Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm1 ELK YAPILARDERS NOTLARI (2004-2005) Prof. Dr.
Hasan KAPLAN PA Mhendislik Fakltesi naat Mhendislii Blm, Yap
Anabilim Dal, DENZL, [email protected] Projeler malat(elik
Yap)Hesaplar ve Raporlar Dm BalantlarCAD/FEM Mhendis Mimar Detay
izimci Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm2 NSZ Sevgili renciler, Bir konunun en iyi
renilmesinde u z deyii unutmamak gerekir Duyarm Unuturum
GrrmHatrlarm Yaparm renirim Amacmz renmek ise mutlaka yapmalyz.
elikYaplarIIdersi,birelikyapnnmevcutmevzuatveteknolojikimkanlardan
yararlanarak,tasarm,analiziveuygulamaprojesininhazrlanmasaamalarn
kapsamaktadr.Buaamalarnhepsininsnftaderskapsamndarenilmesivekavranmas
mmkndeildir.Bukonudasizeokidmektedir.Ennemlisibukonuileilgilidetayl
aratrma ve taramalar yaparak kendinizi hazrlamanz gerekir. Bu
dersin kavranmas iin, Mukavemet, Yap Statii ve elik yaplar I
konularnn bilinmesi
gerekmektedir.AyrcaTS498,TS648gibistandartlarndagzdengeirilmesigerekir.elik
yaplar II dersi kapsamnda yaplacak olan proje(dev) almasnda SAP2000
kullanlacaktr. Dier taraftan elik yap projesi ve detaylarnn
hazrlanmasnda eitli izim programlarnn kullanlmas zorunludur.
Buteksirile,dersesnasndakullandmzmateryalinbazlarn,notlarhalindesizlerle
paylamoluyoruz.Zamanzamandierkonularileilgiliteksirlerdeverilebilecektir.Bu
teksirdekibilgilerindeyeraldbirCDsizleresunulmutur.BuCDdesunular,rnek
projeler ve SAP2000 ile ilgili klavuzlar yer almaktadr. Baarlar..
Prof. Dr. Hasan KAPLAN Ekim, 2004 Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm3NDEKLER 1GR
.............................................................................................................................
118 2Bir elik Yap Projesi ve Hesaplarnda Bulunmas Gereken Hususlar
......................... 119 2.1Malzeme Tr
........................................................................................................
119 2.2Tayc sistem emas
...........................................................................................
119 2.3Yk Analizi
............................................................................................................
119 2.4Ykler altnda oluan kesit tesirleri ve Deformasyonlarn
Belirlenmesi ............... 119 2.5Kesit Hesaplar iin Yk
Kombinezonlar
............................................................. 119
2.5.1Kesit Hesaplar
...............................................................................................
120 2.6Birleim
Elemanlar................................................................................................
120 2.7Plan ve Detaylar
.....................................................................................................
120 3ELK YAPI ELEMANLARINda gerilme kontrol
.................................................... 121 3.1..
BURKULMA EMNYET
GERLMES.............................................................
124 3.22.2 YANAL BURKULMA EMNYET
GERLMES........................................... 127 4ELK YAPI
ANALZ VE GERLME KONTROL ile ilgili uygulama ................... 128
5BR ELK YAPININTASARIM VE ANALZ
....................................................... 140
5.1Ykler ve yk kombinasyonlar
.............................................................................
140 5.2Yap malzemesi: St 37, St 52
......................................... 140 5.3BRLETRME METODLARI
.............................................................................
140 5.4HESAP
METODU.................................................................................................
140 5.5TAIYICI
SSTEM................................................................................................
141 5.6KESTLER VE YKLER
.....................................................................................
142 5.7KEST
TESRLER................................................................................................
143 6Plan ve Detaylar
.............................................................................................................
143 7elik Yaplar le lgili rnekler
.....................................................................................
147 8Denizlide uygulanan rnek Projeler ve Detaylar
.......................................................... 150
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm41GR Esas tayc sistemi elik malzemeden oluturulan
yaplara elik yaplar denilir. elik kprler elik atlar Kuleler
Stadyumlar Kapal spor salonlar Kltr yaplar Geni aklkl fabrika
binalar Prefabrik elik konutlar,
elikyaplariinbirkarnektir.okkatlyaptasarmndadabelirliyksekliktensonra
elik yap elemanlarnn kullanlmas kanlmaz olmaktadr. zellikle deprem
blgelerindeki sanayi tesislerinin elik yaplmas, depreme dayankllk
asndan ekonomik zmler sunar. 1.1ELK YAPILARIN STNLKLER
elikyaplarntekilindekullanlanmalzemeninmukavemetzelliklerininstnlklerine
bal baz avantajlar; 1.elik homojen ve izotop bir malzemedir.
2.Elastisitemodlokyksektir.Eilmerijitliininetkinolduuyerlerdeekonomik
zmler sunar.
3.elikyapllarnyklmasdurumundamalzemenintekrarkullanlmasmmkndr.Bu
sebeple geici yaplarda elik malzeme daha ekonomiktir.4.Sonradan
takviye edilmesi betonarmeye nazaran daha
kolaydr.5.elikyaplardayapmsrasndakikusurlarsonradantespitetmekmmkndr.
Betonarmede ise beton dkldkten sonra donat rtldnden donatnn kontrol
edilmesi ok zor ve pahalya mal olmaktadr.
6.elikmalzemeinaatalannailenmiolarakgelir.Dolaysilekullanlanmalzemenin
kalitesivemukavemetihakkndakesinbirhkmverilebilir.Byleceelikyaplarda
emniyetkatsaysdahakktutulabilir.Betonarmeyaplardaiseyapnnkalitesidaha
sonradan belirlenir ve emniyet gerilmesi daha yksek
tutulur.7.Deneysel analizleri betonarmeye gre daha kolaydr.8.elik
yaplarda hacim kayb daha azdr. eklinde sralanabilir. 1.2ELK
YAPILARIN DEZAVANTAJLARI
1.Sesvesasndanokiyibiriletkenolduundan,elikyaplardayaltmsorunuortaya
kmaktadr
2.Betonarmeyenazaranpahalbirmalzemedir.Taycsistemindurumunagremaliyet
analizi yaplmaldr.3.Yangna kar fazla dayankl deildir. (500 - 600)
C0 de tama zelliini kaybeder.4.elik yap elemanlarnn birletirilmesi
daha zordur.5.Yapmndan sonra srekli tamir ve bakm ister. Prof.Dr.
Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm56.Hava etkilerine ve rutubete kar nlem alnmaldr. 7.Yapmndaki
iilik maliyeti, gnmz iin daha fazladr. ELN ZELLKLER
Mekanikolarakilenebilen(dvlerek,preslenerek,haddedengeirilerekekilalabilen)
demiralamlarnaelikdenir.elikbnyesinde%(0.16-0.20)arasndakarbonbulundurur.
elikteki karbon aran arttka mukavemet ve sertlik artar fakat
ilenebilme zellii azalr.Orantl blge snrAkma SnrElastik
blgeMaksimumKopmaA ekil 1 1. elik in Gerilme-ekil deitirme ilikisi
elikiingerilmeekildeitirmegrafiiekil1.1deverilmitir.elik,elasto-plastik
davrangsterenbirmalzemedir.Belirligerilmedzeyinekadarlineer-elastikdavran
gsterir.Akmasnrndayklenmesihaklindesabitgerilmealtndauzamahzlaartar.Bu
zellik malzemenin snm orann yani enerji yutma kapasitesini artrr.
