaiu jkg Jbwehk ]ljk }ra}jrjwehk, jkg}rhtega wna oje dhr gatalh}eki j ajirj `hkewhreki }rhirj`+

    Wne }rhcabw yj gaeikag yewn wna ekwakw hd ekthlteki jll wna ralatjkw jiakbea jkg hrijkesjwehk ek ]jljqyewn wna Bhkartjkbu }re`jrelu wjfeki j bhhrgekjweki rhla+ Wna }jrwkar ekthltag yewn wna gqihkibh`}hkakw hd wne }rhcabw njta oaak3

    ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu .]BR% ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl _aad Bakwar .]EB_B% Oqrajq hd @jreka _ahqrba .O@_% Bh``qkewu Bakwarag Bhkartjwehk .B2%

    Wnha jbwetewea ekblqgag3

    Jarejl qrtau3 Jk jarejl qrtau ojag hk wna `awnhghlhiu qag ek wna }ratehq qrtau .:599(9>, :5>2:55:, :55>% yj bhhrgekjwag ou wna Bhkartjk

    : Wne }rhcabw, Brhbhgela jkg Gqihki ]h}qljwehk Ja`akw jkg @jkjia`akw ek ]jljq+ QR DYR Jiraa`akw Kh:??==?I==7, njg wyh bh`}hkakw, hka dhbqeki hk gqihki, wna hwnar hk jlwyjwar brhbhgela+ Wna ljwwar ebhtarag ou a}jrjwa ra}hrw+

    +

    2

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    9/44

    Ekbegakwjl einweki uwa`3 Wna ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu yj bhkwrjbwag wh gatalh} j uwa` dhrbhllabweki jkg rabhrgeki ekbegakwjl einweki .leta jke`jl% jkg ra}hrweki .bjrbja, }hjbneki, awb+%+

    Lhbjl fkhylagia3 Wna ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu yj bhkwrjbwag wh bhkgqb

    w ekwarteay yewn faukhylagiajola }ah}la ek ]jljq hk wna gewreoqwehk jkg `hta`akw hd gqihki, jkg jku bnjkia htar we`a+

    gakwedebjwehk hd wna ajirj oag3 Wna ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl _aad Bakwar yj bhkwrjbwag wh egakwedu

    iu jkg jka ekdhr`jwehk ijekag

    h` jll bh`}hkakw e bh`oekag ek wna dekjl gebqehk jkg }rhtega wna oje dhr rabh``akgag jbwehk

    +: Hocabweta

    :+ Wh bhkgqbw jk jarejl qrtau ojag hk wna `awnhghlhiu qag ek wna }ratehq qrtau .:599(9>,

    2+ ranaketa ra}hrw hk }jw jkg bqrrakw jarejl qrtau raqlw dhr gqihki ek ]jljq,

    ?+? @a

    qrtau hd gqihki bhkgqbwag ek ]jljq ek :599(>, :5>2, :55: jkg:55 5>>, @jrn aw jl+, :551, R`ewn, :55> qk}qolenag gjwj%+Rqr a, wnaradhra wnaer }re`jru qa yara dhrgawa e akewu, jkg wh bh`}jra wna raljweta kq`oar hd jgqlw jkgbjlt o h awe`jwa wna esa hd ]jljq gqihki }h}qljwehk+?

    kgarhk .:55>% dhqkg wnjw jarejl qrtau }rhgqbag `ajkekidql gjwj hk ajhkjl njoewjw qa jkg irhq}wna ajhkjl tjrejwehk, ek war` hd yjwar wa`}arjwqra, e kaileieola ek ]jljq,

    dhr`jwehk hk irhq} esa e }arwekakw+

    ag dhrqrtaueki+ Wna j`a dleinw }jwn yara qag ek jll bja, nhyatar, wna raqlw drh` wna qrtau jra khwgerabwlu bh`}jrjola gqa wh wna tjrejoelewu ek kq`oar hd hoartar, whwjl qrtau we`a, }aag jkg jlwewqga.Wjola :%+ Wna qrtau ek :55> yj khw bh`}lawag .hka abwhr ra`jekag wh oa qrtauag% gqa wh wna wrjieb

    f

    E

    jkg `j} }hwakwejl jraj hd gqihki njoewjw .ajirj oag yewn j}}rh}rejwa }abea% wnrhqin wna qa hd wnarabakw jkg }jw gqihki jarejl qrtau gjwj .gewreoqwehk }jwwark hd gqihki einweki%, lhbjl fkhylagia,}jw jarejl }nhwhirj}n, jkg jtjeljola ra`hwa akeki e`jia+

    Wna johta jbwetewea jra gabreoag ek wna ka~w wnraa abwehk hd wne ra}hrw, gawjeleki `awnhghlhjkjlue hd raqlw ek wna bhkwa~w hd ynjw nj oaak lajrkw drh` }ratehq wqgea+ Wndrdhr wna dqwqra }rhwabwehk hd wna gqihki ek ]jljq+

    ?+ JA_EJL RQ_TAU

    ?

    :5>2, :55:, :55>%+

    ?+ Jkjlusa wna raqlw jkg bh`}jra wna` wh wna }ratehq qrtau+

    ]ra}jra j bh`}jkg gebq wna` ek raljwehk wh wna hwnar }rhcabw jbwetewea+

    wnhg

    ]jw Jarejl Rqrtau

    Wnara njta oaak dhqr }ratehq jarejl > .Orhykall aw jl+, :5>:, _jwnoqk aw jl+, :tau bhkgqbwag ek jll uajr yara aakwejllu zqjlewjwetr` keki jraj hd raljwetalu nein gqihki ga awyaak qrtau+ Wnau yara khw gaeikag w

    Jesa ek Jqwrjlej+ Jlwnhqin

    ekEk jll qrtau, jega drh` wna hka ek :599, nein-yeki jerbrjdw }rhtegeki `j~e`q` teeoelewu yara q

    ? Raa Jwwjbn`akw >+: dhr j gebqehk hd ynu jarejl qrtau wh awe`jwa gqihki }h}qljwehk esa ek ]jljq jra khdajeola+

    w

    7

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    10/44

    bjll deta qrtau jra jkjlusag chekwlu ek hrgar wh gawar`eka iakarjl }jwwark ek gewreoqwehk jkg njoewjwqwelesjwehk ou wna ]jljqjk gqihki }h}qljwehk, jkg wh }rhtega raljweta ekdhr`jwehk hk jgqlw jkg bjld

    rjn hd wna jer}ljka hk j bh``arbejl dleinw gqreki wna bhqra hd wna wqgu+ Ek wne abwehk, wna gjwj drh`

    q`oar oawyaak qrtau+

    bnu+ Hk einweki j gqihki, hr irhq} hd

    qihki, jk hoartar bjllag hqw wh wna qrtau lajgar, ynh yhqlg ekwrqbw wna }elhw wh berbla wna lhbjwehk hjw wna einweki bhqlg oa bhkder`ag jkg kq`oar hd ekgetegqjl taredeag+ Jwwa`}w yara `jga wh `eke`esa

    -?=7 f`(nr .:==-::= fkhw% jw jk jlwewqga hd :5> `1= dw%+ Wna dhqr dleinw rhqwa .Deiqra 2% bhtarag ek }ratehq qrtau yara bh`}lawag, yewn jk jtarjia

    qrtau we`a hd :22 `ekqwa .? nhqr :7 `ekqwa% }ar rhqwa+ Wna whwjl qrtau we`a yj 121 `ekqwa .>

    k?==2 Jarejl Rqrtau

    Wna qrtau waj` bhkewag hd j bh``arbejl }elhw yewn }ratehq gqihki qrtau a~}areakba, j drhkw-reinwqrtau lajgar, wyh `eg-ajw hoartar jkg wyh rajr-ajw hoartar+ Wna qrtau lajgar2 jkg hka hoartar7njg }ratehq a~}areakba hd gqihki jarejl qrtau+ Jll waj` `a`oar hbbq}eag wna j`a ajw gqreki ajdleinw, jlwnhqin wnaer }hewehk tjreag hk bhkabqweta qrtau gjgwnwna addabw hd iljra ou akqreki wnjw jll hoartar yhra irau }hljresag qkilja+

    Wna qrtau whhf }ljba hk wnraa bhkabqweta gju oawyaak >wn jkg :=wn @jrbn ?==21+ J Orewwak-Khr`jkEljkgar nein yeki jerbrjdw yj qag, dlueki jw :>1.4

    nhqr 11 `ekqwa%+4

    2

    Njg }jrwebe}jwag ek zqjkwewjweta gqihki jarejl qrtau hk wna Irajw Ojrrear _aad .Jqwrjlej% ek wna :5>=, jkg laga :55> ]jljq gqihki jarejl qrtau+

    ar,

    4 Hoartar yara jfag wh jlh ekgetegqjllu rabhrg wqrwla einweki .e+a+ einweki yara khw bjllag hqw wh wna qrtau

    , jkg h bjkkhw }rhtega jku qjola ekdhr`jwehk

    wn7 Njg }jrwebe}jwag ek wna :55> ]jljq gqihki jarejl qrtau j jk hoartar+1 Ek wna dhllhyeki raqlw jkg jkjlue, wna war` qrtau gju e qag dhr ajbn a}jrjwa dleinw abwhr(rhqwa+ Nhyatek ?==2, gqa wh taru ihhg qrtau bhkgewehk, wyh abwhr(rhqwa yara dlhyk hk wna ljw gju .@jrbn :=, ?==2%+ Dhrwna jfa hd bhkewakbu yewn }ratehq qrtau jkjlua, ajbn hd wna wyh abwhr(rhqwa hk wnjw gju jra bhkegaraga}jrjwa qrtau gju dhr jkjlue }qr}ha+

    lajgar dhr rabhrgeki% ek hrgar wh faa} hoartar jlarw+ Nhyatar, wne gjwj yj khw rabhrgag bhkewakwlu ou jllhoartar

    1

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    11/44

    Dleinw _hqwa : .dlhyk :=-@jr-=2% Dleinw _hqwa ? .dlhyk >-@jr-=2%

    Dleinw _hqwa 2 .dlhyk 5-@jr-=2% Dleinw _hqwa 7 .dlhyk :=-@jr-=2%

    Deiqra 23 Wna dhqr dleinw rhqwa dlhyk ek ?==2 .ojag hk wna dleinw rhqwa dlhyk ek :55: jkg

    :55>%

    4

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    12/44

    Uajr3 :599:

    :59>:

    :5>2?

    :55:2

    :55>7

    ?==21

    Gjwa Gab+?-2

    Gab+::-:1, :9-:>

    Jqi+:5, ?:-?7, ?4

    Jqi+1->

    Hbw+?4, ?5-2=

    @jr+>-:=

    Wegjl ]nja Kaj}

    .gabrajeki%4

    R}reki R}reki R}reki

    .ekbrajeki%

    Kaj} Kaj}

    .gabrajeki%

    Wu}a hd

    JerbrjdwLhy-yeki Nein yeki Nein yeki Nein yeki Nein yeki Nein yeki

    Kh+ hd

    Hoartar

    7 Qqjllu 2 2 7 2-4 Qqjllu 1

    Hoartar

    A~}areakba

    Nein8 Nein8 Nein8 Taru nein Lhy Lhy-`ag+

    Jlwewqga

    .`%

    ?91 ?91 :1=-2== ?91 ?77 :5>

    Jer}aag

    .f`(nr%

    :?=-:2= ::1-:71 = ?== ?=7-?:2 :>1-?=7:9

    Raj Rwjwa K(J Djer-a~ballakw Oajqdhrw=-?

    Oajqdhrw:-2+1

    Oajqdhrw?-2

    Oajqdhrw:-2

    Blhqg Bhtar K(J =! Iakarjlluhtarbjw

    2=-91! ?1-91!

    Hoartjwehk

    We`a .`ek%

    2=7 :=:2 5=1 745 249 121

    Wjola :3 Bh`}jrehk hd dleinw gawjel dhr jll e~ jarejl qrtau+.: Orhykall, aw jl+ .:5>:%6 ? _jwnoqk, aw jl+ .:5>>%6 2 @jrn, aw jl+ .:551%6 7 R`ewn .:55>,qk}qolenag gjwj%6 1 R`ewn .?==2, qk}qolenag gjwj%6 4 Gabrajeki jtarjia wegjl rjkia+%

    ?+2 _aqlw

    Ek wne abwehk, wna e~ jarejl qrtau jra bh`}jrag jkg bhkwrjwag ek war` hd wu}a hd jerbrjdw qag,hoartjwehk we`a jkg hwnar djbwhr .Wjola :%+ Ynara }heola, j bh`}jrehk nj oaak `jga oawyaak wnaljw wnraa jarejl qrtau .:55:, :55> jkg ?==2% j bhkgewehk yara `hw e`eljr dhr wnaa uajr+ Nhyatar,wna le`ewjwehk hd qbn j bh`}jrehk `qw oa wraag ek leinw hd wna tjrejola bhkgewehk dhr ajbn qrtau+Wna htarjll }ebwqra e hka hd raljweta gqihki gewreoqwehk jkg kq`oar, rjwnar wnjk jbwqjl kq`oar+ Jkhwag johta, wne gjwj bjkkhw oa a~wrj}hljwag wh awe`jwa }h}qljwehk esa+

    Wna whwjl kq`oar hd gqihki einwag jra djerlu e`eljr jbrh jll qrtau uajr, a~ba}w dhr wna bhqkw ek:599 ynebn yara }jrwebqljrlu lhy .:1 jke`jl% .Wjola ?%+ Wne `ju njta oaak gqa wh j bh`oekjwehk hdgabrajag dealg hd teehk dhr hoartar ek j lhy-yeki jerbrjdw, jkg j raljwetalu nhrw hoartjwehk we`a.Wjola :%+ Bh`}jreki kq`oar hd gqihki aak }ar qkew we`a }ar qrtau gju .Wjola ?, jkg dhhwkhwa 1%}rhtega j `hra rajleweb bh`}jrehk oawyaak raqlw drh` wna geddarakw qrtau uajr+

    9

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    13/44

    Uajr3 :599:

    9>:

    2? 2 7

    :5 :5> :55: :55> ?==21

    h+ Gqih 2 2> ?4 22 ?9

    Bjlta : ?2 9+5 :1+7 ?:+? ?1+5

    Rqrtau Gj =+=4

    =+=:1=+::5 &=+=?=

    =+=7? &=+=?2

    =+::4 &=+=47

    =+=1: & =+

    ajk Irh

    RA

    jriaw Irh

    aak

    hwjl Kh+ Raa

    jljfjl J

    hd Whwjl Raak ek

    jljfjl J

    4= 2>+? 1 27 4=+4 11+4

    k}qol wj%6 1 R`ewn , qk}qole jwj%%+

    einwek =+::5 jkg 4(`e55>, _hqwa 2

    K ki

    Bhqkwag

    :1 7

    ! 2+2 +1

    Gqihki(@ek

    ( u & RA

    5 =+=>4 & =

    @ q} Resa

    &

    K(J ?+= & =+2= :+2> & =+:: :+29 & =+:4 ?+: & =+2> :+4 & =+:5

    L q}

    R

    K(J 1.&% 9 2 9 7

    W k ek

    @ raj

    .Rabw3 E, EE $ TEE%

    5 :2 ? 5 ?= :1

    !

