7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
1/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
2/153
D N Y A K L A S K L E R D Z S : 1 32
P A R S S I K I N T I S I
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
3/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
4/153
C H A R L E S B A U D E L A I R E
P A R S S I K I N T I S I
(Spleen de Paris)
Fransrzcadan eviren:
Erdoan Alkan
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
5/153
Hmanizma ruhunu anlama ve duymada ilk aama, insan varlnn en somut anlatm olan sanat yaptlarnn benimsenmesidir. Sanat dallan iinde edebiyat, bu anlatmn dnce eleri en zengin olandr. Bunun iindir ki bir ulusun,dier uluslarn edebiyatlarn kendi dilinde, daha dorusukendi dncesinde yinelemesi; zek ve anlama gcn o
yaptlar orannda artrmas, canlandrmas ve yeniden yaratmas demektir, ite eviri etkinliini, biz, bu bakmdan nemli ve uygarlk davamz iin etkili saymaktayz. Zeksnn her
yzn bu trl yaptlarn her trlsne dndrebilmi uluslarda dncenin en silinmez arac olan yaz ve onun mimarisi demek olan edebiyatn, btn kitlenin ruhuna kadar ile
yen ve sinen bir etkisi vardr. Bu etkinin birey ve toplum zerinde ayn olmas, zamanda ve meknda btn snrlar delip
aacak bir salamlk ve yaygnl gsterir. Hangi ulusun kitapl bu ynde zenginse o ulus, uygarlk dnyasnda daha
yksek bir dnce dzeyinde demektir. Bu bakmdan eviri etkinliini sistemli ve dikkatli bir biimde ynetmek, onungenilemesine, ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi
ve emeklerini esirgemeyen Trk aydnlarna kran duyuyorum. Onfann abalaryla be yl iinde, hi deilse, devlet
eliyle yz ciltlik, zel giriimlerin abas ve yine devletin yardmyla, onun drt be kat byk olmak zere zengin bir e
viri kitaplmz olacaktr. zellikle Trk dilinin bu emeklerdenelde edecei byk yaran dnp de imdiden eviri etkinliine yakn ilgi vesevgi duymamak, hibir Trk okurunun elinde deildir. 23 Haziran 1941.
Milli Eitim BakanHasan li Ycel
5
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
6/153
S U N U
Cumhuriyet ' le ba layan Trk Aydnlanma
Devrimi'nde, dnya klasiklerinin Hasan li Y
cel nclnde dilimize evrilmesinin, kuku
suz nemli pay vardr.
Cumhuriyet gazetes i olarak, Cumhuriyet i
mizin 75. ylnda, bu etkinlii yineleyerek, Trk
okuruna bir "Aydnlanma Kitapl" kazandr
mak istedik.
Bu erevede, 1940' l y l lardan balayarak
Milli Eitim Ba ka nl ' nc a ya y nl an an d n y a
klasiklerini okurlarmza sunmaya baladk.
Byk ilgi gren bu etkinlii Milli Eitim
Bakanl 'nca yaynlanmam -ancak Aydn
lanma Devrimi yarda kalmasayd yaynlanaca
na kesinlikle inandmz- dnya klasiklerini
de katarak srdryoruz .
C u mhu r i y e t
7
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
7/153
GR
Ktlk iekleri modern iire giden yolu aar. Bir
dier ad da Dzyazlm Kk iirlerolan Paris Sknt
s ise modernliin iirini balatr. Ktlk iekleriile Pa
ris Sknts arasndaki fark Delacroix'y Manet'den, Mer-
yon'den ve Constantin Guysden ayran fark gibidir.
Baudelaire'in bize Victor Hugo'nun szn ettii o
"yeni rpertf'yi tayan dizeleri te yandan iirin yz
yllk yanksn da birlikte getirirler. Bu dizeler bir iir ge
leneinden kp gelirler.
Paris Sknts'naa durum deiiktir. George Blin'inde alfam izdii gibi "kesin bir balang"a damgalarn vu
rurlar.
Her ne kadar, kitabn bana koyduu, Arene Hous-
saye'e yazd yazda Aloysius Bertrand'n nclnden
sz etse de dzyazlm iir alanm ilk aan Baudelaire dir.
Modern iir her zaman gemile balant kurarak ta
nmlanr; gelecee gemiten kalkarak ynelir.Baudelaire Ktlk iekleri ile Paris Sknts'ma
bakk olmasn ister ve bunu sk sk yineler. Farkllkla
r vurgularken benzerliklerin de alfan izer. 9 Mart 1865
tarihli mektubunda annesine unlar yazyordu: "Ktlk
9
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
8/153
iekleri'nden daha zgn, en azndan daha kararl bir ya
pt retmeyi baaracam ve bu yaptta rknle maskara
l, sevgiyle kini birletireceim." Jules Troubat'ya erte
si yln 16 Martnda yazd mektuptaysa u szlere rasla-nr. "Sknt'mm olduka honutum. Aslmda bu da bir
Ktlk iekleri, ama ok daha zgr, ok daha ayrnt
l ve alayc." Her iki kitabn, Ktlk iekleriile Paris S
knts'mu esini ve temalar her ne kadar rtse de yapt
lar farkl ynlerde, dahas zt ynlerde geliirler. Belki de
Baudelaire kulana bir eyler fsldad iin Gustave Bo-
urdin bu gerein ayrmna iyi varmtr. Dizelerden olu
an Ktlk ieklerive dzyazlardan oluan Paris Skn
tsn hayli ekitirdikten sonra 7 Mart 1864 tarihli Le Fi-
garo'da u notu der:
Paris Sknts Bay Charles Baudelaire 'in hazrlamak
ta olduu kitabn addr. Ktlk iekleri ile bakk, de
erli bir yapt ortaya koymak istiyor. Ritimli ve uyakl yapttan doal olarak dlanm bulunanya da ritimli ve uyak
l yaptta anlatlmas g olan ne varsa, btn maddi ay
rntlar ve tek szckle, incelikten uzak yaamn btn
nemsiz ayrntlar lkselliin ve bayaln ayrlmaz bir
alamda kaynat dzyazlm yaptta yerini bulur. Za
ten Paris Sknts 'ndaki ruh Ktlk iekleri 'ndeki o bu
lank ve hasta ruhtur. Gerek dzyazl yaptta, gerek dizelerde rasladmz sokan, mevcut durumun ve Paris g
nn getirdii hep ayn eyler, bilincin hep ayn srama
lar, i kntleri, felsefe, d ve hatta nemsiz ayrntlar
dr, nktelerdir. Sz konusu olan yalnzca skntl aylan
ruh hallerine uygulanabilen bir dzyaz bulmaktr. Baude
laire 'in bunu yapp yapamadna okuyucu karar verecek.
10
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
9/153
Bazlar sknt denen soylu ayrcala sadece Lond
ra'nn sahip olduunu, neeli Paris'in ise bu kara ayrl
hi tanmadn sanyor. Yazarn ileri srd gibi bekibir
tr Paris Sknts da vardr; airimiz bu sknty tadan vetadacak olan ok sayda insann bulunduunu onaylyor.
Yaynland tarihlere bakldnda bu iki tip alma
nn birbirini izledii sanlr. Oysa her ikisinin birbirlerine
kout gelitiklerini ya da rmtklerini sylemek kuku
suz daha dorudur.
- Her ne kadar Baudelaire'indzyazlm iirlerden olu
an bir kitap hazrlamay Ktlk ieklerfmt 1857'dekiilk basks srasnda dnd gerekse ve yeni kitaptaki
paralarn byk ounluu Ktlk iekleri''ma. 1861 de
ki ikinci basks srasmda yazlmlar ve Paris Tablolarfma
dorudan uzantsnda yer alyorlarsa da, Baudelaire 'in dz-
yazlm iir alanndaki lk giriimlerinin Le Fanfarlo'ya.
dek uzandn sylemek hi yanl olmaz.
1847'de yaynlanan ama belki 1843-44'lerde yazlm bu ykde, aslmda Baudelaire'den bakas olmayan
Samuel Cramer, Akkuyruklu Kartallar adl iir kitabnn
yazan, Bayan Cosmelly ile yapt bir gezide ocuksu ak
larnn yeil cennetini anmsar:
Samuel Cramer ieklere hayran olmak yerine baz
kt drtlkleri dzyaz haline sokarak yksek sesle sy
lemeye balad.Bu drtlkler Baudelaire'in "Severim o plak d
nemlerin ansn...", "Sevdii kz beyaz eteklikleriylegr
mekten holanrd", Prarond imzasyla yaynlanm olan a-
ma Baudelaire'in olduu ileri srlen, yazarn birok b
lmlerini aktard "Bir Yamur Gn" iirlerindeki drt
lklerdir bunlar.
11
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
10/153
Benzer deitirimler 1851 denemesi olanarap ve Af
yon'da, da bulunur. Baudelaire iki genlik iiri olan arabn
Ruhu ve Eskiciler'in arab'm dzyaz haline getirir.
Gerekte Akamla Gnbatm ve Yalnzlkadlarm ta
yan dzyazlm iirler 1855'te ayn aclardaki iirlerden
soma yaymlanmlardrr. 1857'de Le Present'da yaynla
nan alt Gece iirleri'nden drd Ktlk iekleri'vim,
Yolculua ar ve Alp Gtren Koku gibi drt nl i
irinde yinelenir.
Demek ki Baudelaire yeni bir dil ararken dizeli iirden yola kt. Bile bile ayn konulan, ama deiik bir bi
imde iledi. Dzyazlm iir, baz eletirmenlerin dn
dklerinin aksine, dizeli iire gtren bir aama deildir.
1851 Noelinde Arene Houssaye'e yazd mektupta da de
indii zere, Baudelaire'in balca endiesi byle bir yan
l anlalmayd. "
Bu yinelenmi almalarda yaratc gln pay
nedir? Kukusuz pek diktr. Aym konularn yeniden ele
alnmasnn amac her eyden nce iki tip yaznn olanak-
lanm ve smrlann saptamak ve dikkati, biim kriterleri
nin tesinde, iirin zne ekmektir.
Gautier ile ilgili yazsnda Baudelaire, "bir dili usta
ca kullanmak bir tr anmc by uygulamaktr" der.Bu by "insandaki lmsz tekdzelik, izdm ve a
rtma gereksinimlerini yantlayan (Ktlk iekleri'iia.
yazlm nsz taslaklarndan)" ritim ve uyak araclyla
gerekleebilir. iir, ritim ve uyak' kullanarak mzikle
balant kurar. Fenelon, Rousseau ya da Chateaubriand bu
mzikten yararlanarak iirsel bir dzyaz yazmak istedi
ler. Boileau ya da rahip Du Bos'nun kalemindeki "dzya-
12
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
11/153
zlm iir" roman ya da dzyazlm destandan baka bir
ey deildir.
Demek ki, dzyazlm iirlerini Houssaye'e adayanBaudelaire "ritimsiz ve uyaksz ama ezgili, ruhun lirik de
vinimlerine, dn kvrm kvrm dalgalarna, bilincin s
raylarna uyum salayabilecek kadar yumuak ve ayn za
manda kartlklar ieren bir iirsel dzyaz tans" yarat
mak ister. Bu, mziin yardmna kar koyup iirini yal
nzca imgeler yoluyla gerekletirmek anlamna m geli
yor? zellikle, ilk yazlan tasarmlar ya da SalanndakiYarmkre gibi dzyazlm iirler gz nne alndnda,
airin mziin yardmna kar koyduu gibi bir varsaym
iirsel dzyaznn varlm bouna yadsmak olurdu.
Kukusuz Baudelaire imgenin n plana kmas iin
mzii susturmak, en azndan sarlatrmak istedi. Zaten
esini ounlukla imgeler ve imge deiimlerinden g al
d. Arene Houssaye'e 1861 Noelinde gnderdii ve daha
nce szn ettiimiz mektupta unlar ekler: "Fikrimce
hazrladm kitapta Hetzel romantik imgelere degin hay
li malzeme bulacaktr." Gerekten de Yabanc Boudin'in,
Herkes Kendi Canavaryla Goya'nn, Liman Jonsking'in
frasndan km olabilirdi. Yazlmlardan tutun da ya
zlacaklarn listelerine dek, pek ok yerde Baudelaire; D-rer'in, Boilly, Rethel ve Daumier'nin gravrlerine gnde
rimlerde bulunur.
Baudelaire'in 1857'den 186l'e dek,yeni almasna
verdii ilk isim olan Gece iirleri ismi, yazarn Houssa
ye'e hitaben yazd nszde ad geen Gecenin Gas-
pard'na. vgnn ilk iaretidir. Bertrand'm kitabnn alt
balnda da belirtilen bu "Rembrandt ve Callotvari fan-
13
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
12/153
teziler"in amac, ok ak olarak, "resim yapmak"tr. Da
has: Bu iirler ou zaman resmedilmi ya da gravrler
gibi oyulmu yazl almalardr. Bu eski yaam tablolarnn karsna Baudelaire ada yaamn tablolarn koy
mak istiyordu. Resimsel olann yerini ok byk bir so
yutlama alr.
