ÇEVRE YÖNET İM S İSTEM İ ISO 14001:2005 - Ünigirişim · 1 1 ÇEVRE YÖNET İM S İSTEM İ ISO 14001:2005 Prof. Dr. Fatih M. Botsalı Prof.Dr. Fatih M. Botsalı 2 ÇEVRE •

1

1

ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİISO 14001:2005

Prof. Dr. Fatih M. Botsalı

Prof.Dr. Fatih M. Botsalı2

ÇEVRE

• Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.


ÇEVRE

• İnsanın yeryüzündeki faaliyetleri çevre sorunlarına neden olmaktadır.


ÇEVRE İÇİN TEHLİKELER

• Kaynakların israfı

• Doğal ekolojik dengenin bozulması• İnsan sağlığına olumsuz etki


ÇEVRE İÇİN TEHLİKELER

• Sera Etkisi-Küresel Isınma

• Ozon tabakasında delinme

• Hayvan ve bitki türlerinde azalma

• Ekolojik dengede bozulma

• Asit yağmurları• Su kirliliği• Toprak kirliliği• Doğal kaynakların

tükenmesi• Gürültü Prof.Dr. Fatih M. Botsalı

6

HAVA

• Zararlı Emisyon (Yanma gazları, zehirli gazlar, partikül)

• Sıcak işleme ile, fırın veya içten yanmalı motorlarda yanma, kimyasal reaksiyon

ÖNLEMLER• Yanma verimliliğinin izlenmesi• Yakıt sarfiyatının izlenmesi• Enerji tasarrufu• Hava kirliliği izleme (NOx,partikül,

SO2)• Faaliyetleri kontrol ederek zararlı

emisyonu önleme

2


GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM• Yapısal nedenlere bağlı• Beklenilmeyen nedenlere bağlıÖNLEMLER• Gürültü kaynaklarının belirlenmesi ve

Sürekli İzleme• Gürültü ve titreşim absorbsiyonu-

izolasyonu• Gürültü Haritası çıkarma• Uygun koruyucu donanım kullanımı


TOPRAK

• Yağ, kimyasal maddeler, ağır metaller, radyoaktivite, gübre, tarım ilaçları ile kirlenme

• Yer altı depoları veya yer üstüfaaliyetlerden kirlenme

ÖNLEMLER• Kimyasal madde kullanımının izlenmesi• Toprak kirlenmesini izleme• Faaliyetleri kontrol ederek toprak

kirlenmesini engelleme


SU

• Soğutma, yıkama, temizleme ve diğer endüstriyel kullanımlarda tasarrufa uyulmaması

ÖNLEMLER• Su tasarrufu ile ilgili uygulamalar• Su Kullanımının izlenmesi• Atık suyun değerlendirilmesi• Su kullanılmayan alternatif üretim

teknikleri• Kimyasal/Biyolojik Arıtma


ATIKLAR

• Tehlikeli Atıklar (Yağ, tarım ilacı, zehirli, koroziv, parlayıcı, patlayıcı, nükleer, toksik, maddeler, ağır metal, laboratuar ve tıbbi atıkları, reaktif maddeler)

• Tehlikeli Olmayan (Kağıt, cam, metal, ofis ve kafeterya atıkları)

• Kontrollü Atıklar (Gizli dokümanlar, ilaçlar)

• Ürün atıkları (kullanılmış ürünler, ambalaj atıkları, hurdalar)


ATIKLAR

ÖNLEMLER• Ürünlerin klasifikasyonu• Alternatif ürün kullanma• Üretim proseslerinde atık azaltmaya yönelik

hassasiyet• Geri Dönüşümü sağlama

• Kullanımın izlenmesi• Üretim vb. Faaliyetlerin Kontrolü• Atık kontrol faaliyetleri

• Yakma, kontrollü yok etme, geri dönüşüm, değerlendirme vb. faaliyetler


ENERJİ• Isıtma, soğutma, pişirme, üretim,

havalandırma, buhar üretimi, taşıma

ÖNLEMLER• Enerji kullanımının İzlenmesi• Enerji tasarrufu uygulamaları• Personelin Bilinçlendirilmesi

• Alternatif enerji kaynakları kullanımı

3


DOĞAL KAYNAKLAR

• Hammadde ve Doğal kaynakların israfı

ÖNLEMLER• Malzeme kullanımının/firelerin İzlenmesi• Malzeme tasarrufu uygulamaları• Personelin Bilinçlendirilmesi

• Alternatif malzemeler kaynakları kullanımı


GERİ DÖNÜŞÜM

• Plastikler• Kağıt-Mukavva• Ampuller• Tehlikeli ve zehirli atıklar• Kullanılmış yağ• İnk jet kartuşları• Teneke kutular• Bataryalar• Cam


SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

• Gelecek nesillerin gereksinimlerini karşılama yeteneğini engellemeden bugünün gereksinimlerini karşılayan gelişme.

