This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
ga mo cal ke ve bas? Respublica-sa gan, e. i. sa zo ga do eb ri vi siv rci sa gan, sa zo ga-
do eb ri vi saq mi sa gan. (...) qar Tve le bi,
`yve la Tav Ta vis Tvis~, sa zo ga do eb ri-
vi in te re se bi saT vis zur gSeq ce ul ni,
(...) _ sam xre Tu li mom xib vle lo biT da
gan Ti To e biT _ eb rZvi an di ne bas.
•qar Tul cno bi e re ba ze ru su li men-
ta li te tis gav le nis ma ga li Tia ga-
moT qma `xal xis mte ri~. ad re ru sul-
sab Wo Ta xe li suf le ba max rCob da yve-
la sfe ro Si: Tu nor ma lur eko no mi-
kur aqts Se vas ru leb di _ spe ku lants
me Zax da, Tu vi az rov neb di _ di si-
dents. ax la `xal xis~ cne ba `eriT~
Sec va les da igi ve Ta ma Si mi dis. me
rom mkiT xoT, es ru su li ter mi ne bia,
ase Ti ram qar Tul ma tra di ci am, qar-
Tul ma men ta li tet ma ar ico da. (...)
es ti pi u ri mos ko vu ri, le nin gra du-
li ste re o ti pia. sa i dan un da iyos is
xal xSi, ro me lic eb rZvis ru seTs? ai
ras niS navs, rom so ci a lur yo fa sac
Si na ga ni struq tu ra da Se u va li ka no-
ne bi aqvs. (...) sxva Tu ara fe ri, mar-
to zrdi lo bas an Wku as un da da e Sa la
Tbi li se le bis Tvis, io lad ekad re bi-
naT er Tma ne Ti saT vis `xal xis mtris~
epi Te ti. xan da xan, Tu Wkua ar ga dag-
var Cens, ur Ti er To bis im Tbi li sur ma
kri te ri u meb ma ma inc un da gviS ve los,
te rors rom ga uZ lo, 50-ian wle bam de
Se mor Ca da 60-ian wleb Si Cak vda. ram
Cak la? iman, rom yve la ni cal -cal ke
vzru nav diT in di vi du a lur ga dar-
Ce na ze da mov Sa leT sa mo qa la qo siv-
rce, _ ra sac in gli se le bi eZa xi an civic space. am moS lis fi zi ku ri me ta fo raa,
vTqvaT, Tbi li su ri sa dar ba zo e bi, sa-
dac vir Tag ve bi dar bi an, gar Se mo ki
mi li o nad Ri re bu li, mov li li bi ne-
bia.
•me vfiq rob, (...) in te li gen ci am ar
Se as ru la Ta vi si fun qcia da ro li,
ro me lic sru le biT ar mdgo ma re-
obs ima Si, rom gah ye fos kom par ti as
da amiT idi si den tos. mi si va lia da-
i na xos ga dag va re bis pro ce se bi er Si,
uT xras es xalxs, mo ux mos gan wmen dis
gzis ken. (...) qar Tvel ma in te li gen ci-
am ar ga mo i ye na bo lo xu Ti we li, ra-
Ta si mar Tle eT qva Ta vi si eri saT vis.
(...) imis ma giv rad, rom Seb rZo le bo-
da uk ve fex mo ki de bul mav ne Cve vebs
qar Tve li xal xi sas, _ yal bad ga ge bul
pat ri o tizms, Ca mor Ce ni lo bas, sa ku-
Tar Tav Si Sey va re bu lo bas, am par tav-
no bas, rwme nas, rom yve la ze kar ge bi,
Wkvi a ne bi da la ma ze bi varT da sxva
ara vin gvWir de ba (...), _ in te li gen cia
eTa ma Se bo da xal xis man ki er Cve vebs,
eTa ma Se bo da, nac vlad imi sa, rom Se-
es ru le bi na fun qcia, ro mel sac me-12
sa u ku nis qar Tul kul tu ra Si Ca e ya ra
sa fuZ ve li da ia kob go ge baS vil ma ga-
mo xa ta sit yve biT: `axa li qar Tve lis~
Seq mna, (...) qar Tve li sa, ro me lic Ta-
vi su fa li iq ne ba Tav ker Zo bi sa gan,
pro vin ci u li tra ba xi sa da po zi o ro-
bi sa gan. (...).
`axa li qar Tve lis~ idea _ es aris
erov nu li prin ci pis mi xed viT das-
truq tu re ba Cve ni Ta vi su fa li po-
li ti ku ri, sa me ur neo da kul tu ru li
cxov re bi sa. amis Tvis (...) qar Tvel ma
er ma jer un da yu rad Re biT Se xe dos
sa ku Tar Tavs sar ke Si, Ser cxves tra-
6
ba xis da usaq mu ro bis, Ta vi si mo nu ri
re aq ci e bi sa da ste re o ti pe bis, Ser-
cxves sa ku Ta ri mkvdre bis da da fiq-
rdes: vin vi ya vi me mTe li es wle bi?
ras va ke Teb di? vi si mje ro da? vis
miv yve bo di? (...) _ Se iZ ras sir cxvi li-
sa da ziz Ri sa gan, (...) da ma Sin mis Tvis
ga ix sne ba gza Ta vi suf le bi sa ken, asa-
Se ne be li Ta vi suf le bi sa ken, rad gan
mxo lod gan cdi li sir cxvi li dan da-
i ba de ba ener gia fe ris cva le bi sa. (...)
swo red ami to maa au ci le be li, vi Rac
yo vel dRe eub ne bo des Ta vis xalxs:
`mo i sur ve be la di? frTxi lad, ico-
de, esaa mo no ba~.
•Cvens wi na Se dgas nor ma lu ri sa-
xel mwi fos mSe neb lo bis au ci leb lo-
ba. Cven vsa ub robT sa mar Tleb riv sa-
xel mwi fo ze da ara ar se bu li sa xel-
mwi fos ga um jo be se ba ze. vsa ub robT
ima ze, rom dRe van de li sa xel mwi fos
sanac vlod un da aR dges nor ma lu ri
sa xel mwi fo. es Za li an mniS vne lo va ni
ele men tia Cve ni TviT ga ge bi saT vis.
Cvens wi na Sea amo ca na Se vi deT Ta-
na med ro ve sa zo ga do e ba Si anu mo der-
nis epo qa Si (axa li dro is is to ri is
mniS vne lo biT vxma rob am sit yvas).
msof li os erT na wil Si me-16-17 sa-
u ku ne eb Si mox da is, ra sac Se iZ le ba
da er qvas mo der niz mis re vo lu cia,
ro mlis dagvirgvineba iyo franguli
revolucia. mo der niz mis re vo lu ci-
is mTa va ri Si na ar sia _ Ta vi si Ta vis,
ro gorc ax lis, Sec no ba. Zve li niS-
navs ga re dan sa zo ga do e bis mar Tvas
tra di ci e biT. xo lo axa li niS navs (...)
Ta vi su fa li Sro mis fe no men ze dam ya-
re bul sa zo ga do e bas. Ta vi su fa li in-
di vi di Ta visi uf le be biT in di vi du a-
lu rad dgas Rmer Tis wi na Se, ara vi Ta-
ri ie rar qi u li Su a mav lo ba Rmer TTan
mas ar sWir de ba. es aris mo der ni. zog
qve ya na Si es re vo lu cia ar mox da. ar
mox da ru seT Si, sa qar Tve lo Si da bevr
sxva qve ya na Si, e. w. me sa me sam ya ro Si.
es re vo lu cia niS nav da sa mo qa la qo
sa zo ga do e bis war mo So bas. sa xel mwi-
fo sa mo qa la qo sa zo ga do e bis mxo lod
er Ti na wi lia. sa xel mwi fo da sa zo ga-
do e ba ar em Txve vi an er Tma neTs. (...)
Cve ni sa xel mwi fo ar aris sa zo ga do-
e bis or ga no. mar qsiz mSi mo qa la qe o-
bis fe no me ni ar ar se bobs. mar qsi... am
fe no mens xe dav da mxo lod ker Zo sa-
kuT re bis kuT xi dan. ker Zo sa kuT re ba
mas eC ve ne bo da yve la na i ri si ke Ti sa
da bed ni e re bis mtrad. Ta na med ro ve
anu mo der nis ada mi a ni mar qsiz mi saT-
vis ga u ge ba ri an mi u Re be lia. mar qsiz-
mma da le ni nis mi er gan vi Ta re bul ma
ne Ca e vur ma struq tu ram sik vdi li Se-
mo i ta na Cvens sam ya ro Si. am ga ge biT
Cven mkvda ri varT. 1917 wels ru seT-
Si mox da ko leq ti u ri TviT mkvle lo ba
sa zo ga do e bi sa da sa xel mwi fo si (1921
wels igi ve mo ax di nes Cven Ta nac). rac
mas Sem deg da iw yo, aris si coc xle sik-
vdi lis me re, aC rdi le bis si coc xle.
•Cve ni is to ri u li amo ca na, mo va le o ba
da da niS nu le baa, xe li suf le ba ga mo-
vi des ago ra ze da war mog vid ges Ta vi si
sa xiT. (...) ase ve sa ku Ta ri sa xiT un da
war mog vid ges eri, erov nu li prob le ma.
es iq neba di di na bi ji ci vi li za ci i sa-
ken, mo qa la qe ob ri vi sa xel mwi fo sa ken,
sim did ris ken, gan vi Ta re bis ken, erov-
nu li prob le me bis ga daw yve tis ken.
(...) mo diT, Cav wvdeT im uxi lav Za-
febs, rom le bic msof lio bed Tan gva-
kav Si rebs. Cve ni be di swo red iqi dan
mo va.
ra ni viq ne biT? Cve ni be dis aq ti u ri
Se moq med ni? ma Sin Cve ni be di msof lio
Car Co Si ga daw yde ba; Tu dav rCe biT pa-
si ur su bi eq tad, ro mel sac be di ise
da e ce ma, ro gorc agu ri ece ma Tav Si
ada mi ans?
ar gav qreT msof li os am uka nas-
knel ga Ri me ba Si...
7poezia
nayvala
honaSvili
mxatvris oTaxi
mxiblavda Seni jado-funjis aTasi feri,
veli _ soveli, cis Tavanze mzis Semodgoma,
da erT tiloze weliwadis idga oTxi dro,
aRar maxsovda arc zafxuli, arc Semodgoma.
mcioda da mzes mixatavdi elamTvalebas,
mwyuroda, wyaros naxatidan masmevdi peSviT,
Sen iyav yvelgan, yvela ferSi, yvela bgeraSi,
migurgurebdi daxatuli sizmrebiT SeSlils.
msurda gaqceva gaqvavebul uRranebidan,
mojadoebul wreSi mbrunavs ucxo xma mesma,
SevifrTxiale galiidan TavdaRweulma,
magram daxatul cas Sevaskdi, frTebi damemsxvra.
ros Semoqmedma gadaReba zeca cremlisfrad,
CamoiRvenTa varskvlavebis qorakandeli,
mziTvis sarkidan sevdiani qali mimzerda,
naxatidan ki moRimari da udardeli.
es me var, davar...
mas sibrZnisa saswavleblad
TviT mefeman misca Svili.
SoTa rusTaveli
saxelad mqvia me davar!
didi xelmwifis da var.
visTvis gulqva da zviadi,
visTvis me sibrZnis zRva var
da uTenaro sofelSi
8 poezia
mrume janRiviT daval,
ar momasvena codvebma,
mdia nadiris geSiT,
samoTxis kars vin gamiRebs
usiyvarulod SeSlils?
SevrCi jojoxeTs, jojo xes
cremlebs vapkureb peSviT.
aq mze ar mzeobs, ukuneTs
gahkveTavs mTvaris eSvi,
dgas CemSi didi tkivili,
viT miwis Zala xeSi,
me sibrZnis yvela wigns gavcvli
mijnurTa siSlegeSi.
maxsovs xelmwifis muqara,
aqac Camesmis is xma,
qajebma vera damakles,
gamwira Cemma sisxlma,
usiyvarulod sibrZnis xe
ra mware nayofs isxams.
gana sul aseTi viyav,
viT naavdrali zeca,
erT dros mec viyav mzis swori,
mec gazafxuli mecva.
cru da muxTalma sofelma
male micvala saxe,
damcina wera-mweralma _
qajebTan meinaxem,
feradi WiWnaurebi
skivrebSi gadavnaxe,
sul wyevla-cremliT davkemse
Rame _ qvrivTaTvis maxe.
guli hgavs gamskdar broweuls,
wamiT damadeT xeli,
me ra brali maqvs, sofeli
iyo avisa mqneli.
wigns SevrCi gaxsnil Wrilobad,
rogorc Rawvs cremli, sveli.
es me var davar, mefis da,
erT dros brZeni da qveli.
9mayvala gonaSvili
aRmaSenebeli _ iverTa dideba
mxolod pirjvris wera rodia uflis rwmena,
mxolod SeZaxili gmiroba rodia.
dgebian suleTidan SemkrTali mamebi
da RamiT areul sizmrebSi modian.
rodesac wyalic ki wamiT CaiZinebs
da caze oboli varskvlavi brwyindeba,
vin micqers mTvaridan, wminda giorgia
Tu aRmaSenebeli, iverTa dideba.
`vaSene, angrieT, vamtkice sazRvrebi,
dRes Cemi mamulis simcire maSinebs,
qarTvelno, mouxmeT Wkuas da gonebas
ufals nu iviwyebT, vaSiners~.
me ki im bindbundSic Tvalebs ver vusworeb,
var SiSnaWami da uWmeli,
miwidan zecamde ra xelma azidos
eWvebiT dabzaruli WurWeli?
Tvalno, ra ar naxeT, rogor ar damevseT,
ra Zala gqoniaT, Tvalebo,
moZmesTan moSuRleno, oqrosTan moSurneno,
mterTan mimndobno da mxdalebo.
sanamdis, sanamdis, sanamdis, sanamdis?
sanamdis, Zmano da mamano,
Cemo satkivaro, Cemo saficaro,
Cemo darRveulo samano.
Wriloba gaxsnila da gvelis ambori
ar mSvelis wamlad da malamod.
unda sxiviT gqsovo, unda cremliT gkemso,
Cemo dafleTilo alamo.
sanamdis, sanamdis, sanamdis, sanamdis?
sanamdis, dano da dedano,
ar Tqvas ukeTurma, SexedeT, qarTvelni
mxolod satiralSi sxedano!
sanamdis vaxaroT Cvens baRSi ekali,
mtris karze _ vardi da pirimze?
ra vuTxra Cems Svilebs, ra TvaliT Sevxedo?
an mkvdrebTan ra piriT mivide?
udedod zecisken gzas ver gaigneben
budes SerCenili bartyebi,
xidi varT namyodan momavlis napiramde,
vai Cven, Tu erTxel CavtydebiT!
es _ mtkvari dudunebs Tu kvnesis daviTi?
`dRes Cemi mamulis simcire maSinebs,
qarTvelno, mouxmeT Wkuas da gonebas,
ufals nu iviwyebT, vaSiners~.
10 poezia
mojadoebul wreSi
gaTiTokacda samyaro,
cis nacvlad vumzerT ekrans
da maRviZara saaTi
rekavs, amaod rekavs.
es ra ZilquSi Segvyria,
veRar vfxizldebiT, vera
Zil-buranidan damfrTxalebs
saiT gagveqca mzera?
sasaxlis karTan misulebs
Segvagebeben xarxars
da, Tuki viZalisZaleT,
gadmogvigdeben saxravs.
saxravs da saxres Cveuli
erT dros rCeuli eri
sxvis nasufralze acekvda,
sxvis musikaze mReris.
mec ase xelebgaSlili
Turme satanas veZme,
xan maZRar mamebs vapureb,
xan uZReb Svilebs veZeb.
mec Svili var da mSobeli,
mec daminaxeT, gvedriT,
var wuTisoflis wignidan
amoxeuli gverdi.
ar minda me sxva samSoblo,
me sxva samoTxe ar msurs,
vzivar dabzarul kedlebTan,
awmyos vawebeb warsuls.
nu damiviwyeb, ufalo,
nu momarideb saxes,
mifrialeben mavanni
fuliT moxveWil saxels.
`ravqnisa koSkTan~ daqanculs
mRvrie fiqrebi SemSlis,
sanamdis unda viaro
mojadoebul wreSi?
11mayvala gonaSvili
•gadaveCvie fiqrian fiqrebs,
sizmrian sizmrebs gadaveCvie,
rogor mindoda, yofiT daRlili
sizmrebSi mainc gadamerCine.
ver aitace xelSi balRiviT
azri rCeuli umravlesobis,
ver migiTvisa mamrmac nekniviT
da axla TvalSi eklad esobi.
eklad esobi, eklad esobi,
brbo mZvinvarea, ar Cans ieso.
vin etyvis wyaros _ Seni daSroba
Seni siuxviT gapatieso.
mec movimarjve talaxis gunda,
mec brbo momZaxis _ `Caqole, midi!~
xelebi ukve ar aris Cemi,
Tvalebzec ukve mawveba bindi.
maxsovs umweo Seni Rimili.
gaxsovs? me Tavi movimZinare...
da axla sarkes ise Cavcqeri,
rogorc gvalvisgan damSral mdinares.
12 proza
hiorgi
tosiaSvili
cecxli Ca nel da Tva leb Si, Ca iR-
vel fa. na ca ri aqvs miy ri li mze ras,
sad Raa cec xlo va ni Tva le bi, mkve-
sa vi ro ana Teb da, wyvdi ads ro fan-
tav da, Cu Run sib ne le Si gak rTe bo da
xol me da ir gvliv Si Si isad gu reb da.
Si Si da Zrwo la... cec xlo van mze ras-
Tan mar cxde bo da Ra me. Ca i fer fla...
Ra mem ga i mar jva Tva leb ze. Ra miT ki
ara, dRi si Tac ve Rar Wris, Tan da-
Tan bin di epa re ba. sxe u lic da Za bun-
da. si be re Cad ga sxe ul Si. mo i ka la Ta
am oxer ma. mo ka la Te bac aris da mo-
ka la Te bac. sne u le ba mo i ka la Tebs
da me re mi dis isev. es ara, ise Caj da,
was vlas aRar api rebs. mi si sa mu da mo
ad gi li yo fi la. nel-ne la Wams, ZiZ-
gnis sxe uls, ro gorc me vZiZ gni di,
al ma si viT kbi le biT, sis xlda de nil
msxverpls, gav fat rav di da vZiZ gni di,
pi ri ro mo lun gu li mqon da sis xliT,
sis xliT mo sar glul la Seb ze Tbil-
Tbi li xor cis or Tqli as di o da. ma-
Sin ras war mo vid gen di, ro mgel sac
vi Ra ca da uw yeb da erT dros ZiZ gnas
da Rrnas, Tan ise, wi na aR mde go bis ga-
we vis Ta vic ro ar meq ne bo da. ras war-
mo vid gen di?! ai, Tur me ra yo fi la es
Ce mi wu Ti so fe li. mge li ro mge lia,
mgel sac Ta vi si sa wuT ro aqvs. mgel-
sac Ca saf re bia is ar se ba, si be res
ro eZa xi an, ro mel sac Se uZ lia mge li
_ es da un do be li da sa za re li cxo-
ve li _ sab ra lo ar se bad ga da aq ci os
da Tu ra tom, amas bo los ga i gebT.
nam dvi li mge li me ki ara, si be re yo-
fi la, nam dvi li xvra, me ro me go na,
mgel ma icis-meT qi, si be res scod nia.
usis xlod gWams, na Wer-na Wer gac lis
xorcs, ise, ro sis xli ar ga mos dis.
_ au u uu, _ ar ga mom dis da mom ka li
Tu gin da. mglis ymu ils aRar hgavs.
is xma sisxls uyi nav da coc xal ar se-
bas Zar Rveb Si. mglis xmis ga go ne ba ze,
aJ rJo lebT, akan ka lebT. Tan sa i dan
sad is mis, mTebs swvde ba mTva res Tan
drun Ca we u li mta ceb lis sa Si ne li
bge re bi. es aris mris xa ne bac, es aris
wu xi lic, es aris sa ku Ta ri ube du re-
bis xmac da es aris say ve du ric bu ne-
bis mi marT. sad gi na xavs, mzes Seh ymu-
o des mge li. mzes verc enax ve ba, mzis
da nax va ze akan ka lebs, mze sik vdi lis
mte ria, mze xo si coc xlis san Tlad
aan To gam Cen ma. mge li?!. mge li uf-
ro sik vdil Tan aris ax los da ami-
tom Seh ymu is mTva res. mTva re TiT qo
mkvdar Ta mna To bia. mgels mTva re uf-
ro ugebs.
_ au u uu, xom giT xa ri ar ga mom dis-
ra vuTxra adamianebs?!
13giorgi sosiaSvili
meT qi. aha, av xe dav mTva res, mag ram ra
ga mo va, mTva rec me pa re ba, ne la, ne la
mi dis, mi cu ravs. im kor tox mo SiS vle-
bul mTa ze ga da va da Ca i ma le ba. be-
be ri mge li mTva re sac ar sWir de ba.
er Ti wa mi Tac ar ga Cer de ba Ra mis mna-
To bi, Ta nag rZno bis sxi vic ki ena ne-
ba. ras izam, cxov re ba ase Tia. mglu ri
ka no ne bi aqvs, mglu ri, anu Cve ne bu ri.
vin un da ga am tyu no?! ra gag va Ci na ase-
Ti am da loc vil ma _ ase Ti sa zar le-
bi, ase Ti sa Zag le bi. ro go ri ga moT qma
aRar ga mo i go na Cven ze kac Ta mod gmam:
mglis Tva le biT mi yu reb, mglu ri ka-
no ne bi, ra mge li viT me ci... si xar be,
si sas ti ke, da un dob lo ba.
coc xal Ta gan er Ti ase Ti sa xe o ba
xo sWir de bo da qve ya nas da Cven gag-
va Ci na.
mux li... sad Raa is mux li, erT Ra-
me Si ro cxra mTas ga da ma ta reb da.
dav di var da, vai, im si a ruls,
Zvlebs sul Wa xa-Wu xi ga aqvs. mglis
mux li aRar maqvs, dav Za bun di.
gu Sin ga dav wyvi te aqeT wa mos vla.
mgels mar to mux li da ynos va ar aqvs
gam Zaf re bu li, arc Si na ga ni xma da ak-
lo gam Cen ma. TiT qo zed mets ara vin
me ub ne bo da, cxov rob da xro va Ta-
vis Tvis, moh qon daT na dav li da mos-
di o daT Cxu bi, er Tma neTs kben dnen,
sisxls aden dnen, me re isev rig de bod-
nen. kuT xe Si vi we qi da, ro ca xor cis
na ta ma li aRar dar Ce bo da da Ce mi ga-
mo bey vi li Ta nax ro ve le bi mi yuC de-
bod nen, Zvlebs da vuw yeb di Rrnas am
mo fam fa le bu li kbi le biT. be bers ra
di di da pu re ba un da, Zvlis lok vi Tac
ki gu li meR le ba.
gu Sin ga dav wyvi te-meT qi, wa mos-
vlas vgu lis xmob. mSi e ri vi we qi ga-
moq va bu lis kuT xe Si. Ta nax ro ve le bi
ga reT ga i lal nen. mgels Ra me Sin ra
ga a Ce rebs, mag ram si be res da ud ges
Tva li. sad Ra maqvs na di ro bis Ta vi.
miv lu le Tva le bi da wa ve di fiq reb-
Si, vix se neb di si Wa bu kis wlebs. ram-
de ni fa ra da mi wi o ke bia. me re ro go ri
da ce ma vi co di. mglis mux lic aris
da mglis mux lic, mag ram... sul sxva
vi ya vi, sa nam kver na qis mTa ze cxvris
fa ris mo da ra je na ga ze bi gons mo-
e ge bod nen, me Ce mi saq me ga ke Te bu li
mqon da. mom dev dnen gul de da li ZaR-
le bi da Tan fe xe bi ukan rCe bo daT,
pat ro ne bis da sa na xad uf ro mom dev-
dnen, vid re Su ris sa Zi eb lad.
mTva re ga da vi da da sa Ti Ta od wa mo-
cen ca ver cxlis fe ri sxi ve bi. wyvdi a-
di Ca mow va. sib ne le TiT qo me si a mov na.
So ri dan is mo da Ce mi mSi e ri me gob-
re bis ymu i li. mTva res Ses Ci od nen Sim-
Sils. Zil ma wa mar Tva Ta vi. mgel sac
aqvs Ta vi si mglu ri siz mre bi. ram de ni
xa ni me Zi na, ar vi ci, uc bad ra Ra ca Za-
lam wa mo mag do. Zliv sZli vo biT av wie
be be ri ta ni. it yo di ro kai na ce mi ao.
Tav ze na ca ra wa mom dgo mo da, xro vis
gar dac vi li be la dis uf ro si Svi li.
cec xlo va ni Tva le biT mom Ce re bo da.
_ ra xde ba-meT qi, _ Zil gam frTxa-
li xmiT vkiT xe.
mi yu ra, mi yu ra da was vla da a pi ra.
_ ra mox da-meT qi.
me da ma ma mi si me gob re bi vi ya viT.
Cems xel Si ga i zar da. ram den jer da-
mi pu re bia. kur dRlis xor cze myav da
ga wuw ke bu li.
_ ara fe ri, ara fe rio, _ Ta vi Ca qin-
dra.
mSi e ri Can da. mTe li Ra me ewan wa la,
mag ram ve ra fe ri mo e xel Te bi na.
miv xvdi, rac xde bo da. mgels ra un-
da mos Txo vo. mglis Tvis Sim Si li yve-
la fer ze maR la dgas. ma mis me go ba ri
ki ara... vi co di, ro SeW ma da mi pi ra.
mo i wan wa la tye-Rre, ve ra fers ga da-
aw yda da me re ga ax sen da, ro kver na qis
ga moq va bul Si be be ri mge li egu le-
boda. mag ma ma ZaR lma Ce mi SeW ma mo in-
do ma. mi yu ra, mi yu ra da am dros ga-
mo meR vi Za. ra tom gat ri al da, ra tom
14 proza
ar me ca da ar ga mom Rad ra ye li?!
Se ve co de?! _ ara!
bav Svo ba Si Ce mi ga we u li ama gi ga ax-
sen da?! _ ara!
aba, ra tom ar Sem Wa ma?! me mgo ni,
Se e Sin da. be be ri ki var, mag ram vi Ra-
ce bis Se Si ne ba ki dev Se miZ lia. zo gi-
erTs mglis ta ni da Tva le bi ki aqvs,
mag ram yur cqvi tas gu li ux tis sa gu-
le Si.
ga Te ne bas aRar da ve lo de. od nav
iyo mtre dis fe ri Se mo pa ru li, jer
isev wyvdi a di efi na kver na qis mTag re-
xils. dab lob Si da veS vi.
ga gik vir de baT da...
ga gik vir de baT, aba, maS ra iq ne ba.
mge li var da... ada mi a neb Tan mis vla
ga dav wyvi te. al baT, es iq ne ba Ce mi
mglu ri aR sa re ba.
mi val da vet yvi, ro aRar min da
mglo ba. mom wyin da tye-Rre, mom wyin-
da mTva res Tan mij nu ro ba, mom wyin-
da sib ne li sa da sik vdi lis sam ya ro Si
yof na. vi ci, di di xa ni ve Rar gav Zleb
da ar min da isev Ce mi a ne bis luk ma gav-
xde. umow ya lod gag li jon Ce mi be be-
ri sxe u li Cem ma gaz rdi leb ma. me mgo-
ni, da vas wa ri.
Se iZ le ba Sed ge ni lic hqon daT Ce-
mi ga da na wi le bis geg ma. ga mox ru li
Zvle bi Ra dav rCe bo di. Cve ni mod gmis
da u Zi ne bel mter Tan _ ada mi an Tan _
var Cie was vla, vid re Ce mi gaz rdi li
lek ve bis we ra gav xde bo di.
Tan da Tan da me wia ap ri lis di la.
co ta Se vis ve ne. wi na dRes ew vi ma. gu-
bes amov ka ri ena, ye li ga vis ve le.
dRis Suq ze muS ta ri viT Se vaT va li e-
re Ce mi si be ris luk mad qce u li sxe u-
li, Zvle bi meT vle bo da, ta ni ga qu cu-
li mqon da, usa xu ri bew vi mcvi o da da
alag-alag fTi le bi viT me ki da.
gza gan vag rZe.
ra vuT xra ada mi a nebs?!
ro gor Sev xvde, ro gor Sev xe do
Tva leb Si, ra da vu Sa ve?!
ra Ra un da da vu Sa vo, mge li var.
romc ara fe ri Ca ge di nos, romc
ara fe ri ga ge fu We bi nos, ma inc dam na-
Sa ve xar... mge li xar... mge li. ga i ge?..
gin da ex la ucod vel kra vad ga da-
iq ce?!
da ba de bin da ve das ji li xar, kra vad
ro da ba de bu li ya vi ar job da? ro me-
li me taZ ris ezo Si da gab Rav leb dnen,
qvab Si ox Si vars aa den dnen Sens qor fa
xorcs, fe xeb sa da Tavs (Ri ad dar Ce-
ni li Tva le biT) sad Rac miy rid nen da
Rre o bis me re ro me li Rac upat ro no
ZaR li aiT rev da.
ar vi ci, ar vi ci.
ZaR li ro yo fi li ya vi, ar gi fiq-
ria? mTe li cxov re ba sa ye lo geq ne bo-
da Seb mu li da ada mi a ne bis sam sa xur Si
un da gef xiz la, Ra me e bi ge da ra ja.
ar vi ci, ar vi ci...
isev mglo ba da Ta vi su fa li cxov-
re ba job da?! ga aC nia, ras eZa xi Ta vi-
suf le bas. ro ca da be re buls da da Ca-
Ca na ke buls Se ni ga moz rdi li mge lu-
ke bi Se gax ra mu ne ben, eg Ta vi suf le-
baa? Sim Si li Ta vi suf le baa?
ar vi ci... am de ni ro vi co de, mge li
ki ara, fi lo so fo si viq ne bo di.
miv di var las la siT.
ada mi a ne bo, ro ma pa ti oT mglo ba
ar Se iZ le ba?!
xels avi Reb mglo ba ze, ZaR lad ga-
da viq ce vi, sa ye lo Se ma biT da Za li an
ma le da gim tki cebT, ro mec Se miZ lia
er Tgu li sam sa xu ri.
ar da mi je re ben. mec ro vi yo ad ma-
i a ni, ar da vi je reb di.
qa la qi ga moC nda. di la Cem Tan er-
Tad um zer da qa laqs. gu li ve Rar as-
wrebs ce mas. si naT les da mzes ga vur-
bo di yo vel Tvis. dRe ma Si neb da. ada-
mi an Ta da nax va ze me Win Wre bo da sxe u-
li.
Cem dab la qa la qia. ada mi a ne bi mi-
di-mo di an. ne ta Tu aqac Wa men er Tma-
neTs. ara mgo nia, ada mi a ni ada mi a nia
15
da mge li mge lia. iq neb iqac aris ase-
Ti ra Ra ce bi, ma gas ro gor ga vi geb.
mglad ga ma Ci ne da mglis cxov re-
biT mac xov re, ufa lo. ma inc mad lo-
be li var, mglu ri wu Ti so fe li xom
ma inc maC ve ne, mad lo bis me ti ra meT-
qmis. sa xa re bas Cven Tav ze Se iZ le ba
tyu i la kiT xu lo ben, mag ram si be re Si,
ro ca yur Tan gvid gas sik vdi li, gam-
Ce ni Cvenc gvax sen de ba.
be be ri mux le bi mi kan ka lebs, mag-
ram ma inc un da wa vi de. ga mag rdi, Ce mo
Ta vo. min da da vas ru lo Ce mi mglo ba
da mgel Tan Sex ved ris Si Si ga vu fan to
ada mi a nebs.
• _ Se xe deT! Se xe deT! _ ga Ce re bas Tan
akiv lda Su ax nis qa li.
_ mge li, mge lio... va i me, _ ke dels
aek ra fer wa su li man di lo sa ni, qol-
ga xe li dan ga u var da, mRvrie gu be Si
Ca var da nac ris fe ri qol ga. iq ve sa mi-
o de mgzav ri id ga. er Ti ma ma ka ci, er-
Tic oc da aT wlam de qa li da er Tic
oci o de wlis Wa bu ki.
ga Ce re bis win las la siT ga i a ra wvi-
ma Si ga wu wul ma, tan ga qu cul ma bo lo-
pa ras kev mom dgar ma cxo vel ma.
ver ije re ben, uyu re ben da ver ije-
re ben _ ra un da mgels Sua qa laq Si?!
_ Za li an ki hgavs ise, _ fiq robs
oc da a Ti o de wlis fex mZi me qa li.
_ mge li, mge li... _ isev but bu tebs
Su ax nis fer da kar gu li man di lo sa ni.
_ ar aris qal ba to no mge li, ma wan-
wa la ZaR lia, nu ge Si nia, _ da am Svi da
kac ma.
_ kai, de da.
_ wa vi da, aq mgels ra un da, _ fex-
mZi me qal ma Can Ti dan po li e Ti le nis
boT li amo aZ vri na da wya li mos va.
_ mge li ara, Ro ri! _ga e ci na biWs.
mik ro av to bu sic Ca mod ga...
tro tu ar ze Sed ga qol gi a ni xal xi
da xels iS vers gzis ken.
be be ri mge li mi uy ve ba as fal ti an
gzas. grZnobs, ro ara qa Ti ga mo e lia.
un da, ro ga Cer des da Tva leb Si Se xe-
dos ada mi a nebs. aRar min da mglo ba...
ara fers ger CiT, da mi je reT. an ra
Se miZ lia, Wa mis Ta vi aRar maqvs. fex-
da fex mom devs mgle bis mi qel-gab ri e-
li. daT vli lia wu Te bi, vgrZnob, ro
mTva res ve Ra ra so des da ve la pa ra ke bi,
ve Ra ra so des Sev ymuv leb.
qa laq Si un da da vam Tav ro cxov re-
ba. gu li ase mig rZnobs. tye-Rre, bne-
li Ra me e bi, mTva res Tan sa ub re bi, ga-
u Ta ve be li Sim Si li, mTa-mTa wan wa li,
Ta vis ga ta na xro va Si... qa laq Si dam-
Tav rde ba... ada mi a neb Tan, maT Tval-
win.
_ ee, Se xe de!..
_ mge lia, mge li, na xe!..
TiT qo moZ ra o ba Sew yda.
_ mge li ki ara yva vi! ZaR lia!
_ ma wan wa la ZaR leb ma wa i Res qa la-
qi. gu Si nac bav Svi dak bi nes Cems Tval-
win. Tav Se sa fa ri au Se nes, cxo vel Ta
uf le bebs ica ven... ga e ca leT...
_ ra ZaR li, mgel sa da ZaRls ver
ar CevT?!
gzi dan ga da ux via da kor puss mi a-
Su ra. ax la iq at yda vai-uS ve le be li.
be be ri mglis da nax vam aa cax ca xa
kor pu si.
Sed ga, suls ve Rar iT qvam da. or
fex ze Ca moj da da xuT sar Tu li an Tan
saxls axe da. aiv ne bi dan das cqe rod nen
Se Si ne bu li da gak vir ve bu li sa xe e bi.
me ara fe ri da mi Sa ve bia Tqven Tvis,
ara fe ri... ub ra lod mge li var, sul
es aris, mo ve di imi saT vis, ro ax lo-
dan da me na xeT da Ce mi mglo ba mo me-
bo di Se bi na. vi co di, ro amas ver Sev-
Zleb di, mag ram Ce mi ga moz rdi li lek-
ve bis luk mad qce vas, aq mos vla var-
Cie, im ar se beb Tan, vi sac Ce mi mod gmis
da u Zi ne bel mtre bad gTvli diT.
po li ci is man qa na Se mo var da kor-
pu sis ezo Si.
giorgi sosiaSvili
16
axal gaz rda wes ri gis dam cve le bi
gad mox tnen TeT ri man qa ni dan. man qa-
nis Su qu ra ze lur ji da wi Te li fe-
ris na Tu re bi cim ci meb da Tva lis mom-
Wre lad.
_ ZaR lia Tu mge li? _ ikiT xa im po-
li ci el ma, ro me lic sa Wes Tan ij da da
pis to le ti amo i Ro.
_ mge lia, _ Tqva me o rem, _ naR dad
mge lia.
cec xlCam qra li, miR vel fi li mze-
riT um zer da po li ci e lebs. xe dav da,
ro gor da u miz na tan ma Ral ma pis to-
le ti. wa mod go ma aRar uc dia, mo eC-
ve na, ro sib ne le Ca mow va qa laq Si da
Rrub le bi dan mTva rem ga mo aW yi ta.
gas ro lis xma ga is ma...
me re yve la fe ri wa i Sa la da mar Tla
da Ram da.
