8/3/2019 Chuyn lng ngc
1/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
Vt thng mch mu.
I. i cng
1. Vt thng mch mu l 1 trong nhng cp cu ngoi khoa
thng gp k c trong thi bnh v thi chin. Tuy nhin
vic chn on v x tr cn nhiu sai st ng tic, nhtl v chn on, v vt kt qu iu tr khng tt.
2. Kt qu iu tr ca tn thng mch mu ph thuc trc
ht vo thi gian can thip sm ngay sau khi pht hin, sau
l vic hi sc, v cui cng mi l phu thut. Trong tr-
ng hp nghi ng cn lm mi cch chn on: Siu m
doppler, chp mch, m thm d.
3. Trc y i a s cc tn thng mch mu u l
tht, hin nay a s l khu phc hi lu thng mch mu.
Kt qu kh quan hn do: k thut m, phu thut vin v
phng tin tt, vn chuyn nhanh, s cu tt, khng sinh
ph rng ngay sau khi s cu.
II. Gii phu bnh:
1. Mch mu (ng mch v tnh mch) bao gm 3 lp:
1) Lp ni mc: trong cng, bao gm cc lin bo lt, c tc
dng ngn tiu cu bm vo thnh mch. V cc lin bo
lt nn rt d nt v bong ra khi lp gia.
2) Lp gia: l lp c nhn, c ny co theo hai hng: hng
chu vi v hng theo trc.
3) Lp v ngoi: l lp m lin kt, c dy thn kinh giao
cm. Lp ny kh b thng tn hn.
2. Nhng trng thi tn thng mch mu c th gp:
1) Trong thi bnh: vt thng mch mu phn ln l tnthng do vt sc nhn m vo do thng tn gn,
khu tr. Ngoi ra cn do gy xng chc vo, ng dp, th-
ng tn lc ny dp nt rng hn.
2) Trong thi chin ch yu do ho kh (n, mnh). C 2
loi: loi c tc thp (di 1000m/s) nh kiu sng sn, v
1
8/3/2019 Chuyn lng ngc
2/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
loi c tc cao (trn 1000m/s) nh M16 hay AK 47. Loi
c tc cao gy thng tn rng hn ta tng do hin t-
ng l hng ngay sau vin n xuyn qua (cavitation).
3) Vt thng t i v mt on:
- C chu vi mch b t, 2 u co li theo 2 chiu : ulng mch co li lm cho mu cc d hnh thnh, t cm
mu d dng hn, v 2 u mch t xa nhau hn nn
kh tm khi m.
4) Vt thng bn hoc xuyn qua: chu vi mch khng bt
kn hon ton, lp c co li theo chiu chu vi lm vt th-
ng ming vt thng to rng, kh t cm mu.Trng hp
vt thng xuyn qua ng mch v tnh mch to ra 1
dng mu t ng mch sang tnh mch.
5) Tn thng lp ni mc: thng gp trong chn thng
kn, ch lp ni mc b dp nt, bong ra gy mu cc bt
kn lng mch. Khi mu cc ny ngy cng di ra theo
dng mu, c th b t on, tri xung di gy tc
mch xa.
6) Co tht mch: ch xy ra trong 1 thi gian ngn, him
gp.
III. Cc hnh thi lm sng:
1. Vt thng mch mu chy thnh tia:
1) Thc t khng phi l hay gp, thng ch gp mch
mu nm ngay di da v thng do vt sc nhn m vo.
2) Vic chn on d dng, quan trng l s cu cm
mu li.
2. Vt thng thm m mu:1) Do tnh mch b tn thng.
2) Do cc m xung quanh dy v dp nt nn mu khng
th chy thnh tia.
2
8/3/2019 Chuyn lng ngc
3/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
3. Vt thng khng c chy mu: do mu cc hnh thnh,
do cc m xung quanh ngn li v do s cu m vt thng
mch mu c cm li. C th gp 3 hon cnh:
1) Khi mu t di da: Khi mu t cng cng, do lp cn
xung quanh bc li, gy chn p tnh mch lm cho chi pha bn ngoi tm li. Hoc khi mu t p, dn n v
to nhanh chng (t gp).
2) Vt thng kh:
- B ngoi ch l vt thng phn mm, d b st. Nu
khm s thy hi chng thiu mu ngoi bin: mch gim
hoc mt, da lnh nht, vn ng v cm gic gim, mt.
y l mt hi chng rt c gi tr Chn on c hay
khng chn thng mch mu. Mt khi pht hin, cn phi
ngh ngay n thng tn mch mu v tm mi cch
x tr ngay.
3) Chn thng kn: Do cc u xng gy chc vo hoc
do chn p, ng dp t ngoi vo. Bn ngoi khng thy
c vt thng, cn phi pht hin hi chng thiu mu
ngoi bin. c bit l phi pht hin hi chng khoang
(cng chn) v thng tn mch mu do gy mm chy.
- Hi chng khoang:
4. Tn thng mch mu do cc th thut thm d, can thip
gy nn.
IV. Din bin ca tn thng mch mu: Nhiu khi bnh
nhn n khng ch vi nhng hnh thi lm sng trn
m vi nhng triu chng do s cu v x tr khng ng
ca tuyn trc. Do vy cn nh gi ng tnh trng cabnh nhn cng nh tnh trng ca mch mu.
1. Tnh trng nng ca vt thng mch mu ph thuc vo
rt nhiu yu t.
1) Nhng tn thng phi hp:
- Tn thng ti ch: phn mm, thn kinh, xng
3
8/3/2019 Chuyn lng ngc
4/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Tn thng ton thn: thng tn cc ni khc.
2) Khi lng mu mt: Kch thc mch mu. V tr mch
mu: nng gn da hay trong su. Vic s cu cm
mu v hi sc.
3) Thi gian x tr: Quan trng, nh hng ln n kt qucng nh tnh mng bnh nhn.
- X tr cng sm, chi tn thng cng d c bo tn,
cng t nh hng n tnh mng. Can thip cng sm, chi
b thng tn cng d c bo tn, mun th nhiu
khi khng nhng khng cu c chi m cn mt c tnh
mng.
2. Nhng nguyn nhn gy t vong:
1) Shock mt mu.
2) Nhim khun: nhim khun huyt, hoi t sinh hi.
3) Nhng tai bin khi phc hi dng mu: th garo v th
clamp mch sau khi khu ni mch. Nhng ng tc ny
lm tt t ngt khi lng tun hon do mu chy xung
vng di tn thng, vng ny coi nh rng trong sut thi
gian trc khi phc hi, mt khc cc mch vng ny li gin
n do thiu oxy, gii phng mt lng ln cc sn phm
chuyn ho ym kh vo h tun hon gy ng c,
tru tim mch, mt mu do chy mu t ch khu hoc t
cc m dp nt. Suy thn cp c th gy v niu do thiu
oxy thn v do cc sn phm chuyn ha ym kh gy
nn. Cng chnh v vy m cn cn nhc gia bo tn
v ct ct chi khi thiu mu trong mt thi gian di.