Bir yayncnn Meryon'un Paris Grnmleri alb
mne konmak zere yazlar istemesi Baudelaire'e tutku
sunu doyuracak gzel bir olanak sunar. Nitekim 16 ubat
1860 tarihli mektubunda Poulet Mlassis'ye unlar yazar:"te gzel gravrler stne dleri, Parisli bir aylak'm. fel
sefi dlerini on, yirmi ya da otuz satrla ortaya koymas
iin bir frsat."
Baudelaire 1859 Salonu balyla yaynlad resim
eletirilerinde gravrlerini vd Meryon'u ok beeni
yordu:Byk bir kentin doal saltanatnn bylesine iirsel
betimine ender rasladm. Ylm talarn saltanatlar,
g parmakla gsteren anlar, sanayinin dumanla ibir
liini gkkubbeye kusan dikilitalar, mimarinin kat gv
desi stne eliik bir gzellikle kendi gzenekli mimari
lerini uygulayan onarm halindeki olaanst antlar top
luluu, fkeyle ve le dolu, fokurdayan ve kaynaan birgk, perspektiflerin dramla oaltlm derinlii... Uygar
ln hazin ve utkulu dekorunun oluturduu karmak e
lerden hibiri unutulmam.
Ne var ki Meryon'la Baudelaire anlaamazlar. Mer-
yon felsefi dler yerine gravrlerinin titizce incelenme
sinden yanadr. Baudelaire de bunu kabul etmez. Tasan da
bylece gerekleemez.
14
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
13/153
iirlerden hibiri Meryon'un gravrleriyle dorudan
balantl deildir. Ancak, belki bir anlamaya varlabile
cei umudu dz yazlm iirleri Paris'e yneltmitir.
Baudelaire ilk yirmi alt iiri Houssaye'e emanet ettii srada kitaba zellikle Yalnz Gezgin ya da Parisli Gez
gin adm vermeyi dnyordu. Zaten, airin dorudan
doruya bakent destanndan esinlendii iirlerin byk
ounluu 1861 ve 1862 yllarnda yazlmtr.
1863'ten soma Baudelaire gerek mektuplarnda ge
rekse baslm yazlarnda Paris Sknts adm kullanr.
Baz yaynclar ise Dzyazlm Kk iirleradm ye tutarlar ve Gzel Dorothe, Ne abuk!'ya aaLiman gibi, dz
yazlm iirlerin ounun Paris'le hibir ilgisi bulunma
dm syleyerekParis Sknts adnn uygun dmedii
ni ileri srerler. Her eye karm kesin bir yargya varmak
tan kanmak gerekir, zira kitap tamamlanamad. Baude
laire 1861 sonunda Houssaye'e "en az 40, en ok 50 iir
den" sz ediyordu, daha soma bu sayy yze kadar artr
d. 8 Ekim 1863'te Hetzel'e "Paris Sknts'na 100 par
a bulunacak, henz 30 para eksik" diyordu. 4 Mays
1865'teyse Sainte-Beuve'e unlar yazyordu: "Ustalkla
ilenmi yz zmbrt retmek (...) Ancak altm tane var
ve daha teye gidemiyorum." Artrlm yz says Kt
lk ieklerVmo. birinci basksndaki iir saysdr.Tasan listelerine baktmz zaman Baudelaire' in dz
yazlm iirlerini eitli balklar altnda snflandrdm
gryoruz: "Paris nesneleri", "dler", "simgeler" ve "ks
sadan hisseler" gibi.
Her eye karn Paris Sknts'ndeM bu paralarK
tlkiekleri''ndeki paralarla asla karlatnlamazlar.
15
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
14/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
15/153
Yapay Cennetler'de raslarz. Bilindii gibi, Poe'dan sonra,
Baudelaire de Yapay Cennetler'de afyon esrikliinin yarat
t o "dzensiz ve rapsodik dncelere bulanm olaa
nst sreci" dile getirdiini syler. Ve ekler: "D dnya
nn, durum ve koullarn esinledii ve buyurduu dn
celer dizisini en iyi tanmlayan rapsodi szc, iin iine
afyon girince, daha kesin ve daha korkun bir gereklik ha
lini alr. Yarg byle bir durumda artk btn akntlarn in
safna teslim edilmi bir dkntdr yalnzca ve dnce
ler katan sonsuzca daha bir hzlandnlm ve daha bir rap-sodiktir."
Demek ki iir d dnyayla umulmadk raslantlardan
fknyor. Ve bu raslantlan da yalnzca Paris gerekleti
rebilir. eitli iirler konu ynnden Paris'le balantl de
iller geri, ama en azndan air esinini bakentten alyor.
4 Mays 1865'te Brksel'den Sainte-Beuve'e yazd mek
tupta bu gerei Baudelaire de vurguluyor: "yi ilenmiyz para yazabilmek iin keyfinin yerinde olmas gere
kiyor (ackl konular bile yalnzca keyifliyken yazlyor),
grntler, insan iine girmek, mzik dinlemek, hatta so
kak lambalanna gereksinim duyan acayip bir drt gere
kiyor. Ancak altm paray tamamlayabildim ve daha te
ye de gidemiyorum. O nl kalabalk banyosu'na gerek
sinimim var." Poe gibi, zellikle Constantin Guys gibi Ba
udelaire de "kalabalklann adam" oldu.
Ktlk iekleri'nde Baudelaire snrlnn iindeki
sonsuzu yakalamay denedi; Dzyazlm Kk iir-
ler'deyse (Paris Sknts) belirsizin iindeki sonsuzun pe
inden koar: "Ruhun doast diyebileceimiz baz du-
rumlannda yaamn derinlii, ne kadar sradan olursa ol-
17
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
16/153
sun, bir grnmde ortaya kar. Ve o grnm yaamm
simgesi halini alr." (Fzeler).
Bu akac, bu Vahi Kadm, bu Yal Soytar Parisli ay
lak iin gerekten de sradan bir grnmdr. Yolculuaar'mn ya da Gnah Eilimleri'nin dlerini besleyen
Pierre Dupont ya da Paul de Kock arklarnn da katld
gnlk bir mitolojiye degin yzlerdir. Roqueplan'rn
Kpekceizler'e giren kitabna ne demeli? (*)
Eluard'm gerekstclk' duyururken szn et
tii o Istensiz iirbu deil midir? Rimbaud'nun duyarl
olduu iir: "Sama sapan resimleri, kap aynalklarm,
dekorlar, adr tiyatrolanndaki resimli perdeleri, tabela
lar, halk bezeklerini seviyordum." Apollinaire iiri: "Ta
ntma yazlarn, kataloglar, yukarlarda ark syleyen
afileri okuyorsun. te bu sabahki iir." Bu iir aym za
manda Nadja'nn ve Paris Kyls'nn iiridir. Modern
liin iiridir.Baudelaire Constantin Guys stne yazd deneme
de modernlikle ilgili unlar syler: "Modernlik geicidir,
geici bir katkdr, sanatn yansdr, dier yansysa ebedi
ve sreklidir." Gzel hep ift yapl bir bileiktir. Bileiin
elemanlanndan biri "ezeli, deimez eleman" dieriyse
"grece ve duruma, koula bal eleman"dr.
"Byk klasik gelenee Ktlk iekleri'yle yeniden vannz" diyordu Banes. Ayn dnemde Royre unla-
n sylyordu: "Baudelaire ve Mallarm'yle canl bir Ra
cine'e kavuuruz."
(*) Baudelaire Kpekceizler adl dz yazlm iirini kaleme alrken
Nestor Roqueplan'm kpeklerle ilgili bir kitabndan yararlanr. (.N.)
18
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
17/153
Paris Sknts ise, tersine, zellikle bir ada yaam
ressamnn yaptdr. Ve o ada yaam perdeye airi de
yanstr:
Bylece gidiyor, kouyor, aryor. Neyi aryor? Kuku- ,suz, bu anlattm adamn, kpr kpr bir dgcyle do
nanm, byk insan l 'ndeyolculuk edip duran buyal-
nzn bildiimiz aylaklarn amacndan daha yksek bir
amac, durumun ve koullarn geici zevkinden bamba
ka, daha genel bir amac var. zninizle, o adna modernlik
diyeceimiz bireyleri aryor; sz konusu dnceyi ak
lamaya en elverili szckle, kendini tantmyor. Ona gerekli olan allmn iindeki iirseli bulmak, geiciden
ebediyi ekip karmaktr.
Robert Kopp
19
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
18/153
P A R S S I K I N T I S I
(Dzyazlm Kk iirler)
1869 metni
21
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
19/153
ARSNE HOUSSAYE'E
Kk bir almam gnderiyorum size sevgili dos
tum. Birileri, bunun ne ba, ne k belli demeye kalkar
sa dorusu hakszlk etmi olur, nk, tam tersine, her par
a almann btnlinde, art arda ve karlkl, hem ba
hem sonu oluturur. Byle bir bileim size, bana ve okura ne byk bir kolaylk salar, dnn ltfen. Ben d
m, bir yaync olarak siz yazdm eyi, okur okuduu e
yi, dilediimiz yerden kesebiliriz; zira yapay hilelere ba
vurarak okurun iradesine set ekmeye kalkmyorum. Bir
boumu aradan karn, dier iki para kolayca birleecek
tir. Btn eitli paralara bln, her parann dierlerin
den bamsz olarak varln koruduunu greceksiniz.
Paralardan bazlarnn sizleri elendirmek, sizlere hoa
vakit geirtmek iin, canlln yeterince koruyabilecei
ni umarak ylanm btnyle size adamak cesaretinde bu-
lunuyorum.
Bir de kk giz vereyim. Aloysius Bertrand'm nl
yapt (siz, ben ve dostlarmzdan bazlar adn bildiimize gre nl saylmak hakkdr) Gecenin Gaspardimbel-
ki en az yirminci kez kartrrken kendi kendime "niin
ren de buna benzer bir ey yapmayaym, Aloysius'nun es-
23
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
20/153
ki yaamn o ok gzel resmine uygulad eyi ada ya
amn, daha dorusu ada ve daha soyut biryaamn res
mine uygulamyaym?" dedim.
Ritimsiz, uyaksz ama ezgili, ruhun lirik devinimle
rine, dn kvrm kvrm dalgalarna, bilincin srayla
rna uyum salayabilecek kadar yumuak ve ayn zaman
da kartlklar ieren bir iirsel dzyaz tansn tutkulu
gnlerinde hayal etmeyenimiz varm?
zellikle byk kent yasanmdan, byk kent iliki
lerinden douyor usumuzdan kmayan bu lksel arzu.Siz bile sevgili dost, Camc 'nn keskin ln birark 'ya
dntrmek ve o ln sokan sisleri iinde tavan ara
sndaki odalara dek ulatrd hznl duygular lirik bir
dzyazya dkmek istememi miydiniz?
Ancak, doruyu sylemek gerekirse, kskanlm hi
de mutluluk getirmedi bana. Daha almaya balar bala
maz gizemli ve parlak modelimden uzaklamakla kalmayp tmyle zgn ve deiik (adna bireylerdenebilir
se) bireyler yazdmn ayrmna vardm. Byle bir kaza
dan bir bakas gurur duyard kukusuz. Ama bu durum,
airin gerek onurunu yalnzca tasarlad eyi gerekle
tirebilmesinde gren benim gibileri derinden incitir.
Dostunuz
C.B.
24
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
21/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
22/153
IIYALI KADININ UMUTSUZLUU
Herkesin nazlad, ho grnmek istedii, kendi gi
bi ufak tefek, kendi gibi disiz, sasz tatl ocua bakn
ca yrei sevgiyle doldu buruuk, yal kadnn.
Glckler, mimiklerle elendirmek iin yaklat.Tiridi km zavall kadncaz okamaya balayn
ca ocuk dehete kaplp lklanyla doldurdu evi.
Kadncaz o zaman ebedi yalnzlna yeniden ekil
di, bir kede alyor ve syleniyordu: - "Oy! bizler, za
vall yal kadnlar, kimseye zevk vermez olmuuz artk,
masum yavrular bile severken rktyoruz!"
26
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
23/153
III
SANATININ GNAH IKARMA DUASI
ine iler insann gz sonlan! Ac verir oy! Baz tat
l duygular vardr, nasl doduklan bilinmez, ama ylesi
ne youn etkilerler insan. Sonsuzluk bunlann banda ge
lir, bak gibi keser.Gkyznn ve denizin sonsuzluunda bakn boul
mas ne byk zevktir! Yalnzlk, sessizlik ve esiz kutsal
l ufkun! Gkte, titreyen ve kklyle, yalnz haliy
le aresiz varlma yknen kk bir rt, alkantnn
tekdze ezgisi. Btn bunlar benimle dnrler ya da ben
onlarla dnrm (zira dgcnn byklnde b e n
abucak yitip gider); tm bu nesneler dnyorlar, ama
onlar mzikli, zgn biimde, gereksiz aynntlara dalma
dan, tanmlama yapmadan, bir sonu karmadan dn
yorlar, diyorum kendi kendime.