_ au u uu, _ kver na qis mTag re xil-
ze wi Te li kldis ga moq va bul Si be be-
ri mglis sik vdi li ig rZno dam Se ul ma
xro vam.
da ba de ba _ es me o red...
aqe dan ra Rac na i rad Cans yve la fe-
ri...
sxe ul Si TiT qo cxe li la va iR-
vre ba da wiT lad mo el va re mfer fla-
vi la viT mev se ba Zar Rve bi. it yvi, ro
sis xlis ma giv rad mi wis gu li dan amo-
su li ma siT ga viv se. ge go ne ba, Sig ni-
dan viw vi. gul-mu ce li mi duRs. nel-
ne la vu ax lov de bi ta Zars, sxe u li
miT rTis, TiT qo mux le bi mek ve Te ba,
mag ram vfiq rob ji u tad: un da miv-
for Txde, rac ar un da da me mar Tos,
un da mi vi de... Cems Tavs, Cems sxe uls
ga mar jve bis yi Ji nas vcem. ise Ti Seg-
rZne ba maqvs, TiT qos dav to ve oT xa-
Te ul mo ke ci li xor cis ma sa da sa-
i dan Rac vak vir de bi, aw uk ve yo fil
Cems Tavs. yo fi li `me~, ro me lic sa-
co da vad atu zu la mac xov ris aR dgo-
mis taZ ris ka rib Wes Tan, dgas eg re,
mxreb Ca moy ri li, uZ Reb Svil ze ki dev
ua re sad ga sa co da ve bu li sa xiT da
it yvi an ex la da u Za xe ben, an ex la. ai,
sul co tac da ga nix vne ba ve e ba
ka ri, ga mo va kuS ti er sa xi a ni an-
ge lo zi da mi mar Tavs im bge re-
biT, mxo lod sa su fe vel Si ro
es miT. es bge re bi mi wi er sam ya-
ro Si mxo lod Rmer TSe mo si li
ada mi a ne bis yurs swvde ba.
uyu rebs am ga sa co da ve bul
kacs, ro mel sac Tva li mos Wra
an ge lo zis sa mo sis sis pe ta kem.
un da, Cin wag vri li mze riT od-
nav ma inc Se aT va li e ros es sa-
o ca ri, bed ni e ri ar se ba, ro me-
lic yo vel dRe xe davs ufals,
mag ram ver um zers, eSi nia. me
ki, ro gorc Ca sa Zi rad gan wi ru-
li, ga le qe bu li tal Re bis gan
mi le wi li xo mal di dan gaq ce u-
li vir Txa, ise ga mo ve qe ci Cems
sxe uls da TiT qo sam Svi do bos
vi yo, aqe dan vum zer de mis ube-
proza
17
du re bas, mis bo lo wu Tebs. ge go ne-
ba, ami si na wi li ar vi ya vi, ge go ne ba,
im xor cis ma sa Si ar vic xov re mTe li
or mo ci we li... or mo ci, or mo ci, or-
mo ci.
or mo ci jer ar Ses ru le bia, Tum ca
ram de ni aSo rebs, ram de ni dRe da ram-
de ni Ra me, ram de ni Wo tis da kiv le ba,
ram de ni mam lis yi vi li.
is fiq robs, an ge lozs iq neb gu-
li mo ul bes da Ce mi sa co da vi sa xis
da nax va ze gu la Cu ye bul ma miT xras
_ Se mo di, Se mo di da di di xnis una-
xa vi na Te sa vi viT mi mi Ro so. an ge lo-
zebs na Te sa ve bi ar hyavT. an ge lo ze bi
xom ada mi a ne bi ar ari an da arc gu li
uCuy de baT cod vis gro va Ta xil va ze.
_ Se mo di! _ el vam TiT qo ia ta ga ni-
viT Ca mo se ra aqa-iq Rrube l Se mog le-
ji li ca.
_ Se mo di-meT qi.
ra xma aqvs. TiT qo tvi nis xve u le-
bi er Tma neTs das cil da. cis grgvin va
dar bis tvi nis aTar Tul la bi rin Teb-
Si. ga i Sa la tvi ni, ne kis sim sxo TeT ri
To ki viT da i Sa la. To kad ga daq ce ul
sa ku Tar tvins um zers uZ Reb Svil ze
ua re si da nat robs: ne ta vi Se iZ le bo-
des, am tvi nis To kiT aq ve, sad Rac ax-
lo-max lo, iu da sa viT Ca mo ve ki doo.
_ eg tvi nia, sa dac iba de bo da cod-
ve bi. isev ga is ma is bge re bi, mxo lod
an sa su fe vel Si an mi wi er cxov re ba-
Si myof Rmer TSe mo sil ada mi a nebs ro
es miT.
axed va sca da.
Ta vi ver as wia. TiT qo ni ka pi mkerds
da xor ce bo da. ase Ti da xor ce bu li ni-
ka piT ro mev lo, _ Cem Tvis ga vi fiq re.
da kuS tu li be ri ka ci viT ga dad ga
na bi je bi, TiT qo bor ki le bi edo fe-
xeb ze.
Se di o da da, vai, im Ses vlas.
me isev dav brun di gem ze, anu Cems
sxe ul Si da, ro ca aR mo va Ci ne, ro vir-
Txa ar vi ya vi da ge mis kun Wu leb Si Se-
xiz nul mRrRne leb Tan ar vcxov rob-
di, TiT qo ga mi xarda. `xo mal di~ mTe-
li iyo. zRva ar bo boq rob da, mag ram
miv xvdi, ra ki ase Ti ram gaC nda Cems
war mo sax va Si, gam ke Te be li vi ya vi da
erT mSve ni er dRes Se iZ le ba mar Tla
So ri dan mem zi ra Ce mi ube du re bis-
Tvis. ro gor, ra na i rad?! arc ge mi dan
gaq ce ul vir Txas da ad ge bo da uke Te-
si dRe. isic mo tor tma ne zRvis we ra
gax de bo da, mag ram ada mi a ni yvel gan
ga dar Ce nas es wraf vis _ cxad Si, siz-
mar Si, fiq rSi, war mo sax vSi. swo red es
swraf vaa mi si mTa va ri si sus te, mi si
ubad ru ko bis da usu su ro bis mam xi le-
be li. ga dar Ce na ro ca gin da, ese igi
geb rZvi an! sik vdils si coc xle un-
da da u pi ris pi ro. er Ti eS ma ki, me o re
ufa li _ er Tic Sen Sia da me o rec. ga-
mo dis, ro sa ku Tar Tavs eb rZvi. ga-
dar Ce na gin da, ga dar Ce na sa ku Ta ri
Ta vis gan.
sa ku Ta ri Ta vis gan ga da mar Ci ne,
ufa lo!
uxe i ro sit yvebs loc va sa viT vbut-
bu teb, vu ax lov de bi WiS kars. an ge lo-
zi ar Cans. qed mox ri li mloc ve le bi
ta Zar Si Se di an.
TiT qo Sig ni dan viw vi.
er Tma neT Si ib lan de ba sce ne bi.
svi mon kvi ri nels xe li dan sta ce-
ben jvars da uc bad aR mar Ta ven. go-
ra kis kldo van ad gil ze sa gul da gu-
lod aris amoT xri li or mo. ve e ba xis
jvris Zi ri eso ba amox vre til klde Si.
bev rjer gaw ye ni ne, ma pa tie!
ro ma el ja ris ka cebs xe li ucur-
de baT mac xov ris at ya ve bul, xor ce-
bag le jil sis xli an sxe ul ze.
bev rjer gat ki ne gu li...
erT-er Ti ja ris ka ci uf ro yo Ca-
Robs _ bum bu li viT mo ig do nag ve mi
ie so da jvar ze aiy va na. sxvebs sam-
sWva la vi da uro aqvT mo mar jve bu li.
bev rjer mo gat yue...
rki nis blag vi sam sWva la ve bi mac-
giorgi sosiaSvili
18
xov ris mtev ne bi dan xe Si er Wo ba.
gmin vis Ta vic aRar aqvs ie sos.
ja ris ka cebs sa xe ze mi ec xoT mac-
xov ris sis xli, erTs cxvir ze, me o res
_ ni kap ze, me sa mes _ mar cxe na yu ris
bi bi lo ze.
bev rjer uar gya vi...
ma le mok vde ba, ma le mok vde ba, _
is mis aqeT-iqi dan.
ro gorc mo mak vdavs Se as me ven Rvi-
nos da uka nas kne lad mo a xe de ben, an-
ge lo zeb ma bar Zi mi dan Ca ay la pes ori-
o de ylu pi da ie so mac Tva li ga a xi la,
Tumc Ta vis awe va ver SeZ lo, sis xliT
sav se Tva le bi dan mib Ju tu li mze ra
ga eq ca cis ken.
_ rad mi ma to ve, ha?!
bev rjer dag ci ne...
ga yan yal da mi wa. TiT qo urem ze
xde bo da yve la fe ri, bor bleb mor ye-
ul urem ze.
cxe li la viT sav se sxe u liT vu ax-
lov de bi uS ve le bel qvas.
ari ma Ti els mo aqvs ve e ba qso vi li.
mac xo va ri na tan ji, mag ram mSvi di sa-
xiT mi ne be bia `sik vdils~.
qvi Ti nebs ma ri am mag da li ne li.
mos Tqvams de da ma ri a mi.
mux leb ze da Co qi li go debs sa lo-
me.
bev rjer gdev ne...
sis xliT mo sar glu li sxe u li TiT-
qo qvas da e we ba Wri lo be biT. gar da-
mox snis lo di mac xo vars aRar uS vebs.
aqeT lo di...
iqiT de da ni da ari ma Ti e li.
da to veT Cem Tan ie so. _ but bu tebs
lo di, ro me lic, rac ki qva da ken Wi
Se uq mnia ufals sam ya ro Si, yve las gan
ga mor Ce u lia.
ari ma Ti e lis qso vil ma da fa ra mac-
xov ris sxe u li.
bev rjer Seg co de...
sa ma re e bi mic va le bu lebs pir daR-
re ni le bi xvde bi an xol me, mSi e ri mze-
riT. ga moq va bu li Ca fer fli li Tva-
le biT uyu rebs ie sos _ yve la klde Ta
So ris bed ni e ri da ga mor Ce u li.
swo red iq Se ab rZa ne ben Rmer Tis
na wa meb cxe dars, im alag ze, ro mel sac
na bij-na bij vu ax lov de bi da vgrZnob,
ro gor mis vel de ba Tva le bi, vgrZnob,
ro crem lic ki ar me mor Ci le ba, ise Ti
um weo da mci re var.
ori aTa si wlis win aq...
mze ipa re ba taZ ris gum ba Ti dan.
TiT qo mzis da ba de bis ad gi lia. aqe-
dan ar sad ar un da was vla. aR dgo ma
Ra mes ze ci dan mad lmo si li cec xli
sve tad eS ve ba. aR dgo ma Ra mes am ta-
Zars mtre dis gun di viT ax ve via an ge-
loz Ta da si.
bev rjer...
bev rjer...
bev rjer...
iciT ra! aqe dan min da mog mar ToT
yve las da trfo biT dam wva ri ymaw-
vil bi Wi viT agix snaT siy va ru li. min-
da, ro xe lax la da vi ba do. min da, ro
xe lax la viS va. sxva na i rad min da Sev-
xe do yve la fers. vbut bu teb Tqvens
sa xe lebs, vi sac gic nobT da vi sac ar
gic nobT, vinc max sov xarT da vinc da-
proza
19
viw ye bis nis lma Seg bu raT. ke lap tre-
bis ko na mi Wi ravs xel Si da mac xov ris
saf lav Tan ve e ba San dal ze sa Ti Ta od
van Teb.
es Sens sa xel ze da van Te...
es Sens sa xel ze...
es Se ni, es Se ni... es Se ni... es Se ni...
me mgo ni, yve la Ca e ti eT, Tu ve ra,
ma pa ti eT da ki dev er Txel gTxovT, xe-
lax la da ba de ba Si xels nu Se miS liT!
pe le
_ es ro im kac ma ga i gos...
_ ras izams ne ta?
_ ras izams da Ca mo va da sul mi-
mingr-mo min grevs aqa u ro bas.
_ ho, ro gor ara, gu Sin da u re kavT
aqa u rebs bra zi li a Si. mxar Te Zo ze wa-
mo kot ri a le bu li fex bur Tis le gen da
alub lis wvens Se eq ce o da da bra zi-
li a Si mcxov reb ev ro pel la maz man Tan
oxun job da. uy ve bo da cxov re bi se ul
am bebs _ rac ga dax de no da. xan da xan
sa u bars Sew yvet da da mar ma ri los ta-
ni an qeT ri nis mar wyvi viT tu Cebs da e-
wa fe bo da.
am dros aw ka run da te le fo ni. ia-
sam nis fer at la sis xa laT Si ga mok van-
Tu li qeT ri ni wa mod ga, `le gen dam~
mis mot ke cil Te Zo ebs ga a yo la Tva-
li... Cam cxra li Ji ni da Ca bu de bu li
vne be bi isev wa mo yel ye lav da. qeT rin-
ma ori o de sit yviT upa su xa da te le-
fo ni `oc ne bis ma ma kacs~ ga das ca.
ai, ase ga i go pe lem Ce mi Ta na sof-
le le bis gan, ro gor aig des abu Cad mi-
si sa xe li So re ul kav ka si a Si, ker Zod
ki sa qar Tve lo Si da imis ma giv rad, ro
msof lio fex bur Tis le gen dis sa xe li
ax lad So bi li bi Wis Ta vis da er qmi aT,
arc me ti, arc nak le bi, ZaR lis lekvs
da ar qves. lek vi me Ze ba ria, suf Ta sis-
xlis po in te ri, Cem ma biW ma mo iy va na
Sar San. lek vis naT lia Ce mi bi ZaS vi-
lia, ma ra di u li ja ris ka ci so lo mo ni,
ro me lic maw vniT sav se jam Si Ca yi ra-
ve bul lekvs das cqe ro da da si ci liT
igu de bo da.
_ amis gan ra un da ga mo vi des, ha?!
ooh, Tqven ra giT xa riT, Tqve na... Se-
xe de, Se xe de, _ fe xi wah kra. ma won Si
amo gan glu li lek vi ga dat ri al da da
so lo mo ni ua re sad Cab Jir da.
_`va ax, pe le, coc xa li xar, to?!.~
zus tad im vir Txa sa hgavs. is ki no
xo gax sovT, ram ta ri roo...
• de da Cem ma zed mi wev niT is wav la
bra zi li e li fex bur Te lis sa xe li.
ara da, war mod ge nac ar aqvs, vin aris.
mi si sa xe li Se iZ le ba sad Rac te le vi-
zor Si hqon des yur mok ru li, To rem
de da Ce mi da fex bur Ti?! rac ki odes-
me ZaR li gvyo lia, yo vel Sem Txve va-
Si me rac max sovs, de da Ce mi arc erT
maT gans ar swya lob da da arc pe le
iyo ga mo nak li si.
_ da a bi, da a bi, To re, ar vi ci, ras
gi zam. bo lo mo mi Ro, yve la fe ri Cve ni
ro gor un da ga mod ges ase Ti uji So da
bne di a ni. da a bi-meT qi, da a bi! wa mals
da vuy ri da fe xebs ga vaf Se ki neb.
vi co di, ro amis gam ke Te be li ar
iyo.
kox ta bu na gi ga va ke Te bi ne Cems
nac nob dur gals, gi vis da mo ka laT da
pe le, mag ram ax la imis wkav wkavs mih-
qon da yur Tas me na.
iS vi a Tad vuS veb di da ma Sin ge na xaT
de da Ce mis vai-uS ve le be li. daS li gi-
nob da pe le win da ukan, xan ras mi-
aw yde bo da da xan ras, qaT me bi ak ri-
a xe bu li dar bod nen da Cems mo Ci tul
me Ze bar sac Tan das dev da de da Ce mis
sam sar Tu li a ni wyev la.
• jer ar ur be nia qor fa je jil-
Si Cems me Ze bars, na di ro bis vne ba ar
giorgi sosiaSvili
20
ug rZnia, Ta vis ZaR lur war mo sax va Si
egeb ki de vac auf re nia kru xad dam-
jda ri mwye ri da gah ki de bia Sur du li-
viT ga qa ne bul frin vels. fiq ris mets
ras ake Tebs. xan yefs, xan fiq robs,
sul es aris mi si saq me da mis fiq rSi
ra xde ba, es mar to pe lem icis. jer
ar ug rZnia na di ro bis vne ba, Ji ni ar
mo uk lavs, ar da ur wyu le bia, ro gorc
ax lad wver wa moz rdi li bi Wi oc ne bobs
pir vel vne ba ze da ve Rar io kebs adu-
Re bul sisxls. Ce mi me Ze ba ric ise Tia,
TiT qo gu ma niT xvde ba, ro na di ro bis
vne bis wu Te bi uax lov de ba. grZne u li-
viT mi yu rebs, mac qer de ba. me re ro go-
ri Wkvi a ni Tva le bi aqvs...
aha, es dRec dge ba uk ve.
• _ qin Zi a nebs dav yveT, _ me ub ne ba
Sal va. _ gzi dan Tav qve da veS vaT.
_ xo gax sovs ram de ni gza iyo aqa?
_ ro gor ar max sovs.
_ ga xe de, aba, Se Wa mes ra, man qa na ve-
Rar ete va, ama Ti... ra si xar bea, mi wiT
vin me gam ZRa ra?! frTxi lad!
_ nu ge Si nia, _ xnar cveb ze frTxi-
lad ga da vi a re.
sa bar gul Si af xa kun da Ce mi mo us ve-
na ri ZaR li.
_ e ma gis gan ara fe ri ga mo va, _ mo-
ma Za xa de da Cem ma, _ qaT mis mets ve ra-
fers da i Wers.
pe le ve Rar is ve nebs, wkmu tu nebs,
Ta Te biT af xa ku nebs. Ta vi ska mis sa-
zur gi dan aqvs gad mo yo fi li.
_ kai, kai, co tac da... _ am Svi debs
Sal va. _ pw, pw, pw. _ Tum ca pe les mi si
dam Svi de ba ar ain te re sebs. man qa na Si
ara so des mjda ra da er Ti su li aqvs,
fxa Wa ni ga da i ta nos. gu li da gew ve-
ba mis wkmu tun ze. gul sak lav bge rebs
ga mos cems.
_ ra kai ti pia, _ ici nis Sal va.
Jin Jvla da iw yo da sa qa re mi ni dan
uk ma yo fi lod av xe de cas. sa gul da-
gu lod Sek ru li yo le ga Rrub le biT,
saw vi ma ri pi ri uCan da.
_ wvi maa ga moc xa de bu li, mag ram eg
ara fe ria, er Ti ca li mo vuk laT ro-
gor me, su ni ga i gos. uc bad da i ge Se ba,
uc bad is wav lis, Ce mi je ka xo gax sovs?
Ta vi da vuq nie.
Sal vam me zob lis qals Se u kur Txa.
_ da rom ma mik la.
_ da rom? ro gor?
_ ro gor da da riS xa ni aWa ma mag...
ver ma mi ne le bia, ege Ti ZaR li arc
myo lia da arc me yo le ba, al baT. erT
wa moy va na ze da i ge Sa. sis xli Ca vaw ve Te
cxvir Si... ma ga ri iyo...
uf ro mo u ma ta Jin Jvlas, ma i sis
wvi mis wve Te biT ga iv so sa qa re mi na.
_ ee, aRar xum robs.
_ ara fe ria, aseT amin dSi gvi na dir-
nia...
_ zam Ta ri ro go ri Tbi li iyo da
ax la au ria.
_ bu ne ba Ta vi sas iT xovs, _ brZe ni-
viT Ca i la pa ra ka Cem ma me zo bel ma.
man qa na Re les pir ze ga va Ce reT da
pe les ka ri ga vu Re, Tum ca me Ze ba ri
fexs aRar ic vli da. sa ye lo Si Ca vav le
xe li da Ca mov svi.
mi wa ze dad ga Tu ara fe xi, da i ti Sa,
ise Ti siC qa riT ga qan da ga ba la xe bul
xnul Si.
_ pe le, pe le, pe le... _ Senc ar mo-
mik vde.
_ mo i qan ce ba da mo va, eg re icis...
• ci vi, yi nu li viT wvi ma dag vdis.
svel, wa mo qoC ril je jils mi vuy ve-
biT. pe le xan win ga iq ce va da mi wa ze
daS ve bul mer cxlebs ga e ki de ba, xan
mer cxleb Tan ro ara fe ri ga mos dis,
Tavs mi a ne bebs da isev Cven Tan mo va,
wres Se mog viv lis, me re kvlav win ga-
iW re ba. dar bis umi sa mar Tod, da u zo-
ga vad xar javs ener gi as. na di ro bis
pir vel ma vne bam ga a xe la me Ze ba ri.
proza
21
Su a gul ya ni dan de da li mwye ris
qviT ki ris bge re bi da ir xa.
_ mo i ca... _ uc bad ga SeS da Sal va.
isev gan me or da. mwyer ma uk ve Se ar-
Cia bu dis ga sa ke Te be li ad gi li, ex la
uk ve de do bis Tvis em za de ba, es qviT-
ki ri ma gis ni Sa nia.
_ ex la mwyris mok vla yve la ze sa-
Si ne le baa.
_ aTo biT mwyer sa klav...
_ ho, eg rea... _ mci re xans Ca fiq-
rda, go ne ba Si ra Rac ga da iT va la. ge-
go ne bo da, sul ze pi rad icis, kru xo-
ba Si Ti To e u li de da-mwye ri ram den
Co Cors ga mo Cek so.
_ mok led, mxo lod er Ti ca li
gvin da... me me tis mom kvle li ar var,
_ ma ma Ce mi se u li or lu li a ni Se a Ta ma Sa
da ge zi Su a gul ya ni sa ken ai Ro.
pe le isev dar bo da. xan mer cxlebs
das dev da, xan _ mwyer Ci tebs da nam-
ga lebs, mag ram ara fe ri ga mos di o da.
ara qa Ti ga mo e ca la.
da vus tven, wa mi e rad mi a ne bebs Tavs
mat yu a ra mer cxlebs, Cem ken ga mo eq ce-
va Tva li. uf ro Ro niv rad da vus tven
da da vuy vi reb.
_ ai, Sen ras gi zam! _ da ve muq re bi
da ga mo e qa ne ba. mor bis da oT xi li. _
er Ti, ori, sa mi, _ viT vli da aT daT-
vla Si Cem Tan aris, fe xeb Tan gor de ba.
mor cxvad amom cqe ris, Tan Tva le biT
me mu da re ba, _ ara mce mo ra, go go eb Si
ar ga giv lia? vne bebs ar wa uc de ni xar?
ai, da ax lo e biT mec eg re var, pir ve-
lad var... mov kvdi am be be ri msxlis
Zir Si bmiT, aRar min da im upat ro no
jaW vis Cxri a li. _ ma inc mo mil be ba
gu li. Svi li viT gav zar de es ma i mu ni.
_ ade qi, _ pa ta ras wa vup ris ta u leb
da isic umal wa mox te ba. msa xi o bi xar
Tu me Ze ba ri, Se ni!..
isev ga e ki de ba mer cxlebs. Su a gul
ya na Si isev ga mos ca Jru an te lis mom-
gvre li bge re bi bu dis ga sa ke Teb lad
Cam jdar ma mwyer ma. pe le dar bis. min-
dvris bo los as fal tis gza ze man qa-
ne bi xma u robs. min dvris Tav Si ve e ba
cal frTi a ni gu Ta ni au bams uzar-
ma zar traq tors, ro me lic sar wyav
ru ebs gul mod gi neT Wris. traq to-
ris amo na sun Tqi Sa vi kvam li cis ken
mi i wevs. sam ya ros xma urs vgrZnob da
mi xa ria. ci vi wve Te bi dar bis sa xe ze.
mux lam de dav svel diT, mag ram ma i sis
wvi mas im uk vda vi fil mis gmi ri sa ar
iyos, ra sjo bia.
bev ri ve Ze beT is aq viT ki re buli
mwye ri, mag ram cam Cay la pa Tu de da mi-
wam, ver ga vi geT. su li Se i gu ba, ese ni
karg saq me ze ar da a bo te ben am wun wux-
Sio da ga i na ba. aba, pe le ris mpov ne li
iyo?! mar to mer cxlebs das dev da. cas
av cqe ri da ufals mad lo bas vwi rav.
ram de ni me wlis win ube dur ze ube-
du ri ka ci vi ya vi. es min dvre bi ru se-
bis tan ke biT iyo ga da We di li. qar Tve-
li bi We bis na san gra leb ze id gnen ru-
se bi da ga mar jve bis yi Ji nas scem dnen.
me go na, ro yve la fe ri dam Tav rda,
me go na, ve Ra ras dros da vub run de bo-
di Cems mSob li ur so fels, urom li-
so dac sun Tqva mi Wirs. sa dac ar un da
vi yo, Cems qve ya na Si, Tu Ce mi qvey nis
saz Rvrebs miR ma, yvel gan mSob li u ri
sof lis su ni mi Ri ti nebs da es mag-
rZno bi nebs, ro coc xa li var. ho, ras
war mo vid gen di, ro erT dros, ro ca
da kar gul so fels vglo vob di, ga vi-
do da ram de ni me we li da is min do ri,
ro me lic ru se bis jav San-teq ni kiT iyo
ga zer gni li, je ji liT ga dam wvan de bo-
da, ma i sis wvi ma aa zur mux teb da aqa u-
ro bas, mwye ri Caj de bo da da me sa na di-
rod Cems ax lad wa mo Ci tul me Ze bars
wa mo viy van di?! amis Tvis gar bo da mze ra
cis ken da TiT qo le ga Rrub leb Si gam-
Cens da e Zeb da, mad lo ba ro Se e wi ra.
Sal va ra Ra cas das wvda, xel Si ai-
Ro, gul das miT ga a suf Ta va, ta la xi
ga a ca la.
_ Se xe de!
giorgi sosiaSvili
22
xe leb Si mi va Cer di. gul Ca TuT qu li
mi yu rebs Sal va. Tval win kad re bi viT
ga ur bi na omis sa Si nel ma wu Teb ma.
ja ris ka cis gu lis ji be ze mi sak ra vi
war we ra eWi ra. qar Tu li aso e biT iyo
amo qar gu li _ `be qa u ri~.
TiT qo ma i sis ci vi wvi miT da mis-
vel da mTe li sxe u li. war we ra ga mo-
var Tvi, did xans vum zer di, TiT qo
ra Ra cis gax se ne ba min do da da tvi nis
xve u le bi ki Cag ma nu li mqon da.
_ vin iyo be qa u ri!.. _ vbut bu teb-
di da mi was dav cqe ro di. _ vin icis,
aq da i Ru pa, iq neb... iq neb arc da i Ru pa
da ukan da xe vi sas mker dze mi we be bu li
war we ra mos Zvra? _ da mar cxe bis sa-
Si nel ma gan cdam ki dev er Txel da mi-
a ra Zvlsa da rbil Si. vi de qi ase kar ga
xans. uf ro mo ux Si ra wvi mam, mag ram
verc vgrZnob diT.
_ vi Tom aq da i Ru pa? _ amom cda da-
gu be bu li bge re bi.
_ eh, ras ga i geb! _ Ca i la pa ra ka
Sal vam, _ aq er Ti xa no ba Cve ni bi We bi
id gnen, me re ru se bi dad gnen, me ma ga-
Ti!.. _ ga da a fur Txa da sam sar Tu li a-
nic mi a yo la.
isev da ix ma u ra mwyer ma, TiT qo Cve-
ni yu rad Re bis ga fan tva da mwa re mo-
go ne ne bis daf rTxo ba un do da.
pe les Tvis aRar da miy vi ria, mi vi xe-
de da Cem si ax lo ves iyo.
_ ga mo va amis gan ra me? _ ga me Ri ma
da Sal vas Sev xe de.
_ ga mo va, ga mo va! er Ti-ori ga moy-
va na un da da me re na xe...
_ wa mo! er Txe lac Cav yveT, er Ti
ca li ro gor me un da mo vuk laT.
mo i qan ca pe le da ex la uk ve vne ba-
Cam cxra li dar bo da svel ion ja Si.
ga va dro... da viw ye bis Rru be li
wa mog vad ge ba yve las. sa Si ne le baa da-
viw ye ba, ro me lic ar se buls arar se bu-
lad ga da aq cevs.
ram da ma we ri na Cems ona var me Ze-
bar ze moT xro ba?!
Senc me na ne bi da sa viw yeb lad, da-
i je reb?! im sa Si ne li da viw ye bis
Rrub lis Crdi li, we Ran ro vax se ne,
Senc wa mo gad ge ba, vi ci da iq neb ram-
de ni me mkiT xve lis gul Si ma inc ga-
gi xan grZli vo ar se bo ba, sxva ra Se-
miZ lia.
proza
23
ti ri fi
_ mTva rem mo miy va na Sens sax lam de.
_ suu.
_ ra suu.
_ suu-meT qi, ra gay vi rebs?
_ ro dis vyvi ri?
_ Sen ggo nia ro ar yvi ri, Ra me xma
ga dis.
_ me re ga vi des, cuds ras ge ub ne bi.
_ ax los mo i zi da, mi si qe ra ku lu le-
bi day no sa da ise Ti sur ne li ig rZno,
sit yviT ro ver ga moT qvam.
_ sa u ku ne... _ but bu tebs.
_ ra sa u ku ne?
_ sa u ku nea ar mi na xav xar. mo me nat-
re, la mis vi ti ro, ise mo me nat re,_
isev day no sa Tmeb ze, _ Sen ar mog nat-
re bi var, xo eg rea?
_ eg rea.
_ vi ci, mag ram siy va-
rul Si jib ri ar vi ci.
mi Tu me tes Sen Tan.
lam pi o nis Su qi ece-
mo da ezos da aqeT-iqiT
fan tav da Ra mes. mTva ris
Su qi lam pi o nis Suqs er-
Tvo da da ikar ge bo da
ci u ri si naT le, mi wi er
si naT led gar da i sa xe bo-
da.
_ co ta Sec vlil xar.
_ co ta?
_ ki, co ta, sul co-
ta, bev ri ara fe ri.
_ eg Sen geC ve ne ba,
To rem wle bi Ta vi sas
Svre ba, _ Tva le bi amo-
u koc na. ise Ti Seg rZne ba
hqon da, mci re xan Si gu-
li sa gu le dan gad mo ux-
te bo da. di di xnis win,
ro de sac pir ve lad ako-
ca, ro de sac pir ve lad
da e wa fa mis ba ges, ma Sin
hqon da ase Ti Seg rZne ba.
did xans ver dam Svid da gu li. Ro bis
Ci ti viT ux to da. is Sex ved ra ga ax sen-
da... ma Si nac Ra me iyo, um Tva ro Ra me
iw va so fel Si. ve e ba kak lis qveS id-
gnen da esiy va ru le bod nen er Tma neTs.
es mar to maT icod nen da ki dev kak-
lis tot ze ga rin de bul ma Wot ma, ro-
me lic iseT Tbil xma ze ki o da, it yo-
di, ro maT ga mo ake Teb da amas.
_ miy var xar.
_ mec miy var xar.
_ ge nac va le!
es iyo ubed ni e re si da idu ma li Ra-
mis yve la ze ne ta ri wa me bi.
lam pi o nis TeT ri Su qi efi ne bo daT
sa xe ze.
_ isev ise Ti xar.
_ er Ti ma ko ce, _ uT xra da lo ya
mi uS vi ra. mi si ba ge e bis Se xe ba ze iseT-
giorgi sosiaSvili
24
ma Ju ran tel ma da u a ra, si a mov ne bis gan
ga aJ rJo la.
_ es ti ri fic ro gor da be re bu la,
ama sac wle bi mo re via.
_ gax ma, Se mod go miT ga da ka fes, axa-
li ylor te bi wa mo i Ro. iq neb ga dar-
Ces. Za li an miy vars es ti ri fi, bav Svo-
ba mis qveS ga va ta re. ase mgo nia, ro ca
es xe gax me ba, mec dav mTav rde bi.
_ suu!
_ ra suu?
_ Sen ara so des dam Tav rde bi, Sen
ma ra di u li xar.
_ ma ra di u li... _ Ca i kis ki sa da ise-
Ti bge re bi amos cda am kis kis Si, wa-
mi e rad gab ruv da ka ci da uc bad bav-
Svo ba Si dab run da. ax los mo i zi da da
isev ako ca Tva leb Si, me re Raw ve bi da-
u koc na.
_ Se ni Svi li da vi na xe.
_ me re?..
_ qu Ca Si id ga bav Svi da Se ni Tva-
le biT mim zer da. arc mi kiT xavs, miv-
xvdi ro Se ni iyo, Se ni na wi li, Se ni
sam ya ro dan ga mo su li. mi ve di, mi ve fe-
re. mi uc xo va, xe li ga maS ve bi na. ma inc
mi ve fe re, Za liT va ko ce. ga iq ca me re,
ga Cer da, mi yu reb da da isev ga iq ca.
_ Za li an miy vars Se ni Svi li. imi tom
miy vars, ro vgrZnob, ro go ria Se ni
siy va ru li Se ni Svi li sad mi da min da,
mec am siy va ru lis Ta na zi a ri vi yo, Se-
ni bed ni e re ba vi wi la do. Se iZ le ba ver
ga mi go, mag ram Za li an miy vars imi tom,
ro Se ni na wi lia.
_ ge nac va le.
_ suu-meT qi, xma ga va.
_ ga vi des... me re ra, ras va Sa veb.
_ ara fers, mag ram ama Ti am ba vi xo
ici. saq vey nod mom Wri an Tavs.
_ fe xebs mog Wa men. Se ni sa xe lic
ikiT xon da Ta vi an Tic. Cven So ris cu-
di xom ara fe ri xde ba, ra un da Tqvan.
_ eg Cven vi ciT, ro ara fe ri xde ba,
mag ram maT ver da a je reb.
lam pi o ni vne bi a ni Su qiT das cqe ro-
da ezos.
_ er Tic ma koc ni ne, _ isev mo i zi da,
wel ze xe li mox via, mker diT mi i xu ta.
ar ga Za li a ne bia, TiT qo ma sac sur-
da erT sxe u lad qce va. mis sun Tqvas
grZnob da, gu lis xma urs. mkerds ga-
li a Si ga mom wyvde u li ia do ni viT ax te-
bo da qa lis gu li.
_ wve ri gag Wa Ra ra ve bia, _ ise Ti
xmiT uT xra, TiT qo mis mkla veb Si Cas-
Zi ne bo da.
_ wle bi miR re nen, mag ram jer ara-
fe ri ga mos diT. Wa Ra ra wle bi saT vis
ga Re bu li xar kia. amiT va Cu meb.
_ ti ri fi, ti ri fi, _ Ca i la pa ra ka. _
di di xa ni iq ne ba es xe.
_ Sen ra ici?
_ me yve la fe ri vi ci. es xe, Sen Tan
er Tad, ma ra di u lia.
_ ma ra di u li ara fe ria.
_ Sen da ti ri fi xarT.
_ kar gi eg re iyos, ra ki ase gin da.
_ ho, eg rea, Tu Ta, _ xma maR la mo-
u vi da.
_ suu, xo giT xa ri, xma ga va-meT qi,
ra mo gi vi da?
_ ti rifs vux mob, ra mox da?
_ vin da i je rebs, ro ti rifs eZa xi.
_ Sen da i je reb da ti ri fi. da nar-
Ce ni ar ma in te re sebs.
ti ri fi lam pi o nis Suq ze uf ro
mwva ned xas xa seb da. zur mux ti iR vre-
bo da mi si da sic xu li foT le bi dan.
_ Za li an hgav xar am ti rifs.
_ ?!
proza
25poezia
uariel
yarxelauri
•
me daviRale mistikuri caTa yurebiT
da Cemi mzera caTa miRma axla frTxilia,
dawyvetilia Cemi nebis safexurebi
da Cemi landi welSi mkveTrad gadaxrilia.
davrCi qaris da nisliani mTebis amara,
Tumca ra mTebis, mTebi Cemi TeTri Zvlebia,
Cemi xmauri metismetad aris Tamami
da es xmauri, samwuxarod, gadamdebia.
•
viwev mudmivad zemoT,
viwev, mudmivad vCqarob.
uSenod ara, mzeo,
uSenod ara, qaro.
sivrces mZlavri hkveTs frTebi,
icvlis samyaro iers,
magram uTqvenod, mTebo,
gamiWirdeba Zlier.
gamiWirdeba, sadme
yvavilT ver movkra Tvali,
unda mudmivad mwvavdes
mze Tovlisferi qalis.
sulo, mudmivad zemoT!
sulo, mudmivad vCqarobT.
uSenod ratom, mzeo,
ratom uSenod, qaro.
26
•
modi, am RamiT CemTan mTvarea,
mTvare Cumi da miusafari,
modi, mzed modi, mzeo mariam,
Cemi samyaros zurgi dasZari.
modi, mdumare ahyare mTebi,
cremlad Camkide kldeebT frialoT,
modi, Cems sxeuls Seasxi frTebi _
qarSi gavide saxetialod.
modi, Zvirfaso mTvaris amara
nu Sematoveb am cbier Rames,
Tore am sivrces, rogorc samares,
Cems Sesaxvedrad varskvlavni rTaven.
•
wvimda guSinwin, iwvima guSin,
iwvima dilas, xvalac iwvimebs.
Sens frenas wvima gana ras uSlis,
naRvlob, beRurav, da moiwyine.
oRond gaSale susti frTebi da
Sens mxrebze mzeTa Suqi ibrwyinebs.
Camomitane nisli mTebidan
da mklavze frTxilad wamomiwvine.
•
ar damdgara,
ar damdgara, neta,
gvirilaTa ayvavebis jeri,
qaria Tu xmauria dReTa,
qaria Tu dedamiwa mReris,
aRsdeq, sulo, saswauli moxda,
Sen, erTaderTs, kosmiuri feri
Segmosavs da ukvdavad gqmnis mokvdavs.
dedamiwa,
dedamiwa mReris.
poezia
27
Sens sivrceSi gaiSleba mermiss,
Tu ram feri moixiles TvalTa.
dedamiwa,
dedamiwa mReris,
dedamiwa,
dedamiwa, marTlac!
•
mivida, mivyev dilis mzes,
sunTqva Seswyvita qarmao,
zurgi maqcia pirimzem,
Tvali ar Semomyarao.
Sebrunda, viTom zurgs ukan
mTvaris nalevi mdgarao,
moxura gulis karebi,
ra civad damijarao.
vin Seucvala guneba,
neta, vin gamijavrao?!
•
gazafxulda; rogor Svenis mTebs
yvavilebiT moqarguli farCa,
me ki isev mwuxare var dRes
da ganwyobac amgvarive darCa.
aSrialda mwvane zoli tyis,
nisli mkrTalad daefina mwvervals
da ratomRac xasiaTi dRis
amnairi ufro mwams da mjera.
zemoT mxolod TeTri qori frens,
maRlaa da mzis sxivebiT Tbeba.
gazafxuli ra uxdebaT mTebs,
mTebi mainc...
mTebi darCnen mTebad.
tariel xarxelauri
28
•
midis, mihyveba ferebi mRvrie,
Tumca fexis xma kidev moismis,
is dabrundeba,
samyaros iers
bevrjer Secvlis da bevrjer monislavs.
is dabrundeba,
radgan simSvides,
rogorc poeti ver povebs versad,
is dabrundeba,
ar daiSlis da,
ar daiSlis da darCeba leqsad.
