A,-,j-' , — ^- * ^%a (c 3 ii GHLELMI VNIYERSITATIS I^DERIGIAE GVXLEOHAE .5 ».^..-.-. -' ^:^^#^-' ' * '• KHEH AJS AE COHrSERTATORISi ixiwiviFicmTisiis: AB EADJSM VNIVERSITATE D. XV. M. OCT. H. XI. LN AVLA MAGNA PVBUCE CONCELEBRANDA -v; i^-y <•'• ,' .V v- ^r EX OFFICIO INDICIX PK. D. LITT. GRABC. LAT. J. «» SLOQ. ''a, ' S' #ra^tssa est Coinmejilalio de turbato scen&nmi ordine Mostellariae VXvOSS^^t^'^ - ', <«iti. B oiinif Ai: L I TT E ft 1 S C AR L |, q E Q B §^1. • ^^--- .: --«r ISaMii - ^--. • - "•. i. .> ^* .**i?: •"'••tKv---^ •*.-iv^ • .»'» - •..„• - ,>• ;^-r*^ '».''*- ".-'" -^v> -i^JJ^^ii^^r .i^*^^ ' ^ . , , , •'^ .^^f\.7"-> .i '^«Jw.lf^-. •.i -<'^'" - • Q----- -• - ^.i.-* ^- .t;!
54
Embed
Commentatio de turbato scenarum ordine Mostellariae ...libsysdigi.library.illinois.edu/oca/Books2009-02/4777354/4777354.pdf · iicandumfuisse,prorsusut111,1,152'egohictantisperait'dumexis.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
A,-,j-' ,— ^- *
^%a (c 3 ii
GHLELMIVNIYERSITATIS I^DERIGIAE GVXLEOHAE
.5 ».^..-.-. -'
^:^^#^-' '
* '•
KHEH AJS AE
COHrSERTATORISi ixiwiviFicmTisiis:
AB EADJSM VNIVERSITATE
D. XV. M. OCT. H. XI. LN AVLA MAGNA PVBUCE CONCELEBRANDA
-v; i^-y
<•'•
,' .V
v- ^r
EX OFFICIO INDICIX
PK. D. LITT. GRABC. LAT. J. «» SLOQ.
''a, '
S'#ra^tssa est Coinmejilalio de turbato scen&nmi ordine Mostellariae VXvOSS^^t^'^ - ',
<«iti.
B oiinif Ai:L I TT E ft 1 S C AR L |, q E Q B §^1. •
^^--- .: --«rISaMii -
^--. • - "•. i. .>
^*.**i?: •"'••tKv---^ •*.-iv^
•
.»'» - •..„• - ,>•
;^-r*^ '».''*- ".-'"
-^v> -i^JJ^^ii^^r .i^*^^
' ^. , , ,
•'^ .^^f\.7"->
.i '^«Jw.lf^-. •.i-<'^'" - •
Q----- -•- ^.i.-* ^- .t;!
«^
li i U' u^ll ^t 'r A ri
4-.
S.;^:.Mt.
-,•." ^*'^ • ' ?«?f 4i . •.J^^*v'-:'-..
^.. , -..y.. ^; -^. •.
'•• 'ft/«.jJ.V^*;. . ' ;,. .^.; *„ . .
'
, ^ : • -;.*--',
;.#1^^.
";»•!' , '• •
' ^ ?.'
fa ' . 4^« *f V
.•->'.•.'. - .•;
:-^
•,':f
^%^Vi^r<J/r.^rr>*H'w x.i ••.•••^: ^^^- ^.-..^i
•"'^' ^^ ^-^?•"
"^^^-- V • •.^.''"^'^ ;***
. -; ^-. ,
'>.
^ia^
^,j|U(».iri^^ «$^!^? ss ' ,-.»1^ v*^!-;
t.;'
^m^^S^'- . -^>.-?^5'A. •v..
^- • • •.,
;^/^^|r>* «^ V^ '# •• »^ s-
^''- '^ T • * T *- , i^ .. » 11«i'
'• -^, :!/!^:
^"^^^«^-M: J
j*i.
ifol0 -iiitftnfi:»!^ oJiittiHi ""^; > /! A5^i3«#r^i(k' t }^«j u^itfe«j'i Ji
<* «j^
» .'v •);fc^:,.- ^'.]te"^?^'^'.>^!^...'-
.
*H
(.. l
mm^-^
V m• %
m 0-
«-.«li-l
DE
TTRBATO SCENARVM ORDINE
noiSTKiiiiAttiAi: piiATTnrAi:C A P V T I.
V
§. 1.