Bu dnceler, ister benden ksnlar, ister nesneler
den frlasnlar, daha imdiden gereinden ok younla
yorlar. ehvetteki enerji rahatszlk ve olumlu bir ac yaratr. An gergin sinirlerimden hrn ve hznl titreim
lerden baka bir ey domuyor artk.
Ve u an, gkyznn derinlii yreimi yakyor; say-
27
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
24/153
daml ileden karyor beni. Deniz, duyarszlyla; g
rnm, deimezliiyle tepemi attryor... Sonsuza dek ac
m ekmeli, oy! Sonsuza dek gzelden kamal m yoksa?Doa, acmasz byc, hep kazanan yarmac, yakam
brak! Arzularm ve gururumu ayartmaktan vazge! G
zeli incelemek bir dellodur ve bu delloda sanat daha
yenilmeden nce korku lktan atar.
28
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
25/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
26/153
V
IKODA
D gibi ve gerekten tinsel bir oda, hafif pembe ve
mavi bir havas var.
Pimanlk ve arzu kokan tembel bir banyoda ykan
yor burda ruh. Tanyeri gibi bir ey bu, mavimsi, gl kuru
su; gne tutulurken grlen ehvet d.
Eyalarn biimleri uzam, bitkin ve hantallam. D
gryor gibi bir hah var eyalarn; bitki ve maden gibi uyur
gezer bir yaamlar var sanki. Kumalar sessiz bir dil konu
uyor, iekler gibi, gkler gibi, batan gneler gibi.
Duvarlarda sanatsal irenlikler yok. Saf dle, zmlenmemi izlenimle karlatnldmda, kurallar kon
mu sanat, olumlu sanat svgden baka ey deildir. Bu
odada her ey uyumun yeterli aydnlna ve tatl karanl
na sahip.
Uykulu bir zihnin, scak bir limonluktaym gibi sal
land bu ortamda, iine ok hafif bir nem kokusunun da
kart, ince bir zevkle seilmi usul bir koku yzyor.Pencerelerin ve yatan nne bol bol yayor ms-
limler; dklyor karl alayanlar halinde. Bu yatan s
tne yatm put, dlerin ecesi. Peki ama nasl gelmi bu-
30
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
27/153
raya? Kim getirmi? Bu d ve ehvet tahtna hangi by
l g oturtmu onu? Ne gam? Burda ite! bildiim ece.
Gzler o tamdk gzler, alevi tan'm iinden geen; rktc alayn bildiim o ince ve korkun g z l e r ! e
kiyorlar, buyuruyorlar, paralyorlar seyreden baklar,
kaamak olmayan baklar. Az m inceledim o gzleri, me
rak ve hayranlk uyandran o kara yldzlar.
Gizemle, sessizlikle, esenlik ve gzel kokularla kua
tlm ben, hangi iyi yrekli iblise borluyum btn bun
lar? Oy mutluluk! Yaam dediimiz eyin, en gzel annda bile, u an iinde olduum, dakikas dakikasna, sani
yesi saniyesine tattm u yce yaamla hibir ortak yan
bulunamaz!
Hayr! dakikalar yok artk, saniyeler yok artk! yitti za
man; imdi ebediyettir saltanat sren, nazlarn ebediyeti.
Bu da ne, korkun darbelerle aldlar kapm, o cehen
nemlik ryalardaki gibi sanki kazma vuruyorlard mideme.
Sonra bir hayalet girdi odama. Yasalar adna anam a
latmaya gelen bir grevli bu; ya da bir rezil kapatma kar,
sayp dkmeye, para istemeye ya da yaamnn pislikleri
ni aclanma katmaya gelmi; belki de yazmn devamm
istemeye gelen bir gazete yneticisinin balklama dal.
Cennetsi oda, put, dlerin ecesi, byk Rene'nin deyimiyle S y 1 p h i d e, btn o by kayboldu birden ha
yaletin kapya vurduu sert darbeyle.
Ne korkun! anmsyorum! gzlerimin nnde! Evet!
bu tavuk kmesi, bu berbat yer, bu ebedi skntyla dolu
gn benimdir. te budalaca, tozlu, klnk dkk eyalar,
alevsiz, korsuz ocak, tkrk iinde; hazin pencereler, toz
lu camlanna yamur izgiler ekmi; karalanm ya da
31
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
28/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
29/153
VI
HERKES KEND CANAVARIYLA
Kuruni byk bir gk ve altnda tozlu byk bir o-
va, ne yol var ne yeillik, tek bir deve dikeni ve tek bir sr
gan bile yok. ki bklm yryen insanlara rasladm.
Her biri, un uval, kmr uval, bir Roma piyadesi
nin sava gereleri kadar ar, koskoca bir canavar tayor
du srtnda.
Bu anlk l bir hayvann, bir eyann anl da de
ildi; onu tayan insan canavar, esnek ve gl kaslary
la saryor, eziyor, iki iri penesini gsnde kenetliyordu;
: ".aanst ba, eski savalarn dmana dehet salmak. in giydii miferler gibi, alnmm stndeydi taycsnn.
Nereye gittiklerini sordum onlardan birine. Ne ken-
iinin, ne de yamndakilerin bir ey bilmediini syledi;
- f'yle yryp durduklarna gre elbet bir yerlere gidiyor
lard.
in daha da garibi: boynuna abanm, srtna yap-
~:> vahi hayvandan hibiri yaknmyordu, kendinden birrara gibi dnyordu onu. Yorgun, ciddi yzlerinde
atsuzluktan iz yoktu; skntl gkkubbenin altnda,
aklar gkyz kadar hznl bir topran tozuna dal-
33
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
30/153
m, hep bir eyler umup duran insanlarn teslim olmu y
zyle yryp duruyorlard.
nsan katan, yanmdan geip ufka, dnyamzn yuvar
lak yznn merakl insan baklarndan kat noktayagmld.
Bu gizemi anlamaya altm bir an; kanlmaz bir
kaytszlk kt stme sonra ve o kaytszlnm altn
da, canavarlann tayanlardan daha ok ben bitkin dtm.
34
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
31/153
VII
DEL VE VENS
ahane bir gn! Gnein ateli baklar altnda koca
park, akn buyruu altndaki genlik gibi, baygn d
m.
Nesnelerin evrensel cokusunu dile getirecek tek ses
yok; sular bile uykuya dalm gibi. nsanlarn ayinine ben
zemeyen sessiz bir ayin var burda.
Sanki gittike artan bir k, nesneleri gittike aydn
latyor; uyanlm ieklerin renk renk enerj ileri gn ma-
visiyle yarmak iin yanp tutuuyor sanki ve kokulan
gzle grlr bir hale getirip, scaklk, onlan duman duman gnee ykseltmek istiyor sanki.
Evrenin bu kvanl cmbn seyrederken, dertli bi
rini grdm.
Deli olmad halde kendini delilie vuranlar vardr,
srtnda cyak cyak gln bir giysi, banda, boynuzlar,
ziller, krallan, vicdan azaplan ya da i skntlan bastrd
nda elendiren soytanlar vardr hani, ite onlar gibi biri, Vens heykelinin altlnda bzlm, lmsz tann-
; 3ya bakp gzyalan dkyor.
Ve unlan sylyor gzleri: "nsanlann en son, en
35
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
32/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
33/153
VIII
KPEK VE E
"- Gzel kpeim, iyi kpeim, sevimli kpeim, gel
yanma, yakla, kentin en iyi esanscsndan aldm u g
zel kokuyu kokla."
Kpek kuyruunu sallayarak, ki sanrm bu zavall
yaratklarda bir gl ve glck iaretidir, yaklayor ve
slak burnunu merakla az ak ieye koyuyor; ama son
ra, birden dehetle geriye srayp, sitem edercesine hav
lyor bana.
"- Oy! zavall kpeim, nne bir kn dk koysay-
dm zevkle koklar, belki de yalayp yutardn. Yazk ki sende, bu hazin yaantmn iren yolda olan sen de, tpk
halka benziyorsun, nlerine gzel kokular korsan fkele
nip kzarlar, zenle seilmi plk isterler."
37
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
34/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
35/153
Bir bakas, sadece, g r m e k i i n , b i l m e k
i i n, y a z g y z o r l a m a k i i n, kendi gcn ka
ntlamak iin, bir tr kumar oynamak iin, ruhsal basknn
zevkini tatmak iin ya da hibir neden olmadan, tutku y
znden, aylaklk yznden barut fsnn yannda sigara
yakabilir.
skntsndan ve dnceden fkran bir enerji t
rdr bu. Ve bu enerjiye sahip kimseler, sylediim gibi,
en uyuuk ve en hayalci varlklardr.
Adam ylesine sklgandaki, biri ona baksa ban hemen nne eer, bir kahveye girebilmek iin btn gc
n toplamas gerekir, bir tiyatro brosunun nnden bin-
bir zahmetle geer, denetilerin evresinde grkemli Me-
inos, Eaque ve Rhadamante varm gibi gelir ona. Ama,
bir de bakarsn ki ayn adam yanndan geen yalnn an
szn boynuna sarlp, halkn akn baklar nnde p
meye balar onu.
Niin mi? nk.. yal adamn yz dayanlmaz de
recede sevimli gelmitir ona belki. Daha dorusu: Bunu
niin yaptm kendi de bilmez.
Bu tr ani lgnlk ve cokular birka kez benim de
bama geldi. Sanki kt iblisler iimize girer ve haberi
miz bile olmadan, kendi sama isteklerini bize yaptrrlar.Bir sabah, tatsz, skntl, gnn aylaklyla yorgun
ve sanrm, byk bir eyler, ses getirecek bir eyler yap
mak hevesiyle kalkmtm yataktan; pencereyi atm, a
maz olaydm!
(unu bilmenizi isterim ltfen, birileriyle dalga ge
me denen olay baz kimselerde bu dorultudaki bir aba
nn ya da abalarn sonucu olarak deil, beklenmedik bir
39
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
36/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
37/153
Ve ben yaptm lgnlkla kendimden gemi hay-
krp duruyordum: "Yaam gzel gsterecek camlarn
yok!"Bu huysuz akalar tehlikesiz deildir, ou zaman be
delini pahal deriz. Ama, kii kvancn sonsuzluunu bir
saniye olsun bulmusa, lanetlenmi ne kar?
41
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
38/153
X
GECENN SAAT BRNDE
ok kr! Kendimleyim! Gecikmi ve bitkin birka
faytonun tekerlek sesinden baka ses yok. Birka saatlik
de olsa, dinlenemesekbile, sessizlie kavuacaz. ok
kr! nsan yznn zorbalndan kurtuldum, imdi artk
yalnzca kendime katlanacam.
ok kr! Youn karanlklar banyosunda dinlenme
me izin verildi! nce dkap anahtarn iki kez evirme
li. Bana yle geliyor ki kilit yalnzlm artrp beni dn
yadan ayran barikatlar glendiriyor.
ren yaam! ren yaam! Gn zetleyelim: Birok edebiyatya rasladm, biri de bana Rusya'ya kara yo
luyla gidilip gidilemeyeceini sordu (kukusuz Rusya'y
ada sanyor); bir derginin ynetmeniyle uzun uzun tart
tm, yaptm her itiraza kar u yant veriyordu: "Bura
s drst insanlarn yeri", sanki br gazeteleri namussuz
lar karyor; yirmi kadar insanla selamlatm, on beini
hi tanmyorum; saa sola, hepsi de ayn tutarda olmakzere yirmi toka dattm, hem de eldiven satn almamak
gibi bir gaflette bulunarak; yamur yayordu, zaman l
drmek iin bir fingirdein evine gidip ona bir V e n s
42
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
39/153
giysisi izdim; bir tiyatro yneticisinin gzne girmeye a
ltm, adam beni kap dar ederken unlar syledi: "Z'ye
bavursanz belki iyi olur; yazarlarmn en eli ar, en ap
tal ve en nls odur, ikiniz bir araya gelirseniz belki bir
eyin sonunu getirirsiniz. Ona gidin nce, soma duruma
bakarz"; hi yapmadm birok iren eyi yapm gibi
grnp (bilmem neden?) vndm ve -kendimi vme,
karmdakini vp sayg gsterme gibi- seve seve yapt
m baz berbat eyleri de, alaka, yapmadm syledim;
bir dost benden basit bir ey istedi, yan izdim, budalann
tekine de tavsiye mektubu verdim; f be! Bitti mi?Her eyden honutsuz, kendimden honutsuz, kendi
mi yeniden satn almak ve gecenin sessizlii, yalnzl
iinde bbrlenmek istedim. Sevdiklerimin ruhlar, ark
sn sylediklerimin ruhlar, g verin bana, dayanak olun
bana, yalan dolan ve dnyann ayartc buularn uzak
latrn benden ve sen ulu Tanrm, birka gzel dize ret
me ban esirgeme benden, esirgeme ki insanlarn sonuncusu olmadm, kmsediini insanlardan aa ol
madm kendime kantlayaym!