•
mTvare gaaTevs Rames alvebTan,
ganibaneba nislebSi mere
da TeTr yvavilebs zecis karebTan
datovebs, rogorc samyaros cremlebs.
•
Tavisufleba miveci leqsebs,
Tavisuflebis mzeSi gavxvie,
davrCi riTmebis keTili mwyemsi
da vxdidi riTmebs ufro saxiers.
da me vecade, leqsis genia
miwis zurgidan ze amewia,
nislebSi vxvevdi striqons cremlians,
rom gasaSrobad mzisTvis mewvia,
rom Semzaravi tkivilTa gama
Tbil musikalur bgerad meqcia.
dRes siyvaruliT samyaros vnamav
da poezias, rogorc mesias,
sakuTar fiqrebs sanTlebad vunTeb
da am sanTlebis cecxlSi vnavldebi,
mravlad arian, madloba ufals,
Cemze didni da Cemze maRlebi.
poezia
29
•
dilaa... Cems fanjarasTan
mesmis qoTqoTi beRuris,
xasiaTi maqvs iseTi _
axali gaRviZebulis.
viszea gabrazebuli,
vis anda raze emduris,
iqneb, an CemTan hgonia
sawyals mze davanebuli;
anda aseTi muqara
riT ra var davalebuli,
iqoTqoTa da gafrinda
msubuqad, frTebis SrialiT,
Tavs SevuRrine, gavuwyer,
iqneba, iyo mSieri?!
an, iqneb, SenTan, ubralod,
dardis gandoba isurva,
aRar sCans, male dahfara
xeobam gadanislulma.
rogor Tovs, patara mxrebze,
iqneb, es Tovli eyreba,
vidre ar moxval, beRurav,
javri ar gadameyreba.
geli, beRurav, am leqsis
ar vCqarob gamoqveynebas.
•
miyefavs ZaRli,
iyefos _
wesi eg aris myefaris,
joxi ara maqvs,
bilikze qvas davetane SefarviT.
ZaRli daiZra, Cven Soris
manZils TandaTan amoklebs,
movida, gverdiT damidga
da qvian xelze amloka,
muxlebze Cajda Wkviani,
Tbili TvalebiT miyurebs,
Semrcxva, qva davde, avtirdi,
ZaRlis nairad viymuvle.
tariel xarxelauri
30
Turme am nasoflarebSi
mxolod dro dadis gulgrilad,
ZaRls cremli moswyda,
Tvalebze naRvelma gadaurbina
da gatrialda,
ukanve, mZime nabijiT wavida,
mivyevi, fiqrni nisliviT
gadmodiodnen Tavidan.
win ZaRli, ukan mivyvebi,
nabijs amyarebs maspinZlis,
gavcdiT nasoflars, erTmaneTs
gulamRvreulni davcildiT.
da niSnad damSvidobebis
SemaZrwuneblad iymuvlebs,
Jangisfer nasaxlarebSi
afrTxobs drosa da siyrues.
poezia
31
banditi, banditze uaresi da...
proza
hulo
lobiaSvili
naxev rad Cab ne le bul qu Ca Si da ro
win wka laS vi li, me Ter Tme te sa a vad-
myo fos um cro si sa ni ta ri, mo dis da
Cu mi but bu tiT wyev lis Ta vi si de di-
sa da ma mis pir ve li Sex ved ris dRes,
Ta vis ga Ce nas, gaz rdas, rva kla sis
dam Tav re bas, mu Sa o bis daw ye bas, Si-
na be rad dar Ce nas da, gan sa kuT re biT,
sa a vad myo fos mTa var eqims, rom lis
lo To bi sa da sam sa xur Si dag vi a ne-
biT ga moc xa de bis ga moc ase da ag vi a na
mo la rem xel fa sis ga ce ma da rom lis
bra li caa ax la is, rom da ro, dRi si-
Tac da mzi si Tac ki Si SiT mo kan ka le,
ase gvi an aR moC nda qu Ca Si.
mtkvar ze ga da sas vle li xi di mkrTa -
la daa ga na Te bu li. zar da ce mu li, da-
fe Te bu li da ro So ri dan ve am Cnevs mo-
pir da pi re mxri dan mo ma va li jan-Ro niT
sav se ma ma ka cis fi gu ras, ori ve fexs
rac Se iZ le ba gver du lad far Cxavs,
iyun ce ba da cal Tval da xu Wu li ise Ti
ba ya yu riT ag rZe lebs gzas wva le ba-wva-
le biT, Tu kar gad ar da ak vir di, qa li
ki ara, mar Tla xme leT ze mo si a ru le
moz rdi li ba ya yi ge go ne ba.
Sem xvedr ma ma kacs la mi saa Tval ze
crem li ad ge ba ase Ti sab ra lo xe ib ris
dam xed va res, qal-ba ya ya dan mze ra ra-
tom Rac ca ze ga da aqvs da ra Rac ara-
sa si a mov no sac but bu tebs sru li ad
uda na Sa u lo Rmer Tis mi sa mar TiT.
`ax la Se iZ le ba uk ni dan da meZ ge ros
da pir da pir mtkvar Si ga da mi Za xos,
Rmer To, mix se ni, Rmer To, da mi fa re!
_ kvne sis da ro _ da iq ca am pe res tro-
i kis mom go ni, da iq ca am de mok ra ti is
mom go ni. qaa, ra yo fi la es de mok ra-
tia, Sen ge nac va le! sad iyo Cems axal-
gaz rdo ba Si ase Ti ra me, vi sac mo ep-
ri a ne ba, qur dobs, vi sac mo ep ri a ne ba,
klavs. ga zeTs ga daS li da _ aman mok-
la, iman mok la; ra di os Car Tav _ iman
mok la, aman mok la, te le vi zo ria da
_ aman amas ye li ga mo Rad ra, iman imas
mu ce li ga mo fat ra. mar to rac Cvens
sa a vad myo fo Si yo vel dRe Tu yo vel-
Ram sax lsa Tu qu Ca Si daW ril-da Ce xi-
li mo yavT... va i mee,.. Rmer To, da vi Ra-
le, rac me, Se bin dde ba Tu ara, am ba-
ya yu riT dav di var, er Txe lac iq ne ba,
ve Rar gav swor de bi da... ne ta, ga i a ra
Tu mom devs?~ _ ori ve Tval ga xe li li
da ro frTxi lad ixe de ba ukan. zor ba
ma ma ka ci uk ve xi dis yur Ta naa mi su li,
da ro Zlivs axer xebs wel Si gas wo re-
bas da qa ri viT swra fad fa ravs xi dis
dar Ce nil na wils.
`Rmer To, Se ni sa xe lis Wi ri me, imas
ki ga dav rCi, Rmer To, nu ga a ke Teb,
32 proza
ise Ti vin me Se max ved ro, vinc mTel
cxov re bas da mi Ru pavs! ga gi go ni aT,
ka co, ada mi ans ada mi an Tan Sex ved ri sa
eSi no des?! ra tom ar aris yve la Cem-
na i ri. aba, Cem na i ri iyos yve la, Tu sa-
Si Si iq ne bo da am qve ya na ze ra me? gin da
dRi siT gev lo me re da gin da Ra miT,
gind fu li ans da gind ufu los. ba la-
xi viT var, ue no, uv ne be li. Wi an Wve la
ra aris, Wi an Wve la, imis cod vac ki ar
da mi dia. di di ra me iq ne bo da, yve la
Cem na i ri ga ge Ci na? _ Se Cer da da, xid-
ze mi ma va li ka ci sa ar iyos, cas say ve-
du riT axe da da rom, _ ma Sin xom Senc
uf ro mos ve ne bu li iq ne bo di da Cven-
ca, ha?!~
da ros sac xov re bel kor pu sam de
oci o de met ri Raa dar Ce ni li, qu Cac
uf ro me tad ga na Te bu lia, od nav dam-
Svi de bu li qa li gzas ag rZe lebs da
uceb TvalT ub nel de ba: mis win ori-
od na bij ze, arc me ti, arc nak le bi,
or met ri a ni, wver-ul vaS ga bur Zgni li
ma ma ka ci dgas da Tavs aq nevs.
_ mo-vi-dee? _ el dis gan ka ta sa viT
kna vis da ro.
ma ma ka ci isev Tavs aq nevs.
_ ra tom? un da mom kla?! _ si vis qa-
li.
ma ma kacs fe xi us xlte ba da ori ve
xe liT eb Ra u We ba xes.
_ vai, Ce mi be dis dam wva ro var-
skvla voo... _ uc rem lo zu zu niT, mo-
nus xu li viT uax lov de ba qa li kacs.
ka ci Tavs gver dze at ri a lebs da ise
Ca moh yu rebs qals.
_ ra to un da mom kla, zar Si wa ma ge?
_ Can Tas mker dSi ixu tebs da ro.
ma ma ka ci fru tu nebs da pirs aw kla-
pu nebs.
_ da me re xi di dan un da
ga da mag do?
kacs ra Ra cis Tqma un-
da, mag ram Tavs ver abams.
cal xels, ro gorc iq na,
aci lebs xes da qa lis mi-
mar Tu le biT iS vers.
_ uf ro ax los mo vi de?
_ ti ris da ro, _ vai Cem
dRes, fu lic un da wa mar-
Tva? axia Cem ze, ra min do-
da met ro Si, wa mov Tre u li-
ya vi sa mar Sru to Ti, oc da-
a Ti TeT ris eko no mi as da-
ve xar be da... Tum ca gu Sin
ar iyo, nu cas sa mar Sru-
to Si rom wa ar Tves mTe li
Can Ta?
ra tom Rac Tva leb gab r-
wyi ne bu li ka ci ener gi u lad
uq nevs Tavs da luR lu RiT
iw vdis xels da ros ken.
_ da, fuls rom wa mar-
Tmev, ma inc un da mom kla?
_ uk ve xma maR la ti ris qa-
li.
33gulo kobiaSvili
ka ci jer Tva leb daW ye ti li uyu-
rebs, me re isev Tavs uq nevs.
_ ri Ti un da mom kla, re vol ve ri Ta
Tu da ni Ta? vai, Ce mo mzeo, da ni sa uf-
ro me Si nia, re vol ve riT mom ka li, Sen
ge nac va le! _ da rad gan Can Tas xel Si
ver aWe ri nebs, gaS lil mklav ze hki-
debs kacs. _ iv li a nes qa liS vi li var
Wo por ti da na; Sen Se mo gev le, ro mom-
klav, ba rem da u ba re ki de vac ma ma Cem-
sa, iv li a ne hqvia, mo na di re iyo-Tqo,
ad vi lad ipov ni... aba, upat ro nod xo
ar veg de bi aqa!
ka ci isev ener gi u lad uq nevs Tavs
da ax la uk ve mklav ze Can Ta Ca mo ki de-
bu li xe li Tac eb Ra u We ba xes.
po li ci is man qa na mux ru We bis RrWi-
a liT Cer de ba So ri ax los, uf ro-
si le i te nan ti, mxar be Wi a ni, mris xa ne
ga mo met yve le bis ma ma ka ci jer ga mo-
Re bu li ka ri dan ga moh yu rebs xes Tan
mdgom sa eW vo wyvils, me re man qa ni dan
gad mo dis.
_ ai... ee sa... isa... ai, aman, _ jer
mTva re u li viT wri a lebs ad gil ze
um cro si sa ni ta ri da sa so e biT Ses-
cqe ris mis ken mi ma val le i te nants,
me re ki ori ve xels iw vdis mis ken, _
miS ve le, kar go po li ci e lo, miS ve-
le, gza ze ga mo mix ta, zar Si wa ga geo,
fu li mo meo, ege, Ce mi Can Ta mklav ze
aqvs Ca mo ki de bu li. ro mog klav, xi di-
dan ga da gag deb me reo... re vol ve riT
mog klav, ma ma Sen sac da vu ba reb, iv li-
a ne sao. ki dev kar gi, mox ve di, Sen ge-
nac va le, Sens vaJ ka co bas ve nac va le...
va i mee, ra Cem da Wi rad da mag vi an da,
va i mee, ra Cem da Wi rad Sem xvda!
_ daw ynar diT, qal ba to no, daw y-
nar diT, uk ve nu Ra raf ris ge Si ni aT!
_ am Svi debs uf ro si le i te nan ti da,
ia raR Se mar Tu li, ca li xe liT man qa-
ni sa ken ubiZ gebs qals, _ Tqven man qa-
na Si dab rZan diT, qal ba to no...
`vai, ra Cem da Wi rad Sem xvda, vai, ra
Cem da Wi ra da! _ man qa ni sa ken ra tom-
Rac isev mi ba ya yu robs ra tom Rac isev
cal Tval da xu Wu li da ro, _ eg ban-
di ti, ega... mag ram ex la ro ban dit ze
ua ress ga da ve ya re? ra sac te le vi zo-
ri da ra sac xal xi am po li ci e le bis
av ka co ba ze la pa ra kobs, ra sac ga ze-
Te bi ma gaT ze we ren... ra tom miT xra,
man qa na Si Ca je qi, qal ba to no vo... ex-
la, et yo ba eg im ya Ca Ris gan fuls
ai Rebs da ga uS vebs, an dac Se iZ le ba
jer ya si dad Ta nac wa mo iy va nos, me re
ki me wa miy vans am man qa ni Ta da... vai,
Ce mo dRev da mos wre bav, ki dec ro ar
mom klas, sad Ra ga mov yo Ta vi me re am
si be re Si na mu sax dil ma... ara fer sac
ar Cav jde bi am man qa na Si... Rmer To,
miS ve le da, Rmer To, da mex ma re, er Ti-
ori mar Ta li Jur na lis ti ga mo mig zav-
ne... ki vi li ex la ve xo ar da viw yo, ro
xal xma Za liT wah gli jos Ce mi Ta vi am
ga Tax si re bul po li ci el sa? ro go ri
kur ku riT miT xra: qal ba to no vo, ro-
gor mo mi Wi ra xe li: man qa na Si dab rZan-
dio. da gab rZa neb, ga ox re bu lo Se na,
ki dev kar gi, Ce mi kor pu sis ax los
vdga varT, xal xi ga mo var de ba, xal xi
ga ar Cevs mtyu an sa ca da mar Tal sa ca,
suy ve lam icis, ra pa ti o sa ni ca var da
ra ala li ca. ege, bed ze ji xu ris wi na
go gi Ca anT bi Wi, gi vi da gi ga ara dga-
nan? xal xsac ex la ve moh yri an aqa da
qve ya na sac ga a ge bi ne ben~...
_ mi-Sve-le e eT!
n o e
Tma Se ver cxli li, grZel cxvi ra, ka-
fan da ra noe ma ma caS vi li ma gi das Tan
zis, win Car Tu li kom pi u te ri ud-
gas, gver dze kom pi u ter Si Se sa ta ni
ma sa liT da xun Zlu li sa qa Ral de da
iday vday rdno bi li Tval gaS te re bu li
gah yu rebs or maR liv kor puss Sua sa-
rec xis To ki viT gab mul ho ri zonts.
ga naT le biT fi lo lo gi, wle bis
34 proza
gan mav lo ba Si mxat vru li li te ra tu-
ris ga mom cem lo ba Si re daq to rad na-
mu Se va ri, cxov re bis be du kuR mar To-
bis ga mo aw uk ve pro fe si a Sec vli li,
bux hal trad ga dam za de bu li da Sps
`ji-ju-ji~-Si Zlivs nor ma lur xel-
fa si an ad gil na Sov ni noe ori kvi raa
ugo no daa Sey va re bu li, anu zus tad
mas Sem deg, rac bux hal tro bas Se ud-
ga. no es trfo bis sa gans war mo ad gens
mi si ve Ta nam Sro me li me ne jer-iu ris-
ti ta ta, ro me lic aris axal gaz rda,
axal gaT xo vi li, tur fa da kek lu ci.
dRes ta ta sam sa xur Si mos vlas ra-
tom Rac ig vi a nebs da arc ki icis, Tu
ram xe la tki vils aye nebs amiT ga dam-
za de bul da ser ti fi ci re bul no es.
mo gex se ne baT, qve ya na ze ara vis ise
ar uy vars oc ne ba, ro gorc ui me dod
Sey va re bu lebs da ai, ax lac, imis ma-
gi er, jer asaks So ris sxva o ba da i an-
ga ri Sos kal ku la tor ze, me re sar ke Si
Ca i xe dos, me re me ne jer-iu ris tis sa xe
war mo id gi nos plus mi si war mo sa de gi
qmris sa xes Tan er Tad, me re cxvir ze
xel da fa re bul ma mwa red amo i ox ros,
yo ve li ve amis me re ki mis Tvis sa ziz-
Rar sa mu Sa os Ca uj des an ifiq ros, ra
sa Su a le biT mo a xer xos xel fa sis aRe-
bam de me uR li sa da ori stu den ti Svi-
lis ga mok ve ba, Cve ni na re daq to ra li
bux hal te ri Ria ka ri dan gah yu rebs
jer me ne jer-iu ris tis da ke til kars,
me re ox ravs, me re xu Wavs Tva lebs da
amis me re sa xe ze ne ta re ba da fe ni li
pir da pir Ta vi si sa mu Sao ma gi di dan
mi a gel vebs cxens tyiT da bu ru li um-
Sve ni e re si xe o bi sa ken.
Wik Wi ke ben frTos ne bi, sim Re ra sa-
viT is mis mo rak ra ke na ka du le bis xma
da Cve ni gmi ric, am je rad isev cxvi-
ra da ka fan da ra ki ara, uk ve ma Ra li,
mox de ni li, axal gaz rda, lur jTva la,
Sav gvre ma ni, mxreb ze na bad mog de bu li
da sa qam re Si dam ba Ca gaC ri li vaJ ka ci
iw yebs qar Tul xal xur sag mi ro sim Re-
ras. cxe ni jer Cor Tze ga da dis, me re
Tan da Tan une lebs na bijs da yu reb-
dac qve ti li, wyna ri fru tu niT mih yve-
ba bi liks, xo lo da vi Ti, di ax, di ax,
noe ax la da vi Tad iwo de ba, mom Re ra li,
ama yad ki ser mo Re re bu li, la Rad da
amod ir we va una gir ze. ra sa si a mov no
sig ri lea tye Si, ra di a dia bu ne ba! mze
uk ve ze nit zea da mi si Tva lis mom Wre-
li sxi ve bi ja dos nu ri na ir fe ro biT
qar ga ven fo Tol Ta na ir gvar Ta Rebs,
ra Rac RvTa eb ri vi sur ne li Taa gaJ Ren-
Ti li mTe li ga re mo...
da vi Ti mzes ah yu rebs da SeS fo Te-
bu li am Cnevs, rom Tu ar iC qa ra, Se-
iZ le ba ga mo us wo re be li ram mox des.
mas ze bev ria da mo ki de bu li, _ ze moT,
ga moq va bul Si, mTe li raz mi sul mo uT-
qme lad elo de ba mis ga mo Ce nas da mis-
gan mi ta nil am bavs. me om re bi mxo lod
mas en dnen, rad gan ici an, ro go ri WeS-
ma ri ti siy va ru liT uy vars sam Sob lo,
ro gor en do ba TviT me fec ki... da vi-
Ti SeS fo Te biT ur tyams dezs say va-
rel sa Rars, mag ram im wam sve ewe va sa-
da ves Ta vis ken... Cu, sa i dan Rac qa lis
sa so war kve Ti li ki vi li is mis. da vi Ti
mxo lod erT wams yoy ma nobs, Ta vis
gzas ewi os Tu... ara, kvlav ayu ra debs.
ax la uf ro gar kve viT es mis ki vi li...
sa i dan Rac, mar jve na mxri dan. yal yze
Sem dga ri cxe ni jer moS ve bul, me re ki
mar jvniv da Wi mul aR virs grZnobs da
isa ri viT wyde ba ad gi li dan... ki vi li
uk ve sul ax lo dan is mis, sif rTxi lea
sa Wi ro, ra ici, ra xde ba! da vi Ti fic-
xlad xte ba cxe ni dan, na bads iZ robs,
cxens aniS nebs ad gi li dan fe xi ar mo-
ic va loo da xe ebs amo fa re bu li swra-
fi nax to me biT imok lebs gzas qa lis
mi mar Tu le biT. er Ti nax to mi ki dev
da da vi Ti mu xas efa re ba. cal xel Si
dam ba Ca uWi ravs, me o re xmlis va da-
ze udevs. frTxi lad ixe de ba mo pir-
da pi re mxa res da... hoi, sa Si ne le bav!
al vas me ne jer-iu ris ti ta ta ah kvria
35gulo kobiaSvili
tan sac mel Se mo Zar cu li, fer mix di li,
vi Tar ca an ge lo si, xo lo mis ken ne-
li, amaz rze ni na bi jiT mi e mar Te ba eq-
vsi ba jaj Ra na, kbi leb dak re Wi li, xe-
leb ga far Cxu li le ki, ro mel Ta ga nac
erT-er Ti Tvi Ton ta tas qma ria. qa li
sa da caa grZno bas da kar gavs Si Sis gan,
uk ve Zliv sRa is mis mi si mi le u li xma,
ro me lic Sve las iT xovs. ai, er Ti mi-
u ax lov da uk ve, sta ca ki de vac Ta vi si
ban jgvli a ni xe li ta tas, mag ram ig ri-
a la am dros da vi Tis dam ba Cam da zne-
da ce mu li mo Za la de gu laR ma ga i So ta
ta tas fe xeb Tan. ta ta jer ki dev ver
mo su la gons, verc da nar Ce ni le ke bi
as wre ben gons mos vlas, ise cxri lavs
maT da vi Tis dam ba Ca.
me eq vse mo Za la de, TviT ta tas qma-
ri, daW ri li, Ro nes ik rebs da da zaf-
ru li mih qris xe ebs So ris. ta ta ga og-
ne bu li ixe de ba ir gvliv. mi si la ma zi,
Sve li viT dam frTxa li Tva le bi mSve-
lels da e Ze ben, mag ram da vi Ti ar Cqa-
robs _ ta tas qma ri xom jer coc xa-
lia! da vi Ti dak vir ve biT aT va li e rebs
iqa u ro bas da uceb Tav zar da ce mu li
am Cnevs, xes amo fa re bu li ava za ki ro-
gor umiz nebs pir da pir ta tas! da vi Ti
el vis sis wra fiT wyde ba ad gi li dan,
ava zi se bur nax toms ake Tebs da mTe li
sxe u liT fa ravs ta tas. is mis sro lis
xma, mag ram ara, waq ce va ar Se iZ le ba,
mi u xe da vad imi sa, rom uk ve wiT lad
ga da i fe ra da vi Tis mker di, man un da
ix snas sat rfo, sa ku Ta ri sxe u li Se-
a ge bos yve la tyvi as, mis ken gas ro-
lils... mag ram es ra xde ba... da bin du-
li Tva le biT xe davs da vi Ti, ro gor
ag debs ta tas qma ri xe li dan ia raRs
da ro go ri xus xu siT gar bis uR ra ni
tyis ken... `mxo lod er Ti tyvia hqo-
nia!~ si xa ru liT fiq robs da vi Ti da
ta tas fe xeb Tan nel-ne la iSo te ba.
_ noe!.. ara, ara, da viT! da viT! _
Cas Za xis mux leb ze dam xo bi li, mwu xa-
re bis gan la mis SeS li li ta ta no es, _
Ce mo er Tgu lo, Ce mo er Ta der To... _
aT rTo le bu li Ti Te biT ux snis sa kin-
Zes da go debs frTa Ses xmu li an ge lo-
si, o, ra tkbil qar Tu liT go debs, _
ar mi ma to vo, da viT... sa wuT ro da mib-
nel de ba uSe nod, mzeo... Za la wa mer-
Tme va uSe nod, lo mo...
_ Zlivs... _ Cur Cu lebs ne ta re biT
noe, _ Zlivs, Ce mo su lis dgmav. o, ra
bed ni e ria, ta tas cxe li crem li rom
al tobs mis mxur va le, sis xliT ya ya-
Cos frad ga da Re bil mkerds.
_ ta ta! _ uka nas knel Za las ik rebs
noe, _ ta ta, Sen ro gor me un da ga aR-
wio aqe dan... mdi na res Tan Ce mi sa Ra-
ria... una gir ze, xur jin Si, bu kia, ro-
gor me, rac Za li da Ro ne gaqvs, ise
Cah be re, Ce mo siy va ru lo... Ce mi Zmad-
na fi ce bi Sen Tan gaC nde bi an ma Sin ve.
ga da e ci, rom me fis us ta ri una gir Sia
Ca ke re bu li... uT xa ri, rom me Sen WeS-
ma ri ti siy va ru liT miy var di da... rom
mo gif rTxil dnen, rad gan is... is jer
ki dev coc xa lia!
_ ax va ri eg!
noe Se Si ne bu li axels Tvals da
daW ye ti li Seh yu rebs mo pir da pi re ka-
bi ne tis win Se Ce re bul ta ta me ne jer-
iu rists, ro me lic wixls gab ra ze biT
ur tyams da ke til kars da ki dev er-
Txel Cas Za xis vi Ra cas mo bi lur te-
le fon Si: _ ax va ri!
ta ta pir da pir no es Ria ka ris ken
mo e Su re ba, no es io ti so de na yu rad-
Re ba sac ki ar aq cevs, ise jde ba mo-
pir da pi re ma gi da ze, ga fa ci ce biT us-
mens vi Ra cas da ca li xe liT wva le biT
uki debs si ga rets.
_ qma ri, ara, t...ki! _ rac Za li
da Ro ne aqvs, ise Cah yvi ris uceb ta-
ta, fexs fex ze idebs da fex sac mlis
Wvints iT va li e rebs _ tva ri!
_ ...
_ fa i za Ri, _ am bobs da bols rgo-
le bad uS vebs maR la ta ta.
_ ...
36 proza
_ nu ma go i meb! _ warbs ik ravs ta ta.
_ ...
_ tru xa ba za ri! _ xiT xi Tebs ta ta.
_ ...
_ nu ga mi xu re! _ isev warbs ik ravs
ta ta, _ me va se ba!
_ ...
_ ba boC ka da ba i a ni! _ warbs am je-
rad maR la swevs ta ta, _ su bu?
_ ...
_ ga a ias ne! _ We ris ken abo lebs ta ta.
_ ...
_ ba i Ti. _ iz mo re ba da am Tqna rebs
ta ta.
_ ...
_ mo qes te! _ ia tak ze afer flebs
ta ta, _ me var at ve Cai!
_ ...
_ nu ma bo leb! _ xmas umaR lebs ta ta.
_ ...
_ aax vie! _ uf ro umaR lebs xmas ta ta.
_ ...
_ du ra! _ mi ni ka bas ki dev uf ro
imi nebs ta ta da Te Zos if xans.
_ ...
_ ma zi a ni! _ SiS ve li Wi pis mof xa na-
ze ga da dis ta ta, _ ma ri a Ji!
_ ...
_ mur ta li ro Ja! _ de vi viT xma maR-
la da uz rde lad ac xik vebs ta ta.
_ ...
_ aC ma xeb, tva ro! _ bra zobs ta ta.
_ ...
_ su bu! _ su le li viT Tva leb daW-
ye til no es uyu rebs, si ga rets kbi-
liT iWers da iR li as if xans ta ta.
_ ...
_ ga as wo ra! _ ra Rac uxa ria da no-
e dan mze ra kom pi u ter ze ga da aqvs ta-
tas.
_ ...
_ lom ka! _ ix re ba, fex sac mels iZ-
robs da Ti Tebs dah yu rebs ta ta.
_ ...
_ baq si, _ fex sac mels isev ic vams
da am Tqna rebs ta ta, _ dak ri Sa!
_ ...
_ pu tan ka! _ saj doms iqe qavs ta ta,
_ za to... vaf See...
_ ...
37gulo kobiaSvili
_ ka i fi, _ an Te bu li si ga re tis
namwvs pir da pir Ria fan jri dan is-
vris ta ta, _ ma yu Ti da ba i Ti.
_ ...
_ mo va yo ma reb! _ sis xlis fer, mta-
ce be li viT wa max vi le bul frCxi lebs
dak vir ve biT iT va li e rebs ta ta, _ asi-
a ni!
_ ...
_ me ma gis de dis... m... _ n! _ mo u-
lod ne lad yvi ris da Tva lebs gi Ji viT
ab ri a lebs ta ta, _ me ma gis de da m... _ n!
_ ...
_ nu dam gru ze, aviT xa re ner veb ze,
me ma gas ga va far Ca ke eb! _ gi Ji viT ab-
ri a le bu li mze ra kom pi u ter ze ga da-
aqvs ta tas.
_ ...
_ dav bri dav mag Ce mis g... _ s! _ am je-
rad mu mi a sa viT ga Se Se bu li no es mkerds
bur Ravs da ise yvi ris ta ta, _ me ma gis
de dis m... _ n! CaT va le, tru pia!
_ ...
_ bez prab lem! _ ra tom Rac mSvid-
de ba da am Tqna rebs ta ta, _ bai, nu,
pa ka, pa ka!
is iyo, ta tam sa u ba ri mo am Tav ra da
ma gi di dan Ca mox to mac da a pi ra, ro-
om...
•brZe ni iyo, rom brZa na vinc _ `ku-
zi ans mxo lod sa ma re ga as wo reb so!~
ra ego na, aba, no es ro kap cols,
na zib ro las, fi lo lo gi ka ci rom
lan ZRva-gi ne biT ai Zu la, ga bux hal-
tre bu li yo?! er Ta der Txel ga mo i ye-
na gu li a nad Zliv Zli vo biT nas wav li
kal ku la to ri da ase ve Zliv Zli vo biT
nas wav li kom pi u te ris Ta gu na da isic
imi saT vis, cxvir-pi ri mSob li u ri ya-
ya Cos fe riT ga da e Reb-gad mo e Re ba ta-
ta me ne je ris Tvis.
ai, ra Ses Zle bia WeS ma rit siy va-
ruls!
38
toso
holiaZe
proza
aCrdili marSrutkaSi
`kavsa Zis kuT xe Si Ca va, co ta ad-
re amo i Rebs pal to dan ve te ra nis
sam gzav ro bi leTs da Cu mad et yvis
mZRols: _ er Ti, age mand dam to ve me,
me go ba ro. So fe ric, ro go ri ga uT le-
li da ga daR li lic ar un da iyos 4
no me ri mar Srut kis di li dan Ra mem de
ali a qo TiT da wi na sa a xal wlo nev ras-
Te ni iT, sme nad qce u li da uk ravs Tavs
da au ci leb lad upa su xebs:
_ ki ba to no...
an:
_ aq ga gi Ce roT?..
sxva na i rad ar ar se bobs, vi sac da-
e la pa ra ke ba, yve la pa su xobs da ara
du mi liT an gri ma siT, ara med sit-
yviT; ar ar se bobs sxva San si, ro de sac
is vin mes da e la pa ra ke ba~...
es ga vi fiq re da mar Tlac zus tad,
zus tad ase mox da, wa mi wam Si _ moq me-
de be bi da rep li ke bi.
arc ki mi fiq ria mi sal me ba. Cve-
ni gze bi ga i yo er Txel da sa mu da mod
mra va li wlis wi naT.
pir da pir mi va xa le ma Sin: _ ai, dam-
Tav rde ba es am ba vi da ro gor Se mom-
xe dav me re?.. rac Sen gan mo mis me nia,
ax la vxe dav, rom sru li ad sa pi ris-
pi ros ake Teb, vab Se aRar mog cem sa-
lams, es da ix so me!
ma Sin gaS ra da naT qva mi roa, da-
ber da erT wam Sio, eg da e mar Ta _ uk ve
me re miv xvdi, zus tad eg... unu ge Sod,
av to ma tu rad ga Sa la mkla ve bi da na-
xe va ri na bi ji gad mod ga Cem ken. _ ras
am bob, ras am bob, xe li mi ir tyi tu-
Ceb ze, ras am bob!.. _ es sit yve bi Tqva
da id ga ase unu ge So da ma inc yve la ze
uf ro ga mor Ce u li, vi sac ki vic nob di
odes me.
xo, er Tdro u lad unu ge Soc da ama-
yic, ar meS le ba. mi si tki vi li mxo lod
Cem Tvis iyo xi lu li, To re ir gvliv
mor be na li av to ma ti a ne bi da im av to-
ma te bis sxva das xva ka lib ris tyvi e bic
ki Tvals ver us wo reb dnen da sas wra-
fod iTe se bod nen _ zo gi kal xoz nis,
zo gi so lo la kis da zo gi ze me lis mi-
mar Tu le biT.
xu Ti wliT ad re ga vi ca ni.
stum rad wa ve di im dRes _ Ce meb ma
mTxo ves, Cven ver miv di varT da, sul
ro ara vin iyos, sir cxvi li ao... di di
suf ra iyo. uf ro se bi, da ma qa le bi,
pro ku ro re bi, mi li con re bi, qur de bi
er Tad ba i ra mob dnen da ver ga vu geT
er Tma neTs, mok led...
wa mo ve di ad re da ka ri dor Si id ga
sa mi am ba vi
39soso goliaZe
yu Te bi kar gi Rvi nis boT le biT sav se
da or cals da vav le xe li da wa mo vi-
Re, _ vi Tomc Ce mi wi li.
mar qsis mo e dan ze mo de le bis sax-
lTan dav li eT es Rvi no or ma. mo vi da
Cven Tan uf ro si ka ci _ da ma le vi neT
er Ti Wi qao. sgor liS ka vsvam diT, ar
iyo Wi qa.
eg re da lia ima nac, sad Reg rZe lo
arc uT qvams. ara fe ri gaqvT mi sa yo-
le be lio? ama ze gag ve ci na uS nod, mag-
ram ar swye nia, Tvi To nac ga i ci na.
aba, wa mo di To da wag viy va na. kav sa-
Zis da bar no vis kve Ta ze uc xov ria.
lo bio, pu ri da wi wa kis mJa ve hqon-
da, max sovs, da bo ca sav se Rvi niT.
ma Sin se ri o zu lad ver aR viq vi.
gviT xra: Cve ni suf ra ari so, qris tem
ro suf ra mo uw yo Ta vis me gob rebs,
imis gan me o re bis mcde lo ba da ami tom
un da gvi xa ro des da un da gviy var des
mag rad er Tma ne Ti, To re sas me li sa-
Si Sia siy va ru lis da zrdi lo bis ga-
re Seo.
mok led, gvas wav li da, rac ise dac
kar gad vi co diT, mag ram am uc no bi sa-
gan mis ca ri el sax lSi, sa dac yvel gan
ela ga ti lo, sa Re ba ve bi, na xa te bi da
co ta ave ji, Za li an sa ka i fo mo sas me ni
iyo es am be bi.
dav me gob rdiT, Za li an xSi rad va-
kiT xav diT.
sul max sovs, ro gor amo i Reb da
uj ri dan pa ra be lums, ga i Ri meb da da
iZax da: _ uyu re, sas me li aR vi Zebs Cem-
Si yve la ze did aram za das, Se miZ lia
cu dic ga va ke To, cu dis ga ke Te ba ze
ad vi li ra ari, ai, Tu gin da ex la-
ve gax val da da Cag rav vin mes, mag ram
ra sac sas me li aR vi Zebs, imas ma Sin ve
klavs qar Tu li suf ra da zrdi lo bis
da aler sis mo ed nad ga da aq cev so.
ai, ege Ti ka ci vna xe So bas.
mar Tla Za an da be re bu la, oRond
So fer ma ki eg re ve Ta vi da uk ra da ga-
u Ri ma.
go ris pro fe si ul sas wav le bel Si
na pov ni Zve li fil mi
did xans ve Zeb diT vin mes, vinc ro-
me li me qve da na yofs mig va wer da da
Ti To av to mats mog vcem da. aRa rar-
se bu li ofi ci o zis yve la uw ye ba sa-
i me dod Ca e ra zaT _ mxo lod sa ol qo
pro ku ra tu ris ezo Si dag vxvda er Ti
mas pin Ze li _ uluk ma pu rod Car Ce ni li
dam frTxa li na ga zi.
er Ti Cve ni me go ba ri te le fo niT
Seg vpir da, ax la ve da vu kav Sir de bi
Cvens sar dlo bas, rom ui a ra Rod ar
dar Ce To, mag ram es rom mox da, jer
ki dev gos kin prom ze vi ya viT da mas
Sem deg me go ba ri aRar gvex mi a ne ba...
yo fi li prof sas wav leb lis Se no ba-
Si mi vak vli eT gvar di is Sta bis naSTs
_ kon tu zi re bu li ya ra u liT, ro me-
lic aka e sis pat ro ne bis dac lil yuT-
ze ij da, sa lam ze ar re a gi reb da da
ime o reb da: `bev ri ari an, Za li an bev-
rni ari an~...
gvar di is pol kov nik ma leq som, _ an
daW ri leb Si mo mex ma reT, an, Tu pi ra-
do ba gaqvT, av to mats ki ara, tyvi am-
frqvev sac Ca ga ba rebT, mag ram aS ka rad
mag rad gak li aT, wa ge bul om Si ram Ca-
mo giy va na To...
ID me ar mqon da, rad gan pir da pir
ba se i ni dan wa mo miy va na Cem ze uf ro
fa ta lis tma Zma kac ma, ro me lic ax la,
di di ime di maqvs, geg mi sa mebr ti bet-
Sia an sad me iq ve da esaa mi ze zi, rom
xma ver mo uw vde nia.
dav xe ti a lobT amu ni ci iT da ame-
ri ku li sa ve le sa di le bis pa ke te biT
sav se oTa xeb Si, vid re pol kov ni ki
aRa rar se bul uf ro so bas uTan xmebs
ori Tbi li se li sa da er Ti saC xe re-
lis Tvis daC qa re bu li we siT ia ra Ris
ga da ce mis gar da u val aRa rar se bul
au ci leb lo bas.
gvaZ le ven gvar di is for mas... jin-
sebs da ma i su rebs vte niT ruk zak Si...