    @ raj

    +2 +4

    Wjola ?3 Bh`}jrehk hd kq`oar hd gqihki aak, irhq} esa jkg bjld joqkgjkba.: Orhykall, aw jl+ .:5>:%6 ? _jwnoqk, aw jl+ .:5>>%6 2 @jrn, aw jl+ .:551%6 7 R`ewn .:55>,q enag gj .?==2 nag g

    Wna rjwa hd gqihki i yj neinaw ek :5>2 . (`ek(gju% :55> .=+:: k(gju%, jlwnhqin ek: yj khw bh`}lawag jkg wne e wna rhqwa yewn newhrebjllu wna lajw gqihki einweki, jkg edh`}lawag yhqlg njta `hw lefalu lhyarag wna htarjll einweki rjwa+

    Wna lhyaw einweki

    Deiqra 73 Jtarjia kq`oar hd gqihki aak }ar qkew dleinw we`a dhr wna e~ jarejl qrtau

    b

    rjwa yara ek :55: .=+=7?(`ek(gju% jkg ?==2 .=+=1:(`ek(gju%+

    =:599 :5 9> :5>2 :5 5: :5 5> ?==2

    qrtau gjwa

    "

    =+=?

    =+=7

    =+=4

    =+=>

    =+ :

    =+:?

    =+:7

    >

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    14/44

    R}jwejl gewreoqwehk

    J whwjl hd ?9 ekgetegqjl yara bhqkwag gqreki wna bhqra hd wna ?==2 qrtau, atak hd ynebn yara bjlta+uajr, wna n aw bhkbak hk hd gqihki yj dhqkg ek wna @jljfjl Njrohr jraj+ @hw

    k wna khrwnark yjwar hd Ojoalgjho hbbqrrag ek wna yawark ljihhk, blha wh wna wjwa hdkg Kijrg`jq+ Hklu hka ekgetegqjl yj aa wna ajwa a hd Ojoa + Ek jll } q

    yewn wna a hk hd : @jljf r jra `akw TEEag j jk e`}hrwjkw n dhr gqi bhkba hd jke`jl

    oaeki hoartag nara+ Wu}ebjllu, 21-4=! hd wna whwjl jke`jl rabhrgag yara aak ek wne jraj+

    rleaw qrtau .:599, :59> jkg :5>2% yara khw bh`}jrag ek Wjola 2 oabjqa hd geddarakba ekleinw we` wh ?-2 we na lakiwn hd ljwar qrtau% jkg(hr kq`o hd we`a ajb

    kw yj qrtauag .oawyaak : jkg 5 we`a ek ajrlear qrtau bh`}jrag wh :-2 we`a ek ljwar qrtau%+hki ho tag ek wna dleinw yar njllhy y r .ynara wn wwh` yj teeola%

    ewakw yewn @jrn hoartjwehk ek wna :55: qrtau, ynak jll oqw > ! hd gqihki yara.@jrn aw jl+, :551%+

    qkg e i`akw E EE, .@jljfjl N r jkg khr w hd Kia kal why

    E .Kijrg`jq Oju jkg wna yawark ljihhk%+ Kh gqihki njta oaak aak khrwn hdiarbnalhki a~ba}w dhr j `hwnar jkg bjld }jer einwag ek Fhhl Ljihhk ek :55>+ Day gqihki njta

    oaak aa na yjwarhd ]alaleq hr Jkijq hd TEEE, E^ jkg + Wn leinw we`a .q} wh wyeba j lhki%+

    hwjl Gqihki Bhqkwag

    J ek }ratehqeinweki e

    ein wrjwe

    Kijw}jki j k hk rk eg lgjho rateh

    jarejl qrtau,1% nj oaak eg

    ~ba}we 5>2, wna jl Njroh j .aa ai E, EE jkg hk Deiqraakwede joewjw hki, yewn wna irajwaw kwrjwehk

    Wna ajjerbrjdw, lhkiar dai`a

    a .q} `a w ar n

    Hklu 9+9 ! hd gqijkg wne e bhkaak ek gaa} yjwar

    ar ?==2 a ek jwa a oh

    @hw gqihki jra dh

    Jerje% jkg T-T

    k a jroh wn-aj l Bnjk jrg

    Kk hqwn hd wna @jljfjl Njrohr jraj, yewn kh einweki rabhrgag hqwn hd @abnarbnjr ek w

    r+ Nhyatar, ek :59> jkg :5>2, e~ ekgetegqjl yara aak ek wna hqwnark abwehkaa hoartjwehk `ju njta oaak gqa wh ekbrajag d

    Wna jarejl einweki dhr wnaa wnraa qrtau uajr jra ge}ljuag ek Deiqra 4+

    Kh+ hd Gqihki

    JgqlwBjlta! hd W

    Rai`akw :55: :55> ?==2 :55: :55> ?==2

    E 2: 2: 2: :1+7 :?+: :7+>

    EE :: :2? 52 9+9 71+1 77+7EEE ?= == := 9+9 = 2+9

    ET := == :: 2+> = 9+7

    T 7= ?? 2: :1+7 :?+: :7+>

    TE :=? 1= := 74+? :1+? 2+9

    TEE := := == 2+> 2 =

    TEEE == :: :: = 4+: 9+7

    E^ == == == = = =

    ^ == == := = = 2+>

    ^E == :: == = 4+: =

    ^EE == == == = = =

    Rqo-Whwjl ??7 ?49 ?=9

    WHWJL ?4 22 ?9

    ekynebn ;:=! hd wna whwjl kq`oar hd gqihki yara einwag njta oaak neinleinwag+Wjola 23 _aljweta gewreoqwehk hd gqihki ek jarejl qrtau ai`akw .Deiqra 1%+ Rai`akw

    5

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    15/44

    E

    ^

    ^EE

    ^E

    ET

    EEETE

    E

    E

    E^

    TEEE

    TEE

    T

    Deiqra 13 @j} nhyeki wna wyalta jarejl qrtau abwehk qag dhr `ajqreki gqihki

    gewreoqwehk ek ]jljqjk yjwar .Jdwar Orhykall aw jl+, :5>:%+

    :=

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    16/44

    ::

    Deiqra 43 @j} nhyeki lhbjwehk hd einweki hd gqihki drh` wna }jw wnraa jarejl qrtau+

    Bjlta

    Wna }arradlabw d nweki bjlta drh` wna jer wnjw juoa ye``eki qkgarkajwn wnaer `hwnar, jkg(hr }heolu radlabw wna geddareki we`a hd uajr hd ajbn qrtau.Deiqra 9%+ Ek :59>, :55> jkg ?==2 e`eljr }arbakwjia hd bjlta yara hoartag h wnara gh khw j}}ajr wh

    bakwjia hd bjlta aak e neinlu tjrejola jbrh wna qrtau uajr .9+5 - ?1+5 !%, ynebn bhqlglqbwqjwehk ek bjlteki rjwa, jkg(hr oa gqa wh wna geddebqlwu ek ei

    ::

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    17/44

    njta oaak jku grjweb bnjkia ek bjlteki rjwa htar wna }jw ?1 uajr+ Wna jtarjia }rh}hrwehk hd bjltaaak ek Jqwrjlejk jkg Whrra Rwrjew qrtau, tjrea drh` 5-:7! .Jkgarhk, :5>4, Jkgarhk, :5>5,@jrn aw jl+ :5>7, @jrn, :5>4, @jrn aw jl+, :559%+ Rh ek bh`}jrehk, ew j}}ajr wnjw wna }rh}hrwehk hdbjlta aa ek ]jljq e nein+ Wna irhq} hd gqihki hoartag ek Jqwrjlej yara, nhyatar, ljriar jkg bjlta`ju oa `hra ajelu htarlhhfag ynak bh`}jrag wh wna gewekbw lhka da`jla-bjld }jer qqjllu hoartag ek]jljq+ R`jllar irhq} jra aak jrhqkg Whrra Rwrjew oqw atak h, wna }rh}hrwehk hd bjlta e, hk jtarjia,

    `qbn lhyar+ Ew bhqlg oa }heola wnjw wna ra}rhgqbweta ekwartjl dhr da`jla e hk jtarjia lhyar dhr da`jlagqihki ek ]jljq, ynak bh`}jrag wh wnha ek Jqwrjlej+ Djbwhr wnjw `ju bhkwreoqwa wh }heola neinarbjlteki rjwa ek ]jljq `einw ekblqga3

    La bh`}awewehk dhr dhhg .joqkgjkw dhhg rahqrba jkg lewwla bh`}awewehk gqa wh lhy }h}qljwehkesa%

    _aljweta ljbf hd ajhkjlewu .bhkwjkw yjr` yjwar wnrhqinhqw wna uajr% Le`ewag }hwakwejl `eirjwehk gewjkba raljweta wh Jqwrjlej .:= hd f` tarq :== hd f`%+

    Jll bhy-bjld

    TEEE% .hjbne ynak wnaarajw

    a+a`jl

    Deiqra 93 Kq`oar hd jgqlw jkg bjlta aak hk ajbn jarejl qrtau

    }jer yara aak hk hr taru blha wh raad ek :55> jkg ?==2, `hw lefalu dhr wna }qr}ha hdnalwareki wna bjlta drh` wrhki bqrrakw jkg }heolu wh jllhy j zqebf abj}a wh njllhy yjwar ek wna}raakba hd }ragjwhr+ Ek :55>, wnraa bhy-bjld }jer yara aak ek wna @jljfjl Njrohr jraj .E jkg EE% wnraabhy yewn bjlta ek khrwn jkg khrwnajw Ojoalgjho jraj .abwehk T jkg ^E%, jkg hka }jer ek wna _hbfEljkg jraj .abwehk TEEE%+ Ek ?==2, dhqr }jer yara hoartag blha wh raad ek wna @jljfjl Njrohr jraj .Ejkg EE%, yewn wyh }jer ek khrwn Ojoalgjho .ET jkg T%, jkg jkhwnar }jer yewnek wna _hbf Eljkg .abwehk

    Wki jkg ohjw jbwetewu jkg wnq raw ou gju jkg bh`a ekwh njllhy yjwar wh daag ou keinwjra laakag+ Nhyatar, bhy-bjld }jer jra jlh lefalu wh oa ek blha }rh~e`ewu wh nein-zqjlewu jw jll we`a, khw hklu gqreki wna keinw, j ljbwjwehk `jfa najtu akariu ga`jkg hk da`jl

    a yewn bjlta kaag wh oa daageki `hra hdwak jkg(hr hk oawwar zqjlewu rahqrba wnjk lhka gqihki,

    :599 :59> :5>2 :55: :55> ?==2qrtau uajr

    =

    1

    :=

    :1

    ?=

    ?1

    2=

    21

    7=bjlta

    jgqlw

    "

    jola 2%+ Wnara nj oaak }abqljwehk wnjw gqihki ek ]jljq jra rawrebwag ek wnaer daageki njoew ou}wnrahqrbaDwnq ew e }heola wh ekdar wnjw nein zqjlewu ajirja jra lefalu wh oa }raakw ek abwehk E, EE jkg T.@jljfjl Njrohr jkg wna khrwnyaw ljihhk%+ Jlwnhqin daageki hr daageki }lq`a yara khw hoartaggqreki wna ?==2 jarejl qrtau, wne gha khw `ajk wnjw gqihki yara khw daageki+ Dlueki jw qbn jlwewqga

    :?

