Top Banner

of 37

Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

Feb 10, 2018

Download

Documents

tranducphuong
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    1/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinCHUYN BI DNG HC SINH GII-----------------------------------------------------------

    CHNG I: AMIN V MUI IAZONIBi: AMIN

    I.KHI NIM1.nh ngha

    Amin l dn xut th H ca NH3, bng cc gc hirocacbon bo hay thm.Amin loi bo: gc hirocacbon l gc ankyl hay xicloankyl

    CH3-CH2CH2-NH2Amin thm, gc hyrocacbon l nhn thm:

    NH2

    2.Bc amin:Amin bc 1, c nhm chc amin -NH2 nh vi 1 gc hirocacbonAmin bc 2, c nhm chc amin NH nh vi hai gc hirocacbonAmin bc 3, N nh vi 3 gc hirocacbon

    RNH2 (CH3)2CNH2 R2NH CH3CH2NHCH3 R3N (CH3)3Namin bc nht amin bc hai amin bc baII.DANH PHPAmin thng c gi theo tn thng thng hn l IUPAC

    Tn gc hirocacbon+amin(vit lin 1 ch)

    X-amino + tn hirocacbon

    Tn thng thng Tn IUPACCH3NH2(CH3)2NH

    (CH2CH2CH2)3NCH3CH

    2CH-NH

    2

    CH3

    CH3CH

    2CH - N - CH

    2CH

    3

    CH3

    CH3

    NH2

    N(CH3)2

    NH2

    CH3

    metylaminimetylamin

    tri-n-propylaminsec-butylamin

    metyletyl-sec-butylamin

    phenylamin,anilin

    imetylphenylaminimetylanilin

    p-toluiin

    aminometanN-metylaminometan

    N,N-ipropylaminopropanAmino-2-butan

    N, N-etylmetylamino-2-butan

    aminobenzen(benzenamin)

    N, N-imetylbenzenaminN, N-imetylanilin

    p-aminotoluen

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    2/37

    NHR NR2

    CH3

    NH2

    CH(CH3)2

    CH3

    NO2

    CH(CH3)2

    CH3

    NH2

    NH2

    CH3

    NO2

    NO2

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    III.PHNG PHP TNG HP1. Ankyl ha trc tip amoniac hay amin

    NH3 tc dng vi RX to thnh mui:CH3CH2-Br + NH3 CH3CH2NH3+Br- NaOH CH3CH2NH22.Phn ng kh

    a, Kh hp cht nitroNhm nitro b kh thnh amin bc nht. Phn ng ch yu dng iu ch amin thm. Tc nhn kh c thl hiro ha xc tc hay tc nhn kh ha hc trong dung dch.

    [H]p, to

    FeC2H5OH, HCl, to

    b,Kh hp cht nitrinNitrin b kh bng hiro trn xc tc hoc bng LiAlH4 trong dung dch to thnh amin bc nht:

    H2/NiR-CN R-CH2-NH2

    hay LiAlH4IV.CU TRC

    Amin l sn phm th ca NH3, nn ni chung c cu trc ging cu trc ca NH3:NH3 R-NH2 R-NH-R R-N-R

    |R

    V.TNH CHT HA HC1. Tnh baz

    Amin l baz Lewis do amin c cp electron n khng lin kt N tng t nh ancol, ete. Khi xt mtamin c tnh baz, cn so snh tnh n nh ca amin so vi mui amoni. Nu ion amoni n nh hnamin th amin c tnh baz. Khi so snh tnh baz ca amin bo, cn ch hai nhn t: nhn t phn ccv nhn t solvat ha.

    Nu xt theo nhn t phn cc, khi tng gc R s lm tng mt electron N, va lm tng kh nngkt hp proton, va lm tng tnh n nh ca ion amoni. Do tnh baz gim theo th t:R3N > R2NH > RNH2

    Nu xt theo nhn t solvat ha ca ion amoni, s lng proton ion amoni cng nhiu th kh nngsolvat ha ca ion cng ln, do , tnh baz thay i theo th t:

    RNH3+ > R2NH+2 > R3NH+Tng hp c hai nhn t trn, s thay i tnh baz ca cc amin c bc khc nhau nh sau:RNH2 < R2NH > R3NTnh baz ca cc amin thm bo cng thay i theo th t nh trn:

    < >NH2

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    3/37

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    4/37

    )(+

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinArN

    )(+

    NX(-) (t ArNH2). C ch phn ng ca amin bc mt tng t trng hp amin bc hai ch lc

    u cng to ra hp cht nitroso, sau phn ng tip nh sau:

    R - N = NOH2 NR- NH - N = OH

    R- NH = NOH

    + H-+

    R - N = NOHH

    + +R - N

    ng ch l mui iazoni dy bo RN N khng bn nn chuyn ho ngay thnh ancol gii phong kh nit.

    Trong khi y, mui iazoni dy thm li bn nhit thp v ch phn hu thnh phenol ng thi giiphng N2 khi un nng. Th d:

    C2H

    5- NH

    2

    NaNO2

    C2H

    5- N NCl

    OH2

    N2

    C2H

    5OH

    HCl, 00C

    + -+ + HCl

    C6H

    5- NH

    2

    NaNO2

    OH2

    N2

    C6H

    5OHC

    6H

    5- N NCl

    HCl, 00C

    + -+ + HCl

    un

    Mui iazoni thm ArN2(+)X(-) c dng rng ri trong tng hp hu c.3.4. Phn ng th nhn thm:

    Cc nhm -NH2, -NHR v - NR2 (R = ankyl) u hot ho nhn thm v nh hng ortho - para.a, Halogen hoNc brom d dng phn ng vi anilin cho 2, 4, 6 - tribromoannilin (kt ta trng), vi p - toluidin p -

    CH3C6H4NH2 cho 2,6 - ibrom - 4 - metylanilin.Brom lng tc dng vo v tr para ca N - axetylanilin (hay axetanilit) C6H5NH - COCH3; thu

    phn sn phm sinh ra s c p - bromanilin.Iot trong hn hp vi NaHCO3 ( trung ho HI sinh ra trong phn ng) tc dng vi anilin cho ta p -

    Iotanilin.b, Nitro ho

    Khng th trc tip nitro ho anilin bng HNO 3, v khi y amin b proton ho tr thnh mui amoni; nhm -

    3

    )(

    HN

    +

    sinh ra s phn hot ho rt mnh v nh hng th vo v tr meta, mun mononitro ho anilin phibo v nhm - NH2 ri mi nitro ho, sau gii phng - NH2.

    NH2 NHCOCH

    3NHCOCH

    3

    NO2

    NH2

    NO2

    (CH3CO)

    2O HNO

    3, H

    2SO

    4H

    3O+

    OH-

    1)

    2)

    Nu muna nhm nitr vo v tr ortho phi kho v tr para ri mi nitro ho:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    5/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinNH

    2 NHCOCH3

    NHCOCH3

    SO3H

    (CH3CO)

    2O H

    2SO

    4HNO

    3, H

    2SO

    4

    NHCOCH3

    SO3H

    HNO3, H

    2SO

    4

    NHCOCH3

    SO3H

    NO2

    H2SO

    4

    OH2

    NHCOCH3

    NO2

    Bi: MUI IAZONI

    I.CU TRC CA CATION IAZONIIon iazoni c nhm N2 hay NN mang in tch dng phn b trn c hai nit nhng tp trung Nnh vi phn t benzen nhiu hn:

    N N N N

    (Ar-N2)hay

    ++ +

    trong h lin hp, mt lin kt lin hp c vi h ca nhn benzen cn mt lin kt nm thng gcvi mt phng ny

    II.TNH CHT HA HCMui iazoni thm ArN2(+)X(-) c th ng vai tr l cht phn ng trong cc phn ng thay th nhm -

    N2(+), mt khc c th l tc nhn electrophin tham gia phn ng th electrophin nhn thm, l phn ngghp.1. Phn ng th nhm -N2(+)

    1.1. Th -N2(+)bng -OH v bng -I

    Ar - N N-N

    2

    Ar - Y+

    Ar+Y

    -

    Khi un nng dung dch ArN2(+), H2SO4(-) trong nc s sinh ra ArOH theo c ch nu trn (H2SO4(-) c tnhnucleophin km H2O). Phn ng ny c dng tng hp phenol t amin thm. Th d:

    m - NO2C

    6H

    4NH

    2

    NaNO2, H2SO4, H2Om - NO

    2C

    6H

    4N

    2HSO

    4OH2 m - NO

    2C

    6H

    4OH N2

    + -

    t0+

    Khc vi H2SO4(-) c tnh nucleophin km nc, anion I(-) c tnh nucleophin cao hn nc nhiu, nn d tcdng vi mui iazoni sinh ra ArI. Th d:

