Page 1
เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการ
หลกสตร
การผลตเซรามกแนวอนรกษ และการปนดอกไมเซรามก
หวขอ “การปนดอกไมเซรามก (ดอกแคทลยา)”
ณ โครงการพฒนาบานแมต า ตาบลเสรมซาย อาเภอเสรมงาม จงหวดลาปาง
ระหวางวนท 1 – 4 เมษายน 2556
จดทาโดย
โครงการศนยศลปาชพในพระราชดารสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ
สานกเทคโนโลยชมชน กรมวทยาศาสตรบรการ
กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย
Page 2
คานา
เอกสารนจดท าขนเพอใชประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการของโครงการศนยศลปาชพในพระราชด ารสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ หลกสตร การผลตเซรามกแนวอนรกษ และการปนดอกไมเซรามก หวขอ “การปนดอกไมเซรามก (ดอกแคทลยา)” ใหแกสมาชกโครงการพฒนาบานแมต า ต าบลเสรมซาย อ าเภอเสรมงาม จงหวดล าปาง ระหวางวนท 1 – 4 เมษายน 2556 และเพอใชเปนคมอในการท างานตอไป
ส านกเทคโนโลยชมชน
เมษายน 2556
Page 3
สารบญ
ดอกไมเซรามก 1
วตถประสงค 1
ขนตอนการท าดอกแคทลยา 2
วสดและอปกรณทใช 2
การท าพมพกลบดอกแคทลยา 2
การท าดอกแคทลยา 5
การท ากาน 7
การท าล าตนและใบ 8
การท ากรวยใสชอดอก 10
การเผาดบแกรง 10
การเคลอบชนงาน 10
การเผาเคลอบ 11
การตกแตงส 11
การเผาสบนเคลอบ 11
การประกอบชนสวน 11
หมายเหต 12
Page 4
การปนดอกไมเซรามก (ดอกแคทลยา)
โดย
นางสพรรณ แกวสข
Page 5
เอกสาร การอบรมเชงปฏบตการ
หลกสตร
การทาดอกไมเซรามก (แคทรยา)
1 – 4 เมษายน 2556
จดทาโดย
สานกเทคโนโลยชมชน กรมวทยาศาสตรบรการ
Page 6
ดอกไมเซรามก
ดอกไมเซรามกเปนผลตภณฑทมความสวยงามและมแนวโนมเปนทตองการของตลาดเพมสงขนทงในประเทศและตางประเทศ กรมวทยาศาสตรบรการไดศกษาเทคนคการท าและการตกแตงดอกไมเซรามก หลายชนด โดยใชเนอดนโบนไชนา ซงมสขาว โปรงแสงและมความแขงแกรง สามารถท าใหกลบดอกไมบอบบางและมสสนเหมอนดอกไมธรรมชาต กรมวทยาศาสตรบรการจงไดจดฝกอบรมหลกสตรการท าดอกไม เซรามกชนดดอกแคทลยาขน เพอใหผสนใจทราบถงเทคนควธการท าดอกไมเซรามกชนดน และสามารถน าไปประกอบเปนอาชพเพอสรางรายไดตอไป
2. วตถประสงค
เพอใหผเขารบการฝกอบรมไดรถงเทคนคการท าดอกไมเซรามกชนดดอกแคทลยา
Page 7
ขนตอนการทาดอกแคทลยา วสดและอปกรณทใช
- เนอดนโบนไชนา
- เนอดนสโตนแวร - น าดน - แบบพมพปนปลาสเตอร - แบบรองรบชนงาน - ไมคลงดน - ฟองน า - พกน - มดปลายแหลม - กระดาษวอลลเปเปอร - กลองพลาสตก
การทาพมพกลบดอกแคทลยา
1. คดเลอกกลบดอกแคทรยาขนาดทตองการ