MosleHariam Plautinanl in veleribus libris constal perturbalissinio scena-
runo ordine proditam esse eanjque speciem, qua et legi cl inlelligi possel.
editorum demum sludio induisse. Quae opera quam tarde et tanquam per
gradus quosdam successerit, satis olim P^^ladis, Angelii, Lucae Olchineusis
duplicique Camerarii exemplo ostendi in Musei Rbenani vol. IV, p. 208. 4j6.
502. 508. &23. Rei summam ut paucia comprehensam ante oculos ponam.
a Gronoviaoa editione, quac in his pendet e Camerarii auctoritate, sic dis-
crepant cum antiquissimis edilionibus libri mss., ut duae partes sceuae pri-
mae actus III, praeterea pars scenae secuudae, denique tota seena tertia
eiusdem actus certis in locis actus IV et V insertae legantur. Interpositi enim
sunt act. III sc. 1 vv. 72 ad 113 post IV, 2, 2: deinde 111, 1, 114 ad 155
post V, 1, 17: porro III, 2, 115 ad 155 post IV, 1 extr.: denique III, 3 post
IV, 2, 23. Eoque de ordine inter codices convenit praeter Ambrosianum
palimpsestum ad unum omnes: nisi quod in Etrusco nostro miro sane casu
in his ipsis turbis magis etiam eo est turbatnm, quod una scheda sedem
suam bibliopegi vitio rautavit. *)
*) Pertinet haec schedaram trsriectio etiam ad eam qaae antecedit fabalam, ut hoc sese
ordine singula excipiant: Scbed. I = Bacch. IV, 9, 95 ad V, 1, 19 med. — Sch.
II * Most. m, 2, 28 ad 102. — Sched. III = Bacch. V, 1, 19 med. ad V,2, 59.
1
r
'^'^Mu
-^
ta^-
lW
J*'*^
'..' <.
*
^ * » ' -' ""* '' '"•"''''% "*''* »».
Nec novae scenae ullum ante posteriorem Tersum iti libris scriplis indicium.
Sed ita quid fiatTheuropide ? Eumne credibile est. postquam exlrema sceDa[llI, 3
(quam illi IV, 1 fecerunl) Tranio discesserat, per lotum illud tempus, quo sc. IV,
1 et 2 (quae illis una IV, 2 sunt) Phaniscus tum secum loquitur tum iocatur cun>
conservo, h. e. per integros versus 53, otiosum astare et prorsus nihil agen-
tem? Quod sentiens ut videtur Koepkius Cum senem tantisper consedisse in
aliquo scabello putat, nihit auimadvertentem eorum quae circa eum ageren-
tur: non reputavit de constanti consuetudine illud ipsum considendi et ex-
pectandi (velut filium expectaodi) consilium llieuropidi aliquot verbis signi-
iicandum fuisse, prorsus ut 111, 1, 152 'ego hic tantisper ait 'dum exis.
te opperiar foris', priusquam per magnam partem scenae 111, 2 otiosus
sane astat. Nec scabelli artificium illud valde placelj probabilius certe, si
modo de lacuna cogitandum, in extrema 111, 3 Theuropidem credideris lale
quiddam dixisse : 'S6d quid illi homines meas ad aedis huc habent rectam
viam? Paullisper lubet observare quid agant : huc eoncessero'. Quanquam
ne quid dissimulem, vel sic aliquid offensionis relictum est; fatendum est
enim Theuropidis verba IV, 2, 26 posita
Quae illaec res est? quid illic homines quaerunt apud aedis raeas?
Quid volunl? quid introspeclant?
haec igitur non eius polius esse qui iam per aliquod tempus placide obser-
varit, quam eius quem repentinus mirae alicuius rei aspeclus adverlat.
Quid autem , si reliquis omnibus rationi convcnienter constitutis in hoc
uno a vero aberraverit Camerarius, quod ulterius quam par erat progressus
transpositionis arlificium etiam ad illara ipsam scenaro, quae nunc est 111, 3,
perlinere voluit nec intactum in illa fabulae parte reliquit veterum libromm
hunc ordinem: IV, 2, 3 ad 23. 111, 3. IV, 2, 24 ad fin. ? Quo quidem haec
rerum continuitas efficitur, ut III, 2 exlr. Theuropide et Tranione in Simonis
aedes ingressis tertius actus terminetur: proximi initio prodeaot Callidamalis
servi, ero apud Philolachelem comissanti adversum euntes, deinde, postquara
foribus pultatis nemo aperuerat, speculantes atque exspeclantes : haec autem
dum aguntur, in altera parte scenae e Simonis aedibus satis nunc perlustra-
tis TKeuropides cum Tranione exeant, iisque sermonibus habitis. qui nunc
sunl 111, 3, Tranio quidem discedat quaerendi filii erilis caussa, Theuropides
aulem Phanisci verbis his audilis
Hic quidem neque couvivarum sonitust, item ut antehac fuit.