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    18/44

    jkg }aag, ew yj qklefalu wnjw hoartar yhqlg aa gqihki ek wna }rhba hd daageki, a}abejllu ed wneekthltag wna jke`jl geteki wh ga}wn hd q} wh := ` hr `hra+

    Irhq} esa

    Wna `hw bh``hk irhq} esa hoartag ek jll jarejl qrtau yj : hr ? gqihki, qqjllu j lhka jgqlw hr j

    da`jla yewn nar bjld+ Wna `ajk irhq} esa aak jbrh qrtau uajr rjkia drh` :+7 wh ?+: jke`jl+ Wnaljriaw irhq} aak yara atak gqihki ek :5>2 jkg :55>+ _jwnoqk aw jl+ .:5>>3?4>% khwa wnjw wna irhqhoartag ek :5>2 yj ye``eki yewn

    }hka jke`jl ek wna lajg jkg wna raw dhllhyeki oanekg jkg wh wna

    ega khd jkj + Wnaa wu}a hd irhq}, bhkeweki hd jla bnjeki j da`jla njta ekba oaakgab a a irhq} hd atakho a }ljkaberblag .J+ R`ewn, }ar bh``+%+ Wna ohwwh` hd wna ljihhk yj khw jlyju teeola gqreki wna qrtau, hwnara `ju njta oaak `hra gqihki oalhy wna qrdjba wnjw bhqlg khw oa aak drh` wna jer+

    Ek wna ]jljq jarejl qrtau, hbbjehkjllu wnraa gqihki yara aak whiawnar, hka bhy-bjld }jer jkg j wnergjke`jl+ Wna wnerg jgqlw `ju aewnar oa jkhwnar da`jla, hr ew `ju oa wna bhy }ratehq bjld wnjw nj

    rajbnag jgqlw esa, oqw ra`jek yewn wna bhy+ Ek wna bja ynara dhqr jgqlw njta oaak hoartag, wnau `juoa da`jla jkg qo-jgqlw+

    Narg esa hd ?= njta oaak hoartag ek Zqaakljkg jkg :== hr `hra ek @hrawhk Oju .hqwn-ajwZqaakljkg, Jqwrjlej%, Rnjrf Oju .Yawark Jqwrjlej% jkg Bj}a Uhrf .khrwn-ajw Jqwrjlej% .@jrn jkgRjjldalg, :5>5%+ R`jllar `j~e`q` narg esa jkg neinar ge}arehk aa` wh oa wu}ebjl hd wrh}ebjl eljkgabhuwa`, ynak bh`}jrag wh Jqwrjlej bhkwekakwjl nald .Ga Ehkin aw jl+, :551%+ Dhr a~j`}la, wnaljriaw irhq} esa aak ek jarejl qrtau hd wna Whrra Rwrjew }h}qljwehk ek :55? yj aeinw, jkg htar 91 !hd jke`jl yara jlhka hr ek bhy-bjld }jer .@jrn aw jl+, :559%+ Ek wna :55= jkg :55? jarejl qrtau hdgqihki ek wna Laja Eljkg, Ekghkaej, wna `ajk irhq} esa hoartag yj ?+1 wh 2+= jke`jl .Ga Ehkinaw jl+, :551%, hklu leinwlu neinar wnjk wna `ajk hoartag ek ]jljq .:+7 wh ?+: jke`jl%+ Ga Ehkin aw jl+.:551% gabreoa gqihki j `elglu hbejl jkg djbqlwjweta nargar yewn irhq} ra}raakweki daageki

    ja`oljia yewn lhha hbejl ekwarjbwehk rjwnar wnjk de~ag narg yewn wrhki hbejl ohkg+ Wne ebhkder`ag ek wna bja hd gqihki ek ]jljqjk yjwar ynebn, jega drh` bhy-bjld }jer, j}}ajr wh oa ljrialuhlewjru+

    Wnara j jljfjl Njrohr jraj+ Wne

    u

    u

    ajk jrwedjbw hd wna wegjl }nja+

    e j bh`}jbw irhq} .yewnek :` hd ajbn hwnar%+ Na bh`}jra wne oanjtehr yewn wna `jweki nargwaa aak ek Dlhregj

    reo g ek gqihki wqgea ou Jkgarhk .:5>5% ek @hrawhk Oju, Jqwrjlej+ Hd wnart g ek :55>, ekewejllu dhqr gqihki yara }hwwag egleki, wnak jkhwnar wnraa qrdjbag ynela wna

    }}ajr wh oa bhkewakw irhq}eki oanjtehr blh a wh Kial Bnjkkal ek wna @@jljfjl narg yj egakwedeag ou Orhykall aw jl+ .:5>:% jkg ra-einwag ek qoazqakw qrtau uajr+ Wneirhq}eki oanjtehr bhqlg oa jkwe-}ragjwhru ek kjwqra j wna jke`jl jra ek gaa}ar, a~}hag yjwar jkg `joa `hra tqlkarjola wh njrf jwwjbf, nhyatar, ek :55> wne irhq} yj hoartag wh oa geteki, khw hkluegleki hk wna qrdjba, h wnau `ju jlh njta oaak daageki+

    Gaa}yjwar njoewjw

    Ljria naroethrhq `j``jl qbn j gqihki kaag wh daag bhkwekqhqlu hk ljria j`hqkw hd taiawjwehk whjwedu wnaer akariu razqera`akw+@hkh-}abedeb gaa}yjwar oag, bhkeweki hdNjlh}nelj htjle, njtaoaak egakwedeag ek ohwn wna _hbf Eljkg hqwnark ljihhk jkg ek bnjkkal ek wna yawark ojrrear raad jwga}wn hd q} wh 2= ` .]+ Bhlek, }ar+ bh``+, ?==2, C+ Fqjrwae }ar+ bh``+, ?==2%+ Jlwnhqin gqihki jraaak htar gaa}ar yjwar jyju drh` a~waketa njllhy ajirj oag gqreki wna gju, wnau `ju oa jbbaekiwnaa gaa}ar rahqrba oadhra `hteki ekwh njllhyar yjwar jw keinw .aa }ratehq bh``akw hk akariga`jkg hd ljbwjwehk%+ Wne oanjtehr `ju jlh oa raljwag wh }jw gju-we`a nqkweki }raqra jkg ohjwwrjddeb ek wnaa njllhy jraj+ Khw einweki gqihki ek njllhy yjwar gqreki wna jarejl qrtau `ju jlh o

    :2

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    19/44

    ?+7 Jggewehkjl Ekdhr`jwehk

    Wna dhllhyeki ekdhr`jwehk raljwa wh gqihki leda newhru, oqw yj khw bhllabwag gqreki wna jarejl qrtau+

    aw

    nhhw irhywnd ajirja hdd Whyktella, Jqwrjlej, ynebn wjrw ek Jqiqw h wnjw da`jla jkg bjlta, ynebn wjrw

    ljq+

    + LHBJL FKHYLAGIA JKG EKBEGAKWJL REINWEKIR

    j wh

    Gaeikeki, wnak }rhgqbeki jkg yegalu gewreoqweki einweki(ra}hrweki bjrg wnrhqinhqw]jljq+

    wne bhkwrjbw+

    ]rhgqbeki jk jkkqjl q``jru ra}hrw hd einweki(ra}hrw dhr gewreoqwehk wh j}}rh}rejwaea ek ]jljq+

    _a}rhgqbwehk

    Orhykall .:5>:% hoartag kah-kjwjl bjlta ek Gaba`oar :59> jkg Jjkh .:52>% bj}wqrag j bjld wnjw`ajqrag hklu :+:5 ` ek Ra}wa`oar :529+ Rekba gqihki `ajqra j}}rh~e`jwalu :+: ` jw oerwn .@jrnjl+, :59>%, wna jke`jl bj}wqrag ek :529 yj j taru uhqki ekgetegqjl jkg ya bjk ekdar wnjw oerwn hbbqr jwlajw drh` Ra}wa`oar wh Gaba`oar ek ]jljq .Orhykall aw jl+, :5>:%+ @jrn aw jl+ .:5>7% bhkblqga wnjworaageki e geddqalu ajhkjl ek wrh}ebjl Jqwrjlejk yjwar, hbbqrreki htar atarjl `hkwn, `hwluJqiqw-Ra}wa`oar, wnrhqin wh Gaba`oar+ Rekba wna iawjwehk }arehg e j}}rh~e`jwalu :2 `hkwn, ew elefalu wnjw bjlteki jkg `jweki hbbqr jw djerlu e`eljr we`a+ Gqihki jra lefalu wh bjlta ek njllhy,nalwarag yjwar, }heolu ek oju hr blha wh wna nhra+ Bjlteki `ju hbbqr }rehr wh wna kayhdaageki hhk jdwar oerwn, bjk wjfa jgtjkwjia hd wna neinlu kqwrewehq kay-irhywn }ljkw .@jrn aw jl+,:5>7%+ Kh wqgea njta h djr oaak bhkgqbwag hk wna `hkwnlu dlqbwqjwehk ek ajirj oeh`j ek ]j

    2

    Wne abwehk q``jresa wna ekdhr`jwehk hk lhbjl fkhylagia johqw gqihki howjekag ou ]jljqBhkartjwehk Rhbeawu .@jwwnay, ?==2%, jkg wna gatalh}`akw hd jk ekbegakwjl einweki uwa` dhr ]jljq+

    2+: Hocabweta

    Wna bhkwrjbwhr, ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu, yj jfag wh3

    :+ Ekbegakwjl Reinweki3 Gatalh} j uwa` dhr bhllabweki jkg rabhrgeki ekbegakwjl einweki .leta

    jke`jl% jkg ra}hrweki .bjrbja, }hjbneki, awb+% hd gqihki .Gqihki gqihk% ek ]jljq+ Ew yekblqga, jw j `eke`q`3

    Awjoleneki j }rhba dhr rawreateki bjrg wnjw njta oaak dellag hqw+

    Gaeikeki jkg awjoleneki jk ekbegakwjl einweki(ra}hrweki gjwjoja, yewn ek}qw,jkjlue, j}}eki, jkg ra}hrweki }rhirj` jkg jhbejwag ekwrqbwehkjl ghbq`akwjwehkdhr aja hd qa+

    Jrrjkia`akw wh `jekwjek wna uwa` jdwar

    jiakb

    ?+ Lhbjl Fkhylagia3 Bhkgqbw wrqbwqrag jkg qkwrqbwqrag ekwarteay yewn fau ]jljqjkfkhylagiajola hd gqihki+ Ekdhr`jwehk bhllabwag nhqlg, jw j eke`q`, ekblqga gewreoqwehk,`hta`akw, njoew, iakarjl oanjtehr, }arbaetag bnjkia htar we`a, jkg jku hwnar ralatjkwekdhr`jwehk+

    :7

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    20/44

    2+? @awnhg

    kwarteay

    whwjl hd 79 `ak drh` :7 hd ]jljq :4 wjwa yara ekwarteayag oawyaak Gaba`oar ?==? jkg Daorqjru` wna ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu .]BR%+ Wnaa `ak yara denar`ak ynh yara egakwedeag

    u bh``qkewu `a`oar j oaeki fkhylagiajola johqw gqihki+ Ekwarteay zqawehk raljwag wh wnaa+

    wnjw

    einweki

    wh}hirj}neb `j}+ Wna jrajakwedeag njta oaak ge}ljuag oalhy ek Deiqra >+

    joalgjho ynebn yj egakwedeag ou ekwarteayaa, jlwnhqin kh gqihki yara einwag nara drh` wna jer+ew wnaa jraj jw keinw hr ynak yjwar jra }jrwebqljrlu bjl` j wna bhjwleka nara, qklefa

    k wna yawark ega hd Ojoalgjho, gha khw oakadew drh` wna }rhwabwehk hd j ojrrear raad+ Wnara `ju njtaw gqa wh gaa}ar yjwar ek blhar }rh~e`ewu wh

    a bhjw+ Wne bhkwrjw yewn wna njllhy yega ljihhk hk wna yaw bhjw, ek ynebn gqihki `ju oa `hrate

    Cqw hta yag .12 !% wnhqinw wnjw gqihki hbbq}eag wna yjwar blha wh wnaer Rwjwajll uajr rhq jJe`aleefFhrhr@alafahfKijrjjrgKibnajrKieyjl]alaleqKiarbnalhkiKiara` kiqe

    Ki k@hw nj ihkidaageki, jeg wnau njg oaak ek wna dhllhyeki wjwa3

    erjeFhrhr@alafahfKijrjjrgKiarbnalhki

    E

    J?==2 ou wjdd drh

    obqlwqrjl eikedebjkba hd gqihki, }jw jkg }raakw qa jkg bnjkia ek oanjtehr hr gewreoqwehk htar we`Ekbegakwjl Reinweki Ruwa`

    J ra}hrweki uwa` dhr ekbegakwjl einweki hd gqihki ou lhbjl raegakw yj awjolenag ou ]BR hekdhr`jwehk hk gqihki lhbjwehk jkg oanjtehr bhqlg oa whrag htar wna lhki-war` ek j bakwrjl gjwjoja+2+2 _aqlw

    Ekwarteay

    R

    Ekdhr`jkw yara jfag wh `jrf jraj ynara wnau njg aak gqihki hkegWnara e jk hotehq htarlj} oawyaak jkabghwjl einweki jkg jarejl einweki, a~ba}w dhr khrwn-ajwOGqihki ju tehoaak `hra geddebqlwu einweki gqihki hk wna khrwn ajw bhjwn

    eola drh` wna qrtau }ljka+

    r njld hd wna `ak ekwarteakg kg 72 ! njg aak gqihki `hra wnjk deta we`a ek wna }jw uajr ek wna dhllhyeki wjwa3

    la

    jw}j i

    g katar aak gqihki daageki .99 !%+ Wna :5 ! hd ra}hkgakw ynh blje`ag wh njta aak gq

    J

    :1

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    21/44

    Kiara`lakiqeKibnajr

    iagarrjf, Fhrhr

    awaq j whjbnal, @alafahf

    njkia ek kq`oar

    nak jfag ynawnar wnau wnhqinw wnara yara `hra hr la gqihki wnjk 1 uajr jih, := uajr jih, hr 1=w htar njld hd ra}hkgakw wnhqinw wnara yara la, oqw qr}reekilu, johqw hka wnerg wnhqinw

    ara yara `hra+ Gableka yara jwwreoqwag wh ekbrajag ohjw wrjddeb jkg nqkweki+

    Kieyjl

    Ljria irhq}

    Ljria irhq} hd gqihki njg hklu oaak aak ou ra}hkgakw ek wna dhllhyeki jraj deta uajr jih,jlwnhqin wna kq`oar hd gqihki wnjw bhkwewqwag j ljria irhq} yj khw }abedeag ek wna zqawehkkjera3KBnaakial, @alafahf@]alaleq

    BYuajr jih, cqwn

    :4

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    22/44

    Deiqra > 3 @j} nhyeki gqihki njoewjw gabreoag drh` ekwarteay .]BR% yewn denar`ak

    htarljeg yewn einweki drh` rabakw jarejl qrtau+ Wna Bh`}jbw _hjg, bqrrakwlu ek ew dedwnuajr hd bhkwrqbwehk e nhyk ek gjrf olqa+