    C6H

    5NH

    2

    NaNO2, HCl

    C6H

    5N

    2Cl

    KIC

    6H

    5I

    0 - 50C 250C

    + -

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    6/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin1.2.Th -N2(+) bng - Cl, -Br v -CN (phn ng Sandmeyer)

    Nh tng git huyn ph ca Cu2X2 (X = Cl, Br hoc CN) vo dung dch ArN2(+)X(-) lnh s xy ra phnng th -N2(+) bng -X. Th d:

    C6H

    5NH

    2

    NaNO2, HCl

    C6H

    5N

    2Cl

    KIC

    6H

    5I

    0 - 50C 250C

    + -

    o-ClC6H

    4NH

    2

    NaNO2, HBro-ClC

    6H

    4N

    2Br

    Cu2Cl2o-ClC

    6H

    4Br

    0 - 50C

    +-

    p-CH

    3C

    6H

    4NH

    2

    NaNO2, HCl

    p-CH3C

    6H

    4N

    2Cl

    Cu(CN)2

    p-CH3C

    6H

    4CN

    0 - 50C

    + --

    1.3. Th -N2(+) bg -F v -NO2 Sau khi iu ch mui areniazoni tetrafluoroborat ArN2(+) BF4(-) em nhit phn s c ArF hoc cho tcdng vi NaNO2/Cu s c ArNO2. Th d:

    p-NO2C6H4NH2

    NaNO2

    HBF4 p-NO2C6H4N2BF4

    -N2, -BF3

    NaNO2/Cu

    p-NO2C

    6H

    4F

    p-(NO2)2C

    6H

    4

    + -

    to

    1.4. Th -N2(+) bng -H. Phn ng kh:Dng axit hipophotphor(H3PO2) hoc etanol c th kh c mui iazoni ArN2(+) thnh ArH:

    ArNH2

    NaNO2, H

    ArN2

    H3PO2

    C2H

    5OH

    +

    0 - 50C hocArH

    Nh phn ng ny ngi ta c th loi b nhm amino trong vng thm v do tng hp c nhng dnxut th khng th iu ch bng phn ng th trc tip. Th d t toluen tng hp m - bromotoluen:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    7/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    CH3

    NHCOCH3

    Br

    CH3

    CH3

    NH2

    Br

    CH3

    N2(+)Cl-

    Br

    CH3

    Br

    CH3

    NO2

    CH3

    NH2

    CH3

    NHCOCH3

    HNO3 Sn, HCl (CH3CO)2O Br2

    H3PO

    2

    -H3PO

    3

    NaNO2

    OH2

    xtHCl

    2. Phn ng ghp:

    Ion arenddiazoni ArN2(+) l nhng tc nhn electrophin khng mnh, thng ch tc dng vi nhng chtthm giu mt electron nh amin, phenol,...theo c ch electronphinin:

    R - N N YH YR-N=NS+

    +E 2

    Cu t iazo Cu t azo Hp cht azo2.1.Phenol v dn xut

    Nu cu t azo l phenol, phn ng ghp xy ra v tr para v pH ti u l 9 - 10 chuyn -OHthnh -O(-) c hiu ng +C mnh hn. pH cao hn ArN )(+

    N s chuyn thnh ArN = NOH v Ar - N = N-O(-)

    khng cn tnh electrophin. Th d:

    C6H

    5- N N O C6H5-N=N

    S

    O+

    +E

    2(-) (-)

    2.2.Amin thmNu cu t azo l amin thm bc 3 nh C6H5 - NR2pH thun li l 5-9, phn ng cng xy ra v tr

    para. Th d:

    C6H

    4-N N N(CH

    3)2 N(CH3)2C6H5-N=N

    +

    +

    Phnng mui iazoni vi amin thm bc mt xy ra nguyn t nit. Th d:

    C6H

    5- N N C

    6

    H5

    -N=N - NH - C6

    H5

    H2N - C

    6H

    5

    +

    +

    i vi amin thm bc hai nh C6H5NHCH3 phn ng xy ra c nit ln v tr para ca vng thm.Th d:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    8/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    C6H

    5- N N NHCH

    3

    C6H

    5- N=N NHCH

    3

    C6H

    5- N=N - N(CH

    3)2

    +

    +

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    9/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    CHNG II: AMINOAXIT - PROTIT

    Bi: AMINOAXITI. NH NGHA-CU TRC - DANH PHP

    1.nh ngha: Aminoaxit l cc HCHC tp chc, phn t c cha ng thi

    nhm chc -NH2

    (amino) v -COOH (-cacboxyl)2.Cng thc tng qut: CT chung: (NH2)x R (COOH)y

    x = y hoc x > y hoc y > x Khi x=1, y= 1, R: no, mch h th CT l

    NH2 - CnH2n - COOHVD: C3H7O2N ng phn aa?(2 p) 3.Cu trc: a s cc aa thin nhin l cc , dy L

    trng thi rn tn ti ion lng cc, trong dung dch tn ti dng cn bngV d 1: Cu hnh R/S v D/L ca hu ht cc amino axit l g ? (b) Vit cu hnh tuyt i ca (i) L- cystein v (ii)

    L-serin.

    (a) S v L

    (b) (i)

    COO

    CH2SH

    HH3N

    (ii)

    COO

    CH2OH

    HH3N

    V d: (a) Vit tt c cc ng phn lp th ca threonin (dng cng thc Fischer).(b) Xc nh L-threonin v cho bit danh php R/S ca n.

    (a)COO

    -

    CH3

    H

    OH

    H3N+

    H

    COO-

    CH3

    +NH3

    H

    H

    HO

    COO-

    CH3

    H

    H

    H3N+

    HO

    COO-

    CH3

    +NH3

    OH

    H

    H

    racemat-1 (threo) racemat-2 (erythro)

    (b) Cc cu hnh tng ng vi racemat-1 l L- v D-threonin, vi racemat-2 l L- v D-allothreonin, L- cxc nh theo cu hnh ca C . Nu c mt C bt i trong nhm R, cu hnh ca n khng lin quan n khiu D,L hay R,S ca amino axit. L-threonin l (2S,3R). ng phn lp th dia - (2S,3S)-threonin- c gi l

    L-allothreonin4.Danh php:

    a,Tn thng:Axit +K hiu v tr (-NH2) [(,,,...)]+ amino + tn thng thng ca axit tng ng

    b,Tn quc t:Axit+v tr nhm -NH2 +amino+tn quc t ca axit HC.

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    10/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    5.Tnh axit , baz ca aa

    Tn K hiu Cng thc

    Monoaminomonocacboxylic

    Glixin Gly H3N+CH2COO-Alanin Ala H3N+CH(CH3)COO-

    Valin* Val H3N+CH(i-Pr)COO-

    Leuxin* Leu H3N+CH(i-Bu)COO-

    Isoleuxin* ILeu H3N+CH(s-Bu)COO-

    Serin Ser H3N+CH(CH2OH)COO-

    Threonin* Thr H3N+CH(CHOHCH3)COO-

    Monoaminodicacboxylic v dn xut amit

    Axit aspatic Asp HOOC-CH2-CH(+NH3)COO-

    Asparagin Asp(NH2) H2NOC-CH2-CH(+NH3)COO-Axit glutamic Glu HOOC-(CH2)2-CH(+NH3)COO-

    Glutamin Glu(NH2) H2NOC-(CH2)2-CH(+NH3)COO-

    Diaminomonocacboxylic

    Lysin* Lys H3N+-(CH2)4-CH(NH2)COO-

    Hydroxylizin Hylys H3N+-CH2-CHOH-CH2-CH2-CH(NH2)COO-

    Arginin* Arg H2N+=C(NH2)-NH-(CH2)3-CH(NH2)COO-

    Aminoaxit cha lu hunh

    Systein CySH H3N+CH(CH2SH)COO-

    Cystin CySSCy-

    OOC-CH(+

    NH3)CH2S-SCH2CH(+

    NH3)COO-

    Methionin* Met CH3SCH2CH2CH(+NH3)COO-

    Aminoaxit thm

    Phenylalanin* Phe PhCH2CH(+NH3)COO-

    Tyrosin Tyr p-C6H4CH2CH(+NH3)COO-

    Aminoaxit d vng

    Histidin* His

    N

    HN

    CH2 CH+NH3

    COO-

    Prolin ProN

    H H

    H

    COO-

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    11/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    Hydroxyprolin Hypro

    NH H

    H

    COO-

    H

    HO

    Tryptophan*

    TryNH

    CH2 CH

    +NH3

    COO-

    II. Tnh cht vt l:Cht rn, khng mu, a s tan tt, c nhit nc tng i cao.

    III. Tnh cht ho hc:1. Tnh cht axit-baz: im ng inTnh lng tnh

    baztnh

    axittnh

    OH- + H3N+CHRCOOH D H3N+CHRCOO- +H2O

    D H2NCHRCOO- + H3O+

    cation A ion lng tnh B anion C(+1) (0) (-1)

    Gi tr pH m ti phn t aminoaxit tn ti dng ion lng cc (I) cn bng v in tch v khng dichuyn v mt in cc no c c gi l im ng in v k hiu l pH1.