2. น าเนอดนสโตนแวร (ดนด า) มาท าใหโคง และน ากลบดอกแคทรยาขนาดตาง ๆ มาวาง
Page 8
3. น าแผนพลาสตกมากนรอบแบบ
4. เทปนปลาสเตอร
5. พอปนปลาสเตอรแขงตวใหพลกกลบดานแลวแกะดนทกนออก
Page 9
6. แกะตนแบบ (กลบดอกแคทลยา) ออก
7. ตกแตงพมพดวยมดปาดสวนทเกนออกใหเรยบ
8. พมพส าเรจพรอมใช
Page 10
การทาดอกแคทลยา
1. น ากอนดน (เนอดนโบนไชนา) วางบนกระดาษวอลลเปเปอร 2. ใชไมคลงดนใหแผนบาง
3. ใชพมพตดกลบดอก ดงน
4. น าแผนดนทตดไดไปกดในแบบพมพปนปลาสเตอร
A B C
ตด 1 ชน ตด 2 ชน ตด 3 ชน
Page 11
5. แกะกลบดอกออกจากแบบพมพปนปลาสเตอร ตกแตงใหเรยบรอยดวยพกนและฟองน า ดดปลายกลบดอกใหพรว
6. วางกลบดอกทแตงแลว ลงในกลองพลาสตก เพอรอการเขาดอกตอไป
7. ปนเกสรดอกกลวยไม แลวดดใหเหมอนสนจมกคน พรอมตกแตงความเรยบรอย
Page 12
8. น ากลบดอก A มาตดเขากบเกสร วางตรงกลางแลวพบดานโคนกลบ หอเกสรไวดดปลายกลบใหพรวสวย โดยสวนนจะเปนปากของกลวยไมมลกษณะเปนกรวย
9. น ากลบดอก B มาตดเขากบปากของกลวยไม โดยตดดานซายและดานขวาของปาก
10. น ากลบเลยงดอก C มาตดระหวางกลบ B กบปาก เมอครบทง 3 กลบ จะไดดอกกลวยไมแคทลยาทสมบรณ
Page 13
การทากาน 1. คลงดนเปนเสนกลมส าหรบท ากานดอก โดยตอเสนดนเขากบดอกทปนเสรจแลว โดยใชน าดน
เปนตวประสานในการตอ
2. เมอตอกานดอกกบดอกแลวน าไปวางลงแบบรองรบชนงาน
การทาลาตนและใบ
1. ปนล าตนโดยการคลงดน (เนอดนสโตนแวร) ใหเปนเสนกลมขนาดประมาณ 1.5 ซม. ยาวประมาณ 8-9 ซม. โดยใหสวนหวและทายของเสนดนมขนาดเลกกวาสวนกลางของเสนดน
2. น าล าตนทปนไดมาตกแตงใหสวยงาม เสรจแลวเกบลงกลองพลาสตกเพอรอการตดใบ
Page 14
3. คลงดนใหเปนแผนบาง น าพมพตดใบมากดลงบนดนขนาดตางๆ ตามความตองการ
4. เมอตดเสรจแลวใชนวมอกดสวนรมใบใหแบนและเรยบ จากนนน าไปกดลงบนแบบพมพปนใหไดเสนกลางใบ แลวตกแตงดวยฟองน า
Page 15
5. น าใบทตกแตงเรยบรอยแลวตดเขากบล าตนทปนไวโดยใชน าดนเปนตวประสานในการตอ ตกแตงใหเนยนเรยบ แลวทงไวใหหมาด
6. น าดนมาคลงเปนแผนบางๆ แลวหมกานล าตนอกครงหนงเพอเปนกาบของล าตน
การทากรวยใสชอดอก - ขนตอนเหมอนการท าล าตนและใบ เพยงแตตดสวนปลายใบมามวนเปนกรวยส าหรบใสดอกกบ
กานตนกอนจงจะใสใบ
Page 16
การเผาดบแกรง น าชนงานทขนรปและแหงดแลวไปเผาดบแกรง เพอสะดวกในการหยบจบเนองจากชนงานมความ
บอบบาง วสดและอปกรณทใช
- เตาเผา
- อฐทนไฟ
- ลวดทนไฟ
- แบบรองรบชนงาน