    :9

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    23/44

    ]raakw qa

    Wna `jchrewu hd ekwarteayaa .4= !% jiraag wnjw nqkweki well hbbqr ek ]jljq+ 77 ! hd ra}hkgakw jegwnjw gqihki yj well ajwak ek wnaer Rwjwa, jlwnhqin 72 ! jeg ew yj khw+ Hka-wnerg jeg gqihki yj ajwakla wnjk hkba j uajr, ynelw wna ra`jekgar ijta kh ra}hka+ Wnara yj `qbn ralqbwjkba wh gebq wnaeqa hd nqkweki bh`}jrag yewn }ratehq ekwarteay ._jwnoqk aw jl+, :5>>, @jrn aw jl+, :55?%, `hw

    lefalu gqa wh kay laieljwehk }jag ek ?==? wh ekbraja }akjlwea dhr felleki gqihki drh` ':== wh '1,===-:=,===+ Hka-wnerg hd wna `ak jeg wnjw bjlta yara wna }radarrag wjriaw hd nqkweki jkg `awnhg qag wh fellgqihki ekblqgag }ajr .74 !%, }ajriqk .:9 !%, ohjw .:: !% jkg(hr gukj`ewa .5 !%+ Ew yj ekwaraweki whkhwa wnjw wna `jchrewu hd `ak zqawehkag .97 !% dalw wnjw gqihki yara kh lhkiar j tjlqjola }jrw hd]jljqjk bqlwqra+

    ]jw qa jkg bqlwqrjl eikedebjkba

    9= ! hd ra}hkgakw jeg wnjw orjbalaw yara `jga ek wnaer Rwjwa drh` gqihki tarwaorja ek wna }jw jkg 9=! oaleatag wne kh lhkiar hbbqrrag+ @hw wjwag wnjw gqihki njg oaak ajwak la wnjk hkba j uajr ek wna}jw+ Wnara yj j irajw geddarakba ek jkyar }arwjekeki wh ynh bhqlg bjwbn gqihki jkg ajw ew ek wna }jw+91! hd wna `ak jeg jkuhka bhqlg nqkw gqihki ek wna }jw jkg johqw njld jeg wnjw wna `ajw bhqlg oa

    ajwak ou jkuhka, ynaraj j zqjrwar jeg wnjw ew bhqlg khw+ Wna }arehg hd we`a ek zqawehk yj khw }abedeagek wna ekwarteay, h wnara `ju njta oaak tjrejwehk ek wna ekwar}rawjwehk hd }jw, yewn h`a ra}hkgakwwjlfeki johqw wna gewjkw }jw .1=-:== uajr jih% jkg hwnar gabreoeki wna `hra rabakw }jw .:=-?= uajrjih%+ 4= ! jeg wnjw gqihki yj ajwak jw jku we`a yewn hklu 7 ! blje`eki ew yj ajwak hklu jw }abejlhbbjehk+ Ek wne bja, wna }jw `ju njta oaak ekwar}rawag ou wna ra}hkgakw j `hra rabakw wnjkekwakgag ou wna zqawehkkjera hr fkhylagia hd }jw bara`hkejl wrjgewehk nj oaak lhw+

    Bh`}jrehk yewn }jw ekwarteay

    _a}hrwag gajwn

    Gqa wh wna whqinar laieljwehk }arwjekeki wh }hjbneki hd gqihki jkg wna bhkbqrrakw ralqbwjkba wh wjlfjohqw nqkweki eqa, ew e geddebqlw wh gawar`eka j}}rh~e`jwa kq`oar hd gqihki wnjw jra oaeki nqkwag

    jkkqjllu ek ]jljq+ Nhyatar, ew j}}ajr wnjw }hjbneki bhkwekqa ga}ewa wna kay ljy jkg wnara j}}ajr whoa qoezqewhq }radarakba dhr wna `ajw hd bjlta+ Gqreki j wnraa `hkwn }arehg, oawyaak Gaba`oar ?==?jkg @jrbn ?==2, wnara yara wnraa ra}hrwag gajwn hd gqihki .}ar+ ho+%, wyh hd ynebn yara dhqkgdlhjweki blha wh Fhrhr, j cqtakela `jla ynebn `ju njta oaak new ou j ohjw jkg j `jwqra da`jla wnjw `junjta oaak fellag ou a~}lheta+ Ek wna ljwwar bja, ew e lefalu wnjw j bjld jkg(hr jkhwnar da`jla yara wjfakou wna }hjbnar+ Ohwn hd wnaa jke`jl yara daageki ynak wnau geag jkg ew e lefalu wnjw wnau yara fellagjw keinw+ Wna wnerg jke`jl yj fellag ek @alafahf ou j }hjbnar jkg wna `ajw drhsak dhr nh`abhkq`}wehk+ Wnara yj jk jggewehkjl rq`hrag felleki hd j bjld ek Fhrhr htar wna Bnrew`j }arehg, ?==?+Wne `jfa j }heola gajwn whll hd dhqr gqihki yewnek j wnraa `hkwn }arehg+

    Ekwarteay ek :5>2 dhbqag hk nqkweki `awnhg jkg awe`jwa hd gqihki fellag }ar uajr ._jwnoqk aw jl+,:5>>%+ Jw lajw atak gqihki njg oaak fellag ek :5>? jkg atarjl ek :5>2+ Ek :55:, gqihki yara well

    oaeki }hjbnag raiqljrlu yewn dhqr wh atak gqihki nqkweki waj`, bhkeweki hd jw lajw wyh `ak,h}arjweki hqw hd Fhrhr+ Hka ekdhr`jkw awe`jwag :: gqihki njg oaak fellag oawyaak :55= jkg :55: hddwna yaw bhjw hd Ojoalgjho+ Ew aa`ag drh` wna ekwarteay wnjw gqihki nqkweki yj bjrreag hqwgaleoarjnh`a drhd }hjbn a ajw hd da`jla jkg cqtakela gqihki+ Ek :55:,@jrn aw jl+.:55?3>>% khwag wnjw V]jljqjkP j}}rabejwa gqihki j }jrw hd wnaer djqkj jkg kjwqrjlnarewjia+ Ew aa` wh oa wna bja wnjw `hw yh`ak jkg bnelgrak barwjeklu bjra johqw wna dqwqra hd wna

    walu rjwnar wnjk h}}hrwqkewebjllu jkg we`ag wh howjek `ajw dhr }abejl hbbjehk+ Ew yj hdwakhsak jkg artag wh iqaw yewnhqw wnaer fkhylagia .j yh`ak jkg bnelgrak qqjllu gej}}rhtageki%+ Nqkwar jdder`ag wnjw wnau }radarrag wn

    :>

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    24/44

    gqihki ek ]jljq .}ar+ ho%, oqw wna `jchrewu hd denar`ak ekwarteayag ek ?==2 yara aewnar ekgeddarakwyjrg gqihki hr kh lhkiar bhkegarag wnaa jke`jl tjlqjola wh ]jljqjk bqlwqra .@jwwnay, ?==2%+

    lra

    +

    njkia ek oanjtehr

    w denar`ak bhkgqbwag ou Bh``qkewu Bakwarag Bhkartjwehk .B2%?==? jkg ?==2, ew j}}ajr wnjw gqihki jra khy nqkwag h}}hrwqkewebjllu rjwnar wnjk galeoarjwalu,

    a

    arejl

    k Rhbeawu nj gatalh}ag j ra}hrweki uwa` dhr lhbjl einweki hd gqihki+ Reinwekiqwag

    a

    f wh

    whCayalru

    Ek :55:, lhbjllu-`jga cayallaru bjrtag drh` gqihki reo yj dhqkg jw dhqr whra ek Fhrhr+ Ou :554, jldhr` hd cayalru `jga drh` gqihki ohka njg oaak bhkdebjwag drh` whra ek Fhrhr jkg wh gjwa, wna

    njta oaak kh dqrwnar ra}hrw hd qbn jla+ .F+ Bnek, }ar+ bh``+, ?==2%+ Yewn wna ekwrhgqbwehk hd kaylaieljwehk dhr wna }rhwabwehk hd gqihki ek ?==?, hykar hd gqihki orjbalaw jra razqerag wh raiewar wnaer}eaba yewn wna Oqrajq hd @jreka _ahqrba jkg jku qkraiewarag ewa` yell oa bhkdebjwag jdwar j barwjekgjwa+ _aiewrjwehk yj gqa wh oaiek ek ljwa ?==2, nhyatar, ou `eg-?==7 wne njg khw oaak bh`}lawag

    B

    Drh` jggewehkjl ekwarteay yewn aeinek}heolu gqa wh wna kay laieljwehk jbweki j j gawarrakw+ ]hjbnar hdwak nega j najtu }ajr qag dhrfelleki gqihki ek wnaer ohjw ynak wnau ih hqw jw keinw wh nqkw dhr wqrwla, cqw ek bja wnau bh`a jbrhgqihki daageki ek wna ajirj oag+ Wna ljriaw irhq} hd gqihki aak ou ra}hkgakw yj j irhq} hdatak jkg wne yj lag ou j ljria ekgetegqjl .}heolu j `jweki narg%+ _a}hkgakw njg khwebag j bnjki

    ek njoewjw qa ou gqihki drh` wna `eg wh ljwa-:55=+ Rh`a ekgetegqjl jke`jl qag wh oa }ragebwjola ekwnaer `hta`akw, hdwak aak hk bhkabqweta gju jkg `hkwn ek j }jrwebqljr jraj, oqw gqa wh ohjw wrjddebjkg }heolu nqkweki }raqra, wnau jra kh lhkiar aak jw wnaa }abedeb lhbjwehk+ Wnraa ekdhr`jkw`akwehkag wnjw gqihki lefa wh daag hk uhjg hr dlhjweki ajirja, jkg wne nj oaak bhkder`ag hddKiagarrjf wnrhqin hoartjwehk gqreki j kq`oar hd dleinw .wnaa hoartjwehk yara khw gqreki wna jqrtau% .Gjte jkg Agyjrg, qk}qolenag gjwj, ?==2%+

    Ekbegakwjl Reinweki Ruwa`

    ]jljq Bhkartjwehbjrg njta oaak gewreoqwag wh jll geta nh} jkg Rwjwa hddeba ek ]jljq drh` ynara wnau yell oa gewreowh wna iakarjl }qoleb+ Wnaa bjrg bjk oa rawqrkag wh wna gewreoqweki hqwlaw hr ]BR hk bh`}lawehk jkg wn

    ekdhr`jwehk yell oa akwarag ekwh j bakwrjl gjwjoja jw wna hddeba hd wna ljwwar+ J hd `eg-?==7, wnara njtaoaak h`a ra}hrwag einwekiwnraa ra}hrw, whwjleki aeinw gqihki`hw njta oaak bjllag ek, khwra}hrwag hk wna dhr`+ Wna ra}hrweki dhr` e bqrrakwlu oaeki rateayag jkg rateag ek leinw hd daagojbgjwa+ @hra addhrw yell oa razqerag wh akqra wnjw wna ralatjkw jiakbea, wna }qoleb jkg whqr h}arjwhr jraoawwar ekdhr`ag hd wna einweki uwa`+

    Oalhy e j bh}u hd wna bqrrakw ekbegakwjl ra}hrweki bjrg+

    :5

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    25/44

    _a}hrwag einweki

    ]rehr wh wna awjolen`akw hd wna ]BR-ojag ekbegakwjl einweki uwa`, jk ekdhr`jl ekbegakwjl ra}hrwekiqkewu Bakwarag Bhkartjwehk .B2% ek Cqlu ?==?, yewn }jrwebe}jwehk drh`

    eta nh}, raajrbnar jkg ekgetegqjl+ @hw einweki yara ra}hrwag ek Cqlu-Ra}wa`oar jkg jlh ekn,

    w wna oeh`j `ju jlh }ajf gqreki wna yawwar `hkwn hd Cqlu-a}wa`oar+

    7+ RAJI_JRR RQ_TAUR

    Wne abwehk q``jresa wna raqlw hd wna ajirj qrtau qkgarwjfak ou wna ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl_aad Bakwar .Ege}, ?==2%+

    7+: Hocabweta

    Wna bhkwrjbwhr, ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl _aad Bakwar .]EB_B%, yj jfag wh3

    :+ Qa j rjkia hd hqrbaqbn j3 }jw jarejl }nhwhirj}n, jku jtjeljola ra`hwa akeki e`jia,wna }jw gewreoqwehk }jwwark hd gqihki einweki .bh`oekeki jll }ratehq jarejl qrtau%, jkglhbjl fkhylagiawh egakwedu }hwakwejl jraj hd gqihki daageki njoewjw, wnjw e, ajirj oag yewnj}}rh}rejwa }abea+

    uwa` yj awjolenag Bh``gCjkqjru, yewn day einweki ek wna ekware` `hkwn+ Wna hqwn-yaw yekg jra wrhki ek wna dhr`ar `hkwynebn `ju jbbhqkw dhr `hra gqihki oaeki aak ek wna nalwarag jraj blha wh wna _hbf Eljkg gqrekiwnaa hkwn+

    Jrjihka .:557% khwa wnjw ek ]jljyjk .]nele}}eka% `hra gqihki yara einwag gqreki wna q``ar.@jrbn-J}rel% jkg yaw ajhk `hkwn .@ju-Cqka% hd :5>5+ Wne bhekbega yewn wna oe`hgjl oeh`j}ajfeki hd ajirja ek wna ]nele}}eka .Dhrwa, :5>7%+ Kh wqgea njta uaw oaak bhkgqbwag hk oeh`jdlqbwqjwehk hd ajirj oag ek ]jljq, oqR

    ?=

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    26/44

    ?:

    ?+ Jdwar egakwedueki lefalu jraj hd gqihki daageki njoewjw, bhkgqbw a~waketa irhqkg-wrqwneki ou

    khrfaleki jkg(hr geteki wnaa jraj wh gawar`eka wna a~wakw .yewn I]R% hd wna ajirj oag jkgwna ojeb }abea bh`}hewehk+ Wna raqlw yara wh oa `j}}ag dhr ekbhr}hrjwehk ekwh ]jljqkjwehkjl IER uwa`+

    2+ ]ra}jra j ra}hrw ghbq`akweki wna `awnhg qag, raqlw jkg rabh``akgag dqwqra raajrbn jkg`hkewhreki kaag+ Ekblqga `j} hd wna egakwedeag ajirj oag .ek njrg jkg geiewjl dhr`jw IER

    ljuar ek JrbTeay dhr`jw%+

    7+? @awnhg

    Rwqgu Rewa

    Dhqr qrtau ewa yara egakwedeag, ojag hk gqihki gewreoqwehk hoartag gqreki jll wna jarejl qrtauqkgarwjfak wh gjwa, ekdhr`jwehk drh` ]BR ekwarteay ek ?==2, jkg ou qeki ra`hwalu akag e`jia+