43
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
40/153
XI
VAH KADIN VE KK KAPATMA
"Gerekten de sevgilini, ar, acmaszca yoruyorsu
nuz beni; i ekiinizi gren debaak deviren altmlk bir
kadndan, meyhane kaplarnda ekmek artklar toplayanyal bir dilenci kadndan daha ok ac ektiiniz sanr.
"Ah vahlarnz hi deil vicdan azabndan olsayd, bir
lde onur verirdi size; ama sizinki rahattan douyor. S
rekli, bo yere sylenip: "ok sevin beni! Buna gereksini
mim var! yle avutun beni, byle okayn beni!" deyip
duruyorsunuz. Bakn, sizi iyiletirmeyi istiyorum; belki bir
aresini buluruz, fazla uzaa gerek yok, rnein kendimizi bir panayr yerinde varsayalm.
v" "imdi, ltfen, salam, demir bir kafes dnelim,
iinde az ok sizi andran kll bir canavar olsun; bir lanet
li gibi uluyarak, ormandan kopanld iin ileden km
bir orangutan gibi parmaklklar sarsarak, kah bir kaplan
gibi dne dne srayp, kah beyaz bir ay gibi,'budlaca,
paytak paytak yryerek abalayp duruyor.
"te bu canavar, "meleim!" deyip durduumuz hay
vanlardan biridir, yani kandr. Bir canavar daha var, elin
de sopa, avaz avaz banyor, bu canavar da kocadr. Nikah-
44
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
41/153
l karsn hayvan gibi zincire vurmu, panayr gnlerinde
ve elbette ki yargcn verdii izinle, kenar mahallelere g
tryor.
"Dikkat edin, nasl bir agzllkle (belki de yapmacksz, iinden gelerek) bakcsnn nne att canl tav
satlan, cyak cyak baran tavuklan yalayp yutuyor. "Ye
ter bu kadar, hepsi bir gnde yenmez" diyor bakc ve bu
pek yerinde szden sonra serte ekip yemi alyor azn
dan, barsak ve et paralan bir an dilerinde asl kalyor
vahi hayvann, yani kadnn.
"yi bir sopa ekmeli ki yatsn! Zira azndan al
nan yeme korkun ve obur gzlerle bakyor. Sopa da so
pa, Tannm, oyuncak deneklerden deil, duydunuz mu
nasl da ses getiriyor indii yerden, kllara ramen tenin
den? Gzleri yerinden firlarcasna, d a h a b i r d o a l
uluyor. fkeden kudurmu, dvlen bir demir gibi kvl
cm sayor.
"Havva ile Adem'in torunlan, ey Tannm, ellerinle
yarattn o yaptlar byle bir evlilik dzeni iindeler! Ut
kunun baz keskin kvanlanm tatsa da, kukusuz mutsuz
bu kadn. Daha aresiz ve hibir karlk grmemi ykm
lar da var. Ama iine atld bu dnyadan kadn bir baka
yazg da ummad zaten.
"Gelelim ikimize deerli sevgilimi Dnyay dolduranu cehennemler yannda sizin o gzel cehenneminiz iin
ne dnmemi istersiniz? Siz ki deriniz kadar tatl kuma
lar stnde dinleniyor, usta bir hizmetinin zenle dilim
ledii pimi etler yiyorsunuz.
"Kokulu gsnz iiren i ekileriniz benim iin
ne anlam tayabilir civan yosmam? Kitaplarda retilen
45
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
42/153
bu yapmack gsteriler, nedeni acdan bambaka olan bu
bitmez tkenmez hzn benim iin ne anlam tayabilir?
Gerek mutsuzluun ne olduunu size retmek geliyor
bazan iimden.
"Ayaklarnz irkefte, buulu gzleriniz bir kral bek-
lercesine gkyzne dnm, sizi bu halinizle grenler, l
kye seslenen gen bir kurbaa sanr. u deersiz kiiyi
(kendimden sz ediyorum, anlyorsunuz) hor gryorsa
nz eer, turna kuundan saknn, t r t r y a l a -
y p y u t a r s i z i , t a d n k a r a k a r a ld r r !
Ne kadar air olsam da sandnz kadar enayi dei
lim, o d e e r l i gzyalarnzla byle hep yorarsanz
beni, ya vahi bir kadna nasl davranlrsa yle davramr
ya da bir ie gibi pencereden kaldrp atarm sizi.
46
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
43/153
XIIKALABALIKLAR
Herkesin harc deildir kalabalkla ykanmak: Bir sa
nattr kalabalktan holanmak; baz insanlar vardr, bir pe
ri, daha beikte iken, klktan kla girmenin, kalabala
karp yzn maskeyle gizletmenin zevkini, eve duyu
lan kini ve yolculuk tutkusunu fler kulaklarna, ite yalnz o kii gerekletirir kaynamay insanlk hesabna.
okluk, teklik: Etkin ve dourgan bir airin kaleminde
birbirine eit eyler. Yalnzln doldurmay bilmeyen, an
kovam gibi ileyen bir kalabalkta yalnz olmay da bilmez.
Bu esiz aynealn tadm yalnz air karr, ister ken
di, ister bir bakas olur. Bir gvde arayan o esiz ruhlar
gibi, dilediinde diledii insann kiiliine girer. air iinher ey, her yer aktr; baz yerler ona kapal grnm-
se, girmek zahmetine katlanmyor demektir.
Yalnz ve dnen gezgin adam bu evrensel kayna
madan zgn bir esriklik pay karr kendine. Kitleyle ko
layca evlenen kimse, kutu gibi kapal bir bencilin, smk
l bcek gibi kabuuna ekilm bir tembelin asla tadama-
yaca ateli hazlan tadar. Tm uralan, tm kvanlan,zamann ve koullarn tm ykmlanm, yoksulluktan be
nimser.
47
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
44/153
insanlarn ak dedii ey, bu tarifsiz lenin, kendini
btnyle iir ve insanla yardm olarak adayan bir ruhun
kutsal kahpelii yannda, aniden beliren umulmayann, ge
lip geen bilinmeyenin yannda ok snrl, ok kk, okzayf kain.
Hi deil, o aptalca gururlarn bir an olsun krmak
iin, u dnyann mutlularna bazan, onlarn mutlulukla
rndan daha yksek, daha byk ve daha ince mutluluklar
olduunu retmek gerek. Yabanc lkelere gidip topluluk
lar kuranlar, halk nderleri, dnyann br ucuna srgn
gibi giden gnll rahipler kukusuz o gizemli esrikliklerin bazlarn tattlar. Dehalarndan yorulmu o geni ai
lenin barnda, kt kanaat somca yaadklar iin onlara ac
yanlara glyorlardn bazan da.
48
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
45/153
XIIIDUL KADINLAR
Parklarda baz yollar vardr, oralarda daha ok d k
rklna uram sevi, mutsuz mucitler, kazanlmam ut
kular, krk yrekler, gslerinde hl bir kasrgama son
iniltileri hrldayan, kvanl ve babo gezginlerden uzaklara ekilen o uultulu ve kapal ruhlar gelir, diyor Vauve-
nargue. Bu lo smaklar yaam topallarnn buluma yer
leridir.
zellikle air ve filozof da doyumsuz araylarn ora
lara yneltmekten holanr. Kukusuz bir otlak bulurlar
orada. Zira, gitmekten nefret ettikleri bir yer varsa, o da,
yukarda deindiim gibi, zenginlerin sevdikleri yerlerdir.
Boluktaki bu yaygarada air ve filozofu eken hibir ey
yoktur. Onlar, tersine, kar konmaz bir duyguyla zayf,
km, hazin ve ksz ne varsa ona doru srklenirler.
Usta bir gz asla yamlmaz orda, o sert ya da km
yz izgilerinde, o oyuk, o donuk ya da savamn son im
eklerinin parlad gzlerde, o bir yn derin tansklarda, ylesine ar ve ksa, kesik yrylerde, krgn akn,
kadri bilinmemi zverinin, karl alnmam abalarn,
uysalca ve sessizce katlanlm aln ve souun saysz
efsanelerini okuyabilir hemen.
49
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
46/153
Parkn o yalnz kanepelerinde oturan dul kadnlara,
yoksul dul kadnlara Tasladnz oldu mu zaman zaman?
Siyah yas elbiseleri giyseler de giymeseler de tanmak kolaydr onlar. Yoksulun yasnda bile zaten eksik bir eyler
vardr her zaman, onlar daha bir hazin klan bir uyum ek
sikliidir bu. Hznnden bir eyler yrtmek zorundadr
bu yas. Zengin kendi hznn kelli felli, eksiksiz tar.
En hznl ve en ok hzn uyandran dul kadn han
gisidir, dlerini paylaamayan bir ocuu, elinden tutup g
tren mi, yoksa, tmyle yalnz kalm, ocuksuz dul kadn mi? Bilemem... Bir kezinde yle yapayalnz yal bir ka
dn saatlerce izlemitim; ypranm kk bir alm altoda,
sert, dimdik, stoac bir gururu tayordu tm varlnda.
Kesin yalnzl iinde, evlenmemi yal erkeklerin
alkanln edindii belliydi ve tavrlanndaki bu erkeksi
yan arbal haline, gizemli, ilgin bir hava katyordu.
Hangi hazin kahvede neler yemiti, bilemem. Okuma sa
lonunda izledim onu, bir zamanlar gzyalaryla yanm,
imdi etken, devingen gzlerle ve byk bir ilgiyle gaze
telerdeki haberleri aratrrken uzun zaman izledim onu.
Derken, leden soma, baklar ve anlarn yn y
n indii o gklerden birinin, sevimli bir gz gnn al
toda, parkta, kalabalktan uzak, askeri bandonun Parislilere bedavadan verdii konseri dinlemek iin bir kenara
oturdu.
Bu masum yal kadnn (ya da bu arnm yal kad
nn) tek kk elencesi, dosttan, syleiden, kvantan,
dert ortandan yoksun, Tann'nm belki uzun yllardan be
ri ve ylda yz altm be kez stne ykt o ar gn
lerden edinilmi tek sefihlii kukusuz buydu.
50
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
47/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
48/153
Yanndan merakla geince nedenini de anladm. Boy
lu boslu dul kadn, kendi gibi siyah giyinmi bir ocuun
elinden tutuyordu; ne kadar nemsiz olursa olsun, dedii giri cretiyle, ocua, gerekten ihtiyac olan bir ey,
daha da iyisi, ihtiya deilmi gibi grnen bir oyuncak sa
tn alabilirdi.
Yayan dnecek evine, tek bana dnerek, tek ba
na dler kurarak; zira ocuk denen varlk kabna smaz,
bencildir, sabrszdr, halden anlamaz; sade bir hayvan ka
dar, bir kedi, bir kpek kadar bile, yapayalnz aclarn dertorta olamaz.
52
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
49/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
50/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
51/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
52/153
XV
PASTA
Yolculuktaydm. Dayanlmaz grkem ve soylulukta
bir grnmn ortasndaydm. Kukusuz o an o soylu g
rnmden ruhuma da bir eyler akmt. Hava gibi usul usulkanatlanyordu dncelerim. Kin ve tensel sevi gibi sra
dan tutkular imdi bana, ayaklarm altndaki uurumlarn
dibinden geen bulutlar kadar uzak grnyordu. Sarlp
sarmalandm gn tavam kadar geni ve arnmt san
ki ruhum. Bir baka dan yamacnda, uzaktan, ok uzak
tan geen grlmez srlerin ngnak sesi gibi zayflam
ve azalm olarak geliyordu ruhuma dnyamzn anlan.Kk, durgun ve kara, sonsuz derinlikteki gln stn
de, gkte uan bir hava devinin mantosu yanslanrcasma
bir bulutun glgesi geiyordu zaman zaman. Sessiz mi ses
siz bir byk devinimin yaratt bu grkemli ve ender du
yumun beni korkulu bir kvanla doldurduunu anmsyo
rum. Hasl, beni kuatan o coturucu gzellik sayesinde,
kendimle ve evrenle tam bir, ban iindeydim. ylesine
mutluydum, unutmutum dnyann dertlerini, insann do
utan iyi olduunu ileri sren gnceleri bile fazla gln
bulmuyordum artk - doymak bilmez madde yeni istekle-
56
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
53/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
54/153
devirdi. ocuklarn ocuk glerinden umulmayacak ka
dar uzun zaman srdrdkleri bu utan verici kavgay da
ha fazla anlatmak neye yarar. Pasta elden ele yolculuk yapyor, her an cep deitiriyordu ve yazk ki hacmi de s
rekli deiiyordu! Sonunda, bitkin, soluk solua, kan iin
de, halsiz dp kavgay braktlar, aslnda kavga etmele
ri iin bir neden de kalmam, ekmek para para ufalanp
toz topraa karmt.