Daha sonra pekleme ile dayanm artm meydana gelerek maksimum gerilme
snrna ular.. 1.3ELK SINIFLARI elikleri ; Normal yap elikleri ( st37
veya Fe37 )Yksek mukavemetli yap elikleri (st52 veya Fe52 )olmak
zere iki ksma ayrmak mmkndr.Ayrca, st34 ve st44 elikleri perin
yapmnda , 4D ve 5D elikleri de bulon yapmnda kullanlan
eliklerdir.1.4ELK EMNYET GERLMES
Akmasnrnakadaryklenmieliktebykdeformasyonlarmeydanagelir.Dolaysile
yaplarn bu snra kadar yklenmesi dnlemez ve msade edilemez. Bu
bakmdan elikte meydana gelecek max. gerilmenin, eliin akma snrnn
yeterince altnda tutulmas gerekir.
BudeerakmagerilmesininbirkatsayyablnmesiileeldeedilenEmniyetGerilmesi
olmaktadr.emff= f : artnamelerce belirlenmitir. Yaklak(1.5-2.0 )
arasnda alnr. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim
Yl, ders Notlarndan Bir Ksm61.5ELK YAPILARDA YKLEME EKLLER
elikyaplarda,kesithesaplarvedayanmtahkikleriiinikieitykgznnealnr.
Bunlar; 1.Esas ykler : yapnn kendi arl, servis ykleri ve kar yk
2.lave ykler : Rzgar yk, Deprem yk, Fren kuvvetleri ve Is
etkileridir. Ykleme ekilleri1.EY ( H ) Yklemesi : Yapya etki eden
Esas yklerin toplamdr. 2.EIY ( HZ ) Yklemesi : Yapya etki eden Esas
ve lave yklerin toplamdr.
Not:KimiyerlerdeHyklemesiYDIveHZyklemesideYDIIolarakda
kullanlmaktadr. Tablo.1. elik yap elemanlar iin Emniyet gerilmeleri
(kg/cm2) MALZEME CNS YAPI ST37ST52 TRGERLME CNSYKLEME EKL EY (H)
EIY (HZ) EY (H) EIY (HZ) Yksekekme-Basn-Eilme1400 160021002400
YaplarKayma 900105013001500 Perinveuygunblonlubirleimlerde delik
civarnda ezilme 2800 3200 4200 4800 Kpr Yaplar
Balantelemaniinekme-basn-eilme 1000 100015001500 Dier yap elemanlar
iin kayma920104013901560 Tablo.2. eliin Baz Mekanik zellikleri ( Bu
deerler TS 648 den alnmtr) eliin Ksa Gsterilii ekme Dayanm d
kgf/cm2 ( N/mm2 ) Akma Snr1 a kgf/cm2 ( N/mm2 ) Elastisite Modl E
kgf/cm2 ( N/mm2 ) Kayma Modl G kgf/cm2 ( N/mm2 ) Isl Genleme
Katsayst Fe 33 3300 - 5000 ( 324 - 490 ) 1900 ( 186 ) Fe 34 3400 -
4200 ( 333 - 490 ) 2100 ( 206 ) Fe 373700 - 4500 ( 363 - 412 ) 2400
( 235 ) Fe 424200 - 5000 ( 412 - 490 )2600 ( 255 ) Fe 464400 - 5400
( 431 - 530 ) 2900 ( 284 ) Fe 50 5000 - 6000 ( 490 - 588 ) 3000 (
294 ) Fe 52 5200 - 6200 ( 510 - 608 ) 3600 ( 353 ) 2100000 ( 206182
) 810000 ( 79434 ) 0.000012 Fe 60 6000 - 7200 ( 588 - 706 ) 3400 (
333 ) Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm7Fe 70 7000 - 8500 ( 686 - 834 ) 3700 ( 363 )
1)Budeerler,etkalnl16mmyekadarolanmamulleriingeerlidir.Et
kalnl16mmdenbyk,40mmyigemeyenmamullerdeverilendeerler100
kgf/cm2azaltlmaldr.Etkalml40mmyiaanve100mmyigemeyen mamullerde
verilen deerler 200 kgf/cm2 azaltlmaldr 1.6ELK MALZEME EKL VE
BOYUTLARI elik malzemeler, tecrbelerin altnda en ekonomik kesit
boyutlar ile kullanlmaktadr.
Kesitalaneitolmaklabirliktemukavemetasndankesitzelliklerifarklolandikdrtgen
ve I kesitlerin karlatrlmasndan, ekonomik kullanmn nemi
anlalabilir. Demir elik fabrikalarndan temin edilen elik
malzemelerin sl ilem ile retildii i Standart olarak retilen baz
hadde rnleri aada verilmitir 1. ProfillerGsterilii/Aklama I
ProfilleriI200 [ Profilleri[280 Profillerien boy ve kalnlk ifade
edilir Profilleriboyutlar verilir. Profilleriap ve et kalnl ifade
edilir Korniyerler
100.100.10 2 Lamalar Dar lamalarb=10-50, t=5-60 mm Geni
lamalarb=151-1250, t=5-60 mmnce lamalarb=12-630, t=0.1-5 mm 3
Levhalar nce levhab x l=530x760.......1250x250, t 2.75 mm orta
levha3 t 4.75 mm b 2500, l 7000 mm kaba levhat 5 mm b 3600, l 8000
mm t b b l Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm8 EKME UBUKLARI
Eksenizgileridorultusuboyuncaekmekuvvetitayanubuklaraekmeubuklar
denir. Bunlarn yaygn olarak kullanldklar yerler kafes kiri
ubuklardr. En kesitleri tek bir hadde rnnden yaplabilecei gibi ok
paral olarak da yaplabilir (ekil.3.1). ekil 3.1. ekme ubuklar
okparalolaraktekiledilenekmeubuklarbirleimlerindeubuklarkonstrktifolarak
(1,5-2)metredebir(ubukboyununenaztebirinden)balanmaldr.Busayedehem
ekme ubuunu oluturan paralar arasndaki mesafe tespit edilmi hem de
antiyede yapm
esnasndamnferitparalarnbirbirlerinearparakzarargrmelerinlenmiolur.ekme
ubuklarnn hesabnda, perinli ve bulonlu yaplan birleimlerde bu
birleim elemanlarndan
dolaymeydanagelenkesitzayflamasgznndebulundurulur.Yaniyaplacakolan
hesaplardabirleimdemeydanagelenkesitkayplarkarldktansonrakalanfaydal(net)
kesit alan kullanlacaktr. Gerilme tahkikleri ubuun en zayf kesiti
iin yaplr. ekme ubuklarnn yaygn olarak kullanldklar yerler. 1.
Kafes ubuk elemanlarnda
2.erevesistemlerindenormalkuvvetdiyagramlarndaiareti(+)olanelemanlarekmeye
alrlar (-)(-)(+)(N) 3.Gergi ve Halatlarda da kullanlr. Gergi
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm9 EKME UBUKLARININ HESAP ESASLARI
ekmeubuklarnngerilmetahkikleriortalamagerilmehesaplanarakyaplmaldr.
