-
27.10.2011
1
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
1
TALA KALDIRMA YNTEMLER VE
MAKNA TAKIMLARI
1. Tornalama ve ilgili ilemler
2. Delme ve ilgili ilemler
3. Frezeleme
4. Tala kaldrma merkezleri ve Tornalama merkezleri
5. Dier tala kaldrma yntemleri
6. Yksek hzl tala kaldrma
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
Tala Kaldrma
stenen para geometrisinin oluturulmas iin
mekanik olarak malzeme uzaklatran kesici bir
takm kullanlan malzeme uzaklatrma yntemi
En yaygn uygulamalar: metal paralar
ekillendirmek iin
Yksek doruluk ve kesinlikte geometrik zellikler
salama ve para geometrilerinin dzeltilmesi
kapasitesi bakmndan tm imalat yntemlerinin en
uygunu
Dkm de geni bir ekil yelpazesini oluturabilir,
ancak doruluk ve kesinlik bakmndan tala
kaldrmadan geridir
2
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 3
Dnel simetrili silindirik veya disk ekilli
Dnel olmayan (prizmatik de denen) - blok
benzeri veya levha benzeri
ekil 22.1 Tala kaldrlan paralarn snflandrlmas: (a) dnen,
veya (b) dnmeyen. (Burada blok veya yass paralar
gsterilmitir.)
Tala Kaldrlm Paralarn Snflandrlmas
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
4
Tala Kaldrma lemleri ve Para Geometrisi
Her bir tala kaldrma yntemi, iki faktr nedeniyle
belirli bir para geometrisi oluturur:
1. Takm ve para arasndaki izafi hareket
retme para geometrisi, kesici takmn
ilerleme yolu tarafndan belirlenir
2. Kesici takmn ekli
ekillendirme para geometrisi, kesici
takmn ekli tarafndan belirlenir.
-
27.10.2011
2
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
5
ekil 22.2 ekil retme: (a) dz tornalama, (b) konik tornalama,
(c) snr tornalama, (d) yzey frezeleme, (e) profil frezeleme.
ekil retme
retilen ekil = silindir retilen ekil = koni retilen yzey
retilen ekil = dzlem
retilen ekil Para
Para
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
6
ekil 22.3 Biim vermek iin ekillendirme: (a) ekil tornalama, (b)
delme, ve (c) brolama.
Biim Vermek in ekillendirme
ekillendirilen yzey
ekillendirilen yzey
ekillendirilen
yzey
Para
Para
Para
Bro
ekil takm
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 7
ekil 22.4 Oluturulacak formun ekillendirilmesinin ve
retilmesinin
birleimi: (a) bir tezgahta di kesme, ve (b) kanal frezeleme.
ekillendirme ve retme
Form verilen yzey
T-kanal frezeleme aks
Di ama takm Form verilen yzey Para
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
8
Tornalama
Dnen bir paradan bir silindir retmek zere
malzeme kaldran tek ulu kesici takm (kalem)
Torna olarak adlandrlan bir tezgah zerinde yaplr
Bir torna tezgahnda yaplan tornalama ilem trleri:
Aln tornalama
ekil tornalama
Pah krma
Kesme
Di ama
-
27.10.2011
3
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
9
ekil 22.5 Tornalama ilemi.