Karlatm bu olay, manzaray karartm, kk
ocuklar grmeden nce duyduum sakin kvantan eserkalmamt artk; uzun sre, zgn, usumda hep ayn d
nce, sylenip kalakaldm: "Ekmee p a s t a denen, en
der bir ekermi gibi kardein kardele uruna savat y
ce bir lke varm demek ki!"
58
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
55/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
56/153
ki beni rahatsz ederse, edepsiz ve anlaysz bir cin, ters
bir iblis: "Ne bakp duruyorsun byle dikkatle oraya? Ne
arayp duruyorsun u varln gzlerinde? Saatin ka olduunu mu gryorsun ey savurgan, miskin lml?" der
se, dnmeden uyantveririm: "Saati gryorum, evet;
imdi vakit sonsuzluktur!"
annza yarar, sizin kadar oturakl bir ak iiri de
il mi bu yazdklarm, ham'fendi? Dorusu byk bir
zevkle dendim sizi ven bu iri, apkn szleri ve kar
lnda da sizden hibir ey ummuyorum.
60.
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
57/153
XVII
SALARINDAK YARIMKRE
Ko, soluyaym uzun uzun salarnn kokusunu, daldraym btn yzm salarna, kaynaa kapanan susam
bir insan gibi, ko sallayaym salarm kokulu bir mendil
gibi, anlan silkelemek iin havada.
Bilebilseydin sen de grdm her eyi! duyumsa-
dm her eyi! salannda iittiim her eyi! Bakalarnn
ruhu mzik stnde gezerken benim ruhum koku stn
de gezer.
Salannda yelkenlerle, serenlerle dolu btn bir d
var ve byk denizler var, kpkleri alp gtrr beni tat
l iklimlere doru ve daha bir mavidir, daha bir derindir o
iklimlerde mekan, meyve kokar, yaprak kokar, ten kokar
hava.
Salanmn okyanusunda bir liman gryorum, acklarklarla dolu, her soydan insanla dolu, her trden gemi
lerle dolu, usta ellerden kma, ince bir iilikle yaplm,
lmsz scakln sereserpe yayld o gemilerle dolu.
Okarken salarn bir gemide oluyorum, gzel bir
gemi, bir oda, divan, sakslar, serinletici ikiler ve gemiyi
ve beni bir beik gibi sallayan o grmediim dalgalar, uyu-
61
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
58/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
59/153
XVIII
YOLCULUA ARI
Bir lke var olaanst gzel. Dler lkesi denen bir
lke, eski bir kadn dostla gitmeyi dlediimiz. Kuzeyin
sislerinde yitip gitmi esiz bir lke, Bat'nn Dou diyar, Avrupa'nn in'i diyebileceimiz bir yer, scak ve tut
kulu bir dler evreni ylesine sereserpe sunmu kendini
orda, ylesine inatla donanm bilge ve narin yeilliklerle.
Gerek bir dler lkesi, her ey gzel, her ey zen
gin, her ey dingin ve drst orda; lks, bir dzen iinde
yansmaktan zevk duyar orda; yumuaktr, tatldr soludu
unda yaam; dzensizlik, taknlk, olaand srgnedilmi ordan; mutluluk sessizlikle evlenmi, yemekler bi
le iirsel, yumuak, kaygan ve uyarc; her ey size benzi
yor orda sevgili meleim.
Souk yoksulluklarmzda bizi saran o ateli sayrl
bilirsin, grmediimiz lkeye kar duyduumuz o z
lemi, merakn yaratt o i skntsn? Bir yer varsa sana
benzeyen ve her ey gzeldir orda, zengindir, sakindir vedrsttr, Bat'nn in'ini kurmu orda dgc, kurup do
natm, yaam solumak tatl, mutluluk sessizlikle evlen
mi orda.
Gidip orda yaamal, gidip orda lmeli!
63
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
60/153
Gidip orda solumak havay, dlere dalmal, uzatma
l saatleri, d grmek iin, duyularn sonsuzluuyla. Bir
mzisyen Val s ' e ar ' y yazm; sevilen kadna, se
kin kz kardee sunulabilecek birYolculua ar ' y kim besteleyecek?
Ancak byle bir ortamda gzelleirdi yaam, evet, -
zamann daha yava ileyip daha ok dnce ierdii, du
var saatlerinin daha derin ve daha anlaml bir sesle ald
yerde gzelleirdi yaam.
Parlak panolarn ya da yaldzl ve lo bir zenginlikte
ki derilerin stnde saf resimler yaar gizlice, onlar yaratan sanatlarn ruhlar gibi arnm, dingin, derin resim
ler. Yemek odasn ya da salonu zengin bir renk cmb
ne boan batan gneler gzel kumalardan szlr, kur
unun kafes kafes bld, ustaca ilenmi o yksek pen
cerelerden szlr. Mobilyalar genitir, gariptir, merak do
ludur, kilitlerle ve insan ruhlar gibi ince gizlerle donan
mtr. Aynalar, madenler, kumalar, taklar, ss eyalar vefayanslar orda, dinleyeni gzler olan dilsiz ve gizemli bir
senfoniyi alarlar. Her nesneden, her keden, ekmece
lerin atlaklarndan, kumalarn kvrmlarndan esiz bir
koku yaylr, Sumatra'nm o nl, b ur ay a y i ne ge l i n
sz yaylr, oturduun evin ruhu gibidir bunlar.
Gerek bir dler lkesi demitim sana, her ey zen
gin, temiz ve parlaktr orda, aydnlk bir bilin gibi, aha
ne bir mutfak bataryas gibi, ahane gm takmlar gibi,
renk renk mcevherler gibi! alkan ve dnyaya bedel bir
insann evine akar gibi oraya akar dnyann hazineleri.
Nasl d gcnn yeni bir biim verdii, dzelttii, g-
zelletirdii ve yeniden elden geirdii sanat doadan s-
tnse, yle esiz, zgn, teki lkelerden stn bir lke.
64
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
61/153
u bahe simyaclar arasnlar, arasnlar bakalm, mut
luluklarnn snrm srekli daraltp dursunlar! Tutkulu so
runlarm zmleyeceklere altm bin, yz bin florin ver
sinler! Si ya h la le 'mi, mavi y l d z i e i ' mi b e n
oktan buldum!
Sen, benzeri olmayan iek, yeniden bulunmu lale,
simgesel yldz iei, yaamak ve amak iin, o ylesine
gzel, o ylesine dingin, o ylesine hlyal lkeye gitmek
gerekmez mi? Gizemciler gibi, kendinle i l e t i i m kur
mak iin kendi benzerine ekilmez miydin, kendi benzerinde yansmaz miydin?
D! hep d! ruh ne kadar tutkuyla dolup incelirse,
dler o denli onu olaandan uzaklatrr. Kendi doal af
yonunun gerekli tutarn her insan kendi iinde tar, er
betini durmadan salglar bu afyon ve durmadan yineler ve
doumdan lme dek, olumlu bir kvanla, baarl ve ey
lemleri olumlu ka saatimiz var? Zilmirnin yapt bu resimde, sana benzeyen bu resimde yaayacak myz dersin,
bu resme biz de geecek miyiz dersin?
O hazineler, o demeler, o grkem, o dzen, o koku
lar, o olaanst iekler hep sensin. O byk rmaklar, o
dingin su yollan da sensin. Zenginliklerle ykl, arkn tek
dzen arksnn ykseldii, srklenen o koca gemiler ise
gsnde uyuyan ya da yuvarlanp duran dncelerimdirbenim. Gzel ruhunun saydamlnda gn derinlikleri
ni yanstp sen, gtryorsun usulca sonsuzluk olan deni
ze doru bu dncelerimi; - ve alkantlarla youn, Do
u'nun rnleriyle tka basa dolu, kalkt limana dndk
leri zaman, benim zenginlemi dncelerimdir yine son
suzluktan sana doru yeniden gelen.
65
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
62/153
XIX
YOKSULUN OYUNCAI
ok az masum elence varckr. ite bunlardan biri. Sa
bah caddede gezinmek iin evden karken ceplerinize u-
cuz, kk oyuncaklar koyun, -tek bir ipte oynayan haci-
vat, demir den demirci, at ddk kuyruklu binici gibi-
ve meyhanelerde, aalarn eteinde yrrken Tasladnz
yoksul ocuklar sevindirin bunlarla. Gzlerinin falta gi
bi aldn grrsnz. nce almaya cesaret edemez, ku
kulanrlar, ama soma, insanlara gvenilemeyeceini bil
dikleri iin, verdiiniz eyi ancak siz uzaklanca yiyen ke
dilerin yapt gibi, armaannz hemen kapar elleri.Gneli, beyaz bir ato, atonun nnde byk bir
bahe ve bahe darabalanmn arkasndaki yolda, stnde
rengarenk kn giysileri, kk, tertaze, gzel bir ocuk du
ruyordu.
Lks, kaygszlk ve zenginliin o allm grn
m zengin ocuklarm ylesine gzelletirir ki, onlarn, or
ta halli ya da yoksul ocuklardan daha deiik bir hamurdan yorulduunu samrsnz.
ocuun hemen yannda, otun stnde, sahibi gibi
grkemli, prl prl cilal, yaldzl, krmz entarili, apka-
66
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
63/153
s tyl, incik boncuklarla bezenmi bir sal bebek vard.
Ama ocuun bu sekin oyuncana aldnd yoktu hi ve
ite bakt ey:
Darabann te yanndaki yolda, deve dikenleriyle sr
ganlarn arasmda, kirli, karakuru bir baka ocuk daha var
d, hani u yumurcaklardan. Usta bir gz, araba boyasyla
yaplm olsa bile, iyi bir resmi nasl anlarsa, yoksulluun
iren pasn silen tarafsz bir gz de, yle, bakar bakmaz
grrd gzelliim.
iki dnyay, yolla atoyu birbirlerinden ayran o simgesel barikatlar arasndan yoksul ocuk zengin ocua
kendi oyuncan gsteriyor ve zengin ocuk ender bulu
nan ve bilinmeyen bir eymi gibi hayran ve a gzlerle
inceliyordu o oyunca. Kk pasaklnn kafese benzer
tel bir kutu iinde gsterdii, sallad oyuncak ise canl
bir fareydi! Kukusuz, paraszlk yznden ailesi oyunca
yasanm iinden karmt.ki ocuk, e i t beyazlktaki dilerle karde karde
glyorlard birbirlerine.
67
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
64/153
XX
PERLERN ARMAANLARI
Byk Periler Kurulu yirmi drt saat iinde doan tm
ocuklara armaan vermek iin toplanmt.
Yazgnm eski, tutkulu btn o kz kardeleri, kvan
cn ve acmn btn o acayip anneleri ne kadar farklyd birbirlerinden: Kiminin yz askt, ii kararm bir hali var
d, kimi en akrakt, gzleri fldr fldrd; kimi genti, es
kiden beri genti; kimi yalyd, eskiden beri yalyd.
Perilere inanan btn babalar, kucaklarnda ocukla
ryla gelmiti.
Krsdeki dller gibi, tm ihsanlar, yetenekler, mut
lu raslantlar, deimez durum ve koullar Periler Kurulunun yannda duruyorlard. Bu trenin deiik yan uydu.
Armaanlar bir aba karl olarak deil, yaamn henz
ilk basamandaki ocua bir ltuf olarak veriliyordu, yaz
gsn belirleyebilecek, mutluluk kadar, ykm kayna da
olabilecek bir ltuf.
Zavall perilerin ii bandan aknd; ok fazla insan
gelmiti ve insanla Tanr arama yerlemi arac dnya da
bizler gibi zamann ve onun sonsuz ocuklar olan gnle
rin, saatlerin, dakikalarn, saniyelerin o korkun yasasnn
buyruu altndayd.
68
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
65/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
66/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
67/153
XXI
GNAH ELMLERYA DA EROS, PLUTUS VE UTKU
ki grkemli eytan ve onlar kadar olaanst bir Di
i blis, Cehennemin, uyuyan insan gsz annda bast
rp onunla gizlice haberlemek iin kulland, gizemlimerdiveninden ktlar dn gece. Ve, bir sedir stndey-
mi gibi, ayakta, karmda utkuyla belirdiler. Gecenin do
nuk derinliinden kopup gelmi bu varlktan kkrtl
bir parlt yaylyordu. ylesine gururlu, ylesine egemen
bir halleri vard ki, nce n de gerek tanrlar sandm.