    Gi tr v im ng in ca cc aminoaxit thin nhin c gii thiu bng 17.1.im ng in ca cc axit monoaminomonocacboxylic tnh c theo biu thc:

    2

    21

    1

    aa pKpKpH

    +

    =

    Gi tr pKa1 ng vi nhm -COOH, pKa2 ng vi nhm .3HN+

    V d i vi glyxin, pKa1 = 9,6 tnh c

    pH1 = (2,34 + 9,6) : 2 = 5,97.Cc aminoaxit c gi tr pH1 khc nhau nn mt gi tr pH xc nh cc aminoaxit s dch chuyn v catot

    hoc anot vi nhng vn tc khc nhau. Da vo c tnh ny ngi ta xy dng phng php in di phn tch aminoaxit t hn hp ca chng.2. Tnh cht ca nhm cacboxyl:

    a, Phn ng este ho:Tng t axit cacboxylic, aminoaxit phn ng vi ancol c axit v c xc tc cho este ( dnh mui). V

    d:

    H3N - CH(R) - COO C

    2H

    5OH H

    3N - CH(R) - COOC

    2H

    5

    OH2Cl+

    bo ha kh HCl+

    + - +

    Ra sn phm bng dung dch NH3 s thu c este:H2N- CH(R) - COOC2H5.

    b, Phn ng ecacbolxyl ho:Phn ng tch CO2 t nhm cacboxyl xy ra trong c th nh enzim ecacboxyllaza:

    H2N - CH(R) - COOH zadecaboxyla R - CH2 - NH2 + CO2

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    12/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin3. Tnh cht ca nhm amino:

    a, Phn ng vi axit nitr HNO2 Tng t cc amin bc mt, aminoaxit phnu ng vi axit nitr gii phng ra N2 v to thnh hiroxiaxxit:

    OHNCOOHRCHHOHONOOCORCHNH 223 )()( ++++

    Da vo th tch N2 thot ra c th tnh c lng aminoaxit trong dung dch. b, Phn ng eamino ho (tch nhm amino)

    Phn ng xy ra trong c th nh enzim, aminoaxit chuyn thnh xetoaxit v NH3. V d:CH3 - CH(NH2) - COOH [ ] enzimO , CH3 - C - COOH + NH3

    OAlamin Axitpiruvic

    c, Phn ng ankyl ho hoc aryl hoNhm amino ca aminoaxit c ankyl ho hoc aryl ho bng dn xut halogen to ra dn xut N-ankyl

    hoc N - aryl tng ng. V d :

    CH3I H3N - CH2 - COO N

    H

    H

    CH3 CH2-COO+ + HI

    -+ + -

    FO2N

    NO2

    H3N - CH

    2- COO O2N

    NO2

    NH-CH2-COOH

    -++ + HF

    N-(2,4-dinitrophenyl) glyxin d, Phnng axyl ho:

    Nhm amino ca phn t aminoaxit c axyl ho dng bi halogenua axit trong mi trng kim.Vd:

    O

    C6H

    5- C - Cl H

    3N - CH(R) - COO

    OH /H2O

    HO

    C6H

    5- C - NH(R) - COOH + HCl-

    +

    +

    1) -

    2)+

    Cng c th axyl ha bng anhirit axetic:Cng c th axyl ha bng anhirit axetic:

    O

    (CH3- CO)

    2O H

    3N - CH(R) - COO

    O

    CH3

    - C - NH(R) - COOH + CH3COOH+

    -+ t0

    e, Phn ng ngng t vi anehit fomic (Phn ng sorenxen)

    Aminoaxit phn ng d dng vi anehit fomic to thnh dn xut cha nhm metylenamino: OHCOOHRCHNCHOHCHOCORCHNH 223 )()( +==+

    +

    Do nhm amino b kho nn c th chun nhm cacboxyl bng kim. y l phn ng quantrng dng nh lng aminoaxit v nh gi mc thu phn protein.4. Tnh cht ca c phn t: a, Tc dng ca nhit

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    13/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinCc-aminoaxit (hoc este cachng) khi un nng to thnh iamitvng 6 cnh c gi l

    ixetopiperazin, do hai phn t aminoaxit b tch hai phn t nc (hoc hai phn t ancol). V d:

    O

    CH2

    NH

    NH

    CH2

    O

    OH2

    NH3

    CH2

    O

    C

    OH

    3N-CH

    2

    C = OO Dixetpiperazin

    +t0

    +

    + -

    -

    +

    NH2

    R - C OC2H

    5C

    O

    H2N-CH - R

    C = OC2H5O

    O

    R-CH

    NH

    NH

    CH-R

    O

    C2H

    5OH

    ++

    +t0

    Diankyldixetopiperazin

    Tng t cc amit, cc i xetopiperazin b phn hu trong mi trng axit hoc baz, trc ht m vng

    tao thnh hai phn t aminoaxit:

    O

    CH2

    NH

    NH

    CH2

    O

    H2O, H

    O

    H3N CH

    2- C - NH - CH

    2- COOH

    H2O, H

    H3N - CH

    2- COO

    ++

    (nhm peptit) Dipeptit

    +-+

    2

    Khi un nng, ipeptit li khp vng to thnh ixetopiperazin.Cc -aminoaxit b tch NH3 bi nhit to thnh axit, -khng no:

    H

    3N - CH

    2- CH

    2- COO CH2=CH-COOH +NH3

    -+ t0

    Cc va, -aminoaxit di tc dng cuat nhit b tch nc to thnh amit vng, thng gi llactam:

    CH2

    - CH2

    - CH2

    C = OONH3C=O

    C

    H2

    C

    H2

    CH2

    NH

    OH2-+

    to

    +

    Butirolactam

    b, Phn ng to hp cht phcCc -aminoaxit phn ng c vi mt s ion kim loi nng cho hp cht phc kh tan, thng c mu

    c trng. V d hp cht phc ca glyxin vi Cu2+:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    14/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    OH2Cu

    OC1

    CH2

    NH2

    O

    O C1

    CH2

    NH2

    O

    CH2

    - COO

    NH3

    Cu(OH)2 +

    -

    +

    2 +

    Kt ta mu xanh

    2

    5. Phn ng mu ca aminoaxit: a, Phn ng vi ninhirin

    Cc -aminoaxit phn ng vi ninhirin (cn gi l trixeto hirinen hirat) cho sn phm mu tm xanhtan trong nc (ring prolin cho sn phm mu vng):

    OH

    OH

    O

    O

    R - CH - COOH

    NH2

    OH

    H

    O

    O

    NH3 CO2 RCH=O

    O

    O

    N

    O

    O

    NH3

    + + + +

    tm xanh

    + Ninhidrin

    +

    Phn ng rt nhy, c th pht hin n microgam -aminoaxit, v vy phn ng ny c dng phntch nh tnh v inh lng cc -aminoaxit. nh lng -aminoaxit c th dng phng php so muo cng mu dung dch phn ng, hoc dng phng php o th tch CO2. b, Phn ng xangtoproteic

    Cc aminoaxit c gc hirocacbon thm (Phe, Tyr, Trp...) phn ng vi HNO 3 c nng cho sn phmmu vng.

    c, Phn ng vi thuc th MilonCc aminoaxit c gc phenol (Tyr...) phn ng vi thuc th Milon (hn hp Hg(NO3)2 v HNO3 c) khiun nng cho sn phm mu . d, Phn ng Pauli

    Phn ng Pauli c trng cho tryptophan. Tryptophan phn ng vi axit iazobenzensunfonic trong dungdch kim cho sn phm c mu anh o. e, Phn ng Aamkevic v Hopkin

    Phn ng c trng cho aminoaxit cha vng inol nh tryptophan. Tryptophan phn ng vi axit gloxilic(O=CH-COOH) c mt H2SO4 c cho sn phm c mu tm. g, Phn ng Sacaguchi

    Phn ng c cho arginin. Arginin phn ng vi hn hp natri -naphtolat v natri hipobromat cho sn

    phm mu .IV-IU CH AMINOAXIT1.Thu phn protein

    Thu phn protein nh xc tc axit, hoc kim hay enzim thu c hn hp cc L-aminoaxit:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    15/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    H2N-CH

    R

    CO NH-CH CO -

    R'

    HN-CH

    R"

    CO - ...H

    2O/H

    H2N-CH

    R

    COOH H2N-CH

    R'

    CO HN-CH

    R"

    COOH+ + ....