Tornalama
Para (orijinal yzey) Yeni yzey
Tala
Tek noktal takm
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
10
Tornalama lemi
Titanyum nitrr
kaplanm bir karbr
kesici insert
kullanlarak elik
zerinde tornalama
ileminin yakndan
grn
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 11
ekil 22.6 (a) aln tornalama
Takm radyal
olarak ie doru
ilerler
Aln Tornalama
lerleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
12
Takm, dnme
eksenine paralel
ilerleme yerine,
dorusal olmayan ve
bylelikle bir ekil
oluturan bir yol izler
ekil 22.6 (c) ekil tornalama
ekil Tornalama
lerleme
-
27.10.2011
4
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
13
Kesici u, bir pah oluturmak zere, silindirin
kesinde bir a keser
ekil 22.6 (e)
pah krma
Pah Krma
Deiik ilerlemeler
mmkndr
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
14
Takm, dnen parann ucunu kesmek zere
belirli bir konumdan ie doru ilerler
ekil 22.6 (f) kesme
Kesme
lerleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 15
Sivri ulu takm, byk bir ilerleme hznda parann dnme eksenine
paralel olarak dorusal ilerleyerek di oluturur
ekil 22.6 (g) di ama
Di Ama
lerleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
16
ekil 22.7 Motor
tahrikli bir torna
tezgahnn, temel
bileenlerini
gsteren diyagram
Torna Tezgah
Kafa
Ayna
lerleme
Takm arabas
Gezer punta
Hz kontrolleri
Araba kza
Tayc
Ana vida (dili) Yatak
lerleme kontrolleri
Araba
-
27.10.2011
5
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
17
Parann bir Tezgahta Tespit Yntemleri
Paray merkezler arasnda tutma
Ayna
Kolet
Aln plakas
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
18
Parann Merkezler Arasnda Tutulmas
ekil 22.8 (a) bir ene kullanarak parann merkezler arasna monte
edilmesi
ene (ene plakalar tarafndan
tahrik edilen, paraya tutturulan)
Para
Merkez (gezer punta
ucundaki dier merkez)
ene plakas (tezgah aynas tarafndan tahrik edilen)
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 19
Ayna (Kavrama)
ekil 22.8 (b) eneli ayna
eneler (3), (paray
tutmak zere ayarlanabilir)
Para
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
20
Kolet
ekil 22.8 (c) kolet
Klf (koleti sktrmak zere ilerler)
Paray sktrmay
salayan yarkl kolet
ubuk para
-
27.10.2011
6
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
21
Aln Plakas
ekil 22.8 (d) silindirik olmayan paralar iin aln plakas
Aln plakas
(aynaya tutturulur)
Tornalanan yzey
Para
eneler (4)
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
22
Taret Torna Tezgah
Gezer punta, alt adet takm tutan taret ile yer
deitirmitir
Takmlar taretin iaretlenmesiyle hzl ekilde eyleme
geer
Takm tutucusu, drt takm tutmak iin drt kenarl
taret ile yer deitirmitir
Uygulamalar: parada belirli bir kesme sras
gerektiren yksek retim ileri
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 23
Kavrama Makinas
Paray tutmak iin iinde kavrama kullanr
Gezer punto yoktur; bu sayede paralarn merkezler
arasna yerletirilmesi gerekmez
Kesici takm hareketleri, otomatik olarak kontrol edilir
Operatrn ii: paray takmak ve karmaktr
Uygulamalar: ksa, hafif paralar
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
24
ubuk Makinas
Kavrama makinasna benzer ancak uzun ubuklar
ayna iinden besleyebilmek iin kolet yerine
kavrama bulunur
Tala kaldrma evriminin sonunda bir kesme ilemi
yeni paray ayrr
Yksek seviyede otomatikletirilmitir (dier ad:
Otomatik ubuk makinas)
Uygulamalar: dnen paralarda yksek verimlilik
-
27.10.2011
7
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
25
Otomatik Vida Makinas
Otomatik ubuk makinasna benzer ancak daha
kktr
Uygulamalar: vidalar ve benzeri hrdavat
paralarnn ok sayda hzl retimi
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
26
ok Kafal ubuk Makinalar
Birden fazla kafas vardr; bu sayede ok sayda
para, oklu takmlarla ayn anda ilenir
rnek: alt kafal otomatik ubuk makinas, bir
seferde alt para iler
Her bir tala kaldrma evriminden sonra, kafalar
(kolet ve para ubuklar dahil) bir sonraki pozisyona
dndrlr
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 27
ekil 22.9 (a) Alt kafal bir otomatik ubuk makinasnda retilen
para; ve (b) paray retmek iin ilemler sras: (1) parann durdurucuya
kadar itilmesi, (2) ana apa tornalama, (3) ikinci apn ve spot
yzeyinin oluturulmas, (4) delme, (5) pah krma ve (6) kesme.