• Ne çevre için sanayiden, ne de sanayi için çevreden vazgeçmektir.

• Doğa atalarımızdan bize miras değil torunlarımızın bize emanetidir. (Kızılderili Atasözü)


ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ• Çevre politikası ve amaçlarını göz önünde tutarak ürün

ve hizmetlerinin çevre üzerindeki etkilerini kontrol altında tutarak çevre yönünden başarılı icraatlar gerçekleştirme.


NİÇİN ÇYS?

• Müşterilerin çevre konusundaki duyarlılığı

• Kayıpları azaltma, Tasarruf ve Maliyetleri Düşürme isteği

• Yasal Gereklilikler• Destekler• AB vb. piyasaların talepleri• Rekabette avantaj• Sosyal Sorumluluk• Çevrenin sınırı yoktur


ISO 14001 STANDARDI

• Çevre ile ilgili uygulamalarda başarılı olmak (Çevresel Başarı)

• Belge alarak Çevresel Başarıyı Kanıtlama

• Belgelendirmeye esastır

4


ÇEVRE MEVZUATI

• 1982 Anayasası(56,57,63, 166 ve 169. Maddeler)

• Çevre Kanunu (1983)• Umumi Hıfzısıhha

Kanunu• Belediyeler Kanunu• Çevre kanununa

istinaden çıkarılan yönetmelikler


1982 ANAYASASI 56. MADDE

• Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığınıkorumak ve çevre kirlenmesini önlemek devlet ve vatandaşların ödevidir.........

• Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.


KANUNLAR

• ÇEVRE KANUNU• Kara Avcılığı Kanunu• Hayvanları Koruma Kanunu• Orman Kanunu • Milli Parklar Kanununu• Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı

Kanunu


ÇEVRE KANUNU

• Amaç: Çevrenin Korunması, İyileştirilmesi, Doğal Kaynakların rasyonel kullanımı, toprak, su ve hava kirlililiğinin önlenmesi, gelecek kuşaklara sağlıklı bir çevre bırakılması


ÇEVRE KANUNU

• Çevreyle ilgili tedbirler

• ÇED• Arıtma tesisi zorunluluğu• İşletme İzni• Faaliyet Durdurma yetkisi

• Çevre ile ilgili kurulllar, • Cezai hükümler


YÖNETMELİKLER

• ÇED Yönetmeliği

• Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği• Ambalaj Ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği• Su Kirliliği Kontrolu Yönetmeliği• Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü

Yönetmeliği

• Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği Yönetmeliği• Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi

Yönetmeliği (2002/49/EC)• Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerinin Kontrolü

Yönetmeliği

5


YÖNETMELİKLER

• Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği• Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin

Kontrolü Yönetmeliği • Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği• Benzin Ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği (2003/17/AT ile

değişik 98/70/AT)• Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği• Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği• Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü

Yönetmeliği• Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve

Araç Muayenesi Hakkında Yönetmelik


YÖNETMELİKLER

• Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği• Maden Kanununun I (a) Grubu Madenleri ile ilgili

Uygulama Yönetmeliği• Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından

Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik


YÖNETMELİKLER

• Tarımsal kaynaklı nitrat kirliliğine karşı suların korunmasıyönetmeliği

• Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (76/464/ AB)

• Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği• Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği (76/160/AB)• İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan

Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik (79/869/AB ile değişik 75/440/AB)

• Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik


YÖNETMELİKLER

• Köyceğiz Gölü Ve Dalyan Kanallarında Çalışacak Taşıma Araçları Yönetmeliğinde Değişiklik YapılmasıHakkında Yönetmelik

• Avlakların Kuruluşu Yönetim Ve Denetim Esas Ve Usulleri İle İlgili Yönetmelik

• Ağaçlandırma Yönetmeliği (Revize)• Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki

Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

• Av Koruma Görevlilerinin Kılık Kıyafetleri Hakkında Yönetmelik

• Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları İle İlgili Yönetmelik


TEBLİĞLER

• Motorlu Kara Taşıtlarının Egzos Emisyonlarının Ölçümü ve Denetimine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ

• Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin İhracatına İlişkin Tebliğ

• Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Yakıt ve Atıklara İlişkin Tebliğ

• Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasallara İlişkin Tebliğ

• ÇEVRENİN KORUNMASI YÖNÜNDEN KONTROL ALTINDA TUTULAN ATIKLARA İLİŞKİN TEBLİĞ

• Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasallara İlişkin Tebliğ

• Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Yakıtlara İlişkin Tebliğ


ISO 14001’E GEÇİŞ İÇİN ADIMLAR

• Uygulama Kararı

• Yeşil Takım (Green Team)• Ön Gözden Geçirme• Politika amaç ve hedeflerin belirlenmesi• Eğitim

• ÇYS’nin Oluşturulması• Dokümantasyon ve Kayıtlama

6


ÖN GÖZDEN GEÇİRME

• ÇYS Kapsamındaki Temel Ve Destek İşlemlerin Belirlenmesi

• Temel Ve Destek İşlemlerin GirişÇıkış Akış Diyagramları

• Kütle Dengesi: Giren kütle=Tüketilen/Kullanılan kütle+ Depolanan/Biriktirilen kütle+Çıkan kütle

• Çevre Boyutlarının Belirlenmesi• Uygulanabilir Yasal Gerekliliklerin

belirlenmesi • Önemli Çevre Boyutlarının

Belirlenmesi


GİRİŞ ÇIKIŞ AKIŞ DİYAGRAMI

Fotokopi İşlemiKağıt

Enerji

Toner

Fotokopi dokümanları

Atık Kağıt

Atık Toner

Koku


ÇEVRE BOYUTLARI

• İşlem Adımı

• Etkeni Oluşturan elaman türü(girdi/çıktı)

• Çevresel Etkisi• İnsan Sağlığına Etki

mekanizması (Temas, Soluma, Yutma) ve etki düzeyi

• Çevreye etki şekli (su, hava, toprak) ve etki düzeyi




ISO 14001 Maddeleri

4.3.Planlama4.3.1.Çevre Boyutları4.3.2.Yasal ve Diğer Şartlar4.3.3.Amaçlar hedefler ve

programlar

4.4.Uygulama ve Faaliyetler4.4.1. Kaynaklar görevler sorumluluk ve yetki4.4.2. Uzmanlık Eğitim ve Farkında Olma4.4.3. İ letişim 4.4.4. Dokümante Etme4.4.5. Dokümanların Kontrolü4.4.6. Faaliyetlerin kontrolü4.4.7. Acil Durum Hazırlığı ve Müdahale

Başlangıç

4.2. Çevre Politikası

4.5.Kontrol Etme4.5.1.İzleme ve Ölçme4.5.2. Uygunluğun Değerlendirilmesi4.5.3.Uygunsuzluk Düz. ve Önl. Faaliyet4.5.4. Kayıtların Kontrolü4.4.5.ÇYS Tetkikleri

4.6.Yönetimin Gözden Geçirmesi

Sürekli İyileştirme

7


1. KAPSAM

Bu standart,bir kuruluşun,yükümlü olduğu yasal ve diğer şartları dikkate alan politika ve amaçları geliştirmesine ve uygulamasına imkan veren bir çevre yönetim sistemi için gerekli şartları ve önemli çevre boyutları hakkında bilgiyi kapsar.

Bu standart,kuruluşun kontrol altında tutulabildiği ve etkileyebildiği çevre boyutlarına uygulanır.Bu standardın kendisi,özel çevre başarısı kriterleri tespit etmez.


2.ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Herhangi bir standarda atıf yapılmamıştır. Bu madde önceki baskıyla (ISO 14001:1996) madde numaralandırılmasının uyumu amacıyla burada yer almıştır.


TERİMLER VE TARİFLER

3.1 Tetkikçi Bir tetkiki yapabilmeye yetkili uzman kişi. (ISO 9000:2000. Madde 3.9.9)

3.2 Sürekli İyileştirme Kuruluşun (Madde 3.16) çevre politikasına (Madde 3.11) uygun olarak, genel çevre başarısının (Madde 3.10) arttırılmasını sağlamak amacıyla çevre yönetim sisteminin (Madde 3.8) sürekli olarak iyileştirilmesi. Not: Bu sürecin, faaliyetin tüm alanlarında aynı zamanda gerçekleştirilmesi zorunlu değildir.