Neque tibicinam cantantem neque alium quemquani audio
t.
'^^y^-w:,m %
.L- ^
*H
.^ 4 ^repente exspeclaates illos ac speculantes apud aedes suashomiDeft ceoflpicatu^
in illa erumpat 'Quae illaec res est' e. q. s. »,.'!'; ^
Atque haec quidem ilia ipsa Tia est, quam memet una cum Lachmanno
ingressum olim significabam ia Zimmermanni Diar. antiq. stud. a. 1837 p. 744.
Quae priusquara diligentius expendatur ratiocinando , illud agendum, quo in
hoc genere ratiocinatio omnis tanquam certi&simo fundamcnto superstruitur,
ut, e qua condicione formaque externa antiquissimi alicuius codicis Plautini
singularum partium transpositio quaeque tanquam -e communi fonte repetf
possit, coni«ctura assequamur. Et praestitit id quidem princeps in hac arte
Laohmannus ea ratione, quam indiculo aliquo sic planam fecit.
Yerus prdo singfularum parlium Versuumnumeri Traiectarum ordo Fristinusordo
editionis principis schedarum schedarum
.35
36
104
'i^ "" •. . '
•'.Ci
^' ^>F!-^-'Ky!
A
qtiod quo pertiiierent . nesciretur. Atque hoc quidem cum possit verissimum
esse *) , tamea parum est quod' duobus tantura de unius et quadraginta Ter-
suum muteitudiue detractis profecerimus ad fam qtta opus sit aequalitatem
consequeifedam : nimia enim a triginta quin(|ue ad undequadraginta Tersus
varietas, quam quae necessitatem persuadeat illius polissimum, quae propo-
«ita sit, errorum originis. Quodsi relicto Merula a Decurtati qui dicilur Vr-
sinianive libri nuraeris proHciscare, sane magis etiam turbata aequalitate has
appropinquantem Tranio Theuropidem conspiciens, vel certe irapatientiaju
aliquo modo prodentem minitantemve, subito in exclamationem iUam enim-
pit, heil', mox autem, ubi stomachose inclamantem erum his yerbis, iam
isti ero', parumper placavit, non iam sibi temperat quin desperationem pa-
lam profiteatur: heu me raisenim, occidi, occidil' Imprimis autem aptus
diraeter necopinato terriculo efferendo reruraque quae aguntur commutationi
alicui declarandae. Ceterum bis fiiit verborura ordo leniter mutandus: namin libris v. 48 est 'nunc ventus*, v. 52 'navi quae'; alia quaedam vel Acida-
lius vel Bothius praeiverat. *)
Quodsi rectius Hennannus statuerit trochaico tetrametro haec verha comprehensa
fuisse
:
.
'
.
SI. Qui? TR. qula venit navis, noslrae navi quae frangat ratem:
nihil sane nobis aliud relictum sit, nisi ut ei tetrametro praemitfantur quidem hi
versus:
Quo modo? TR. pessumo. SI. quaene subducla erat
Tiito in terram? TR. hei. SI. quid est? TR. [heii] me mlsenim, occidi:
(nisi quidem hic quoque malueris tripodia trochaica ascita: 'Tiilo in terrara — hei—quid est — me miserum, occidi':) subiiciatur autem is de quo agitur: 'Eia mastigia*
e. q. s. Quae ratio si non tam commoda sit quam supra proposita, tamen habeat
qui item defcndatur. Ita enim utraque exclamatio , et 'hei' ct 'me miserum , occidi'
ad subitum terrorem Tranionis, quippe erum appropinquantem videntis, pertineat: ad
Theuropidis autem inclamationem nunc demum intericctam Tranionisque responsum
('iam isti ero*) $imo iis verbis respiciat quae sunt proximo versu: 'quid est negoti?'
lambicis enim octonarils in hunc fere modum pergitur:
SI. Veliem ut tu velies, Tranio. sed quid est negoti? TR. [ego] ebquar:
£rus peregre venit ^, (\. s.
