TRỞ THÀNH MỘT CÔNG DÂN TÍCH CỰC
TRỞ THÀNH MỘT CÔNG DÂN TÍCH CỰC
Bạn mong muốn trở thành người như thế nào trong tương lai?
“Nếu một người lắng nghe chăm chú, thì có thểnghe được tiếng rên của tạo hoá hàng năm vàocuối tháng 5 khi một loạt những người thông tháicó học thức, bằng cấpnhưng mù tịt về sinh thái , những người khao khát thành công được phóngvào trong tầng sinh quyển”
- David Orr (Earth in Mind, 1994)
CHUYỆN GÌ ĐANG XẢY RA
• Chuyện gì đang xảy ra?
• Bạn trẻ đang ở đâu?
• Bạn muốn đi đến đâu?
Hành trình PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Câu chuy ện hi ện đại về cuộc đua giữa rùa và th ỏ, hay về lối sống và lựa chọn phát tri ển bền vững và t ăng tr ưởng kinh t ế
(http://www.japanfs.org/en/cartoon/index.html)
Tài nguyên PTBV
Lịch sử PTBV• 1987, Báo cáo Our Common Future:
"sự phát tri ển có th ể đáp ứng được những nhu c ầu hiện tại mà không ảnh hưởng, tổn hại đến những kh ả năng đáp ứng nhu c ầu của các th ế hệ tương lai..."
• “đủ cho m ọi người, mọi thời điểm”
• “Dừa xoài đu đủ”
CÁC VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
• Dân số bùng nổ• Đói nghèo• Sức ép với môi trường:
• Nóng lên toàn cầu, biến đổi khí hậu
• Diện tích rừng suy giảm• Mất đa dạng sinh học• Ô nhiễm
• Xung đột/tranh chấp • Đô thị hóa ồ ạt• Tiêu dùng không bền vững
….. đều liên quan với nhau
PTBV
Phát tri ển không phù h ợp
Tác động
Sức khoẻ
Suy thoái
Phát tri ển
Suy giảm
Hạn chế
CÁC VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI RIO+20
NƯỚCWATER
ĐẠI DƯƠNGOCEANS
LƯƠNG THỰC FOODNĂNG LƯỢNG
ENERGY
THIÊN TAIDISASTERS
ĐÔ THỊ CITIES
CÔNG ĂN VIỆC LÀM JOBS
Chuyện gì đang xảy ra với Việt Nam?
Việt Nam hiện không còn nằm trong số 50 quốc gia nghèo nhất của thế giới.
Tỷ lệ hộ nghèo đã giảm rất ấn tượng: từ 58,1% (năm 1990) xuống 28,9% (năm 2000)
Vậy Việt Nam đang có nh ững thách th ức gì?
Báo cáo của UNDP cho thấy ở Việt Nam về tiếp cận lợi ích an sinh xã hội (BHXH) của nhóm20% giàunhất là nhận được 40%, và nhómnghèo nhất nhận được là:
a. Chỉ 7%
b. 20%
c. 25%
d. 35%
50% những người mới nhiễm HIV trong độ tuổi (Bộ Y tế):
a. 40-50 tuổi
b. 30-40 tuổi
c. 20-30 tuổi
d. 15-20 tuổi
Tại Việt Nam, việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên (15-19)
a. Tỉ lệ cao nhất ở Đông Nam Á
b. Tỉ lệ cao nhất trên thế giới
c. Chiếm 22% số ca
d. Có 1,2-1,6 triệu ca/năm
Trung bình số người chết vì tai nạn giaothông ở Việt Nam trong 5 năm gần đây:
a. ~ 3.650 người/năm (10 người/ngày)
b. ~ 7.300 người/năm (20 người/ngày)
c. ~ 10.950 người/năm (30 người/ngày)
d. ~ 14.600 người/năm (40 người/ngày)
Bao nhiêu trẻ em Việt Nam không có được một quyển truy ện tranh hay m ột quy ển sách dành
cho thi ếu nhi để đọc (UNICEF)
a. 1/4 trẻ em
b. 1/3 trẻ em
c. 1/2 trẻ em
d. 2/3 trẻ em
Theo kh ảo sát c ủa Cục cảnh sát môi trường, t ại các khu công nghi ệp có bao nhiêu % n ước thải được qua x ử lý?
A. 100%
B. 75%
C. 50%
D. 25%
Theo kh ảo sát xã h ội học năm 2012 của Ngân hàng th ế giới, ai cho r ằng tham nhũng là v ấn đề nghiêm tr ọng nh ất đối với Việt Nam?
A. Cán bộ công chức
B. Doanh nghiệp
C. Người dân
D. Không có ai
10 vấn đề bức xúc ở VN:1. thu nhập,
2. giá cả sinh hoạt,
3. tai nạn giao thông,
4. chất lượng giáo dục,
5. tham nhũng,
6. tệ nạn xã hội,
7. ô nhiễm môi trường,
8. chất lượng y tế,
9. việc làm
10. an toàn thực phẩm.