3.3 Düzeltici faaliyetTespit edilen bir uygunsuzluğun (Madde 3. 15) sebebinin ortadan kaldırılması faaliyeti.

3.4 Doküman Bilgi ve onun bulunduğu ortam Not 1 : Ortam, kağıt, manyetik, elektronik veya optik bilgisayar diski, fotoğraf veya orijinal örnek veya bunların bileşimi olabilir. Not 2 : ISO 9000:2000, Madde 3.7.2'den uyarlanmıştır. Prof.Dr. Fatih M. Botsalı

40

TERİMLER VE TARİFLER3.5 Çevre

Bir kuruluşun (Madde 3, 16), faaliyetlerini yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, flora, fauna ile insanları da ihtiva eden ortam ve bunlar arasındaki ilişki, Not -Bu çerçevede ortam, kuruluştan {Madde 3.16}başlayarak küresel sisteme kadar genişletilebilir.

3.6 Çevre boyutu Bir kuruluşun (Madde 3.16), çevre (Madde 3.5) ile etkileşime girebilen faaliyetlerinin veya ürünlerinin veya hizmetlerinin bir elemanı. Not -Önemli çevre boyutu, önemli bir çevresel etkiye (Madde3.7) sahiptir veya sahip olabilir.

3.7 Çevresel etki Kısmen veya tamamen, bir kuruluşun (Madde 3.16) çevre boyutlarından (Madde 3.6) kaynaklanan, çevreye (Madde 3.5) yaptığıolumlu veya olumsuz herhangi bir değişiklik.


TERİMLER VE TARİFLER3.8 Çevre yönetim sistemi (ÇYS)

Bir kuruluşun (Madde 3.16) çevre politikasının (Madde 3.11) geliştirilmesi, uygulanması ve çevre boyutlarının (Madde 3.6) bir parçası.

Not 1- Bir yönetim sistemi, politika ve amaçları oluşturmak ve bu amaçları başarmak için kullanılan birbirleriyle ilişkili elemanların bir kümesidir.

Not 2- Bir yönetim Sistemi, teşkilat yapısını, planlanan faaliyetleri, sorumlulukları, uygulamaları, prosedürleri (Madde 3.19), süreçleri ve kaynakları ihtiva eder.

3.9 Çevre amacıBir kuruluşun (Madde 3.18), gerçekleştirmek amacıyla kendisi için tespit

ettiği, çevre politikasıyla (Madde 3. 11) uyumlu genel çevre amacı.


TERİMLER VE TARİFLER3.10 Çevre başarısıBir kuruluşun (Madde 3.16), çevre boyutlarını (Madde 3.6) yönetmede

elde ettiği ölçülebilir sonuçlar, Not .Çevre yönetim sistemleri (Madde 3.8) kapsamında, sonuçlar,

kuruluşun (Madde 3.16) çevre politikası (Madde 3.11), çevre amaçları(Madde 3,9), çevre hedefleri (Madde 3. 12} ve diğer çevre başarısı. şartlarına göre ölçülebilir.

3, 11 Çevre politikasıBir kuruluşun (Madde 3. 16) resmi olarak üst yönetim tarafından beyan

edilen çevre başarısıyla (Madde 3.10) ilgili genel niyetleri ve yönlenmesi.

Not -Çevre politikası, faaliyetlerin ve çevre amaçlarının (Madde 3.9) ve çevre hedeflerinin (Madde 3.12) belirlenmesi için bir çerçeve sağlar.

3.12 Çevre hedefi Kuruluşa (Madde 3.16} veya onun bölümlerine uygulanabilen, çevresel

amaçlarından (Madde 3.9) kaynaklanan ve bu amaçlara ulaşmak için belirlenmesi ve karşılanması gereken ay

8


TERİMLER VE TARİFLER3.13 İlgili taraf Bir kuruluşun (Madde 3.16) çevre başarısıyla (Madde 3.10) ilgilenen veya bu

başarıdan etkilenen kişi veya grup. 3.14 İç tetkik

Tetkik kanıtını elde etmek ve kuruluş (Madde 3.16) tarafından belirlenen çevre yönetim sistemi tetkik kriterlerinin ne ölçüde yerine getirildiğini tayin etmek amacıyla bu kanıtı tarafsız bir şekilde değerlendirmek için, sistematik, bağımsız ve dokümana dayalı süreç. .

Not - Bir çok durumda, özellikle küçük kuruluşlarda, bağımsız olma durumu, denetlenen faaliyetten sorumlu olunmamasıyla gösterilebilir..