De quibus versibus ,quorum singularis est in libris miss. condicio nec expedita ratio,
:^
'i
»
— 2$ —
Transeuadum esl ad deperditas schedas. Et earaMi' qnideit),quas k et
1 litteris notaTimus, spatia iam cap. I ad calculds vbcaviiiiUs. Schedae autem
f eiusque cjliste eain praeeedit paginae (78) cum oporteat quinquaginta septem
versus esse, lamen hodie tantum quinque et quinqudginta habentur inter
lllj Q, 16 et 72. Atque uhus quidem ea, quam modo pertexebamus, dispu-
tatione acCessit inter v. 50 el 52 : alterum ubi excidisse credamus, non mi-
mis difiicile dictu est quam ubi alium,quo plenior Ambrosianus in scheda
c fuit. Nam cum quinque et triginta versus bodie inlerpositi sint inler 111,
1, 85 et 121, apparet ad plenum numerum duarum pagiiiarum Ires deesse.
Quorum duos nescio aii recte illos fuisse putem, quos cum v. 102 sdciari
iussi Mantissae $.1: eosdem ut bis scriptos codex " tehuerit : de tertii sedc
cum bmnia in ancipiti coniectura posila sint, tacere quam hariolari malo.
Sed revera et hic et illic saltem singulos deesse Versus, id quidetn contro-
versum esse vix polueril: airguit enim coJnputahdi hecessitas, quac in haec
genera melrorUm cadit brevioribus versibiis comprehehsa. Eaque ipsa de
caussa aliquisinto incertius de scheda h iudicium est. Nam cum trochaici slnt,
qui inter III, 2, 109 et l4l hodie leguntur numero Iriginta unus, quidni
in duabus paginis septem, quos desideramus, potuerint divisim scripti esse,
quales statim in proxima pagina (295) revera tres reperimus? Quanquam si
multitudine hodierni numeri ab Ambrosianorum Qorma distent, hoc prope-
modum nimium fuerit et ita comparatum, ut de oraissis quibusdam suspicio
valde augeatur. Fatendum est tamen nec ab interpolationibus nec a perpe-
quoniam non polesl breviler dici, e.xpKcafius onm agam, com hanc scenara univer-
sam tractabo: neque enrm prius certius iudicare de singulis licebTl, ut quae invicem
ex se nexa sint multifariara. Quanta autem in hoc genere cautione opus sit, vei hinc
intelligitQf, quod minirao negotio ad trocbaicum septenarium ettam vv. 45. 49. revo-
cari possant:
Sed, Simo, ita nune vcntus navem fsiibito] dcscmit. SI. quid est?
Hoc unum iam nunc Tateor^ de anlistrophicis radonibus huius scenae,quas sagax
Hermanni ingenium investigavit , non mibi tam persuasum esse qaom ipse vellem. —Sed quocnnqne modo de reliquis iudicabitur , iHud puto certaint esse, pristinam a no-
bis scdem suam tanquam extorri versui illi "^Eia mastigia^ e. q. s. indagatam essey
sive versni 52 illnm praemiseris sive postposueris.
— $3 —ram Tel iteralis \e\ transpositia usquequfKjue liberurqi tsse Ambr6sianum: cui
generi longius persequendo ipsam quam subiecimus Mantissam destioavimus;
• ".':' .i 0! ':
•'. •';,
•
, S. 5., ., ,'.,;
,, ., .
1
•11
Sed longe gravissimum restat et quod eiusmodi excusationem vel aliquam
dubitationem minime admiUal;. Nam quattuor paginae illae, quae sunt scbe-
darum o et p., spatium expleut sex et septuaginta versuum. Atqui hodie
ioter IV, 2,. 7^ et V, l^ 2 qob pjura sunt quam unum et quinquagiota spatia.
E qito Deoes8iari,o consequitur, lacuaam ouoc esse in una scena IV, 3 Tiginti
quinque Tersuum : senarii enim sunt, ia quo gcnere Tersuum nuoieri nun-
quara dod oongruunt numeris spationim. Ergo noa ullo modo haesitandura,
sed inquireodum quo in loco Tel quibus in locis illius scenae siTe ad senten-
tiam sive ad grammaticam metricamTe rationem aliquid deesse Tidcatur. £t
eiusmodi sane primuni iliud est, quod, ubi Theuropides dixerat t. 24:
quod me absente tecum hic iilius
Negoti gessit:
Simo sic respondet:
mecum ut ille hic gesserit,
Dum tu hinc abes, negoti? quidnam aut quo die?