3. Tn thng ti ch chi tng ng c th c nhng hu qunghim trng: t hoi t, mt c nng, cho n di chng
tn thng.
1) Hoi t chi do thiu mu phi ct ct. C nhiu yu t
tc ng:
4
8/3/2019 Chuyn lng ngc
5/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Vng gii phu nguy him: ng mch khoeo c t l
ct ct cao gp 5 ln so vi cc ng mch khc.
- Tn thng ti ch phi hp nghim trng: ngoi thng
tn ng mch cn c nhng thng tn khc nh: tnh
mch, thn kinh, xng, phn mm. Nhng thng tn nynhiu khi quyt nh chi bo tn cn kh nng sng na
hay khng.
- Thi gian can thip: cng lu sau khi b tn thng
th kh nng ct ct cng ln.
- Tnh trng nhim khun: vt thng do ho kh ngc
ngch d vt nhiu kt qu km hn vt thng do dao
m.
- Hi sc trong thi gian sau khi b tn thng: vt thng
mch mu gy chy mu cng lm tng tnh trng thiu
mu , thiu O2 gn chi tng ng.
2) Mt c nng chi: Do ng mch thng tn b tc hay
hp, chi khng hoi t nhng c nng gim st do thiu
mu. Pha tnh mch c th b cn tr gy tr lm cho
chi b ph, ri lon dinh dng.
3) Di chng ca vt thng mch mu:
- Phng ng mch: Lc u l khi mu t thng vi
ng mch ri dn dn hnh thnh mt ti phng. y l
gi phng v lt ti phng khng phi l ni mc m l lp
c ca ng mch.
- Thng ng mch - tnh mch: c th hnh thnh
ngay k u do vt thng m xuyn, hoc do ti
phng ng mch v vo tnh mch to thnh dng muchy t ng mch vo tnh mch gy nn nhng ri lon
dinh dng pha ngoi vi ng thi tng gnh tim phi. Tim
tri lm b do mt mu sang phi v l thng.
V. Cn lm sng: Thng thng lm sng Chn
on xc nh c thng tn mch mu hay khng, trong
5
8/3/2019 Chuyn lng ngc
6/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
trng hp nghi ng, nu c iu kin, trc khi m thm
d, cn lm cc xt nghim sau:
1. Siu m doppler: dng u d siu m pht hin nhng
thay i v cng dng chy v xc nh v tr tn th-
ng.2. Chp ng mch: chc kim trc tip hoc lun kim t xa
a ng thng t pha trn tn thng, bm thuc cn
quang s thy cc hnh nh: thuc cn quang trn ra ngaoif
lng mch, lng mch thu nh li cng vi xut hin cc nhnh
bn, hnh ct ct, hnh nham nh trong lng mch hay
hnh nh thuc sang tnh mch.
VI. X tr:
1. S cu:
1) Mc ch: cm mu tm thi.
2) Phng php:
a. Bng p vng quanh chi.
b. Nht mche vo su trong vt thng cm mu.
Ch thi gian t cng ngn cng tt (ngha l sm
chuyn bnh nhn i iu tr thc th) do nht mche
lm tng kh nng nhim khun.
c. Garo:
- Ch nh:
+ Khi cc bin php trn khng kt qu.
+ Mm ct.
+ Chi dp nt khng cn kh nng bo tn.
+ Ch m, thi gian iu tr thc th sau t khng qu
2 h.- Nu c iu kin, c th cm mu tm thi bng cch
t 1 sonde Foley vo lng mch, bm cng qu bng.
Nu tt hn dng 1 on ng nha lm nng ni gia u
trn v u di bo m nui dng chi trong khi ch
i iu tr thc th.
6
8/3/2019 Chuyn lng ngc
7/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Trong khi vn chuyn bnh nhn hoc ch m, tt
nht l hi sc gi huyt p, khng sinh chng
nhim khun, Heparin chng mu cc tip tc hnh
thnh.
2. iu tr thc th:a. Cm mu v phc hi lu thng dng mu l mc ch
ti a. Ch tht mch khi khng chuyn mn v ph-
ng tin. Sau khi tht ng nhin c nguy c hoi t do
thiu mu nui dng. C nhiu cch:
- Khu ni 2 u trc tip sau khi ct lc.
- Khu ni 2 u c on ghp gia.
- V vt thng bn, khu vt thng bn: thng dng
tnh mch t thn ghp, t khi dng on mch nhn
to.
b. Hi sc: tt nht l truyn mu, khi khng c iu kin
mi dng cc dch thay th mu, gi c huyt p s bo
v tt hn on chi b tn thng.
c. Chng nhim khun:
- Trc ht l ct lc sch vt thng: Ly ht d vt, loi
b ht khi mu t, ct lc ht m dp nt, cm mu tt.
Phi ct lc cho tt ri mi t vn khu phc hi
dng mu, nu khng chc chn s tht bi.
- Khng sinh ch l gii php h tr.
d. X tr cc tn thng phi hp: cc tn thng phi hp
s lm nng n v phc tp hn cho vt thng mch mu,
nhiu khi chnh nhng tn thng phi hp ny l yu t
quyt nh chnh dn n loi b chi. i vi gy xngnn dng np v inh bt ng ngoi gy trnh d
vt vng vt thng. i vi thn kinh nn khu ni sau 1
vi thng nu khng c iu kin k thut.Vi vt thng
tnh mch ln (khoeo, i, cnh tay, di n) cn phi
7
8/3/2019 Chuyn lng ngc
8/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
khu phc hi lu thng mi m bo ming ni ng
mch c tt.
e. M cn: lm gim tnh trng thiu O2 pha di chi
b tn thng. Ch nh m cn th u trong cc tr-
ng hp sau:- Bnh nhn n mun.
- Shock, h huyt p ko di.
- Hi chng khoang: Chi ph n, nht l thy cc c
cng, p lc khoang cao trn 30mmHg.
- Vt thng vng khoeo.
- Dp nt phn mm nhiu.
- Tn thng tnh mch nng n.
- ng mch c tht.
3. Ch nh ct ct th u: Cn pah nhn nh cho
ng trc khi quyt nh khu phc hi lu thng dng
mu, nu khng s lm nghim trng hn n tnh mng
bnh nhn hoc cui cng vn l ct ct chi. Trong nhng
trng hp sau cn ch nh ct ct th u:
1) Shock nng d dn n khng hi phc nu ko di
cuc m.
2) Vt thng phi hp nng: s no, ngc, bng
3) Vt thng ti ch nng: vt thng tnh mch, thn
kinh, xng, phn mm (c dp nt nhiu), mt da ln.
4) Garo qu 5h: thng thng garo qu 2 h gy
nhng bt thng ca chi.
5) Thiu mu khng hi phc: xut hin cc nt phng
da, c cng au, gim (mt) vn ng, cm gic.VII. Theo di sau m:
1. Chy mu: c th c 2 thi gian khc nhau:
- Trong khong 24 48h gi u: do sai st v k thut:
ming ni qu cng, c nh xng khng tt, chy mu
ming ni.