ok Kafal ubuk Makinas
Torna kalemi
ubuk blok
ekil kalemi
Puntalama yzeyi Matkap
Kesme kalemi
Bitmi para Stop
Pah krma kalemi
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
28
Borlama
Borlama ve tornalama arasndaki fark:
Borlama, mevcut bir deliin i ap
zerinde gerekletirilir
Tornalama, mevcut bir silindirin d ap
zerinde gerekletirilir
Borlama, bir i tornalama ilemidir
Borlama makinalar
Yatay ve dikey makina kafasnn
dnme ekseninin ynn ifade eder
-
27.10.2011
8
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
29
ekil 22.11 Deitirilebilir Semente Karbr (WC-Co) insertler
kullanlan bir borlama kalemi
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
30
Dikey Borlama Frezesi
ekil 22.12 Bir dikey borlama frezesi byk, ar paralar iin.
apraz ray
Takm kafas
Para
tablas
Yan kolon
Yan takm kafas
Tezgah kaidesi
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 31
Parada yuvarlak
bir delik oluturur
Mevcut bir delii
sadece genileten
borlama ile
karlatrnz
Kesici takmlar
matkap olarak
adlandrlr
Makina takm:
matkap presi
ekil 21.3 (b) delme
Delme (Matkaplama)
lerleme
hareketi
(takm)
Matkap
Para
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
32
Tam delik matkap ucu parann dier tarafndan kar
Kr delik parann dier tarafndan kmaz
ekil 22.13 ki delik tr: (a) tam delik, ve (b) kr delik.
Tam Delikler ve Kr Delikler
U as U as
-
27.10.2011
9
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
33
ap zerinde daha
iyi tolerans ve artan
yzey kalitesi elde
etmek zere bir
deliin hafife
bytlmesinde
kullanlr
ekil 22.14 Delmeyle ilgili tala
kaldrma ilemleri: (a) raybalama
Raybalama
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
34
Mevcut bir deliin
zerine i vida dii
amakta kullanlr
Takm rayba olarak
adlandrlr
ekil 22.14 (b) raybalama
Konik Di Ama
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 35
Bir delik iinde
kk delikten
sonra byk delik
olacak ekilde,
kademeli bir delik
oluturur
ekil 22.14 (c) ters borlama
Ters Borlama
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
36
Deme
zerinde
duran dikey
matkap presi
Tezgah
matkap da
buna benzer
ancak daha
kktr ve
tezgaha veya
bir masaya
yerletirilir ekil 22.15 Dikey matkap presi
Matkap Presi
Ayarlanabilir kafa
Takm tutucu
Tabla
Kafa (g)
Kolon
Taban (kaide)
-
27.10.2011
10
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
37
Byk paralar iin
tasarlanm
byk matkap
presi
ekil 22.16 Radyal matkap presi
Radyal Matkap
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
38
Matkap Presleri iin Para Tutma
Matkaplamada para tutma, aadaki yollardan
herhangi biriyle yaplabilir:
Mengene iki eneli genel amal para tutucu
Fikstr genellikle belirli paralar iin tasarlanm
para tutucu aparat
Delme jigi fikstre benzer ancak delme
srasnda takmn klavuzlanmasn salar
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 39
Frezeleme
Parann, oklu kesici kenarlar olan bir kesici
takma doru ilerledii tala kaldrma yntemi
Dnen takm ekseni ilerlemeye dikeydir
Dz bir yzey oluturur
ak yolu veya eklini deitirerek baka
geometriler de oluturulabilir
Dier faktrler ve terimler:
Kesintili kesme ilemi
Kesici takm, freze aks olarak adlandrlr;
kesme kenarlarna ise di denir
Makine, freze tezgah olarak adlandrlr
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
40
ekil 22.17 ki frezeleme tr: (a) yzey frezeleme, ve (b) aln
frezeleme.