Birinci eytan erkek miydi, dii miydi, yznden an
lalmyordu, hatlar eski bacchus'lerin hatlar gibi yumu
akt. Karanlk, kararsz ve hznl gzel gzleri hl fr
tnann an gzyalanyla ykl menekelere, aralk dudak-
lan gzel kokular yayan scak buhjjrdanlara benziyordu;
her gs geiriinden kaygarrbocekler l l uuuyor
du soluunun ateinde.
Ll rengi gmleinin evresine kuak gibi hare hare
panldayan bir ylan sanlmt ve ylan ban kaldnp bit
kince eviriyordu ona ate gzlerini. Bu canl kemere, ar-
darda, uursuz iksirlerle dolu kk ieler, parlak bak
lar ve ameliyat aygtlan aslmt, sa elinde bir baka i-
71
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
68/153
e vard ve iindeki ey krmz bir kla parlyordu. s
tndeki etikette ise: "in, bu benim kanm, kalbi glen
diren esiz bir ila" yazyordu. Sol elinde belli ki zevkle
rini ve aclarm arklarla sylemesine ve kara ayinlerin ya
pld gecelerde lgnlm salgn bir hastalk gibi yay
masna yarayan bir keman tutuyordu.
Narin ayak bilekleri krk altm bir zincirin halkalar
n srklyor ve zincirin acsyla gzlerini yere indirmek
zorunda kald zaman, ustaca ilenmi deerli talar gibi
parlak ve cilal ayak trnaklarn almla seyrediyordu.aresizce zgn, ve kurnaz bir esrikliin dalga dalga
akt gzlerle bakp; "ste, yeter ki iste, tm canllara kral
yapaym seni, kile can veren bir yontucudan daha ok, can
l maddenin efendisi sen ol; srekli yinelenen zevki tadar,
kendinden kp bir baka ruhta kendini unutursun, tm
teki ruhlar senin ruhunda eriyinceye dek kendine eker
sin" dedi.u yant verdim ona: "Eksik olsun, istemem! Kuku
suz u zavall ruhumdan daha deerli olmadklarna gre
ne iime yarar o tapon varlklar. Anmsamaktan utan duy
sam da, hibir eyi unutmak istemem. Senin de, eksik ol
sun yal canavar, gizemli baklarn, ielerin, ayaklarm-
daki zincirler nasl bir dost olduunu aka ortaya koyuyor. Armaanlarn kendine sakla."
kinci eytanda birinci eytann o ackl olduu kadar
da gle hali, yaknl, narin ve kokulu gzellii yoktu. Ge
ni gvdeli, gzsz, ablak yzl bir adamd, koca gbei
kalasna sarkyordu, derisi yaldzlyd ve dvmeler gibi,
evrensel ykmn saysz biimlerini simgeleyen bir yn
oynak kk yaratklarla doluydu; bir iviye isteyerek asl-.
72
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
69/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
70/153
ekici ve aykr sesiyle yalanc tanra "Gcm bil
mek ister misin?" diye sordu bana, ve "Dinle" dedi.
Kurdelelerle bezenmi, kam bir flte benzeyen, ko
caman bir borazamn ucunu azma soktu, borazann iinden adm haykrd ve adm bylece mekanda yz binler
ce gkgrtsnn uultusuyla yuvarlanp en uzak uydu-
' dan yanklanarak tekrar bana dnd.
Hayli etkilenmitim: "Vay canma! te bak bu deer
li bir ey!" diye haykrdm. Ama, beni batan karan, er
kek tavrl kadn biraz daha dikkatle inceleyince, bir yer
lerde, tandm acayip birileriyle kadeh tokutururkengrmm gibi geldi bana; ve bakrn bouk sesi, fahie
bir borazann bilmem hangi ansm tad kulaklarma.
Yzm buruturup yantladm: "Defol! Adm an
mak istemediim bilmem kimlerin kapatmasyla evlene
cek adam deilim ben."
Kukusuz yiite bir zveride bulunmutum ve bundan gurur duymak da hakkmd. Ama yazk ki uyandm ve
btn gcm de tkendi. Kendi kendime sylendim: "By
le kl krk yaracak ne vard, amma da kllenmi ruhum.
Ah, uyankken yeniden gelseler keke, bu kadar titiz ol
mazdm."
Ve yksek sesle ardm onlar, balamalar iin
yalvarp yakardm, "gelin, dilediiniz kadar alaltp aalayn beni, yeter ki ltfunuzu esirgemeyin" dedim; ama,
belli ki ok mcitmitim onlar, bir daha gelmediler.
74
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
71/153
XXII
AKAMIN ALACAKARANLII
Akam oluyor. Gnn abas ve hayhuyuyla yorgun
zavall zihinler yumuayp geviyor ve dnceleri imdi
alacakaranln efkatli ve kararsz renklerine brnyor.
Yine de dan tepelerinden, akamn saydam bulutla
r arasndan eit eit lklar, mekann kabaran bir de
niz ya da patlayan bir frtna gibi i karartc bir uyuma d
ntrd uultular geliyor balkonuma.
Akamn sakinletiremedii, gecenin geliini, bay
kular gibi, byclerin kara ayini sanan bu bahtszlar
kim? Bu uursuz uultu dan stne tnemi o kara gszler yurdundan, yallar yurdundan geliyor; ve akam,
her penceresi "esenlik imdi burada, yuvann kvanc bu
rada!" diyen evlerle kapl sonsuz vadiye sigaram tttre
rek bakarken, rzgr tepelerden eser ve ben cehennemin
uyumlarna bu denli benzeyen eyler karsnda akn d
ncemi bir beikte kaygszca sallayabilirim.
Delileri daha bir delirtir alacakaranlk. - ki dostumuanmsyorum, gne doarken kafay trlerdi. Birinci
si, gndoumunda dostlukmu, saygym her eyi unutup
tpk bir vahi gibi, ilk raslad insana karglar yadnr-
75
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
72/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
73/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
74/153
XXIII
YALNIZLIK
nsansever bir gazeteci bana yalnzln insana zarar
l olduunu sylyor; ve btn dinsizler gibi savma daya
nak olarak Kilise Babalarnn szlerinden rnekler veriyor.blisin ssz yerlerde dolatm, cani ve ehvetli ruhun
yalnzlklar iinde alevlendiini biliyorum. Ama bu yalnz
ln sadece tutku ve kendi canavarlanyla ykl babo ve
takn ruhlar iin tehlike tamas da pek mmkn.
Kukusuz ki, btn zevki bir krsden konumak olan
geveze, Robinon'un adasnda akln oynatrd. Gazete
cimden Crusoe'nin byk cesaretini beklemiyorum elbette, ama, en azndan, yalnzl ve gizemin sevdallarn
sulamaktan vazgesin.
u gevezelerden oluan soyumuzda yle insanlar var
ki idam sehpasndan konumalarna izin verilse ve Santer-
re'in trampetleri de zamansz alp szlerini kesmese, o y
ce azab daha rahat kabullenirlerdi.
Knamyorum onlar, nasl bakalar sessizlikten ve
kendi iine kapanmaktan zevk alyorlarsa, onlar da konu
arak ilerini dkmekten haz duyuyorlar; ama bu geveze
leri kmsyorum.
78
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
75/153
Btn istediim kahrolas gazetecinin de beni kendi
halime brakmas, neden holanp holanmadma kar
mamas. Burnu bir havari gibi havada, bana: "Kvanlarnz bakalaryla blme gereksinimi duymuyor musunuz
hi?" diyor. u incelie bir bakn! Onun kvanlarn hie
saydm bildii halde benimkilere burnunu sokuyor ak
gz!
"Yalnz olamamak gibi o byk mutsuzluu!.." diyor
bir yazsnda La Bruyre, kukusuz, kendine katlanmak
tan korkup kendilerini unutmak iin kalabala karanlarutansn diye.
Bir baka bilge, Pascal da "Btn ykmlarn nedeni
odamzda kalmay bilmemizden kaynaklanyor" diyor ve
sanrm bylece, bir hcreye kendini kapatp mutluluu de
vinimde ve amn gzel Franszcasyla, k a r d e e di
yebileceim bir fuhuta arayan btn o akl ksalan anm
satmak istiyor bize.
79
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
76/153
XXIV
TASARILAR
Byk, ssz bir parkta dolaarak syleniyordu: "Sev
diim kadm, akllan durduran atafatl bir saray giysisi
iinde gzel bir akam havasnda, nnde uzun imenler
ve havuzlar bulunan bir saray merdiveninden inseydi nasl da gzelleirdi."
Soma sokaktan geerken bir gravrcnn nnde dur
du, tropikal lkeleri resmeden bir gravre bakt, sylendi
kendi kendine: Hayr, o gzel varla hi de byle bir sa
rayda sahip olmak istemezdim. Kendimizi e v i mi z d e
duyumsamayz byle bir yerde. Hem duvarlar altn nesne
lerle dolu, sevgilimin resmini asacak yer bile bulamazdk;grkemli geitlerde insann babaa kalaca tek ke
yok. Yaamn dn retmek iin aslnda urada oturmak
gerek.
Gravrdeki ayrntlara, bakp, inceleyerek dnme
yi srdryordu: "Deniz kysnda o garip ve parlak aa
larla evrili.., havada insan kendinden geiren tarifsiz bir
koku.., kulbede gl bir tr, gl ve misk.., daha tede,
kk evimizin arkasnda denizin dalgalanyla sallanan ge
mi direklerinin ulan.., n tl perdelerden szld
80
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
77/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
78/153
XXV
GZEL DOROTHE
Dimdik ve korkun yla kenti yldryor gne; kum
gz kamatryor, deniz balkyor. Jakn dnya usulca y
lp kalyor ve uyuyann, yan uyank, yok oluun zevkine
kand bir tr tatl lm olan len uykusuna yatyor.
Bu srada, gl ve gne gibi marur Dorothe son
suz gn altnda tek canl olarak kta parlak, siyah bir
leke brakp ssz yolda geni kalalar stndeki incecik
gvdesini tembel tembel rgalayarak yryor. Bedenine
yapan ak pembe entarisi teninin youn karanlklarn
yanstarak sanp sarmalyor selvi boyunu, ukur srtm vesivri boazm.
I szen krmz emsiyesi glge glge yzne d
ryor yanstt klann kanl dzgnn.
Gr mavimsi salanmn arl narin ban arkaya
doru ekiyor ve ona utkulu ve tembel bir hava veriyor.
Ar salkm kpeleri kk kulaklarnda gizlice cvldyor.
mbat yeli zaman zaman kaldnp dalgalanan eteinin
ucunu, o parlak ve gzel bacan sergiliyor. Avrupa'nn
mzelere kapatt mermer tannalann ayaklanna benze-
82
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
79/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
80/153
yandaki, ama imdiden serpilmi gzel kz kardeini sa
tn almak, klelikten kurtarmak iin kuruu kurua katmak
zorunda kalmasa elbette ok mutlu olabilirdi! iyi yrekliDorothe kukusuz baaracak bu ii; ocuun sahibi ok
pinti, paradan baka bir gzelliin de var olduunu anla
mayacak kadar pinti!
84
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
81/153
XXVI
YOKSULLARIN GZLER
Ya! Bugn sizden niin nefret ettiimi bilmek istiyor
sunuz demek. Nedenini anlamanz anlatmamdan daha golacak kukusuz; nk sanyorum ki siz kadn duyarsz
lnn en gzel rneisiniz.
Birlikte, bana ksa grnen uzun bir gn geirmitik.
Bundan byle tm dncelerimizin ortak olacana, ru
humuzun tek bir ruh olacana degin sz vermitik bir
birimize; herkesin syledii, kimsenin gerekletiremedi
i dlerden biri ite.
Akam yorgundunuz biraz, yeni bir bulvarn kesin
deki, yeni alm bir kahvenin nnde oturmak istediniz.
Henz tamamlanmam bir grkemi utkuyla gsterircesi-
ne sada solda molozlar, har dkntleri vard. Ik altn
da, prl pnld kahve. Gaz lambalar bile ateli bir balan
g tutkusunu sergileyip tm gleriyle aydnlatyorlardbeyaz klarla kamam duvarlar, aynalarn prl prl
yzlerini, silme ubuklarn ve kornilerin altn yaldzlan-
n, tasmal kpek gezdiren tombul yanakl saray uaklar*
m, bileklerine tnemi atmacalara glen kadnlar, bala-
85
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
82/153
nnda meyveler, brekler, kzarm av hayvanlar tayan su
perilerini ve tanralar, uzanm kollarnda kk Bavye-
ra vazosu ya da alacal dondurmalarn ift renkli dikilita
larn sunan Hebe'leri, Ganymede'leri; oburluun hizme
tine sunulmu btn tarihi, btn efsaneyi.
nmzde, yolda, krk yalarnda, yorgun yzl, sa
kalna ak dm bir adam, eliyle kk bir olan ocu
unu tutmu, kucanda yryemeyecek kadar yorgun mi
nik bir varlk, yolun stnde dikilip, hizmeti gibi, ocuk
larna hava aldryordu. Hepsinin giysileri yrtk prtkt. de, ciddi bir yz ve bakan alt gzle, ayn hayranlk
la, ama yalarna gre deien biimde yeni kahveyi sey
rediyorlard.