Hesaplardakullanlanubukfaydalenkesitalanbulunurkenbirleimdekienzayfkesit
dikkatealnmasgerektiinisylemitik.ubukkaynaklolaraktekilediliyorsaenkesiti
zayflamasszkonusudeildir.Dolaysilehesaplamadafaydalkesitalankesitalanna
eittir. ubuknem ubuk n nem ubukPF FPFF F = = =; ; em= ekme ubuunun
malzeme emniyet gerilmesi = ekme ubuunun tayaca ekme kuvvetiF =
ekme ubuunun kesit alan Fn = ubuun delik kayplar dldkten sonraki
net kesit alanF = ubuk kesit alannda delik nedeni ile meydana gelen
zayiat Not : Kaynakl birleimlerde F = Fn dir
Kafeskiriekmeubuklarndakesittayiniyaparken,dmnoktalarndaperinveya
bulondandolaymeydanagelecekzayiattadikkatealnaraklzumlukesitalannn%30u
ilave edilerek hesaplanmaldr. PF= Fn +%30Fn EKME UBUKLARININ EKLER
elikyapelemanlarnntekilindekullanlanprofiller,lamalarvekebentlergibihadde
profillerininboylarstandartolupsnrldr.Bustandartboydandahauzunprofillereihtiya
duyulduuzaman(rneibirkafeskiriinaltbalkubuu)veyaeldemevcutolarak
bulunan profillerin boylar yetersiz geldiinde ekme ubuklarnn
tekilinde Ek yaplma
ihtiyacortayakar.ubuklarneklenmeilemeperin,bulonveyakaynaklayaplabilir.
nemlibirleimlerdeyaplacakolaneklemelerinKaynaklveyaBulonluolarak
yaplmalarna dikkat edilmelidir. ekme ubuklarnn Perinli veya Bulonlu
Olarak Eklenmesi
Buradayaplacakolaneklemelerdeeklevhalarnnkullanlmasgereklidir.Yaplacakolan
eklemelerdeBulonlarnyerletirilmesindekesittegayrimsaitdurumoluturmamakamac
iledahanceverilene>=3.5d,e1>=2d,e2>=1.5dkoullarnsalamalarnadikkat
edilmelidir.Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm10 e2SSe1e e e e e1(5-10) mm be2e1e
h1hst2t2t1t Perin veya bulonla yaplacak olan eklerde, ek yerleri
aadaki artlar salamaldr.
1.Eklevhalarnntoplamfaydalenkesitalanenazubuunfaydalenkesitalankadar
olmaldr. ( )n ek PF t h t t F t tb d d t= + * * * * * * * ;1 1 2 1
1 22 2 2
2.Delikkayplardnlmeksizin,ekmeubuununarlkmerkeziileeklevhalarnn
tekilettiikesitinarlkmerkezleribirbiriileakkolmalveyaaradaokazbirfark
olmaldr. Yani e deeri bir iki mmyi gememelidir. ( )( )e e t emm = 2
1 11 3
Ekyapmndakullanlanbirleimelemanlarnnherbirikendilerinedecekolankuvveti
emniyetlibirekildeaktarabilecekkapasitedeolmaldr.Ayrcabirleimdekullanlanek
levhalar sisteme etki edecek olan kuvveti emniyetli olarak
aktarabilecek kapasitede olmaldr.
Eklevhalarnntamalargereklikuvvetalanlariledoruorantldr.Enkesitalanbyk
olan ubuk kk olana nazaran daha fazla kuvvet aktaracaktr. Ek levhas
(h1*t2 ) iin; 11 1 21 22SSt h th tb=+max* * ** *Ek levhas (b1*t1 )
iin; 21 1 212SSt h ttbb =+max* * ** *
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm11Kaynakl Ek ekme ubuklarnn kaynakl olarak
eklenmesi ekilde yaplr.
1.Bunlardanilki,Ktkaynakdikilerikullanlarakyaplanveniversalekdiyeadlandrlaneklemeeklidir.zorunlukalnmadkakullanlmastavsiyeedilmez.Kt
kaynakdikileriileyaplanekancak,ekmeubuundakioluankuvvetin,ubuun
tayabileceienbykkuvvet(Smax=Fprofil*-em)deerinin%48indenazolmas
durumunda uygulanabilir. Kt kaynak dikiiOyuk1/2 ISS
2.Eninelevhalarkullanlarakyaplanekler.Buekildeyaplacakolaneklemelerde,
kullanlacak olan enine levhann (te ) kalnl, en az ekme ubuunun balk
kalnl (t) kadar olmaldr. Bu ekin ubua etki eden (Smax ) ekme
kuvvetini aktarabilmesi iin (a1 = 0.7 svea2 = 0.7 t ) kadar alnmas
gereklidir. Enine levhaSSKe Kaynakdikileriteta1>=3a1s >=3a1
3.ncsdeparalevhalarkullanlarakyaplanLevhalEkolup,eklevhalarnn
boyutlargerektiigibisaptandzaman,ekmeubuunun(Smax)deerininkolaylkla
aktarlmassalanr.Bueklemeeklipiyasadaenoktercihedilenbireklemebiimidir.
