Co to znaczy przetłumaczyć tekst? - polskamacierz.org„ska... · Nauczanie tłumaczenia- Jak pracować z ... ELEMENTAMI TŁUMACZENIA , NIE KOŃCZY SIĘ NA SAMYM PRZETŁUMACZENIU

[email protected] | Maksi Kozińska

Nauczanie tłumaczenia- Jak pracować z

kandydatami do egzaminu A-level z języka

polskiego ?

Maksi Kozińska

Dwa sposoby przeprowadzenia zajęć:

1. Cała lekcja ćwiczeniowa- polegająca na

ćwiczeniach leksykalno-

gramatycznych przygotowujących do

tłumaczenia.

2. Lekcja, w której tematyka jest

powiązana z tematem tekstu do

tłumaczenia. Innymi słowy, lekcja

językowa na określony temat

angażująca sprawność tłumaczeniową.

Lekcję tłumaczeniową możemy podzielić na

trzy podstawowe części.

1. Ćwiczenia przed tłumaczeniem tekstu

– przygotowujące do tłumaczenia.

Wzbogacają zasób leksykalny

ucznia , rozwijają podsystem

gramatyczny w danych

językach. Zachodzi nabywanie

wiedzy związanej z np.

konwencją zapisu w danych

językach, itd.

Służą ku temu tzw. ćwiczenia

wprowadzające , ćwiczenia

rozwijające sprawność

rozumienia tekstu pisanego,

ćwiczenia leksykalno-

gramatyczne itd.

2. Właściwe tłumaczenie.

3. Przełożenie zdobytej wiedzy na innym

polu językowym. NIGDY LEKCJA Z

ELEMENTAMI TŁUMACZENIA , NIE

KOŃCZY SIĘ NA SAMYM

PRZETŁUMACZENIU TEKSTU!

Tłumaczenie czynność przeniesienia

tekstu w inny język traktuję jako

czynność jego „wyjaśniania’’,

wyjaśnieniu opartego na

„rozumieniu’’ i

„rozstrzyganiu’’(…)Gotowe

tłumaczenie jest jak gdyby

namacalnym, wymiernym

dowodem, że się idealnie zrozumiało

oryginał.

S. Barańczak

Przetłumaczyć tekst, to znaczy

znaleźć optymalne ekwiwalenty w

każdym z tych obszarów, jak

najbliższe rozwiązaniom użytym w

oryginale, ale zarazem nierażące

polskiego odbiorcy obcością i

nienaruszające reguł gramatycznych

ani tradycji stylistycznych języka

polskiego. Innymi słowy, chodzi o to,

by odgadnąć, jak

najprawdopodobniej wyglądałby

tekst, gdyby autor napisał go od razu

po polsku.

A. Belczyk

Jakikolwiek język docelowy.

Co to znaczy Co to znaczy

przetłumaczyć tekst?

Przetłumaczyć tekst, to znaczy

znaleźć optymalne ekwiwalenty w

każdym z tych obszarów, jak

najbliższe rozwiązaniom użytym w

oryginale, ale zarazem nierażące

polskiego odbiorcy obcością i

nienaruszające reguł gramatycznych

ani tradycji stylistycznych języka

polskiego. Innymi słowy, chodzi o to,

by odgadnąć, jak

najprawdopodobniej wyglądałby

tekst, gdyby autor napisał go od razu

po polsku.

A. Belczyk

Jakikolwiek język docelowy.

Co to znaczy przetłumaczyć tekst?


Przykłady ćwiczeń (niewymagających

produkcji językowej)

Kategoryzacyjne – odnajdywanie

niepasującego wyrazu.

Przyporządkowywanie słów do

określonej kategorii./

Uzupełnianie luk, tabel,

diagramów podanymi

słowami/wyrażeniami.

Opisywanie ilustracji podanymi

słowami/wyrażeniami.

Podporządkowywanie wyrazów

według określonego kryterium.

Dopasowywanie słów i wyrażeń w

jednym języku do ich

odpowiedników w drugim języku.

Wybór poprawnej w danym

kontekście formy

leksykalnej/gramatycznej.

Ćwiczenia wymagające produkcji

językowej.

Podpisywanie ilustracji.

Uzupełnianie luk, tabel,

diagramów.

Układanie zdań z podanymi

słowami/wyrażeniami (tzw.

tłumaczenie sterowane).

Parafrazowanie i streszczanie

zdań lub fragmentów tekstu.

Ćwiczenia typu odszukaj i

popraw błędy.

WSKAZÓWKI DLA UCZNIÓW

1. Przeczytaj uważnie CAŁY tekst oraz

jego tytuł i wszelkie dopiski, znajdujące się

przy tekście. Czasami uwagi i dopiski

znajdujące się w pobliżu tekstu mogą być

źródłem ważnych informacji. Upewnij się,

że wiesz, o czym poddawany tłumaczeniom

tekst traktuje.

2. Podkreśl wyrazy kluczowe. Jeśli nie

znasz ich znaczeń zastanów się nad

możliwościami znaczenia słowa

wynikającymi z kontekstu. Pomyśl nad ich

synonimami.