Quae structura Terborum cum prorsus Titiosa aut potius nulla sil, Bothii
quidem satis inscito artificio, quo 'oegotia' substituit pro 'negoti*, nihil hercle
proficimus. Accedit autem, quod nullo omnino cum his vinculo proxima
continentur Theuropidis Terba: INlinas tibi octoginta argenti debeo'. Ergo
hic cum ahquid excidisse certum sit, tamen ut cum Tcrborum tum sermo-
num int^ritas restituatur, et sufficiunt paucissimi Tersus nec posse plures
ascisci sine concionitatis detrimento Tidentur. Nihil eoim io hac sermooum
cootiouitate puto dcsideratum iri:
SI. Quid autem? TH. quod me abseote tecum hic filius
25 Negoti gessit. SI. mecum ul ille hic gesserit,
26 Dum tu hioc abes, negoti [quidquam? TH. ne nega,
Elsi tibi aegre ounc est.] SI. quidnam? aut quo die?
[TH. Molestus oe sis. rem omoem io pauca cooferam:]
Absque eo ^sset, haud pof'{»M^em quod ierat in mSmu -^
20 SI. ^Longe iliud«erte ft<fNof'tnfmorab&t"t!iitls.i>r -'i. . ;j i
THi Dic mi 6bsecro igitui^ ^quld iUe memoraTit tibi? A '. -
SL Tibi dicam. hic quod gydta^ceum iu meis a^dibust,
Hine capere e&emptum T^Ue :te dixit mibi. **) j ..
24 TH. Quo mi aiitem exe^pklkmP aut qu6 gynaeeeum mihi?
33 SI. Te v«^lle uxorem itle aibat tuo gnato dare: " -',
Ideo aMificare hoc T^Ue tei aibat in tui».
TH. Hic a6difieare v6lui? ftl. sic dixit mihi.
TH. Hei mihi, disperii e. q. s'. ' -...
..
Vides eo quoque rem non acu tetigise(e Acidalium, quod lacunam esse ante
V. 32 credidit. quae dubilari nequit (^uin «it post eum versum. — Eo autem
quod posuimus exemplo nec Vespondet* v. 3Q, nec aibat' v. 33 , nec v. 34
'tuis' el 'hoc' non habent quo referantur: 'hic" enim pro 'hoc* hodie receptuni
e Lambini tantum mutatione-' manavit. Ceterum cui* 'ad mo huc sp£cla' v. 32
jBcripserim, satis apertum es»e arbitror. - s '<
Si quis autem XXIIJI, non XXIII versibus comprehensum novicium illud
su[)plemenlum miretur, eiusquidem rei hanc esse rationem sciat, ut unius
versiculi iactura compensetur, quo eandem scenam IV, 3 'alio iu loco demi-
nuendam suspicor: absque quo essel, facile omitti is quem 19 posjiiimus ver-
&U6 potuerat. Sic enim vulgo pergit Theuropides:
36 Hei mihi , disperii: v6cis non habe6 satis.
Vicine, perii, int^rii. SI, numquid Tranio
Turbivit? TH. inupo mi 6xturbavit 6maia.
Te ludificatus est et me bodie indignis modis.
40 SL Quid lu ai»? TH. haec res sic est ul narro libi.
Te ludificatus et me hodie in perpetuum modum.
Quibus in versibus "vicine' scripsimus cum Acidalio, 'perii interii transposui-
mus cum scriptis libris omnibus, 'mi" cum Bothio ipseruimus. Eidem yv. 39.
41 haec emendalio debetur:
) Cf. III, 1, 150 sqq.
**) Cf. III, 2, 68 sqq.
— tiy —
DeludificatList me hodie i. . ,V • (in pcrpeliiom modiim:
ciii quidem emendationi iusta fides e Palatinorum demura scriptura accedit,
Sic eaim pribrem versum Vetus exhibet:
. 4 ,
'
modis ,
Te ludificatus est '.hodie indignis dis
et in margine '•'^ me', ila tamen ut e correctura sint atus esf syllabae: a
quo sic Decurtalus discrepat:
Te ludificatust mihi hodie indigni dis.
Aller autem versus in Vetere hic est:
l ^Deludificatusl me hodie in perpetuum modum
hic vero in Decurtato
:
Deludificalust me hodie in perpetuum modumsed ut 'me* sit e corr. pro 'mi'. Atluli haec, in quibus plane apparet veteris
emendatoris manus, quam plenissime propterea, quod ita sperabam fore ut
sua sponle unicuique eadem, quam ego non potui procul habere, suspicio
nasceretur. Nam vix mihi persuadeo tam brevi intervallo tam similem ver-
sum ab eo poeta iteratum, quem longe alium nosse videor: languetque pro-
feclo haec iteratio eo magis, quod paucissimis post versibus rursum similia
verba idem Theuropides haec subiicit:
Quis me hodie exemplis ille ludificatus est.