8
8/3/2019 Chuyn lng ngc
9/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Chy mu th pht sau hn 7 ngy: Nguyn nhn ch
yu l do nhim khun gy ming ni.
2. Thiu mu: do ming ni b tc 1 phn hay hon ton:
thng l cc mu ng hnh thnh ngay ti ming ni. Do
k thut ni khng tt, khng ct b ht tn thng cathnh mch trc khi khu ni. Cn pht hin sm trnh
bin chng hoi t.
3. Ph: Sau khi phc hi lu thng, chi b ph. C 2 yu t
gy ra:
- Tn thng tnh mch km theo khng c x tr (tht)
hoc khu ni li nhng tc.
- Thi gian can thip mun, tnh trng thiu O2 nng,
shock ko di.
Vt thng ngc h
I. i cng
1. Vt thng ngc h l nhng vt thng lm thng l
thnh mng phi, lm cho khoang mng phi thng vi mi
trng bn ngoi.
2. Vt thng ngc h l loi vt thng thng gp trong cp
cu c thi bnh v thi chin v l vt thng c nguy c
nhim khun cao.
3. Vt thng ngc h l 1 cp cu nng i hi phi x tr
kp thi mi mong cu sng c bnh nhn, trong s
cu ng vai tr quan trng.
4. Cn phc hi nhanh chng thng bng sinh l h hp v
tun hon sau mi t vn phc hi gii phu. Chnh m ngc l rt hn ch v cn phi c iu kin v
kinh nghim nht nh.
5. Phn loi:
1) Theo nguyn nhn:
- Vt thng do ho kh.
9
8/3/2019 Chuyn lng ngc
10/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Vt thng do vt sc nhn m vo.
2) Theo v tr:
- Ti thnh ngc.
- T bng, c, nch ln.
3) Vt thng cht, vt thng xuyn.4) Vt thng bt, vt thng cn ang h.
6. Trong vt thng ngc h, phi l tng hay b tn thng
nht, ngoi ra cn tn thng cc mch mu ln, tim, thc
qun.
II. Cc hnh th i lm sng ca vt thng ngc h:
1. Vt thng ngc h n thun (vt thng phi mng
phi).
1) Vt thng cn ang h: Khoang mng phi cn thng
vi mi trng bn ngoi. y l loi vt thng rng, mt
nhiu t chc v thng do ho kh. Thng bnh nhn
n ngay, cha kp s cu.
a. Lm sng: Ni bt ln l nhng triu chng kh th v
shock (do ri lon h hp, mt mu, au phn x) c th t
vong nu khng kp cp cu.
- Ton thn:
+ Tm ti, ht hong, th nhanh nng, cnh mi php
phng, co ko c h hp ph, kh th d di.
+ V m hi, chi lnh, mch nhanh nh, huyt p tt.
- C nng:
+ au chi ngc.
+ Ho khc m ln mu.
- Thc th:+ L vt thng toc rng, c ting ph ph, bt kh mu
bn ra mi khi th.
c bnh, trn kh di da.
+ Nghe phi: r ro ph nang gim, mt, rung thanh
gim, g vang. du hiu ng: kh kh, ral m, n.
10
8/3/2019 Chuyn lng ngc
11/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- C th c bin chng:
+ Tc nghn h hp do h hp o ngc v trung tht lc
l dn n suy h hp cp, tru mch, thiu O2, t vong.
+ M mng phi: 39%.
b. Sinh l bnh: Vt thng ngc h Mt p lc mtrong khoang mng phi H hp o ngc v trung tht
lc l. Khi th ra, khng kh mt phn ra ngoi, mt phn
sang bn phi b thng, trung tht sang bn b thng
lm cho khng kh t khoang mng phi qua vt thng
ra ngoi. Lc th vo, hin tng ngc li. Hai hi chng ny
gy thiu oxy nghim trng v khng kh ht vo li c
mt phn l khng kh cn ca ln th trc t phi bn b
thng sang, phi ng l phi n ln th do trung tht b
ht sang lm cho n km, qu tim lc l lm cho mu t
tnh mch ch kh v tim. Do thiu oxy m bnh nhn
th nhanh hn, cng nhanh th ri lon cng nhiu. V
th nu khng s cu kp thi, bnh nhn rt d cht.
c. Cn lm sng sau khi s cu:
- Xquang: hnh nh trn kh mng phi, trn mu mng
phi: Nhu m phi co rm li, trn sng mt vn phi,
di m do c mu. i khi c th thy d vt (vt thng
ho kh).
- Xt nghim: Hng cu, hematocrit, hemoglobin, pO2,
pCO2, pH.
2) Vt thng c bt kn:
- Do: vt thng nh + thnh ngc dy, hoc do bnh
nhn c s cu.- Lm sng:
+ Ton thn: nhn chung nh hn th trn. bnh nhn
thng khng chng nng v cc du hiu cng t cp cu
hn. Bnh nhn c 2 hi chng trn kh mng phi v
trn mu mng phi, c th c thiu mu.
11
8/3/2019 Chuyn lng ngc
12/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
+ C nng: au ngc, kh th, ho ra mu, trn kh di da.
+ Thc th: vt thng c bt kn (khu kn), khng
thy ph ph. C hi chng trn kh mng phi,trn mu
mng phi.
- Cn lm sng: Xquang, Xt nghim- Bin chng:
+ Tc nghn ng h hp, gy suy h hp cp, thiu O2
mu.
+ Mu mng phi ng lm hnh thnh cn mng
phi, dy dnh mng phi, m mng phi, phi m tch
lp v mng phi.
3) Vt thng trn kh mng phi van: trn kh mng
phi di p lc.
- y l 1 trng hp ti cp phi x tr kp thi mi trnh
c t vong.
- c im ca loi ny l c hin tng to van ti vt th-
ng, khng kh vo mng phi c m khng ra c. V
vy khng kh vo khoang mng phi ngy cng nhiu
lm cho phi co rm li khng n ln c, trung tht b
y sang bn i din gy nguy c xp phi cho c bn
lnh, suy h hp rt nhanh.
- Lm sng:
+ Tnh trng rt nng, du hiu ni bt l tnh trng kh
th d di ngy cng tng ln nhanh chng.
+ Tm ti, chong, cnh mi php phng.
+ Ngc cng to, g vang, tim b lch hn sang bn i
din, r ro ph nang gim, mt.+ C th: trn kh di da, trn kh trung tht: tnh mch
c ni to, s lp bp mm trn xng c.
- Cn lm sng: sau s cu: Xquang: thng trn kh
mng phi ton b, trung tht b y sang bn i din,
c th trn kh mng phi trung tht.
12
8/3/2019 Chuyn lng ngc
13/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Hu qu: t vong nhanh do suy h hp.
2. Vt thng ngc h km vt thng tim, mng tim.
1) Chn on:
- Vt thng c th trc tim hoc xa.
- Hi chng mt mu cp: do mu t vt thng tim cth chy vo khoang mng phi, qua vt thng ngc
chy ra ngoi.
- Hi chng chn p tim cp do vt thng ngc h -
c bt li.