Babann gzleri: "Ne gzel! Ne gzel! Sanki zavall
dnyamzm btn altn bu duvarn stne tanm" diyor
du. Kk olan ocuunun gzleri: "Ne gzel! Ne gzel!
Ama yalnzca bizim gibi olmayanlarn girebilecei bir ev"
diyordu. En kn gzlerine gelince, akn ve derin bir
kvantan baka bir ey anlatamayacak kadar bylenmi
ti.
Halk aklar, arzu ruhu iyiletirip yrei yumuatr
derler. Benim o akamki ruh halimi yanstma asndan ar
kda sylenen doruydu. O kiinin, o ailenin gzleri yreimi yumuatmakla kalmam, kendimden, nmzde
ki, susuzluumuzdan ok agzllmz sergileyen bar
daklar ve srahilerden utan duymutum. B e n i m bu d
ncemi, ayn dnceyi okumak iin gzlerimi gzleri
nize eviriyordum gzelim; o ylesine gzel, o ylesine
tarifsiz, tatl gzlerinize, tutkunun ve aymm konakla-
86
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
83/153
d yeil gzlerinizin ta iine bakyordum gzelim, ve siz
o anda bana: "unlann haline bak, ne sinir eyler, gzle
rini araba kaps gibi koca koca amlar, kahveciye sy
leyin de ltfen bunlar uzaklatrsnlar" dediniz.
Anlamak ne zormu meer meleim, dnceler ne
kadar deiikmi birbirini sevenler arasnda bile!
87
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
84/153
x x y i i
YTE LM
Fancioulle ok usta bir soytanyd. Prensin de dostla
rndan biri gibiydi. Ne var ki, kendini gldrye adam
kimselerde en ciddi eyler bile uursuz bir elenceye dnr ve garip grnse de, yurt ve zgrlk ak bir soytarnn usuna bile zorbaca el atar. Fancioulle de, bir gn,honutsuz soylularn dzenledii bir komploya katld.
Prensleri tahtndan devirip, topluma dammadan top
lum deitirmek isteyen fkeli insanlar kadar, onlar prenslere gammazlayan toplum sever insanlar da var olmutur
her yerde, her zaman. Komplocu soylu efendilerle birlikte Fancioulle de tutuklanp lm cezasma arptrld.
Prensi kzdran eyin, en ok da, gzde oyuncusunuasiler arasnda grmek olduuna inanmak isterdim. Prensti btn prensler gibi, ne daha iyi, ne daha kt; ancak ba
z durumlarda, ar duygusall yznden teki prensler
den ok daha acmasz kesiliyordu. Gzel sanatlara tutkuyla ak, gzel sanatlardan ok iyi anlayan biri olarak, gerekten de an ehvet dknyd. nsanlara, aktre'ye isefazla aldrd yoktu, kendisi de tam bir sanat olan Pren
sin en amansz dman i skmtsyd, lkesinde, zevkten
88
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
85/153
ya da zevkin en ince biimlerinden biri olan artclktan
baka eylerin de yazlmalarna izin verilseydi, i sknt
s denen bu dnya zorbasndan kamak ya da onu altetmekiin gsterdii acayip abalarndan dolay Prens ciddi bir
tarihinin "canavar" yaftasn pek gzel hak ederdi. En b-'
yk znts dehasna yetecek genilikte bir tiyatroya sa
hip olamamasyd. Dar alanlarda bunalan, adlarn ve iyi
niyetlerini gelecek alarn bilemeyecei byle gen Ne
ren'lar vardr her zaman. Basiretten yoksun Felek lkesin
den de byk yeteneklerle donatmt onu.Aniden bir sylenti yayld. Prens sulular bala-
yacakm. Sylenti de uradan kt, Prens Fancioulle'un
ok iyi oynad bir oyunun yeniden sahneye konmasn is
temi, komplocu soylularn bile oyunu izlemelerine izin
vermiti. Olay yzeysel deerlendirenlere gre her ey
gn gibi akt, iyi yrekli Prens kendisine ktlk yapan
lar bile yiite balyordu.yle ya, her ey beklenirdi bu garip adamdan, erdem
de beklenirdi, sulular balamas da, hele de iin ucun
da umulmadk, yeni zevkler varsa, ancak, bu merakl ve
hasta ruhun derinliklerine benim gibi nceden szabilen-
ler byle dnmyordu. Byk olaslkla, Prens, lm ce
zasna arptrlm bir insann bu durumda sahnede ne de
recede baarl olacam renmek istiyordu. Hayati nem
deki fizyolojik bir deney iin, olanaktan yararlanmak, bir
sanatnn, iinde bulunduu olaanst durumda, yete
neklerinin nereye dek bozulabileceini ya da deiebile
ceini saptamak istiyordu: Bundan baka, ruhunda, sulu
lar balamak gibi bir niyet de var myd? Bu nokta hi
aydnla kavumad.
89
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
86/153
Byk gn geldi sonunda, o kk saray tm grke
mini sergiledi, kk bir Devletin, ayrcalkl bir snfn k
stl olanaklarla ve salt debdebe uruna serdii atafat gr
meyenler hayal bile edemez. Grkem grkem stneydi,insan nce o tantanann, lksn bys, sonra da bu a
tafattan doan tinsel ve gizemli ilgi etkiliyordu.
Amac yaamn gizemini simgesel bir biimde gs
termek, kiilikleri ise periler olan bu tr oyunlarda adet ol
duu zere, Fancioulle, zellikle, sessiz ya da az szl rol
leri oynuyordu. Sahneye hafife ve tam bir rahatlkla gir
di, onun bu halini gren soylu seyirciler, rehavetle, tamam,
balanm dediler ilerinden.
Bir oyuncudan, "te iyi bir oyuncu" diye sz ederken
anlatlmak istenen udur; Kendi kiiliinin altnda onun
oyuncu yann, yani sanat, abay istem gcn grebili
yoruz. Eski ada yaplan yontular vardr, baknca, insan
gibi, adeta yayor, yryor, gryor deriz. Eer bir oyuncu roln oynarken, oynad kiilikle bylesine zdele-
irse, kukusuz bu ok zel ve hi beklenmeyen bir durum
dur. Fancioulle da o akam tmyle lkseldi, varl, can
ll, gereklii yadsnamaz bir lksellikti. O soytar ba
nn evresinde, grlmeyen, yalnz benim grdm, sa
nat nlaryla Kurban'n utkusunun garip bir bileimle ii
ne kart bir kl hale, gidiyor, geliyor, glyor, alyor, rpnp kaslyordu. En an soytarlklarn iine bile
Fancioulle, kendine zg, bilemediim o hangi incelikle,
kutsal ve doastn aktaryordu. O unutulmaz akam
sizlere anlatmaya altm u anda kalemim titriyor, o ak
am duyduum ayn cokuyla gzlerim yaanyor. Fanci
oulle, Sanat esrikliinin btn esrikliklerden ok daha faz-
90
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
87/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
88/153
kili yerlerinin birinde Fancioulle'un oyununu bozup kulak
lar, yrekleri dele dele nlad. Salonun bu beklenmedik
tepkinin fkrd yerinden bir ocuk, glmemek iin kendini zor tutarak, bir koridora svt.
Fancioulle, sarslp, dnden uyanarak, nce gzle
rini kapad, sonra hemen hemen birden, lszce by
m gzlerini yeniden at; ardndan, rpnp soluk almak
istercesine azn at, bir ne, bir arkaya salland, derken,
kaskat, cansz yld.
Kurban celladn elinden alan, kl kadar keskin bir
ddk sesi miydi gerekten? Bu ldrc etkiyi bile bile
mi Prens kurnazca bir yol semiti? Belki evet, belki ha
yr. Sevgili ve esiz Fancioulle'unun lmnden vicdan
azab duydu mu? Buna inanmak hem ho, hem yerinde
olurdu.
Komplocu soylular ise bir oyun seyretmenin zevkinison kez tattlar. Ve ayn gece yaamdan silindiler. Sonra
lar, serili lkelerde ustalklarn kantlam birok pndo-
mimoyuncular gelip Prensin saraynda gsteri yaptlar,
ama; hibiri Fancioulle'un ne sanat gcn sergileyebildi.
ne de erdii ltfa erebildi.
92
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
89/153
XXVIII
KALP PARA
Ttncden uzaklarken dostum da paralarm dee
rine gre zenle ayrp, yeleinin sol cebine altn paralan;
sa cebine gm paralar; pantalonun sol cebine dier
paralan, sa cebine ise dikkatle inceledii, iki franklk gm paray koydu.
"Ne ilgin, bu ne zen!" dedim iimden.
Bir yoksul titreyerek apkasn uzatt. - Yalvaran gz
lerin sessiz anlam kadar insan rperten ey yoktur, o gz
lerde, onlan okuyabilen duyarl insan iin hem alakgnl
llk, hem sitem, kamlanan kpein yal gzlerindeki o
karmak duygusal derinlie benzer bir eyler vardr.Dostumun verdii sadaka benimkinden ok daha faz
layd. Ona: "Haklsnz, armaktan sonraki en byk zevk
de artmaktr" dedim. Dostum, bu savurganln hakl bir
nedene dayandn aklamak istermi gibi, sakince yant
lad: "-Para kalpt."
kzn altnda bile buza aramaya alm zavall
beynimde (doa'nn bana armaan ettii ne yorucu bir be
yindir) birden yle bir dnce dodu: Dostum kalp pa
ray verdi, nk o zavall adamn yaamnda da ilgin bir
93
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
90/153
olayn yer almasn istedi, hatta belki, kalp bir parann bir
dilenci elinde, iyi ya da kt, dourabilecei sonulan
renmek istedi. yle ya, bozdurulduunda bakarsn gerek
paraya dnemez miydi? Ya da bozduran hapse gndermezmiydi? Bir meyhaneci, rnein bir fnnc kalpazanlk su
uyla tutuklattnrd belki de onu. Ya da kalp para bakarsn
yoksul sahibini be gn bey gibi yaatrd. D g-
cm,bylece olas tm varsaymlardan olas tm sonula-
n kararak, sanki dostum byle eyler dnyormu gi
bi, dolu dizgin gidiyordu.
Ama o birden, beni benim szlerimle yantlayp, dlerimi yanda kesti: "Evet, haklsnz; bir insana umad-
n verip onu artmaktan byk zevk yoktur."
Gzlerinin iine baktm, bu szleri ok safa, inana
rak sylediini dehetle grdm. Aka belliydi, hem iyi
lik yapmak, hem kazanl kmak istiyordu: kalp iki fran
k verip kaybettii iki frank ve Tanrnn yreini kazana
cak; cenneti ucuza mal edecek; ksaca bedavadan iyilikse
ver bir insan kimliini salayacak. Az nce aklmdan ge
irdiim eyleri dnerek, zevk iin bu suu ileseydi ba
layabilirdim onu; merakl, kendine zg, yoksullan teh
likeye atarak gnl eleyen biri derdim; ama byle buda
laca hesaplar yapt iin asla balamam onu. Kt ol
mak asla balanamaz, ama kt olan yapt ktl bilirse bu da bir meziyettir; ve en iren olan aptalca kt
lk yapmaktr.
94
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
91/153
XXIX
CMERT KUMARBAZ
Dn, bulvarn kalabalnda, tanmay hep ok istedi
im, hi grmemi olmama ramen hemen tandm gi
zemli bir varl yalanmda duyumsadm. Kukusuz be
nimkine benzer bir arzu onda da vard, zira geerken anlaml bir ekilde gz krpt bana, ben de gz krptm he
men. Dikkatle izledim onu ve onun girdii, Paris'in yer s
tndeki hibir evinin bir benzerine sahip olamad kadar
byk bir lksn parldad ve yerin altndaki l l bir
konuta girdim. lgintir, buradan sk sk gemitim, ama
bu grkemli yere buradan girildii aklmn ucundan ge
mezdi. Burarm, insann bam dndrse de, yaamn bk
trc tm dertlerini neredeyse armda unutturan ince bir ha
vas vard; hani ebedi bir len sonrasnn klaryla ay
dnlanm, byl bir adaya lanca, lotus ieklerini yi
yenler, ezgili alayanlara uultusunda yurtlarm, yuva
larm, karlarn, ocuklarm unutup denizin kabaran yk
sek dalgalama asla geri dnmek istemezler, buna benzerlo bir mutluluk soluyordu orada insan.
ldrc bir gzelliin damgasn tayan garip erkek
ve kadn yzleri vard, imdi kesinlikle anmsayamadm
95
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
92/153
alarda ve lkelerde grm gibiydim, tanmadmz bi
rileriyle olunca haliyle duyduumuz o korkuyu deil de,
kardee bir sevgi uyandrdlar bende. Baklarndaki o il
gin anlam herhangi bir ekilde tanmlamaya kalksaydm;i skntsndan doan acnn ve yaadn duyumsama
dan doan lmsz arzunun bu kadar canllkla parlad
gzler grmedim, derdim.