Bulonlu ekler iin verilen yukardaki temel esas kaynakl ekler iinde
geerlidir. Ke kaynak dikileri (a1 )SS s>=3a2>=3a1 Ke dikii
(a2 )L1L2 Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm12BASIN UBUKLARI GENEL BLGLER
BoyunadorultudaeksenelbasnkuvvetitayanelemanlaraBasnubuudenir.Bu
elemanlara,yapkolanlarnda,kafesubuklarndaveerevesistemlerindenormalkuvvet
diyagramlar(-)deeresahipolanelemanlardarastlanr.Basnubuklarnda,elemanaetki
eden eksenel basn kuvveti belli bir deeri atnda yani elemann
emniyetle tayabilecei yk deerinin zerine ktnda eleman dorusalln
kaybederek eilmeye balar, bu olaya
basnubuununBurkulmasdenilir.Burkulmabirstabiliteproblemidir.Basn
ubuklarnn hesap ve tahkikleri burkulmaya gre yaplr. Bir ubuun ekme
durumunda tayabilecei maksimum kuvvetin ; = =maxmax*PFP Fnem n
olduunu bilinmektedir. Bir basn ubuunun ise gerilme ifadesi; = w
PFem*
eklindedir.Buradanbirbasnubuununemniyetletayabileceimaksimumbasn
kuvvetinin deeri;max*PFwem= ifadesinden elde edilebilir. Burada; em
= ncelenen ykleme durumunaEY(H)-EIY(HZ) ve malzemeye gre
tablolardan alnanemniyet gerilmesi, F = ubuun en kesit alan, P =
ubua tesir eden basn kuvveti, Pmax = ubuun emniyetli olarak
tayabilecei maksimum basn kuvveti, w = ubuun, narinlik derecesine
bal olarak tablolardan alnan burkulma katsayswemb em= ; < 20
iinw =1 alnr
b-em=ncelenenyklemeeklinevemalzemeyegre,yabalolarakdeienbasn
emniyet gerilmesidir. BURKULMA YK (KRTK YK ):
MalzemesiHookekanununauyan,ikiucumafsallprizmatikbirubukta,burkulmay
balatan yke Kritik Burkulma Yk veya Euler Burkulma Yk denir (2). ki
ucu mafsall bir elemanda burkulma yk ; krtikbPEIL=22* dr. Bu yk
altnda ubukta oluan burkulma gerilmesinin deeri ise; Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm13kkbPFEIF L= =22**
olur.BuifadedeI/F=i2olduundanve=Lb/iolduunagreyukardaverilenKritik
burkulma ifadesi;kE=22* olarak yazlabilir. Burada verilen
ifadelerde; Pkritik = ubuun tayabilecei Kritik basn yk E= elik
malzemenin Elastisite modl ( E = 2.1*106 kg/cm2 )I = Kesitin atalet
momenti (cm4 ) Lbu = ubuun burkulma boyu (cm ) i= Kesitin atalet
yar ap (cm ) F= Kesitin alan (cm2 ) BURKULMA BOYU (LBURKULMA ):
Burkulmaboyuubukularnnmesnetlendirmeartlarnagredeiir.Fakatkafes
sistemlerindebasnkuvvetinemaruzubuklarda,Lbboylarubuklarnkendiboylarna
eittir.Yanikafesubuklarndaburkulmaboyuolarakubuun,ikidmnoktasarasnda
kalan uzunluu alnr. NARNLK KATSAYISI ( ): elik yaplarda narinlik
deeri hi bir zaman 250 den byk alnmamaldr.Kprlerde ise bu deer 150
den kk olmaldr ( =< 150 ). xxxxxxxyyyyyyyiIFLiiIFLi= == = Lxx ,
Lyy = ubuun x,y eksenlerine gre burkulma boylar ixx , iyy = ubuk en
kesitinin x,y eksenlerine gre atalet yar aplar
Yaplacakolanhesaplamalardaxx,yy
deerlerindenbykolanubuunnarinlikdeeri olarak alnr ve bu deere bal
olarak ilgili elik tablolarndan w burkulma katsays alnr. Tablo.4.1
Basn ubuklarnn mesnetlenme ekillerine Gre Burkulma Boylar P L
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm14Kesikli izgilerle ubuklarn burkulma davran lar
gsterilmitir. Teorik Burkulma Boyu 0.5 L 1.0 L 0.7 L 1.0 L 2.0 L
2.0 L Tavsiye Edilen Burkulma Boyu 0.65 L 1.0 l 0.8 L 1.2 L 2.1 L
2.0 L Bilgi Basn ubuklarnn burkulma boylarnn belirlenmesinin daha
iyi anlalmas iinbir rnek vermekte fayda vardr. Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm15xy yyyyyxLxx = 0 .7( 3 a)Lyy =ay-y yn ndebu r k u lmax-x yn
ndebu rk u lmay xaaa3 aZ
Basnubuklarnnmesnetlenmeartlarherzamantablolardaverildiigibiolmayabilir.rneinokkatlbiryapnnerevesinioluturankolonlarda,altvestdmebalolan
kolonunmesnetartlarfarkldr.Butrubuklarnburkulmaboylarnnhesabiin
Nomogramlar verilmitir.
BuNomogramlar,telenmeninnlenipnlenmemesihaliiinayrayrdzenlenmitir.
Buradan alnacak olan k katsays kullanlarak ubuk burkulma boyu; Lb =
k*L olarak
hesaplanr.ubuunbalanddmdekirijitliklerinorannagredeienbirGkatsaysnnhesab
yaplr. Yataytelenmenlenmi Yataytelenmenlenmemi Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm16
ri Rijitlikle Kiriri Rijitlikle KolonLcIcLILILgIgGggcc=||.|
\|||.|
\|: ; Burada ;G = Burkulma boyu hesabnda kullanlan katsay,
Ic=Gznnealnannoktayarijitolarakbalanmveburkulmaburkulmaboyunun
hesaplanaca dzlemdeki kolonlarn atalet momenti (cm4) Ig =
Gznnealnannoktayarijitolarakbalanmveburkulmaboyunun hesaplanaca
dzlemdeki kirilerin atalet momenti (cm4) Sc =Gz nne alnan noktaya
rijit olarak balanm kolonlarn boyu (cm), Sg =Gz nne alnan noktaya
rijit olarak balanm kirilerin boyu (cm),Kolon temele rijit olarak
balanmsa o noktada hesap yaplmadan direk olarak G= 1.0 alnmaldr
.Kolon temele srtnmesiz dnebilir. bir mafsalla bal ise G = 10.0
alnmaldr . Kolonun iki ucundaki GA ve GB deerleri elde edildikten
sonra izelgelerden k deeri belirlenir. Burkulma boyu Lb = k
*Lolarak belirlenir.
Ekteverilentablolarblmndetelenmenlenmivenlenmemibasnubuklarnda
burkulma boyunun hesabnda kullanlan K deeri iin Nomogramlar
verilmitir.
BASIN UBUKLARININ SINIFLANDIRILMASI Basn ubuklar tekil edili
ekillerine gre , 1.Tek paral basn ubuklar 2.ok paral basn ubuklar
olmak zere iki guruba ayrlr. Bunlardan ok paral basn ubuklar da
kendi arasndaBirinci grup basn ubuklar kinci grup basn ubuklar nc
grup basn ubuklar olmak zere gruba ayrlr. imdi sras ile bunlar
inceleyelim. Tek Paral Basn ubuklar Basn kuvvetine maruz tek
profilden yaplan veya paralar srekli olarak birletirilmi olan
okparalubuklarbugrubagirer.Ancakokparalolanbasnubuklarbirbirleriile
srekliolarakbirletirilmiolduklarndantekparalbasnubuklargibidnlrve
hesaplanrvebunlardatekparalbasnubuklargrubunadahiledilirler.Buekildeki
ubuklara paralar srekli birletirilmi ok paral basn ubuklar
denilir.Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm17Tek Paral Basn ubuklar in rnekler Burada
iki farkl problem vardr;
1.Enkesitvekesiteetkiedeneksenelbasnkuvvetibellidir.Bubilinenleregrekesitin
gerilmekontrollerininyaplmasvekesitinemniyetliolarakaktarabileceimaksimum
basn kuvvetinin bulunmas istenir.