- Xquang: Bng tim m, b tim nt.
- Siu m: Dch khoang mng phi.
- in tm : in th ngoi bin gim.
3. Vt thng kh, ph qun gc (thng km theo vt thng
mch mu): phn chn thng ngc.
4. Vt thng thc qun (thng km vt thng tim, mch
mu, ct sng): rt nng: phn chn thng ngc.
5. Vt thng mch mu: phn chn thng ngc.
6. Vt thng ngc bng:
1) L loi vt thng xuyn t ngc xung bng (hoc ngc
li lm rch c honh).
2) Tu v tr ca vt thng m ta c nhng ch sau:
- Vt thng c c l vo v l ra:d chn on.
- Vt thng ngc t xng sn 4 tr xung: cn lu xem
c vt thng ngc bng khng.
- Vt thng t bng km triu chng ngc hoc ngc li
cn lu vt thng ngc bng.
- c im: c honh b thng lm thng thng gialng ngc v bng: tng trong bng b tn thng ,
mu v dch trong bng b huyts ln khoang mng
phi. Nu rch to cc tng trong bng c th chui ln
ngc: tn thng v nhng ri lon gy ra phc tp hn:
m ngc cp cu.
13
8/3/2019 Chuyn lng ngc
14/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
3) Lm sng: Ngoi cc triu chng ca vt thng ngc
cn c cc du hiu ca bng tu theo tn thng:
- Hi chng chy mu trong: Do tn thng tng c
(gan, lch, tu), mch mu (mch mc treo, tnh mch gan).
+ Nht, mch nhanh nh, huyt p tt.+ Bng chng, cm ng phc mc, g c vng thp.
- Hi chng vim phc mc: Do tn thng tng rng: d
dy, rut non, i trng.
+ au bng, bng chng, cm ng thnh bng (+).
+ Xquang: lim hi.
- Hi chng tc rut: thot v (d dy, rut) qua c
honh: Nc, nn. Kh th, cng bng. Si bng trn ngc.
Xquang ngc thy mc nc hi.
- i khi ch c vt thng c honh m khng c tn
thng cc tng trong bng: d b st dn n thot v.
III. X tr:
1. Nguyn tc:
1) Phc hi sm nhng ri lon h hp v tun hon.
2) Hi sc ng vai tr quan trng, c khi l quyt nh.
Ch yu l bo m h hp, bi ph tun hon.
3) Phu thut ng vai tr th yu. Phn ln cc ch
nh m ngc cp cu l sau khi theo di din bin 1
thi gian.
2. C th:
1) S cu:
- Bt kn vt thng ang h bng bng, khu hoc nt
Depage.- Chc khoang mng phi tho hi ngay nu trn kh
mng phi di p lc bng van Heimlick t to. Chc ht
khoang mng phi dn lu n thun.
- Lm lu thng ng h hp nu b tc.
14
8/3/2019 Chuyn lng ngc
15/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Chng shock: truyn mu hoc cht thay th, tr tim,
lp ng truyn tnh mch trung ng theo di kt
qu hi sc.
- Chng nhim khun, un vn.
- Gim au: thuc gim au nh, phong b dy thnkinh lin sn, giao cm c bnh nhn d th, d ho,
khc c m.
- Vn chuyn sm ti ni iu tr thc th..
2) iu tr thc th:
- Mc ch :
+ Gii phng khoang mng phi.
+ Lp li p lc m khoang mng phi.
+ Lm cho phi n tt.
- C th:
+ Vt thng h: m ngay, ct lc, khu kn vt thng.
Chc ht dn lu khoang mng phi.
+ Vt thng kn: phn ln bo tn: chc ht dn lu
khoang mng phi.
+ Vt thng c van: m ct lc v khu kn, dn lu.
khoang mng phi. Van trong: dn lu khoang mng phi
ht lin tc.
+ Cc thng tn khc i km: x tr nh chn thng ngc
kn.
Tn thng cc tng trong chn thng ngc.
I. Thng tn khoang mng phi:
1. Trn mu mng phi:1) L bin chng hay gp trong chn thng ngc. Mu
chy vo khoang mng phi t 3 ngun: phi, thnh
ngc, mch mu trung tht.
15
8/3/2019 Chuyn lng ngc
16/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
2) Xquang t th ng: m y phi. Nu bnh nhn
chp t th nm, hnh nh trn mu khng cn in hnh
na nn rt d b st hoc chn on sai.
3) Din bin: Nu trn mu t th lng mu ny s t tiu,
t li di chng. Nu trn mu nhiu s gy dy dnhmng phi, m mng phi, mu cc mng phi nu mu
t cm, c th t vong nu mu khng cm.
4) X tr:
- Trn nguyn tc, ngay sau khi Chn on l trn mu
mng phi, phi ht trit v khng c gy bi
nhim. Ht trit l ht ht v lin tc. Do tt nht
l t ng dn lu mng phi ri lp vo h thng ht
lin tc. Chc ht khoang mng phi bng kim ch khi
khng c iu kin v phng tin v ngi theo di.
- Do ht trit m khoang mng phi c lp li nh
sinh l bnh thng, ngha l khoang tr thnh o, p lc
m. Phi n ln, p st mng phi l tng vi l thnh, ni
nhu m phi b thng tn s dnh vi l thnh, bt kn
m khng chy mu na. Sau khi t ng dn lu, theo di
nu lng mu ngy cng gim, phi n ln th iu tr
bo tn thnh cng.
- Theo di nu lng mu khng gim, phi khng n: m
ngc cp cu.
2. Trn kh mng phi:
1) Ngun: T vt thng ngc h hoc t nhu m phi x
vo.
2) Lm sng:- R ro ph nang gim.
- Rung thanh tng.
- G trong.
3) Din bin: Nu trn kh mng phi t th t khi sau
vi ngy. Nu trn kh mng phi d i p lc : khng kh
16
8/3/2019 Chuyn lng ngc
17/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
trn vo khoang mng phi ngy cng nhiu sau mi ln
th, p lc trong khoang mng phi ngy mt tng, y
trung tht sang bn i din, p phi bn lnh gy kh
th d di dn n ngng th, t vong nu khng s cu
kp thi.4) Xquang: Phi sng. Bng m mng phi. Du hiu
y: trung tht b y sang bn i din. Khoang lin s-
n gin rng, c honh b y xung thp.
5) X tr:
- S cu:
+ Ht m di, m bo lu thng ng h hp.
+ Trn kh mng phi di p lc: Dng van Heimlick lc
vn chuyn hay dng 1 kim tim to u buc gng cao su
ct 1 ng, chc vo khoang lin sn 2, 3 ng gia
xng n.
- Ht trit , ht lm sao cho ht kh trong khoang
mng phi, ngha l lu lng ht ra phi ln hn lu lng
khng kh x vo, nn phi n ra, 2 l mng phi dn vo
nhau bt kn ch khng kh x vo. Phi n ln cn
ph thuc vo ng th c thng khng: nu b tc do
m di th phi xp d c tng p lc ht dn lu. V vy
phi lun lun m bo lu thng dng h hp bng cch
ht m di.