315 Uygunsuzluk Bir şartın yerine getirilmemesi. (ISO9000:2000, Madde 3.6.2) 3.16 Kurulu şKendine has görevleri ve yönetimi olan, kamuya ait veya özel, her çeşit firma,

teşebbüs, kurum veya müessese, bunların parçası veya birleşmiş halleri. Not- Birden çok işletme birimi olan kuruluşlar için, bir işletme birimi bir kuruluş

olarak tanımlanabilir. 3.17 Önleyici faaliyet Potansiyel bir uygunsuzluğun sebebini ortadan kaldırma faaliyeti.


TERİMLER VE TARİFLER3.18 Kirlili ğin önlenmesi • Olumsuz çevresel etkileri (Madde3.7) azaltmak amacıyla, herhangi bir

kirletici çeşidinin veya atığın oluşmasını, emisyonunu veya boşaltımınıönlemek, azaltmak veya kontrol etmek (ayrı ayrı veya birlikte) için, süreçlerin, uygulamaların, tekniklerin, malzemelerin, ürünlerin, hizmetlerin veya enerjinin kullanılması.

• Not -Kirliliğin önlenmesi, kaynak kullanımının azaltılmasını veya hiçkullanılmamasını, işlemi, ürün veya hizmet değişikliklerini, kaynakların etkin kullanımını, malzeme veya enerji ikamesini, yeniden kullanımını, geri kazanımı, geri dönüşümü, ıslahı veya arıtmayı ihtiva eder.

3.19 Prosedür Bir işlem veya faaliyeti gerçekleştirmek için belirlenen yol .

Not 1 : Prosedürler dokümante edilmiş olabilir veya olmayabilir.Not 2: ISO 9000:2000, Madde 3.4.5'ten uyarlanmıştır, 3.20 Kayıt

Başarılan sonuçları belirten ve gerçekleştirilen faaliyetlerin kanıtlarınısağlayan doküman. (Madde 3 4), Not : ISO 9000:2000, Madde3.7.6'den uyarlanmıştır.


4 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİNİN ŞARTLARI4.1 GENEL ŞARTLAR

• Kuruluş, bu standardın şartlarına uygun olarak bir çevre yönetim sistemi oluşturmalı, dokümante etmeli, uygulamalı, devamlılığını sağlamalı ve sürekli iyileştirmeli ve bu şartları nasıl sağladığını belirtmelidir.

• Kuruluş, kendi çevre yönetim sisteminin kapsamınıtanımlamalı ve dokümante etmelidir


4.2 ÇEVRE POLİTİKASI

Üst yönetim, kuruluşun çevre politikasını tanımlamalı ve çevre yönetim sisteminin tanımlı kapsamı dahilinde bu politikanın;

a) Kuruluşun faaliyetlerinin, mahiyeti, ölçeği ve çevre etkilerine, ürünlere ve hizmetlere uygun olmasını,

b) Sürekli gelişmeyi ve kirlenmenin önlenmesine dair bir taahhüdü içermesini

c) Kuruluşun, kendi çevre boyutlarıyla ilgili, yükümlü olduğu yürürlükteki yasal ve diğer şartlara riayet edeceğine dair bir taahhüdü içermesini,

d) Çevre amaçlarının ve hedeflerinin tespiti ve gözden geçirilmesi için bir çerçeve sağlamasını,

e) Dokumante edilmesini, uygulanmasını ve devamının sağlamasını,

f) Kuruluşta ve onun adına çalışan bütün kişilere duyurulmasını,

g} Halkın erişimine açık olmasını sağlamalıdır


4.3 PLANLAMA 4.3.1 ÇEVRE BOYUTLARI

A) Çevre boyutlarının tanımlanması.

B)Çevre üzerinde önemli etkisi veya etkileri olan veya olabilen bu çevre boyutlarını dokümante edilmesi ve sürekli güncel tutulması

için için prosedür veya prosedürleri oluşturmalıuygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.


4.3 PLANLAMA

4.3.1. Çevre Boyutları

4.3.2. Yasal ve Diğer Şartlar

4.3.3. Çevre Amaç ve Hedefleri

4.3.3. Çevre Programı/ Programları

9


4.3.1 ÇEVRE BOYUTLARI• Vaziyet Planı (Tesis ve binaların birbirine ve komşulara

göre yerleşimini gösterir)

• Yerleşim Planı (Tesisler ve binalar içindeki çevreyi ilgilendiren alanlar, makinalar, bacalar, boru hatları ve işlemleri gösterir.)

• Üretim Akı ş Şemaları (Kalite El Kitabında verilmiştir. Üretimin akışında yer alan proses adımlarını gösterir)


4.3.1 ÇEVRE BOYUTLARI

Çevre boyutunun türü bunlarla kısıtlı olmamak üzere aşağıdaki genel kategorilerden birisidir.