Doanh nghiệp: giá cả sinh hoạt và tham nhũng
Người dân: giá cả sinh hoạt, tai nạn giao thông, tham nhũng
Cán bộ công chức: tham nhũng
Việt Nam đang có những thách thức:
• GIẢM NGHÈO VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI
• DÂN SỐ VÀ SỨC KHOẺ SINH SẢN. HIV
• TRẺ EM VÀ THANH NIÊN
• BÌNH ĐẲNG GIỚI
• QUẢN TRỊ
• TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO THIÊN TAI
• PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VỀ MÔI TRƯỜNG
ĐỊNH HƯỚNGChuyện gì đang xảy ra?
• Điều gì thực sự xảy ra ở bên trong?
Sự kiện, bề nổi của tảng băng
Hành vi, thói quen
Hệ thống quản trị: luật lệ, qui định, quan hệ, tương tác
Giá trị, niềm tin, truyền thống
Giàu - nghèo, biến đổi khí
hậu, ô nhiễm, Tham nhũng
…
Các yếu tố để tạo ra “H ệ thống bền vững”…
Kinh t ế� Cơ hội kinh t ế bình đẳng
� Phân ph ối thu nh ập � Tạo vi ệc làm và các
ngành ngh ề không phá ho ại môi tr ường
Xã hội
� Sự tham gia và bao g ồm đầy đủ các thành ph ần công dân
� Xóa bất công – phân bi ệt� Xóa nghèo đói
Môi tr ường
� Bảo vệ thiên nhiên, b ầukhí quy ển
� Nâng cao ch ất lượngkhông khí, n ước, đất đai
� Giảm ô nhi ễm, qu ản lýchất th ải...
CultureCultureCultureCultureChính tr ị
� Sự tham gia� Quản tr ị tốt� Đại di ện của các thành
phần, tổ chức
Chúng ta mong muốn một xã hội phát triển bền vững
Chỉ số Tổng hạnh phúc quốc dân - GNH của Bhutan
4 tiêu chu ẩn:– tự túc v ề kinh t ế
– môi tr ường trong s ạch
– bảo tồn và phát huy v ăn hóa
– chính quy ền qu ản tr ị tốt dưới hình th ức dân ch ủ
QUẢN TRỊ TỐT
GIÁO DỤC
MÔ
I TRƯỜ
NG
VĂ
N H
OÁ
PH
ÁT
TR
IỂN
TR
I THỨ
C,
TIN
H T
HẦ
N,
THỂ
CHẤ
T
KIN
H TẾ
HẠNH PHÚC(GNH)
Sombath Somphone, Lao
THỰC TẾ: xã hội phát triển
Việt Nam cần gì nhất bây giờ?
Bạn cần gì nhất bây giờ?
CHÍNH PHỦ, DOANH NGHIỆP
BỐ MẸ
TRƯỜ
NG
HỌ
C
Sự không chắc chắn và nguyên tắc cẩn trọng - đề phòng
• Hiểu về sự không ch ắc chắn: Tương lai thì không ổn định, và không thể biết rõ xu thế tương lai hay tác động từ các quyết định khác nhau của con người
– VD: thiếu sự chắc chắn về nguyên nhân và hậu quả của hiệu ứng nhà kính
• “Nguyên t ắc đề phòng” – cần trở thành một nguyên tắc chủ chốt trong quá trình đưa ra quyết định của cá nhân cũng như các quyết định chính trị to lớn
– VD: Nhật Bản, trận sóng thần thảm họa tháng 3/2011có độ cao 10m. Hiện nay, chính phủ Nhật đã đặt ra nhiều khả năng động đất lên tới 9,0 độ richter, với đợt sóng cao lên tới 34m.
23
Be active citizens
ĐỊNH HƯỚNGbạn đang ở đâu và
bạn muốn đi đến đâu?
• Chuyện gì đang xảy ra?
• Bạn trẻ đang ở đâu?
• Bạn muốn đi đến đâu?
Giới tr ẻ: thanh niên và tr ẻ em
và những thách th ức: • Các thói quen và hình ảnh không
tốt: vứt rác b ừa bãi, văn hoáphong bì, v,v…
• Thiếu sự tham gia c ủa giớitrẻ/thi ếu sự tin t ưởng từ xã hội
Dân số trẻ: 1-30 tuổi = 60%; 15-25 tu ổi = 30% dân s ố Việt Nam
• tuổi của công ngh ệ thông tin• kì vọng tới một công vi ệc ổn định, có m ức lương cao – tr ường kinh t ế, nói ti ếng Anh, v,v…
Hay
Bạn mong muốn trở thành người như thế nào trong tương lai?
Thách th ức thật lớn nhưng thay đổi là có th ể…
• … Chúng ta không thể chờ các nhà lãnh đạo của mình. Chúng ta phải
tập trung vào trách nhi ệm của chính chúng ta và cách mà chúng ta
có th ể tạo ra sự thay đổi.
• ... Tôi biết rằng thay đổi là có th ể, vì tôi đang thay đổi, vẫn tiếp tục tìm
ra những gì mà tôi nghĩ. Tôi vẫn quyết định cách mà tôi sống.