40 proza
ula ma zes nak vTe bi a ni kon tu zi re-
bu li ya ra u li dge ba da gviy vi ris: _
ar wax vi deT, bi We bo, yve la fe ri dam-
Tav rda, me mo mex ma reT, yu re bi mo maZ-
ro tyvi am, me mo mex ma reT!...
ve fe re bi, vam Svi debT... aS ka rad
sas wra fod ga da say va nia aRa rar se bul
la za reT Si... sa da caa un da mo vi des
ji pi da uS ve li an...
ame ri ku li prog ra miT gax snil
prof sas wav leb lis bib li o Te ka Si pre-
pa ra te bis sa mi boq sia. min da, ra i me
da maw yna re be li da va le vi no an ga vuC-
xi ro am sa co davs.
avi Re wa ma li da ro ca ga mo ve di,
uk ve daZ ru li man qa nis fan jri dan
miy vi ris: „ar wax vi deT, dam Tav rda, ar
wax vi deT~!
Sev brun di, rom dav do am pu le bi da
Spri ci, me re ga da vi fiq re, da vi to ve
da avi Re `Cve ni mwer lo ba“, er Ta der-
Ti ara sa bu ne bis met yve lo Jur na li,
ro me lic iq da vi na xe.
pol kov ni ki gve ub ne ba, rom aT wuT-
Si ga valT aRa rar se bu li Sta bi dan da
un da mo vem za doT.
Cven ise dac mzad varT, al baT, yve-
laf ri saT vis. vzi var aRa rar se bu li
ya ra u lis yuT ze, vaT va li e reb Jur-
nals da Tan vfiq rob: „zus tad es as-
wo rebs, ro ca yve la vlas ti ge ziz Re-
ba da am vlas tis daw ye bul da wa ge-
bul om Si Sex val, esaa sa ka i fo svla~,
_ da es yu Ti ki araa ego ma ni e bis ki li-
man ja roa si nam dvi le Si.
uceb gu li mi naT de ba: vi Rac wers
Ser bu ris qol geb ze _ am sis xliT, Si-
SiT, si gi JiT sa v se wu Teb Si da am ad-
gi las es aris TiT qos ez ra pa un dis
uW kno bi iko na sa viT: THE apparition of these faces in the crowd: Petals on a wet, black bough1.
ese Ti am ba vi mox da gor Si ru se bis
Se mos vlam de er Ti sa a TiT ad re da ai,
ra ewe ra im Jur nal Si:
va no Cxik va Ze,
Zve li fil mi
ki dev Tu aw vimT Ser bur Si
qol gebs,
isev ac vi va crem li qva fe nils?
es er Ti kad ri _
go go na mor bis,
Tval sev di a ni, sxva ara fe ri.
ar max sen de ba ga da u Re bel,
sa ga zaf xu lo wvi mis Tqe Si dan _
mor bis go go na,
kars ga u Re ben,
da am Svi de ben Tu Se e Sin da.
msu bu qi ox vra, ase nac no bi,
zed da ad ne ba ba ges una zess,
ib rWyvi a le ben crem lis mar cvle bi
Tva lis upe Si da sas Tu mal ze.
ga reT ki isev im Re rebs wvi ma.
sa xu ra veb ze qa ri iq ro lebs,
da siy va ru lis daw yve til si mebs
mwu xa re Ce lo ga mo ig lo vebs.
dar ba zic er Txmad aq vi Tin de ba,
ro ca dag vzaf ravs han gi grZne u li.
aT rTol de bi an Se ni Ti Te bic
Cems civ xe leb Si ga mom wyvde u li...
dRes ki...
gav yu reb mi ma val qol gebs,
siy va ruls ki dec rom ga u av drdes,
ro gor Ra vig rZnob _ me uk ve
mov kvdi _
im ga dav li li wvi mis Jru an tels.
Cems me go bars, za za me li qiS vils,
am sev di a ni, mag ram ma inc am biT _ rad-
gan vcxov robT uis to rio dro Si, ese-
Ti am ba vic xo saq mea _ vu lo cav da ba-
de bis dRes.
¹ ga moc xa de ba am sa xe e bis brbo Si: fo T le bi svel, mru me tot ze. (ingl.)
41soso goliaZe
Zve li To fi
amas wi neb ze Zve li To fi amo vi ta ne
sar da fi dan.
ram Ca ma ta ni na oci o de wlis wi naT
iq es vaS lis kon da xi a ni erT dros Se-
sa Su ri ia ra Ri, ax lac mSve niv rad max-
sovs, mag ram, ro ca ia tak ze da de bu li
ga xe ve bu li tya vis Sa li Ti dan amo vi Re
da avaw yve, ma Sin ve dav gme is Zve li,
usu su ri ga daw yve ti le ba da mTe li
di la mar Tla gul mod gi ned va suf Ta-
veb di da vze Tav di am pa ti o san ia raRs.
sa er Tod, ra Tqma un da, ar miy vars
mas la a Ti To feb ze ram de ni me Za li an
ad vi lad ga sa ge bi mi ze zis ga mo da ex-
lac araa es mTa va ri Te ma, ara med _
ma Sin To fis sar daf Si Ca ta nis mo ti vi.
saq me Se e xe ba teqsts, mag ram ara
Ce xo vi sas, ara med nak le bad cno bi li
ir lan di e li me mar cxe ne mwer lis moT-
xro bas. mi si er Ti wig nis ga mo mo vi Zu-
le bo los es 16-ka lib ri a nic.
im dros er Ti ase Ti Cve va mqon da:
Tu ki wig ni mo me wo ne bo da, me o re dRes
ram de ni me cals vyi du lob di da vCuq-
ni di Cems ax lob lebs: 3-5 pre zen tzea
sa u ba ri. vCuq ni di ara sa gan ge bo ram
vi Ta re ba Si, ara med pir da pir di liT,
Sex ved ri sas, ruk za ki dan da vaZ rob di,
ori sit yviT avux sni di, Tu ra zea da
ve ub ne bo di: `wa i kiT xe, ga gi wor de ba~...
ax la rom vix se neb, mxo lod ors
aqvs me re naT qva mi, wa vi kiT xe da me va-
sao. ara, ga na da u wu ne bia vin mes Ce mi
na Cu qa ri wig ni, _ ub ra lod ar kiT-
xu lob dnen, ro gorc Cans... es Za li an
bu neb ri vi caa, al baT, arc me wa vi kiT-
xav di... omi iyo qu Ca Si, nam dvi li omi,
kbi le ba le si li vi Zi neb diT da viR vi-
Zeb diT, dav di o diT, ga vic nob diT er-
Tma neTs... ar iyo es we si e ri dro, mar-
Tla ara!
uc na u ri kia, mag ram zus tad ma Sin
da viw ye Ce mi sax li dan rki nis ga ta nac.
rki na, anu ia ra Ri. bo los wi na iyo
Ce mi me gob ris moq med lif ti an pa di-
ez dSi me eq vse da meS vi de sar Tu lebs
So ris lif tis Sax tis pa wia nak ve Tur-
Si Ca ma lu li te te da sul bo lo ki de
iyo es Zve li To fi. mok led, xan vis
va Cu qe da xan vis...
we Ran ga vi fiq re, rom Cem da sa mar-
cxvi nod, wig neb sac da rki na sac vCuq-
ni di ase Ti pre zen ti saT vis sru li ad
mo um za de bel ada mi a nebs. ime dia, ar
ga mo ad gaT arc er Ti da arc me o re;
ime dia, Cems sa Cu qars io ti so de na dac
ar Se uc vlia ara vis cxov re ba _ es
yve la ze nak le bad min do da.
es uad gi lo da ud roo `ga ni a ra Re-
ba~, we Ra nac vTqvi, teq sti dan wa mo vi-
da.
ase Ti ra mea im teq stSi da xa tu li:
bel fas tu ri am be bia da pa ta ra bi We bi
da di an gam Te ni i sas, rom ra i me isu xa-
ron da na xa ven man qa na Si mok lul kacs;
Ta vi dan ver xvde bi an, rom mok lu-
lia, ga le Si li hgo ni aT da cdi lo ben,
amo a ca lon sa fu le, mag ram, ro de sac
sisxls da i na xa ven, Za li an Se Si ne bu-
le bi ga ec le bi an iqa u ro bas, mag ram
erT maT gans ma inc mo aqvs man qa ni dan
niv Ti: ubis wig na kis msgav si rve u li.
me o re di liT uban Si xma ga var de ba,
rom mok les ma Ti Ta na to li da yve la-
saT vis say va re li in va li di bi Wis ma ma,
ori dRis win ga mo su li po li ti ku ri
sro ki dan. ex la me ar max sovs, ro mel
fraq ci as mas tav da es mok lu li da ar-
caa sa in te re so da, mgo ni, ir lan di a-
Sic nak le bad mi a ni Web dnen amas mniS-
vne lo bas.
mTe li da nar Ce ni moT xro ba aris
mok lu lis Ca na we re bis kiT xva da am
saZ ma ka cos fiq ri da ga az re ba imi sa,
Tu ra jo jo xeT Si cxov ro ben da rom
es koS ma ri ide a Si da us ru le be lia.
blok no ti ki sav sea in va li di Svi-
li saT vis ga ug zav ne li we ri le biT.
ni u an sebs ver ga vix se neb nam dvi lad,
mag ram ax lac mka fi od mid gas Tval win
42 proza
er Ti frag men ti: `Ce mo Svi lo, me Sen
ver mo gi a re, ver mo vas wa ri, ga dav fa-
re bo di im tyvi as, rom lis ga moc ase
wva lob, mag ram me mo gir Cen mag tki-
vils da xel Si agiy van da de das Tan
er Tad Cven wa valT uke Tes mxa re Si~...
ra Rac ase Ti, mok led... gam yi na vi...
sav se blok no ti ase Ti grZno be bis.
da nar Ce ni yve la fe ri TiT qos nor-
ma lu rad mTav rde ba im no ve la Si. mar-
Tla ar aqvs mniS vne lo ba de ta lebs da
arc max sovs, Tu gul ze xels da vi deb.
Cem ze ki Za li an imoq me da da ar vi ci
me ti ara fe ri... ra Rac ge i si viT¹ Se mem-Txva da vTqvi, rom araa sa Wi ro rki na,
rad gan rki niT ar dav ba de bul varT da
mxo lod tki vi li
ukav Sir de ba.
mTe li im am be-
bis Sem deg, ra da-
sa ma lia da, Za li-
an me ci ne ba xol me
ia raR ze im gva rad
Sey va re bul xal-
xze, rom le bic mux-
leb sa da wels So-
ris si mag res mxo-
lod ma Sin grZno-
ben, ro ca rki na
udevT an fiq ro ben
rki na ze.
amaT ze uf ro
uni ka lu re bad mxo-
lod isi ni mi maC-
nia, vi sac am gvar
si ka Jes ram de ni me-
a Ta si a ni Se mo sa va-
li ani Webs _ ari an
ase Te bic.
oRond er Ti ra-
me kia da amas vwer
am de ni xa nia: Tu ki
es kom pleq si ar gWams, rki na sac umi-
ze zod da ap ri o ri ar un da ga ub raz-
de; gan sa kuT re biT, Tu ki ukav Sir de ba
im Zvel da karg xalxs, ro mel Tac To-
fi ar mi aC ndaT ra i me na i ri siZ li e ris
ga mo xa tu le bad, ara med, ub ra lod,
wev ri an de bod nen mon kav Sir Si da na-
di rob dnen xa niT xa nam de.
Tum ca vi Rac it yvis, rom esec aris
ga mo xa tu le ba ra Rac ise Tis, rac Ta-
vis mxriv ukav Sir de ba ma Co izms da
al baT sad Rac mar Ta lic iq ne ba.
nu, me ub ra lod gav wmin de To fi,
ra Ta sa a xal wlod ke del ze dav ki do
da an ton pa li Ci aq ma inc Se mo viy va no
sce na ze.
¹ Zv. irl. geis _ ir lan di u ri sa ge bis mi xed viT in di vi du a lu ri da zog jer ne ba yof lo bi Ti
ta bu.
43epoqis matiane
bkaki
caqraZe
xruSCovs, ro gorc me re ga mo ir kva,
sta li ni Wi ris dRe sa viT sZul da, mag-
ram mo nu ri mor Ci le biT uc di da mis
sik vdils. me re Se e ca da Ta vis Se xe du-
le be bis gan xor ci e le bas. mar Ta lia,
xruS Co vi su le li iyo, mag ram er Ti
ke Ti li saq me ma inc ga a ke Ta. uda na Sa-
u lod ci xe Si da ka tor Ra Si ga day ri-
li xal xi, vinc ga dar Ca, Sin dab run da.
amas igi sta li nis sik vdi lis me re ki
ar ga a ke Teb da, ara med ma nam de, mo nur
mor Ci le bas ar da e mun je bi na da uda-
na Sa u lo ada mi a ne bic ar ga a ta reb dnen
aTe ul wlebs ci xe eb sa da ka tor Reb Si.
xua-go fe nic ar eTan xme bo da Tur-
me mao Ze duns, Tun dac ga naT le bis
mog va re ba Si. mag ram dum da da mis sik-
vdils uc di da. mao mok vda da ax la
api rebs re for me bis Ca ta re bas. es xom
dag vi a ne biT ga ke Te baa saq mis?
ax la cxov re bas ise Ti swra fi mdi-
na re ba aqvs, rom ro me li me ase Ti pi-
ris xe li suf le bis sa Ta ve Si yof na
udi de si da na Sa u lia. rad gan igi swo-
red am swra fi tem pis Sem fer xe be lia
da dam brko le be li. es ki uk ve prog-
re sis mtro baa.
ada mi an Ta ma te ri a lu ri ke Til dRe-
o ba ssrk-Si ga ze Tis fur cleb zea, ka-
pi ta lis tur ev ro pa sa da ame ri ka Si ki
re a lur si nam dvi le Si. xor ci, kver-
cxi, kar to fi li ma Ra zi a Si iyi de ba da
ga zeT Si ara vin ar wers an te le vi zi a-
Si ara vin aC ve nebs we li wad Si er Txel
tran spa ran te biT da lo zun ge biT
mor Tul man qa nebs, ro mel Tac vi Tom
qa laq Si sur sa Ti Se mo i ta nes. pro-
duqts pro pa gan da ar sWir de ba. mi si
pro pa gan dis ti ma Ra zi is vit ri naa da
ara ga zeT Si da beW di li cru cif re bi.
Ta na med ro ve msof lioSi so ci a-
liz mis sa pi ris pi ro ra i me axa li so-
ci al-po li ti ku ri moZ Rvre ba ar ar-
se bobs. ka cob ri o bam mra va li gza
mo sin ja, mag ram ar se bi Tad ara fe ri
Se ic va la Tum ca zRva sis xli da iR-
va ra. ma Sa sa da me, un da miv xvdeT, rom
Si na ga ni struq tu ris ga um jo be se baa
au ci le be li da ara axa li Te o ri e bi
axa li xoc va-Jle ti saT vis.
P.S. da sav leT Si gav rce le bu li yo-
fi la Te o ria, ro me lic am tki cebs,
rom pos tqris ti a niz mis Sem deg sa mi
Canawerebi
dasawyisi `ciskari 1852~, #11, 2015 weli
44
moZ Rvre ba ar se bobs _ in di vi du a liz-
mi, ko mu niz mi da na ci o na liz mi. me-20
sa u ku nis me o re na xe va ri na ci o na liz-
mis epo qaa da pa ta ra ere bis aRor Zi-
ne bis dro.
22. XI. 77.
vasili veliCko gvi am bobs: qar Tve-
le bi ni Wi e ri moR va we e bi ma Sin ga mo-
di an, Tu sa qar Tve lo Si ar mu Sa o ben
da ru seT Si ari an ga da sax le bul nio.
Tur me er Tma qar Tvel ma Ta vad ma res-
to ran Si qe i fis dros moh kla uda na-
Sa u lo mo qa la qe. gam tyvral Ta vads
Tval Si ar mo u vi da es mo qa la qe da
moh kla. igi da i Wi res da ga da a sax les.
jer cim bir Si, me re ev ro pu li ru se-
Tis sam xreT na wil Si. ori ve gan Ta va di
pa ti os nad Sro mob da da Ta vi ga mo i-
Ci na we si e re bi Ta da Sro mis moy va re o-
biT. gan sa kuT re biT sam xreT ru seT Si.
aq igi ru sebs as wav li da _ me ab re Su me-
o bas, me baR Ce o bas, me ve na xe o bas. gax-
da gu ber na to ris pir ve li mrCe ve li.
er Txel cno ba mo vi da, rom, de da mi si
cu dad iyo da ne ba iT xo va sa qar Tve-
lo Si wa mos vli sa, rom mo mak vda vi de-
da ena xa. gzad man Se i a ra vla di kav kaz-
Si, sa dac mu Sa ob da cno bi li ge ne ra li
ni ko loz zu ra bis Ze Wav Wa va Ze. Wav Wa-
va Zes Ta vad ma sTxo va, mi Su am dgom le,
rom Se miw ya lon da dar Ce ni li sas je-
li ma pa ti o no, dam to von sa qar Tve lo-
Sio. ama ze Wav Wa va Zes uT qvams, ra gin-
da, su le lo, sa qar Tve lo Si, isev ga-
loT de bi, ra i me bo ro te bas Ca i den da
da i Ru pe bio. Ta vads Ta vi si ar da uS-
lia. upa ti e bi aT. sa qar Tve lo Si dab-
ru ne bu la. mag ram am xda ra Wav Wa va Zis
sit yve bi. Ta va di isev lo To bas Ses-
dgo mia. vi Rac Ta na me i na xes mu cel Si
sa te va ri uk ravs. mar Ta lia, ga dar Ce-
ni la, mag ram uk ve qvey nis sa sar geb lo
ka ci aRar aris.
z. gam sa xur di a ze gav rce le bu lia
xme bi, rom mas ze sxva das xva fsi qo-
lo gi u ri sa Su a le be biT imoq me des da
amiT ai Zu les, eT qva is, rac sa sa mar-
Tlo Si da te le vi zi a Si Tqva. amis da-
je re ba Se iZ le ba, Tu sa Ta na do do ku-
men tiT da das tur de ba, Tum ca na deJ da
man del Sta mi wers _ `Мало, кто побывал в Лефортово и вышел с неповреждённым умом. Я таких не встречала~1.
gam sa xur dia hyo li aT le for to-
vo Si. me o re ad gi las n. man del Sta mi
aR niS navs _ `Сейчас я боюсь только од-ного шприца с новым лекарством, которое лишает меня воли и самоконтроля. Если я попаду в то проклятое место и заговорю, пусть знают что это шприц~2.
9. VIII. 78.
ro gorc Cans, mci re erebs aras-
rul yo fi le bis kom pleq si aw va lebT
da yo vel Tvis cdi lo ben Ta vi gan sa-
kuT re bul xal xad war mo id gi non da
sxve bic da ar wmu non ama Si. pros per
me ri me am bobs kor si ke leb ze _ `kor-
si ke lis guls di dad ver mo i gebT, Tu
et yviT did ers ekuT vni To. ma Ti er-
Ta der Ti sur vi lia gan sa kuT re bul
xal xad iqnen aRi a re bul ni~ (`ko lom-
ba~).
`ko lom ba Si~ aR we ri li zo gi er Ti
kor si ku li zne-Cve u le ba hgavs qar-
Tuls. mag. za riT ti ri li da mo za re-
e bis mi er leq se bis SeT xzva mic va le-
bu lis da xa si a Te bis miz niT.
Canawerebi
1 iseTi ara vin me gu le ba, le for to vo Si rom mox ved ri li yos da iqi dan tvin naR rZo bi ar
ga mosu li yos.2 ax la me axa li wam liT ga je re bu li Spri cis me Si nia, ro me lic ne bis yo fas da TviT kon-
trols da ma kar gi nebs. Tu im daw yev lil ad gi las mov xvde bi da ra me wa mom cde ba, un da
icod nen, rom es Spri cis ga moa.
45
1. meg ru lad zars ras eZa xi an?
2. mo za res ra hqvia?
koS ke bic yo fi la kor si ka Si.
3.sva nur mur yva meb Tan ma Ti Se da-
re ba.
am gva ri dam Txve ve bi mow mobs, rom
sa qar Tve lo xmel Ta Sua zRvis kul-
tu rul are al Si Se di o da.
11. VIII. 78.
wa vi kiT xe bu lat oku ja vas ro ma ni
`Путешествие дилетантов~ (жур. `Дружба народов~3, 1976 г. #8-9). ni ko loz I-is
dros xde ba moq me de ba. sa co da vi ana-
rek lia pe Co ri nis ro ma nis mTa va ri
gmi ri mi at lo vi. ga u ge ba ria qve sa Ta-
u ric `Из записок отстовного поручика Амирана Амилахвари~4. am ami lax vars
ara vi Ta ri fun qcia ara aqvs da sru-
li ad ufun qci oa mi si qar Tve lo ba.
sa qar Tve lo zec aris ram de ni me stri-
qo ni, mag ram sru li ad ume ca ri ka cis
da we ri lia. et yo ba, ara vi Ta ri war-
mod ge na oku ja vas sa qar Tve lo ze ara
aqvs da arc ain te re sebs. ami to mac ga-
u ge ba ria, ra tom das Wir da ro man Si es
qar Tu li gva ri.
sa er Tod, me tad ga u ge ba ri ro ma-
nia. Tu pe Co ri nis ore u lis da xat va
un do da, dRes es vi Ras ain te re sebs,
miT ume tes, rom im drois mwer leb ma
es uk ve ga a ke Tes da oku ja va ze bev rad
uke Te sad. Tu ana lo gi e bis gav leba un-
do da Ta na med ro ve o bas Tan, es ar ga mo-
u vi da, rad gan Za li an Zne lia, une bis yo-
fo, umaq ni si, uni Wo Ta va dis sa siy va ru-
lo Tav ga da sa va li ri Ti me da a kav Si ro
Ta na med ro ve o bas Tan. Tan bev ri ram am
sa siy va ru lo Tav ga da sa val Si mxat vru-
lad sru li ad da u je re be lia da fsi qo-
lo gi ur si mar Tles mok le bu li.
am ro man ma ki dev er Txel da mi das-
tu ra, rom b. oku ja va uni Woa.
15. VIII. 78.
dRes ko mu nis te bi so ci a liz mis
mi marT ar iye ne ben mar qsiz mis Zi ri-
Tad de bu le bebs: yve la fe ri vi Tar de-
ba, iz rde ba da kvde ba; yve la mov le na
gar kve ul pe ri od Si prog re si u lia,
me re Tan da Ta no biT xde ba reg re si u li
da win svlis da mab rko le be li; mdgo ma-
re o ba qmnis Seg ne bas da a. S.
27. VIII. 78.
mar to xe la kacs arc si ke Te Ca u de-
nia da arc bo ro te ba. ori ve jer mas
mo kav Si re sWir de ba. es mo kav Si re yo-
vel Tvis az ria, vi Ra cis mi er sus ti
go ne bis ada mi an ze mox ve u li.
Zve li Ca na we ri:
1972 wlis 16-17 seq tem bers te-
le vi zi iT aC ve nes fil mi (Tu dad gma)
`San ta Ji~ (sce na ris av to re bi _ lav-
ro ve bi, dam dgme li _ brov ki ni).
xan daz mu li da mar to xe la qa li yi-
du lobs oq ro ebs. es oq ro Sin aqvs Se-
na xu li. rad un da? vin aZ levs an visze
yi dis? sa i dan aqvs am de ni fu li? es
kiT xve bi aux sne lia.
oq ro mo aqvT ma ga da ni dan. San ta-
Jis ti ukan brun de ba. jer aC ve nes,
rom Za li an eS ma kia. me re si su le le
Ca i di na. ga af rTxi les, rom mi li cia
da e Zebs. mag ram ma inc moh klavs kacs
do mo de do vos Tan ax lo so fel Si. ima-
ve ae rod rom ze mi va da TviT mfri na-
viT vla di vas tok Si ga em gzav re ba. ase-
Ti ga moc di li ka ci nu Tu mi li ci as
yve la ni Sans mis cem da, sad eZeb naT
igi? gu lubr yvi lo baa.
de teq tivs ma Sin aqvs mniS vne lo ba,
ro ca giC ve nebs lo gi ku ri az rov ne bis
Za la sa da mniS vne lo bas. amiT ari an
akaki baqraZe
3 `di le tan te bis mog za u ro ba~ (`druJ ba na ro dov~).4 ga dam dga ri po ru Ci kis ami ran ami lax v ris Ca na we re bi dan.
46
sa in te re so Ser lok hol msi da meg re.
de teq tiv Si mTa va ria gmi ris prob le-
ma, sab Wo Ta deteq tiv Si ki moq me debs
usa xo ma sa. igi Se i a ra Re bu lia teq ni-
kiT. ga mo ric xu lia sa i dum los mig ne-
bis pro ce si. yve lam yve la fe ri uk ve
im Ta viT ve icis.
de teq tiv Si un da iyos go ne ba max vi-
lo bis, go ni e re bis, lo gi kis Se jib ri,
To rem dam na Sa vis da We ris teq no lo gi is
Cve ne ba li te ra tu ris sa ga ni ar aris.
1973 wlis 20 ian vars aC ve nes ga da-
ce ma cik li dan `Se moq me de bi Ti por-
tre te bi~. ga da ce ma eZ Rvne bo da ko-
lau na di ra Zes. ko la us sa u ke Te so
leq se bi dan mxo lod ori wa i kiT xes _
`wi wa mu ri dan sa gu ra mom de~ (kiT xu-
lob da s. za qa ri a Ze) da `zRvis pi ras~
(Ta vad av tor ma wa i kiT xa). ra por-
tret ze Se iZ le ba la pa ra ki, ro ca ar
iyo leq se bis ana li zi, Te ma ti ka, xa si-
a Ti, Tvi se ba da a. S. ko la us po e zi i-
sa war mod ge ni li. ub ra lod, leq se bic
ar mog vas me ni nes.
te le vi zi as er Ti ube du re ba sWirs:
vi sze dac aris ga da ce ma, mas uTu-
od ga mo iy va nen qu Ca Si an baR Si da
ase ir ne ben. ra mi za ni aqvs am si a ruls,
ris Tvis aris igi, ara vin uw yis. Ca ye ne-
bu lia ada mi a ni uxer xul mdgo ma re o-
ba Si da dab ne ul ma ar icis, ra ake Tos.
aseT si tu a ci a Si Ca a ye nes ko la uc. wa-
iy va nes ili as obe lis kTan da da a ye nes.
id ga ko lau obe lis kTan da ar ico da,
ra eq na.
ko lau ic nob da bevr sa in te re so
mwe rals. arc ama ze ala pa ra kes.
ek ra ni eWi ra Tbi li sis qu Ceb Si man-
qa ne bis xe ti al-bo ri als. ris Tvis?
18. VIII. 78.
1978 wlis 18 iv liss is to ri is in-
sti tu ti ki no sax lSi ata reb da sa er-
To kre bas. am kre bas un da das wre bo da
Se var dna Zec. la pa ra ki un da yo fi li-
yo af xa ze Tis sa kiT xze. wa ve di, Tum ca
Ses vla Zne li iyo, rad gan, Se var dna Zis
gan kar gu le biT, uc xo pir ni ar un da
das wre bod nen kre bas. Ses vla mxo lod
mo saw ve viT Se iZ le bo da. vi Sov ne mo saw-
ve vi da Se ve di. dav je qi ukan. gan mar-
to e biT, rom Tval Si ara vis mov xved-
ro di. Tum ca uc xo ni ma inc iy vnen, Cems
gar dac. kre bis daw ye bas ram de ni me wu-
Ti ak lda, rom Cem Tan mo vi da ka li ni nis
ra i ko mis Ta nam Sro me li ber Ze niS vi li
da miT xra: Tqven men Te SaS vi li (qa laq-
ko mis mdi va ni) ge Za xiT da Tu Se iZ le ba
wa mob rZan di To. gav ye vi ber Ze niS vils
da me zo bel oTax Si Se ve diT. iq pa ta ra
suf ra ga e Sa laT. ma gi das mar to Se var-
dna Ze uj da. fex ze id gnen da ke dels
ak rul ni cax ca xeb dnen men Te SaS vi li,
ka li ni nis ra i ko mis mdi va ni mga lob-
liS vi li, aka de mi ko si fran giS vi li da
ki dev vi Rac er Ti, ro me lic ver vi-
ca ni. is to ri is in sti tu tis par tko mi
xa za ra Ze ukan med ga da dab ne u li er-
Tsa da i ma ves ime o reb da _ vin mog caT
mo saw ve vi, vin mog caT? Se ve di Tu ara
oTax Si, sib ra zisa gan acax ca xe bul ma
Se var dna Zem da miy vi ra _ ra gin da Sen
aq? pa su xi ver mo vas wa ri, rom ga ag rZe-
la _ aq is to ri ko seb Tan saq mi a ni Sex-
ved ra maqvs da Sen das wre bis uf le ba
ar gaqvs. Tu ga in te re sebs, ras vit yvi,
da mi Za xeT Te at rSi da iqac mo va lo. me
vuT xa ri _ Tu kre beb ze das wre bac mek-
rZa le ba, ra ga ew yo ba, un da wa vi de _
ga mov tri al di da wa mo ve di. ukan mo-
ma Za xa _ ho, un da wax vi de.
ga mo ve di. ukan xa za ra Ze da mga-
lob liS vi li mom dev dnen da me kiT xe-
bod nen _ vin mog caT mo saw ve vi. ama ze
gab ra ze bul ma vu pa su xe _ ra Tqve ni
saq mea, vin mom ca. xom xe davT, miv di-
var da sxva ra Ra gin daT. dab ne u leb ma
da iw yes bo di Sis luR lu Ri.
me re miT xres, rom kre ba Za li an
uRim Ra mod Ca ta re bu la. verc is to-
Canawerebi
47
ri ko sebs uT qvamT ra i me prin ci pu li
da Ro ni e ri da verc Se var dna Zes. Se-
var dna Ze Tavs ari deb da Tur me yve la
prin ci pul sa kiTxs da mi ki bul-mo ki-
bu lad la pa ra kob da. is to ri is in sti-
tu tis Ta nam Srom lebs dah pi re bia, sa-
kar mi da mo nak ve Tebs mog cem To da qar-
Tvel mec ni e reb sac ma Sin ve ga u yi di aT
sa qar Tve lo sa kar mi da mo nak ve Teb Si.
me o re dRes, 19 iv liss, ki no o pe ra-
tor ma lo mer ax vle di an ma da mi re ka.
miT xra, dRes 3 sa aT ze gaC ve neb films
`rus Ta ve lis Te at ri meq si ka Si~. fil-
mi uk ve mzad aris da na xe, ro go ri ga-
mo vi dao. wa ve di do ku men tu ri fil me-
bis stu di a Si. fil mi da iw yo, pir ve li
na wi li dam Tav rda da dar baz Si vi Rac
qa li Se mo vi da da miT xra _ te le fon-
ze ge Za xi a no. ga ve di. Se ve di qi qo Zis
(di req to ris mo ad gi le) ka bi net Si da
te le fon ze me Zax da me ri ca na va. me-
rim miT xra omar qa ja ia ge Zebs da da-
u kav Sir dio. mom ca qa ja i as te le fo-
nis no me ri. qa ja i as da vu re ke. miT xra,
rom Tqven ax la Se var dna Ze gi ba rebT
da mo di To. me vuT xa ri films vu yu-
reb da Tu Se iZ le ba me re mo val-meT-
qi. miT xra _ ara, ax la ve un da mox vi-
deo. ra meq na, dav to ve fil mi da wa ve-
di. Se var dna Zis mo sac del Si dam xvda
le van Wi laS vi li, is to ri is mu ze u mis
di req to ri. isic da ba re bu li iyo.
le van ma miT xra _ Se var dna Zes Tan
kol bi nia (me o re mdi va ni) da al baT,
ro ca is ga mo va, me re dag vi Za xe be no.
kol bi nis ga mos vlas did xans vu ca-
deT. sa aT ze mets. me re ga mo vi da da
jer Wi laS vi li Se vi da. isic kar ga
xans iyo ka bi net Si. ro gorc iq na, le-
va nic ga mo vi da da me Se ve di.
ro ca Se ve di, Se var dna Ze wa mod ga
da Cem ken wa mo vi da. mo me sal ma da miT-
xra _ moc diT dag sa jeo. me vu pa su xe
_ moc diT das jas ara uSavs, Tu sxva
sas je li ar me lis. ama ze ga i ci na da
Tqva _ arao.
me re miT xra, imi saT vis da gi ba re,
rom bo di Si un da mo gi xa do, rad gan
gu Sin cu dad mo vi qe cio. wu xel mTe-
li Ra me ar mi Zi nia. me re biWs vuT xa-
ri, ase Ti Sec do ma mo mi vi da da Se u-
rac xyo fa mi va ye neo. im de ni bo di Si
ixa da, rom iqiT da vuw ye nu ge Sis ce ma.
me re me la pa ra ka im Se niS vneb ze, ro me-
lic ple num ze iT qva Cem mi marT. ama ze
vuT xa ri, rom ple nums ar ves wre bo di
da, am de nad, rac iT qva, vi ci, ro gorc
Wo ri da, uf ro zus tad, ara fe ri Se-
mit yvia, rad gan ple nu mis ma sa le bi ar
da beW di la (saq. kp ck XI ple nu mi Ca-
tar da 1978 wlis 27 iv niss. Cems wi na-
aR mdeg ga mo iy va nes gr. aba Si Ze, m. mez-
vriS vi li (sa ga re jos ra i ko mis mdi va-
ni), bo go mo lo vi (pro fe so ri). ple nu-
mis an ga ri Si ga zeT Si ar da beW di la).
sa mi Zi ri Ta di Se niS vna Ca moT va la:
1. wi na aR mde gi var, ga da fa se bu li
iq nas erek le II-is pi rov ne ba da mis mi-
er gan xor ci e le bu li aq ti. es swo ri
iyo da am gva ri ve Se fa se ba un da mi e-
ce so da aq re vi zia da saS ve bad ar mi-
maC ni ao.
2. mah ma di a no ba re aq ci u li re li -
giaa. gan sa kuT re biT cu di ro li man
sa qar Tve los is to ri a Si iTa ma Sa da
ami tom ar ge Tan xme bi, ro ca am bob,
rom mah ma di a no ba ise Ti ve eTi ku ri re-
li gi aa, ro gorc qris ti a no bao.
3. ar Se iZ le ba ili as msof lmxed-
ve lo ba qris ti a no bi dan ga mo viy va no-
To. ilia re vo lu ci u ri gan wyo bi le-
bis mwe ra li iyo da qris ti a no ba ver
ga mo ad ge bo dao.
am Se niS vneb ze me vu pa su xe:
me ar ve we vi erek les pi rov ne bis
ga da fa se bas. Ce mi da mo ki de bu le ba
rom na Te li iyos erek le sad mi da im
aq ti sad mi, rac XVIII s. bo los mox da,
aseT Se da re bas mo vi tan:
avad aris ka ci. da u Za xes eqims.
eqim ma Tqva: es ka ci mok vde ba, Tu ar
mov We riT xe li. sxva ga mo sa va li ar
akaki baqraZe
48
aris. eqim ma mok ve Ta xe li da ada mi-
a ni ga dar Ca. cxa dia, eqi mis mad li e ri
un da vi yoT, ra ki ada mi a ni ga dar Ca,
mag ram xom ar Se iZ le ba cal xe la kacs
vum tki coT, ra kar gia cal xe lo ba,
or xe lo bas sjobs. bed ni e ri xar, rom
cal xe la xar.
ase Ti vea erek les saq mec. Se iZ le ba
im eqi mi viT erek lem er Ta der Ti swo-
ri ga daw yve ti le ba mi i Ro da ami tom
mas mad lo bis me ti ara fe ri eT qmis,
mag ram xom ar Se iZ le ba dRes ga mud me-
biT vam tki coT, rom bed ni e re baa Ta-
vi suf le bis da kar gva da amas ara fe ri
sjobs. ai, ase Tia Ce mi da mo ki de bu le-
ba am sa kiT xi sad mi.
arc mah ma di a no bis kri ti kis wi na-
aR mde gi var. oRond es kri ti ka un-
da iyos ar gu men ti re bu li da mec ni-
e ru li. ara ze re le, rac mkiT xve lis
Tval Si un dob lo bas iw vevs da mas
Ri mils gvris. ro gor Se iZ le ba vam-
tki coT, rom mah ma di a no ba yve la fers
wvav da, an grev da, anad gu reb da. ma Sin
ra vu yoT Sua sa u ku ne e bis ara bul
kul tu ras, ira nul li te ra tu ras _
xa i a mi, fir do u si, ni za mi da sxva ni,
sab Wo Ta Sua azi is kul tu ras... es xom
mah ma di a nu ri kul tu raa...
rac Se e xe ba ili as, me ar ga mom yavs
ili as msof lmxed ve lo ba qris ti a no-
bi dan. me ga mom yavs qris ti a no bi dan
ili as eTi ku ri moZ Rvre ba. qris ti a-
nul eTi kur moZ Rvre ba ze arc ko mu-
nis te bi am bo ben uars. ara kac kla, ara
iqur do, ara im ru So da a. S. dRe sac
aq tu a lu ria. Tu dRes uar yo fiT mov-
le neb ze vla pa ra kobT, es Zi ri Ta dad
eTi ku ri xa si a Tis aris. mar to ga Wir-
ve biT ver av xsniT to ta lu rad gav-
rce le bul qur do bas. wi na Tac uWir da
ada mi ans, mag ram igi qur do biT, gam-
flan gve lo biT, kom bi na to ro biT ar
cdi lob da Ta visi mdgo ma re o bis ga-
um jo be se bas. ami saT vis pa ti o san gzas
eZeb da. Tan ax la is ki ar qur dobs,
vi sac uWirs, ara med is, vi sac uam ra vi
na pa ra vi qo ne ba aqvs.
ami tom eTi kur sa kiT xze msje lo ba
ax la yve la ze uf ro au ci leb lad mi maC-
nia. aq ili as eTi ku ri moZ Rvre ba Cve-
ni mo kav Si rea. ase ve qris ti a nu lic da
ami tom va max vi leb mas ze yu rad Re bas.
ama ze mi pa su xa Se var dna Zem, rom
mis Tvis prin ci pu li mniS vne lo ba aqvs
erek les sa kiTxs da da nar Cen or sa-
kiT xze Se iZ le bo da arc me la pa ra kao.
me vu pa su xe _ me ara var kri ti kis
wi na aR mde gi, rad gan Ta vad kri ti-
kis Janrs vem sa xu re bi. me wi na aR mde gi
var im sul mok le das kvne bis, ro me-
lic ck-is mdiv nis kri ti ki sa gan ga mo-
aqvs zo gi erT sul mda bal Ci nov niks.
ma ga li Tad, Tqvens gak ri ti ke bam de
maZ lev dnen Jur nal `ame ri kas~, ax la
aRar maZ le ven. Jur nal `cis kri dan~
amo i Res Ce mi we ri le bi, te le vi zi a Si
ar da mi Za xes T. Cxe i Zis fil mis `ja yos
xiz ne bis~ sa na xa vad da a. S.
ama ze mi pa su xa _ es ar Se iZ le ba da
gan kar gu le bas gav cem ase aRar mo iq-
cne no.
amiT dam Tav rda Cve ni sa u ba ri.
na Te li az ri brbo ze da de bi Ti gav-
le nis ma gi er uar yo fiT gav le nas ax-
dens. brbo go neb ri vi pri mi ti u lo-
bis ga mo az ris siR rmes ver igebs da
ukuR ma das kvna ga mo aqvs. ma ga li Tad,
ela pa ra kebi Ta vi suf le ba ze da mas es
es mis, ro gorc anar qia, muq Ta xo ro ba,
si zar ma ce. man ar icis, rom dis cip-
li na su lis moT xov ni le ba un da iyos.
dis cip li na mxo lod jo xis ce ma hgo-
nia. es ni Wi er po li ti koss kar gad es-
mis da ami tom uza pu ne ben joxs xalxs.