    Nh cc phng php thch hp (sc, k, in li...) c th tch ring r tng aminoaxit.2.Amin ho axit -halogencacboxylic (phong php Peckin)

    Cho axit -halogencacbylic tc dng vi dung dch amoniac c nhit phng thu c -aminoaxit.

    H2N-CH

    X

    COOH NH3

    H2N-CH

    NH3

    COO - NH4Br+ 2

    ++

    3.Ankyl ho cc este ca axit aminomalonic N-thEste ca axit aminomolonic N-th (III) c iu ch t ietyl monobrommalonat (I) v kali phtalimiat

    (II):

    O

    O

    N-

    BrCH(COOC2H

    5)2

    O

    O

    N CH(COOC2H5)2K+

    +-KBr

    DietylN-phtalimitmalonat

    (I)

    (II)(III)

    ietylN-phtalimit malonat (III) c ankyl ho bi ankyl halogenua hoc hp cht caconyl , -khng no, sau un nng sn phm ankyl ho trong mi trng axit xy ra qua qu trnh thu phn este v ecacboxyl ho

    thu c -aminoaxit:

    O

    O

    N CH(COOC2H5)2

    O

    O

    N CR(COOC2H5)2

    H3O+

    -CO2

    R-CH - COO

    NH3

    COOH

    COOH

    C2H

    5OH

    (III)

    1)Bazo

    RX2)(III)

    -

    + ++

    Phng php ny c dng iu ch nhiu a-aminoaxit, v d methionin, axit glutanic...:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    16/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    O

    O

    N CH(COOC2H5)2

    C2H

    5ONa

    C2H

    5ONa

    CH3SCH

    2CH

    2Cl

    CH2=CH-COOC

    2H

    5

    H2O/H+

    H2O/H+

    CH3SCH

    2CH

    2-CH - COO

    NH3

    HOOCCH2CH

    2-CH - COO

    NH3

    (III)

    1)

    2)

    2)

    1)

    to

    to

    -

    +

    +

    -

    Me thionin

    Axit glutamic 4.Tng hp Streck (Strecker)

    Cc -aminoaxit cng c tng hp bng cch thu phn cc -aminnonitrin theo s phn ng:

    RCH=O +NH3

    + HCN R-CH-N N

    NH2

    H2O/H R-CH

    NH3

    COO -+ +

    +

    5. iu ch v -aminoaxitAxit - aminocaproic v axit - aminoenantoic (u khng c trong thin nhin) l nguyn liu quan

    trng sn xut t capron v t enang.

    Axit - aminocaproic c iu ch t oxim ca xiclohexanon. Khi un nng oxim ny vi H 2SO4 c thuc caprolactam, sau thu phn thnh axit -aminocaproic:

    O H2N-OH

    OH2

    N-OHH

    2SO

    4

    C

    H2

    C

    H2

    C=OCH

    2NH

    CH

    2

    CH

    2

    H2O/H H

    2N-(CH

    2)5-COOH

    Oxim ca xiclohexanon

    c

    +

    Axit -aminoenantoicc iu ch t etilen v cacbon tetraclorua nh phn ng telome ho to thnh 1,1, 1, 7 - tetraclohepan, sau thu phn v amin ho:

    CH2=CH

    2

    CCl4 ClCH

    2-(CH

    2)5-CCl

    3

    H2O/H

    2SO

    4

    ClCH2-(CH

    2)5-COOH

    NH3 NH

    2CH

    2-(CH

    2)5-COOH

    3

    Bi: PEPTITI - Trng thi thin nhin:

    Mt s cht peptit c trong c th ngi. V d nh trong m c c cacnozin v anserin (u l ipeptit), gan v no c glutation (tripeptit). Glutation cn c trong mm la m v mt s loi nm. Mt s peptit lhormon trong c th sinh vt nh insulin, oxytoxin...II - Cu trc v danh php: 1. Cu trc

    Peptit thin nhin l hp cht polime ca cc oaxitamin , gm t 2 n khong 50 n voaxitamin kt hp vi nhau nh cc lin kt peptit.

    Lin kt peptit

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    17/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    ... - HN-CH

    R

    CO NH -CH

    R1

    CO - ...

    Nhm peptitTu thuc vo s n v (2, 3, 4, ..., n) aminoaxit trong phn t ngi ta phn chia thnh ipeptit, tripeptit,

    tetrapeptit...polipeptit. Theo quy c mt peptit c phn t khi trn 10000 c gi l polipeptit; nhngpeptit c phn t khi thp hn c gi l oligopeptit.

    Trong phn t peptit, u mch cha n v aminoaxit cn nhm -NH 2 ( +NH3) c gi l u N, cnu mch kia cha n v aminoaxit cn nhm -COOH (hay COO --) c gi l ui C. Theo quy c, umch c nhm -NH2 c vit pha bn tri, cn u c nhm -COOH c vit pha bn phi:

    -CH

    R

    CONHH2N-CH

    R

    CO NH - CH

    R

    COOH

    Aminoaxit u N Aminoaxit u C

    Nhm peptit -CO -NH- c cu trc phng, nguyn t H ca nhm -NH- nm v tr anti i nguyn t Oca nhm cacbonyl. Lin kt peptit C-N mang mt phn c im ca lin kt i C=NDo vy lin kt peptit kh quay t do xung quanh trc C-N, trong khi kh nng quay t do ca cc lin

    kt n gia C vi nhm peptit l rt ln. l nguyn nhn dn n cu trc xon ca mch polipeptit(xem bi protein).

    Tng t aminoxit, phn t peptit cng tn ti dng ion lng cc, peptit l hp cht lng tnh.*Tnh axit v baz

    V d: C mt hn hp protit gm pepsin (pHI = 1,1), hemoglobin (pHI = 6,8) v prolamin (pHI = 12,0).Khi tin hnh in di dung dch protit nu trn pH = 7,0 thi c ba vt cht (xem hnh)

    Xut ph t

    Cc (+) Cc (-)

    A B C

    Cho bit mi vt cht c trng cho protit no ? Gii thch.

    Bi gii :Vt A l pepsin, vt B l hemoglobin v vt C l prolamin.Gii thch : Pepsin l protit c tnh axit mnh (pH I = 1,1) nn tn ti dng anion khi pH =7, di tcdng ca in trng s chuyn v cc dng (anot). Hemoglobin (pH I = 6,8) hu nh tn ti lng ccvi in tch bng khng khi pH = 7, do gn nh khng chuyn dch. Prolamin l protit c tnh bazmnh (pHI = 12,0) nn tn ti dng cation khi pH =7, di tc dng ca in trng s chuyn v ccm (catot).

    2. Danh phpTn ca cc peptit c gi theo quy tc sau:- Ghp tn cc aminoaxit to nn phnt peptit theo trt t sp xp ca chng trong mch.- Nhng aminoaxit c nhm cacboxyl tham gia to lin kt peptit c gi tn bng cch i ui in thnh

    ui yl (xem bi 17.1), aminoaxit ng cui mch cn nhm cacboxyl (ui C) c gi nguyn tn. V d:H2N CH2 CO NH CH(CH3) COOH Glyxylalanin (Gly Ala)

    H2N CH(CH3) CO NH CH2 COOH Alanyl glyxin (Ala Gly)

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    18/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinH2N CH2 CO NH CH CO NH CH2 COOH Glyxyl phenylalanylglyxin

    C6H5 CH2 (Gly-Phe-Gly)III- Tnh cht: 1. Tnh cht vt l:

    Nhng peptit c phn t khi thp l nhng cht kt tinh tan tt trong nc. Cc peptit c phn t khi lnl nhng cht v nh hnh, to thnh dung dch keo vi nc. 2. Tnh cht ho hc: a, Phn ng thu phn:

    Cc peptit b thu phn hon ton trong dung dch axit nng hoc dung dch kim nng cho sn phm cuicng l hn hp cc aminoaxit. Thng thu phn bng dung dch HCl 2N 110 0C trong khong 24 - 72 gi.V d: H+, t0

    H2N-CH

    R

    CO NH -CH CO -

    R'

    HN-CH

    R"

    CO - ... nH2O

    H2N-CH

    R

    COOH H2N-CH

    R'

    COOH H2N-CH

    R"

    COOH

    +

    + + + ....

    Cc peptit c th c thu phn khng hon ton nhng on peptit ngn hn nh cc enzim c hiu:- Aminoaxit N -u mch c tch ra khi mch nhenzim aminopeptiaza. V d:aminopeptiaza

    H2N-CH

    R

    CO NH -CH CO -

    R'

    HN-CH

    R"

    CO - ... nH2O

    H2N-CH

    R

    COOH H2N-CH

    R'

    CO HN-CH

    R"

    COOH

    +

    + + ....