2.ubuaetkiedeneksenelbasnkuvvetibellidir.Bukuvvetiemniyetlibirekildeubuk
tarafndan tanabilmesi iin gerekli olan ubuk kesitinin belirlenmesi
istenir. Bu durumda balangta bir kesit seilip daha sonrada
kontrolleri yaplabilir. Tek Paral Basn ubuklarnn Hesap Admlar
1.ubuun mesnetlenme ekline gre burkulma boyu belirlenir.2.Balangta
burkulma olmayacakm gibi ( w = 1yaklam ile ), F FPem= =0 forml ile
bir balang kesit alan hesaplanr.3.Profil tablosundan, bulunan kesit
alanna en yakn olan byk kesitli profil seilir. Seilen bu profil iin
verilen x ,y ,F, ix ,, iy ,deerleri tablodan alnr. Bunlara bal
olarak x , y deerleri
hesaplanr.4.x,yDeerlerindenbykolannagretablodanburkulmakatsays(w)alnr|
50 ise 124 3 |\
|.||XyiemP wF* *** art salanmaldr. X/2 Y olduundan Y-Y eksenine
dik burkulmaya gre hesap yapmaya lzum yoktur (3). 2.Eer 1 > (X2
- Y2)ise X < Y olduundan Y-Y eksenine dik burkulmaya gre hesap
yapmak gereklidir (3).
kiparalubuklarda,eermnferitprofillerarasndakimesafedmlevhas
kalnlnaeitveyaazfazlaise,ayrcamnferitprofilleruzunluklarboyuncaarayabir
besleme levhas konulmak sureti ile birletirilmilerse,iki paral
ubuun Y-Y eksenine dik
burkulmasdaX-Xekseninedikburkulmasgibihesaplanr;yanibudurumiinY=Y
alnr.Enlemebalantlararasnda,mnferitubuklarbirbirlerineubukdorultusundaki
aralklar 15i1 den fazla olmayanperinlerle birletirildii taktirde
yine Y = Y alnr . XXXY Y kinci Grup Basn ubuklar
kincigrupbasnubuklar,ikikenbetinkelemekonmasileoluturulurlar.
Kesitteki asal eksenlerden birisi malzemeli eksen dieri ise
malzemesiz eksendir. Hesaplarn sadece malzemeli eksen etrafndaki
burkulmaya gre yaplmas yeterlidir. ki asal eksen iin
belirlenen(Lkx)ve(Lky)burkulmaboylarbirbirindenfarklise,malzemelieksenegre
hesaplar yaparken kkx kyLL L=+2eklinde alnabilir . En kesitte eit
kollu kebentler kullanlm ise, (X-X) malzemeli eksen, korniyerlerin
( ) ekseni ile akr ve bu eksene ait en kesit deerleri yardmyla
hesaplar yaplr.
Farklkollukebentlerinkullanlmasdurumunda,buikieksenakmadndanyeniasal
eksenlerin belirlenmesi gerekir. Eit kollu kebentler in kullanlmas
durumunda : max maxmax* = = = xkemLiwwSF F = ki korniyerin toplam
Lk = Lk,x ve Lk,y nin ortalamasdr., Deiik kollu kebent kullanlmas
durumunda : Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir
Ksm40Enkesitin(O-O)ekseninegre(I0)ataletmomentihesaplanr.Buradan
00iIF= atalet
yarapnageilir.Malzemelieksen(X-X)egrehesaplanmasgerekenataletyarap
xii|\
|.|0115 . eklinde alnr ve, max maxmax. * * = = = =
xkxkemLiLiwwSF1150
kontrol yaplr .
kincigrupbasnubuklarndahesaplarmalzemelieksenegreyapldndan,ba
levhalarnn(Sk1)aralklarhesaplaraetkietmemektedir.Ancakburada(Sk1)in
hesaplanmasnda, ubuun gerek boyunun eit sayda paralara blnmesini,
ayrca (Sk1 =< 50*I1 ) koulunun salanmas gereklidir.kinci Grup
Basn ubuklar in Bir rnek00YYXXII00YYXXII Lk1 Lk1 nc Grup Basn
ubuklar
Herikiasaleksenlerinindemalzemesizeksendurumundaolanbasnubuklardr.Bu
ubuklar daha ziyade ar makas, kren,kpr yaplarnda ve zellikle kule
yapmnda yaygn olarak kullanlrlar. nc Grup Basn ubuklarnn Hesap
Esaslar
Herikieksenedikburkulmatahkikleri,birincigrupubuklarnYeksenine(malzemesiz
eksen) dik burkulma tahkiklerinin yapld ekilde yaplr. nc grup basn
ubuklarnn hesaplar, her iki eksen etrafndaki dik burkulmaya gre
itibari(Xi , Yi ) narinlik deerlerinin belirlenmesi eklinde yaplr.
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm41nc Grup Basn ubuklar in
rneklerm/=2Xem=2m/=2YYYXem=2YYYX Xm=2m/=2Xm/=2YXe/XYe
m=4m/=2ee/m=2Y e 1.X-X Eksenine Dik Burkulma Tahkiki Xkxxxxxx it x
x x itx itx itemLiLimwP wFde eri tablodan alnr Buna ba l
olarakkonturol yaplr = = = + = ; * . ./*1112122 2. Y-Y Eksenine Dik
Burkulma Tahkiki YkYYYYYY it Y Y Y itY itY itemLiLimwP wFde eri
tablodan alnr Buna ba l olarakkonturol yaplr = = = + = ; * .
.*1112122 Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm42Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm43 OK PARALI BASIN
UBUKLARI LE LGL ZML SORULAR SORU-1
Verilenler;ekildegrlenikiparalbasnubuu2U160profilikullanlaraktekil
edilmek istenmektedir. Lkx=Lky=400 cm, Lk1=95 cm,ykleme ekli H(EY)
ve malzeme st37 olarak verilmektedir. stenenler; kesitin
tayabilecei maksimum eksenel basn ykn bulunuz. zm: e=12.68
cmY1Y1YXd1602492585 306 21189184121414UTablodanXYXYYF cmI cmI cmi
cmi cme cm ======.... X-X Eksenine dik burkulma tahkikinin yaplmas
iIFcmLwPFw PwF P kgxXxKXXTablodanxx x em XemxX= = = = = = == = = =
2 9252 246 214006 2164 40 135144013548 51200**... .* *.* Y-Y
Eksenine dik burkulma tahkikinin yaplmas | |I I F d cmiIFcmLiY
YyYyKYy= + = +|\
|.|
((( == = = = = =2 2 8530 2412 6822112 672112 67486 604006 6060
701 1224* * * . *...... ( )( )( ) ( ) 1112122 29518950 20260 702250
20 78 70 153144 481534390= = == + = + = == = = =LimWPFw PwF P
tonKyi yTablodanyiyiYyi em yemyiY..* . * . . .* *. *.. Kesitin
tayabilecei maksimum kuvvet Pmax=Py=43.90 ton olarak bulunur.
SORU-2 Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm44
Verilenler:ekildeverilenkolonelemanaP=70tonlukbireksenelbasnyknemaruz
kalmaktadr.Lk-x=Lk-y=700cm,a=16cm,malzemest37veyklemeekliolarakH(EY)
olarak verilmektedir.stenenler: 2U profili kullanarak kolon
kesitini boyutlandrnz. Ba levhas adet ve araln belirleyiniz. zm:
FPw cmF cmF cmI cmI cmi cmi cmemSeilen
TablodanXYXYU021212121211701441 502282 5613501146952 02180= = =
======*.*..XeyeyaeY1Y1 Y X-X Eksenine dik burkulma tahkiki I I
cmiIFcmLiwPFW t cm t cmX XxXXK XxTablodanXX X em= = == = = = = = ==
= = =2 2 1350 27002700566 957006 95101 1927056192 2 4 144122 2*
*...* * . . / . / Kesit yeterli deildir, artrlmaldr. Yeni kesit
seilir. FPw cmF cmF cmI cmI cmi cmi cmGemXSeilen TablodanXYXYU= = =
======*.* .....70144192 9642 302 84 6036002489 222
42212121414112402 Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki ( )| |I I F d
cmiIFcmLiL i cm Ba levhas aral Y YyYYK YyK= + = +|\
|.|
((( == = = = = = = =2 2 248 42 3020 4629350935084
60105070010506750 50 2 42 1211 12241 1* * * . *....* * . (
)Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm45( )( ) ( ) ( )nLLBa levhas says Fakat n
alnabilirLLncmLimwPFw t cm t cmK XKKK X Kyi yTablodanyiy yi= = = ==
= = = = == + = + = == = = 11 1112122 22 2700121583 6 770071001002
42412672241 79 1537084 60153 127 144. ( ).* * .*.* . . / . /
olduundan uygundur. Not: ( )( )( ) ( ) 1222 241 76 67 36 = = =x y
olduundan Y-Y eksenine dik burkulmaya gre olan tahkiki nemlidir.