ki Frezeleme Tr
Hz hareketi ak
Derinlik
lerleme Para
Hz hareketi
lerleme
Para
Derinlik
ak
-
27.10.2011
11
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
41
Kenar Frezeleme ve Aln Frezeleme
Kenar frezeleme
ak ekseni tala kaldrlan yzeye paraleldir
Kesme kenarlar bak evresinin dndadr
Aln frezeleme
ak ekseni, frezelenen yzey eksenine diktir
Kesme kenarlar ban hem u ve hem de d
evresi zerindedir
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
42
ak geniliinin, parann her iki tarafndan
dar tat, temel yzey frezeleme ekli
ekil 22.18 (a) ktk
frezeleme
Ktk Frezeleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 43
ak genilii, iinde bir kanal oluturduu para
geniliinden daha kktr
ekil 22.18 (b) kanal ama
Kanal Ama
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
44
Yzey Frezeleme Trleri
ekil 22-19. 20 dili bir freze aks ile (a) zt ynl (yukar)
frezeleme, ve (b) e ynl frezeleme (aa)
lerleme yn
Para Tala boyu Para
lerleme yn
Tala boyu
aknn dn yn aknn dn yn
-
27.10.2011
12
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
45
Yukar Aa Frezeleme
Yukar Frezelemenin dezavantajlar:
(i) retilen yzey kalitesi biraz dalgal olur
(ii) Yalama zordur.
(iii) kesme kuvveti i parasn kaldrmaya
zorladndan gl bir fikstr htiyac.
(iv) Sonuta titreim fazladr.
(v) Takm daha ksa mrldr.
Aa Frezelemenin stnlkleri
(i) Kesici takm ksa srede krelmez.
(ii) nce malzeme ilemek daha kolay.
(iii) Srtnme nedeniyle oluan s az
(iv) Daha przsz bir yzey.
(v) Yalama kolay
(vi)Daha az makina gcne gereksinim vardr.
Aa Frezelemenin dezavantajlar:
Boluklu hata nedeniyle titreim .Bu nedenle, sadece Backlash
eliminator ile
donanm rijit makinalar iin uygun.
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
46
Bak, parann her iki
yzeyine temas eder
ekil 22.20 (a) geleneksel aln frezeleme
Geleneksel Yzey Frezeleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 47 Dndrlebilir insertler kullanan yksek hzl bir aln
frezeleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
48
Kesici ap para
geniliinden
daha kktr ve
bu sayede para
iinde bir kanal
oluur
ekil 22.20 (c) u frezeleme
U Frezeleme
-
27.10.2011
13
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
49
Dz parann d
yzeyinin kesildii,
bir u frezeleme tr
ekil 22.20 (d) profil frezeleme
Profil Frezeleme
lerleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
50
Dz paralarda
s boluklarn
frezelenmesinde
kullanlan dier bir
u frezeleme tr
ekil 22.20 (e) Parmak frezeleme
Parmak Frezeleme
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 51
Bilya ulu ak,
boyutlu bir yzey
ekli oluturmak
zere, dar aralklarda
bir eri hat zerinde
ileri geri hareket eder
ekil 22.20 (f) yzey ekli oluturma
Yzey ekli Oluturma
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
52 ekil 22.23 (a) yatay kzak ve kolonlu freze tezgah.
Yatay Freze Tezgah
st kol
Para tablas
Hz hareketi ak
Kolon
lerleme
Bak tutucu
Kaide
Kzak
Destek
-
27.10.2011
14
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
53 ekil 22.23 (b) dikey kzak ve kolonlu freze tezgah
Dikey Freze Tezgah
Hz hareketi
Para tablas
Destek
ak
Kzak
Kaide
lerleme
Kolon
Kafa
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
54
Talal malat Merkezleri
Yksek seviyede otomatik takm, ok snrl insan
mdahalesi gerektiren bir kurulumla CNC
kontrolnde oklu tala kaldrma ilemleri
yapabilir
Tipik ilemler frezeleme ve delmedir
, drt veya be eksenli olabilir
Dier zellikleri:
Otomatik takm deitirme
Palet mekikleri
Otomatik para konumlama
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 55
ekil 22.26 niversal talal imalat merkezi; yksek seviyede
otomatik,
ok snrl insan mdahalesi gerektiren bir kurulumla bilgisayar
kontrolnde oklu tala kaldrma ilemleri yapabilir E
UT
231
re
tim Y
nte
mle
ri
Do
.Dr.M
urat
VU
RA
L (
T
Mak
ina
Fak
lte
si)
56
ekil 22.27 CNC 4-eksenli tornalama merkezi; tm bilgisayar
kontroll olmak zere, tornalama ve ilgili ilemleri, ekil
tornalama ve otomatik takm dndrme yapabilir.