    - Aminoaxit C-u mch c tch ra khi mch nhenzim cacboxipeptiaza.cacboxipeptiaza

    ... - HN-CH

    R

    CO NH-CH CO -

    R'

    HN-CH

    R"

    COOH nH2O

    ... - HN-CH

    R

    CO HN-CH

    R'

    COOH H2N-CH

    R"

    COOH

    +

    + + ....

    - phn cch mt s lin kt peptit xc nh trong phn t peptit (hoc protein) c th dng cc enzimproteaza nh tripsin, chimotri-psin, pepsin... . Trpin xc tc cho s phn ct lin kt peptit sau gc lysin

    hoc arginin. Chimotripsin xc tc cho s phn ct lien kt peptit sau cc gc phenylalanin, tryptophan,tyrosin, leuxin, axit aspactic hoc axit glu tamic. V d:

    NHCHCO-......-NHCHCO

    R

    ...-NHCHCOO

    R

    -H

    3NCHCO-...

    1

    enzim

    R1

    ++

    Enzim Aminoaxit u N

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    19/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinTripsin Lys, ArgChi motripsin Phe, Trp, Tyr Pepsin Phe, Trp, Tyr, Leu, Asp, Glu

    b, Phn ng vi 2,4 - initroflobenzen: Tng t aminoaxit, nhm -NH2 ca n v aminoaxit N-u mch phn ng c vi 2,4-

    initroflobenzencho dn xut 2,4-initro-phenyl (DNP) mu vng :

    O2N F

    NO2

    H2NCH-CONH-CH-CO- O2N

    NO2

    NHCHCONH-CHCO-

    R R R R

    +HF+

    Phn ng ny c dng xc nh trt t sp xp cc n v aminoixit trong phn t peptit (Phngphp Sanger). c, Phn ng mu biure

    Phn ng mu biure c trng cho lin kt peptit, tt c c peptit c t hai lin kt peptit tr ln u phnng vi dung dch CuSO4 long trong mi trng kim cho dung dch hp cht phc c mu tm hoc tm .

    Phn ng biure c dng phntch nh tnh (nhn bit) v phn tch nh lng peptit v prrotein.IV - Tng hp peptit:

    Khc vi nhiu loi hp cht hu c khc, cc phn ng tng hp (iu ch) peptit rt phc tp. Khng thtng hp c peptit mong mun nh phn ng trng ngng cc phn t aminoaxit khc nhau, v s to rahn hp cc peptit. V d trng hp n gin nht l ngng t hai phn t aminoaxit khc nhau s to ra 4ipeptit:

    Glixin + Alanin-H

    2O

    Gly-Gly

    Ala-Ala

    Gly-Ala

    Ala-Gly

    Do vy tng hp mt peptit c trt t xc nh cc n v aminoaxit trong phn t cn phi bo vnhm amino hay nhm cacboxyl no khi khng cn chngs tham gia phn ng to ra lin kt peptit. Nhmbo v cn tho mn mt s tiu chun sau:

    - D gn vo phn t aminoaxit.- Bo v c nhm chc trong iu kin hnh thnh cc lin kt peptit.- D loi ra m khng nh hng n s tn ti ca cc lin kt peptit.

    1. Bo v nhm amino:Nhm amino thng c bo v bi nhm benzyloxicacbonyl (C6H5 - CH2O - C -, cn gi l

    Ocacbobenzonxi v c k hiu l Cbz)bng cch cho aminoaxit phn ng vi benzyl clofomiat (C6H5-CH2-O-CO-Cl, cacbonbenzoxi clorua) trong dung dch. V d:

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    20/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    C6H

    5CH

    2OCOCl H

    3NCH

    2COO

    -C

    6H

    5CH

    2OCONHCH

    2COO

    H3O

    C6H

    5CH

    2OCONHCH

    2COOH

    +

    + - dd NaOH

    5oC 30 ht

    -

    +

    Benzyloxicacbonylglyxyl

    Sau khi tng hp c peptit nhm bo v s c loi ra khi phn t peptit nh phn ng hiro phn:

    NHCHCO-...C6H5CH2-OCONHCHCO

    R

    H2/Pd

    C6H

    5CH

    3 NHCHCO-...HOCONHCHCO

    R

    CO2 NHCHCO-...H2NCHCO

    R

    R1

    +R1

    +

    R1

    2. Bo v nhm cacboxyl: Nhm cacbonxyl thng c bo v bng cch chuyn thnh metyl hay etyl hoc benzyl este. Nhm ested thu phn hn nhm peptit nn c loi ra khi phn t peptit bng cch thu phn bi dung dch kim:

    C6H5CH3 NHCHCO-...HOCONHCHCOR

    CO2 NHCHCO-...H2NCHCOR

    ...- C-NHCH(R)-COOCH3

    O

    OH/H2O H3O+

    ...- C-NHCH(R1)-COOH

    O

    CH3OH

    +R1

    +R1-

    +

    Ringnhm benzyloxi (C6H5CH2O-) cn c loi nh phn ng hiro phn:

    ...- C-NHCH-CO(R)OCH2C

    6H

    5

    O

    H2/Pd

    ...- C-NH(R)CH-COOH

    O

    C6H

    5CH

    3+

    3. Ngng t cc aminoaxit c bo v

    Thc hin phn ng ngng t cc aminoaxit c nhm chc c bo v s thu c peptit mong mun.V d tng hp i peptitthreonylalanin:

    C6H

    5CH

    2OCONHCH-COOH H2NCHCOOCH2C6H5

    DDC

    -H2O

    CH3CHOH CH

    3

    C6H

    5OCONHCH-CO

    CH3CHOH

    HNCHCOOCH2C

    6H

    5

    CH3

    -NH2

    DDC

    -H2O

    -CH2C

    6H

    5H

    2/Pd/C

    CH3COOH

    H3NCH-CO

    CH3CHOH

    HNCHCOO

    CH3

    C6H5CH3 CO2

    +

    Alanin bo v-COOH

    Cbz-Thr-Ala-

    +_

    2+ +

    Threonin bo v

    V XC NH CU TRC

    xc nh cu trc ca peptit thng thc hin cc bc c bn sau: 1. Xc nh thnh phn cc aminoaxit trong phn t peptit:

    Thu phn hon ton peptit thnh hn hp cc aminoaxit (thng thu phn bng dung dch HCl 6N 1100C trong khong 24-72 gi). Sau khi lm sch dung dch thu phn, tch ring tng aminoaxit nh phng

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    21/37

    Ph

    C=SNH

    CHR

    C=O

    NH

    CHR'

    C=O

    NHCHR''

    C=O

    Ph

    N=C=S

    NH2

    CHR

    C=O

    NH

    CHR'

    C=O

    NHCHR''

    C=O

    phenyl iso thioxyanat

    +

    CHR'

    C=O

    NH

    CHR''

    C=O

    N

    O=C

    CH

    C=S

    NHR

    Ph

    NH2

    phenyl thiohydantoin+

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hinphp sc k. nhn bit tng aminoaxit cn tin hnh sc k thm mt dung dch chun cha hn hp ccaminoaxit bit v c nng xc nh. So snh cc sc k ca dung dch chun s bit c thnh phnv t l tng aminoaxit trong phn t peptit.

    2. Xc nh trnh t sp xp cc n v aminoaxit trong phn t peptit: 2.1. Xc nh aminoaxit u N

    - Phng php Sanger Cho peptit phn ng vi 2,4-initro-flobenzen thu c dn xut 2,4-initrophenyl ca peptit. Thu phndn xut ny trong mi trng axit thu c hn hp cc aminoaxit v 2,4-initrophenyl ca aminoaxit uN, dn xut DNP ca aminoaxit c th nhn bit c bng cc phng php sc k, t suy ra n vaminoaxit u N:

    O2N F

    NO2

    O2N

    NO2

    NHCHCONH-CHCO-

    O2N NHCHCOOH

    NO2

    H3N CH-COO

    H2NCH-CONH-CH-CO-

    R R

    R R

    +

    R R

    +

    2,4-dinitroflobenzen

    HCl, to+

    -

    N-(2,4-initrophenyl) aminoaxit- Phng php Edman

    Cho peptit tc dng vi phenylosothioxionat C6H5N=C=S, nhm NH2 ca n v aminoaxit u N phnng to ra dn xut penylisothicacbamonyl peptit (dn xut phenyl thioure ca peptit), sau cho dn xutthu c tc dng vi HCl trong mitrometan s xy ra s phn ct lin kt peptit gc aminoaxit u N, tothnh peptit ngn hn v phenylthiohiantoin:

    HClH2O

    peptit phenylthiocacbamoylpeptit peptit ngn hn

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    22/37

    N

    CH

    CH2

    CH2SCH

    3

    H

    N

    H

    CCH

    RO

    O

    C

    N

    H

    CH2

    CH2

    O

    CO

    CHCH

    R

    CONH2

    CH3SCN

    + +

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinSn phm phenylthiohiantoin c nhn bit nh phng php sc k, trn c s so snh vi cht chun

    bit c th suy ra aminoaxit u N, peptit ngn hn c tinh ch v li tip tc thc hin phng phpEdman nhn ra n v aminoaxit u N ca n... 2.2. Xc nh aminoaxit u C

    Thu phn peptit nh enzim cacboxipeptiaza

    -NH-CHR3-CO-NH-CHR2-CO-CHR1-COO- tidzcacboxypep -NH-CHR3-CO-NH-CHR2-COO-

    +-NH3+CHR1-COO-Aminoaxit xut hin u tin trong dung dch chnh l aminoaxit u C. Hn ch ca phng php ny l

    enzim cacboxipeptidata khng tch c cc aminoaxit ui C l prolin hoc hiroxiprolin ra khi mchpeptit. 2.3. Thu phn tng phn mch peptit

    Thu phn peptit nh cc enzim proteaza (tripsin, chimotripsin, pepsin...) thu c hn hp cc peptit cmch ngn hn; cc peptit ny c tch ring nh phng php sc k, tinh ch sch r xc nh trnh t spxp cc n v aminoaxit trong phn t ca chng theo cc phng php nu trn.

    phn ct peptit thnh cc peptit c mch ngn hn cn dng cc tc nhn xian bromua BrCN. Tc nhnny ch phn ct mch peptit sau gc methiomin:

    BrCN

    homoserin lactoni vi mt mch peptit, nu dng cc xc tc phn ct mch khc nhau s thu c nhng phn on khcnhau. Chng hn phn ct on mch sau:

    Phn ct bng trypsin

    Ala Leu Gly Met Lys Trp Phe Arg Ala Ala Ser Met Ala Phe Lys

    Phn ct bng BrCN

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    23/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    MT S BI TP V HP CHT CA NIT

    Cu 1:( thi HSG quc gia nm 2000-2001) Xut pht t Brombenzen cha 14C v tr 1 v cc ha cht v c cn thit khng cha 14C, hy iu chcc hp cht thm cha 14C v tr 3:

    a) anilin b) Iotbenzen c) Axit benzoicCu 2: So snh tnh baz ca cc hp cht sau y: R3N, R2NH, RNH2Gii thch v sao c s sp xp ?

    Cu 3: (Chn i HSG Tnh 2006- 2007)Mt pentapeptit (A) khi thu phn hon ton cho 2 mol Gly, 1 mol Ala, 1 mol Val v 1mol Phe. Trong

    s thu phn tng phn (A) thy c Ala-Gly, Gly-Ala. A tc dng vi HNO2 khng thy gii phng N2. Xcnh cng thc cu to ca A.Cu 4: Mui C6H5N2

    +Cl- (phenyliazoni clorua) c sinh ra khi cho C6H5-NH2 (anilin) tcdng vi NaNO2 trong dung dch HCl nhit thp (0-5

    oC). iu ch c 14,05 gam C6H5N2+Cl-

    (vi hiu sut 100%), lng C6H5-NH2 v NaNO2 cn dng va lA. 0,1 mol v 0,4 mol. B.0,1 mol v 0,2 mol. C.0,1 mol v 0,1 mol. D.0,1 mol v 0,3 mol.

    Cu 5: Cho 8,9 gam mt hp cht hu c X c cng thc phn t C3H7O2N phn ng vi 100 ml dungdch NaOH 1,5M. Sau khi phn ng xy ra hon ton, c cn dung dch thu c 11,7 gam cht rn. Cngthc cu to thu gn ca X l

    A. HCOOH3NCH=CH2. B. H2NCH2CH2COOH.C. CH2=CHCOONH4. D. H2NCH2COOCH3.

    ( thi H 2008)Cu 6: C cc dung dch ring bit sau y:

    C6HH5NH3Cl(phenylamoniclorua, H2N-CH2-CH2-CH(NH2)-COOH, ClH3N-CH2-COOH,HOOC-CH2-CH2-CH(NH2)-COOH, H2N-CH2-COONa.

    S lng cc dung dch c pH

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    24/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin3. (CD3)2CHCHCOO- 4. HOO14CCH2CHCOO-

    Hy vit s iu ch cc cht trn

    Cu 10: ( thi HSG quc gia - 1997)Khi thy phn hon ton 1 mol polipeptit X thu c 2 mol CH3CH(NH2)COOH (Alanin hay vit tt

    l Ala), 1 mol HOOC(CH2)2CH(NH2)COOH (Axit glutamic hay Glu), 1 mol H2N(CH2)4CH(NH2)COOH

    (Lysin hay Lys) v 1 mol (Histidin hay His)

    Nu cho X phn ng vi 2,4-dinitroflobenzen (k hiu ArF) ri mi thy phn th thu c Ala, Glu, Lys vhp cht :

    Mt khc nu thy phn X nh enzim cacboxipeptidaza th thu c Lys v mt tetrapeptit. Ngoi ra khithy phn khng hon ton X cho ta cc dipeptit Ala-Glu, Ala-Ala v His-Ala.

    1.Xc nh cng thc cu to v tn ca polipeptit X.2.Sp xp cc amino axit trn theo trt t tng dn pHI, bit cc gi tr pHI l 3,22; 6,00; 7,59 v 9,74.

    3.Vit cng thc cu to dng ch yu ca mi aminoaxit trn cc pH bng 1 v 13.4.Di tc dng ca enzim thch hp aminoaxit c th b decacboxyl ha (tch nhm cacboxyl). Vitcng thc cu to cc sn phm decacboxyl ha Ala v His. So snh tnh baz ca cc nguyn t N trongphn t gia hai sn phm . Gii thch.

    Cu 11: ( thi HSG quc gia - 2000)t chy 0,2 mol hp cht A thuc loi tp chc thu c 26,2 gam kh CO2; 12,6 gam hi H2O v 2,24 lt

    kh N2 (ktc). Nu t chy 1 mol A cn 3,75 mol O2.1.Xc nh cng thc phn t ca A .2.Xc nh cng thc cu to v tn A. Bit rng A c tnh cht lng tnh, phn ng vi axit nitr

    gii phng nit; vi ancol etylic c axit lm xc tc to thnh hp cht c cng thc C 5H11O2N. Khi un nngA chuyn thnh hp cht vng c cngthcC6H10N2O2 . Hy vit y cc phng trnh phn ng xy ra

    v ghi iu kin (nu c). A c ng phn loi g?Cu 12: ( thi HSG quc gia - 2001)

    1.C mt hn hp protit gm pepsin (pHI = 1,1), hemoglobin (pHI = 6,8) v prolamin (pHI = 12,0).Khi tin hnh in di dung dch protit nu trn pH = 7,0 thi c ba vt cht (xem hnh)

    Xu t ph t

    Cc (+) Cc (-)

    A B C

    Cho bit mi vt cht c trng cho protit no ? Gii thch.

    2.Khi thy phn hon ton 1 mol tripeptit X thu c 2 mol axit glutamic(HOOC(CH2)2CH(NH2)COOH), 1 mol alanin (CH3CH(NH2)COOH) v 1 mol NH3. X khng phn ng vi2,4-dinitroflobenzen v X ch c mt nhm cacboxyl t do. Thy phn X nh enzim cacboxipeptidaza thuc alanin v mt dipeptit Y. Vit cng thc cu to ca X, Y v gi tn chng.

    Cu 13: ( thi HSG quc gia - 2002)Thu phn mt protein (protit) thu c mt s aminoaxit c cng thc v pKa nh sau:

    Ala : CH3CH(NH2)COOH (2,34; 9,69; Ser : HOCH2CH(NH2)COOH (2,21; 9,15)Asp : HOOCCH2CH(NH2)COOH (1,88; 3,65;9,60)

    N

    NH

    CH2 CH COO

    NH-Ar

    NNH

    CH2 CH COOHNH2

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    25/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinOrn : H2N[CH2]3CH(NH2)COOH (2,10; 8,90; 10,50)Arg : H2NC(=NH)NH[CH2]3CH(NH2)COOH (2,17; 9,04; 12,48)

    ProNH

    COOH

    (1,99; 10,60)1.Vit tn IUPAC v cng thc Fisher pH I ca Arg, Asp, Orn. Trn mi cng thc hy ghi (trong

    ngoc) gi tr pKa bn cnh nhm chc thch hp. Bit nhm -NHC(=NH)NH2 c tn l guanidino.2.Ala v Asp c trong thnh phn cu to ca aspactam (mt cht c ngt cao hn saccaroz ti

    160 ln). Thu phn hon ton aspactam thu c Ala, Asp v CH 3OH. Cho aspactam tc dng vi 2,4-dinitroflobenzen ri thu phn th c dn xut 2,4-dinitrophenyl ca Asp v mt sn phm c cng thcC4H9NO2. Vit cng thc Fisher v tn y ca aspactam, bit rng nhm -COOH ca Asp khng cn tdo.