SORU-3
Verilenler:ekildeverilenkolonelemanaP=50tonlukbireksenelbasnyknemaruz
kalmaktadr.Lk-x=Lk-y=300cm,a=22cm,malzemest37veyklemeekliolarakH(EY)
olarak verilmektedir. stenenler: 2U profili kullanarak kolon
kesitini boyutlandrnz. Ba levhas adet ve araln belirleyiniz. zm:
FPw cmF cmF cmI cmI cmi cmi cmemSeilen TablodanXYXYU021212121211701
441 502282 5613501146 952 02180= = = ======*.*..Xeyey
aeY1Y1Yd=a/2+ey X-X Eksenine dik burkulma tahkiki I I cmiIFcmLiWPFw
t cm t cmX XxXXK XxTablodanXX x em= = == = = = = = == = = =2 2 1350
27002700566 957006 95101 1927056192 2 4 144122 2* *...* * . . / . /
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm46 Kesit yeterli deildir, artrlmaldr. Yeni kesit
seilir. FPW cmF cmF cmI cmI cmi cmi cme cmGemXSe ilen
TablodanXYXYYU= = = =======*.* . . ....50144121 42 01160242
489258530621189184212121414112 XK XXTablodanX X emLW t cm = = = = =
= 3006 2148 30 1195048119 1242.. . * . . / Y-Y Eksenine dik
burkulma tahkiki ( )| |I I F d cmiIFcmLiY YyYyK Yy= + = +|\
|.|
((( == = = = = =2 2 248 42 3020 4629350935084 6010507001050671
1224* * * . *.... Ba levhas adet ve aralnn belirlenmesi ( )( )( ) (
)L i cm Ba levhas aral nLLBa levhas says Fakat n
seilebilirLLncmLimWPFwKK XKKK X Kyi yTablodanXyi yi = == = = == = =
= = == + = + = == = =111 112122 250 50 2 42 121700121583 6
770071001002 42412672241 79 1537084 60153* * . ( ). ( .).* * .*.*
.minmin 127 1442 2. / . / t cm t cm olduundan uygundur. nemli Not:(
) ( )( ) ( ) 1222 241 76 67 36 = = =x y olduundan Y-Y eksenine dik
burkulmaya gre olan tahkiki nemli deildir. SORU 6
Verilenler;ekildetamaemas,mesnetartlarveyklemedurumuverilengsterilen
kolonda, maksimum eksenel basn yk, P=200 ton, ba levhas aral 60 cm,
malzeme st37 ve ykleme ekli H olarak verildiine gre,
stenenler;Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm47a-) ubuu ekil.2 de grld gibi I
profillerini kullanarak tekil ediniz.b-) Ba levhas seimi yaparak
levhann profile balantsn perinli olarak yapnz. zm: ekil.13 m3 m3 m9
mXYXekil.2Lk1=60 cmY Y1Y1X30 cm Burkulma boylar; her iki ucu
mafsall kolon elemanlar iinLk= 0.1*L olacaktr. Lkx=3 m =300
cm,Lky=9 m = 900 cm X-XEksenine gre burkulma tahkikinin yaplmas
FPcmF cmI cmI cmi cmi cmemTablodan TablodanXYXYI
02124420014414332077 70125155512 702 67= = = ===== .... iIFcmLiWPFW
ton cm ton cmXXXKXXTablodanXX X= = == = = == = = =2 12512 77 7012
7030012 702362 1052002 77 70105 135 1442 2** .... .** .* . . / . /
Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm48( ) ( )( ) (
)( ) ( )I I F d cmiIFcmLiLim mWPFW ton cmY YYYYKYYKY YYTablodanYY
Y= + = + == = == = == = =`) = + = += == = = 2 2 2 555 2 77 70 8 45
122059512205952 77 7088690088610158602 6722 47210158222 47104 2
052002 77 702 05 2 636 11 12 2 41112122 22* * * * * . * . ..*
......* . * ..** .* . . / . 442ton cm / Kesit yetersisidir. Yeni
bir kesit seimi yaplr.FPW se ilenF cmI cmI cm cm cmb
cmYeniemYTablodanXYXYI = = ======*.* ....2001442
05400118292101160157031315501244 Verilmi olan ba levhas uzunluu
olan 30 cm lik aklk yeterli deildir (seilen yeni
kesitiinb=15.50cm,balevhasuzunluu2*bdeerindenbykolmaldr).Artrlmas
gereklidir. Yeni ba levhas uzunluu olarak 38 cm alnmtr. ( ) ( )I I
F d cmiIFcmY YYY= + = + == = =2 2 2 555 2 77 70 8 45
122059512205952 77 708861 12 2 4* * * * * . * . ..* .. ( ) ( )( ) (
) YKYYKY YYTablodanYY YLiLim mWPFW ton cm ton cm= = == = =`) = + =
+= == = = 90088610158602 6722 47210158222 47104 2 052002 77 702 05
2 636 1441112122 22 2....* . * ..** .* . . / . / seilen kesit
uygundur. b-) ba levhas boyutlarnn seimi ve perinli birleimin
tekili Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm49tbLC e1e1e2e2hg( )40023 863 3 23 692 2 23 46
5015 15 23 35 40150 08 10 2502 250 80 1708 10380 2802
231122ITablodanSe ilengSe ilenW mme d mme d mm mme d mm mmb mm h h
b mmh b e mmt mm t mmL mm C mmbirkenar i in per inse e == = == = =
== = = = == = = == =,* ** *. * . *. .*,lim Perin hesab: Perinlere
gelen makaslama kuvveti QFtonem= = = * * * ..802 118 14480413 Ba
levhasna tesir eden makaslama kuvveti ( ) ( )TQ SetonTTtonM
TCtcmVTntonHMhf tonR V H tonR Birper ineetki edeen kuvvetg= = == =
== = == = == = =`) = + = + ==* . *....* . * ...*.* .. . .11112 22
2413 6022 50110121101255052550528277 07550522 75377 07171 4 542 753
4 54 531 Perinlerin tahkiki; ( ) per in emper in emRdton cm ton
cmRd tton cm ton cm= = = == = = =*.. * .. / . /*.. * .. / . /min2
22 22 24531314 2 341278 145312 3 102 30 2 80 Ba levhasnn tahkiki;
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm50 SORU-7 Verilenler; ekilde grld gibi 2U160
ubuundan tekil edilmi olan ok paral bir basn ubuunda Lk1=80 cm,
Lkx=Lky= 500 cm, malzeme st37 ve ykleme ekli H olarak
verilmektedir.
stenenler;kesitinemniyetletayabileceimaksimumeksenelbasnykn bulunuz
. zm: 30 cmLk1=80 cmYY1 Y1X1602492585 306 211891842 2 925 185018502
246 215006 2180 50 1645481645140 40 8512141414UTABLODANXYXYX
XXXXKXXTablodanXX X emXXemF cmI cmI cm cm cme cmX Xeksenine dik
burkulma tahkikiI I cmIFcmLWPFW olmalPFWton ======= = == = == = =
== = = =....* **... .**.* . . Y-Y Eksenine dik burkulma tahkikinin
yaplmas Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm51( )I I F d cmiIFcmY YYY= + = +|\
|.| == = =2 2 2 8530 2 243021097 601097 602 24151181224* * * * .