• Gaz emisyonu,• Evsel sıvı atıklar,• Yağmur suyu atıkları,• Kimyasal sıvı atıklar,• Katı atıklar,• Atık Enerji,• Su kullanımı,• Malzeme atıkları,• Gürültü,• Koku,• Doğal yapıya zarar.



• Çevre boyutlarının yol açtığı Çevre Etkisi; bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıdakilerdir;

• İnsana olumsuz biyolojik etki,• Hayvanlar ve bitkilere olumsuz etki,• Toprak kirliliği,• Hava kirliliği,

• Su kirliliği,• Enerji israfı,• Doğal kaynak israfı,

• Görüntü Kirliliği.



Çevresel Risk Analizi sonuçları esas alınarak önemli çevre boyutları belirlenmelidir.

Önemli çevre boyutları a şağıdakilerdir;• İşlemler ve ürünlerle ilgili kanuni ve diğer

şartlara aykırılıklar,• Kanuni ve diğer şartlara göre kuruluş tarafından

kontrol edilmesi gerekliliği olanlar,• Dış otoritelere bilgi verilmesi gerekenler,• Dış otoriteler tarafından denetime tabi olanlar.

• Potansiyel çevre kazasına neden olabilecekler (Çevresel Acil duruma yol açabilecekler),


4.3.2. YASAL VE DİĞER ŞARTLAR

Kuruluşun, kendi çevre boyutları bakımından yürürlükteki yasal şartları ve kuruluşun uymayı kabul ettiği diğer şartlarıbelirlemesi ve bunların erişebilir olması için prosedür veya prosedürleri oluşturmalı,uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır:


4.3.3 AMAÇLAR, HEDEFLER VE PROGRAM/PROGRAMLAR

• Kuruluş, bünyesindeki uygun fonksiyonlarda ve seviyelerde,dokümante edilmişçevre amaçlarını ve hedeflerini oluşturmalı, uygulamalı ve devamını sağlamalıdır.

• Bu amaçlar ve hedefler uygun olduğu durumlarda ölçülebilir olmalıve kuruluşun yükümlü olduğu yürürlükteki yasal ve diğer şartlarla ve sürekli iyileştirmeyle uyumlu,kirliliğin önlenmesi taahhütlerini de içeren,çevre politikasıyla uyumlu olmalıdır.

10



• Kuruluş, amaçlarını ve hedeflerini tespit ederken ve gözden geçirirken yükümlüolduğu yürürlükteki yasal ve diğer şartları ve kendisinin önemli çevre boyutlarını dikkate almalıdır.

• Kuruluş ayrıca,teknolojik seçeneklerini,mali işletme ve işhayatının gereklerini ve ilgili tarafların görüşlerini göz önünde tutmalıdır.


ÇEVRE AMAÇ VE HEDEFLERİ• Emisyon

• Kimyasal Spray (CFC) kullanımı

• Gürültü etkisi• Atıklar• Toprak kirlenmesi

• Su tüketimi• Enerji verimliliği• Kağıt kullanımı



Kuruluş, amaçlarını ve hedeflerini gerçekleştirmek için, program programlar oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.

Bu program/programlar aşağıdaki hususları içermelidir. a) Kuruluşun uygun görevlerinde ve seviyelerinde amaçları

ve hedefleri gerçekleştirmek için sorumluluğun belirlenmesi,

b ) Bunların gerçekleştirilmesi için gerekli yöntemler ve zaman çizelgesi.



Çevre Yönetim programları aşağıdaki konularda geliştirilebilir;

• Kanuni ve Diğer Şartlara uygunluk sağlama,• Kirlenmenin önlenmesi/atıkların azaltılması,• Enerji Yönetimi,• Kaynakların Rasyonel kullanımı.


İletişim

4.4.2

4.4.4

4.4.3Dokümante Etme

4.4.5

4.4.6

4.4.7 4.4.1

4.4 UYGULAMA VE FAALİYETLER 4.4.1 KAYNAKLAR,GÖREVLER, SORUMLULUK VE YETKİ

4.4.Uygulama ve Faaliyetler

Kaynaklar görevler sorumluluk ve yetki

Uzmanlık Eğitim ve Farkında Olma

Acil Durum Hazırlığı ve Müdahale

Dokümanların Kontrolü

Faaliyetlerin kontrolü



Kuruluşun yönetimi, çevre yönetim sistemini oluşturulması, uygulanması,sürekliliğinin sağlanması ve iyileştirilmesi için gerekli kaynakların bulunduğunu garanti etmelidir.