    3.Arg, Pro v Ser c trong thnh phn cu to ca nonapeptit bradikinin. Thu phn bradikinin sinh raPro-Pro-Gly ; Ser-Pro-Phe ; Gly-Phe-Ser ; Pro-Phe-Arg ; Arg-Pro-Pro ; Pro-Gly-Phe ; Phe-Ser-Pro. (a) Dngk hiu 3 ch ci (Arg, Pro, Gly,...), cho bit trnh t cc aminoaxit trong phn t bradikinin. (b) Vit cngthc Fisher v cho bit nonapeptit ny c gi tr pHI trong khong no ? ( 6; > 6).Cu 14: ( thi HSG quc gia - 2003)

    1.Hp cht A (C5H11O2N) l mt cht lng quang hot. Kh A bng H2 c xc tc Ni s c B(C5H13N) quang hot. Cho B tc dng vi axit HNO2 thu c hn hp gm ancol C quang hot v ancol tert-amylic (2- metyl-2-butanol).

    Xc nh cng thc cu to ca A.Dng cng thc cu to, vit phng trnh cc phn ng tothnhB, C v ancol tert-amylic t A.

    2.Hp cht A (C5H9OBr) khi tc dng vi dung dch it trong kim to kt ta mu vng. A tc dngvi dung dch NaOH to ra 2 xeton B v C cng c cng thc phn t C5H8O. B, C u khng lm mt mudung dch kalipemanganat lnh, ch c B to kt ta mu vng vi dung dch it trong kim. Cho B tc dngvi CH3MgBr ri vi H2O th c D (C6H12O). D tc dng vi HBr to ra hai ng phn cu to E v F ccng thc phn t C6H11Br trong ch c E lm mt mu dung dch kalipemanganat lnh.

    Dng cng thc cu to, vit s phn ng t A to thnh B, C, D, E, F. Vit tn A v D theo danhphp IUPAC.Cu 15: ( thi HSG quc gia - 2005)

    L-Prolin hay axit (S)-piroliin-2-cacboxylic c pK1 = 1,99 v pK2 = 10,60. Piroliin (C4H9N) l aminvng no nm cnh.

    1. Vit cng thc Fis v cng thc phi cnh ca L-prolin. Tnh pHI ca hp cht ny.2. Tnh gn ng t l dng proton ho H2A+ v dng trung ho HA ca prolin

    pH = 2,50.3. Tnh gn ng t l dng eproton ho A v dng trung ho HA ca prolin

    pH = 9,70.4. T metylamin v cc ho cht cn thit khc (benzen, etyl acrilat, natri etylat v cc cht v c),

    hy vit s iu ch N-metyl-4-phenylpiperiin.Bi 16: ( thi HSG quc gia, Vit Nam - 2007)1. Thy phn hon ton mt hexapeptit M thu c Ala, Arg, Gly, Ile, Phe v Tyr. Cc peptit E (cha

    Phe, Arg) v G (cha Arg, Ile, Phe) c to thnh trong s cc sn phm thy phn khng hon ton M.Dng 2,4-dinitroflobenzen xc nh c amino axit Ala. Thy phn M nh tripsin thu c tripeptit A (chaAla, Arg, Tyr) v mt cht B.

    a. Xc nh th t lin kt ca cc amino axit trong M.b. Amino axit no c pHI ln nht v amino axit no c pHI nh nht?

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    26/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn HinBit cu to chung ca cc amino axit l H2N-CHR-COOH

    AA: Ala Arg Gly Ile Phe TyrR : CH3 (CH2)3NHC(=NH)NH2 H CH(CH3)C2H5 CH2C6H5 p-HOC6H4CH22. Isoleuxin c iu ch theo dy cc phn ng sau (A, B, C, D l k hiu cc cht cn tm):

    A B C D 3NH IsoleuxinC2H5ONa 2. HCl

    Hy cho bit cng thc ca cc cht A, B, C, D v Isoleuxin.Cu 17: ( chon i tuyn QT 2006)Ala, Val, Leu l ch vit tt tn cc aminoaxit thin nhin, cng thc ln lt l CH 3CH(NH2)COOH,

    (CH3)2CHCH(NH2)COOH, (CH3)2CHCH2CH(NH2)COOH.1. Vit cc phng trnh phn ng tng hp tripeptit Leu-Ala-Val t cc cht:Ala, Val, Leu, photpho pentaclorua, BOC-Cl (tert-butyloxicacbonyl clorua), ancol benzylic, DCC

    (ixiclohexylcacboiimit), axit trifloaxetic, axit axetic, hiro, palai v cacbon.2. C bao nhiu tripeptit c to thnh m mi tripeptit c 3 aminoaxit trn, nu khng s dng

    nhm bo v.3. Biu din cng thc phi cnh ca tripeptit Leu-Ala-Val.4. Ghi gi tr pKa vo nhm tng ng v tnh pH I ca tripeptit ny, bit rng pKa1 = = 3,42; pKa2 =

    7,94.

    CH

    Br

    CH3CH2 CH3 2252 CHOOC)H(C

    KOH.1

    2Br

    0t

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    27/37

    COO

    CHNH2

    CH2

    COO

    COOH

    CHNH3

    (CH2)3

    CH2NH3

    OH

    H

    COO

    CHNH3

    (CH2)3

    CH2NH3

    OH

    H

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    MT S BI TP C LI GII

    V d 1: Di tc dng ca in trng, aminoaxit di chuyn v pha in cc no khipH < pI, (b) pH > pI v pH = pI ? Gii thch.

    Bi gii:

    pH < pI: cation A chim u th, nn di chuyn v pha catot, (b) pH > pI : anion C chim u th nn dichuyn v pha anot v (c) khi pH = pI in tch cn bng nn amino axit khng chuyn dch.V d 2: Vit cn bng in ly ca lysin (mt baz) v tnh im ng in ca n.Xem gi tri pKa trong bng

    Bi gii: COO

    CHNH2

    (CH2)3

    CH2NH3

    OH

    H

    COO

    CHNH2

    (CH2)3

    CH2NH2(+2) (+1) (0) (-1)

    in tch tng cng ca mi dng c ghi trong ngoc n trn, dng c in tch bng khng tn ti giahai dng c pKa tng ng l 8,95 v 10,53. Nh vy pI = (8,95+10,53)/2 = 9,74.

    V d 3: Vit cn bng in ly ca axit aspatic v tnh im ng in ca n.Bi gii:

    COOH

    CHNH3

    CH2

    COOH

    OH

    H

    COO

    CHNH3

    CH2

    COOH

    OH

    H

    COO

    CHNH3

    CH2

    COO

    OH

    H

    (+1) (0) (-1) (-2)Dng c in tch bng khng tn ti gia hai dng c pKa tng ng l 1,88 v 3,65.Nh vy pI = (1,88 + 3,65)/2 = 2,77.

    V d 4: Khi thy phn hon ton 1 mol tripeptit X thu c 2 mol axit glutamic[HOOC(CH2)2CH(NH2)COOH], 1 mol alanin [CH3CH(NH2)COOH] v 1 mol NH3. Cht X khng phn ngvi 2,4-dinitroflobenzen v X ch c mt nhm cacboxyl t do. Thy phn X nh enzim cacboxipeptidaza thu

    c alanin v mt dipeptit Y.Vit cng thc cu to ca X, Y v gi tn chng.Bi gii:

    Xc nh cu to X v Y :-Thy phn X nh enzim cacboxipeptidaza thu c alanin v mt dipeptit Y aminoaxit C-u mch lAla v nh vy tripeptit X c cu to theo trt t : Glu-Glu-Ala.-X khng phn ng vi 2,4-dinitroflobenzen v X ch c mt nhm cacboxyl t do nhm -NH2 caaminoaxit N-u mch to lactam vi nhm cacboxyl ca Glu th nht.

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    28/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin-Khi thy phn hon ton 1 mol tripeptit X thu c 1 mol NH 3 nhm cacboxyl ca Glu th hai tn ti dng amit -CONH2.