    Wna alabwag qrtau ewa yara Kiagarrjf raad .Fhrhr%, Kiaafajq .Fhrhr%, Ofql H`alhbnal .Jerje%,%

    jkg wna ajirj oag wrawbneki drh` Kijrg`jq .Owjhjw raad% wh wna Hllae ghbf ek Kiarbnalhki+ .Deiqra 5%+

    Deiqra 53 Rajirj qrtau ewa

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    27/44

    ]rale`ekjru qrtau

    Wna alwna jraj aradjerlu e ` }hekw yara bnhak jkg wna I]R bhhrgekjwa yara khwag+ Jw ajbn

    kgh` }hekw j getar yj` jrhqkg dhr johqw deta hr wak `ekqwa jkg khwag ghyk hoartjwehk qbn j

    ohwawe`jwayj wna ewehk jkg kq`oar hd wrjkabw jw wna ewa jkg jlh yj qag ek wnaljedebjwehk hd ajirj ajghy+

    `jiaru qag

    na e`jia qag dhr wna qrtau yara EFHKHR e`jiaru+ EFHKHR e j jwallewa-ojag }ljwdhr` h}arjwaga+

    awar ynela wna }jkbnrh`jweb ojkg hddar j rahlqwehk hd : `awar+ Wna e`jia yara wjfak ou wna jwallewa

    Ynak }rhtegag, wna e`jia yara jlrajgu hrwnh-rabwedeag jkg }rhcabwag qeki wna Qketarjl Wrjk @arbjwhr.QW@% `awnhg yewn YIR>7 gjwq`+ Wnaradhra, }ra}rhbaeki hd wna e`jia yj taru le`ewag+ Wna hklu}rhbaeki kaagag yj wh qoaw wna e`jia hd wna alabwag ewa jkg wna bhktarehk hd wna bhhrgekjwauwa` drh` QW@ YIR>7 wh Ljw(Lhki YIR>7+

    Wrjkabw

    Wnara jra j tjreawu hd wabnkezqa jkg `awnhg wnjw bjk oa qag dhr irhqkg-wrqwneki+ Wna wabnkezqa geddarjbbhrgeki wh wna lhbjlewu dajwqra, ga}wn jkg `j}}eki hocabweta+ Dhr wne qrtau ew yj gabegag wnjw jbh`oekjwehk hd wrjkabw jkg }hekw dhr wna njllhy jraj .1 `awar hr la% yhqlg oa qag jkg I]R

    wrjbfeki dhr gaa}ar shka .irajwar wnjk 4 `awar%+

    J whwjl hd e~ wrjkabw yara qag hk Kiagarrjf raad+ Wnaa wrjkabw rjk drh` ajw wh yaw jbrh wnaakwera a~wakw hd wna raad yewn jk j}}rh~e`jwa gewjkba hd 2== ` oawyaak ajbn+ Gaa}-yjwar qrtau yarajlh bhkgqbwag qeki RBQOJ jkg I]R wrjbfeki jlhki wna ekkar bnjkkal jkg jlhki wna ajwark jkgyawark akg hd wna raad dljw .Deiqra :=%+

    abwag ewa yara teewag jkg }rale`ekjru qrtau yara ghka wh gawar`eka wna htarjll bh`}hewehk hd+ Wnaa qrtau yara taru zqebf zqjlewjweta qrtau+ Wna wabnkezqa ekthltag ek wna qrtau y`}la+ Jw wna ewa, rjkgh

    rj

    wh` bnjrjbwar, teeoelewu jkg wna joakba hr }raakba hd ajirj+ Ed wnara yj ajirj }raakw, wnag joqkgjkba jkg }abea yj rabhrgag+ Wna ekdhr`jwehk bhllabwag jlhki yewn wna jwallewa e`jiaru

    k qag ljwar wh gawar`eka wna }hbE

    Wou R}jba E`jieki Ekb+ wnjw bj}wqra geiewjl e`jia ek dhqr }abwrjl ojkg j yall j }jkbnrh`jweb e`jiWna dhqr }abwrjl ojkg jra _ag, Iraak, Olqa jkg Kajr Ekdrjrag+ _ahlqwehk dhr wna }abwrjl ojkg e 7`ek Khta`oar hd ?===+ @jeklu oabjqa hd wnaer jtjeljoelewu jkg wnaer nein rahlqwehk, EFHKHR e`jiaru

    yj qag dhr wne qrtau+

    ??

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    28/44

    Deiqra :=3 Wrjkabw qrtauag hk Kiagarrjf _aad+ _ag leka ekgebjwa njllhy yjwar-wrjkabYnewa leka ra}raakw gaa}-yjwar qrtau leka+

    w+

    nerwaak wrjkabw yara qag jw Kiaafajq raad+ Ratak wrjkabw hk wna khrwnark akg hd wna ajirj oaga

    w Ofql rj H`alhbnal j whwjl hd :? wrjkabw yara qag+ Jll wrjkabw rjk }jrjllal wh ajbn hwnar jkg rjk ekj khrwn(hqwn gerabwehk+ Gewjkba oawyaak wrjkabw yara j}}rh~e`jwalu 2== `awar+ Hka gaa}-yjwarqrtau yj bhkgqbwag jlhki wna yawark akg hd wna raad jkg jkhwnar yj bhkgqbwag jlhki wna ajwark akg.Deiqra ::%+

    Wrjk ek jk ajw(yaw gerabwehk+ Wna hwnar e~ wrjkabw rjk ek j khrwn(hqwn gerabwehk+ Gewjkba oawyaak wnwrjkabw yj jijek j}}rh~e`jwalu 2== `awar+ Hka gaa}-yjwar qrtau yj bhkgqbwag jlhki wna yawarkohrgar hd wna raad .Deiqra ::%+

    J

    ?2

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    29/44

    Deiqra ::3 Wrjkabw dhr _ag leka ekgebjwa njllhyyjwar wrjkabw

    J whwjl hd 2: wrjkabw yar jjrg jkg Kijrbnalhki .Deiqra :?%+Gqa wh wna a~wakw hd wna ajirj oag wrjkabw ajbn hwnar, oawyaak 1==`awar jkg :,=== `awar a ojrrear raad+ Gaa}-yjwarqrtau yara ghka jw wnraa ewa+

    Deiqra :?3 Wrjkabw dhr Kijrg`jq(Kijrjjrg(Kiarbnalhki raad dljw+ _ag leka ekgebjwanjllhy yjwar wrjkabw+ Ynewa leka ra}raakw gaa}-yjwar qrtau leka

    Kiaafajq raad jkg Ofql rj H`alhbnal+

    + Ynewa leka ra}raakw gaa}-yjwar qrtau leka

    a qag dhr wna qrtau ek Kijrg`jq, Kijryara }ljbag dqrwnar j}jrw drh`

    j}jrw+ @hw wrjkabw rjk drh` wna bhjw hqw whyjrg wn

    ?7

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    30/44

    Irhqkg-wrqwneki

    ]rehr wh wna jbwqjl dealg qrtau wna I]R bhhrgekjwa hd ajbn wrjkabw akg }hekw yj khwag+ Q}hk rajbnekiwna ewa, wna wrjkabw yara lhbjwag ou dekgeki aewnar akg}hekw ou I]R hr ou qeki ljkg radarakba+ Rwh}yara `jga j}}rh~e`jwalu ataru :== `awar jlhki wna wrjkabw+ Jw ajbn wh} wna I]R yj rabhrgag jkg j

    getar yhqlg akwar wna yjwar wh khwa wna }raakba hr joakba hd ajirj+ Ed wnara yj ajirj }raakw, wnagetar yhqlg gawar`eka wna }abea bh`}hewehk ou }ljbeki wnraa rjkgh` =+?1`? zqjgrjw ek wna jraj+ Wneekdhr`jwehk jlhki yewn qowrjwa gabre}wehk jkg ga}wn yara rabhrgag hkwh wna gjwj naaw+ Ed kh ajirjyj }raakw wna getar yhqlg khwa wne jlhki yewn qowrjwa bh`}hewehk+

    Wna gaa}-yjwar qrtau yara e eljr wh wna wrjkabw qrtau ek h`a bja+ Qeki RBQOJ, wna getaryj` jlhki j }ragawar`ekag bhqra ynela wna ohjw lhylu dhllhyag+ Q}hk rajbneki j ajirj oag wnagetar ralajag j dlhjw wh wna qrdjba, eikjleki wh wna }ah}la hk wna ohjw wh rabhrg wna I]R bhhrgekjwa+Wna getar wnak dhllhyag wna agia hd wna ajirj oag, `jfeki qra wh ralaja wna dlhjw ataru 1= `awar hrh wh iaw I]R bhhrgekjwa+ Wna getar rabhrgag ajirj bh`}hewehk, ajirj }arbakw bhtar, qowrjwa,jkg ga}wn jw ajbn eikjleki ekwartjl+

    IER @j}}eki

    Ekewejllu

    rbTea h wna ra}abweta ewa e`jia+ Jll

    Teay yewn ekdhr`jwehk johqw ajirj bh`}hewehk jkg wna a~wakw hdwna ajirj jraj jwwjbnag+

    7+2 _aqlw

    Gadekewehk hd j Rajirj Oag

    Ynak `j}}eki ajirj njoewjw ew e e`}hrwjkw wh egakwedu ynjw e bhkegarag j ajirj `ajghy jkgynawnar wna a~wakw hd wna ajirj oag bhkew hd hklu gaka jraj hr ekblqga }jwbnu bhkwekqhqai`akw+ Dhr wne qrtau, wna a~wakw hd wna ajirj oag ekblqga jll }hrwehk hd wna bhkwekqhq ajirjoag+

    Bljedebjwehk

    Wna bljedebjwehk bna`a dhr jll wna ewa jra ojag hk }abea bh`}hewehk+ Yewn wna qa hd wna irhqkg-wrqwneki gjwj jkg wna EFHKHR e`jiaru ew yj }heola wh bljedu }hrwehk hd wna akwera ajirj oag ou

    ajirj }abea bh`oekjwehk+ Wna }abea bh`oekjwehk blja yara ewa ga}akgakw, wnaradhra ajbn ewanj j geddarakw bljedebjwehk bna`a+

    Kiagarrjf _aad

    Deiqra :2 nhy wna raqlw hd wna Kiagarrjf raad qrtau+ Wna ajirj gewreoqwehk hk Kiagarrjf raad edjerlu bh`}la~+ Yewn wna `j}}eki bjla qag, wna gawar`ekjwehk hd }abea bh``qkewu yj khw }heola~ba}w dhr j day jraj+ Wnaradhra, `hw hd wna raad dljw yj bljedeag j j ekila jraj bh`}reag hd

    Aknjlq jbhrhega,Wnjljej na`}rebnee, Bu`hghbaj rhwqkgjwj, Bu`hghbaj arrqljwj, Njlh}nelj htjle,

    , jll gjwj yj akwarag ekwh j @R A~bal gjwjoja jkg }rhbaag+ Wna gjwj yj wnak wrjkdarrag wh

    y ynara ew yj bhktarwag wh }hekw nj}a dela jkg ljuarag hkwJe`jia jkg nj}a dela yara }rhcabwag qeki Ljw(Lhki YIR>7+

    Wna ohqkgjrea dhr wna ajirj njoewjw yara gawar`ekag qeki gjwj drh` wna dealg qrtau ek bhkcqkbwehkyewn EFHKHR e`jiaru hd wna ewa jkg iakarjl ajirj bnjrjbwareweb+ Wna ohqkgjrea yara grjyk

    `jkqjllu j }hluihk ljuar ek Jrb

    a

    ?1

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    31/44

    Rurekih wnaraad, bh , yj bljedeag ekwhkhwnar irhq}+ Wna khrwnajwark akg ka~w wh Kial bnjkkal yj jlh bljedeag ekwh j a}jrjwa irhq}

    rhega,W+ na`}rebnee jkg N+ htjle+

    a qrtau raqlw hd Ofql rj H`alhbnal+ R}abea getarewu yj lhy jw wne ewa ekhwnar qrtauag ewa, bhkeweki hd hklu deta }abea, ynebn jraA+ jbhrhega,W+

    geq` ehawedhleq`, jkgNjlhgqla qkekarte+ J esajola ajirj oag jw wna hqwnyawark we} hdkeweki hdW+ na`}rebnee, B+ rhwqkgjwj, B+ arrqljwj jkg R+ ehawedhleq`

    jbhkeweki hdA+ jbhWna gaa}-yjwar qrtau hd Kiagarrjf raad yj wna hklu hka wnjw }rhgqbag }heweta raqlw+ Qeki wna

    raqlw hd wne qrtau, bh`oekag yewn h`a hd wna wrjkabw gjwj, ew yj }heola wh awe`jwa wna ohqkgjreadhr wna gaa}ar yjwar jraj, ynebn yj bljedeag ekwh j a}jrjwa irhq}+ Wna ajirj }abea ek wne irhq}jraA+ jbhrhega,W+ na`}rebnee, B+ rhwqkgjwj, B+ arrqljwj, jkg N+ htjle+

    Wna whwjl ajirj bhtarjia dhr wna ewa e j}}rh~e`jwalu ?4= nabwjra hr ?+4 f`? +

    Deiqra :23 Kiagarrjf _aad oag bljedeag ou }abea bh`oekjwehk+

    Ofql rj H`alhbnal

    Deiqra :7 nhy wnh`}jrehk wh wnab

    na`}rebnee, B+ rhwqkgjwj, B+ arrqljwj, jkg N+ htjle+

    ?4

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    32/44

    Wna khrwnajwark a~wakw hd wna qrtauag jraj bhkew hd j gaka ajirj oag bhkwjekekiA+ jbrhegana`}rebnee, B+ rhwqkgjwj, jkg B+ arrqljwj+ Rajirj gewreoqwehk jlhki wna raad agia yj }jwbnu jkgbhkewag hd hklu wyh ajirja,A+ jbhrhega jkg W+ na`}rebnee+ Wna jkgu raiehk ek wna `eggla hd wnaajirj oag bhkewag hd deta ajirj }abea oqw gewreoqwehk yj taru }jwbnu ek `hw }jrw+ Gqa we`eljr }abea bh`}hewehk, wna bljedebjwehk qag dhr wne raiehk yj jlh qag dhr wna gaka ajirjoag lhbjwag blha wh H`alhbnal Eljkg+