Bu kaynaklar,insan kaynaklarını,uzmanlaşmışyetenekleri,kurumsal altyapıyı,teknolojik ve mali kaynaklarıihtiva etmelidir.

Çevre yönetiminin etkinliğini sağlamak amacıyla,görevler,sorumluluk ve yetkiler tarif edilmeli,dokümante edilmeli ve duyurulmalıdır.

11



Kuruluşun üst yönetimi,diğer sorumluluklarına bakılmaksızın,aşağıdaki amaçlar için, görevleri, sorumlulukları ve yetkileri belirlenmiş yönetim temsilcisini veya temsilcilerini atamalıdır:


4.4.2 UZMANLIK, EĞİTİM VE FARKINDA OLMA

• Kuruluş, çalışanların uygun öğretim,eğitim veya tecrübe bakımından yeterli olduğunu veya olduklarını sağlamalı ve ilgili kayıtlarıtutmalıdır.

• Kuruluş, eğitim ihtiyaçlarınıbelirlemelidir.Kuruluş,bu ihtiyaçlarıkarşılamak üzere eğitimleri vermelidir ve ilgili kayıtları muhafaza etmelidir.


4.4.2 UZMANLIK, EĞİTİM VE FARKINDA OLMA

Kuruluş, kendisi için veya kendisi adına çalışanların yeterli bilince sahip olması için prosedür oluşturmalıuygulamalı ve devamını sağlamalıdır.


4.4.3 İLETİŞİMKuruluş,kendi çevre boyutları ve çevre yönetim sistemi yönünden iç ve dış iletişim için prosedür oluşturmalı,uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır:


4.4.4 DOKÜMANTE ETME

Dokümante edilmiş çevre yönetim sistemi, aşağıdaki hususlar ihtiva etmelidir:

a) Çevre politikası,amaçları ve hedefleri, b) Çevre yönetim sisteminin kapsamının tarifi, c) Çevre yönetim sisteminin ana unsurlarının ve bunlar

arasındaki ilişkilerin tarifi ve ilgili dokümanlara yapılan atıf,

d} Kayıtlar da dahil bu standartta istenen dokumanlar. e) Kuruluş tarafından belirlenen,kayıtlar da dahil,kuruluşun

önemli çevre boyutlarıyla ilgili süreçlerin etkin planlanmasını,işletilmesini ve kontrolünü sağlamak için gerekli dökümanlar.


4.4.6 FAALİYETLERİN KONTROLÜ

Kuruluş kendi çevre potikası, amaçları ve hedeflerine uygun olarak oluşturulmuş önemli çevre boyutlarıyla bağlantılı faaliyetleri belirlemeli ve planlamalıdır.

• Eksiklikleri çevre politikalarından, amaçlarından ve hedeflerinden sapmalara yol açabilecek durumları kontrol etmek amacıyla, dokümante edilmiş prosedür veya prosedürlerin oluşturulması, uygulanması ve sürekliliğin sağlanması,

• Prosedür veya prosedürlerde işletme kriterlerine uyulması, • Yükleniciler de dahil tedarikçilere uygulanabilir

prosedürlerin bildirilmesi.

12


4.4. 7 ACİL DURUM HAZIRLIĞI VEMÜDAHALE

• Kuruluş, çevreye etkisi veya etkileri olabilecek muhtemel acil durumları ve kazaları ve onlara nasıl müdahale edileceğini belirleyecek prosedür ve prosedürleri oluşturmalı,uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.

• Kuruluş, gerçek acil durumlara ve kazalara müdahale etmeli ve bunlardan kaynaklanan olumsuz çevre etkileri önlemeli veya azaltmalıdır.

• Kuruluş, özellikle, kazaların ve acil durumların meydana gelmesinden sonra, acil durum hazırlığını ve müdahale prosedürlerini belirli zaman aralıklarında gözden geçirmeli ve gerektiğinde yeniden düzenlemelidir.

• Kuruluş, uygulanabildiğinde, ayrıca,bu tür prosedürleri belirli zaman aralıklarında denemeye tabi tutmalıdır.