- Trng hp phi khng n ln c: thng do nhu m
phi b dp nt nhiu th phi m ngc cp cu.
II. Thng tn nhu m phi:
1. Xp phi:1) L 1 bin chng hay gp sau chn thng. L tnh
trng ng ph qun tng ng b tc do nhiu nguyn
nhn: tng tit m di, mu v d vt ng trong ng
h hp, nhng ch yu l do phn x ho ca bnh nhn
17
8/3/2019 Chuyn lng ngc
18/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
gim do au qu. V vy gim au ng vai tr quan
trng.
2) Xquang: du hiu co: trung tht b ko sang (nh
gi trn bng kh qun so vi ct sng), c honh b ko
ln, cc khoang lin sn nh li, cc xng sn xui hn.Cn chn on phn bit vi trn kh mng phi: du
hiu y: trung tht b y sang bn i din, c
honh b y xung di, cc khoang lin sn gin rng,
nhn r ng ranh ri trong khoang mng phi.
3) X tr:
- Gim au sau chn thng lng ngc l ch yu
phng bin chng ny.
- Khi xp phi: Phi tm mi cch kch thch ho d
tng m di ra ngoi: thuc long m, th dc liu php,
kch thch ho. Nu khng mi bt buc phi soi ht
ph qun.
2. V phi:
1) V nng: trn kh mng phi , trn mu mng phi t,
c th t khi.
2) V su: trn mu mng phi nng, trn kh mng
phi di p lc: x tr ct b thu phi tn thng.
3. Chy mu nhu m phi:
1) Lan to, nhiu mch b tn thng , c th 2 bn phi.
2) Thnh khi ln t tiu so nh nang gi, ap xe
ho
III. V ph qun.
1. i cng:- Nguyn nhn thng do tai nn xe c vi tc cao,
chn thng kn vo vng ngc v thanh qun ng kn
- Vt thng: . Phn ln cc trng hp l v gn ch phn
chia kh ph qun, thng tn c th l v 1 phn (phn
mng) hay t hon ton ph qun:
18
8/3/2019 Chuyn lng ngc
19/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
+ V kh ph qun gc.
+ V ph qun thu, phn thu.
- Khong 30% cc trng hp cht trc khi vo vin. Vic
Chn on thng tn ny cng rt kh do nh hng
ln n kt qu iu tr do di chng hp ph qun vixp phi tng ng.
4. Triu chng lm sng:
- Chn thng kn mnh vng trn lng ngc.
- Gy xng sn 13.
- Kh th nhiu, ngay c khi ht ng dn lu khoang mng
phi.
- Ho ra mu.
- au ti ch tn thng.
- Trn kh mng phi, trn mu mng phi, trn kh di
da nn c.
- Shock.
- Trn kh mng phi di p lc, trn kh mng phi c
2 bn.
- V ph qun gc: trn kh trung tht gy ri lon huyt
ng v suy h hp cp d dn n t vong.
- V ph qun thu, phn thu gy trn kh mng phi
nng.
- Phi khng n ln c cho d tng p lc ht.
5. Chn on xc nh: Soi ph qun l mt thm khm
quan trng xc nh v tr, mc tn thng. Trong
lc cp cu khng nn chp ph qun, khi n nh c
th chp.6. X tr:
- Rch ph qun nh: x tr bo tn, soi ph qun
theo di s lin. M kt qu thng khng c tc dng.
19
8/3/2019 Chuyn lng ngc
20/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Rch ph qun ln: m ngc khu ph qun , ph kn
bng t chc xung quanh, nu ph khng c th ct
phn phi tng ng.
- M khu ph qun l mt phu thut kh. Ngay t
lc gy m ni kh qun phi rt ch , nu khng sgy suy h hp cp. Phi phu tch k cng, ct b
nhng nhu m dp nt ri mi khu ni. Nn dng ch
Vicryl 3/0 hay 4/0.
IV. V ng mch ch.
1. Lm sng:
1) Tai nn giao thng vi gia tc mnh, tc nhanh, dng
t ngt, on ng mch ch xung c cc ng mch
lin sn gi li, cn on quai ng mch ch theo qun
tnh vng ra trc, do vng v ng mch ch l vng ni
tip ca 2 on ny l pha chn ng mch di n tri.
2) Khong 80% l cht do chy mu d di vo khoang
mng phi, ch nhng trng hp lp v ngoi ca ng
mch ch v mng phi trung tht ngn khng cho mu
chy o t mi sng st.
3) Cc trng hp n vi tnh trng n nh th c cc
du hiu sau:
- Lit hay gim cm gic 2 chn c th thong qua trn
1 bnh nhn khng c tn thng ct sng.
- Chnh lch huyt p gia tay v chn.
- Gim hoc mt mch c, tay hoc mch tay chn
bt i xng.
- Thi tm thu vng trc tim hay sa lng gia 2 xng bvai.
- Trn mu trung tht rng.
2. Cn lm sng:
20
8/3/2019 Chuyn lng ngc
21/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Xquang ngc: trung tht rng hn 8cm, mt hnh quai
ng mch ch, kh qun, ph qun tri v thc qun b
y.
- Xquang ng mch ch c bm thuc cn quang.
- CTscan ngc.3. X tr:
- M cp cu i hi phi khn trng c v phu thut
ln hi sc.
- M tr hon hoc m vo giai on thnh mt ti
phng ng mch ch: c th gi chun b v c th dng
my tim phi h tr trong khi cp ng mch ch.
- Khu ni trc tip hoc qua 1 on ghp.
V. Tim v mng ngoi tim: do dp v, l thng tn nng
nht.
1. Tn thng tim:
- Du hiu gi : vt thng vo vng tam gic tim, c gy
xng c.
- Triu chng lm sng: biu hin 2 hi chng l hi
chng mt mu v hi chng chn p tim cp:
+ Tru mch km theo mch khng gii thch c bng
suy h hp v tun hon.
+ Ting thi km tim to hay suy tim, lon nhp.
+ Trn dch, trn kh mng ngoi tim.
+ Nghi ng th chc d mng ngoi tim.
- Khi chn on xc nh th m cp cu ngay
khu li.
2. Tn thng mng ngoi tim:- Thng nh v khng chy mu.
- Trng hp rch mng ngoi tim rng: tim thot v gy
ri lon nhp, suy tim, ngng tim.
VI. Thng tn cc thnh phn trong trung tht:
21
8/3/2019 Chuyn lng ngc
22/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
1. Trn mutrung tht: mu t cc mch mu ln, km trn
mu mng phi
2. Trn kh trung tht:
- Ngun: mng phi, kh qun.
- Lm sng: trn kh di da c, kh nut, ging mi.Nu trn kh trung tht di p lc (kh t ph qun): m
cp cu .
- Cn lm sng: Xquang: mng phi trung tht b tch
ra bng 1 ng vin nh.
3. Tn thng ng ngc:
- Chc thm d khoang mng phi thy dng chp.
- X tr:
+ Ht khoang mng phi.
+ Dinh dng tnh mch, king m.