3. Tłumacz zdanie po zdaniu. Nie

tłumacz słowa po słowie. Twoim zadaniem

jest oddać sens tłumaczonego tekstu, a nie

podawać odpowiedniki pojedynczych słów

w języku docelowym.

4. Zmieniaj struktury, nie obawiaj się

zamieniać dwóch zdań w jedno lub jednego

w dwa i więcej. Ważne, by całość brzmiała

naturalnie dla odbiorców tekstu w danym

języku.

5. Przeczytaj uważnie swoje

tłumaczenie, czy brzmi ono

naturalnie/poprawnie w danym języku.

6. Czy w tekście występują

stwierdzenia, które po dosłownym

przetłumaczeniu na drugi język brzmią

bezsensu? Może to wyrażenia idiomatyczne

i nie należy ich tłumaczyć dosłownie.

7. Jeszcze raz przeczytaj uważnie

przetłumaczony tekst w poszukiwaniu

wszelkiej natury błędów – ortograficznych,

gramatycznych, stylistycznych.


Ćwiczenie

Zidentyfikuj i popraw błędy w

tłumaczeniach.

1. Masz przed sobą całe swoje życie.

/fragment dialogów filmowych/

……………………………………

……………………………….

2. Nie posługują się ani nie mają

dostępu do internetu.

……………………………………

……………………………….

3. Ta wiadomość nie posiada tematu./

komunikat w programie

pocztowym/

…………………………………………

…………………………………………

.

4. Przez całe wieki byli królami

rzeki./mowa o przewoźnikach,

którzy zmonopolizowali przeprawy

przez Tamizę/

……………………………………

…………………………………….

.

5. To było jak uderzenie młotkiem z

noskiem kulistym między oczy.

……………………………………

……………………………………

…

6. Firma Microsoft ogłosiła, że ma

zamiar sprzedawać nowe , a

zarazem większe karty pamięci dla

swojej konsoli XBOX 360.

……………………………………

……………………………………

……………………………………

……………………………………

………………………………

7. Sygnał dźwiękowy z wyjścia musi

zostać podłączony do wejścia karty

dźwiękowej wykorzystując

dodatkowy kabelek.

……………………………………

……………………………………

……………………………………

……………………………………

……………………………..

Ćwiczenie pochodzi z książki

Arkadiusza Belczyka, Poradnik

tłumacza.

Wskazówki

Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest użycie języka

mówionego. Wykorzystać można audycje radiowe

lub lubiane przez uczniów krótkometrażowe filmy

pochodzący z YouTube. Nie więcej niż 5 do max. 10

minut filmu!!!

Zwracamy uwagę na szybkość mowy oraz na to,

czy monolog lub dialog jest wygłaszany

zrozumiale.

Zadaniem jest stworzenie napisów w języku

docelowym. Monolog jest lepszy do pracy

indywidualnej , a dialog do pracy grupowej (każdy

uczeń może otrzymać/ wybrać rozmówcę, którego

wypowiedzi będzie tłumaczył).


Tekst do tłumaczenia na egzaminie A2 w 2014 roku.

Ćwiczenie

Który z wyrazów nie pasuje? Skreśl niepasujący wyraz. Pierwszy punkt jest przykładem.

1. to divert - odwrócić, przewracać, zmieniać kierunek, przełączyć

2. to change- zmienić, przesiąść się, odwrócić, zmieniać się

3. to know- zaznać, poznać, wiedzieć , odgadywać

4. to believe- sądzić, wierzyć, uważać, nawracać

5. to remain- pozostawać, odczekiwać, przetrwać, zostać

6. to revolve (around)- ewoluować, obracać się, obiegać, kręcić się wokół

7. to affect- popierać, dotyczyć, wpływać, oddziaływać

Ćwiczenie

Uzupełnij kategorie podanymi wyrażeniami z ramki.

destiny , fate, workshop, apprentice, to divert, typewriter, to decide, training period, decydować, zawracać, staż, praktykant/ka, warsztat, los , przeznaczenie


Odpowiedz, na pytania.

Opowiedz, o czym jest przeczytany przez Ciebie fragment tekstu?

1. Jak nieobecność ojca bohaterki wpłynęła na nią samą?

2. Co zdaniem bohaterki tekstu zmieniło jej życie?

3. Dlaczego ojciec bohaterki nie mieszkał z nią?

4. Kim była matka bohaterki i z jaką klientelą miała do czynienia?

5. Czy matka była ważna dla bohaterki? Swoją wypowiedź uzasadnij.

Ciekawe pozycje książkowe:

Arkadiusz Belczyk, Poradnik tłumacza ,Wydawnictwo Idea.

Robin Macperson, English for Writers and Translators, Wydawnictwo naukowe PWN.

Stanisław Barańczak , Ocalone w tłumaczeniu, Wydawnictwo A5

.

Co to znaczy przetłumaczyć tekst? - polskamacierz.org„ska... · Nauczanie tłumaczenia- Jak pracować z ... ELEMENTAMI TŁUMACZENIA , NIE KOŃCZY SIĘ NA SAMYM PRZETŁUMACZENIU

Documents