4.5 KONTROL ETME

4.5. Kontrol Etme

Kayıtların Kontrolü

Uygunlu ğun Değerlendirilmesi

4.5.5 4.5.1

4.5.3 4.5.2

İç Tetkik İzleme veÖlçme

4.5.4

Uygunsuzluk D ve Ö Faaliyet


4.5 KONTROL ETME 4.5.1 İZLEME VE ÖLÇME

• Kuruluş önemli bir çevre etkisine sahip olabilen faaliyetlerinin başlıca karakteristiklerini düzenli aralıklarla izlemek ve ölçmek için prosedür veya prosedürler oluşturmalı,uygulamalı,ve sürekliliğini sağlamalıdır.

• Kuruluş kalibre edilmiş veya doğrulanmışizleme ve ölçme donanımının kullanılmasınıve sürdürülmesini sağlamalı ve ilgili kayıtlarımuhafaza etmelidir.


4.5.2 UYGUNLUĞUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kuruluş uygunlukla ilgili taahhütlerini periyodik olarak değerlendirmek amacıyla,prosedür oluşturmalı,uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.

Kuruluş, periyodik değerlendirmelerin sonuçlarının kayıtlarını muhafaza etmelidir


4.5.3 UYGUNSUZLUK, DÜZELTİCİFAALİYET VE ÖNLEYİCİ FAALİYET

Kuruluş, gerçek ve muhtemel uygunsuzluk veya uygunsuzluklarla ilgilenmek ve düzeltici faaliyet ve önleyici faaliyette bulunmak için prosedür veya prosedürler oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır.


4.5.4 KAYITLARIN KONTROLÜ

• Kuruluş, kendi çevre yönetim sisteminin ve bu standardın şartlarıyla ve elde edilen sonuçlarla uyumlu olduğunu, gerekli olduğunda göstermek için kayıtlarıoluşturmalı ve muhafaza etmelidir.

• Kuruluş, kayıtların oluşturulması, muhafaza edilmesi korunması, düzeltilmesi bekletilme süresi ve bertaraf edilmesi için prosedür/prosedürler oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağ!amalıdır.

13


4.5.5 İÇ TETKİK

Kuruluş, ÇYS’nin uygunluğu ve etkinliğini kontrol etmek için çevre yönetim sisteminin iç tetkiklerini planlamalı ve yapmalıdır.


4.6 YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

Kuruluşun üst yönetimi, planlanan aralıklarla, kuruluşun çevre yönetim sisteminin uygunluğunun, yeterliliğinin ve etkinliğinin sürekliliğini sağlamak amacıyla gözden geçirmelidir .Gözden geçirmeler , çevre politikası ile çevre amaçları ve hedefleri de dahil olmak üzere, çevre yönetim sistemine ilişkin değişiklik ihtiyacını ve iyileştirme için fırsatların değerlendirilmesini ihtiva etmelidir. Yönetimin gözden geçirme kayıtları muhafaza edilmelidir .


4.6 YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

Yönetim tarafından yürütülen gözden geçirmeden elde edilen çıktılar sürekli iyileştirme taahhüdüne uygun olarak, çevre yönetim sisteminin çevre politikasında, amaçlarında, hedeflerinde ve diğer unsurlarında yapılacak olan muhtemel değişikliklerle ilgili her türlü

• kararları• Faaliyetleri

İçermelidir.


ÇYS KURULUŞU İŞ AKIŞI

YönetiminTaahhüdü

YönetimTemsilcisi

BaşlangıçToplantısı

Çevre Ekibi

ISO 14001Eğitimi

ÇYS Kurulu şuAksiyon Planı

Ön GözdenGeçirme

Yasal veDiğerŞartlar

ÇevreBoyutları



Çevresel RiskAnalizi

ÖnemliÇevre

Boyutları

Çevre Politikası

Çevre Amaç veHedefleri

Çevre YönetimProgramı

ProgramSorumlulukları

OperasyonKontrol

İzleme veÖlçmePlanı

Prosedürler



DestekDokümanlar

Planlar

Görev Tanımları

İş Talimatları

ÇYS El Kitabı

İnsan Kayna ğıPlanlaması

Nitelik Kriteleri

Eğitim Planları

14



Eğitim

Uygulama

Kayıtlar

İç Tetkikler

İç Tetkik Planı

İç tetkikKayıtları

İç TetkiklçiYetiştirme

Yönetimin GözdenGeçirmesi

Düzeltici ÖnleyiciFaaliyetler

ÇEVRE YÖNET İM S İSTEM İ ISO 14001:2005 - Ünigirişim · 1 1 ÇEVRE YÖNET İM S İSTEM İ ISO 14001:2005 Prof. Dr. Fatih M. Botsalı Prof.Dr. Fatih M. Botsalı 2 ÇEVRE •

Documents