-
27.10.2011
15
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
57
Freze-Torna Merkezleri
Tornalama, frezeleme ve delme yapabilen yksek
seviyede otomatik makine takm
Genel ekli bir torna merkezine benzer
Silindirik bir para, belirli bir ada
konumlandrlabilir; bylece kesici takm (rnein
freze ba) parann d yzeyinde istenen ekli
oluturabilir
Geleneksel torna merkez, paray belirli bir ada
tutamaz ve dnen takm tutuculara sahip deildir
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
58
ekil 22.28 Bir freze-torna merkezinin ilemleri: (a) tornalanm,
frezelenmi ve delinmi yzeyleri olan rnek rnek para; ve (b) bir
freze-torna merkezinde ilemlerin sras: (1) ikinci apa tornalama,
(2) programlanm a pozisyonda yzey frezeleme, (3) ayn programlanm
pozisyonda parada delik ama, ve (4) keserek ayrma.
Bir Freze-Torna Merkezinin lemleri
Torna kalemi Freze ba
Matkap Kesme kalemi
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 59
Benzer ilemler
Her ikisi de paraya gre lineer hareket eden
tek kesici ulu bir kesici takm kullanr
ekil 22.29 (a) Planyalama, ve (b) Vargelleme.
Vargelleme ve Planyalama
Hz hareketi
(lineer, takm
Yeni yzey
Para Hz hareketi
(lineer, takm)
Para
lerleme hareketi
(aralkl, para)
lerleme hareketi
(aralkl, takm)
(a) Vargelleme (b) Planyalama
Yeni yzey
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
60
Planyalama ve Vargelleme
Her iki ilemde de, dz, yass bir yzey elde edilir
Aralkl kesme
Takm paraya girdiinde darbeli yklemeye
maruz kalr
Balama-durma hareketi nedeniyle dk kesme
hzlar
Tipik takmlar: yksek hz eliinden tek ulu
takmlar
-
27.10.2011
16
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
61
Vargel Tezgah
ekil 22.30 Bir vargel tezgahnn bileenleri.
lerleme
Takm tutucu
Para
Tabla
Hz Ko
Kolon
Kzak
Kaide
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
62 ekil 22.31 Ak kenarl Planya.
Planya Tezgah
Kzak
Takm tutucu
Para
Tabla
Hz
Kolon
Kaide
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 63
ok dili bir kesici takm, takm ekseni ynnde,
paraya gre dorusal olarak hareket eder
ekil 22.33 Brolama ilemi.
Brolama
Hz
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
64
Brolama
stnlkleri:
yi yzey kalitesi
Dar toleranslar
Deiik para ekilleri ilenebilir
Kesici takm bro olarak adlandrlr
Karmaklna ve ou kez basit ekilli geometriye
sahip olmasna ramen, takm oluturma pahaldr
-
27.10.2011
17
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
65
Bir deliin i yzeyine uygulanr
Strokun balangcnda brou sokabilmek iin
parada bir balang deliinin olmas gerekir
ekil 22.34 brolama ile kesilebilen para ekilleri; apraz
taral
blgeler, brolanan yzeyleri gstermektedir.
Brolama
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
66
Testere ile Kesme
Parada, birbirine yakn yerletirilmi bir seri diten
oluan bir takm tarafndan dar bir yark oluturulur
Takm, Testere ba olarak adlandrlr
Yaygn uygulamalar:
Bir paray iki paraya ayrr
Parann istenmeyen ksmlarn keserek
uzaklatrr
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 67
ekil 22.35 (a) motorlu testere testere dilerinin paraya gre
ileri geri
dorusal hareketi.