+ Sau 10 ngy khng khi th m .
4. Thc qun: nng
1) Lm sng:
- Thc n, dch tiu ho b ht ln ngc gy hoi t mng
phi nhanh, tru tim mch, t vong.
- au d di, nht l khi nut, khng n c.
- Kh th.
- Tru tim mch.
- Trn kh c v trung tht.
- Trn kh mng phi , trn mu mng phi .
2) Cn lm sng:
- Xquang:
+ Phi m do trn dch.+ Ung thuc cn quang tan trong nc s thy ch d.
+ Soi thc qun.
- Chc d khoang mng phi: dch c ln dch d dy,
thc n hoc xanhmethylen cho bnh nhn ung trc
chc.
22
8/3/2019 Chuyn lng ngc
23/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
3) X tr: do d b nhim khun nhim c cho nn:
- Khu ch v, dn lu trung tht khoang mng phi.
- Chng nhim khun, st, suy h hp .
- n qua sonde d dy v hng trng.
VII. Chn thng ngc bng:1. L vt thng xuyn t ngc xung bng qua c honh,
hoc theo chiu ngc li. y khng bao gm loi c vt
thng ngc v bng ring bit, ngha l c honh khng b
thng.
2. V c honh b thng nn 2 ngc v bng thng vi
nhau, p lc trong khoang mng phi ht ln mu, dch
trong lng ng tiu ho, hay c cc tng trong bng.
3. Chn on:
- V mt chn on, cn phi ch khi b st th-
ng tn bn kia: i vi vt thng bng xuyn ln
ngc, d st thng tn trong ngc v ngc li. Ngoi vic
nh hng m xuyn, v tr vt thng, mt s du hiu
sau y cn phi ngh n:
+ Vt thng vo ngc nhng bng c du hiu vim phc
mc v chy mu trong bng: i khi cc du hiu ny
kh khm v mu hoc dch tiu ho b ht ln phi,
hoc ch c vt thng ngc m lm na bng co cng.
+ Vt thng ngc nhng c lim hi trong bng khi chp
Xquang .
+ Vt thng bng c kh th, Xquang c trn kh mng
phi , trn mu mng phi mng phi, thot v bn
ngc.+ vt thng bng hoc vt thng ngc nhng khng c
du hiu thot v bn ngc.
4. X tr:
- Bao gi cng dn lu khoang mng phi, sau quyt
nh x tr u tu vo tn thng u tin: sau khi dn
23
8/3/2019 Chuyn lng ngc
24/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
lu mng phi nu thng tn trong ngc l khng c Ch
nh m cp cu, th m bng trc.
- Bao gi cng phi tm l thng c honh khu
kn li.
- Nu khng c ch nh m ngc (ch dn lu mngphi) th trc khi khu kn c honh cn ht sch khoang
mng phi qua ng bng, nht l sau khi n no m d
dy b thng.
- Cc ng dn lu (ngc, bng) u phi kn v ht lin
tc vi p lc - 20cm H2O , khng c ng dn lu bng
h, khng kh qua s ln khoang mng phi.
VIII. Vt thng ngc h.
1. Vt thng lm thng mng phi l thnh lm cho
khoang mng phi thng vi mi trng bn ngoi.
2. Lm sng: trng hp c l thng nh c bt li trn
kh mng phi , trn mu mng phi . Trng hp l thng to
h hp o ngc v trung tht di ng gy thiu O2
trm trng.
3. X tr:
- Bt kn li ngay vt thng ngc h.
- X tr nh trn kh mng phi , trn mu mng phi
(sau khi bt kn).
IX. Ch nh m ngc cp cu:
1. Trn mu mng phi khng cm: sau khi dn lu mng
phi, lng mu chy ra > 300ml/h trong 3h lin tc, hoc
chy mu d di qua vt thng. Tuy nhin khng th my
mc da vo con s ny m quyt nh. Th d: do mu
cc lm tc dn lu, tr nh. Cn phi da c vo triu
chng ton thn, Xquang ngc.
2. Trn kh mng phi khng cm: d tng p lc ht m
phi vn khng n ln c, lng kh x qua ng dn lu li
tng ln, i khi tng p lc ht li lm cho bnh nhn kh
24
8/3/2019 Chuyn lng ngc
25/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
th hn (c kh nng v ph qun hoc dp nt nhu m
phi nhiu).
3. Vt thng thc qun: Rt him gp. Soi thc qun s xc
nh Chn on. M ngc khu thc qun cn phi km vi
m thng d dy nui dng.4. Chn thng tim (v tim hoc vt thng tim) v chn th-
ng mch mu ln (bnh nhn trng: hi chng mt mu
cp do mu t tim trn vo khoang mng phi, bnh nhn
tm: hi chng chn p tim cp do mu chy ra t tim b
li trong mng ngoi tim).
Mt mu cp Chn p tim cpTon thn Nm yn Dy da
Nht Tmhuyt p ng
mch
Tt Kp
huyt p tnh
mch
Tt Cao
i vi vt thng tim: du hiu gi l v tr vt thng
vo tam gic tim. i vi chn thng kn: du hiu gi l
gy xng c.
5. Vt thng ngc rng, mt nhiu thnh ngc.6. Mu cc mng phi.
7. D vt ln.
X. Dn lu mng phi:
1. dn lu mng phi l mt th thut rt thng lm trong
chn thng cng nh vt thng ngc. y l mt th thut
c bn trong iu tr. Cn phi thc hin ng nhng
nguyn tc nu khng tai bin em li cn tc hi hn l
khng lm. Trong thc t thng thy nhng dn lu mng
phi sai quy cch.
2. ng dn lu: L ng nha, khngc cng qu nhng cng
khng mm qu s b bp, pha trong trng silicon trnh
mu cc hnh thnh. C ng l 18 32 Fr i vi ngi ln, tr
em dng c nh hn (1Fr = 1/3mm) . ng di khong 40cm,
25
8/3/2019 Chuyn lng ngc
26/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
c mt vi l bn khng i xng phn t trong khoang
mng phi, u ngoi hi loe ra lp ng ni. Nu tt
hn c mt ng ch cn quang khi chp x ngc c
th bit u ng u.
3. v tr: i vi dn lu mu: t ng dn lu qua khoanglin sn 5 6 ng nch gia, i vi dn lu kh, t qua
khoang lin sn 2 3 ng v (c th ch t 1 ng dn lu
mu cho c kh cng c).
4. Ht lin tc: Sau khi t cn ht ng dn lu ngay. Ht
phi c tiu chun: lin tc 24/24 v p lc iu khin
khong 20cmH20. Cn c bnh iu chnh p lc gia
my ht v v ng dn lu ngc m bo chc chn
t c p lc theo mun. Ton b h thng ht phi kn
5. Sau khi t cn theo di ng dn lu:
- Lu lng mu chy ra hng gi.
- Lng kh ph ra.
- Chp Xquang ngc xem cn ng trong khoang mng
phi khng, phi n ln khng.