31. VIII. 78.
brbos Tvi se ba aris is, rom diq ta-
tu ris pi ro beb Si xma a mo u Reb lad mo-
nu rad em sa xu re ba ba tons. de mok ra-
Canawerebi
49
ti is pi ro beb Si ki qa oss da anar qi as
aw yobs.
8. IX. 78.
yve la ube du re bis sa Ta ve ada mi-
an Ta uW ku o baa. uW ku o bis wi na aR mdeg
brZo la araf riT Se iZ le ba. uW ku o bis
daT rgun va Se iZ le ba mxo lod Za liT.
ami tom mi mar Ta ven Za las Zli e ri ne-
bis yo fis ada mi a ne bi da imor Ci le-
ben uW ku os. mag ram, sam wu xa rod, amas
msxver plad ewi re bi an Wkvi a ne bic.
ami tom de mok ra tia di dad aris da-
mo ki de bu li eris Wku is do ne ze. ro-
gorc ada mi a ne bi gan sxvav de bi an er-
Tma ne Tis gan Wku is do niT, ase ve gan-
sxvav de bi an ere bic. sa xel mwi fos mar-
Tvis dros amas gaT va lis wi ne ba un da.
ami tom aris Se uZ le be li mra va le ro-
va ni de mok ra ti u li sa xel mwi fo.
16. IX. 78.
wa kiT xu lis an na na xi sa gan ada mi a ni
imas ki ar iT vi sebs, rac im wa kiT xu-
li sa Tu na na xis az rob riv Si na arss
war mo ad gens, ara med imas, ris aT vi se-
bac mis Wku as Se uZ lia. Tu di dia es
Wkua, aT vi se bu lic di dia, Tu pa ta ra
_ aT vi se bu lic pa ta ra. ami tom ar da-
aC nia ar se bi Ti kva li ada mi an Ta sa zo-
ga do e bas am den ma brZnul ma wig neb ma.
ada mi an Ta um ci re si na wi li ix ve we ba,
su li e rad mdid rde ba, mag ram udi de-
si na wi li isev isea ga yi nu li, ro gorc
ma Sin iyo, ro ca ada mi a ni ku diT xe ze
eki da. mTe li cxov re ba am ori na wi lis
brZo laa.
Cven, ma ga li Tad, Tva lis da xam xa me-
ba Si aviT vi seT sa Re Wi re zi nis ReW-
va, jin sis Cac ma da a. S. mag ram ver
aviT vi seT, rom uri god ar gav ZvreT.
ra tom? imi tom, rom ReW va an jin sis
Cac ma ara fers gvTxovs, araf ris ga-
ce ma ar aris sa Wi ro. rig Si dgo ma ki
moT mi ne bis ga Re bas ma inc mo iT xovs da
es uk ve Cven Si na gan kul tu ras aRe ma-
te ba.
17. IX. 78.
sab Wo Ta pro pa gan da ze uf ro briy-
vis war mod ge na Se uZ le be lia. dad ge-
ba ro me li me mna ca ka no vi an sol to ni
bo nis an niu-ior kis qu Ceb Si, uS ve rad
agi nebs ka pi ta lizms da ara vin uk rZa-
lavs amas. Tan gvim tki ce ben, de mok ra-
ti as ax So be no. vis una xavs ro me li me
uc xo e li ko res pon den ti mos kov Si
id ges da so ci a lizms agi neb des da
amis ga da ce ma Si xels ar uS lid nen?
amis war mod ge nac ki Se uZ le be lia.
sab Wo Ta ko res pon den te bi aCe re ben
uc xo el mo qa la qe ebs. isi ni, ro gorc
un daT, ise ak ri ti ke ben Ta vi anT qve ya-
nas, Ta vi anT mTav ro bas da Sin ar xe i-
nad mi di an. aba, er Ti ase Ti in ter viu
mis ces sab Wo Ta mo qa la qem uc xo el ko-
res pon dents, vna xavT, Sin ro gor dab-
run de ba. Tum ca, sab Wo Ta pro pa gan-
dis te bis lo gi kiT, es sa bu Ti yo fi la
sab Wo Ta de mok ra ti is ga fur Cqvnis da
ka pi ta lis tu ri des po tiz mis.
sab Wo Ta wyo bi le bis sa bed ni e rod,
ko mu nis te bi yo vel Tvis de ge ne ra teb-
ze iRe ben ori en ta ci as da es aZ levT
sa Su a le bas, rac un daT, is ake Ton.
ra ki de ge ne ra tia ka cob ri o bis
90%, 10% go ni e ri maT mxed ve lo ba Si
ar hyavT. Tu das Wir daT, 10%-s sa er-
Tod gaw yve ten.
ra sac ada mi a ni sti qi ur ube du re-
bas eZa xis, aris bu ne bis Tav dac va.
ad re, ro ca kla sob ri vi brZo lis
Te o ria wa mo a ye nes, Ra ta ke bi da i raz-
mnen mdi dar Ta wi na aR mdeg. ax la Ra ta-
ki sa xel mwi fo e bi iraz me bi an mdi da ri
sa xel mwi fo e bis wi na aR mdeg. so ci a-
liz mi (Ra tak Ta xe li suf le ba) imar-
akaki baqraZe
50
jvebs mxo lod Ra tak Ta sa xel mwi fo Si.
am ri gad mox da Ra ta ki sa xel mwi fo e bis
ga er Ti a ne ba. Ra ta ke bi sa da mdid re bis
brZo la Si ga i mar jves Ra ta keb ma. ax-
la vna xoT, vin ga i mar jvebs Ra ta ki da
mdi da ri sa xel mwi fo e bis brZo la Si.
24. IX. 78.
aSS das tu ria imi sa, ra Se uZ lia
ada mi ans, ro ca igi Ta vi su fa lia da
aqvs fu li.
ssrk ki das tu ria imi sa, ra ara ra o-
baa ada mi a ni, ro ca igi arc Ta vi su fa-
lia da arc fu li aqvs.
ko mu nis te bi fiq ro ben, rom ssrk-Si
cxov robs 250 mi li o ni briy vi. dRes
sa er Ta So ri so pa no ra ma Si iyo si u Je-
ti _ ro gor Sex vda ru se bis ko res pon-
den ti sol to ni ro me li Rac zangs ci-
xe Si. es zan gi ka cis mkvle lia da ko-
mu nis te bi asa Re ben ada mi a nis uf le bis
dam cve lad da Tan gah ki vi an _ ro gor
Te la ven aSS-Si ada mi a nis uf le bas.
sa in te re soa, ro mel ko mu nis tur
ci xe Si Se uS ves ame ri ke li ko res pon-
den ti da pa ti mars uf le ba mis ces,
egi ne bi na sab Wo Ta kav Si ri da me re es
te le vi zi iT ga da e caT aSS-Si?
25. IX. 78.
ro gorc Cans, ko mu nis tebs uk ve
ide o lo gia nak le bad ain te re sebT da
fu lis Sov nas cdi lo ben yo vel gva ri
sa Su a le biT. aC ve ne ben qa laq Si films,
rom li saT vis ru sebs da ur qme vi aT ̀ es-
tra dis var skvla ve bi~. Sig naC ve ne bia
ro gor giJ de bi an rokk-mu si ki saT vis
ada mi a ne bi. aseT films an ti ko mu nis tu-
ri ide o lo gi is Tval saz ri siT udi de si
gav le nis mox de na Se uZ lia. 24. IX-Si e.
ma Wa va ri a ni ga mo iy va nes te le vi zi iT da
Se a qe bi nes rokk-mu si ka, ro gorc so ci-
a lu rad sa in te re so. ra aris iq so ci a-
lu ri? saw ya li ko mu nis te bi! fu li rom
ae RoT, `es tra dis var skvla veb ze~ 80
kap. bi le Tebs hyid dnen, ma Sin, ro ca
Cve u leb riv 50 kap-ze Zvi rad Ri re bu-
li bi le Te bi ssrk-Si ar aris ki no Si.
27. IX. 78.
`inostrannaia literaturaSiSi~
1978 w. #9 da beW di lia baS tan ni kis da
kuz ne co vas we ri li _ `У истоков `Ти-хого Дона~5. av to re bi cdi lo ben (mas-
wav leb le bi yo fi lan do nis ra i o nis),
ipov non ro ma nis per so naJ Ta pro to-
ti pe bi. mas wav le bel Ta am sur vils ra
uSavs, rom ni ko lai fe do ren ko, re-
daq to ri Jur na li sa, ar am xel des am
we ri lis da beW dvis nam dvil mi zans _
`Публикуя доклад на страницах журнала `Иностранная литература~, который чи-тают не только в нашей стране, но и за её пределами, мы надеемся, что этот матери-ал привлечёт внимание и зарубежных ис-следователей творчества М. Д. Шолохова, а в частности романа `Тихий Дон~6. am
sit yve biT xom aS ka rad aris naT qva mi,
rom saz Rvar ga reT ar sje raT So lo-
xo vis av to ro ba da am qa le bis we ri-
liT un daT da ar wmu non? miT ume tes,
rom we ril Si mo ta ni li sit yve bi l.
tol sto i sa abi Tu rebs we ri lis av to-
re bis sur vils. we ri li sa er Tod Za-
li an sus tia.
lu i za iva nov na vol kon ska i as kiT-
xva ze, vin iyo an drei bol kon skis pro-
to ti pi, tol sto is upa su xia: `Спешу
Canawerebi
5 `wyna ri do nis~ sa Ta ve eb Tan.6 `ga mo va qvey neT mox se ne ba Jur nal `in os tran na ia~ li te ra tu ras~ fur cleb ze, ro mel sac
ara mar to Cvens qve ya na Si kiT xu lo ben, ara med mis far glebs ga re Tac, ime di gvaqvs, rom es
ma sa la mi ipyrobs m. d. So lo xo vis Se moq me de bis uc xo eli mkvle v rebi s yuradRebasac, maT
So ris ro man `wyna ri do nis~ mkvle v rebs.
51
сделать для вас невозможное, то есть отве-тить на ваш вопрос. Андрей Болконский _ никто, как и всякое лицо романиста, а не писателя личностей или мемуаров. Я бы стыдился печататься, ежели бы весь мой труд состоял в том, чтобы списать портрет, разузнать, запоминать~7.
1978 w. 27. IX. `ame ri kis xmam~ gad-
mos ca, rom mor dva Si, sas nov ka Si,
kon cla ger Si sab Wo Ta di si den teb ma
ga mo ac xa des Sim Si li ara a da mi a nu ri
mop yro bi sa da pi ro be bis ga mo.
som xeT Si mzad de ba so me xi di si den-
tis ro bert na za ri a nis (xel mZRva ne-
lia) pro ce si.
sit yvaJ Ra ru na ko mu nis te bi.
1. X. 78.
sab Wo Ta ga ze Teb Si xSi rad da xSi-
rad Sex vde biT gak vir ve bul Se Za xils
_ amas la pa ra ko ben ara me fis ru seT-
ze, ara med sab Wo Ta ru seT ze, sab Wo-
Ta kav Sir ze. TiT qos ko mu nis teb ma ar
ici an, rom dam pyrob lu ri, ru si fi ka-
to ru li po li ti kis Tval saz ri siT,
me fis ru seT sa da sab Wo Ta ru seTs
So ris araTu gan sxva ve ba ar aris, ara-
med sab Wo Ta ru seT ma bev rad wa a War ba
me fis ru seTs.
ro bert ha ve ma ni (gdr) _ ger ma ne li
di si den ti, ro me lic am Ja mad Si na pa-
tim ro ba Si im yo fe ba da ara aqvs uf-
le ba kon taq tis uc xo el ko res pon den-
teb Tan, Ta vi si az ris ga moq vey ne bis.
anek do ti-ga mo ca na:
mos kov Si ame ri ke leb ma aa feT qes
N-bom bi. mo is po yve la su li e ri. ga-
xa re bu li da ga mar jve bu li kar te ri
da di o da mos ko vis qu Ceb Si. mo u lod-
ne lad vi Ra cam agu ri Cas cxo Tav Si da
ga a go ra.
_ vin iyo?
_ Вечно живой Ленин8.
anek do ti:
ame ri kel ma Jur na lis tma ikiT xa _
ra Sia saq me, Tqven Tan (ssrk-Si) ara vin
aras dros ar aw yobs ga fic vas. ra tom?
sab Wo Ta Jur na lis ti _ imi tom, rom
sab Wo Ta ada mi a ni yve laf riT kma yo fi-
lia.
ame ri ke li Jur na lis ti _ Sek ri beT
xal xi da me vet yvi ram de ni me sit yvas
da isi ni pro tests ga nac xa de be no.
Sek ri bes xal xi. ame ri kel ma uT xra _
Tqven ja ma gi re bi un da Se gim ci ro no.
ara vin amo i Ro xma, mxo lod ta Si das-
cxes. _ Tqven xel fa se bi sa er Tod un-
da Ca mo gar Tva no. arc ax la amo i Res
xma. isev ta Si das cxes. _ Tqven ci xe Si
un da Cag sva no. isev du mi li da ta Si. _
Tqven un da Ca mo gax rCo no. ma inc du mi-
li. ara vi Ta ri pro tes ti. mxo lod er-
Tma as wia xe li. ga xa re bu li ame ri ke li
mi var da. fiq rob da, iq neb aman ma inc
ikiT xos, ras gver Ci a no. mot yuv da. man
vinc xe li as wia, ikiT xa _ Ca mo sax rCo-
bi To ki Cven Tvi Ton mo vi ta noT Tu
prof kav Si re bi dag vi ri ge be no.
ia ros lav Sa ba ta, pro fe so ri, Ce xi
di si den ti, `qar tia-77~ erT-er Ti ini-
ci a to ri. da u pa tim re bi aT.
yve la ple num ze ko mu nis te bi gak-
vir ve bu li kiT xu lo ben _ am dens vmu-
Sa obT da re zul ta ti ra tom ara gvaq-
akaki baqraZe
7 vCqa rob, rom Tqven Tvis Sev Zlo Se uZ le be li, anu pa su xi gag ceT Tqvens Se kiT xva ze. აndrei
bol kon ski, ro gorc yve la sxva per so na Ji ro ma nis ti sa, ro me lic me mu a rebs da pi rov ne ba Ta
is to ri as ar wers, ara vin ar aris, anu gamogonilia. me nam dvi lad Sem rcxve bo da Ce mi na we-
re bis ga moq vey ne ba, mxo lod si nam dvi li dan rom ga da me we ra por tre te bi an mex si e re bi dan
amo me zi da.8 marad coc xa li le ni ni.
52
vso. mar Tlac mu Sa o ben uTav bo lod.
zed met sa a Tebs, das ve ne bis dRe ebs,
mag ram ara fe ri ga mos diT, rad gan mu-
Sa o bis sti lis da sis te mis Sec vla ar
un daT. por nog ra fi u li Se da re ba rom
vix ma roT, ase ga mos diT: bav Svi un daT
da qals t...dan xma ro ben. ver mim xvda-
ran, rom, Tu qa li m...dan ar ix ma re,
ara fe ri ga mo va. msof li os ar c erT
qve ya na Si ar xma ro ben mu Sa Ta klass
ase da u zo ga vad, mag ram fu Wad.
7. X. 78.
Tu gin da, ada mi an ma ga i gos, ras
eub ne bi, un da ela pa ra ko mis Tvis ga-
sa geb ena ze. es ise ro gorc pir da-
pi ri, ise ga da ta ni Ti mniS vne lo biT.
eTi kur-mo ra lu ri Tval saz ri siT, Tu
ada mi ans maT Tvis ga u ge ba ri nor me biT
ela pa ra ke bi, is ve ra fers mix vde ba,
ami tom yo vel kacs is eTi kur-mo ra-
lu ri sa zo mi un da mi u ye no, ro mel-
sac is igebs. bozs bo zis eniT, qurds
qur dis eniT da a. S.
23. X. 78.
ker Zo pir ma rom iar se bos, Wa ma-sma
sWir de ba, mag ram er ma rom iar se bos,
Wa ma-sma aRar kma ra. sa Wi roa ide ac.
ui de od eri ver iar se bebs. mar qsizm-
le ni niz mi qar Tve li xal xis sa ar se bo
idea ar aris. es ru si xalxis sa ar se bo
ide aa, rad gan am ide a Si ru seT ma axa li
Za la po va Ta vi si siZ li e ris ga sam tki-
ceb lad. ami tom mar qsizm-le ni niz mi
mi mar Ta uk ve qar Tve li xal xis, ro-
gorc rus Ta gan da mo ne bu li xal xis
wi na aR mdeg. ami tom qar Tvel xalxs
axa li idea sWir de ba. am Ja mad es idea
aris da mo u ki deb lo bis idea.
da mo u ki deb lo ba au ci le be lia Tu-
n dac ami tom:
am Ja mad sa qar Tve los bevr dar gSi
ar hyavs spe ci a lis ti, mag ram amis ga-
mo ar swuxs ara vin. am si ca ri e les av-
sebs sxva erov ne bis ka ci da ami tom
qar Tve li Tavs aRar iwu xebs. amiT
ori da na Sa u li xde ba: 1. qar Tvels er-
T me va sa Su a le ba, Ta vi sca dos, ni Wi e-
re ba ga mo am JRav nos ada mi a nu ri saq mi-
a no bis axal as pa rez ze. 2. uc xo ele-
men tis dam kvid re ba mi mar Tu lia Cve ni
erov nu li Tvi Tar se bo bis wi na aR mdeg.
mag., sa qar Tve lo zRvis pi ra qve ya-
naa, mag ram qar Tu li zRva os no ba ar
ar se bobs, arc enob ri vi, arc spe ci-
a lis tTa da arc qar Tu li in te re sis
Tval saz ri siT.
16. XI. 78.
1978 w. oq tom ber-no em be ri. av s-
t ri a Si, ve nis ax los, aa Se nes ato mu-
ri el sad gu ri. mi si gax snis Ta o ba ze
Ca tar da sa xal xo re fe ren du mi da
av stri e leb ma ua ri Tqves, ga ex snaT
ato mu ri el sad gu ri. b ru no kra is ki
amis ga mo ga dad go mas api rebs. ai, es
aris xal xis mmar Tve lo bis ni mu Si.
ssrk-Si rom to ta lu ri qur do-
bis qve ya naa, amas ga mok vle va ar un da.
amas am tki cebs yo ve li faq ti, ro mel-
sac yvel gan Se am Cnevs dak vir ve bu li
ada mi a ni.
1. ma Ra zi a Si xi zi la la ar sad iyi-
de ba. ver na xavT ker Zo pi ris sax lSi
ga mar Tul qe ifs, su fras xi zi la la ar
am Sve neb des. sa i dan?
2. ssrk-Si jin sis tan sac me li ar
iyi de ba. qa la qad da sof lad ki yve-
las jin si ac via, Tan na ir -na i ri mo-
dis. sa i dan?
3. qur Te bi da bo Se bi saz Rvar ga-
reT ar da di an. sa Re Wi re zi na ki ssrk-
Si ar iyi de ba. yve la kuT xe Si dga nan
bo Se bi da qur Te bi da yi di an sa ReW
re zi nas. sa i dan?
di di aur za u ri ate xes ko mu nis teb-
Canawerebi
53
ma (no em be ri, 1978 w.) vi Rac me gi ta ris
din ri dis ga mo. ame ri ka Si da a pa tim-
res din ri di da pi rov ne bis uf le be-
bi Se la xe so. ram de ni me Ci ti re kia sab-
Wo Ta xe lo vans we ri lic da a we ri nes
kar te ris sa xel ze. me re, ram de ni me
dRis Sem deg, din ri di ga uS ves. Tur-
me ram de ni me xu li gan Tan er Tad, aqa o-
da fer me rebs vex ma re bi To, da a zi a nes
eleq tro sa de ne bi, ro me lic am fer-
me re bis kuT vnil ma mul Si gah yav daT.
am xu lig no bi saT vis 300 do la ri ja-
ri ma un da ga da e xa daT. ar ga da i xa des
da amis ga mo da a ka ves ram de ni me dRiT.
sa er Tod, din ri di ko mu nis tur ber-
lin Si cxov robs da ame ri ka Si, et yo ba,
sap ro vo ka ci od gan geb Seg zav nes. din
ri dic ar xe i nad wa vi da, rad gan ico da,
rom iq ori o de dRiT da a pa tim reb dnen
xu lig no bi saT vis da amiT atex dnen
ko mu nis te bi da vi da ra bas pi rov ne bis
Ta vi suf le bis Se sa xeb.
17. XI. 78.
`li te ra tu rul4sa qar Tve lo Si~
(1978. 17 no em be ri, #46 (2149) da beW-
di lia ta ri el Wan tu ri as `sa max sov ro
su ra Ti~, sa dac naT qva mia: ̀ isi ni (spor-
tsme ne bi _ a. b.) Ta vi an Ti gan sa kuT re-
bu li mdgo ma re o bis ga mo, Cve ni qvey nis
emis re bi ari an, da zog jer, vid re esa
Tu is xal xi uZ ve les da um Sve ni e res
qar Tul kul tu ras ezi a re bo des, swo-
red Cve ni spor tsme ne bi aw vdi an maT
pir vel in for ma ci as Cve ni xal xis xa si-
aT ze, mis ne bis yo fa ze, plas ti ku ro ba-
ze, ar tis tul bu ne ba ze, ra in dul Se-
mar Te ba ze. es bu neb ri vic aris, rad gan
Se uZ le be lia, ro bin hu dis sam Sob lo-
Si ar da in te res dnen, Tu vi si go ri saa
msof li os sa u ke Te so mo i sa ri, mra va-
li msof lio Tu sa kav Si ro re kor dis
mflo be li qe Te van lo sa be ri Ze! vi si
go ri saa msof li os axa li Cem pi o ni Wad-
rak Si, 17 wlis ma ia Ci bur da ni Ze! vi si
go ri saa msof li os mra val gzis Cem pi-
o ni le van Te di aS vi li!~
kai da ge mar Tos, ase rom iyos. uc-
xo e le bi in te res de bi an, mag ram isi ni
amaT ru se bad Tvli an da war ma te bac
ru se Tis sa xel ze rCe ba. sa xel mwi fo
ru se Tia da vi sic sa xel mwi foa, war-
ma te bac imi sia. sa qar Tve lo ru se Tis
er Ti mig de bu li pro vin ci aa ax la da
mi si Svi le bis mo na po va ri mas aRar
rCe ba.
`es ra aris, rom am Sve neb Sens dam-
Rup vel Crdi lo eT sa~. _ ili as es
sit yve bi dRes gan sa kuT re bu li Za-
liT JRers. ar c er Ti kul tu ra ar
ix veWs sa er Ta So ri so sa xels, Tu mis
ukan erov nu li sa xel mwi fo ar dgas.
erov nu li sa xel mwi fos Sem Txve va Si
iq ce va erov nu li kul tu ra sa er Ta So-
ri so mov le nad, To rem ax la qar Tu-
li kul tu ris, spor tis, mec ni e re bis,
mwer lo bis mo na po va ri rCe ba ru su li
kul tu ris na wi lad. ara fers Sve lis
xe lov nu ri sa xe li ssrk. yve lam icis,
rom es ru se Tia, oRond axa li tan sac-
me li Ca ic va. ami tom, upir ve le si amo-
ca na erov nu li sa xel mwi fos Seq mnaa.
sxva yve la fe ri tyu i lia da Ta vis
mot yu e baa.
saz Rvar ga reT russ da ru seTs
vux veWT sa xels. Sin ki, da boR mi lma
ru s ma mad li e re bis ma gi er, ro gor
dag vwix los, ar icis, rad gan ara vis
uy vars mjob ni. ro ca bu e nos-ai res Si
e. w. sab Wo Ta mo Wad ra ke e bi gag zav nes,
oT xi qar Tve li qa li un da wa su li yo
da, sxva rom ve ra fe ri mo a xer xes, pa-
ta ra na na io se li a ni ga mo iy va nes da
mis ma gi er ax me lov ska ia Se iy va nes,
rad gan boR mi sa gan gul ga si e bul ma
ru seb ma amiT ma inc gvik bi nes. no nas,
na nas da ma i as ver ga mo iy van dnen, rad-
gan ma Sin Caf lav de bod nen da me ti gza
aRar hqon daT. iZu le bu li gax dnen,
isi ni ga eg zav naT.
t. Wan tu ri as ima ve we ril Si aris
akaki baqraZe
54
aR niS nu li faq te bi qar Tve li fex-
bur Te le bis dis kri mi na ci is. es mxo-
lod `in ter na ci o na lu ri~ siy va ru-
liT mos dis russ.
ro ca ma ia Cem pi o ni gax da, `prav-
dam~ er Ti wi na da de biT, isic pe ti tiT
aw yo bi liT, auw ya es sab Wo Ta sa zo ga-
do e bas. kar po vis ga mar jve bis ga mo ki
gu la ma Cu ye be li mi mo we ra ga i mar Ta
kar pov sa da breJ nevs So ris.
ar c er Ti kul tu ra ar ga su la sa-
er Ta So ri so as pa rez ze, Tu win Ta-
vi su fa li sa xel mwi fo ar mi uZ Rvis.
di di ber Znu li kul tu ra aTens ver
gas cde bo da, win aleq san dre ma ke do-
ne lis max vi li rom ar was ZRo lo da. es
ka non zo mi e re baa.
24. XI. 78.
`prav da~ (1978 w. 24 no em be ri, #328
(22028), ga moq vey ne bu lia cno ba TviT-
mkvlel Ta seq tis `piplz templ~ (sa-
xal xo ta Za ri) Se sa xeb. Seq mna jim
jon sma in di a nas Stat Si, Sem deg ga da-
vi da ka li for ni a Si, san-fran cis kos
ra i on Si. me re seq ta ga i Ti Sa da seq ta
ga da vi da ga(Y)ana Si (sam xreT ame ri ka).
seq ta Si Se iq mna au ta ne li at mos-
fe ro da aSS mTav ro bam sa kiT xis Se-
sas wav lad gag zav na se na to ri ra(Y)eni.
seq tan teb ma da xo ces se na to ri, mi si
mxle be li ori Jur na lis ti da er Ti
qa li, ro me lic seq ti dan iyo ga moq-
ce u li. Sem deg mo ik les Ta vi. mkvda-
ri aR moC nda 408 ada mi a ni, maT So ris
seq tis xel mZRva ne li jim jon si. mi i-
Res цианистый калий9 da ga mag ri le be-
li sas me li `ku le(Y)d~. jon sma tyvi iT
mo ik la Ta vi.
am gva ri mov le ne bi ki dev er Txel
cxa dad adas tu rebs, rom Za la do ba,
mkvle lo ba ada mi a nis bu ne baa da mu dam
iq ne ba ada mi an Tan.
1978 w. 19 de kem bers `ame ri kis xmam~
gad mos ca, rom pas to ri jon si xvde-
bo da ssrk sa kon su los war mo mad ge-
nels (jorj pen Tan?), rom igi Tavs
ko mu nis tad Tvli da, seq tis wev rebs
aZa leb da ru su lis swav las, emuq re-
bo da, saW mels ar mog cemT, ru suls
Tu ar is wav li To. ssrk-Si gad mo sax-
le ba sac api reb da, ker Zod sa qar Tve-
lo Si. jon sma did Za li fu li Se i ta na
подставное лицо10-s sa xel ze pa na ma Si da
es fu li ssrk-Si un da gad mo eg zav naT
da mo ex ma ra sab Wo Ta mTav ro bas Se xe-
du le bi sa mebr.
`prav da~ (1978. 24 XI.) wer da, jon si
ka pi ta liz mis agen ti iyo da es seq ta
bne le Tis mo ci qu le bi iy vne no. 24. XI.-
Si te le vi zi iT ga mo vi da ov si a ni ko vi
da ga nac xa da, isi ni ga ni a ra Re bi sa da
mSvi do bi saT vis ib rZod nen da sxvag va-
rad mo az rov ne ni iy vne no.
24. XI. 78.
saz Rvar ga reT ga mo dis ga ze Ti ̀ Рус-ская мысль~. am ga ze Tis #3182-Si (1977
w. 15 de kem be ri) ewe ra: 5 сентября 1918 года Совнарком РСФСР принял декрет `О красном терроре~, который узаконил не только массовые внесудебные расправы с иномыслящими, но и учредил первые в истории цивилизации концентрационные лагеря для людей, которых решено было истребить посредством труда _ превратив в рабочий скот. 5 сентября день траура11.
Canawerebi
9 ka li u mis ci a ni di.10Semcvleli piri.11 1918 wlis 5 seq tem bers `ruseTis sabWoTa federaciuli socialisturi respublikis
saxkomsabWom~ mi i Ro dad ge ni le ba `wi Te li te ro ris Se sa xeb~, ro mel mac da a ka no na ara mar-
to sxvag va rad mo az rov ne Ta sa sa mar Tlos ga re Se das ja, ara med ci vi li za ci is is to ri a Si
pirvelad ada mi a ne bis Tvis sa kon cen tra cio ba na ke bi Seq mna. am ba na keb Si Sro mis meS ve o biT
spob dnen ada mi a nebs. isi ni muSa sa qon lad aq ci es. 5 seq tem be ri glovis dRea.
55
sit yva ma mu li ko mu nis tur ga ze-
Teb Sic xSi rad ix se ni e ba da po e te bic
xSi rad xma ro ben, mag ram ara vin uw yis
ras gu lis xmo ben am sit yva Si. er Ta-
der Ti xal xi, vinc icis, ra mniS vne-
lo biT xma robs am sit yvas, ru se bia.
ma mu li _ e. i. ru se Tis im pe ria.
29. XI. 78.
ofi ci a lu ri cno biT 1978 wels sa-
qar Tve lo Si mo ik ri fa 430 to na ze me ti
Cai da 573 to na ze me ti yur Ze ni (`ko-
mu nis ti~, 1978 w. 1 de kem be ri, #280
(17324). es sa qar Tve lo saT vis wel-
Si gam wyve ti Sro maa, mag ram, Tu amas
mTe li ssrk moT xov ni le ba Ta mas Sta-
biT mi vud ge biT, wve Tia zRva Si. ami-
to mac iyo, rom 1978 wlis 27 no em bris
skkp ck ple num ze breJ nev ma ar ax se na
(`ko mu nis ti~, 1978 w. 28 no em be ri #277
(17321) sa qar Tve los sof lis me ur ne o-
bis miR we ve bi ma Sin, ro ca di dis am biT
mo ix se nia uk ra i nis, ya za xe Tis, ru se-
Tis moy va ni li pu ri, be lo ru si is kar-
to fi li, uz be ke Tis bam ba da a. S.
yve la ze rTu li is aris, rom ar se-
bobs ze da par ti u li fe na, ro me lic
ara fer ze agebs pa suxs, ara fers ake-
Tebs, yve las ki xels uS lis, ui mi sod
ve ra vin ve ra fers ga a ke Tebs. ro ca vin-
me ra mes ver ga a ke Tebs, imas ab ra le-
ben, mag ram ara vin Txovs pa suxs am ze-
da par ti ul fe nas, ro me lic yve la ze
me tad aris da mab rko le be li faq to ri.
anek do ti: Государство притворяется как будто платит зарплату, а люди притво-ряются как будто работают12.
ro gorc qar Tu li daf nis aCex va
mog vi wia, ro ca ru seT ma da iw yo ita-
li a Si daf nis yid va. ase ve mog vi wevs
Ca is aCex va, erT mSve ni er dRes ru seT-
ma Cai in do eT Si, Ci neT Si an ce i lon Si
rom iyi dos.
am eko no mi kur ma si dux Wi rem ga mo-
iw via is, rom uc xo eT Si wa su li qar-
Tve li ka ci, vinc un da iyos is, ma Ra-
zia-ma Ra zia dar bis, iqi dan ma lu lad
mo aqvs ra i me niv Ti, ra Ta aq ga yi dos
da ma lu lad ra i me Se i Zi nos.
am uki du res ga sa Wirs ori sa fuZ ve-
li Se iZ le ba hqon des, an so ci a lizms
una ri ar Ses wevs mo ag va ros eko no mi-
ku ri sa kiT xe bi, an es sa gan ge bod aris
ga ke Te bu li, ra Ta mSi e ri xal xi io-
lad mar Ton. ar c er Ti am ori sa fuZ-
vli dan xalxs kargs ar uqa dis.
(ga ze Ti dan amo na We ri)
1978 w. 1. XII. `ame ri kis xma~. 1979
wlis Tvis dam tkic da sam xed ro bi u je-
ti ssrk-isa 26 mi li ar di do la ri.
(ga ze Ti dan amo na We ri. a. im na Zis sa-
sa mar Tlo ze)
vinc mar Tals it yvis ssrk-ze, mas
ci lis mwa me bels eZa xi an. vinc tyu i-
lebs af rqvevs, is ssrk-is er Tgu lia
da pat ri o ti.
4. XII. 78.
xom araf ris da beW dva ar Se iZ le-
ba sab Wo Ta pre sa Si, xom yve la gza
ga da ke ti li aqvs si mar Tles da ma-
inc, ro ca iwe re ba da ibeW de ba, amas
Rrmad rom da ak vir de, da i na xav Sem-
za rav su raTs, ra sac sab Wo Ta sa zo-
ga do e ba war mo ad gens. ia var yo fis,
ga Ca na ge bis, qur do bis, meq rTa me o bis,
akaki baqraZe
12 sa xel mwi fo Tval Tmaq cobs, TiT qos xel fass ix di des, ada mi a ne bi ki Tval Tmaq co ben, vi-
Tom Sro mo ben.
56
wam gle je lo bis, yvle fis da usa mar-
Tlo bis sa Si ne li su ra Ti ixa te ba. ko-
mu nis te bis iR ba li is aris, rom xalxs
az rov ne bis Ta vi aRar aqvs da uk ve ve-
Ra ra vi Tar re aq ci as ve Rar ax dens ir-
gvliv mom xdar ze.
12. XII. 78.
prog re si, gan vi Ta re ba yo vel gvar
pi ro beb Si xde ba. mag. Tu qar Tul sa-
xel mwi fos gan vi Ta re bis Tval saz ri-
siT Sev xe davT, ase Ti su ra Ti war mog-
vid ge ba:
1. me-18 s. bo los daS lil-da quc-
ma ce bu li sa qar Tve lo kar gavs sa xel-
mwi fo eb ri o bas.
2. rus Ta xel Si sa xelm wi fo eb ri o-
ba da kar gu li sa qar Tve lo te ri to ri-
u lad er Ti an de ba. te ri to ri u li ga-
er Ti a ne ba prog re s u li mov le na iyo.
Tum ca, ru se Ti cdi lobs, su li e rad
ga Ti Su li da to vos sa qar Tve lo. mag-
ram qvey nis Sig niT ma inc Cnde ba idea
su li e ri ga er Ti a ne bi sa.
3. sab Wo Ta xe li suf le bis dam ya-
re bis Se de gad, sa qar Tve los ub run-
de ba sa xel mwi fo eb ri o ba. mar Ta lia,
me tad Sez Ru du li for miT, mag ram ma-
inc vi ZenT sa xel mwi fo sa xes. qar Tul
enas, mar Ta lia, Za li an Sez Ru du li,
mag ram ma inc ub run de ba sa xel mwi fo
enis fun qcia. Cnde ba qar Tu li sko la,
umaR le si sas wav le be li, mud mi vi ga-
ze Ti, wig ni, kul tu ris da we se bu le ba-
ni, sa mec ni e ro sko le bi da a.S.
4. e. i. mi u xe da vad Car Co e bi sa da
Sez Rud vi sa, ma inc win miv di o diT.
ra un da iyos am gan vi Ta re bis mi za-
ni da sad un da mig viy va nos man? er Ta-
der Ti pa su xia _ eris Ta vi suf le bis
umaR les for mam de, da mo u ki deb lo-
bam de.
ase Tia is to ri is az ri, ase Tia ten-
den cia.
16. XII. 78.
ara vin aris ise Ti, ro mel sac yve-
la mom xre hyav des an yve la mo wi na aR-
mde ge. yve las hyavs Ta vi si mom xre da
mo wi na aR mde ge. miT ume tes sa qar Tve-
lo Si, sa dac yve la fe ri izo me ba pi ra-
di ur Ti er Tda mo ki de bu le biT da ara
saq miT.