Ev sahibim ve ben, oturmu, iki eski ve candan dost
olmutuk. Yemek yedik, eit eit olaanst araplar i
tik, hem de an derecede, iin daha bir ilgin yan, birkasaat sonra, bana yle geliyor ki ondan daha ok esrik de
ildim. Yine de kumar yznden, o insanst zevk yzn
den arap lenimize zaman zaman ara veriyorduk, unu
da sylemeliyim ki ruhumu kumara srm, yiite bir
gamszlk ve hafiflikle stste kaybetmitim. Ruh, yle in
ce, ou zaman yle yararsz ve bazan da insan yle ra
hatsz eden bir ey ki, gezerken kartvizitimi yitirsem ruhumu yitirdiimden daha ok zlrdm.
Esiz tad ve kokusuyla ruhta yeni lkelere ve bilin
meyen mutluluklara zlem douran yaprak sigaralar itik
uzun zaman ve btn bu hazlarla kendimden geip, az
na dek dolu bir kadehi kavradm ve ona pek an gelme
yen bir zdenlikle haykrdm: "lmsz salnza, ya
l Teke!"
Evrenden, evrenin yaratlndan ve maherden sz et
tik: an byk konusundan, yani geliimden, yetkinlik
ten ve genellikle insan cokularnn btn biimlerinden
sz ettik. Bu konuda Hazretleri hafif ve kesinlikle inand-
nc akalar yapyor ve dncelerini, gelmi gemi hi
bir nl sohbet adamnda Taslamadm bir gldr usta-
96
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
93/153
lyla, ince bir konuma biimiyle, sakin sakin sylyor
du. imdiye dek insan zihnine yn veren eitli filozofla
rn samalklarn anlatt, hatta bana, yararlarn ve iyilii
ni, her kim olursa olsun, kimseyle blmem uygun olma
yan baz temel ilkelerin gizini verdi. Dnyann hemen her
yerinde yaygn kt nnden hi mi hi yaknmad, hatta,
boinanlann yklmasyla en ok ilgilenen kiinin kendi
si olduunu syledi, bir de itirafta bulundu, kendi gcy
le ilgili ancak bir kez korkuya kaplm, meslekdalarm-
dan daha uz bir vazc krsde yle hayknyormu: "Sevgili kardelerim, unu unutmayn ki geliim vlrken ib
lisin en gzel kurnazl da byle bir geliimin bulunma
dna sizi inandrmak olacak!"
O nl konumacnn ans bizi kendiliinden akade
miler konusuna getirdi ve garip arkadam birok durum
larda pedagoglarn kalemini, szlerini ve bilincini esinle
meyi gereksiz saymadm, gzle grlmese bile aslndabtn akademik toplantlarda hazr bulunduunu syledi.
yiliin bylesi cesaretimi artrd, Tanr'dan haber sor
dum, yaknlarda onu grdnz m dedim. Biraz da hzn
l bir kaytszlkla yantlad: "Karlanca selamlanz, a-
ma, doutan nezaketlerinin eski kinlerini sndremedii
yal beyzadeler gibi."
Sanmam ki Hazretleri bir baka sradan lmlyle
byle uzun uzun konumu olsun, arya kamaktan e
kindim. Zaten doan gnein titreyen klan da camlan
aartyordu, nice airlerin akd ve bilmeden utkusuna
alan nice filozoflann hizmetine girdii o nl kii ba
na: "Hakknda nice kt eyler sylenen ben, siz lml
lerin deyimiyle bazan da iyi bir iblisim ve sizde de iyi bir
97
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
94/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
95/153
sama bitince, yani varl ya da olay bizim dmzdaki ha
liyle, asl haliyle grnce, yan, hayal grntnn kaybol
masndan doan eserden, yar yenilik nndeki, gerek o-
lay nndeki ho aknlktan doan, garip ve karmak bir
duyguya kaplnz. Ak seik, olaan, her zaman ayn, as
la yanlgya dmeyeceimiz bir ey varsa o da analk duy
gusu, annenin sevgisidir. Anneyi anne sevgisinden ayn d
nmek ssz dnmek kadar gtr; annenin ocu
uyla ilgili tm davran ve szlerinin analk sevgisinden
kaynaklandn ileri srmek ok doal deil mi? Ama siz,bir yanlsamayla, grlmedik biimde hataya dtm u
kk yky dinleyin.
"Ressam olduum iin sokakta grdm insanlann
yzlerine, grnlerine daha bir dikkatle bakanm, yaa
m, dier insanlara gre, daha canl, daha anlaml klan bu
zel yeteneimizden biz ressamlar nasl sevin duyanz, bi-
99
"Yanlsamalarn says insann insanla, ya da, insannnesneyle ilikileri kadar oktur, diyordu dostum. Ve yanl-
Edouard Manet'ye
XXXP
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
96/153
lemezsiniz. Oturduum mahalle kent merkezinden uzak ve
sszdr, evlerin arasnda geni ayrlar vardr ve ben, sk
sk, ateli ve afacan grnyle dier ocuklardan daha
ok dikkatimi eken bir ocuu inceler dururdum. Birka
kez modellik etti bana, bazan kk bir ingene, bazan me
lek, bazan efsanedeki Ak Tanrs olarak resmini yaptm.
Serserinin Kemam'n, Dikenli Ta', Tutkunun ivileri'ni,
Eros'un Mealesi'ni tatmtm ona. Sonunda, bu yarama
zn maskaralklarn yle sevmeye baladm ki, evine, o
yoksul insanlara gidip, babasmdan ve annesinden onunbenim yanmda kalmasn istedim, iyi giyindireceimi,
harlk vereceimi, fralarm temizlemekten ve alveri
ten baka bir i yaptrmayacam syledim. Yz gz y
kanp alnca daha bir sevimli oldu, kendi yoksul evine
kyasla benim evim cennet gibi geldi ona. Ancak unu da
syleyeyim ki baz yersiz davranlaryla zaman zaman
zyordu beni, rnein ekere ve tatl ikilere an dknd. Saysz uyanlarma ramen, yine bu trden bir ya
ramazlkta bulununca, ona, byle devam ederse kendisini
evine geri gndereceimi syledim. Soma ktm, ilerim
yznden eve bir hayli sonra dndm. "Girince aknlk
tan dona kaldm, tylerim diken diken oldu, kk deli
kanlm, yaammn afacan yolda dolabn kapana ken
dini amt! Ayaklan nerdeyse yere dokunuyordu; kuku
suz ayayla itmi olduu iskemle yannda yuvarlanm,
ba, rpnp, omzuna dmt; i yzne, hep ayn nok
taya dehetle dikilmi ye falta gibi alm gzlerine ba
knca bir an hayal grdm sandm. ocuu ipten in
dirmek hi de kolay olmad..Bedeni imdiden kaskat ke
silmiti, yere indirmek iin korkun bir aba gstermek zo-
100
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
97/153
randa kaldm. ocuu kavrayp kaldrmam, teki elimle
de ipi kesmem gerekti. bununla da bitmiyordu; kk
vahi ok ince bir ip kullanm ve ip derin bir ekilde eti
ne gmlmt; imdi de et boumlarna girmi ipi ince
bir makasla kesip boynunu kurtarmak gerekiyordu.
"Sylemeyi unuttum, hemen komular arp yar
dm istemitim, ama uygar insann alkanlklarm terket-
meyen komularm, bir aslma olayna adlarnn karma
mas iin yardma yanamadlar. Doktor geldi, ocuun sa
atler nce lm olduunu syledi, kefenlemek iin soymamz gerekti, ceset yle katlamt ki elbiseleri ancak
keserek karabildik.
Komiser, ya bile bile, zevk iin, ya da, sulular oldu
u kadar susuzlar da korkutma alkanlyla i olsun di
ye, yzme yle bir kukuyla bakp mrldand: "phe
li, karanlk bir olay!"
Geride en g i, durumu ocuun babasna, annesine sylemek kalmt, bunu dnmek bile perian ediyor
du beni; anlatmak gerekiyordu ama nasl gidecektim, ayak
larm birbirine dolayordu. Sonunda o cesareti gsterdim.
Ancak hi ummadm bir ey oldu, ocuun annesi gayet
soukkanlyd, gznden bir damla ya akmad. Bir sz
vardr: "En korkun aclar sessiz ekilen aclardr". im
den "duyduu acnn deheti yznden kadncaz donup
kald" dedim. Babaya gelince, yar alk, yan dalgn sy
lenmekle yetindi: "Belki de hayrls buymu; sonu iyi ol
mayacakt zaten!"
"ocuun cesedi divanmda, bir hizmeti kzn yar
dmyla son haznlklan yaparken annesi girdi atlyeye.
Cesedi grmek istediini syledi. Daha bir perian olacak-
101
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
98/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
99/153
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
100/153
hayretle bir noktaya dikmi, ge bakp duruyordu. Bir
den bard: "Bakn, bakn uraya..! Gryor muunu;
onu? Surdaki bulutun, yava yava giden u ate gibi bulutun stne oturmu. Sanki Oda bize bakyor."
inanm bir dille yantlad ocuk: "Tanr!" Ve devan
etti: "Yazk, ok uzaklat; artk gremezsiniz. teki lke
leri ziyaret edecek, bu yzden gidiyor, kukusuz. te yi
ne grnd, ufuktaki u dizi aalarn arkasndan gee
cek... imdi de ankulesinin ardna iniyor... Yazk! yine g
rnmez oldu!" Ve ocuk, tarifsiz bir coku ve zlemin p
rl prl yand gzlerini ufuk hattna dikip uzun sre k
prdamad.
nc ocuun kendine zg, cvl cvl, canl bi
kiilii vard, bu kez sz o ald: "Yalnz kendisinin gre
bildii mbarek Tannsyla akimi bozmu bu! imdi ben:
dinleyin, anlatacam ey tiyatronuzdan da, bulutlarnzdan da ilgin, byle ey banza hi gelmemitir... Birka
gn nce ailem yolculua karken beni de gtrd, mok
verdiimiz anda herkese yetecek kadar yatak olmad ik
dadmla ayn yatakta yatmam uygun buldular." deyip ar
kadalarn yaknma ekti ve alak sesle szlerini srdr
d: "Yalnz deil de, zifiri karanlklara gmlp dadmk
yatmak yle gzel ki! O uyuyordu, ben uyanktm, tatl tatl elendim, kolumu kollarna, boynuna, omuzlarna at
tm. Kollaryla boynu dier kadnlannkinden daka kaln
d, ama teni tatl m tatl, tpk mektup kd, ipek kl
gibiydi. Uzun uzun ayn eyleri yapmak isterdim, korktum,
uyanr diye korktum, korktum ite. Bam salarna sok
tum, yle grd ki, at yelesi gibi, srtna dek iniyordu ve
inann, u ieklerin kokusu var ya, ite onlar kadar gzel
104
7/28/2019 Charles Baudelaire - Paris Sknts
101/153
kokuyordu. Siz de deneyin, benim yaptm yapmaya a
ln, greceksiniz!"
Bu byk gizini aklayan gen yazarmz, yks
n anlatrken grmeliydiniz, yaad olay karsndaki
aknl hl sryormucasma gzleri falta gibi ak
t ve batan gnein klan kvnm kvnm kzl salanna ka
yp, kkrt renkli bir tutku haresi gibi yanyordu. mr
n bulutlarda Tann'y aramakla tketeceklerden biri olma
yaca, Tanr'y darda bulaca her halinden belliydi.
Sz sras drdncsne geldi: "Evde ne kadar sklyorum bir bilseniz; tiyatroya bile gtrmezler beni, ve
lim ok pinti; Tann'nm, bana da, canmn skldna da
aldrd yok, beni nazlayacak gzel bir dadm da yok. B
tn arzumun, nereye olduunu bilmeden, kimse bana ku
lak asmadan dosdoru ekip gitmek, yeni lkeler grmek
olduunu sanmtm ou zaman. Hibir yerde huzurum
yok, galiba baka yerde imdikinden daha rahat ederim.te byle! Komu kyn son panayrnda tam benim is
tediim gibi yaayan adam vard, sizler pek dikkat et
mediniz onlara. rice, esmer adam, eski psk giysile
rine ramen ok gururluydular, kimseye gereksinim duy-