    ,W+

    h wna

    wna

    Deiqra :73 Ofql rj H`alhbnal ajirj oag bljedeag ou }abea bh`oekjwehk+

    % Kia

    raqlw hd wna qrtau jw Kiaafajq raad+ Wna gaka ajirj oag ka~w whbnaleqki .hqwnyawark a~wakw hd `j}% yj bljedeag j hka blj+ Wna gaka oag bhkew hd atak

    }abea hd ajirj jkg wnau jraA+ jbhrhega, W+ na`}rebnee, B+ rhwqkgjwj, B+ arrqljwj, N+ htjle, R+

    Wna whwjl awe`jwag ajirj jraj yj ?75+1 nabwjra hr ?+1 f`? +Kh ajirj oag yara einwag gqrekigaa}-yjwar qrtau+

    .2 afajq _aad .Fhrhr%

    eiqra :1 ge}lju wnaDQ

    ?9

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    33/44

    ehawedhleq , jkgN+ qkekarte+ Wna jkgu jraj wh wna ajw yj bljedeag j j a}jrjwa irhq}+ Wneyj gh`ekjwag ou W+ na`}rebnee oqw geg jlh bhkwjekA+ jbhrhega, B+ rhwqkgjwj, jkg N+ htjle+ Wnakhrwnark a~wakw hd wna ajirj oag bhkewag `hwlu hd

    jraj

    A+ jbhrhega jkg W+ na`}rebnee, yewn B+ rhwqkgjwj,+ arrqljwj hbbqrreki ek j day jraj

    Deiqra :13 Kiaafajq _aad .Fhrhr% ajirj oag bljedeag ou }abea bh`oekjwehk+

    Kijrg`jq(Kijrjjrg(Kiarbnalhki

    Deiqra :4 ge}lju wna raqlw hd wna Kijrg`jq(Kijrjjrg(Kiarbnalhki ajirj qrtau+ Wna ewa yjbljedeag ekwh := geddarakw irhq}+ J whwjl hd :491 nabwjra hr :4+91 f`? hd ajirj yj awe`jwag dhrwna ewa+

    J a~}a }abeabhrgag ek wna ekkar raiehk hd dljw ka~w wh `jkirhta+ Ek wna hqwnark a~wakw hd wna `j}}ag jraj, yaw

    hd wna kay Kiara`lakiqe ghbf, ajirj bh`}hewehk e bh`}reag hdAknjlq jbhrhega, Wnjljej

    B

    Kh ajirj oag yara akbhqkwarag gqreki wna gaa}-yjwar qrtau+

    Wna whwjl a~wakw hd wne ajirj oag e awe`jwag wh oa ?15+7 nabwjra hr ?+15 f`?+

    bwagAknjlq jbhrhega, yewn ew nein whlarjkba dhr `qg jkg age`akw, yj wna hklu ra

    ?>

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    34/44

    na`}rebnee, Bu`hghbaj rhwqkgjwj jkg Bu`hghbaj arrqljwj+ A+ jbhrhega e wna gh`ekjkw }abea ka~wwna `jkirhta oqw e atakwqjllu wjfak htar ou W+ na`}rebnee , B+ rhwqkgjwj ynebn dhr` j wnebf gaka

    ba yjj

    ra

    bea

    wna Hllae ghbf wh wna Kijrjjrg ghbf e bh`}reag hd hklu 2 }abead ajirj+ Wna wnraa }abea jraA+ jbhrhega, W+ na`}rebnee, jkgN+ htjle+ Wna ajirj }abea dhqkg

    hwqkgjwj, B+ arrqljwj, N+ htjle, R+

    hawedhleq , jkgN+ qkekarte+

    qreki wna Gaa}-yjwar qrtau kh ajirj oag yara egakwedeag+

    Deiqra :43 Kijrg`jq(Kijrjjrg(Kiarbnalhki ajirj oag bljedeag ou }abea

    whoag ek wna `eggla hd wna Owjhw raad dljw+ B+ arrqljwj yj jlh dhqkg ek wna gaka oag oqw joqkgjkdjerlu lhy+ Hqwega hd wna gaka ajirj oag jll dhqr ajirj }abea yara well dhqkg oqw gewreoqwehk y`hgarjwa wh }jwbnu+ Hk wna ajwark ega hd wna kay Kiara`lakiqe ghbf, ajirj bh`}hewehk yj `hgetara+ R}abea dhqkg ekblqgag3A+ jbhrhega,W+ na`}rebnee, B+ rhwqkgjwj, B+ arrqljwj, N+ htjle, R+

    ehawedhleq , jkgN+ qkekarte+ @hteki ajwyjrg whyjrg wna Kijrjjrg ghbf wnara yj j grh} ek }agetarewu drh` 9 }abea wh 1 }abea+ Yewn wna a~ba}wehk hd j }abea-rebn }hrwehk wh wna yaw hd wna Hllaeghbf, wna ajirj oag a~wakgeki drh`hek wna }abea-rebn }hrwehk ekblqga A+ jbhrhega, W+ na`}rebnee, B+ re

    G

    bh`oekjwehk+

    ?5

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    35/44

    7+7 Jggewehkjl Ekdhr`jwehk

    Geaw

    Ek ]jljq, daageki wrjel njta oaak aak ek ohwn `hkh}abedeb ajirj oag bh`}hag hdNjlh}nelj hjkg `e~ag oag hdBu`hghbaj arrqljwj, Bu`hghbaj rhwqkgjwj, Aknjlq jbhrhega, Wnjljej

    na`}rebnee jkgNjlh}nelj htjle .Gjte, qk}qolenag gjwj, ?==?%+ Jkjlua hd wh`jbn bhkwakw drh`bjrbja nj ratajlag wnjw gqihki daag hk jw lajw deta hd wna keka }abea hd ajirj dhqkg ek ]jljq Njlh}nelj htjle, Wnjljej na`}rebnee, Rurekihgeq` ehawedhleq`, Bu`hghbaj rhwqkgjwj,Njlhgqlaqkekarte jkgAknjlq jbhrhega .Gjte aw jl+, qk}qolenag gjwj, ?==2%+ Berbqljr brjwar-lefa daagekiwrjel, ?1 wh 2= b` ek gej`awar jkg > wh := b` gaa}, j gabreoag ou Jrjihka ek wna ]nele}}eka.Jrjihka, :557% njta jlh oaak hoartag ek }jra ajirj oag bh`}reag }ragh`ekjkwlu hdNjlh}neljhtjle .Gjte, qk}qolenag gjwj, ?==?%+

    1+ GERBQRREHK

    Wna gewreoqwehk hd gqihki hoartag gqreki jarejl qrtau jkg lhbjwehk egakwedeag ou denar jkg nqkwa

    nhy j irajw gairaa hd htarlj}+

    tjle

    wyh

    r

    Wna `hw e`}hrwjkw gju we`a daageki jkg(hr raweki jraj j}}ajr wh oa ek,kg wh wna ajw hd, wna @jljfjl Njrohr jraj, jkg wna ljihhk hdd wna khrwn-yaw bhjw hd Ojoalgjho+ Wna

    w wh raad, ek bjl` yjwar, ynara wnau bjktheg ohjw wrjddeb jkg }heolu }ragjwhr+ Wnau `ju oa qweleseki gaa} yjwar ajirj oag gqreki wna gjukg wnak `hteki ekwh wna njllhy wh daag jw keinw+ Rjwallewa wala`awru wqgea ek Jqwrjlej njta nhyk

    wnjw ekgetegqjl gqihki nhqlg oa bj}jola hd `hteki `hra wnjk :7= f` ek wyh gju .@jrn jkg _jwnoqk,:55=%+ Rwqgea ek wna @hllqbbj ]rhtekba, Ekghkaej, ek wna :55= bhkder`ag chqrkau hd q} wh 41 f` ekcqw wyh gju .qk}qolenag ekdhr`jwehk, bewag ek Ga Ehkin aw jl+, :551%+

    Bh`oekag jarejl einweki jkg einweki ou denar nhy wnjw gqihki bjk oa dhqkg wnrhqinhqw wna bhjwjlyjwar hd ]jljq+ Rqbn j `hoela }abea razqera }rhwabwehk wnrhqinhqw ew rjkia jkg, ek ]jljq bja,wnrhqinhqw wna bhjwjl yjwar hd jll wjwa .a~ba}w wna Rhqwnyaw Eljkg%+

    Wna e~ }ratehq jarejl qrtau gh khw }rhtega ekdhr`jwehk hk }heola bnjkia ek }h}qljwehk kq`oarhtar we`a+ Wna djbw wnjw wna kq`oar hd jke`jl bhqkwag }ar qkew dleinw we`a nj khw bnjkiag grjwebjlluhtar wna }jw ?1 uajr gha khw kabajrelu `ajk wnjw gqihki kq`oar jra wjola+ Wna }rhojoelewu hdgawabweki bnjkia e ga}akgakw hk wna geddarakba oawyaak wna awe`jwa j yall j wna tjrejoelewu ek wna gjwjjkg j`}leki gaeik .Bjqinlau jkg Iqkk, :554%, jkg hoartar a~}areakba+ J }h}qljwehk oabh`a`jllar, wna }rabeehk hd awe`jwa gabraja jkg wna lefalenhhg hd gawabweki j bnjkia ek esa jlh gableka.Wjulhr jkg Iarhgawwa, :552%+ J a~}ljekag ek Jwwjbn`akw :, ew e khw dajeola wh qkgarwjfa jarejl qrtauj wna }re`jru `awnhg dhr `hkewhreki gqihki wjwq+Nhyatar, jarejl qrtau bjk jlh }rhtegaekdhr`jwehk hk wna }arbakwjia hd bhy-bjld }jer hoartag, ynebn e e`}hrwjkw ek j `jll }h}qljwehk hdjke`jl wh akqra wnjw ra}rhgqbwehk e well hbbqrreki qbbadqllu+ Bh`}jreki wna raljweta kq`oar hdeinweki oawyaak qrtau, ynela ew gha khw ekgebjwa }h}qljwehk wjwq, nhqlg wnara oa j eikedebjkw

    gabraja hr ekbraja ek wna }h}qljwehk wnjw bnjkia nhqlg oa gebarkjola, j lhki j wna dleinw rhqwa jkg`awnhghlhiea jra fa}w j e`eljr j }heola+ Rqbn qrtau raqlw yhqlg kaag wh oa tjlegjwag wnrhqinhwnar jggewehkjl ja`akw `awnhg j yall .qbn j wna ekbegakwjl einweki rjwa6 ekwarteay6 jkg h hk%+Dekjllu, wna jarejl qrtau gh jllhy j rhqin bnabf hk wna njoewjw wnrhqin ohwn wna gewreoqwehk hd wnaeinweki .j ljbf hd gqihki oaeki aak ynara wnjw njta jlyju oaak aak yhqlg oa bjqa dhr bhkbark%,jkg ou hoartjwehk hd wna njoewjw gerabwlu .bnjkia ek njoewjw htar ljriar jraj bjk `hra hdwak oa `hraajelu gawabwag drh` wna jer, wnjk wna irhqkg%+ Njteki jeg wnjw, ew e rabh``akgag wnjw jarejl qrtau khwoa bhkgqbwag jku `hra drazqakwlu wnjk hkba ataru wak uajr, jkg hklu ed jggewehkjl dqkgeki e }rhtegag wh

    j`jchrewu hd gqihki j}}ajr wh oa egleki htar gaa}ar yjwar jgcjbakjj

    2=

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    36/44

    qkgarwj_abh``

    Wna ajirj qrtau bhkgqbwag wnrhqin wne qrtau yara gaeikag wh hklu }rhtega j }rale`ekjruja`akw jkg wh jew yewn egakwedueki }rehrewu ewa jkg wh}eb dhr dqwqra j}}leag ajirj wqgea+ ]rehrwh wnaa qrtau, terwqjllu khwneki yj fkhyk johqw ]jljq ajirj oag+ Ynela wna wqgu nj }rhtegag

    h`a ekdhr`jwehk hk h`a fau daageki jraj fkhyk wh oa drazqakwag ou gqihki, wna j`}leki yj khwekwaketa akhqin wh }rhtega j ojaleka hk bh`}hewehk dhr hk-iheki `hkewhreki+ @hra ekwaketa yhrfhtar j `qbn lhkiar we`a drj`a .jll ajhk% yell oa kaagag wh howjek dqll gawjel hd wna a~wakw jkgbh`}hewehk hd jll wna fau ajirj oag, jkg wh bhkder` wna }raakba hd gqihki daageki wrjel+ Rajirjoag bjk oa cqw j day `awar ek gej`awar jkg gewekbw oag hd geddarakw }abea bh`}hewehk bjk hbbqryewnek j day `awar hd hka jkhwnar+ Gqa wh wna ljria-bjla `j}}eki ek wne qrtau, `jku ekgetegqjl oag`ju njta oaak `eag jkg ek hwnar }ljba, wnau `ju ek djbw, oa }jwbnu rjwnar wnjk bhkwekqhq oag .jnhyk hk wna IER `j}%+ Wnara e j kaag ek ]jljq wh ohwn oawwar qkgarwjkg wna bhqkwru ajirj oagek iakarjl .ekblqgeki dhr denarea }qr}ha%, j yall j `hra }abedebjllu j gqihki daageki njoewjw+ Dhrgqihki bhkartjwehk, ew yell oa e`}hrwjkw wh `hkewhr alabwag ekgetegqjl oag dhr daageki wrjel jkgbnjkia ek oeh`j htar wna bhqra hd j uajr hr `hra wh ratajl ekdhr`jwehk hk }abea }radarakba,thlq`a ekiawag jkg dlqbwqjwehk ek rahqrba jtjeljoelewu+