25. XII. 78.
ker Zo sa kuT re ba pi rov ne bis Ta vi-
suf le bis say rde nia. Tu ada mi ans aqvs
ker Zo sa kuT re ba da amiT ar se bo bis
Se nar Cu ne ba Se uZ lia, igi ar em sa xu re-
ba sa xel mwi fos, rom lis prin cip sac
ar izi a rebs. mag ram, ro ca mas sa kuT-
re ba ara aqvs da ar se bo ba mxo lod sa-
xel mwi fos ga ce mu li xel fa siT Se uZ-
lia, bu neb ri via, pi rov ne ba sru li mo-
naa sa xel mwi fo si. sa xel mwi fos ro ca
mo e sur ve ba, ma Sin Se uw yvets xel fa sis
mi ce mas da pi rov ne ba uk ve ara rad iq-
ce va. amiT da Si ne bu li pi rov ne ba kar-
gavs yo vel gvar Rir se bas da ga daq ce-
u lia mu Sa man qa nad.
17. I. 79.
pol pot _ iang sa ris mTav ro ba
kam pu Ci a Si ake Teb da zus tad imas, ra-
sac sta li ni ssrk-Si. ami tom, ro ca
ru si ko mu nis te bi ax la gak vir ve bul
sa xes iRe ben, es fa ri sev lo baa. amas-
Ta na ve pol pot sa da iang sa ris ru-
se Tis pri vi le gia rom ec noT, ru se bi
xma sac ar amo i Reb dnen pol po tis wi-
na aR mdeg. ru se bi pol pots agi ne ben
ara imi tom, rom kam pu Ci e le bi gaw yvi-
tes, ara med imi tom, rom ru seTs Ci ne-
Ti am jo bi nes.
yo ve li ara ru si, ro me lic sa qar-
Tve lo Si da i ba da da ga i zar da, sa qar-
Tve lo Si mu Sa obs da qar Tu li ena ar
Canawerebi
57
icis, pa tivs ar scems qar Tvel ers, mis
kul tu ras, mis aw myo sa da war suls.
ami tom arc qar Tve li ar un da scem-
des maT pa tivs. Se var dna Zis la qi u ri
gan cxa de be bi in ter na ci o na lur da mo-
ki de bu le ba Ta Se sa xeb, si nam dvi le Si
aris ru su li So vi niz mis qa da ge ba.
22. I. 79.
dRe van de li sa qar Tve los udi de-
si tra ge dia is aris, rom mo az rov-
ne sa qar Tve los erov nu li prob le ma
awu xebs, sa qar Tve los ko mu nis tur
mTav ro bas ki _ mos ko vis da va le be bis
Ses ru le ba. am or prob le mas So ris
ara vi Ta ri kav Si ri ar ar se bobs. pi ri-
qiT, Se u ri ge be li wi na aR mde go baa. es
wi na aR mde go ba jer ga reg nu lad ar
ga mom JRav ne bu la, mag ram Sig niT Za li-
an Zli e ria. da sa na xad xel Se sa xe bad es
ar Cans jer. mag ram sa qar Tve los win-
svlas ki afer xebs. erT ad gils tkep-
nis Cve ni qve ya na da ra ka tas tro fiT
dam Tav rde ba es, jer mka fi od ara vis
war mo ud ge nia.
30. I. 79.
ma yu re be li da mkiT xve li yve la-
fer Si ale go ri as eZebs. zog jer ga-
gik vir de ba ki dec _ sa i dan da ro gor
ifiq ra, rom es ale go ri aa. av tors
amis msgav si ara fe ri ufiq ria (mag.
`yvar yva re Si~, `ri Card III~-Si). riT
aix sne ba es ti ta nu ri Zi e ba ale go ri e-
bi sa? al baT imiT, rom uk ve 60 we li wa-
dia ssrk-Si ada mi a ne bi aRar az rov ne-
ben. imas ar am bo ben, ra sac fiq ro ben.
ise Se uZ leb lad mi aC ni aT es da, rad-
gan sa ku Ta ri az ris ga moT qmis uf le ba
ara aqvT, ale go ri e biT ga mo xa ta ve no
nam dvil azrs. To rem mar Tlac Se uZ-
le be lia mTel ma 250 mi li on ma kac ma
Sew yvi tos az rov ne ba da mu Sa-sa qon-
lad ga da iq ces.
3. II. 79.
ma sob ri o ba uxa ris xo bis pir da pir-
pro por ci u lia. ma sob ri vi pro duq cia
uxa ris xo pro duq ci aa, ra me Tu kar-
gi da bev ri er Tma ne Tis ga mom ric-
xa vi cne be bia. ami tom ma sob ri vi ga-
naT le ba ga naT le bis do nis da ce mas
niS navs. ami tom aris, rom ax la mTe-
li in sti tu te bi ake Te ben im saq mes,
ra sac wi naT er Ti ka ci ake Teb da da
bev rad uf ro kar gad. Tu bu ne bis-
met yve le ba Si di di cod na dag rov da
da erT kacs uWirs mi si aT vi se ba, ase
ar mom xda ra hu ma ni ta ri a Si. hu ma ni ta-
ri a Si cod nis sa kiT xi isev ise dgas,
ro gorc, vTqvaT, me-19 sa u ku ne Si iyo,
mag ram aqac ko leq ti u ri gax da mec-
ni e re ba da hu ma ni ta rul ma mec ni e re-
bam xa ris xi da kar ga. ro gorc Cans, Tu
cod nis dar gSi dRe van de li pro ce si
gag rZel da, ada mi an Ta sa zo ga do e bas
eq ne ba ko leq ti u ri cod na, mag ram ar
eq ne ba in di vi du a lu ri cod na. amiT ki
igi (sa zo ga do e ba) jogs da em sgav se ba,
rad gan, mec ni e re bam kar ga xa nia da-
ad gi na, rom cxo vel Ta So ris, frin-
vel Ta So ris, ar ar se bobs in di vi du-
a lu ri cod na, ar se bobs ko leq ti u ri
cod na. mag. Tbil qvey ne bi sa ken gaf re-
ni li frin ve le bi er Tad ig ne ben gzas,
cal-cal ke ve ra, rad gan cal ke uls
ara aqvs gzis cod na, yve las erTd ki.
ase da e mar Ta ka cob ri o bas.
ami tom ma sob ri vi xe lov ne bac uxa-
ris xo xe lov ne baa. es ma sob ri o ba
utevs dRes xe lov ne bas da aqe dan xe-
lov ne bam ro gor me ga mo sa va li un da
mo Zeb nos. mag ram ga mo sa va li mo i Zeb-
ne ba ara si ji u tiT, wi na aR mde go bis
ga we viT, ara med gan vi Ta re bis pro ce-
sis zus ti ana li ziT. brbos Tan wi na-
aR mde go ba Se uZ le be lia, rad gan mas
Wkua ara aqvs. ami tom brbos ma moZ-
ra ve be li me qa niz mis amox snaa sa Wi ro
da me re mi si gaT va lis wi ne ba. am mxriv
akaki baqraZe
58
Te at ris mniS vne lo ba da mdgo ma re o ba
Za li an da ma fiq re be lia.
dRe van de li Te at ris ge zi, Ce mi az-
riT, ase Ti un da iyos _ mra val fe ri sa-
na xa o ba + fsi qo lo gi u ri siR rme. cal-
cal ke ar c er Ti ar ivar gebs. mxo lod
mra val fe ri sa na xa o ba Te atrs swi ravs
Wre li (Tun dac la ma zi) gu daf Su ti-
saT vis, mxo lod fsi qo lo gi u ri siR-
rme mo mak vdi ne be li ka me ru lo bis Tvis.
ami tom am ori Tvi se bis Ser wyma au ci-
le be lia dRe van del Te at rSi.
14. II. 79.
13 Te ber vals mwe ral Ta kav Sir Si
Ca tar da al ma nax `kri ti kis~ gan xil va
da sa er Tod kri ti kis Se sa xeb isa u bris.
es iyo mka fio de mon stra cia Cve ni
az rov ne bis uki du re si daq ve i Te bi sa.
ara vi Ta ri prob le ma Tun dac qin Zis
Ta vis ode na, ara vis da us vams. yve la
Ta vis Tav ze la pa ra kob da da vi Ra cas-
Tan Ta vis ur Ti er To ba ze.
1. ra tom Se eb nen er Tma neTs bi bi-
lu ri da de mur xa naS vi li. er Tni bi bi-
lurs uWer dnen mxars, me o re ni _ de-
mur xa naS vils.
2. ra tom da es xnen Tavs kve se la vas
do i aS vi li-bre ga Ze. aqac er Tni kve-
se la vas icav dnen, me o re ni do i aS vil-
bre ga Zes.
3. ga we re li as idea-fiq si sWirs xin-
Ti bi Zis wi na aR mdeg da ga u Ta veb lad
la pa ra kobs xin Ti bi Zis wi na aR mdeg,
ra mac ner ve bi mo u Sa la pet ri aS vils
da is te ri ku li ki vi li ate xa, da a ne-
beT Ta vi am gvar la pa rak so. ma inc ar
da a ne ba Ta vi ga we re li am da sa nam gu-
li ar ije ra, ar ga Cer da.
4. ga mo vi da foc xiS vi li, ro mel mac
sa zo ga do e bas uam bo, ro gor tan javs
da awa mebs mas puS ki nis in sti tu tis
req to ri n. va sa Ze.
am la pa ra kebs da sit yvebs ve Rar
ga uZ lo ba ra mi Zem da ikiv la, ax la ve
Sew yvi teT ka ma Ti, xom ar Se iZ le ba da-
us ru leb liv aq vis xdeT da da us ru-
le bel uaz ro la pa raks vis men de To.
ma sac is te ri ka da e mar Ta.
da uc bad Tval naT liv ga moC nda,
rom sa zo ga do e ba daS li lia, yve la
da a vad myo fe bu la da giJs dam sgav se-
bia. ro me li fsi qi at ric gin da das-
wre bo da am gan xil vas, yve la er Txmad
da a das tu reb da, rom es iyo su liT
avad myof Ta sak re bu lo, rom am kre bas
ar es wre bo da ar c er Ti jan sa Ri ada-
mi a ni. es iyo yve la ze sa Si ne li das-
kvna, ra sac 13 Te ber vlis gan xil vi dan
ga mo i tan da ka ci.
22. II. 79.
yve la _ aram za da Tu pa ti o sa ni _
xal xis sa xe liT la pa ra kobs. xalxs
un da hqon des Wkua, ga ar Ci os _ vin
aris na Zi ra la da vin pa ti o sa ni.
ro ca ga uk ri ti ke bi varT, ara so des
ar ga mi cia pa su xi. Ce mi saT qme li uk ve
naT qva mi maqvs da, vinc Wkvi a nia, ga-
ar Cevs mtyu an sa da mar Tals. ra au-
ci leb lo baa, yve la idi ots vum tki co,
mar Ta li var-meT qi.
ra aris mkvle lo ba? in di vi dis bo-
ro ti vne bis ga mov le na. ra aris re vo-
lu cia? _ ko leq ti vis, brbos bo ro ti
vne bis ga mov le na.
25. II. 79.
Ta vi suf le bas ori mte ri hyavs _
diq ta tu ra da anar qia. diq ta tu ra da
anar qia er Ti med lis ori mxa rea. sa-
dac diq ta tu raa, iq usa Tu od anar-
qi ac aris. sa dac anar qi aa, iq uTu od
diq ta tu rac aris. rad gan diq ta tu-
ri sa da anar qi is dros ga mo ric xu lia
TviT dis cip li na. Ta vi suf le bis sa-
fuZ ve li ki TviT dis cip li naa.
Canawerebi
59
28. II. 79.
ira nis re vo lu cia iyo si maZ Rri sa-
gan tvin gaT xe le bu li brbos `re vo-
lu cia~. we li wa di da ori Tve dar bo-
da brbo qu Ca Si. ar mu Sa ob da ara fe-
ri _ qar xne bi, fab ri ke bi, ma Ra zi e bi,
baz re bi da am xnis gan mav lo ba Si irans
Sim Si li ar da muq re bia. es uk ve mka-
fi od met yve lebs, si maZ Rris ra do ne
iyo qve ya na Si. zed ga moW ri lia ru su li
an da za _ С жиру бесятся13.
cxo ve lis dri si re ba Se iZ le ba, mag-
ram dri si re bu li cxo ve li saT vis pir-
vel yo fi li, bu neb ri vi si la Ris dab-
ru ne ba _ aRar.
ro ca qals mo Za la de ga a u pa ti u-
rebs, es am qa li saT vis ube du re baa,
mag ram amiT mi si Rir se ba da ke Ti lSo-
bi le ba ar knin de ba, ra me Tu es Za la-
do bis aq ti iyo. mag ram, ro ca qa li
Ta vad aris mzad, yve la vi gin da ras
da neb des, es me Za o baa. aq Rir se ba sa da
ke Til So bi le ba ze la pa ra ki zed me tia.
ase iyo Cve ni kon sti tu ci is sa kiT xic.
Tu Cven zne ob riv wi na aR mde go bas ga-
vu wev diT, mag ram ma inc mig va Re bi neb-
dnen, es iq ne bo da ru su li Za la do bis
ga mar jve ba. mag ram Cven Se vi nar Cu neb-
diT Cvens Rir se bas da ke Til So bi le-
bas. Tu usit yvod dav neb de bo diT, es
iq ne bo da su li e ri me Za vo ba, rac Cvens
Rir se bas mos pob da.
mad lo ba RmerTs! Cven ma axal gaz-
rdo bam 1978 wlis 14 ap rils es zne ob-
ri vi sis pe ta ke, sim tki ce da vaJ ka co ba
ga mo i Ci na.
1. III. 79.
le ni nis Zeg lis dad gma yvel gan
ru su li So vi niz mis qa da ge bas em sa xu-
re ba. Tu saq me so ci a liz mSia, ra tom
ar dgas yvel gan mar qsi sa da en gel sis
Zeg le bi? swo red imi tom, rom so ci a-
liz mis ide e bi ki ar ain te re sebT ru-
sebs, ara med ru su li So vi niz mis.
aSS-is ode na war ma te bi saT vis ar-
se bo bis 200 wlis man Zil ze ara vis mi-
uR we via. Tan es war ma te be bi har mo ni-
u lia ada mi a nu ri saq mi a no bis yve la
dar gSi. ama ve dros aSS am xnis man-
Zil ze mtki ced dgas de mok ra ti ul
sa fuZ vel ze. Sem Txve va ar hqo nia xe-
li suf le bis uzur pa ci is cdas. am de-
nad, aSS-is war ma te ba de mok ra ti u li
sis te mis war ma te bac aris.
diq ta tu ras ki Za la do bis ise Ti
do ni saT vis ara so des mi uR we via, ro-
gorc ssrk-Si mi aR wia. ssrk-mac mi aR-
wia war ma te bas, mag ram cal mxrivs _
sam xed ros. sxva dar geb Si isev Ca mor-
Ce ni lia. am ori faq tis Se da re bi dan
Se iZ le ba da vas kvnaT:
1. po li ti ku ri mmar Tve lo bis de-
mok ra ti u li sis te ma ada mi an Ta sa zo-
ga do e bas ani Webs har mo ni u li gan vi Ta-
re bis sa Su a le bas da sru lad av lens
Ta vi su fa li ada mi a nis Se saZ leb lo bas.
2. diq ta tu ra ki cal mxri vad war-
mar Tavs ada mi an Ta Se saZ leb lo bas, rac
bo Wavs ada mi ans da ax Sobs mis unars.
dRes es ori qve ya na er Tma neTs da-
u pi ris pir da. am da pi ris pi re ba Si ga-
mar jve ba na Tel pa suxs gas cems kiT-
xvas _ ra war mar Tavs ka cob ri o bis
cxov re bas, ke Ti li Za la Tu bo ro ti.
akaki baqraZe
13 fufunebaSi ixrCobian.
60
oTax Si dgas mor Tu li naZ vis xe.
mrgval ma gi da ze sad Re sas wa u lo suf-
raa gaS li li, Su a Si devs di di tor ti,
aqeT-iqiT Sam pa nu ris boT le bi aw yvia.
xa Tu na (um Re ris et lSi Ca wo lil
bavSvs) _ na ni na, na na, na na sao, eZi ne ba
qa la sao... oh, sul ma viw yde ba, rom Sen
go go ki ara, bi Wi xar. ma pa tie, Zvir-
fa so, da bi Webs ver vi tan. ra tom?
(mRe ris) da i Zi ne, Ce mi bi Wi, Ce mi bro-
lis ki Wi... ra tom ar xu Wav Tva lebs?
aa, ga in te re sebs, ra tom ver vi tan bi-
Webs? imi tom rom... (amo i ox rebs) mat-
yu a re bi ari an. ara, Sen ara, ra tom
mi yu reb ase? da xu We Tva le bi da da-
i Zi ne... is ki, is vaJ ba to ni mat yu a raa,
Sem pir da, co lad Se gir Ta vo, mag ram
ra? Tvi To nac kar gad xe dav _ ara fe-
ri. imas rom co lad mo vey va ne, ax la
Ce mi oja xi meq ne bo da da axa li wlis
Ra mes Sen Tan ki ara, sa ku Tar Wer qveS
ga va ta reb di, ise, ro gorc nor ma lur
ada mi ans Se e fe re ba.
(bav Svi ti ris)
na na, na na, na ni na-meT qi! Rmer To, ra
mo vu xer xo am bavSvs?! gSia? ase uceb
mog Siv da? ra Ror mu ce la xar... ax la-
ve, ax la ve, co ta mo iT mi ne, jer Se ni
fa fa Se vaT boT!.. (fus fu sebs).
ra kar gia, ara? Se ni mor Tul-mo-
kaz mu li de di ko res to ran Si ata rebs
dros, me ki... ax la ve ga Cum di, To rem
me Ter Tme te sar Tu li dan ga dav xte bi.
bednieri Rame
piesa
dramaturgia
mia
nolariSvili
moqme di pir ni:
xa Tu na _ axal gaz rda Zi Za
pa pu na _ ori Tvis bi Wi
za za _ pa pu nas ma ma
ma ia _ pa pu nas de da
si mo ni _ bi nis qur di
mi nis tri
mi nis tris co li
mi nis tris pi ra di mcve li
pa ta ra me nag ve
61
nu ge Si nia, ma inc ara vis mo vak lde bi
Tval Si.
ra ube du ri var... va i me! es ra vTq-
vi? axa li wlis Ra mes ar un da iwu wu-
no.
(fa fas aW mevs bavSvs)
Sen ici, pa pu na, rom me de da Se ni ki
ara, Se ni Zi Za var? sa i dan un da ico-
de. Se ni de di ko ze di zed or sa aT sac
ver Cer de ba Sin. ma i ko _ sam sa xur Si...
sam sa xu ri dan _ da ba de bis dRe ze, ma-
i ko _ da qa lis jvris we ra ze; ma i ko _
ga mo fe neb ze, ala fur Se teb ze, ki no Si,
Te at rSi... ma i ko _ ma Ra zi eb Si sa yid-
leb ze _ Tu ro gor eZa xis? (ga mo a jav-
rebs) So pin geb ze... an ub ra lod, sa se-
ir nod... ra Tqma un da _ ma i ko saq mi a ni
qa lia, oc da me er Te sa u ku nis gvir gvi-
ni da mSve ne ba, Se ni Zi Za xa Tu na ki ara-
ra o ba, umaq ni si ar se ba. mxo lod Sen
gWir de bi. me rom ar gyav de, da i Ru pe-
bi, Se saw ya lo.
ax la ma ma Se ni? ui, ar ga max se no!
Tu gin da, giy var des _ ma maa da sru li
uf le ba gaqvs, mag ram mo di, gu lax di-
lad vTqvaT: Se ni za za ma mi ko cxvir-
mo u xo ca vi la wi ra kia. ki, ki... ama ze
la pa ra kic zed me tia.
(boTls ak vir de ba) yo CaR! ax la ki,
na na, pa pu na! vWa meT, vsviT da da vi Zi-
noT...
(fe xak re fiT da dis. ga da wevs aiv-
nis far das da gah yu rebs Ra mis qa-
laqs)
esec ase, xa Tu na. oh! (tu Ceb ze mi i-
debs TiTs) bavSvs sZi navs. saq mec ara-
fe ria. sa er Tod, mo ma val Sic ara fe ri
Cans. ara fe ri: arc sa i me do, arc ui me-
do. er Ti di di si ca ri e lea da mor Ca.
o, ra axa li we lia, Se ni Wi ri me? ara-
vi Ta ri mo loc va, ara vi Ta ri sad Reg-
rZe lo. yve la fe ri sxvas. me ra da va Sa-
ve, ra? Tum ca, ager, suf raa gaS li li.
er Ti, es tor ti ma inc ga me sin ja.
(jde ba da Wams tor tis na Wers)
Sam pa nu ri xom ar da me lia? er Ti Wi-
qa... rac aris, aris! (ejaj gu re ba Sam-
pa nu ris boTls. ve raf riT ver xsnis.
wa mod ge ba da aqeT-iqiT aw yde ba, Tan
gam wa re biT cdi lobs boT lis gax snas.
uceb sa co bi gru xu niT avar de ba Wer-
Si, Sam pa nu ric ze viT aas xams da xa Tu na
siT xiT ga i wu we ba. xma ur ze bavSvs eR-
vi Ze ba da xma ma Ral ti rils atexs).
xa Tu na _ esec ase!.. fuh, ra mo u-
xer xe be li xar. me jav re bi, rom gi yu-
reb.
(xel Si ay va nil bavSvs aqeT-iqiT
da a ta rebs)
na xe qu Ce bi ro gor ga u na Te bi aT
fe ra di na Tu re biT. ai, kuT xe Si _ naZ-
vis xe, mag ram Cve ni naZ vis xe uf ro la-
ma zia. xom asea, ara? aa-aa-aaa, na na aa.
Cu, Cu mad, Cu mad. ai, ase. Sen xom bi Wi
xar. bi We bi ki ar ti ri an. go go e bi _
ram den sac gin da. Se iZ le ba crem la-
dac da iR va ron, ro gorc ax la me...
mag ram ara, ar vi ti reb. (iw mends Tva-
lebs). aseT Ra mes ti ri li ar Se iZ le-
ba, crem li da me be de ba da me re mTe li
we li sul ra Ra ca ze un da vis lu ku no.
(frTxi lad mih yavs mZi na re bav Svi
da et lSi aw vens)
uh, ar mov kvdi? of lma da mas xa. da-
me lia ma inc es oxe ri Sam pa nu ri. boT-
lSi na xe va ri dar Ce ni la (da is xams da
svams)
oho, kar gi yo fi la. gem ri e lia da
Tan SuS xu nebs ki de vac!.. (isev da is-
xams, er Tba Sad ga dak ravs)
ara, mar Tla kar gia... ha, ha, ba rem
er Tsac dav lev da es iq ne ba. dav Tvre-
bi da da vi Zi neb. Ra mis ori sa a Tia. di-
lam de, mgo ni, bav Svic ar ga iR vi Zebs.
mi si mSob le bi ro dis dab run de bi an,
Rmer Tma uw yis.
(boT li dan svams. si ci li aut yde-
ba) va i me, rom ga max sen de ba!..
(te le fo nis za ri)
xa Tu na _ alo. ho, ma i ko... ki, sZi-
navs... rao? ara, nu iner vi u leb, ga er-
TeT da dro ga a ta reT... ki, ki... ara,
lia molariSvili
62 dramaturgia
ara... kar gad... xva lam de! (debs yur-
mils)
oh, pa pu na, de da Se nis na i ri cer ce ti
go go iS vi a To baa, mag ram rom ico de,
ro gor mSurs mi si. an ra xme bi mes mo da
yur mil Si, ra mu si ka da aur za u ri. Se ni
de di ko Tan cek vav da, Tan me la pa ra-
ke bo da, mu si kis taq tze, wam Re re biT...
me ra da va Sa ve. ar un da vi cek vo? (mo-
i yu debs Sam pa nu ris boTls da dac lis)
esec ase. hi, hi, ra kar gia!..
(tri a lebs, cek vavs)
bav Svo ba ga max sen da. ro gor mje-
ro da Tov lis ba bu is ar se bo bis... mo-
di o da Cem Tan Su a Ra mi sas da kar Tan
to veb da sa Cuq rebs. bevrs ki ara fers
_ Tov lis ba bu a sac uWir da ma Sin, mag-
ram ma inc... rac mTa va ria, xom vax sov-
di? sa da xar, Ce mo su le lo bav Svo-
bav? TeT rwve ra Tov lis ba bua di di
xa nia fif qi viT gad na...
aah, ro gor me Zi ne ba!.. (am Tqna rebs)
iq ne ba, siz mrad ma inc mov xvde uke Tes
ad gi las an, su lac, sxva pla ne ta ze...
vTqvaT _ mTva re ze... ri Tia cu di?
(mo aqvs ba li Si da Tbi li Sa li, mo-
xer xe bu lad ew yo ba di van ze; bav Svis
et lsac ax los mi i wevs, mag ram uceb
xma u ri Se mo es me ba da wa mox te ba: aiv-
nis ka ris ga Re bas vi Rac ga re dan cdi-
lobs)
xa Tu na _ va i me, de di ko, ra Ra vqna?!
es xom me Ter Tme te sar Tu lia... ka cia
Tu moC ve ne ba? Rmer To, oRond ax la
miS ve le da, rac gin da, mTxo ve!
(xels wa mo av lebs ba liSs, isev da-
ag debs. sad Rac ga var de ba da Se mor bis
ia ta kis saw men di jo xiT. Ca saf rde ba
aiv nis kar Tan. kars vi Rac aRebs. qa ri
zu zu niT Se moy ris fif qebs)
xa Tu na (ga me te biT ur tyams uc-
nobs) _ esec Sen! esec Sen!.. mxe co,
na di ro, ban di to! va i me! es ra aris?
Tov lis ba bua! oh, nam dvi lia, ar meC-
ve ne ba, wve ric aqvs da sa Cuq re bis
xur ji nic... Tov lis ba bua mov ka li!
mkvle li var. da mi Wi reT, wa miy va neT,
da ma deT xel bor ki li, sa mu da mod ga-
mo mam wyvdi eT sa tu sa Ro Si!.. mag ram,
mo i caT, mgo ni Se in Zra... sun Tqavs,
Tvals axels! Tov lis ba bua, coc xa li
xar? ar mok vde, ra? (an jRrevs, sa xe Si
ur tyams. xel Si Ser Ce ba bam bis TeT ri
wve ri) ui, Se xe deT, yal bi yo fi la!
uc no bi _ sa da var?.. nu mir tyamT,
Tqve ni! ar gav rbi var, gneb de biT.
xa Tu na _ ras bo davs? ei, Se mom xe-
de!
uc no bi _ Sen vi na xar?
xa Tu na _ xa Tu na. Sen?
uc no bi _ si mo ni...
xa Tu na (Ta vis Tvis) _ ase Ti axal-
gaz rda da sim pa Ti u ri Tov lis ba bua
ar sad mi na xavs. mag ram me xom mTvra li
var. iq neb, meC ve ne ba: Sav gre ma ni Tov-
lis ba bua, sa xe lad si mo ni!.. ara, nam-
dvi lad siz mar Si var, mTva re ze.
si mo ni _ oi, ro gor mtki va Ta vi...
vai, de da! ra Ca mar tyiT, mSve ni e ro
qal ba to no?
xa Tu na _ ia ta kis saw men di jo xi.
si mo ni _ ese igi, xa Tu na... sa si a mov-
noa Se ni gac no ba-meT qi, ro gor giT-
xra ax la me?.. (mi i xed-mo i xe davs) sax-
lSi... mar to xar, xa Tu na?
xa Tu na _ ho... ara!
si mo ni _ ho Tu ara?
xa Tu na _ Ce mi qma ri sa a ba za no Sia,
kbi lebs ile savs.
si mo ni _ rao, ras Sve bao?!
xa Tu na _ ixe xavs... kbi lebs ixe xavs.
si mo ni (swra fad) _ Za li an sa si a-
mov no iyo Se ni gac no ba, pir da pir ar
vi ci... me wa ve di. di di mad lo ba gul-
Tbi li dax ved ris Tvis. ka ri... ka ri!..
mgo ni, ori en ta ci is una ri dav kar ge.
(xur jin mo ki de bu li da e Zebs ga sas-
vlels)
xa Tu na _ mo i ca! ar wax vi de... mo-
gat yue: sa a ba za no Si ara vi naa, ai, na xe!
(kars ga mo a Rebs, Se i xe davs) qma ri sa-
er Tod ar myavs.
63
si mo ni _ bi Wos! aba, es bav Svi Se ni
ar aris?
xa Tu na _ ara, me bav Svis Zi Za var...
mi di xar? ise wax val, rom mag xe la
xur ji ni dan erT pa ta ra sa Cu qar sac
ar da mi to veb? ra ube du ri var, Tov-
lis ba bu a sac ki ara fe ri eme te ba Cem-
Tvis.
si mo ni _ mor Ci er Ti! Tov lis ba-
bua ki ara, is...
xa Tu na _ aba, ra?
si mo ni _ an ge lo zi! ase dav fri nav:
sar Tu li dan _ sar Tul ze, aiv ni dan _
ai van ze, bi ni dan _ bi na Si.
xa Tu na _ frTe bi rom ar gaqvs?
si mo ni _ di ax, uf rTo an ge lo zi
var. ai, ax la, ager, Sens me zob lad
gax ldiT stum rad.
xa Tu na _ ui, iq xom mi nis tri cxov-
robs!
si mo ni _ saq mec eg aris... uf rTo
ki var, mag ram ge mov ne ba da al Ro nam-
dvi lad ar mRa la tobs jer.
xa Tu na _ iq Ci tic ver Sef rin de ba!
si mo ni _ Ci ti ve ra, mag ram si mons
da uS lis vi Tom ra me? ga gi gia ase Ti
ga moT qma: si mo nic ver Sef rin de bao?
xa Tu na _ araa... (ime o rebs ga og ne-
bu li) si-mo-ni.
si mo ni _ Cem Tvis da ke ti li ka ri ar
ar se bobs. ico de, ka ri rac uf ro mag-
rad aris Ca ke ti li, miT uf ro ad vi-
lad ix sne ba. Ta nac, ara mar to fre na,
sak va mu ri dan CaZ ro mac ar ga mi Wir de-
ba... mag ram zam Tar Si ve ri de bi ma inc
_ Se iZ le ba, ise da ix ru ko, gam Cen ma ve-
Rar gic nos. mok led, bi na Si Se saf re-
nad aTas na i ri xer xi ar se bobs. air Cie,
ro me lic gin da.
xa Tu na _ ma gaT sig na li za ci ac
aqvT!
si mo ni _ me ad vi li saq me ar miy-
vars. sig na li za cia Ce mi pro fi lia.
xa Tu na _ Sen la ma zi pro fi li
gaqvs.
si mo ni _ kar gi ra, nu ga ma wiT le!
xa Tu na _ ici, ras get yvi? an ge lo-
zi xar Tu vin ca xar, ma inc mSurs Se ni.
daf ri nav: sar Tu li dan _ sar Tul ze,
bi ni dan _ bi na Si! bav Svo ba Si sul me-
siz mre bo da, Ci ti vi ya vi da dav fri-
nav di. ax la ki... (slu ku nebs) Ci ti ki
ara... vzi var oTx ke dels So ris da es
aris da es. mar to oc ne ba Ra Sem rCa...
mSurs Se ni.
si mo ni (da ag debs xur jins) _ es ra-
Ra jan da baa? ver vi tan qa lis crem-
lebs! (bam bis wve riT um Sra lebs sa-
xes) mo i xe de, Senc kar gi Ci ti xar,
Ra bua, la ma zi Ci ti. zi xar Sen Tvis
wyna rad da bavSvs um Re ri. Tan amis-
Tvis ful sac gix di an. ara vin mog devs
da sa We rad. ar ge siz mre ba koS ma ri,
po li ci e lis Tun dac Ri mi liT ga bad-
ru li sa xec ki; ar iR vi Zeb da fe Te-
bu li, of lga dam skda ri. `Se ni mSurs,
Se ni mSurs~ (ga mo a jav rebs)... nu Seg-
Sur de ba Ce mi. aba, kar gad da fiq rdi:
axa li we lia, xal xi ze i mobs. yve la Sin
aris. Tu Sin ara _ sad me sxva gan, karg
ad gi las, sa dac bev ri xal xia, mu si ka
uk ravs, cek va ven... ax la me Se mom xe de
_ Cem Tvis arc dRe sas wa u lia, arc Sa-
ba Ti da kvi ra...
Sen ra la ma zi Tva le bi gqo nia...
jan da bas!.. wa ve di, To rem aq da ma Ten-
de ba da nam dvi lad da mi We ren... mag ram
ra me mar Te ba? nu mi yu reb ase Ti Tva-
le biT, sxva gan mi i xe de...
er Ti es miT xa ri: qma ri, ga vi geT,
rom ar gyavs, mag ram mTlad upat ro-
no ar iq ne bi Sen.
xa Tu na _ ara, ra tom, de da myavs da
xu Ti da.
si mo ni _ xu Ti da... kar gia, rom xu-
Ti Zma ar gyavs... wa ve di, nax vam dis!
Tum ca... ki na Ram da ma viw yda... (xur ji-
ni dan iRebs Zvir fa se u lo bas) ai, Sen,
sa Cuq re bic. bri li an tis yel sa ba mi,
ko lie _ ase vTqvaT... Za li an mo gix-
de ba. (ki ser ze hki debs yel sa bams) ai,
ki dev, sa yu re e bi... es mar ga li te bi ki
lia molariSvili
64
de da Sens da Sens debs. sxva aq ise Ti
ara fe ria. kan fe teb ze _ di di bo do-
Si... sar ke Si Ca i xe de, naZ vis xe ze uf ro
brWyvi a la da la ma zi xar.
(kar ze aka ku ne ben. me re zars re ka-
ven gab miT)
si mo ni (ga var de ba ai van ze. isev
ukan Se mo var de ba) _ pa ra Su ti!.. pa-
ra Su ti ara gaqvT sax lSi? dam ma le!
Tum ca aq sad da i ma le bi, gin dac bu-
zad ga da iq ce: far de bi Txe lia, ma gi-
da ze suf rac ar afa ria, tax tis qveS
TiT sac ver Se ak ve xeb... sad mi di xar?
bri li an te bi!.. bri li an te bi mo ix se ni!
(xa Tu na kars aRebs. Se mo di an mi nis-
tri da mi si co li. oTax Si Su qi Cam qra-
lia. sa ma gi e rod, an Tia naZ vis xis ilu-
mi na cia. fe ra di na Tu re bi cim ci mebs.
naZ visxes Tan dgas Tov lis ba bua)
mi nis tris co li _ go go ni, mar to
xar sax lSi? ah, bo di Si, pa ta ras sZi-
navs. (qmars) bi Zi na, xma dab la ila pa-
ra ke!
go go ni, xma u ri xom ar ga gi gi aT am
Ra miT? iciT, ax la Se mo ve diT sax lSi.
TiT qos yve la fe ri rig zea da uceb
vxe dav... ras vxe dav? bi Zi na, amo i Re
xma! Cve ni do gi mTvra lia! al ko ho lis
su niT yars. ki ar yefs, kna vis: av, av,
mi au... xo lo Ce mi Zvir fa se u lo bis se-
i fi Ri aa!.. Tqven ara na i ri xma u ri ar
Se mo ges maT? da u je re be lia. bi Zi na, ra
Tqma un da, amas ase ar da to vebs... ara,
bi Zi na?
mi nis tri (mTvra lia, as lo ki nebs) _
ar dav to veb!.. qvas qva ze...
mi nis tris co li _ xuT wuT Si po-
li cia aq gaC nde ba... gaC nde bo da, mag-
ram es miT qma-moT qmas ga mo iw vevs...
oh! es ra aris? ra mSve ni e ri sam ka u-
lia!
xa Tu na ( Se Si ne bu li xels ita cebs
yel sa bam ze) _ ra brZa neT?
mi nis tris co li _ ra ga da sa re vi
sa Ta ma Soa naZ vis xi saT vis. (mi dis si-
mon Tan da aT va li e rebs) na tu ra lu ri
zo mis Tov lis ba bua! ase Ti ar sad mi-
na xavs. bi Zi na, Tbi lis Si ase Ti ra me Tu
iSo ve bo da, ra tom Cven ar Se vi Zi neT?
mi nis tri _ ra vi ci me... ra tom ar
Se vi Zi neT. (xa Tu nas) sne gu... sne gu-
roC ke bic aris ga yid va Si?
xa Tu na _ di ax, na ir-na i ri,
mi nis tri _ arc erTs ar dav to-
veb!.. qvas qva ze...
mi nis tris co li _ bo di Si, go go na,
Zvir fa so... ese igi, ara fe ri ga gi gi-
aT, ge Zi naT... sig na li za cia mwyob ri-
dan ga mo uy va ni aT ban di tebs. bi Zi na,
me mgo ni, es po li ti ku ria. ki, nam dvi-
lad. maT un daT, Sen su li e rad dag-
cen, ga ga nad gu ron...
(fex ze Ca mo Zi ne bu li mi nis tri ia-
tak ze mo a dens zRar Tans)
mi nis tris co li _ va i me, bi Zi na!..
dac va, dac va! sad aris pi ra di mcve li?
(ga iq ce va da Se mo dis pi rad mcvel Tan
er Tad, ro me lic zur gze wa mo i ki debs
mi nistrs)
mi nis tris co li _ ras ake Teb am-
xe la vi ri, ar grcxve nia? to ma raa am
do nis ka ci? ge kiT xe bi, to ma raa?
(pi ra di mcve li isev ia tak ze da ag-
debs mi nistrs. ax la mkla veb ze ga da-
iw vens da ise ga yavs)
mi nis tris co li (ka reb Tan) _ bo di-
Si, Zvir fa so.
xa Tu na _ ro gor ge kad re baT. (kars
Ca ke tavs da zur giT mi ey rdno ba) oh,
ci vi of li mas xams, gu li mim dis. sa-
bo lo od mo me Ro bo lo... Cems sik-
vdil Si bra li das deT Tov lis ba bu as!