    Vy X v Y l :

    O C

    CH2

    NH CH

    CH2

    CO NH CH CO

    (CH2)2CONH2

    NH CH

    CH3

    COOH

    X :

    Glutamolactamylglutaminylalanin

    Y :

    Glutamolactamylglutamin

    O C

    CH2

    NH CH

    CH2

    CO NH CH COOH

    (CH2)2CONH2

    V d 5: Xc nh cng thc cu to v tn ca A(C 3H7O2N). Bit rng A c tnh cht lng tnh, phn ngvi axit nitr gii phng nit; vi ancol etylic c axit lm xc tc to thnh hp cht c cng thc C 5H11O2N.Khi un nng A chuyn thnh hp cht vng c cng thc C6H10N2O2. Hy vit y cc phng trnh phn

    ng xy ra v ghi iu kin (nu c). A c ng phn loi g ?Bi gii:

    a) Cng thc cu to ca A :A phn ng vi axit nitr gii phng nit A cha nhm -NH2A phn ng vi ancol etylic to C5H11O2N A cha nhm -COOHun nng A to hp cht vng C6H10N2O2 A l -aminoaxitCng thc cu to ca A : CH3CH(NH2)COOH (alanin)

    b) Phng trnh phn ng :

    2222273 N2

    1OH

    2

    7CO3O

    4

    15NOHC +++

    CH3 CH

    NH2

    COOH + HONO CH3 CH

    OH

    COOH + N2 + H2O

    CH3 CH

    NH2

    COOH + C2H5OH CH3 CH

    NH3Cl

    COOC2H5 + H2OHCl

    CH3 CH

    NH3Cl

    COOH + NH3 CH3 CH

    NH2

    COOC2H5 + NH4Cl

    CH3 CHNH2

    COOH + H2O

    to2

    HN

    NHCH3

    O

    CH3O

    (c) A c ng phn quang hc do phn t c nguyn t cacbon bt i :

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    29/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    H C

    CH3

    NH2

    COOH

    H2N C

    CH3

    H

    COOH

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    30/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    V d 6: Xut pht t brombenzen cha 14 C v tr 1 v cc ho cht v c cn thit khng cha 14 C, hyiu ch cc hp cht thm cha 14 C v tr 3 :

    a) Anilin ; b) Iotbenzen ; c) Axit benzoic.Bi gii:

    a,

    C14

    Br

    Mgete khan

    C14

    MgBr

    C14

    MgBr

    CO2

    COOMgBr

    COOMgBr

    H3O

    COOH

    C14

    COOH

    HNO3

    H2SO

    4

    C14

    COOH

    NO2

    HOH

    + (1)

    + (2)

    ++ (3)

    + +(4)

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    31/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    C14

    COOH

    NO2

    Na2CO

    3

    C14

    NO2

    COONa

    HOH CO2

    C14

    NO2

    COONa

    CaOC14

    NO2

    Na2CO

    3

    C14

    NO2

    C14

    NH3Cl

    FeCl3

    HOH

    C14

    NH3Cl

    NaOH

    C14

    NH2

    NaCl HOH

    + + +(5)

    + NaOH rn + (6)

    22

    + 3 Fe + 7 HCl + 3 + 2 (7)

    + + + (8)

    b,

    C14

    NH2

    NaNO2

    C14

    N N

    C14

    I

    N2 KCl

    -

    C14

    N N

    -

    + + 2 HCl+

    + NaCl +2HOH

    + KI + +

    (9)

    (10)

    Cl

    + Cl

    c,

    C14

    N N

    C14

    C N

    N2

    CuCl

    H+ C

    14

    COOH

    NH4

    C

    14

    C N

    + + CuCN-+

    + 2HOH + ++

    2

    Cl

    (11)

    (12)

    V d 7:( thi HSG quc gia 1997)

    Thu phn hon ton 1mol polipeptit X cho ta:2mol CH3 - CH(NH2) - COOH (Alanin hay vit tt l Ala).

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    32/37

    H2N - CH - C - NH - CH - C - NH - CH - C - NH - CH - C - NH - CH - COOH

    CH3 CH3O O O ON

    N

    CH2

    H

    (CH2)2

    COOH

    (CH2)2

    NH2

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin1mol (HOOC - CH2 - CH2 - CH(NH2) - COOH (axit gluconic hay Glu).1mol H2N-(CH2)4-CH(NH2)-COOH (Lizin hay Lis)1mol (Histidin hay His)

    Nu cho X tc dng vi 2,4 (NO2)2 C6H3F (k hiu ArF) ri mi thy phn th tm c Ala, Glu,Lys v hp cht

    Mt khc nu thu phn X nh enzim cacboxipetidaza th thu c Lys v mt tetrapeptit. Ngoi ra khi thuphn khng hon ton X cho ta cc ipeptit Ala - Glu, Ala-Ala v His- Ala.

    1. Xc nh cng thc cu to v tn ca poliptit X.2. Sp xp cc aminoaxit trn theo th t tng dn pH I(pHI c gi l im ng in, ti pH d

    aminoaxit tn ti dng ion tng cc trung ho v in tch v khng di chuyn v mt din cc no c).Bit gi tr pHI l 3,22 ; 6,0; 7,59; 9,74.

    3. Vit cng thc cu to dng ch yu ca mi aminoaxit trn cc pH bng 1v 13.4. Di tc dng ca enzim thch hp aminoaxit c th b decacboxyl ho (tch nhm cacboxyl). Vit

    cng thc cu to ca cc sn phm ecacboxyl ho Ala v His. So snh tnh baz ca cc nguyn t nittrong phn t gia hai sn phm . Gii thch.

    Bi gii:1. T s mol v cng thc cu to ca cc aminoaxit suy ra X l mt pentapeptit.

    T kt ta thu phn sn phm phn ng gia X v ArF suy ra u N (u cha nhm -NH2 t do) caX l His.

    T sn phm thu phn X nh enzim cacboxipeptitdaza suy ra u C (u cha nhm -COOH t do)ca X l Lys.

    Khi thu phn khng hon ton X cho cc ipeptit His-Ala, Ala-Ala, Ala-Glu.

    Trt t sp xp cc aminoaxit trong mch: His - Ala - Ala - Glu Lys.

    Cng thc cu to ca X:

    NH

    N CH2 CH

    NH2

    COOH

    NH

    N CH2 CH COOH

    NH Ar

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    33/37

    CH3 - CH - COOH

    +NH3

    CH3 - CH - COO-

    NH2

    HOOC - (CH2)

    2- CH - COOH

    +NH3

    -OOC - (CH2)

    2- CH - COO-

    NH2

    N

    N

    CH2-CH-COOH

    H

    H

    +NH3

    +

    N

    N

    CH2-CH-COO-

    H

    NH2

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    (Th sinh c th vit cng thc trong nhm - CO NH - gia Glu v Lys c to ra bi nhm COOH v tr ca Glu vi nhm NH2 v tr ca Lys.

    1. Th t tng dn pHI:

    Glu < Ala < His < Lys

    pHI 3.22 6.00 7.59 9.74

    Gii thch: tnh axit ca aminoaxit cng ln th gi tr pHI cng nh, tnh baz cng ln th pHI cng ln.

    - Glu c pHI nh nht (3.22) v s nhm COOH nhiu hn s nhm NH2. Mun tn ti dng HOOC- (CH2)2 CH - COO phi thm H+ (a v pH thp) nhm -COOH th hai khng phn li.

    NH2

    - Lys c pHI ln nht (9.74) v s nhm -NH2 nhiu hn s nhm -COOH.

    - Ala c pHI = 6.00 v c mt nhm -COOH v mt nhm -NH2.

    - His c pHI trung gian gia Ala v Lys, v tuy c s nhm -COOH v - NH2 bng nhau nhng d vngcha N cng l trung tm baz (tuy yu hn -NH2).

    3. pH = 1 pH = 13

    Ala :

    Glu :

    His :

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    34/37

    H3N - (CH2)4 - CH - COOH

    +NH3

    +

    H2N - (CH

    2)

    4- CH - COO-

    NH2

    CH3

    - CH - COOH

    NH2

    enzim

    -CO2

    N

    N

    CH2-CH-COOH

    H

    NH2

    enzim

    -CO2

    N

    N

    CH2-CH

    2-NH

    2

    H

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    Lys:

    4.

    CH3 CH2 NH2

    (c)

    (d)

    - Tnh baz gim dn: N(a) > N(b) > N(c) > N(d).Gii thch: Tnh baz nguyn t N tng khi mt electron trn n tng. Mt electron N (a) >

    N(b) v N(a) lin kt vi gc C2H5 y e, trong khi N (b) nh hng bi gc d vng ht e. Mt e N(c) CSP2 > CSP3ion lng cc

    2.

    +

    +

  • 7/22/2019 Chuyen de Boi Duong Hoc Sinh Gioi Hoa 12

    36/37

    Bin son v hng dn: PGS.TS Trn Hin

    NH2O2N

    CH2-NH

    2CH

    2-NH

    2 -CH3NH<