Quocirca nescio an illorum haec fuerit pristina species:
Vicine, perii, interii. SI. numquid Tranio
38 Turbavit? TH. immo mi exturbavit omnia.
40 SI. Quid tu ais? TH. haec res sic est ut narr6 tibi.
41 Deludificatust me h6die i^ perpetu6m modum. *)
Nunc tfe obsecro ut me b6ne iuves operamque des.
Vt enim r. 4l potius quam 39 servem, illud me movet, quod Indigais
*) Nam ut per se illi versus eliam sic invicem sese excipere possint non improbabilitcr
:
TM. immo mi exturbavit omnia.
DeluUiflcatust me hodie in perpetuom modum.
SI. Quid tu ais? TH. haec res sic est ut narro tibi.
Nunc te otsecro e. q. s.
tamen in hoc ccrle , ne prorsus vagetnr conieclura, praestilerit ab eo qucm libri
prodidere ordiue slare.
-- 30 —
modis' potuit e recordatioae Plautini Tersus^qui est Rud. I, 2, 59 huc irre-
pere: - - • •
.
DeludificaTit in6 ille homo indigois modis.
Quauquam dissimulare nolo etiam aliam patere corrigendi Tiam. Potuit enim
perperam iteratis verbis, quae sunt 'Deludificatust me hodie', aliqUod hemi-
stichium extrudi , velut hoc
:
TH. immo rai exturbavit onibia. '
39 Delijdificatus 6st me hodie indignis raodis. : .v
SI. Quid tu ais? TH. haec res sic est ut narro tibi.
41 [Disp6rdidit med ille] in perpetuom modum.Et falendum est certe, longe commodius intelligi, quomodo aliquis pereat'in perpetuum modum* (ut est Most. IH, 1, 5: "Nunc pol ego perii plane ia
perpetuum raodum'), quam qui se dicat 'hodie in perpeluum modum ludi-
ficatum esse'.
C it P T T III.
Mantissa emendationum.
Perscquamur primum quod in comraentatione tetiglraus tautum p. 4 sq.
Etenim Mostellariae 111, 2 post versum 129 vulgo hi leguntur:
130 SL Vin qui perductet. TH. apage istum perductorem: non placet.
81. Quid, quid est? TH. errabo potius, quam perductet quispiam:
inde a v. 157 autem hi:
Sl. Eho istum,puer, circumduce hasce aedes et conclavia.
Nam egomet ductarem, nisi mihi esset ad forum negotium.
TH. Apage islum a me perduclorem, nihil moror ductarier.
160 Quidquid est, errabo potius, quam perductet quispiam.
SI. Aedes dico. TH. ergo intro eo sine perduclore. SI. i licet.
TH, Ibo intro igitur. e. q. s.
Et priores quidem duos versus ab illo loco alienissimos esse nemo est quemfugiat. Ergo delevit Gruterum secutus Bothius, ut e sola repetitione versuum
159. 160 ortos, quos apparet prorsus suo loco esse positos: parum id pro-
vj»r'
— 31 —feclo arti conveniepter. Nam nee iterata illa sunt: vin qui' ab inilio versus
et in fine placet', nec videri possunt intci-pretis esse: ut tam exquisita Verba
et in sententiam ipsam satis congrua non habeas sane unde irrepsisse dicas.
Verura longius etiam ppogrediendum dubitaudo: nam ne posteriore quidem
loco positi versus 158 sqq siiis difi&cuJiaLibus iisque gravissimis vacant. Du-ctare et perductor' voces volunl ambigue dictas esse ambiguitatemque ad id
spectare quod sit 'scorla duclare': ut. in hanc partem Simonis verba Theuro-
pides pei- iocum inteipretatus ad aedium cogitationem,quo illa valuerint,
serio revocetur Simonis responso aedes dico*. Largiar his satis apte necti
Theuropidis verba ei^o inlro eo sine perductore'j illud non concedam, non
esse importunissime ipteriectum illum versum 'Quidquid est, errabo potius
quam perductet quispiam'* Nam si superiore versu perduclorem' nomenTheuropides in lasciviae notionem detorserit, hic autem consimile perduclel'
verbum proprio stgnificatu dictum, quippe oppositum 'errabo' voci, referat ad
aedesj rursum autem tertio versu prior illa interpretatio repellatur a Simone:
quid est tandem cur vel hic repellat quod ille iam missum fecerat, vel iam
ante Simonis monitionem Theuropides ad simplicem interpretationem a pe-
tulantla ipse redeat? In his nec lepos nec ordo nec ratio, sed perversa omnia.