Tov lis ba bua Ra mis koS ma ri dan! ager
isic, na tu ra lu ri zo miT.
si mo ni _ kar gi ra, nu dam ci ni... Sen
ara, mag ram me wav xdi, Ce mi saq me ga-
Ta ve bu lia. dRe i dan pi ro bas viZ le-
vi, rom es Ce mi bo lo Zar cvaa. mor Ca!
axa li we lia, axal cxov re bas viw yeb...
sxva pro fi liT un da vi moR va weo.
dramaturgia
65
xa Tu na _ ras er Ci Sens pro fils. ga-
da sa re vi pro fi li gaqvs, na xa ti mgo nia.
si mo ni _ mom wons eg iu mo ris
grZno ba da, sa er To dac, mom won xar.
Se ni sad Reg rZe lo un da Sev sva, Zvir-
fa so ga di av!
xa Tu na _ Sam pa nurs xe li ar ax lo!
bra xab ru xi da afeT qe be bi ama Ram sak-
ma ris ze me ti gvqon da. ise dac mik virs,
bavSvs rom ase mSvi dad sZi navs.
si mo ni _ dar wmu ne bu li xar, rom
sZi navs? aba, Se xe de, ro gor maT va li-
e rebs.
xa Tu na _ pa pu na, Sen gRvi Zavs, bi Wi?
di di xa nia?
si mo ni _ sa va ra u dod, Sen rom Tavs
da mes xi, ma Sin ga eR vi Za da Se Si ne bul-
ma xma ve Rar amo i Ro. (das wvde ba Sam-
pa nurs)
xa Tu na _ ar gir Cev, Za li an sa ris ko
saq mea. (yu reb ze ifa rebs xe lebs)
si mo ni (ux ma u rod gax snis sas mels
da Ca mo as xams) _ Se ni dReg rZe lo bi-
sa iyos, mSve ni e ro Zi Zav! cxov re ba Si
pir ve lad, mgo ni, Sey va re bu li var.
xa Tu na _ siy va ru li ar ga ma go no!..
isic me ub ne bo da, miy var xa ro, mag ram
ro gorc ki da qor wi ne ba vux se ne, aor-
Tqlda, gaq ra... uRel Si Ta vis ga yo fa
ara vis ne bavs.
si mo ni _ im axal gaz rda sac ga u mar-
jos. is rom ar aor Tqle bu li yo, ara-
fe ric ar mox de bo da.
xa Tu na _ ki, mag ram... mox da ra me?
si mo ni _ ai, ra... (koc nis)
xa Tu na (kar ga xnis dag vi a ne biT) _
es... ase Ti ram... me... er Ti sit yviT...
Sen...
si mo ni _ er Ti sit yviT, me un da wa-
vi de... mSvi do biT, Zvir fa so. Cven ki-
dev Sev xvde biT.
(ga dis)
xa Tu na (ga og ne bu li dgas) _ o, ra
mSve ni e ri siz ma ri iyo... ga mof xiz le-
ba aRar mo min da. pa pu na, isev Ca ge Zi na?
ra Zi lis gu da xar. ga iR vi Ze, gex ve we-
bi! ra tom ar ti ri? ga iR vi Ze da mo-
mis mi ne. ici, ra un da giT xra? ase Ti
kar gi axa li we li ara so des mqo nia. sa-
o ca ri, ja dos nu ri Ra me...
(bavSvs xel Si aiy vans da valss cek-
vavs)
Tov lis ba bua iyo? iyo. sa Cuq re-
bi? Tav ze say re lad. sad Reg rZe lo-
e bi... da ki dev iyo ra Rac... ara, Sen
ver get yvi. Sen pa ta ra, su le li bi Wi
xar, Zi lis gu da bi Wi... ici, Zvir fa so,
vgiJ de bi su lel bi Web ze. Senc Za li an
miy var xar. Se xe de, ga Ten da. ga reT qa-
ri qris, Tovs, Tovs... me da Sen ki ra
myud rod vgrZnobT Tavs, ara?
eh, pa pu na, Se Zi lis gu da!..
(bavSvs et lSi aw vens da er Txans na-
zad um Re ris. me re ki sar kes Tan mi dis)
Rmer To, ra sa sa ci loa _ Zi Za xa Tu-
na did ci ci na Te las hgavs (oc ne biT)...
da mgo ni, mar Tlac la ma zia... la ma zi.
sa in te re soa, es Su qi si xa ru lis ga-
naa Tu bri li an te bi brwyi navs? cic-
na Te la xom si nam dvi le Si er Ti uS no,
ya vis fe ri mwe ria.
(ixsnis samkaulebs)
ai xedav, (sixaruliT) Tqven ara fer
SuaSi xarT... mainc TiTqos ra Rac na-
Tels vaxseneb. Tu... iqneb, meCveneba?
oh Tundac ase iyos...
(oc ne ba Si wa su li aT va li e rebs
Zvir fa se u lo bas)
Tqven xom fa si ar da ge de baT... da
ami tom bed ni e ri var. uf ro swo rad,
ara Tqvens ga mo, mag ram ma inc... ra
uc na u ria!
(ka ri iRe ba da Se mo dis axal gaz rda
col-qma ri)
za za _ ixa re, We ro, mok vdi, mte ro!
ma ia _ Cu mad, ga giJ di?
xa Tu na _ uk ve dab run diT?
za za _ ro gor aris Ce mi bi Wi?
xa Tu na _ eZi nos, ar ga aR vi Zo. Tu
Se iZ le ba, co ta xma dab la.
za za (gak vir ve bu li) _ ga na me xma-
maR la vla pa ra kob?
lia molariSvili
66
ma ia _ ki ar la pa ra kob, Rri a leb.
za za (ga xa re bu li) _ me xom lo mi
var, lo mi!
ma ia _ nam dvi lad asea da amiT va ma-
yob... (xa Tu nas) xa Tu na, ai, Sen go zi-
na yi. war mo id gi ne, ise mo me wo na, suf-
ri dan mo vi pa re. aba, pi ri da a Re!.. (aW-
mevs) ase tkbi lad da mi ber di.
xa Tu na _ gmad lob. mar Tlac gem ri-
e lia... ro gor Ca i a ra Ra mem?
ma ia _ ge ni a lu ri iyo. ici, ra dro
va ta reT? Sen? Ce mo saw ya lo, zi xar
mTe li Ra me bu sa viT mow ye ni li, ara?
za za _ vap ro tes teb! xa Tu na bus ar
hgavs. xa Tu na hgavs SaSvs. Tum ca SaS-
vi Sa via, es ki TeT ri... ho, mok led _
TeTr SaSvs hgavs.
xa Tu na _ di di mad lo ba.
ma ia _ asea Tu ise... (am Tqna rebs)
oh, ro gor me Zi ne ba... asea Tu ise _
Sen axa li wlis Ra me mar to ga a ta re,
bav SvTan. faq tia, rom si xa ru liT ver
icek veb di.
xa Tu na _ ho, mar Ta lia, mag ram ra
uWirs. vi je qi da voc ne bob di.
ma ia _ eg ra gi Wi ravs xel Si?
xa Tu na _ ara fe ri, ara fe ri... ra vi-
ci, ise...
ma ia _ ra la ma zi brWyvi a le bia. naZ-
vis xes rTav di?
xa Tu na _ ho, ho...
ma ia _ bav Svi viT xar, sul ra Ra cebs
amag reb naZ vis xe ze. Ca mo ki de, Ca mo ki-
de... ar Se giS li xels.
xa Tu na _ mag ram es... (dab ne u li
das cqe ris Zvir fa se u lo bas) amas ver
dav ki deb, rad gan...
ma ia _ ra mox da, da gem tvra?
xa Tu na _ da mem tvra... swo red ax la,
ro ca...
za za _ Se ni Wi ric wa u Ria.
(ire ke ba za ri)
xa Tu na (Se Si ne bu li) _ vin un da
iyos?
za za (si ci liT) _ es Tu mek vlea,
da ug vi an da, Cven mo vas wa riT.
ma ia (aRebs kars) _ war mo id gi neT,
me nag vea!
za za _ me nag ve? ra dros me nag vea,
axa li wlis di las.
ma ia _ ho, ase am bobs, me nag ve va ro,
mag ram er Ti Se xe deT... (aler si a nad)
Se mo di, Se mo di, ge nac va le!..
(Se mo dis pa ta ra, xu WuW Tmi a ni bi Wi,
ac via an ge lo zis sa mas ka ra do kos tu-
mi)
za za _ vaa! es ra xde ba, an ge lo zebs
ga aqvT na ga vi? ro di dan?
ma ia _ Cans, sa a xal wlo ser vi sia. am
bo lo dros Cven Sic is wav les ra Rac-
ra Ra ce bi.
za za _ vaa! frTe bic rom ga u ke Te-
bi aT?.. (biWs) me qa ni ku ria Tu ise? (bi-
Wu na frTebs amoZ ra vebs)
ra ma ga ria!.. gav giJ de bi. de das vfi-
ca var, mec un da vi yi do ege Ti frTe bi.
pa ta ra me nag ve (saq mi a nad) _ na ga vi,
na ga vi ga mo mi ta neT! meC qa re ba, sxva ga-
nac var mi sas vle li.
ma ia (si ci liT) _ Rmer To, ra mo-
uc le lia! xa Tu na, ras ud ga xar, mo-
i So re eg dam tvre u li sa Ta ma So e bi.
ami tom mo vi da swo red es sim pa Ti u ri
ymaw vi li.
xa Tu na _ ami tom?.. ho, al baT... (ga-
mo er kve va) ax la ve, ax la ve!
(ga dis, brun de ba saT liT xel Si da
aw vdis pa ta ra me nag ves)
pa ta ra me nag ve (ri xiT) _ sul es
aris?
ma ia (ici nis) _ sul, sul!.. va i me,
ra say va re lia!
pa ta ra me nag ve _ aba, kar gad brZan-
de bo deT.
ma ia _ kar gad, kar gad!
pa ta ra me nag ve _ mra vals da es wa-
riT.
ma ia _ ga i zar de di di bi Wi! Rmer-
To, ra say va re lia. (xa Tu nas) nam dvil
an ge lozs ar hgavs?
xa Tu na _ ki, an ge lo zia, an ge lo-
zi... (eZa xis) bi Wu na, mo i ca, mo i ca!
dramaturgia
67
(ma gi di dan go zi nays ai Rebs da pa ta ra
me nag ves aZ levs) ai, Sen!
pa ta ra me nag ve _ di di mad lo ba!
xa Tu na (Cur Cu liT) _ mo i ca... miT-
xa ri, ar da mi ma lo, Sen an ge loz ma ga-
mo gag zav na? did ma? uf rTom? miT xa-
ri, miT xa ri!
pa ta ra me nag ve (eS ma ku rad ici nis) _
hm... aba, ra! (Tvals Ca uk ravs) oRond,
nu ra vis ga um xel, de i da, kar gi? (ga-
dis)
xa Tu na _ ra Tqma un da, ra Tqma un-
da!.. ra uc na u ria yve la fe ri.
ma ia (yurs moh kravs mis sit yvebs) _
mar Tlac! ro gor iyo? Sen dam tvre u-
li sa Ta ma So e bi ge Wi ra xel Si da TiT-
qos sa gan ge bod ga mog vec xa da is pa ta-
ra, cuR lu ti an ge lo zi...
xa Tu na _ ho... an ge lo zi... an ge-
lozs ga va ta ne dam tvre u li sa Ta ma So-
e bi.
ma ia _ ise me Zi ne ba, ise... (mi dis za-
zas Tan, ro me lic di van ze Tvlems) za-
za, wa vi deT, da vi Zi noT!.. (an jRrevs)
za za!
za za _ me uk ve mZi navs... mag ram, ra xan
Sen mTxov, Ta vi dan da vi Zi neb. (zlaz-
vniT ad ge ba da xels ga dax vevs cols)
Senc da i Zi ne, xa Tu na. ax la dRe Ra mis
ma gi e ria... aba, tkbi li siz mre bi!..
(ga di an me o re oTax Si)
xa Tu na _ tkbi li siz mre bi? mag ram
me su lac ar me Zi ne ba. (bav Svi amo is-
lu ku nebs) pa pu na, pa pu na, mgo ni Senc
ar gin da Zi li! vi ci, ra sac mo iT xov _
gne bavs, xel Si agiy va no da ge la pa ra-
ko. xom asea?
(ayavs bav Svi da ar wevs)
kar gi, ma Sin zRa pars gi am bob... mis-
mi ne.
iyo da ara iyo ra, iyo er Ti pa ta ra,
Se um Cne ve li mwe ri... da, rad gan ase Ti
um niS vne lo iyo, sa xe lic ar er qva, sa-
nam erT mSve ni er dRes... ara, ara, es
dRi siT ki ara, Su a Ra mi sas mox da... ho,
sa nam erT mSve ni er Ra mes di dad uc na-
u ri ja do qa ri ar ga mo ec xa da da mo-
cim ci me na Te li ar ubo Za... da es iyo
mis cxov re ba Si sa u ke Te so Ra me!..
mag ram Sen amas ver ga i geb. aba, Se-
momxede, Se mom xe de!.. ve ra fers am Cnev
Sens Zi Zas?
Ce mo par ta ra Cur Cu to... ra ga na-
bu li mis men. gin da, ga i go zRap ris da-
sas ru li? hm, ra uc na u ria da me Tvi-
To nac ma in te re sebs.
mag ram is ki vi ci, yve la zRa pars
kar gi bo lo aqvs... da Ta nac, mTa va ri
xom uk ve mox da, gax sovs? mwe ri ci ci-
na Te lad ga da iq ca. es iyo mis cxov-
re ba Si sa u ke Te so Ra me da igi gul-
wrfel mad lo bas swi rav da RmerTs:
`gmad lob, Rmer To, ase Ti Se sa niS na vi
sa Cuq ris Tvis!~
ra la ma zad iRi me bi... Cems sit yveb-
ze ge Ri me ba? (koc nis)
ici ne, ici ne, mag ram ico de, zog-
jer asec xde ba Tur me...
da sas ru li
lia molariSvili
68
ougzar
{azanaSvili
kritika • eseistika
ru si, eg reT wo de bu li, um cro si
sim bo lis te bis Ta o ba Si uTu od gan-
cal ke ve bu lad brwyi navs ori sa xe li:
aleq sandr blo ki da an drei be li. am
or ma, er Tsa da ima ve _ 1880 wels da-
ba de bul ma di dad eru di re bul ma da
di dad ni Wi er ma Se moq med ma bev ri si-
ax le Se i ta na ru sul li te ra tu ra Si.
imav dro u lad, maT ga ag rZe les ru-
su li mis ti kur-im pe ri a lis tu ri mi-
Tis qmnis tra di cia. amas Tan, is to ri-
u li ka tak liz me bis kval dak val, isi ni
Se e cad nen ti ut Ce vis me ta mi Tis2 ja-
dos ze moq me de bis gan vrco bas, ax la
uk ve wi Tel im pe ri a ze, Tu pi ri qiT _
wi Te li im pe ri is `Se moy va nas~ ti ut Ce-
vis me ta mi Tis `ener ge ti kul vel Si~.
sxva na i ra dac Se iZ le ba iT qvas: ima ve
me ta mi Tis Car Co Si maT sa Ta ve da u des
wi Te li im pe ri is mi Tis Seq mnas. amas-
Tan da kav Si re biT Se iZ le ba, Se mog ve-
da von: am saq me Si `pi o ne ri~ bri u so vi
iyoo; Se saZ loa ase caa, mag ram me ma-
inc meC ve ne ba, rom bri u so vi am mi-
mar Tu le biT uf ro `Zve li iner ci iT~
moZ ra ob da, um cros ma sim bo lis teb ma
ki am mxri vac axa li sit yva Tqves.
asea Tu ise, faq tia, rom, bri u so-
vis msgav sad, blo kic da be lic aq ti-
u rad Ta nam Srom lob dnen bol Se vi kur
xe li suf le bas Tan... Tum ca es arc
maT Se moq me de ba ze da arc maT pi rad
cxov re ba ze ke Ti lis myof lad ar ai sa-
xa...
qve moT Cven Tvis sa in te re so Wril-
Si mok led vi sa ub rebT blok ze...
•aleq sandr blo ki (Александр Блок,
1880-1921) `po e tad da i ba da~: pir ve li
leq si man xu Ti wlis asak Si SeT xza.
blo ki ru su li po e zi is `ver cxlis
sa u ku nis~, al baT, yve la ze me tad ni-
Wi e ri, brwyin va le war mo mad ge ne lia,
rom lis Se moq me de bam (gan sa kuT re biT
_ ad re u li pe ri o dis) qar Tul sim bo-
rusuli mesianizmis transformacia
1. wi Te li im pe ri is mi To sis sa Ta ve:
aleq sandr blo ki
qve Ta vi wig ni dan: `ru so fo bia anu po e tu ri
im pe ri a liz mi lo mo no so vi dan ev tu Sen kom de~ 1
1 ibeW de ba da mow me be bis ga re Se.2 ix. werili `didi mistifikatori~, `ciskari 1852~, 2015, #3.
69nugzar zazanaSvili
lis tur po e zi a zec mniS vne lo va ni gav-
le na mo ax di na. po e zi is moy va ru lebs
ax sovT mi si Se dev re bi: `Девушка пела в церковном хоре~, `Ночь, улица, фонарь, аптека~ da sxv.
blo ki `axa li sim bo lis te bis~ Tu
`um cro si sim bo lis te bis~ li de ri
iyo. um cro se bi ak ri ti keb dnen uf-
ros Ta o bas, brals sdeb dnen `uf ros
sim bo lis tebs~ zed met ra ci o na liz-
mSi, in tu i ci ur-mis ti kur-re li gi u ri
mWvre te lo bis mi viw ye ba Si. Se sa ba mi-
sad, um cro se bis es Te ti kis Ca mo ya li-
be ba Si mniS vne lo va ni ad gi li da i Wi ra
isev da isev vla di mir so lo vi o vis
swav le bam so fi is Se sa xeb, ase ve, ele-
ne bla vat ska i as Te o so fi am, Sta i ne ris
an tro po so fi am da vi a Ces lav iva no vis
`ma ra di u li qa lu ro bis~ mis ti kur ma
swav le bam. aseT, Sem za de bul, mi To lo-
gi u ro biT gan msWva lul sa fuZ vel ze,
vis Tu ara um cros sim bo lis tebs un-
da ae ta caT ti ut Ce vis mi er ̀ gvir gvin-
dad gmu li~ ru se Tis idu ma li, RvTi u-
ri ar sis, ru se Tis _ xal xTa ma gi u ri
Sem kreb lis idea?! am mxriv, blo ki ga-
mo nak li si ar aR moC nda:
Ты и во сне необычайна. Твоей одежды не коснусь. Дремлю – и за дремотой тайна, И в тайне – ты почиешь, Русь. (...) Где разноликие народы Из края в край, из дола в дол Ведут ночные хороводы Под заревом горящих сел.
Sen siz mar Sic gan sa kuT re bu li
xar. / Sens sa moss ar Se ve xe bi. / Zil-
bu ran Si var _ da mis iqiT sa i dum loa,
/ da sa i dum lo Si Sen su fev, ru se To.
// ... // sa dac mra val sa xo va ni xal xe bi
/ sxva das xva mxa re Si, mTa sa da bar Si
/ Ra me ul fer xul Si ari an Cab mu li /
aa le bu li sof le bis Suq Si.
amas Tan, blok ma ga na vi Ta ra ru se-
Tis war mar Tu li fes ve bis `mi To lo ge-
ma~: is, ru seTs skvi Tur da mon Ro lur
war sul Tan rom akav Si reb da, xSi rad
ub run de bo da ru se Tis war mo mav lo-
bis, `ge ne a lo gi is~ sa kiTxs. man 1918
wels, et yo ba, sis xli a ni re vo lu ci u-
ri mov le ne biT gam Zaf re bu li grZno-
biT, 19-stro fi a ni di dad sa yu rad-
Re bo leq sic da we ra sa Ta u riT `skvi-
Te bi~. am leqss epig ra fad vla di mir
so lo vi o vis cno bi li stri qo ne bi aqvs
wam ZRva re bu li _ «Панмонголизм! Хоть имя дико, / Но мне ласкает слух оно»1.
ai, TviT leq sic, ro me lic mi si ga mo-
kve Ti li niS ne u lo bis ga mo TiT qmis
mTli a nad mom yavs; Tum ca, ad gi lis
eko nomi is ga mo _ ase Ti for miT:
Мильоны – вас. Нас – тьмы, и тьмы, и тьмы. / Попробуйте, сразитесь с нами! / Да,
1 ix. werili `sofialogia derJavis samsaxurSi: vladimir soloviovi~, `ciskari 1852~, 2015,
#6.
70 kritika • eseistika
скифы – мы! Да, азиаты – мы, / С раскосы-ми и жадными очами!
Для вас – века, для нас – единый час. / Мы, как послушные холопы, / Держали щит меж двух враждебных рас / Монголов и Европы! (…)Россия – Сфинкс! Ликуя и скорбя, / И обли-ваясь черной кровью, / Она глядит, глядит, глядит в тебя / И с ненавистью, и с любо-вью!.. (…) Мы любим плоть – и вкус ее, и цвет, / И душный, мертный плоти запах... / Виновны ль мы, коль хрустнет ваш скелет / В тяже-лых, нежных наших лапах? (…) Придите к нам! От ужасов войны / При-дите в мирные объятья! / Пока не поздно – старый меч в ножны, / Товарищи! Мы станем – братья!
А если нет – нам нечего терять, / И нам доступно вероломство! / Века, века – вас будет проклинать / Больное позднее потом-ство!
Мы широко по дебрям и лесам / Перед Ев-ропою пригожей / Расступимся! Мы обер-немся к вам / Своею азиатской рожей!
Идите все, идите на Урал! / Мы очищаем место бою / Стальных машин, где дышит интеграл, / С монгольской дикою ордою!
Но сами мы – отныне вам не щит, / Отны-не в бой не вступим сами, / Мы поглядим, как смертный бой кипит, / Своими узкими глазами.
Не сдвинемся, когда свирепый гунн / В карманах трупов будет шарить, / Жечь го-рода, и в церковь гнать табун, / И мясо бе-лых братьев жарить!..
В последний раз – опомнись, старый мир! / На братский пир труда и мира, / В послед-ний раз на светлый братский пир / Сзывает варварская лира!
Tqve ni ric xov ne ba mi li o ne bia; Cven ki
uT va la vi varT. / sca deT, Seg veb rZo-
leT Cven! / di ax, skvi Te bi varT! di ax,
azi e le bi varT _ / iri bi da xar bi Tva-
le biT. // Tqven Tvis sa u ku ne e bia, Cven-
Tvis _ er Ti a ni dro (ga nu yo fe li er-
Ti sa a Ti). / Cven, Tqve ni mor Ci li yme-
bi viT, / gve Wi ra fa ri or mtrul ra sas
/ mon Ro leb sa da ev ro pas So ris! / ... /
ru se Ti sfin qsia! ze i mi Ta da glo viT,
/ da Sa vi sis xliT da ba ni li pi riT, / is
ic qi re ba, ic qi re ba, ic qi re ba Sen Si /
si Zul vi li Tac da siy va ru li Tac!.. / ...
/ Cven gviy vars sxe u li _ mi si ge moc da
fe ric, / mi si Sem xu Ta vi, gva mu ri su-
nic... / ga na Cven dag vbral de ba, Tu da-
im sxvre va Tqve ni Con Cxi / Cvens mZi me,
fa qiz Ta Teb Si? / ... / Cven Tan mo diT!
omis sa Si ne le bi dan / mo diT, mSvi do-
bi a nad Ca ve ko noT er Tma neTs! / vid re
ar aris gvi an _ qar qaS Si Ca a geT Zve li
max vi li, / am xa na ge bo! Cven Zme bi gav-
xde biT! / Tu ara da _ Cven da sa kar gi
ara fe ri gvaqvs, / da Cven Tvis arc ve-
ra go baa uc xo xi li! / sa u ku ne e bis man-
Zil ze wyev la-krul viT mo gix se ni ebT
/ avad myo fi So re u li STa mo mav lo-
ba! / Cve ni tev re bis ken da tye e bis ken
/ la maz ev ro pas / gzas ga vux sniT! da
Se mov brun de biT Tqven ken / Cve ni azi-
u ri si fa TiT! // mo diT yve la, mo diT
ura lis ken (ura lis mTeb Si)! / Cven gav-
wmendT ad gils / fo la dis man qa ne bis
brZo lis Tvis, _ iq, sa dac sun Tqavs
in teg ra li, _ / mon Ro lur ve lur ur-
dos Tan! // mag ram Cven dRe i dan Tqven-
Tvis aRa ra varT fa ri, / dRe i dan Cven
Tvi Ton brZo la Si aRar Ca veb me biT,
/ Cven So ri dan vu yu rebT Tu ro gor
duRs sa sik vdi lo brZo la, / Cve ni viw-
ro Tva le biT. // fexs ar mo vic vliT,
71nugzar zazanaSvili
ro de sac mZvin va re hu ni / da iw yebs
gva me bis ji be e bis dac las, / qa la qe bis
ga daw vas, ek le si a Si cxe ne bis re mas
Se re kavs, / da TeT ri Zme bis (= ev ro-
pe le bis) xorcs Sew vavs!.. / uka nas kne-
lad gaf rTxi leb _ gons mo e ge, Zve lo
sam ya rov (Zve lo qve ya nav = ev ro pav)!
/ Sro mi sa da mSvi do bis Zmur na dim ze,
/ uka nask ne lad na Tel Zmur na dim ze /
gix mobs bar ba ro sis (= skvi Tis = ru-
sis) qna ri!
am leq sSi Cven Tvis or sa in tere so
mo men tze ga va max vi loT yu rad Re ba.
pir ve li _ es ki dev er Ti mi Tis ga-
meore baa (ru su li Ceq mis mSvi do bi a-
no bis mi Tis Se sa xeb sxva gan uk ve vi sa-
ub reT), mi Ti sa ru se Tis mi er ev ro pis
mon Ro le bi sa gan ga dar Ce nis Se sa xeb:
ru seT ma Ta vis Tav ze ai Ro mon Ro le-
bis dar tyma, ri Tic ga da ar Ci na ev ro-
pa ga nad gu re bi sa gan; rac _ ru su li ve
ga moT qmis pe rif ra zi re bas Tu mo vax-
denT _ re a lu ri is to ri u li su ra Tis
ara re a lur, ru se Tis Tvis mom ge bi an
Wril Si war mo Ce naa. ru seTs ara vi Ta-
ri dar tyma Ta vis Tav ze ar au Ria, is
io lad daip yres (ise ve, ro gorc sa-
qar Tve lo), ris Sem de gac aq ti u rad
Ta nam Srom lob da dam yro bel Tan di di
xnis gan mav lo ba Si (amas zo gi er Ti ru-
si mec ni e ri da kul tu ris moR va wec
aRi a rebs, ma ga li Tad, ama ze sa ub robs
ki no re Ji so ri an dron/an drei kon Ca-
lov ski Ta vis erT-erT bo lod ro in-
del in ter vi u Si), ra sac moh yva mos ko-
vis, mos ko vis ru se Tis (`mos ko ve Tis~)
da wi na u re ba _ qvey nis, ro me lic mon-
Ro lu ri ur dos ya i da ze imar Te bo da.
mon Ro lebs ki ev ro pis da sap yro bad,
ub ra lod, Za la ar Ses wev daT. amis
gar da, ru se Ti me-14 sa u ku ne Si oq ros
ur dos Za la uf le bis rRve vas swo red
ev ro pe lebs _ lit vis did sam Tav ro sa
da po lo ne Tis sa me fos _ un da umad-
lo des.
me o re mo men ti ki po e zi a Si bal mon-
ti sa da sxva Ta dam kvid re bu li tra-
di ci is er Tgva ri gan vrco baa _ ru-
su li war mar Tu li, bar ba ro su li war-
su liT, bar ba ro su li war mo mav lo biT,
`bar ba ro su li ge ne ti kiT~ tkbo ba da
ci vi li ze bu li msof li os `San ta Jia~,
da Si ne baa, rac ru se Tis, ru su li `idu-
ma li su lis~ ev ra zi u lo bis mi Tis gam-
ya re ba sac em sa xu re ba.
si nam dvi le ki, vfiq rob, sxvag-
va ria: ru se bis, ru su li kul tu ris
azi ur Tu ev ra zi ul `ge ne ti kas~ (Tu
mem kvid re o bas) skvi Teb Tan sa er To
ara fe ri aqvs _ es, ub ra lod, po e tu-
ri mi Tia. sla ve bi, maT So ris, ru se bi,
ev ro pu li xal xia _ msof lio is to ri-
ul vel ze sla ve bis ga mo Ce nis TiT qmis
yve la kon cef cia Tu hi po Te za ge og-
ra fi u lad aR mo sav leT ev ro pi Taa
`Se mo saz Rvru li~, rom lis bir Tvi em-
Txve va Ta na med ro ve uk ra i nis, be lo-
ru sis da po lo ne Tis te ri to ri ebs. im
dros sla veb ze ara nak leb `ve lu re-
bi~ iy vnen, ma ga li Tad, ma Ti me zo be li
skan di na viu ri Tu ger ma nu li to me-
bi, mag ram vin it yvis, rom ger ma nu li,
Sve du ri, nor ve gi u li an fi nu ri kul-
tu ra ev ro pu li ar aris?
da sa er Tod, si su le lea `war mar Tu-
li ge ne biT~ Ta vis mo wo ne ba: sa ku Ta ri
is to ri is ga riJ raJ ze yve la eri war-
mar Ti iyo.
•
eq skur si: ru se bis `skvi To bis~ mi Ti,
upi ra te sad, me-19 sa u ku nis me o re na-
xev ri dan nel-ne la ̀ amo tiv tiv da~ _ sa-
m xreT ru seT Si ar qe o lo gi u ri kvle v-
is Se de ge bi sa da zo gi er Ti cno bi li
ru si is to ri ko sis mi er am faq te bis
sa eW vo in ter pre ta ci e bis `dag ro ve-
bis~ kval dak val. me-20 sa u ku nis pir-
vel aT wle u leb Si am `Te o ri is~ erT-
er Ti mTa va ri apo lo ge ti Tbi lis Si
72
da ba de bu li1li te ra tu ris mcod ne1da
so ci o lo gi11iva nov-ra zum ni ki11iyo
(Р. Ива нов-Разумник (1878-1946); nam dvi-
li sa xe li da gva ria ra zum nik iva no vi);
na ta lia sol nce va we ril Si `skvi Te bi
da skvi To ba ru sul li te ra tu ra-
Si~ aR niS navs: `skvi Ti _ erT-er Ti im
miT Ta ga nia, rac 1910-1920-ia ni wle-
bis mxat vrul az rov ne ba Si mom wif da.
Zve li skvi Te bi mo eq cnen ara mxo lod
im Se moq med Ta in ten ci a Ta sfe ro Si,
vinc r. v. iva nov-ra zum ni kis skvi Tur
wres mi e kuT vne bo da, ara med sxve bi sac,
vinc am wres Tan da kav Si re bu li ar iyo.
skvi Tis Te ma me tad Tu nak le bad ai sa xa
a. ax ma to vas, k. bal mon tis, v. bri u so-
vis, i. bu ni nis, e. ger ma nis, z. gi pi u sis,
r. gu lis, n. gu mi li o vis, s. ese ni nis,
f. ze lin skis, vi aC. iva no vis, n. kli-
u e vis, e. kuz mi na-ka ra va e vas, b. liv-
Si cis, o. man del Sta mis, d. pi ne sis,
f. so lo gu bis, o. for Sis, v. xleb ni ko vis,
m. cve ta e vas, g. Sen ge lis da sxva Ta
mxat vrul teq steb Si, sta ti eb sa da
epis to lu ri Jan ris we ri leb Si~.
ga sa ge bi mi ze ze bis ga mo, sol nce-
vas am we ril Si ver ipo viT imis ana-
lizs, Tu ra tom da ip yro ase far Tod
skvi To bis miT ma ru su li mxat vru li
az rov ne ba. Tum ca Ra, we ri lis bo los
mo i Zeb ne ba er Tgva ri `rbi li~ mi niS-
ne be bi: `iyo skvi To bi sa gan ga mij vnac.
...blo ki sa gan gan sxva ve biT, pas ter na-
ki skvi To ba Si xe davs ara skvi Tur ru-
seTs, ara med puS ki nis wi nap ris sa xes.
...ber di a e vi emij ne bo da skvi To bis
ide o lo gi as _ `di o ni ses ni Rabs~: Ta-
na med ro ve skvi Te bi him nebs um Re ri an
kul tu ram del mdgo ma re o bas, maT Sia
`araq ris ti a nul da an tiq ris ti a nul
me si a niz mSi gar da ma va li, war mar Tu-
li na ci o na liz mi~ _ wers is (xaz gas ma
Cve nia _ n.z.). ... mag ram um rav les Sem-
Txve va Si, me-20 sa u ku nis pir ve li me-
sa me dis ada mi a nis cno bi e re ba Si skvi-
Ti aris Zne lad gan sa mar ta vi Za la,
xo lo skvi Tia _ qve ya na, ro me lic la-
maz le gen debs war mo Sobs ...~ (ci ta tis
da sas ru li).
amas erT ko men tars da vur Tav di
mxo lod: Tu ram de nad `la ma zi~ da
uw yi na ria es mi Ti, ze moT ci ti re bu li
leq si da nac Cans.
•am kon teq stSi, uf ro swo rad ki _
mis po li ti kur na wil Si ru se Tis uSu-
a lo wi na pa ri skvi Ti ki ara, mon Ro lia,
oq ros ur doa: mon Rol Ta xan grZliv va-
di an ma ba to no bam sa sa fuZ vlo ze moq-
me de ba mo ax di na qvey nis po li ti ku ri
mar Tvi sa da mow yo ba-fun qci o ni re bis
`stil ze~: am as peq tiT, ma ga li Tad, bo-
ris aku ni ni, romelic aRi a rebs ru se-
Tis gan vi Ta re bis ev ra zi ul `xa si aTs~,
azi ur Tu mon Ro lur ̀ mem kvid re o ba Si~
gar kve ul da de biT mxa re eb sac xe davs.
amas Tan, igi aR niS navs, rom mas Sem deg
ru se Ti aRar dam dga ra de mok ra ti is,
sa xel mwi fos mar Tva Si sa zo ga do e bis
me ti Car Tu lo bis gza ze; is dRem de
dar Ca mkac rad cen tra li ze bul qvey-
nad. aku ni ni ama sac wers: `ru se Tis Zi-
ri Ta di `azi u ri~ mem kvid re o ba sa xel-
mwi fo xe li suf le bis, ro gorc sta bi-
lu ro bis ga ran tis, sak ra li za cia da,
aqe dan ga mom di na re, pi ra di Ta vi suf-
le bis Sez Rud vaa. sa xel mwi fo ki ar
em sa xu re ba Ta vis mo sax le o bas, ara med
mo sax le o ba em sa xu re ba sa xel mwi fos _
ai, prin ci pi, rom lis mi xed vi Tac yve-
la pe ri od Si iyo mow yo bi li ru se Tis
Si na ga ni cxov re ba~.
aku ni nis kri ti ko se bi aR niS na ven,
rom Sua sa u ku ne eb Si ase ve iyo sak ra-
li ze bu li bev ri ev ro pu li sa xel mwi-
fos xe li suf le bac; mag ram saq me swo-
red isaa, rom Sua sa u ku ne e bis Sem deg
ev ro pa Si am mxriv si tu a cia ab so lu-
tu rad Se ic va la, ru seT Si ki, faq tob-
ri vad, ara fe ri Sec vli la. pi ri qiT _
bi zan ti is msof lio ru ki dan gaq ro bis
kritika • eseistika
73
Sem deg ru se Tis kul tu ra da po li ti-
ka nel-ne la ze mi To lo gi ze bu li, ze-
sak ra li ze bu li, ze am bi ci u ri gax da,
rac dro Ta gan mav lo ba Si kul tu rul-
so ci of si qo lo gi ur anaq ro niz mad iq-
ca; anaq ro niz mad, ro me lic afer xebs
ru su li kul tu ris srul Cad go mas
mis Tvis bu neb riv, ev ro pul, de mok ra-
ti ul ka la pot Si.
esec blo kia ima ve ya i dis mis ti fi-
ci re biT, oRond aq `wi na pa ri~ uf ro
zus ta daa mi Ti Te bu li:
О, Русь моя! Жена моя! До боли Нам ясен долгий путь! Наш путь – стрелой татарской древней волиПронзил нам грудь. (…) И вечный бой! Покой нам только снится Сквозь кровь и пыль... Летит, летит степная кобылица И мнет ковыль...
И нет конца! Мелькают версты, кручи... Останови! Идут, идут испуганные тучи, Закат в крови!
Закат в крови! Из сердца кровь струится! Плачь, сердце, плачь... Покоя нет! Степная кобылица Несется вскачь!
o, ru se To Ce mo! Ce mo me uR lev! tki-
vi lis mog vram de / na Te lia Cven Tvis,
ram xe la gzaa ki dev ga sav le li! / Cve-
ni gza _ is rad Ta Tar Ta (= mon Rol Ta)
Zve li ne bi sa / Cag ve so mker dSi. // ... //
da mu dam brZo la! / mos ve ne bas mxo-
lod siz mrad vxe davT / sis xli sa da
mtvris miR ma... // miq ris, miq ris Ra me-
u li fa Sa ti / da Tqe ravs ste pebs... //
da ar Cans bo lo! / ga mok rTi an ver-
se bi, xe ve bi... / Se a Ce re! / mi cu ra ven,
mi cu ra ven Se Si ne bu li Rrub le bi, /
sis xli a ni da i si! // sis xli a ni da i si!
gu li dan sis xli mo iR vre ba! / iti re,
gu lo, iti re... / sim Svi de ar ar se bobs!
ste pis fa Sa ti / miq ris da miq ris!
ai, ki dev, blo kis cno bi li eq span-
si o nis tu ri stri qo ne bi:
За’ море Черное, за’ море БелоеВ черные ночи и в белые дниДико глядится лицо онемелое,Очи татарские мечут огни...
Sa vi zRvi saT vis, TeT ri zRvi saT vis
/ Sav Ra me eb sa da TeTr dRe ebs / ve-
lu rad Cah yu rebs sa xega Se Se bu li, /
TaT ru li (= mon Ro lu ri) Tva le bi af-
rqve ven cecxls...