• Thách th ức thật lớn, nhưng nếu chúng ta chấp nhận trách nhi ệm cá
nhân và t ạo ra nh ững quy ết định bền vững, chúng ta s ẽ thắng
được thách th ức, và chúng ta s ẽ trở thành m ột phần của làn sóng
thay đổi tích c ực.
Không phải ai cũng có khả năng để đạt giải Nobel hay Fields,
nhưng ai cũng có thể sống để cuộc sống của mình có ý nghĩa
Đã và đang có nhi ều bạn tr ẻ quan tâm và th ực hi ện các ho ạt động ý ngh ĩa
…điểm mấy chốt của phát tri ển bền vững trong t ương lai đó là NHỮNG CON NGƯỜI BỀN VỮNG
Hãy đi ra khỏi Comfort Zone!
Đi theo s ố đôngAn toàn an ph ận
Tồn tạiNgại ng ần
VÙNG THOẢI MÁI
Nếu mình sai thì sao?Tầm tầmBiết rồi
Xem qua
Đừng như con ếch bị luộc
Be active citizens
Hãy là sự đổi thay
mà bạn mong mu ốn
từ cuộc sống
34
Trở thành m ột công dân tích c ực
Bàn chân l ớn để đi lại
Dang tay để kết nối, giúp đở
Mở mắt to để quan sát
Nói lên mong mu ốn, quan tâm
• Kết nối các tác nhân thay đổi, các nhóm và hoạt động
• Tạo ra đám đông tích cực - 1 thế hệ sẵn sàng thay đổi ý thức và hành động vì phát triển bền vững
Hãy trở thành s ự đổi thay mà bạn muốn thấy từ cuộc sống
Bàn chân l ớn để đi lại
Dang tay để kết nối, giúp đở
Mở mắt to để quan sát
Nói lên mong mu ốn, quan tâm
Giá tr ị
38
"Hành tinh này không c ần thêm nh ững ng ười "thành công".
Nó vật vã mong c ần thêm nh ững ng ười ki ến tạo bình an, những ng ười chữa lành, nh ững ng ười kể chuy ện, và nh ững người bi ết yêu th ương.
Nó cần những ng ười vui s ống ở nơi họ sống. Nó cần những ng ười có đủ can đảm và đạo đức để tham gia giúp th ế giới tháo g ỡ những khó kh ăn, giúp bi ến đổi thế giới thành m ột nơi có tình ng ười và có th ể cư ngụ được.
Những ph ẩm chất này có liên quan r ất ít đến định ngh ĩa "thành công" mà xã h ội đã đặt ra."
― David W. Orr, Ecological Literacy: Educating Our Children for a Sustainable World
Be active citizens
Be active citizens
Hãy là sự đổi thay
mà bạn mong mu ốn
từ cuộc sống
40Ngày mai bắt đầu từ hôm nay
Khi còn tr ẻ, tôi đã muốn thay đổi thế giới.
Rồi tôi thấy thật khó để thay đổi thế giới, nên tôi đã cố gắng thay đổi đất nước mình.
Rồi tôi thấy không thể thay đổi đất nước, tôi bắt đầu hướng tới thành ph ố mình.
Năm tháng qua đi, tôi cũng không thể thay đổi cả thành phố, nên tôi đã cố gắng thay đổi gia đình mình.
Và giờ đây, khi đã là một ông già, tôi nhận ra rằng nếu ngày xưa tôi thay đổi bản thân , thì tôi đã có thể ảnh hưởng tới cả gia đình . Gia đình tôi và tôi có thể ảnh hưởng tới cả thành ph ố. Và cả thành phố chúng tôi có thể thay đổi đất nước.
Phải, lẽ ra tôi đã có th ể thật sự thay đổi thế giới.41
Câu chuyện của người Việt trẻ chính là câu chuyện của đất nước. Vì tuổi trẻ không phải
là một tương lai xa xôi, mà chính là hiện thực của đất nước này..
• Đất nước cần vượt lên. Vì thế, với người Việt trẻ, một cuộc vượt lên chính mình là cần thiết. Khi còn mò mẫm trong sáng tối…, thì không còn cách nào khác là phải tự đốt đuốc cho mình, ph ải tự mình v ạch đường mà tiến bước.
• Sức trẻ là tài sản quý giá nhất mà mỗi người đang nắm giữ. Vậy thì đừng bỏ phí nó.
• Hãy sống.
Người Việt tr ẻ tự đốt đuốc mà đi• Hãy sáng t ạo.
• Hãy bay bổng .
• Hãy tò mò khám phá .
• Hãy cất bước dấn thân .
• Hãy tin vào b ản thân mình .
• Hãy vun đắp những khát v ọng lớn.
• Hãy xây dựng cho mình hình ảnh về một con ng ười tự do và m ột công dân .
• Vì không phải ai khác, mà chính người Việt trẻ mới là cứu tinh của đất nước.
Ngày mai bắt đầu từ hôm nay
BE CHANGE AGENTSHãy là sự đổi thay
mà bạn mong muốn từ cuộc sống
Việt Nam 8/2011