* * ..*. ( ) ( ) ( ) ( ) YKYYKY YYtablodanYYYem XLLmWPFWton P P
ton= = == = =`) = + = + == = = = = =5001511833078018942
328233072242 328 53725372 1302 24130140 51692 408501112122 2....* .
* . .. .**.* . . .max SORU-8
Verilenler;ekildegrlenikiadetU220profilindentekiledilenbasnubuunda
Lkx=Lky=500cm,Lk1=100cm,balevhasboyutlar8*150*200,kolonaetkiedeneksenel
basnykP=71.50ton,kolongeniliia=22cm,malzemest37veyklemeekliH(EY)
olarak verilmektedir. stenenler; a) Basn ubuunun burkulma tahkikini
yapnz. b) Ba levhas tahkikini yapnz. c) Ba levhasnn ke kaynakl
olarak tekilini yapnz. zm: Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm52Lk1=100 cma=150
cme=17.72XY1YY122037 4026901978 482 302142 2 2690 538053802 37 408
485008 4858 96 59 13571502 37 401290121414142UTablodanXYXYYX
XXXXKXXTablodanXX X emF cmI cmI cm cm cme cmX X ekseninedik
burkulma tahkikiI I cmIFcmLWPFW ton cm ======= = == = == = = == = =
....* ** .... .*.* .. / b-)Y-Y eksenine dik burkulma tahkikinin
yaplmas ( )( )( ) ( )( ) ( )i iecmLiLimY YYKYYKY Y= +|\
|.| = +|\
|.| == = == = =`) = + = + 122221112122 222 3017 72291550091554
641002 304347254 64224347 7.......* . * . YTablodanYY Y emWPFW ton
cm ton cm == = = =70 14771502 37 40147 1405 1442 2.*.* .* . . / . /
C-) Ba levhasnn tahkiki ba levhas boyutlar; L= C= 15 cm, b=20 cm,
t=0.8 cm Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm53( )QFtonTQS tonTTtonM TCtcmWt bcmMWt cm t
cm em= = == = == = == = == = == = = 8074 8080144 134642134642100 7
59827 598237992379915228 4925608 2065328 49255305375 1441112232
2*.* . .*.* ...* . * .* . *.. / . / Kaynak hesaplarnn yaplmas ( ) (
) ( ) ( )a mma t mmse ilena mmWa bcmF a b cmMWton cmTFton cmton cm
ton cmmniWWWWWWV W W V emminmax. * . * .* . ** . *.. /.. /. . . / .
/== = =`) == = == = == = == = == + = + = =30 7 0 7 8 565605 2063305
20 1028 492533086343799100 379908634 0 3799 0 9432 112 23221 22 22
22 2 SORU-9 Verilenler:
ekildegrlen2U260profilindentekiledilenbalevhal(erevebalantl )
basnubuundamaksimumbasnykP=45ton,Lk-x=Lk-y=700cm,malzemest37ve
ykleme ekli H (EY) olarak verilmektedir.stenenler: a-) Basn ubuunda
gerekli irdelemeleri yapnz. b-) Ba levhalarn perinli ve kaynakl
olarak hesap ve tekil ediniz. zm: Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm54e240 mmXY1Y1
Ybdteyey26048 3048203179 992 562 3690140502121414111UTablodanXYXYYF
cmI cmI cmi cmi cme cmb cmt cmW cm =========...... X-X Eksenine dik
burkulma tahkikinin yaplmas XK XXTablodanXX emLiWt cm t cm= = = ==
= =7009 997010 1474596 60147 0 685 1442 2.. ..* . . / . / Y-Y
Eksenine dik burkulma tahkikinin yaplmas I I FecmiIFcmLiY YYYYK YY=
+|\
|.|
(( = + |\
|.|
(( == = = = = =222 317 48 3024 2 2 3629572957296 609 977009 9770
201 12 24* * * . ** .....
Ba levhas adet ve aralklarnn belirlenmesi ( )( ) ( )( ) ( )L cm
L cmnLLBa levhes saysLimWt cm t cmKSe ilenKK XKKY YTablodanYX em =
= == = = = = = = + = + = == = =1 111112122 22 250 50 2 56 128
10070010071002 563910 50270 20223910 80 40 1564596 60156 0 73 144*
* ...* . * . . ..* . . / . /min NEMLNOT:( ) ( ) 12 23910 = .X
YolduundanyukardadagrldgibiY-Y eksenine dik burkulma tahkikinin
yaplmas nemlidir. Ba levhasn perinli olarak tekil edilmesi 1.Ba
levhas boyutlarnn seimi Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm55 2. Perinlerin tahkiki
Ba levhasnn bir tarafnda n=2 adet 25 lik perin kullanlmtr. ( ) (
)VTntonHMhf tonR V H tonG= = == = =`) = + = + =12 22 24 5122
2553157121 2 632 255 2 63 3465..*.* .. . .Bir perinin tayabilecei
kuvvet: ( perinler tek tesirlidir ) ( )N d t ton ezilmeye greNdtonN
ton RP emP emPer in12222 8 08 2 5 564140314 2 54687560= = = = = =`)
= * * . * . * . .**. *. * ...min olduundan uygundur. 3. Ba levhasnn
tahkiki Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm56e2=4 cme2=4 cmhg/2=6 cmhg/2=6 cmb=20
cmd=hg/2=6 cm( )( )( )It bcmI d thI cmWI IbcmMWt cmLevlevPer
LevGXLevLevXem= = ==|\
|.|=|\
|.| ===== = = * . ** * ** . * . *.... /334222321208 2012533222 2
5 081221442533 14420238 90315738 900811 4. Ba levhalarnn kaynakl
olarak tekil edilmesi NOT: Kaynakl olunca levhalar kelere kadar
uzatlmazlar 240mmC=200mmb=200mm ( )( )( ) ( )3 0 7 524 5120245102 2
200 2 5 190605 19630 084 5105 190 475 110 3357451030 0815012412231
2 222 2mm a t a mmkaynaklara gelen momentM TCtcmL L a b a mmkaynak
mukavemet momentWa LcmTa Lt cm t cm TSMWt cmse ilenKK emKKK emh K K
K == = == = = == = == = = == = = = + +|. ** . * .* * ** . *.*.. *.