•da, mi u xe da vad yo ve li ve ami sa, po-
e tis uaR re sad mgrZno bi a re, mow yvla-
di su li ve raf riT Se e gua ca ris tul
re Jims; xo lo 1917 wlis Te ber vlis
re vo lu ci i sa da oq tom bris ga dat ri-
a le bis mi marT blo ki ara er Tgva rov-
nad ga new yo: er Ti mxriv, is xe dav da da
mtkiv ne u lad aRiq vam da Zma Tam kvlel
om sa da mis Se de gebs, xo lo, me o re
mxriv, po e ti ime di a nad Ses cqe ro da
axal, TiT qos da ga ma Ta vi suf le bel
re vo lu ci ur ga re mos da mgzne ba red
mo u wo deb da mkiT xvels, `yu ri da eg do
re vo lu ci is mu si ki saT vis~.
is Ta vi dan ve mWid rod Ta nam Srom-
lob da axal xe li suf le bas Tan: oq-
tom bris ga dat ri a le bi dan sul ram-
de ni me dRis Sem deg, ro ca ax lad Ca-
mo ya li be bul ma bol Se vi kur ma mTav-
ro bam mo iw via pet rog ra dis (ase er qva
pe ter burgs im pe ri od Si) xe lov ne bis
sfe ros moR va we e bi _ mwer le bi, mxat-
vre bi, re Ji so re bi, msa xi o be bi _ am
`da Za xils~ sul 7-8 ka ci ga mo ex ma u ra,
maT So ris _ blo ki da ma i a kov ski.
Se sa niS na vi po e ti zi na i da gi pi u si
nugzar zazanaSvili
74
(Зинаида Гиппиус, 1869-1945) _ uf ro si
sim bo lis te bis Tval sa Ci no war mo mad-
gen lis dmit ri me reJ kov skis (Дмитрий Мережковский, 1865-1941) me uR le _
di di gul daw yve tiT, mag ram mwva ved
sdeb da brals bloks, bri u sovs da
be lis bol Se vi keb Tan Ta nam Srom lo-
bis ga mo, gan sa kuT re biT ki _ bloks,
vi sac po e zi a Si gza swo red gi pi us-
ma da u lo ca _ pir ve lad ga mo uq vey-
na leq se bi. ai, blo ki sa da be li sad mi
miZ Rvni li gi pi u sis stri qo ne bi (1918
wels da we ri li leq si dan):
Покрывало в ветре билось, / Божьи волосы крутя… Не хочу, чтоб заблудилось / Неразумное дитя…
В покрывале ветер свищет, / Гонит с севера мороз… Никогда их не отыщет, / Двух потерянных, – Христос.
Txe li sa ba ni qars eur Ce bo da, / Rmer-
Tis Tma qar Si iyo gaS li li... / ar min-
da, rom gza ae ri os / ugu nur bavSvs...
// Txel sa ban Si qa ri stvens da / Crdi-
lo e Tis yin va mo aqvs... / maT ve Ra ras-
dros ve Rar mi ag nebs, / or da kar guls,
_ qris te...
da ai, blo kis pa su xi:
Женщина, безумная гордячка! / Мне понятен каждый ваш намек, Белая весенняя горячка / Всеми гневами звенящих строк!(...)Страшно, сладко, неизбежно, надо / Мне – бросаться в многопенный вал, Вам – зеленоглазою наядой / Петь, плескаться у ирландских скал.
da bo los:
Высоко – над нами – над волнами, –
Как заря над черными скалами – Веет знамя – Интернацьонал!qal ba to no, SeS li lo am par ta va no! /
Cem Tvis ga sa ge bia Tqve ni yo ve li mi-
niS ne ba / TeT ri sa ga zaf xu lo cxe-
le ba / yve la na i ri ris xvis xma u ri a ni
stri qo ne bi TurT! // ... // Si SiT, tkbi-
lad, gar da u va lad, sa Wi roa / me _ ga-
da veS va aqa fe bul zvir Teb Si, / Tqven
_ mwva neT va le ba na i a dad / im Re roT da
iW yum pa la oT ir lan di is klde eb Tan.
// maR la _ Cven ze viT _ tal Re bis ze-
viT _ / ro gorc gan Ti a di Sa vi klde-
e bis Tav ze _ / fri a lebs dro Sa _ in-
ter na ci o na li!
•es ga o re bu li da mo ki de bu le ba,
al baT, yve la ze mkveT rad Tu mka fi od
mis mok le po e ma Si `Tor me tni~ («Две-надцать») ai sa xa, sa dac blo ki, am je-
rad uk ve wi Te li eq stre mis tul-im pe-
ri a lis tu ri Za lis kvlav da kvlav mi-
Tolo gi zi re bis gziT, Se u Tav se bel Ta
Se Tav se bas cdi lobs, ris Tvi sac qris-
tes sa xe bas iS ve li ebs (TviT cif ri
12-c Tor met mo ci qul Tan aso ci rebs);
da vuk vir deT po e mis bo lo stri qo-
nebs:
Так идут державным шагом, Позади – голодный пес, Впереди – с кровавым флагом, И за вьюгой невидим, И от пули невредим, Нежной поступью надвьюжной, Снежной россыпью жемчужной, В белом венчике из роз – Впереди – Иисус Христос.
ase der Ja vu lad mo a bi je ben, / ukan
mos devT mSi e ri ZaR li, / win _ sis xli-
a ni dro SiT, / qar bu qis Tvis uxi la vi,
/ tyvi i saT vis Se u va li, / fa qi zi, ha e-
ro va ni svliT, / mar ga li te bad mi mob-
ne ul Tov lis fif qeb ze, / TeT ri var-
kritika • eseistika
75
de bis gvir gvi niT Tav ze _ / win ie so
qris te mi uZ RviT.
ma inc _ qris te; mi u xe da vad imi sa,
rom Tor me ti uR mer To, RvTis mgmo bi
wi Tel gvar di e li (= `an timo ci qu li~)
mas ver xe davs, is ma inc win mi uZ Rvis
maT!..
ro gorc vl. or lo vi aRniSnavs
blo kis rva to me u lis Se sa val we ril-
Si, po e ti ar iyo mTlad kma yo fi li
am xa tiT, mag ram mas amis Sec vla ara-
so des ga nuz ra xavs: blo ki am bob da _
`is, rom maT win qris tea _ eW vga re Sea.
saq me is ki ar aris, «ari an Tu ara isi-
ni mi si Rir si», ara med sa Si Sia is, rom
kvlav igi aris maT Tan da sxva jer je-
ro biT ara vi naa; sxva ki sa Wi roa _ ?~
(xaz gas ma blo ki se u lia _ n.z.).
or lo vi wers, rom bloks qris te
is to ri ul pi rov ne bad, `axa li dro is
mac ned~ mi aC nda, ro me lic mis Tvis ad-
req ris ti a no bis me am bo xe, ma Ral zne-
ob riv suls asa xi e reb da, ro mel mac
ul mo be li ga na Ce ni ga mo u ta na ro mis
war marT, da na Sa u leb riv da gar yvnil
sa xel mwi fo eb ri o bas Tu ci vi li za-
ci as. or lo vi ga nag rZobs: `sa er Tod
qris te sa da war mar Tu li ci vi li za ci-
is rRve vis Te ma, ru sul re vo lu ci-
as Tan kav Sir Si, wi Tel xa zad gas devs
blo kis im pe ri o dis na we rebs. qris-
te _ ro gorc axa li re li gi is, axa li
mo ra lis sa xe ba _ po e ti saT vis xde ba
si coc xlis ga nax le bis sim bo lo da
«Tor me tis» fi nal Si am mniS vne lo biT
Cnde ba~.
Se saZ loa, mar Tlac asea, mag ram
ase ve Se saZ le be lia, ar se bob des uf-
ro mar ti vi in ter pre ta ci ac: ra eq na
sa Tu Ti, ga o re bu li su lis mta re bel
Se sa niS nav po ets, sur da ram qris ti-
a nu li, ada mi a nu ri da e na xa _ isev da
isev _ der Ja vul, ki dev uf ro me tad
pir sis xli an axal moZ ra o ba Si... Tum-
ca Ra, uf ro xis ti wa kiT xviT imave
der Ja vu lo bi sa da ru su li me si a niz-
mis kvals am stri qo neb Sic io lad aR-
mo va CenT.
`Tor me tni~ 1918 wlis mar tSi ga-
moq vey nda. po e mas aR Sfo Te biT Sex vda
ru su li in te li gen ci is di di, `ara-
bol Se vi ku ri~ na wi li. sa gu lis xmoa
isic, rom am mok le po e mis ga moq vey-
ne bis Sem deg po e ti Tan da Tan mZi me
dep re si am Se ip yro. man verc sas mel Si
po va Sve ba da es uda vod brwyin va le
po e ti sam we li wad Si sru li ad da uZ-
lu re bu li gar da ic va la. sik vdi lis
win blo ki Tur me did xans bo dav da da
am bod va Si er Tsa da ima ves ime o reb da:
mo es wro Tu ara `Tor me tni~ yve la eg-
zem pla ris daw va-ga nad gu re bao...
nugzar zazanaSvili
•niS ne u li ga mo ce maa _ ze moT xse ne bu li
iva nov-ra zum ni kis wi na sit yva o biT.
76
ti ut Ce vis me ta mi Ti,2 `amo uc no bi
der Ja vis~ ja do, ar se bi Tad, yve la mis
Sem dgom dro in del rus po et ze ze moq-
me deb da da ze moq me debs, Tum ca Ra, ra
Tqma un da _ sxva das xva Za liT: zo gi
me tad iyo/aris mid re ki li der Jav-
ni ku li mi Tis qmnis gag rZe le bi sa ken,
zo gi _ nak le bad (ax la amis mi ze zeb-
ze sa u bars Tavs ava ri deb, To rem es
Za li an Sors wag viy vans); faq tia, rom
na wi li ru si po e te bi sa ti ut Ce vis ja-
dos moq me de bis `epi cen tri sa gan~ Se-
da re biT mo So re biT id ga an dro Ta
man Zil ze da Sor da mas. es ar aris `er-
Tgva ro va ni po e tu ri nak re bi~ _ es po-
e te bi, ume te sad, gan sxva ve bu li es Te-
ti ku ri prin ci pe bis Tu ide o lo gi e bis
mim dev re bi iy vnen: an tro fo so fi iT
ga ta ce bu li, ma so ni vo lo Si ni sim bo-
lis ti iyo; kuz mi ni Ta vi si kla riz mis
Te o ri iT kma yo fi lde bo da da `po e tu-
ri daj gu fe be bis gan~ gan cal ke ve biT
id ga; se ve ri a ni ni emig ra ci am de `myvi-
ra la~ ego fu tu ris ti iyo; Zne lad da-
sa je re be lia, mag ram pas ter nak ma fu-
tu riz miT da iw yo (Tum ca, `ti pob ri vi
fu tu ris ti~ is arc im dros yo fi la);
man del Sta mi ki, gu mi li ov Tan da ax-
ma to vas Tan er Tad, ak me iz miT iw yeb-
da, Tum ca Sem dgom mis Se moq me de ba Si
ak me iz mis po e ti ki dan co ta ram Ra Se-
mor Ca...
qve moT swo red man del Stam ze vi sa-
ub rebT mok led.
•`meS Ca ne bis~ wri dan ga mo su li, ha-
i del ber gsa da sor bo na Si nas wav li,
va Jas ge ni iT aR ta ce bu li, `go go Tur
da af Si na sa~ da Ta vi si Ta na med ro-
ve qar Tve li po e te bis na war mo e be bis
mTar gmne li _ osip man del Sta mi (Осип Мандельштам, 1891-1938) uTu od di dad
ga mor Ce u li da, imav dro u lad, me tis-
me tad wi na aR mde gob ri vi msof lmxed-
ve lo bis mqo ne po e tia.
2. met-nak le bad dis tan ci re bul ni:
osip man del Sta mi
qve Ta vi wig ni dan `ru so fo bia anu po e tu ri
im pe ri a liz mi lo mo no so vi dan ev tu Sen kom de~ 1
1 ibeW de ba da mow me be bis ga re Se 2 ix. we ri li `di di mis ti fi ka to ri~, `cis ka ri-1852~, 2015, #3.
kritika • eseistika
77
rac gin da mi ze ze bi mo u Zeb nos amas
ser gei ave rin cev ma we ril Si `da ma inc
ra tom man del Sta mi?~, an ra gind um-
niS vne lod, me o re xa ris xov nad mi iC ni-
os es (da zo ga dad _ po e tis `amor fu-
li re li gi ur-msof lmxed ve lob ri vi
Se xe du le be bi~) mi xa il lot man ma we-
ril Si `osip man del Sta mi: xor cSes-
xmu li sit yvis po e ti ka~ _ man del-
Stam sac hqon da der Ja vu lo biT aR ta-
ce bis aS ka rad ga mo xa tu li pe ri o di:
Поедем в Царское Село!Свободны, ветрены и пьяны,Там улыбаются уланы,Вскочив на крепкое седло...Поедем в Царское Село!
wa vi deT car skoe se lo Si! / Ta vi-
suf le bi, Tav qa ri a ne bi da mTvra le-
bi, / iq iRi me bi an ula ne bi (= ru se Tis
im pe ri is jar Si ka va le ris te bi, mxed-
re bi) / myar una gi reb ze msxdom ni... /
wa vi deT car skoe se lo Si.
Ce mi az riT, am kon teq stSi arc man-
del Sta mis ti ut Ce vi sad mi siy va ru li
un da iyos mTlad Sem Txve vi Ti; da arc
man del Sta mi sa da ti ut Ce vis po e zi as
So ris pa ra le le bis Zi e bi sad mi miZ-
Rvni li naS ro me bis mra val ric xov ne ba
un da iyos mxo lod gar kve u li po e ti-
ku ri msgav se biT ga mow ve u li.
es rom mar Tlac Sem Txve vi Ti ar
aris, amas pir ve li msof lio omis pe-
ri od Si man del Sta mis Seq mni li leq-
se bic adas tu rebs: `mi si po e zi i saT vis
omi ti ut Ce vi sa ken ki dev erT `miq ce-
vas~ (обращение к Тютчеву) niS nav da,
am je rad _ ti ut Ce vis ri to ri ku li
po e tu ri pub li cis ti ki sa ken (anu yba-
da Re bu li der Ja vul-im pe ri a lis tu ri
dis kur si sa ken _ n.z.). ase Te bia: leq-
se bi, mi mar Tu li po lo ne le bi sad mi,
ase ve, re im si sa da ki ol nis Se sa xeb;
leq si, Seq mni li ro mis pa pis _ mSvi do-
bis dac vi sad mi miZ Rvni li _ en cik li-
kis ga mo da sxv.; leq sSi «В белом раю лежит богатырь...» im de nad kon cen tri-
re bu lia ofi ci a lu ri xal xos no bis
mo ti ve bi, rom `Zne lic kia da i je ro
es~ _ am bobs mi xa il gas pa ro vi we ril Si
`po e ti da kul tu ra (osip man del Sta-
mis sa mi po e ti ka)~ (igu lis xme ba _ Zne-
lad da sa je re be lia, rom es man del-
Sta mis da we ri lia _ n.z.).
`na rod ni Ces tvo si~ ra mo gax se noT
da, es leq sic, da sxva mis Ta ne bic, ge-
go ne ba, Ta vad ti ut Ce vis xe li Taa da-
we ri li; ai, am leq sis pir ve li stro-
fi:
В белом раю лежит богатырь: Пахарь войны, пожилой мужик. В серых глазах мировая ширь: Великорусский державный лик …
TeTr sa moT xe Si wevs dev gmi ri:
/ omis guT nis de da, War ma gi mu Ji ki
(gle xi). / rux Tva leb Si msof lio siv-
rcea: / ve li ko ru su li der Ja vu li
xa ti...
ai, ki dev, po lo ne le bi sad mi mi mar-
Tu li leq sis pir ve li stro fi:
Поляки! Я не вижу смысла В безумном подвиге стрелков: Иль ворон заклюет орлов? Иль потечет обратно Висла?
po lo ne le bo! me azrs ver vxe dav
/ Tqve ni msro le le bis SeS li li gmi-
ro bi sa: / ga na SeZ lebs yva vi (= po lo-
ne Ti) ar wi ve bis (= ru se Tis) da kor-
tnas? / Tu (mdi na re) vis la SeZ lebs
ukuR ma de nas?
am mxriv uc xo eT Si mcxov re bi ru si
li te ra tu ris mcod ni sa da ga mom cem-
lis ni ki ta stru ves (kar gad cno bi li
der Jav ni kis, ru se Tis im pe ri is sa zo-
nugzar zazanaSvili
78
ga do moR va wis da Sem dgom emig rant-
der Jav ni kis pi otr stru ves Svi liS-
vi lis) man del Sta mis po e zi iT Rrma
da in te re se bac, ase ve, er Tgva ri sa gu-
lis xmo ni Sa nia.
•amis gar da, man del Sta mi 10-ia ni
wle bis bo lo sa da 20-ian wleb Si aS-
ka rad kon for mis tul da mo ki de bu-
le bas am JRav neb da `wi Te li im pe ri is~
mi marT, ris Tvi sac mas mkveT rad ak-
ri ti keb da cve ta e va Ta vis we ri leb Si; `ni ko lai Cu kov ski (...) sru li ad mar-
Te bu lad aR niS nav da, rom «man del-
Sta mi mi e sal ma oq tom bris re vo lu ci-
as», ro me lic mas mi aC nda «Sem za ra vad,
mris xa ned, mag ram di a dad da qe ba Ta
qe bis Rir sad. da man ki dec aRuv li na
mas qe ba Ta qe ba». 1918 wels man del-
Sta mi aq vey nebs leq sebs, rom le bic
sa mar Tli a nad Se iZ le ba, mi va kuT vnoT
ima ve rigs, sa da caa blo kis «Tor me-
ti» da mi si sta ti e bi re vo lu ci is Se-
sa xeb, ase ve, an drei be lis po e tu ri
mi mar Tva «Ta na med ro ve ebs»~, _ wers
man del Sta mis leq se bis _ 1990 wels
Tbi lis Si, `me ran Si~ ga mo ce mu li _
wig nis Se sa val we ril Si cno bi li qar-
Tve li li te ra tu ris mcod ne gi or gi
mar gve laS vi li.
mag ram er Txe lac po e tis mgrZno bi-
a re sul ma ve Rar ga uZ lo da man del-
Stams `wa moc da~:
Мы живем, под собою не чуя страны, Наши речи за десять шагов не слышны, А где хватит на полразговорца,Там припомнят кремлёвского горца.Его толстые пальцы, как черви, жирны,А слова, как пудовые гири, верны,Тараканьи смеются усища,И сияют его голенища.
А вокруг него сброд тонкошеих вождей,Он играет услугами полулюдей. Кто свистит, кто мяучит, кто хнычет,Он один лишь бабачит и тычет,Как подкову, кует за указом указ:Кому в пах, кому в лоб, кому в бровь, кому в глаз.Что ни казнь у него – то малинаИ широкая грудь осетина. 1933
Cven vcxov robT, mag ram fex qveS
qve ya nas ve ra vgrZnobT, / Cve ni sit yva
aT na bij zec ki ar is mis, / xo lo, sa dac
od nav amo vi RebT xmas, / iq gag vax se ne-
ben krem lis mTi els (= sta lins). / mi si
sqe li Ti Te bi, Wi a ye le bi viT, qo ni a nia,
/ xo lo sit yve bi, fu Ti a ni sa wo ne bi-
viT, mZi mea, / ici ni an ta rak nis ul va Se-
bi / da brwyi na ven mi si Ceq mis ye le bi. /
mis gar Se mo ki wvril ye la be la de bis
brboa, / igi Ta ma Sobs am na xev ra d a da-
mi a ne biT, / vi Rac stvens, vi Rac kna vis,
vi Rac kru su nebs, / mxo lod igi bu bu-
nebs da TiTs iq nevs, / ro gorc nals,
We davs brZa ne beb ze brZa ne bebs: / vis
_ muS ti mu cel Si, vis _ Sub lSi, vis _
war bSi, vis _ Tval Si. / yo ve li sik vdi-
liT das ja mis Tvis gan cxro maa, / far-
Tom ker di a ni osis Tvis.1
ase Ti stri qo ne bis Sem deg man del-
Stams ve Rarc 1937 wels Seq mnil ma am
stri to qo neb ma uS ve la:
И налетит пламенных лет стая,Прошелестит спелой грозой Ленин,И на земле, что избежит тленья,Будет будить разум и жизнь Сталин.
da Tavs dag ve ce ma cec xlo va ni
wle bis frTo sa ni gun di, / xmas gag-
va go nebs We qa-qu xi liT le ni ni, / da
1 pir ve lad igi 1934 wels da a pa tim res da ga a sax les mos ko vi dan, sa dac mxo lod 1937 wels
dab run da.
kritika • eseistika
79
de da mi wa ze, ro me lic ga da ur Ce ba
xrwnas, / da iw yebs go ne bi sa da si coc-
xlis gaR vi Ze bas sta li ni.
po e ti verc ima ve wels sta li ni-
sad mi aR vle nil ma odam ix sna, sa dac
ase Ti stro fi caa:
И я хочу благодарить холмы,что эту кость и эту кисть развили:он родился в горах и горечь знал тюрьмы.Хочу назвать его – не Сталин – Джугашвили!
da me min da, mad lo ba ga da vu xa-
do im go rebs, / es Zva li da es xe lis
mte va ni rom ga nu vi Ta res: / is da i ba da
mTa Si da iw vnia ci xis sim wa re. / min da
vu wo do mas _ sta li ni ki ara _ ju RaS-
vi li!
1938 wels osip man del Sta mi me o-
red da a pa tim res da ama ve wlis mi wu-
ruls mZi med da a va de bu li po e ti `gu-
la gi sa ken~ gza ze, sad Rac vla di vos-
tok Tan, ci xis sa a vad myo fo Si gar da-
ic va la _ mas am je rad uk ve xu Ti we li
hqon da mis ji li kon trre vo lu ci u ri
moR va we o bi saT vis: igi ga mo Ce ni li
ru si Tu ru su le no va ni po e te bi dan,
Tu ar vcde bi, er Ta der Tia, vi si dak-
rZal vis ad gi lic ki uc no bia.
ru si mkvle vre bi aR niS na ven, rom
man del Stams hqon da wi nas war met y ve-
le bis ni Wic: man 1921 wels Tar gmna
ase ve usaf la vod dar Ce ni li Cve ni
ni ko lo mi wiS vi lis ni na mdiv ni sad-
mi miZ Rvni li leq si, sa dac sa ku Ta ri
gar dac va le bac iwi nas war met yve la:
Когда я свалюсь умирать под забором в какой-нибудь яме,
И некуда будет душе уйти от чугунного хлада _
Я вежливо тихо уйду. Незаметно смешаюсь с тенями.
И собаки меня пожалеют, целуя под ветхой оградой.
Не будет процессии. Меня не украсят фиалки,
И девы цветов не рассыплют над черной могилой…
•sa mar Tli a no ba mo iT xovs, aR vniS-
noT, rom am, msof lmxed ve lob ri vi
Tu re li gi u ri Se xe du le be bis Tval-
saz ri siT, mar Tlac da, me tis me tad
wi na aR mde gob ri vi po e tis `WeS ma rit-
ma der Jav ni ko bam~ did xans ar gas ta-
na _ mas ram de ni me we li wad Si ga da-
u a ra pir ve li msof lio omis dros
war mo So bil ma der Ja vul ma pa Tos mac:
«С ми ром державным я был лишь ребяче-ски связан..» [der Ja vul sam ya ros Tan
me mxo lod bav Svu rad (bav Svu ri gu-
lub ryvi lo bis ga mo) vi ya vi da kav Si-
re bu li], _ Sem dgom Si da wers is; da,
kon for mis tu li da mo ki de bu le bis
mi u xe da vad, Ce mi aR qmiT, mas bo lom-
de arc wi Te li im pe ri i sa swam da ara-
so des: ai, ras wer da is 1922 wels
we ril Si `xor ba li ada mi a ni sa~: `arc
er Ti me si a nis tu rad gan wyo bi li da
aR ma te bu lad mom zi ra li xal xi sa ara-
so des es mo da sxvas~ («Ни один мессиан-ствующий и витийствующий народ никог-да не был услышан другим»).
da am we ri lis ci ti re bis Sem deg
Tavs ver vi ka veb ki dev er Ti ci ti re-
bi sa gan, am je rad ave rin ce vis ze moT
nax se ne bi we ri li dan: `ro gorc Cans,
Sec do mas ar da vuS vebT, Tu ki ga vic-
no bi e rebT ru se Tis im pe ri i sa da gaq-
va ve bu li iu de is sa er To ne ga ti ur
mniS vnels _ ro gorc na ci o na lur me-
si a nizms, ro me lic ar yof na Si iCe xe ba
(es aris man del Sta mis «xor ba li ada-
mi a ni sa»-s Te ma) _ anu ro gorc me tis-
me tad sak ra li ze bu li sa xel mwi fo eb-
ri o bis Tvi se bas~.
nugzar zazanaSvili
80
•man del Sta mi sa qar Tve los sam jer
es tum ra: yve la ze xan grZli vad, eq vsi
TviT, me uR li TurT _ 1921 wels. mi si
me uR lis sit yve biT swo red aq mox da
po e tis sam ya ro Si msof lmxed ve lob-
ri vi gar da te xa, rac pir ve lad ai sa-
xa 12-stri qo ni an usa Ta u ro leq sSi
`Умывался ночью на дворе~; is TiT qos-
da ga mo vi da axal gaz rdu li asa ki dan
da am leq sSi ga mo xa ta am axa li msof-
laR qmis Si na ar si: sin di si, ga Wir ve ba;
re a lu ri, pir qu Si, sa za re li mi wa; si-
mar Tle, ro gorc si coc xlis sa fuZ-
ve li; da yve la ze wmin da da uSu a lo,
rac ada mi ans eZ le va _ sik vdi li da
uxe Si var skvla ve bi, ci ur sim kvri ve ze
gab ne u li.
co ta xan Si, 1922 wels man del Sta mi
Cven Tvis kar gad cno bil da sa gu lis-
xmo we ril Si `ori od sit yva qar Tu li
xe lov ne bis Se sa xeb~ dawers Sem degs:
`sa qar Tve lom mo a ja do va ru si po e-
te bi Ta vi se bu ri ero ti kiT, erov nu-
li xa si a Ti saT vis Cve u li sat rfi a-
lo gan wyo bi le biT, la Ri da uw yi na ri
zar xo SiT, me lan qo li u ri da mTvra li
gan cxro miT, ro mel Sic dan Tqmu lia
am xal xis su li da mi si is to ria. qar-
Tu li ero si izi dav da rus po e tebs.
sxvi si siy va ru li Cven Tvis yo vel Tvis
uf ro Ri re bu li da sa nuk va ri iyo,
vid re sa ku Ta ri gan cda, sa qar Tve los
ki siy va ru lis una ri hqon da mo mad le-
bu li. mi si uZ ve le si xe lov ne ba, mi si
xu roT moZ Rvre bis, fer mwe re bis, po e-
te bis naR va wi siy va ru lis dax ve wi li
grZno bi Ta da ra in du li si na ti fi Taa
gam sWva lu li~ (Tar gma ni Ta mar lo mi-
Zi sa). ama ve we ril Si igi ur Cevs qar-
Tvel sim bo lis tebs, me ti yu rad Re ba
mi aq ci on sa ku Tar, maT So ris fi ros-
ma ni se ul da va Ja se ul, mem kvid re o bas
da nu gax de bi an me o re (ru su li) xe li-
dan Se mo su li fran gu li mo der niz mis
(igu lis xme ba _ sim bo liz mis) epi go ne-
bi, ri Tic di dad ga a naw ye nebs Ta vis
me go bar cis fer yan we lebs.
da es mo nak ve Ti, mo diT, da vas ru-
loT man del Sta mis Tbi li si sad mi miZ-
Rvni li leq siT, ro me lic po et ma 1920
wels da we ra da Sem deg or jer co ta-
Ti ga da a ke Ta (1927 da 1935 wleb Si;
li ri ku li, apo li ti ku ri leq si mog-
vyavs bwka re du li Tar gma nis ga re Se):
Мне Тифлис горбатый снится,Сазандарей стон звенит, На мосту народ толпится, Вся ковровая столица, А внизу Кура шумит.
Над Курою есть духаны, Где вино и милый плов, И духанщик там румяный Подает гостям стаканы И служить тебе готов.
Кахетинское густое Хорошо в подвале пить, – Там в прохладе, там в покое Пейте вдоволь, пейте двое, Одному не надо пить!
В самом маленьком духане Ты обманщика найдешь, Если спросишь «Телиани», Поплывет Тифлис в тумане, Ты в бутылке поплывешь.
Человек бывает старым, А барашек молодым, И под месяцем поджарым С розоватым винным паром Полетит шашлычный дым...
mi u xe da vad tra di ci u li eg zo ti-
ku ro bi sa, sa dac po lon skis mo ti ve-
bic ga is mis (sa zan da ri da sxv.), Ce mi
az riT, es aris Tbi li si sad mi miZ Rvni-
li sa u ke Te so ru su li leq si: jer er-
Ti, imi tom rom mi si pir ve li ve stri-
kritika • eseistika
81
qo ni Tbi li sis `am sax ve li~ yve la ze
ori gi na lu ri vi zu a lu ri me ta fo raa,
rac ki me wa mi kiT xavs (aq aRar da viw-
yeb mis ga Sif vras); da me o rec _ es
aris (am pe ri od Si) sam Sob los (ru se-
Tis) mi er er Tgva rad ga ri yu li, mis gan
ga uc xo e bu li po e tis `ime dis wve Ti~,
amoT qma imi sa, rom ga uc xo e ba ram sa-
yo vel Tao, ram au ci le be li ar aris,
da rom ar se bobs ise Ti `da siz mre bu-
li ku zi a ni qa la qe bi~, sa dac ada mi a ni
`mar to ar svams~, sa dac mar to ka ci
Wa ma Si ac bra lia... da vfiq rob, swo-
red es iyo (da Se saZ loa, dRe sa caa)
man del Sta mis mi er nax se ne bi qar Tu li
`sat rfi a lo gan wyo bi le bis~ Tu `siy-
va ru lis una ris~ mTa va ri siR rmi se u-
li Se mad ge ne li...
nugzar zazanaSvili
82 kritika • eseistika
meqso
eoreuli
ita li el ma mwe ral ma um ber to ekom
2007 wels „mi la ne zi is“ fes ti val ze
mox se ne ba Si sa xel wo de biT _ „ab so lu-
ti da far do bi To ba“ _ ma lar mes po-
e zi a ze sa ub ri sas STam beW da vi sin tag-
ma tu ri Ta ma Si Ses Ta va za pub li kas:
„ma lar me mTe li cxov re ba ga mo uT qme-
lis ga moT qma ze oc ne bob da, mag ram
da mar cxda. dan te am saq me Si marcxs
Ta vi dan ve gar da uv lad Tvli da, rad-
gan mi iC nev da, rom usas ru lo bis sas-
ru li for miT ga moT qmis pre ten zia
lu ci fe ru li am par tav no baa da po e-
zi is marcxs mar cxis po e zia am jo bi-
na _ ara po e zia, ro mel sac uT qme lis
Tqma surs, ara med Tqmis Se uZ leb lo-
bis po e zia“ .
mar Tlac, Se saZ le be lia nam dvi li
er Tgvar rub ri kas _ „ori ese li te ra tu ra ze“ _ Cvens kri ti kul siv rce Si
ni ka ag la Zem Ca u ya ra sa fuZ ve li Te o na do len jaS vi li sa da zu ra le Ja vas teq-
steb ze da we ri li ori eseTi.
mas Sem deg am Sab lons Ta va dac miv mar Tav da „cis ka ri 1852“-is mkiT xvel Tan
Sex ved rac swo red mi si ga mo ye ne biT ga dav wyvi te.
er Ti Se xed viT, Tqven wi na Se ori da mo u ki de be li teq stia or da mo u ki de-
bel av tor ze, Tum ca, vfiq rob, rom am ori mci re mo cu lo bis eses er Tad ga-
moq vey ne bam gar kve u li kon cep ti Se iZ le ba Seq mnas. pir ve li maT ga ni qar Tul
kul tu rul siv rce Si me ta fi zi kur po e tur xdo mi le bas Se e xe ba da mi si pos-
tsruq tu ra lis tu ri aR we ris mcde lo baa, xo lo me o re esem Se iZ le ba ki dev er-
Txel dag va fiq ros ar se biT da ma ra di ul sa kiT xze _ ro gor xde ba li te ra tu-
ris da ba de ba enis su li dan.
am de nad, war mo sax vi Ti mkiT xve lis wi na Se ve ca de me sa ub ra ori gan sxva ve bu-
li av to ris _ gi vi al xa ziS vi li sa da le van za ri Zis _ po e zi is Se sa xeb, ro mel-
Ta gan pir ve lis ena, ha i de ge ris sit yve biT rom vTqva, „ifa re ba Ta vis qmni le-
ba Si“, xo lo me o re Ta vad teq stis miR ma ga dis da mis miR ma qmnis sa ku Tar Tavs.
ese e bis da sa Ta u re bi sas ki kla si ku ri struq tu ra lis tu ri me To di ga mo vi-
ye ne da „da“ kav Sirs da va kis re val de bu le ba, ra me na i rad ko no ta ci u rad ga e-
er Ti a ne bi na sit yve bi, rom le bic, Se iZ le ba, am kon kre tul Sem Txve va Si, bi na-
ru la dac ki CaiTvalos.
1. po e zi is mar cxi da mar cxis po e zia
ori ese li te ra tu ra ze
83leqso doreuli
re a lo bis ga mo We ra da, miT ume tes,
mi si iseT re la ti vis tur fe no men Si
mo Tav se ba da Se Ce re ba, ro go ric enaa?
Tu sit yve bi sag ne bis ena ze mxo lod
gan sa kuT re bul mo men teb Si iw ye ben
met yve le bas, ma ga li Tad, ma Sin, ro ca
ada mi a ni sik vdi lis spon ta nu ri wa mis
wi na Se aR moC nde ba („sik vdi lis wi na Se
Cven vla pa ra kobT fran gu lad“ _ mon-
te ni)?
Cve ni dro is ena, ro me lic ci ta ta-
Ta uw yvet jaW vad iq ca da iZu le bu-
li gax da ga su li e re bu li yo cif ru-
li sag ne bis ra di ox ma sa viT Cax ve u li
ga mo sa xu le be bis sta tis ti ka Si, aRar
ba Zavs sa gan Ta sin taqss da, Se sa ba mi-
sad, gaq ra sit yvebs So ris pir ve la di
ma kav Si reb le bi, rom le bic mis sak ra-
lur suls icav da.
Tum ca, mi u xe da vad ami sa, Ce mi az-
riT, ekos sit yve bis er Tgva ri ag nos-
ti ku ri pa To sis ga zi a re ba jer ki-
dev Se uZ le be lia. yo vel Sem Txve va Si,
iqam de ma inc, sa nam ar se bobs er Tgva ri
me taf si qi ku ri po e zi is ara tra di cia,
ara med uni ka lu ri, iS vi a Ti xdo mi le-
ba _ ma ga li Tad, to mas tran stro me-
ris an Ta na med ro ve qar Tve li po e tis
_ gi vi al xa ziS vi lis teq ste bis sa xiT.
gi vi al xa ziS vi lis po e zi is mTa va-
ri on to lo gi u ri ni Sa ni swo red im
enis ga moR vi Ze ba da ga Ta vi suf le baa,
ro me lic, ro gorc fu ko mi u Ti Tebs:
mec xra me te sa u ku ni dan mo yo le bu li,
Ca i ke ta sa ku Tar Tav Si, anu, Ce mi in-
ter pre ta ci iT _ da iw yo ara is to ri is
is to ri is, ara med enis is to ri is we ra.
ar vi ci, Se iZ le ba Tu ara gi vi al-
xa ziS vi li, ro gorc av to ri, ase da xa-
si aT des: „erT-er Ti uka nas kne li me-
ta fi zi ko si po e ti“, mag ram Ti To e u li
mcde lo bi sas _ ga vu go mis leq sebs _
mim Zaf rde ba ha i de ge ri a nu li si na nu-
lis gan cda, rom mo ma val Si aRar iq ne-
ba Se saZ le be li, ase Ti si sav siT ala pa-
rak des ena yo fi e re bis Se sa xeb.
gi vi al xa ziS vi li ro gor Rac axer-
xebs, mi aR wi os cxo vel myo fel sit yve-
bam de, rom le bic ar ari an Se bor kil ni
gra ma ti ku li cxri le biT da mo i po vos
ara mxo lod pir vel met yve le bis uf-
le ba, ara med Seq mnas Ta vad mdu ma re-
bis, du mi lis ena. mis ara erT leq sSi
sit yve bi kon teq stis Se sa ba mi sad ib-
ru ne ben pir ve lad mniS vne lo bebs da
wa rad ge nen sag nebs ar qe ti pu lad, anu
im ar siT, sa nam isi ni ra i me sa xis azrs
Se i Ze nen da er Tma neTs sin taq sis Za-
liT Se e re vi an. swo red ase, po e zi is
gziT ix sne ba enis arac no bi e ris ar qe-
o lo gia:
ub ra lo sit yva
is Cven Tan iyo,
ver vam Cnev diT, mag ram aq iyo,
vgrZnob diT da mi si gu lis ce ma
wvde bo da yve las,
vinc mis sit yveb Si xe dav da siv rces
da po u lob da ima ve du mils,
mag ni ti viT rom ik robs da ik rebs
ada mi a nur si sus te ebs, rom ar
gveT mo ba...
an ra Seg veZ lo du mi lis gar da
uxi lav Zaf ze Ci te bi viT Ca mom sxdar
fiq rebs...
is aRebs Cem Si Ca ma lul sar kmels,
rom gu li Ce mi siy va ruls miv ce,
ro ca vpo u lob ub ra lo sit yvas,
ro gorc yva vi li ga saS lel siv rces
cxa dia, aq ar aris sa u ba ri mdgo ma-
re o ba ze _ Ada e qu a tio rei et in tel lec tus an er Tgvar es Te ti ku ri re li gi is pro-