6. Cn lun vut ng dn lu trnh mu cc lm tc.
Nu ng dn lu tc cn pht hin ngay thng li hoc
thay ng. Du hiu tc l: mc nc trong ng khng cn ln
xung khi th (cn tho khi mu quan st).
7. Khi gii phng ht khoang mng phi khi mu v
kh, phi n ln hon ton th phi rt ngay dn lu,
khng nn lu s bi nhim khoang mng phi.
Nhng thng tn thnh ngc ca chn thng ngc kn.I. Gy xng sn:
1. i cng.
1) Xng sn b gy l 1 trong nhng thng tn thng
gp trong chn thng ngc kn. Bn thn gy xng sn
l mt tn thng nh, t li di chng cho d c iu
26
8/3/2019 Chuyn lng ngc
27/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
tr hay khng. Tuy nhin nhng thng tn km theo do
gy xng sn gy nn thng nng hn, gy ra nhiu
bin chng. Do vy x tr gy xng sn ch yu l gim
au cn x tr nhng thng tn km theo mi l quan
trng.2) Vic tm kim nhng thng tn gy xng sn ch
yu da trn c ch gy xng sn v khm t m.
3) C 2 c ch gy xng sn:
- Gy trc tip: gy t ngoi vo trong, tc nhn gy
chn thng u, gy xng sn . Cc c quan ngay
pha di gy hay b tn thng nht thng l phi.
- Gy gin tip: gy t trong ra, tc nhn gy chn thng
p t pha trc ngc, cn pha sau lng l mt vt cn c
nh, lng ngc b p dp li theo chiu trc sau, nn
cung bn xng sn hay b gy nht v hay gy tn thng
nht cho cc tng trong trung tht l tim v cc mch mu
ln.
2. Lm sng:
1) C nng:
- Tc ngc, kh th, th nhanh nng.
- au nhi ti ch tn thng, im au c nh, au
tng khi ht th su.
2) Ti ch tn thng:
- im lo xo xng, im au chi:
+ n dc xng sn tn thng.
+ p nh lng xng c.
+ p tay ln ngc, yu cu bnh nhn ho s thy lo xo.- Trng hp c trn mu, trn kh:
+ Bnh nhn kh th, au tc ngc nhiu.
+ Trn mu mng phi = hi chng ng c.
+ Trn kh mng phi = hi chng 3 gim.
3) Cc thng tn phi hp khc do gy xng sn:
27
8/3/2019 Chuyn lng ngc
28/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- Trn mu mng phi, trn kh mng phi: thng nng
gy suy h hp, tun hon.
- Trn kh di da.
- Tn thng cc tng bng (gan, lch) (gy xng sn
8,9).- Tn thng mch thn kinh (ng mch, tnh mch di
n, m ri thn kinh cnh tay): gy xng sn1, 2: Cc x-
ng sn ny c che ph pha trc bi xng n, pha
sau l xng b vai nn him khi gy. Tro qua b trn xng
sn 1 t trong ngc ra l ng mch di n, i km l
tnh mch di n t ngoi vo v b dy thn kinh cnh
tay. Phi c mt lc rt mnh mi c th lm gy 2 xng s-
n ny, do cc thnh phn trn d b tn thng.
4) Cn lm sng: Xquang lng ngc:
- T th: thng, nghing tri , phi, chch 3/4 (nh gi
cung bn).
- Hnh nh:
+ gy xng sn: n gin, phc tp
+ cc thng tn phi hp: trn kh mng phi , trn mu
mng phi.
+ tn thng cc sn sn: kh thy.
5) Siu m:
- Lng ngc: trn mu mng phi, trn kh mng phi
(?)
- bng: tn thng phi hp.
3. x tr:
1) Nguyn tc:- Khng t kt hp li xng sn nu khng l mng sn
di ng.
- Gim au ti ch l ch yu.
- m bo h hp thng sut.
- chng nhim khun.
28
8/3/2019 Chuyn lng ngc
29/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
- x tr cc tn thng phi hp.
2) c th:
- gim au:
+ Mc ch: cho bnh nhn t th tt do bnh nhn
khi au khng dm th. Nh vy s ci thin tnh trngthiu O2 cho bnh nhn.
+ c 2 cch:
*Gim au ti ch: phong b dy thn kinh lin sn: tim
vo gy hoc gc dy thn kinh Xylocain hoc gy t
vng ngoi mng cng bng Morphin.
*Gim au ton thn: t dng phng php ny do nu
dng thuc gim au nh s t c tc dng, cn nu dng
thuc gim au mnh gy c ch h hp.
- C nh bng bng dnh: y l phng php n
gin nhm c nh xng gy. Tuy nhin do tnh cht ca
lng ngc phi di ng cho nn s gy hn ch h hp.
Phng php ny hin hu nh khng cn dng.
- m bo h hp thng sut, trnh ng m di:
+ Tp th.
+ Tp ho khc mnh 1- 2 ln/24h.
+ Kh dung: khng sinh, long m, gin ng th. Nu
khng kt qu th phi soi ht kh ph qun hoc m
kh qun.
+ Vn ng sm trnh vim phi.
- Chng nhim khun:
+ Khng sinh: nht l khi c sn vim ng h hp t trc.
+ t th nm hp l. V d : gy cung sau: nm gia gi chn2 bn.
- X tr thng tn phi hp. Ch :
+ Ngi gi: xng rn d gy, li gy au nn khng dm
ho, ng m di, d vim phi, xp phi.
29
8/3/2019 Chuyn lng ngc
30/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
+ Tr em xng cn mm rt kh gy, v vy khi c gy x-
ng sn c ngha l chn thng rt mnh nn thng tn
km theo l nghim trng.
II. Mng sn: Khi gy xng sn gy c hai u t 3 x-
ng sn lin tip tr ln.1. Phn loi:
1) Mng sn trc (mng c sn): bao gm xng c v cc
sn sn. L loi mng sn gy ri lon nghim trng v h
hp v tun hon do c honh co ko khi h hp.
2) Mng sn bn: hay gp nht nhng t gy ri lon h
hp hn mng c sn.
3) Mng sn sau: l loi mng sn t di ng nht, khng
cn c nh do khi nm mng sn b hn ch di ng
ri.
4) Mng sn trc bn: cn c nh, c khi ch l na
mng sn: nng?
5) Na mng sn: xng sn ch gy 1 u, mng sn di
ng kiu cnh ca vi bn l l cc sn sn. Xy ra ngi
tr.
2. Chn on:
1) Quan st s cn i ca lng ngc 2 bn, ph t hin s
di ng ngc chiu mng sn lng ngc (d thy khi th
su, ho).
2) Phi xc nh:
- V tr mng sn.
- Tnh cht di ng:
+ mng sn di ng gy nn 2 hi chng l h hp ongc v trung tht di ng, gy thiu O2, toan mu.
+ mng sn c nh: thng do cc u xng gy ci vo
nhau. V vy c th gy di ng th pht do thay i p
lc th pht khoang mng phi (ho), thng xy ra trong 2
3 ngy u. Cng c th lm dn vo trong do p lc
30
8/3/2019 Chuyn lng ngc
31/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
m tnh khoang mng phi, gy di chng hn ch h
hp.