    Wna `jchr wnrajw wh wna qrtetjl hd ]jljq gqihki, j ek }ratehq uajr, e }hjbneki+ Jlwnhqin wnaekwrhgqbwehk hd j kay gqihki }rhwabwehk ljy yewn weddar }akjlwea .rjeag drh` ':== wh '1,===-'?=,===%`ju njta gawarrag `jku }hjbnar drh` bhkwekqeki wh fell gqihki, ekbrajag qrtaelljkba jkgakdhrba`akw e kaagag jw ohwn wna kjwehkjl jkg wna wjwa latal+9 Agqbjwehk jkg jyjraka johqw wnawnrajw wh gqihki jkg ajirj oag kaag wh oa }rh`hwag wnrhqinhqw wna bhqkwru+ Jlwnhqin wnara j}}ajrwh oa tjw jraj hd ajirj oag ek ]jljq njllhy bhjwjl yjwar, ekbrajag gragieki jbwetewea raljwag whbhkwrqbwehka}abejllu gqa wh wna bhkwrqbwehk hd wna Bh`}jbw _hjg jrhqkg wna eljkg hd Ojoalgjho,jkg wna abhkgjru rhjg bhkkabweki wh ewjra }heki wnrajw wh wnaer najlwn+ Ew e tewjl wnjw bh``qkeweajkg wnaer lajgar jra ekdhr`ag hd wna e`}hrwjkba hd wnaa kajrnhra ajirj oag wh wna qwakjkba hd khwhklu gqihki jkg wqrwla, oqw wna e`}hrwjkw qoewakba jkg bh``arbejl }abea hd den jkg ektarwaorjwa+Wnara njta oaak bhkbark thebag bhqkwru-yega johqw }arbaetag gableka ek `jreka ektarwaorjwa ynebn

    yara hkba }lakwedql ek kajrnhra ajirj oag .]BR ekwarteay dhr wna Kjwehkjl Oehgetarewu Rwrjwaiu jkgJbwehk ]ljk, qk}qolenag ekdhr`jwehk, ?==2%+ Dqrwnar raajrbn hk ajirj oag nhqlg dhbq hk wnae`}jbw hd gragieki jkg wna e`}jbw hd age`akwjwehk hk wna najlwn hd wna ajirj oag jkg wna den jkgektarwaorjwa }h}qljwehk wnjw wnau q}}hrw+ Ek wne yju, wna kaag dhr }rhwabwehk hd ajirj oag drh`jkwnrh}hiakeb jbwetewea bjk oa }raakwag wh lhbjl bh``qkewea jkg nh}adqllu akbhqrjia wnaer lajgar whe`}la`akw laieljwehk wh }rhwabw wnaa tewjl njoewjw+ Wna dqwqra dhr ]jljq gqihki raw akweralu yewn wna}ah}la hd ]jljq jkg wna bnheba wnjw wnau `jfa bhkbarkeki wnaer bhjwjl akterhk`akw ek wna bh`ekigabjga+ Atak ed }hjbneki e arjgebjwag whgju, wne `jll }h}qljwehk e well tqlkarjola wh a~wekbwehk+ Ewgyekgleki kq`oar jkg jhbejwag lh hd iakaweb tjrejwehk, `jfa ew atak `hra qba}weola wh gabe`jwehkwnrhqin akterhk`akwjl jkg ga`hirj}neb whbnjwebewu+

    ]jljq e hka hd wna day `jll jrbne}aljiha wnjw well nj j }h}qljwehk hd gqihki eknjoeweki ew yjwar jkg

    wnaradhra ew nj jk ekwarkjwehkjl ra}hkeoelewu wh }qw ek }ljba `ajqra wh }rhwabw ew `jll oqw qkezqa}h}qljwehk+

    fa wna qrtau wnjw gha khw wjfa jyju drh` hwnar gqihki bhkartjwehk }rehrewea .aaakgjwehk%+

    9 Bqrrakwlu, gqihki ljy jra kjwehkjl ljy jkg bjk hklu oa akdhrbag ou wjwa jqwnhrewea ed wna wjwa BhkartjwehkHddebar(_jkiar nj oaak akghrag wh gh h ou wna @ekewru hd Cqweba6 hwnaryea wjwa akdhrba`akw hddebar bjk hkluekdhr` wnaer kjwehkjl bhqkwar}jrw hd jk ekdrekia`akw jkg razqaw wnau `jfa jk jrraw+ Ynela h`a hd wna wjwa njtanjg wnaer akdhrba`akw hddebar akghrag ou wna @ekewru hd Cqweba, wnara e well h`a qkbarwjekwu j wh ew laijlewu+Wne yell hklu oa awwlag wnrhqin oaeki bnjllakiag ek bhqrw+

    2:

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    37/44

    4+ _ABH@@AKGJWEHKR

    +: Q}gjwa hk @jkjia`akw Jbwehk

    `jl

    + Wh akbhqrjia ]jljqjk wh tjlqa gqihki j j eikedebjkw dajwqra hd wnaer `jreka akterhk`akw jkg

    }abea dhr `jreka bhkartjwehk ekewejweta+

    ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu rjk j }qoleb jyjraka bj`}jeik dhbqeki hk wna gqihki drh` :554-

    ki

    kjlwu wh '1===-:=,=== dhr derw-we`a hddakgar jkg ':=,===-?=,=== dhr ra}ajw hddakba+ Wna ljy jlh `jkgjwa wna @ekewar hd

    ki+

    Geteehk hd Den jkg Yelgleda ]rhwabwehk ajrbnag jll hqtaker whra ek Fhrhr gqreki :551-:554

    qbn

    4

    Wna dhllhyeki rabh``akgjwehk yara `jga ou @jrn jkg Ljylar ek wna :55> Q+R+ @jreka @j`

    Bh``eehk Jbwehk ]ljk dhr wna @jkjia`akw hd wna Gqihki,Gqihki gqihk ek ]jljq+ Wna ihjl hd wnaJbwehk ]ljk e3

    Wh `jekwjek j tejola }h}qljwehk hd gqihki ek ]jljq+

    Wna bqrrakw wjwq hd ajbn Hocabweta hd wna Jbwehk ]ljk e }rhtegag oalhy .kq`oar radar wh wna kq`oarek wna Jbwehk ]ljk%+

    :

    j j dljine}

    :559+

    Wna gqihki e wna }hrweki `jbhw dhr wna ]jljq Bh``qkewu Bhllaia, jkg dhr j hbeh-bqlwqrjlKIH bjllag Oaljq Bjra, Ekb+

    ?+ Wh egakwedu jkg `eke esa bjqa hd gqihki gewqrojkba jkg `hrwjlewu ek ]jljqjk yjwar+

    Wna deka ekbqrrag dhr felleki, bj}wqreki, wrj}}eki, yhqkgeki, }haeki, wrjk}hrweki, rawrjekehr hwnaryea njteki qkgar hka bhkwrhl j gqihki hr jku }jrw hd hka, yj '1= dhr j derw we`ahddakba jkg ':== dhr dqrwnar hddakba qkwel ?==? ynak wne laieljwehk yj q}gjwag+ Ek Khta`oar?==?, _]]L Kh+4-?> yj }jag ou wna ]raegakw, rjeeki wna }a

    Kjwqrjl _ahqrba $ Gatalh}`akw jkg wna @ekewar hd Agqbjwehk wh }rh`qlijwa raiqljwehkawjoleneki agqbjwehkjl }rhirj` dhr ]jljqjk bewesak jkg wna iakarjl }qoleb johqw wna gqihWna agqbjwehk }rhirj` razqera`akw nj e uaw wh oa e`}la`akwag+

    jkg bhkdebjwag jll cayalru `jga drh` gqihki }jrw+ Wnara njta oaak kh ra}hrwag jla hd qbnihhg ekba .F+ Bnek, }ar bh``+, ?==2%+

    ]qoleb ra}hrweki hd gqihki bjrbja khy hbbqr jkg gqreki ?==?-?==2, wyh bjrbja yarara}hrwag wh wna Geteehk hd Den jkg Yelgleda ]rhwabwehk, ynh qoazqakwlu rawreatag wna ohgea hwnjw j`}la bhqlg oa ra`htag dhr GKJ jkg wh`jbn bhkwakw jkjlua+ Wna bjrbja yaraek}abwag qeki wna `awnhg hqwlekag ek IO_@]J Kabrh}u @jkqjl .Arh aw jl+, ?===%+ ]jljqBhkartjwehk Rhbeawu nj j bh}u hd wne `jkqjl dhr jku dqwqra kabrh}ea+

    Rh djr, kh rawrebwehk njta oaak }ljbag hk ohjw wrjddeb }aag ek gqihki daageki jraj+ Rraiqljwehk nhqlg oa bhkegarag ou ajbn Rwjwa ek jggewehk wh kh-akwru shka ek njllhy ajirjjraj+

    2+ Wh }rhwabw gqihki njoewjw wnrhqinhqw wna ]jljqjk jrbne}aljih+ Rajirj qrtau njta oaak bhkgqbwag ek dhqr jraj fkhyk wh oa drazqakwag ou gqihki+

    ]nhwhirj}neb ghbq`akwjwehk hd daageki wrjel e well kaagag+ Rwqgea hk wna e`}jbw hd gragiekijkg hwnar bhjwjl jbwetewea hk wna najlwn hd ajirj oag jkg wnaer jhbejwag den jkgektarwaorjwa ja`oljia jra kabajru ek hrgar wh bhktekba lhbjl bh``qkewea hd wnaer tjlqa jkge`}hrwjkba dhr }rhwabwehk+

    Jk jkjlue hd }jw jarejl }nhwhirj}n hd ajirj oag yhqlg nal} wh gawar`eka kjwqrjl jkgnq`jk-ekgqbag bnjkia ek wna a~wakw hd wnaa njoewjw htar we`a+

    2?

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    38/44

    @j}}eki ljkg jkg aj-ojag wnrajw wh ajirj oag hk wna IER `j} ekblqgag ek wneoaiek wh egak

    ra}hrwwedu tqlkarjola jraj ynebn kaag e``agejwa }rhwabwehk+

    Akterhk`akwjl E`}jbw Ja`akw .AEJ% qqjllu jggra }hwakwejl e`}jbw hd gatalh}`akw hkljwehk

    jr,nar

    +

    ==7%+

    Jraj razqereki }jrwebqljr jwwakwehk ekblqga ek wna @jljfjl Njrohr jraj jkg wna khrwn-yaw bhjw

    kjl ljy .qbn j wna gqihki ljy ._]]L Kh+ 4-?>% kaag wh oa blajrlu rahltag, jkg edkabajru, wawag ek bhqrw+

    Jggewehkjl wrjekeki hd akdhrba`akw hddebar hk gqihki ljy, qkgarwjkgeki leda newhru, jkg wnakaag dhr }rhwabwehk e razqerag+

    ajirj oag, oqw gh khw egakwedu wnaer e`}hrwjkba j gqihki daageki jraj+ Wna kay laie_]]L Kh+ 4-?> `jkgjwa wna @ekewar hd _ahqrba jkg Gatalh}`akw wh }rh`qlijwa raiqljwehkrazqereki jku akwewu }rh}heki kay gatalh}`akw wh ekblqga jk Akterhk`akwjl E`}jbw Rwjwa`akw

    bhkegareki wna }hwakwejl e`}jbw hd qbn gatalh}`akw hk gqihki jkg wnaer njoewjw+ Gqihki daageki njoewjw e oaeki ekblqgag j hka hd wna gaeik brewarej dhr wna ]rhwabwag Jraj

    Kawyhrf bqrrakwlu oaeki e`}la`akwag ek ]jljq+

    7+ Wh `hkewhr wna wjwq hd gqihki jkg wnaer njoewjw ek ]jljqjk yjwar ek j bhw-addabweta `jkkar+

    Wna wjwq jkg gewreoqwehk hd gqihki nj oaak jggraag ek wne ra}hrw, yewn j bh`}jrehk hd}jw gjwj+

    ]BR nj e`}la`akwag jk ekbegakwjl einweki }rhirj` dhr wna iakarjl }qoleb jkg bjrbja jrarhqwekalu ra}hrwag wh wna Geteehk hd Den jkg Yelgleda ]rhwabwehk+

    Dqwqra jarejl qrtau nhqlg oa qkgarwjfak, oqw le`ewag wh j `j~e`q` hd hkba ataru wak uajkg hklu ed }abedeb dqkgeki e egakwedeag dhr wna qrtau wnjw gha khw gawrjbw drh` hwnar nei}rehrewu bhkartjwehk jbwetewea+

    1+ Wh bhhrgekjwa jbwetewea, `hkewhr jkg atjlqjwa }rhira jkg q}gjwa(ratea wna :55> Jbwehk ]ljk

    Wna Kjwqra Bhkartjkbu, yewn dekjkbejl jewjkba drh` wna Q+R+ Den jkg Yelgleda Rarteba, njoaak ra}hkeola dhr bhhrgekjweki wna bqrrakw rhqkg hd gqihki-raljwag raajrbn .:55>-?