Motorlu Testere
Testere dii
lerleme
Kesme stroku
Geri dn stroku
Motor
tahrii
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
68
ekil 22.35 (b) bantl testere
(dikey) bir kenarnda dileri
olan, sonsuz esnek bir bant
eklinde olan, bantl testere
bann lineer srekli hareketi.
Bantl Testere
lerleme
Bak yn
Testere ba
-
27.10.2011
18
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
69
ekil 22.35 (c) dairesel testere dnen testere ba,
paradan geen takmn srekli hareketini salar.
Dairesel Testere
Testere ba
lerleme
Hz hareketi
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
70
Yksek Hzl Tala Kaldrma
(HSM: High Speed Machining)
Geleneksel tala kaldrma ilemlerinde kullanlanlara
gre ok daha yksek hzlarda kesme
Talal ilemenin tarihi boyunca temel eilim, kesme
hzlarnn srekli daha yksek deere karlmas
olmutur
Gnmzde daha hzl retim, daha ksa ilem
sreleri ve daha dk maliyete ynelik potansiyeli
nedeniyle HSM tekrar gncel hale gelmitir
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 71
Yksek Hzl Tala Kaldrma
Geleneksel ve yksek hzl tala kaldrma
Deitirilebilir takmlar (yzey freze)
Para malzemesi Geleneksel hz Yksek hz
m/dak m/min
Alminyum 600+ 3600+
Dkme demir, yumuak 360 1200
Dkme demir, snek 250 900
elik, alaml 210 360
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
72
Dier HSM Tanmlar DN Oran
DN oran = Maksimum ayna hz (dev/dak) ile ayna
boluu apnn (mm) arplmas
Yksek hzl tala kaldrma iin, tipik DN oran
500,000 ile 1,000,000 arasndadr
Daha kk ayna boluklarna gre daha dk
dn hzlarnda alsalar dahi, HSM ilemleri
aralnda olacak daha byk apl ayna
boluklarna izin verirler
-
27.10.2011
19
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
73
Dier HSM Tanmlar HP/Dev/Dak Oran
hp/dev/dak oran = BGnin maksimum ayna hzna
oran
Geleneksel tezgah takmlar genellikle HSM ile
donatlmlara oranla daha yksek hp/dev/dak
oranna sahiptir
Geleneksel tala kaldrma ile HSM arasndaki ayrc
izgi, 0.005 hp/dev/dak civarndadr
Bu nedenle, HSM, 30.000 dev/dak (0.0005
hp/dev/dak)da dnebilen 15 hp aynalara sahiptir
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
74
Dier HSM Tanmlar
Vurgulama:
Daha yksek retim hzlar
Daha ksa skme takma sreleri
Ayna hzlarnn fonksiyonlarnn artm
nemli kesme d faktrler:
abuk enine hzlar
Otomatik takm deiimi(Automatic tool changes)
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
) 75
Yksek Hzl Tala Kaldrma Koullar
Yksek dev/dak iin tasarlanm zel yataklar
Yksek ilerleme hzlar kapasitesi (rn., 50 m/dak)
CNC hareketi, eksik paso veya fazla paso takm yolundan kanmak
zere, ne bak ile kontrol eder
Dengelenmi kesme takmlar, takm tutucular ve aynalar, titreimi en
aza indirir
Soutucu akkan, geleneksel tala kaldrmaya gre daha yksek basnlar
salayan sistemler oluturur
Tala kontrol ve uzaklatrma sistemleri, ok daha byk metal kaldrma
hzlar mevcuttur
EU
T 2
31
retim
Yn
tem
leri
D
o.D
r.Mur
at V
UR
AL
(T
M
akin
a F
akl
tesi
)
76
Yksek Hzl Tala Kaldrma Uygulamalar
Uak endstrisi, byk alminyum bloklardan byk ereve bileenlerinin
talal ilenmesi
ounlukla freze tezgahyla daha fazla metal uzaklatrma
Otomotiv, bilgisayar ve tbbi bileenleri imal etmek zere,
alminyum zerinde oklu tala kaldrma ilemleri
abuk takm deiimleri ve takm yolu kontrol nemlidir
Kalp ve takm endstrisi
Sert malzemelerden karmak geometrilerin imalat