- Din tch mng sn.
- Tnh trng h hp: nhp th, mi, u chi, kh mu
- tn thng phi hp: trn kh mng phi , xp phi:bng Xquang, siu m.
3. X tr:
1) Nguyn tc:
- Chn on sm, khi pht hin mng sn c nh cn
theo di st phng di ng th pht.
- X tr s cu ngay khi chn on mng sn di ng
nhm khng cho mng sn ny di ng trc khi chuyn
vin hoc x tr tip theo.
- Duy tr h hp thng sut.
- Dn lu mu, kh khoang mng phi.
- Hi sc tch cc: b mu mt, iu chnh cc ri lon
khc.
- Phu thut c nh mng sn.
- Khi nhiu xng sn gy, nhu m phi thng b tn th-
ng, gy trn mu, trn kh mng phi. Nhiu khi do
nhng tn thng ny m bt buc phi m iu
tr.
2) C th:
- S cu: khng cho mng sn di ng bng cch t 1
cun bng vng mng sn ri ly bng khc vng quanh
ngc sao cho mng sn lun t th tht vo khng phng
ln c. Cch lm ny s trnh c nhng ri lon v tunhon v h hp nhng tt nhin l hn ch h hp.
- iu tr thc th:
+ Duy tr ng th thng sut (duy tr kh mu n
nh).
Ht mu kh trong khoang mng phi.
31
8/3/2019 Chuyn lng ngc
32/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
Gii phng ng h hp: ht m di, gy ho, m kh
qun.
Gim tit dch: atropin, li niu
Gim au.
Truyn mu.Ht d dy: bng bt chng, d th.
Th O2.
Khng sinh.
+ C nh mng sn di ng khng m ngc.
*C nh trong (c nh gin tip, c nh sinh l): t
ni kh qun, m kh qun + gin c+ th my: c nh
mng sn, cai my th t t sau 1 tun, th li sau 3 tun.
Nhc im : chm sc theo di phc tp d nhim khun ,
ph thuc myV vy ch tin hnh khi c i ng y t
tt, chm sc tt.
*C nh bn ngoi ( c nh trc tip, c nh gii
phu):
-Np Judet xuyn inh qua gy gi 2 u. Phng php
ny tt nht vi mng c sn.
-Ko lin tc: Dng ch perlon to vng quanh xng sn
thuc mng sn ri buc li thnh tm ri qua h rng rc
qu t ko lin tc.
-M xuyn inh Kirchner qua gy gi 2 u : ch
nh
-khi loi tr c hon ton h hp o ngc.
-d nhim khun ti ch.
-kt hp vi m ngc x tr tn thng khc.-ko lin tc khng kt qu.
- Cn nh l trong mng sn, lng mu mt t cc gy l
ng k.
- Ni chung thi x tr l: vi mng sn c nh cn
theo di phng di lch th pht, mng sn di ng
32
8/3/2019 Chuyn lng ngc
33/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
th ko lin tc vi mng sn trc bn, np Judet cho mng
sn bn, mng sn sau khng cn c nh. M xuyn
inh khi c nhng tn thng trong ngc cn x l ng
thi. Dng my th khi c i ng iu dng tt.
III. Tn thng sn sn:1. au ti ch, bin dng lng ngc.
2. Khng thy tn thng trn Xquang do sn sn khng cn
quang (tr ngi gi).
3. x tr ging nh gy xng sn. Khi sn tch ri khp th
m c nh.
IV. Gy xng c:
1. t gp.
2. Lm sng:
- au xng c, tng khi th su, ho.
- Nu gy xng c di lch th ng g ni ln mt trc
xng c.
- Nn thy di ng khc thng.
3. Xquang: chp xng c nghing.
4. X tr:
1) Khng di lch:
- Bt ng, gim au, phong b ti ch.
- K cao b vai 1 ti ct nh trn gy 2 3 tun.
2) Di lch: Gi tay ln u, n ngc ra trc n nh ch gy.
Nu khng kt qu th m buc ch kim loi.
Chn thng lng ngc.
I. i cng:1. Chn thng ngc v vt thng ngc l cc thng tn th-
ng gp trong cp cu hng ngy. Nguyn nhn thng gp
l do tai nn giao thng, tai nn lao ng, tai nn sinh hot,
dao m. Cn trong chin tranh phn ln l do n, bom.
33
8/3/2019 Chuyn lng ngc
34/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
2. Chn thng ngc kn l mt trong nhng thng tn
nng v nh hng 2 c quan quan trng l h hp v tun
hon nn bnh nhn rt d t vong m nhng t vong ny
phn ln ngay sau khi b thng.
3. Vic s cu ban u l rt quan trng nhm cu bnhnhn thot khi nhng ri lon nng v h hp v tun
hon, to iu kin thi gian chuyn bnh nhn v
tuyn iu tr thc th.
4. Nguyn tc iu tr l nhm phc hi thng bng sinh l
h hp v tun hon, phc hi thng tn gii phu ng
hng th yu, tr tn thng qu nng khng th phc hi
c thng bng sinh l, lc mi bt buc phi can thip
phu thut, ngha l c ch nh m ngc cp cu. Nh
vy, phn ln cc chn thng ngc v vt thng ngc khng
cn m ngc cp cu x tr cc thng tn bn trong.
II. Sinh l thng bng h hp da vo 3 yu t chnh:
1. Thnh ngc:
1) Bao gm khung xng, c h hp, c honh, l thnh
mng phi. Thnh ngc ny va vng chc li va di
ng trong khi th.
2) C honh ng vai tr ht sc quan trng, nht l tr
em. Khi bng chng gy chn p d dn n suy h hp.
2. ng h hp:
1) T mi, ming, qua kh ph qun vo n ph nang.
ng h hp phi thng thong bo m trao i kh
c tt.
2) Trong chn thng ngc, ng h hp ny d b cntr do dch tit tng ln, mu chy vo hoc do d vt v
1 iu quan trng hn l do au m bnh nhn khng
ho khc tng ra ngoi.
3. Khoang mng phi: L khoang gia 2 mng phi l
thnh v l tng. Bnh thng do 2 l st vo nhau nn thc
34
8/3/2019 Chuyn lng ngc
35/35
Nguyn c Thng Y6B7: cng n thi bc s ni tr Ngoi
t n l mt khoang kn v o, duy tr p lc m so vi p
lc kh quyn: - 10 - 5 cmH2O lm cho phi n ra.
Khi khoang ny b thng, c trn kh hoc dch mu vo,
p lc m ny s mt, phi khng n ln c na gy
nhng ri lon quan trng trong khi th.Ba yu t trn lin quan trc tip vi nhau. Bnh thng
nhng thng s v h hp l: pH = 7,4 7,42; pO2 = 80
100mmHg; pCO2 = 35 40 mmHg; BE = 2; SB = 24 mEq.
Trong chn thng ngc, nguyn tc x tr l lp li
thng bng sinh l h hp, do cn phi nm vng cc
yu t trn t kt qu trong iu tr.