    Dqwqra gqihki `jkjia`akwraljwag jbwetewea nhqlg oa bhhrgekjwag wnrhqin wna Oqrajq hd@jreka _ahqrba, lekfag wh wna bqrrakw wqrwla jkg }rh}hag brhbhgela }rhirj` yewnek wna Oqrajq+

    ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu nj oaak ra}hkeola dhr gqihki jkg hwnar akterhk`akwjl jyjrakajbwetewea ekba :554+

    Wna rabh``akgjwehk }rhtegag yewnek wne ra}hrw bhkwewqwa jk q}gjwa hd wna :55> Jbwehk ]ljk+Wnaa rabh``akgjwehk nhqlg oa }raakwag wh wna ralatjkw ihtark`akw jkg khk-ihtark`akwhrijkesjwehk jkg ekbhr}hrjwag ekwh dqwqra raajrbn jkg `jkjia`akw }rhcabw+

    Jk q}gjwag tarehk hd wne ra}hrw nhqlg oa }ra}jrag ek ?==4, ekbhr}hrjweki dekgeki drh` wna

    Ekbegakwjl Reinweki ]rhirj` jkg hwnar raajrbn raljweki wh gqihki jkg ajirja+

    4+? _abh``akgjwehk

    Rqrtaelljkba jkg Akdhrba`akw

    :+ Jllhbjwa jggewehkjl q}}hrw .}arhkkal, wrjekeki jkg dqkgeki% whyjrg qrtaelljkba jkg

    akdhrba`akw addhrw jw ohwn wna kjwehkjl jkg wjwa latal+._a}hkeola jiakbu3 @ekewru hd Cqweba jkg Rwjwa akdhrba`akw }rhirj`%

    hd Ojoalgjho, a}abejllu oawyaak gqf jkg gjyk+

    Wna laijl eqa jhbejwag yewn wjwa akdhrba`akw hddebar oaeki akghrag wh akdhrba }abedebkjweh

    ?+ Ektaweijwa wna laijl jkg }rjbwebjl dajeoelewu hd awjoleneki j rayjrg uwa` dhr ra}hrweki

    nqkweki hr }haehk hd gqihki, jkg e`}la`akw wna uwa` ed }rhtak dajeola+

    ._a}hkeola jiakbu3 @ekewru hd Cqweba%

    22

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    39/44

    Wnrhqin j rayjrg uwa`, `a`oar hd wna }qoleb nhqlg oa hddarag bjn rayjrg dhr ra}hrwekinqkweki hr }haehk hd gqihki, wnjw lajg wh j bhktebwehk+ Bqrrakwlu, _]]L Kh+ 4-?> dhr gqihki

    wna }akjlwu .ynebn bhqlg rjkia drh` '?,1== - ':=,===% bhqlg oahddarag wh ekdhr`jkw hk qbbadql }rhabqwehk hd hddakgar%+ Hkba qbn j uwa` e awjolenag,

    2+ +

    ._a}hkeola jiakbu3 @ekewru hd Agqbjwehk, @ekewru hd _ahqrba jkg Gatalh}`akw, jkg ]jljq

    Wna @ekewru hd Agqbjwehk jkg wna ]jljq Bhkartjwehk Rhbeawu nhqlg chekwlu bhhrgekjwa j

    u @ebrhkaejk bhqkwru wnjw nj gqihki,,

    qag hk bnhhlbnelgrak, `hw hd ynh` gej}}rhta hd wna felleki hd gqihki+ Dqwqra

    jkg wna }hjbnar+ Qkgar wna bqrrakw ljy, wna @ekewar hd _ahqrbajkg Gatalh}`akw jkg wna @ekewar hd Agqbjwehk jra `jkgjwag wh ekewejwa jkg agqbjwehk bj`}jeik+

    Njo w

    7+ Bhk

    }rh

    ._a@jr

    % nhqlg oa bhkwekqag, yewn

    ljq wh gawar`eka bqrrakw ajirj }abea gewreoqwehk

    kia

    g j j oje dhr j

    + ]rhtega ekbrajag }rhwabwehk wh wna fau gqihki daageki jraj .ajirj oag%+

    jkg Oqrajq hd @jreka

    kjwehkjl

    hqrba jkjia`akw jkg kjwehkjl oehgetarewu bhkartjwehk+ Wnaag,

    K ekblqga ohwn warrawrejl jkg`jreka jraj, ljkg ojag hqrba hd e`}jbw yell jlh oa jggraag ek `jkjia`akw hd wnaa jraj+

    bhkartjwehk wjwa wnjw 1=! hd

    ew yell kaag wh oa yegalu }qolebesag+

    Agqbjwehk

    Ekewejwa j kjwehkyega agqbjwehk jkg jyjraka }rhirj`

    Bhkartjwehk Rhbeawu%

    kjwehkyega agqbjwehk jkg jyjraka }rhirj` dhbqeki hk rjeeki jyjraka hd wna }leinw hdgqihki, ekbrajeki wna }qoleb }rega ek oaeki wna hkljkg `jfeki }ah}la jyjra hd wna ljy bnjkia+ Wna ljw bj`}jeik yj qkgarwjfak ou ]BR :554-59jkg dhb

    bj`}jeik nhqlg oqelg hk wnha bnhhl ekewejweta jkg dhbq fau abwhr hd wna }qoleb, ekblqgekiwrjgewehkjl jkg alabwag lajgar,

    ewj ]rhwabwehk

    wekqa wjriawag wqgea wh oawwar qkgarwjkgeki wna ajirj njoewjw wh }rhtega j oje dhr

    wabwehk+}hkeola jiakbu3 ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl _aad Bakwar, ek bhlljohrjwehk yewn wna Oqrajq hdeka _ahqrba jkg KIH%

    Wna egakwedebjwehk hd e`}hrwjkw gqihki daageki jraj .ajirj oag

    wna neinaw }rehrewu oaeki ietak wh wna orhjgar @jljfjl Njrohr jraj jkg wna khrwn-yaw bhjw hdOjoalgjho+Bhkwekqa `j}}eki hd jll ajirj oag ek ]jjkg joqkgjkba+ Jlhki yewn wna `j}}eki }rhcabw addhrw `qw oa `jga wh egakwedu kay ajirjbh``qkewea, a}abejllu gaa}ar yjwar bh``qkewea+E`}la`akw j oehlhiebjl ajirj `hkewhreki }rhirj` jrhqkg ]jljq wh gawar`eka }nuebjl bnjwh ajirj oag+ Wna ]jljq Ekwarkjwehkjl Bhrjl _aad Bakwar e bqrrakwlu ekthltag ek j ajirj`hkewhreki }rhirj` .RajirjKaw jkg RajirjYjwbn%, ynebn bhqlg oa qaajirj hkewhreki }rhirj`+ Wna `hkewhreki }rhirj` nhqlg ekblqga ajqreki }nuebjl}jrj`awar qbn j leinw, wa`}arjwqra, jlekewu jkg kqwreakw latal+

    1

    ._a}hkeola jiakbu3 @ekewru hd _ahqrba jkg Gatalh}`akw .]JK_ahqrba% jkg wna Akterhk`akwjl Zqjlewu ]rhwabwehk Ohjrg%

    Wnaa jraj kaag wh oa }rhtegag yewn ekbrajag latal hd }rhwabwehk qkgar ohwn wjwa jkglaieljwehk+ Wna rabakwlu }jag .Kht+ ?==2% ]rhwabwag Jraj Kawyhrf Jbw .]JK% nj wna gqjlhocabweta hd lhbjl latal ragaeik brewarej yell ekblqga jraj hd oehlhiebjl jkg abhlhiebjl eikedebjkba, qbn j ajirj ojkg a}abejllu ajirj oag hd e`}hrwjkba wh gqihki+ J wna ]J

    27

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    40/44

    Wna Kjwehkjl Oehgetarewu Rwrjwaiu jkg Jbwehk ]ljk .KORJ]% gatalh}`akw nj rabakwlu ra-wjrwag jdwar oaeki wjllag dhr htar j uajr+ Wna raqlw hd wne }rhcabw yell daag ekwh wnjw }ljkkeki

    l .jgcjbakw

    Gqihki Leda Newhru, Rwjwq jkg @jkjia`akw

    4+

    wrjk +

    }ag,bh`}hkakw jggag, jkg wna

    a}raakwjweta drh` wna fau kjwehkjl jkg wjwa ihtark`akw

    jiakbea jkg wna KIH, nhqlg oa awjolenag wh bhhrgekjwa jbwetewea raljwag wh gqihki, wqrwla,

    9+ Ekdh

    wu%

    Wna ekbegakwjl einweki dhr` e bqrrakwlu qkgar rateay jkg `ju razqera

    jw gha khw

    qa wh bhllabw ekdhr`jwehk drh` gqihki kabrh}ea+._a}hkeola jiakbu3 Oqrajq hd @jreka _ahqrba, yewn q}}hrw drh` Geteehk hd Den jkg Yelgleda

    jwehk Rhbeawu%

    jgk nhqlg oa ra`htag drh` bjrbja

    }w j`}la dhr jkjlue%+ Wrjekeki hd O@_ wjdd, jkg q}}hrweki jiakbea, yell oa razqerag, j wnara jra bqrrakwlu taru day

    }rhba+Brewarej dhr bhkegareki wna e`}jbw hd }rh}hag gatalh}`akw }rhcabw kaag wh oa gatalh}ag jkgjll ralatjkw }rhcabw Akterhk`akwjl E`}jbw Rwjwa`akw `qw jggra }hwakwejl e`}jbw hk gqihkinjoewjw, j razqerag ou _]]L Kh+ 4-?>+

    Fhrhr Rwjwa nhqlg bhkegar bhkwrhl hk ohjw wrjddeb }aag ek jkg hqwega Kial Bnjkkawh Kiagararrjf _aad%+

    Wna ra}hkeoelewu dhr gqihki raajrbn, ja`akw jkg `jkjia`akw nhqlg oa }rhiraetalu

    darrag wh wna Oqrajq hd @jreka _ahqrba

    J wna bj}jbewu hd wna O@_ bqrrakw wqrwla }rhcabw, jkg }rh}hag brhbhgela }rhcabw jra gatalhwnaa }rhcabw .wqrwla, brhbhgela% nhqlg oa bh`oekag jkg j gqihki}rhcabw nhqlg oa }rhiraetalu ekwairjwag ekwh j tqlkarjola }abea }rhirj`+ Rq}}hrw.}arhkkal, wrjekeki jkg dqkgeki% yell kaag wh oa }rhtegag wh O@_+J bhhrgekjweki bh``ewwaa, yewn r

    jkg brhbhgela+ O@_ nhqlg oa wna abrawjrejw dhr wne bh``ewwaa+

    r`jwehk hk gqihki gewreoqwehk jkg wjwq nhqlg oa bhkwekqag+

    ._a}hkeola jiakbu3 Oqrajq hd @jreka _ahqrba, yewn q}}hrw drh` ]jljq Bhkartjwehk Rhbea

    Wna ekbegakwjl einweki uwa` nhqlg oa bhkwekqag jkg }rhiraetalu wrjkdarrag wh wna Oqrajqhd @jreka _ahqrba+rateeki j hhk j wna rateay e bh`}lawag+Dqwqra jarejl qrtau nhqlg oa qkgarwjfak, oqw le`ewag wh j `j~e`q` hd hkba ataru wak uajr.ka~w qrtau ek ?=:2%, jkg hklu ed }abedeb dqkgeki e egakwedeag dhr wna qrtau wngawrjbw drh` hwnar neinar }rehrewu bhkartjwehk jbwetewea+ Wna `awnhg nhqlg oa j blha j

    }heola wh wnha qkgarwjfak ek :55:, :55>, jkg ?==2+

    >+ Addhrw nhqlg bhkwek

    ]rhwabwehk jkg ]jljq Bhkart

    @hr}nhlhiebjl `ajqra`akw, wh`jbn jkg GKJ j`}la nhqlg oa bhllabwag drh` jll gagqihki+ Ynak jkg ynaratar }heola, ra}rhgqbweta hrijjkg akw dhr jkjlue .bqrrakwlu Cj`a Bhhf Qketarewu e yelleki wh jbba

    }ah}la ek ]jljq yewn wna fkhylagia razqerag wh bhkgqbw gqihki kabrh}ea+

    21

  • 8/4/2019 Community Centred Conservation (C3) Dugongs in Palau

    41/44

    9+ _ADA_AKBAR

    JkgarhDhrjia+Jkgarh ki gqihk% ek Rq``ar+ EE3 Dhrjiar ek j Njlhgqla-

    h`ekjwag Bh``qkewu+ @j``jlejk 4? .2%37=5-7?1+

    kgarhk, ]+F+ .:5>5% Hoartjwehk hd @jweki Oanjtehr ek Gqihki .Gqihki gqihk%+ @jreka @j``jl

    Jrjihka, L+T+ .:557% Hoartjwehk hk Gqihki jw Bjlqew Eljkg, Oqqjkij, ]jljyjk, ]nele}}eka+elgleda _aajrbn ?:3 9=5-9:9+

    Jjkh,

    OrhykaEhljwag

    Zqaak::-?2+

    jqinlau, I+ jkg Iqkk, J+ .:554% Bhkartjwehk Oehlhiu ek Wnahru jkg ]rjbweba+ Oljbfyall Rbeakba,

    Gjt ,]jl

    Gjt ]

    Ga Ehki kh, O+, Oearnsak, O+, jkg tjk Hrgak, O+.:551% Jarejl Rqrtau hd wna Gqihki.Gq k

    @jreka

    Bhl ]Arh, B+ rwna Rjlt ajrbn]qolebj

    dhr Oeh`j

    ]rh

    qjr, R+ .:591% J _ateay hd wna Lewarjwqra hd wna Gqihki, .Gqihki, gqihk%+ QRGE Den $ YelgledaRart a

    Ege}, G+]jljq, REQBK .

    k, ]+F+ .:5>4% Gqihki hd Rnjrf Oju, Jqwrjlej Rajhkjl @eirjwehk, Yjwar wa`}arjwqra, jkgKjwehkjl Iahirj}neb _aajrbn ? .7%3 792-75= .:5>4%+

    k, ]+F+ .:55>% Rnjrf Oju Gqihki .Gqih

    gJRbeakba 1.7%3 2>?-2>9, Hbwhoar :5>5+

    Y

    K+ .:52>% VHk wna gqihki hd ]jljh E+P Ohw+ Jkg Shhl+, 4.9%329-7: Vek Cj}jkaaP+

    ll, _+L+, Jkgarhk, ]+F, Hyak, _+], jkg _jll, F+ .:5>:% Wna Rwjwq hd Gqihki jw ]jljq, jkEljkg irhq} ek Wna Gqihki3 ]rhb+ Ra`ekjr(Yhrfnh} Jw Cj`a Bhhf Qketarewu hd Khrwn

    ljkg, :595, ag+ N+ @jrn, Cj`a Bhhf Qketarewu hd Khrwn Zqaakljkg, Whyktella, Jqwrjlej, }}

    BQ+R+J+

    Gjte, ]+ .?==?% Qk}qolenag gjwj drh` ajirj qrtau ek wna @jljfjl Njrohr jraj, ]jljq, ?==?-?==2+

    e, ]+, Fajrk, B+ jkg Jrwnqr, F .?==2% Qk}qolenag gjwj drh` gqihki wh`jbn bhkwakw jkjluajq+

    e, + jkg Agyjrg, @+ .?==2% Qk}qolenag ekdhr jwehk drh` ekwarteay yewn lhbjl denar`ak, ]jljq+

    n, N+N+, Yakih i gqihk @qllar :99