Et tamen reslant minus etiam tolerabilia. Ineptum est enlm,quod volunt
iii 'ductandi' ambiguitate ludi : ineptum propteiea, quod si sane amicae et
meretrices sunt ductari dictae, id ne potuit quidem vel transferri in viros
vel de viris intelligi. Postremo ipsum illud perductorem' non modo aliquan-
tum languct post gravius 'ductare' verbum , sed etiam iis quae praecesserant
minime consentaneum est. Neque enim usus erat Sirao perducendi' voca-
bulo: ut recte et concinne 'nil moror ductarier referantur Simonis verbis
'nam egomet ductarem', parum autem congruenter perductor nomen post
'circumduce' verbuni inferatur. Ergo quod exspectatur, non est ut 'perductor'
commemoretur, sed ut 'circumductor'. Nec in lusu verborum aliquo unquam
veritus cst Plautus vel fingere novum, quod e re esset, vocabulum: si modoillud novum, cuius nos exemplum hodie non legamus. Quo autem spectat
circumducendi notio, eandem iu partem interpretandum ductandi verbum, ut
omissa omni obscenitate de fallendo , decipieudo cogitetur simpliciter , multo
id quidem senum personis convenientius : ut est Capt. 111,4, 109 'qui me ut
lubilumst ductavit dolis', ibid. 111, 5, 97 suis me ductarent dolis', itemque
ductitare' Epid. 111, 2, 15..
NuQC auleni ut, qui homm usus sit quae disputaviraus , intelligatur,
X"
— 3a —
praeter cetera illud quaerendum,quid landein libris scriptis prodituoi sit,
quid profectum ab ediloribus. Scito igitur in Vclere codice mo scriptos vv.
159. 160 e^stare:
TH. Apage istum me . . . • . nihil mpror ductarier. '
Quidquid est perductet quispiam.
Nec discrepant reliqui libri, nisi quod in recentioribus, ut Lipsiensi et ed.
princ, vacuis spatiis omissis verba contiouata sunt. Vides suspectam 'perdu-
ctorem' vocem ne esse quidem in codicibus: quam e v. 130, pariter ut e 131
hic elapsa errabo potius quam', huc ascivit Camerarius. Et quod 'istum me',
non 'istum a me' Palatini libri exhibent, in eo ipso videor 'istum c[ircum-
ductorem'] agnoscere. Quod reliquum est, resectis quae c glossemate orta sunt
adiectisque quae interciderunt, in hanc speciem misere discerpta membra
redintegrauda putamus: <
SI. Eho istum, puere, circuraduce hasce aefdis et conclavia.
Nam ^gomct te ducl^rem , ni esset mi ad forum negolium.
64 TR. Sortem ^ccipe. DA. immo faenus, id primijim toIo.
74 Gedo fa^nus^ redde fa6nus: faenus r6ddite.
76 Dat^ mihi faenus. TR. fa^nus illic, fa^nus hic:
77 Nescit quidem nisi fa^nus fabul^rier.
73 Tu solus, credo, fa^nore argenti^ra datas,
78 VeterMor. neque ego ta^triorem b61uam
79 Vidisse me unquam qu^nquam quam te c^nseo.
80 DA. Non 6depol nunc tu me istis Terbis t^mtas.
75 Daturine estis fa^uus actutum mihi?
82 TH. Quod illud cst faenus, 6bsecro, quod illic petit?
Duas solas dubitationes superesse lacunae notis significayi post v. 60 et 69
positis. Quodsi enim excandescendi t. 65 caussam Tranioni recte dixi hanc
fuisse, quod alta Toce Philolachetis nomen danista clamasset: neque alia in
his sermonibus ulla suppetit: consentaneum est illi ipsi inclamationi Tranio^
nis convicia continuari. Atqui Tranio ab inilio clamantem irridet tantum
V. 60: danistae autem responsum meum peto' et brevius est nec satis forte,
quam quo ita ille exacerbetur, ul iam de placando faeneratore prorsus sibi
desperandum intelligat. Ergo altero versiculo quodam addito Telut in hunc
modum perrexisse danistam arbitror:
meum pelo,
Pergamque clamare usque dum hinc accepero.
Deinde autem fieri nequit, ut, postquam Tranio 'nihil hinc ferre poteris*
dixit, paucaque haec adiecit: an eo progrediere, ut illum exulare cogas',
continuo ac sine ulla caussa in contrariam partem flexo animo, quod mldo
negaTit, ultro olTerat; sortem pro faenore sperari iubens t. 70: quin sorlem
•-rfj
t..lP'i|PW.?'i ':,
'mm
— 48 —pollicebilur'. CQutra nihil pulo desiderabis, si Traoioais interrogatiooi: ur-
bem exul linquat faenoris caussa tuiP' tale quiddam daniMa atrociter, ut in
eius indolem convenit, reposuerit: ;,]
Pol, m6do mi argentum r^ddat^ abeat quo yelit.