เนอดนโบนไชนาโดยทวไปมกจะเผาใหสกตวทอณหภมสงกอนเผาเคลอบทอณหภมต ากวาเพอควบคมการทรงตวของผลตภณฑ น าชนงานทแหงดแลวจดเรยงในเตาเผา จดชนวางใหเหมาะสมกบขนาดของชนงาน เนองจากชนงานบอบบางแตกหกงายจงตองใชความระมดระวงเปนพเศษ ควรจะมแบบหรออปกรณรองรบในการจดวางเพอกนการบดเบยวของรปทรง เนอดนโบนไชนามจดสกตวทอณหภม 1,2300C – 12500C ระยะเวลาเผาประมาณ 8 – 10 ชวโมง
การเคลอบชนงาน วสด และอปกรณทใช
- น าเคลอบใส
- เครองพนเคลอบ
- เครองเปาลมรอน , ตอบ
- ฟองน า
กอนน าชนงานโบนไชนามาพนเคลอบใสควรอบชนงานใหรอนเพอใหเคลอบเกาะผวชนงานไดด ควรเคลอบใหหนาพอด เมอเผาในอณหภมถงจดสกตวจะเหนรายละเอยดของช นงานไดชดเจน สวนชนงานเนอดนสโตนแวรเผาดบแกรงแลวน ามาตกแตงสบนเคลอบไดเลย
การเผาเคลอบ วสด และอปกรณ เชนเดยวกบการเผาดบแกรง ในการจดวางชนงานควรวางใหมระยะหาง
พอสมควรเพอไมใหชนงานตดกนเมอน าเคลอบถงจดหลอมละลาย ส าหรบชนงานทตองการเคลอบ ทกสวนควรใชลวดทนไฟรองรบชนงาน เพอกนการหลอมตดกบแผนทนไฟ อณหภมเผาเคลอบเนอดนโบนไชนาประมาณ 1,0800 C ระยะเวลาเผาประมาณ 8 – 10 ชวโมง
Page 17
ในขนตอนนจะไดดอกไมสขาวทเคลอบผวดวยเคลอบใสพรอมทจะน าไปตกแตงส
การตกแตงส วสดและ อปกรณทใช
- สบนเคลอบ
- พกนขนยาว เบอร0, 1, 3, 5, 8
- เครองพนแอรบรช
- เครองเปาลมรอน
- โกรงบดส, จานส
ในการตกแตงสดอกไมเซรามกสวนใหญจะใชสบนเคลอบผสมน าบดละเอยด พนสดวยแอรบรช ไลส หนก – เบา ตามความออนแกของสธรรมชาตแลวตกแตงรายละเอยดดวยพกนเมอสแหงดแลวในการพนสดวยเครองพนแอรบรชควรใชเครองเปาลมรอนทชนงานไปพรอม ๆ กน เพอชวยใหสแหงตดผวเคลอบ เนองจากชนงานมความมนและลน ถาสแหงชาจะไหลเยม ท าใหเกดรอยดางได หรออาจใช วธอบ ชนงานใหรอนในตอบกอนน ามาตกแตงส การเผาสบนเคลอบ
ในการจดวางชนงานเพอเผาสบนเคลอบใหจดวางแบบเดยวกบการจดเผาเคลอบ โดยใชอปกรณส าหรบรองรบชนงาน ปกลวดทนไฟบนแผนอฐทนไฟรองรบแบบสามมมหรอตามรปทรงของชนงาน อณหภมเผาสบนเคลอบประมาณ 750 – 8000C ระยะเวลาเผาประมาณ 5 ชวโมง
การประกอบชนสวน วสดและอปกรณทใช
- เครองเจยรมอ
- เทปใส, ดนน ามน
- กาวตดเซรามกแบบผสมชนดแหงเรวใสไมมส
- กาวใสชนดแหงเรว (มกรวยปลายแหลม)
น าชนงานมาตกแตงความเรยบรอยดวยเครองเจยรมอแลวตดประกอบใหเหมอนธรรมชาตดวยกาวผสมสองหลอด ใชดนน ามนและเทปใสรงยดใหชนสวนทตดกาว คงทไมเคลอนไหว ทงไวจนกาวแหงจงแกะเทปออก
Page 18
หมายเหต
การท าทรองดอกใหสามารถวางไดหลายดอก
น าเนอดนสโตนแวรทมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 2 นวและสง 2 นว ไปคลงโดยใชไมคลงดนใหแบนเปนแผนสเหลยมกวางประมาณ 10 X 12 นว ใชฟองน าวางซอน 3 ชน แลวพบดานขางทง 4 ดาน ขน เจาะใหเปน 3 แฉก เพอรบกลบดอก แลวทาดวยอะลมนาปองกนไมใหกลบดอกตดกบทรองดอกในเวลาเผาทอณหภมสง