Nunc autem , ubi frustra de Pbilolachis abitu mentioaem «e iniecisse Tranio
intellexitj ad lenitatem recte redit, aliquid certe flagitanti praestitum iri sirau-
lans, sortis solutionem. Id cum itle recusasset et faenus petisset: simulatque
V. 62 Veddite argentum' dixit, eius Tocis ambiguitate utens Tranio ilico
'sortem* ait accipe' h. e. argentum quidem nihil est cur non accipias, nam
sorlis redditione iara antea significairi posse tibi satisfieri. Ita quidem iterata
aliquo intervallo sorlis mentio non raodo nihil molestiae, sed multum gra-
tiae et concinnitatis habet.
Atque de his quidem duabus dubitationibus, quas duorum versuum ad-
ieclione removisse videmur, quocunque modo iudicabis, tantum persuasum
Iiabere poteris (sciens enim affirmo) , sola transpositione eorum versuum , e
quibus haec scena nunc coastat, illarum neutram oifensionum sublatum iri.
— Reliquum est autem, ut singula quae posuimus verba paucis tutemur.
V. 4l 'Misargyridcs' danistae nomen lepidiseimum e iibrorum vestigiis rai
sarcirites' et 'misarlirites' praeclaro invento eruit Gulielmus Verisim. I, 1. —V. 42 'argentost' praebuit Velus: 'argentos' est in Deciirtato, 'argento cumhialu vulgo. — V. 44 'homo inanis est. TR. hic homo esl certe* libri.
Quod posuimus, et sermonis et numerorum concinnitas postulabat. Potue-
raraus ab initio 'Hic hom6st:' sed longe elegantissime sibi tanquam oppo-
nuQtur 'hic h6most' et mox hic homo'. — V. 47 syllabae quae sunt '— ire
quam', quorum loco lacunae spatium iu Palatinis, Italorum coniecturae tnter-
polatorum debentur, qui praeterea 'nunc' adieceruot. lodidem proximo versu
haec fluxerunt: 'DA. quin mihi argentum red—
': nam 'ditur in Palatinis ser-
vatum. Recte illa inventa, nisi quod 'faenus' praestat ut v. 53. — V. 49 post
'ne' rursum lacuna est in Pall.: "claraa' Ilali addiderunt, 'nimis' Camerarius,
quorum neutrum dubium. — V. 53 'iam abi* posui pro 'nunc abi*, quodlibri tenent. — V. 54 ac conteram' Bothius, fortasse vere: quanquam de hoc
caiile iudicandum. Mirum est in Ambrosiano, in cuius hac pagina hinc
paucae litterulae qua^am I^i posse incipiunt, visum esse 'contero' exstare.
— V. 56 '\erum hercle dico' ad Tranionis verba v. 52. 53 Creddetur") spectant
nec ullo modo sollicitanda sunt. Eodem versu 'abi' gemiaavi. — V. 57 hic'
vuigo omissum ex libris. omnibus accessit: 'actutum autem pro 'faenus e
^,;«'-'S^,.
- 49
conieotura positum, cuius caussas si^ra expUcavimus. — V. 58 liioc' ioserui, ut
y. 51.— V. $d.!iUam* cogaosei in Aml>r^ potuit, quod cmu factum ut etiam ia
interpolalis -oc^. leg£^r. 'illunc' Dec. et Yct., sed hic n e corr. Mox 'euge'
geminandum ftiit — V?. 65. 66 restitui partim de cotiieMura partim oodi-
cum fide inter se collatorum. In Ambrosiano haec legi potuerunt: QUIDA.
S..U0MNII;M.0ML.UMTAETBRR h. e. 'Quid ais tu' (an W?) 'omnium ho-
minum taetorrum^** In Pail. et ed. pr. est 'Quid tu hominum omnium L'
(nisi quod Dec. 'hominem*, ed. pr, 'deterr.'): in Lips. 'Quid tu omnium ho-
minum d.' Vides igitur 'homo* vulgo praemissum codicum fide destitui : alioqui
non incommode scribas: 'Quid ais? tun, homo hominum 6mnium t'. Pro-
ximo versu 'te* accessit e Pall., pro quo 'tu Lips. 'Se extentare' videlur tan-
tundem esse ac 'se inflare', 'sich breit machen'. Cf. tamen Bacch. IV, 2, 2: alieno