/ . / .... /* *min/ ( ) ( )( )\
|.| = + + =12150 150 4 0 475 1642 22* . . * . . / t cm Kaynakl
birleim emniyetli deildir. Bu sefer kaynaklar flanlar boyunca devam
ettirilir. Bu
durumda1noludikilerinkaymakuvvetlerini,2nolukaynakdikilerinindemomentleri
aktard kabul edilir. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm571 Nolu dikiler iin:KTa Lt cm t
cm = = = 11 12 24 5105 200 44 11*.. *. / . /2.Nolu dikiler iin:( )(
)L mmMba Lt cmK22 2270 5 651 451020105 650 693= == = = **.*. * ..
/200 mm222211 200 mm70 70 SORU-10
Verilenler:4U160profilindentekiledilmiolanokparalbirbasnubuunaP=94.60
tonluk bir eksenel basn kuvveti etki etmektedir. Ba levhalar
arasndaki mesafe Lk-1=78 cm
olarakseilmitir.Lk-x=Lk-y=425cm,malzemest37veyklemeekliH(EY)olarak
verilmektedir.stenenler: Verilen sistem iin gerekli tahkikleri
yapnz . zm: e1e1e2e2170 mmeyey170 mm170 mmXYY1Y1Y1 Y11602492585306
2118918412141411UTablodanXYXYYF cmI cmI cmi cmi cme cm ======....
X-X Eksenine dik burkulma tahkiki F F cmI I cmiIFcmLiWPFW t cm t
cmX XXXXK XXTablodanXX X em= = == = =`) = = == = == = = =4 4 24 964
4 925 37003700966 214256 2169 1409596140 1385 14412142 2* ** *...*
* . . / . / Y-Y Eksenine dik burkulma tahkikiProf.Dr. Hasan KAPLAN,
elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm58( ) ( )(
)( ) ( )( )| |( ) ( )( ) ( )I I F e eI cmiIFcmLiLimWt cm tY YYYYYK
YYKY YTablodanYY= + +
( = + + + +== = = = = == = = = + = + == = 4 2 4 8530 2 24 85 184
17 18421724217249615043425150428 26781894130 50228 26424130 65
1359596135 130 1441 1 12222 241112122 22* * * * . * * . . ......* .
* . .* . . / . / cm2 SORU-11
Verilenler:3I160profilindentekiledilmiolanokparalbirbasnubuunaP=120
tonlukbireksenelbasnkuvvetietkietmektedir.Lk-x=Lk-y=630cm,malzemest37ve
ykleme ekli H (EY) olarak verilmektedir.
stenenler:Verilensistemiingereklitahkikleriyapnz.Balevhasadetvearaln
belirleyiniz. zm: XY1Y1Ye=20 cm e=20 cm2605340574028810 402
3212141411ITablodanXYXYF cmI cmI cmi cmi cm =====... X-X Eksenine
dik burkulma tahkiki I I cmF F cmiIFcmLiWPFW t cm t cmX XXXXK
XXTablodanXX X em= = == = =`) = = = = == = = =3 3 5740 172203 3
5340 160 2017220160 2010 4063010 4061 131120160 20131 0 98 14414122
2* ** * . .....*.* . . / . / Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm59( )| |( )( ) ( ) ( )( )I I F e cmiIFcm veyai i
e cmolarak hesaplanabilirLiLiL cm L cmnLLba levhas says LY YYYYYK
YYKKSe ilenKK YK= + = + == = == + = + =`)= = == = == = = 3 2 3 288
2 5340 20 4358443584160 2016 49232 322320 16 4963016 4938 2050 50 2
32 116 1106301105 72 61 12 2 4122 2 21111 11* * * * * . *..* . *
.:..* .. ( ) ( )( ) ( )KK YKY YTablodanYY Y emLncmLimWPFW t cm t
cm= = == = == + = + == = = =11112122 22 263061051052 324526238
20324526 68 137120160 20137 102 144 ..* . * . .*.* . . / . / SORU -
12 Verilenler: ekilde grld gibi 2L100.100.12 lik eit kollu
kebentler kullanlarak tekil
edilmekistenilenbirbasnubuundaLK-X=LK-Y=290cm,malzemest37,yklemeekliH
(EY), balk levhas kalnl t=14 mm, ba levhas says n=3 ve birleim
eleman olarak da 223 lk perin
verilmektedir.stenenler:Verilenbuverileregrekesitinemniyetletayabileceimaksimum
eksenel basn ykn belirleyiniz. Ba levhasndaki perinlerin tahkikini
yapnz. zm: e/2e/2exeyeyt Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm601001001222 70 2
454020730219538012121 141 1. .. ; * ....LTablodanX YX YF cm F F cmI
I cmi i cmi cmi cm = = == == === X-X Eksenine dik burkulma tahkiki
XK XXTablodanXX X em XemXLiWPFW PFWton= = = == = = =29030296 182144
454018235 92..** . * ... Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki ( ) ( )(
)e t e cmI I FecmiIFcmLiLLncm cmLmyY YYYYK YYKK Y KY Y= + = + ==
+|\
|.| = +|\
|.| == = = = = == = = = = == + = 2 140 2 2 90 7 202 222 207 2 22
707 221002 381002 3845404 702904 706170290397 50 195
9750971954957261701 12 241 111212* . * . .* * * * * . *.......* .
...* . ( )2 2224957 80 155144 454015542 2635 92+ == = = == =* . .**
. * .... .maxTablodanYYYY em YemYXWPFW PFWtonP P ton olarak bulunur
Perinlerin tahkiki ( )QFtonTQ LetonPerin says nBir perine gelen
kuvvet NTnton Perinler ift tesirlidirNdNdt cm t cmNd tem KP P emP=
= == = === = == = = = == = * . * ..* . *..;;.. ; .**** .. * .. / .
/*.*min80144 4540800817208172 977 255052110125505242 2 5505314 2 30
660 1425505212 2 22 22 3 120 997 2 82 2. * .. / . / = =t cm t cmP
em birleim emniyetlidir. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm61SORU-13
Verilenler;2Uprofilindentekiledilenkolondaeninebalantkafesrgtarzndatekil
edilmitir. Q=1.34 ton olarak hesaplanmtr. stenenler; Diyagonal ubuk
kuvvetini hesaplaynz. Kesit tayini yaparak tahkik ediniz. zm: Z=
paralel dzlemde yan yana bulunan enleme balant levhas says Lk-1D1
43 cm25 cmSka-)Diyagonel kuvvetinin tayini( ) ( ) S cmSinDQZ
SintonK= + == == = =43 25 49 702549 7005031342 05031292 21...*.*
..m b-) Kesit tayini ve tahkiki Per in cmI cm F cmiIFcmSiWPFW t cm
t cmSe ilenK Tablodanem: * . . *min*. ; *....*.* . / . /minminmin
23 3 2 3 6 90 70 107 1120583 7 1 7058370 28949 700 289172 512975 0
93 14434 22 2 = = = = == = = = = = == = = = SORU-14
Verilenler:2I260profilindenekildegrldgibitekiledilenbirbasnubuunda
Lkx=Lky=700cm,Lk-1=100cm,a=28cm,malzemest37veyklemeekliEY(H)olarak
verilmektedir. stenenler:a-) Basn ubuunun tayabilecei maksimum
eksenel basn ykn hesaplaynz.
b-)Balevhalarkafesrgeklindetekiledilmekistenmektedir.Birleimbulonlu
yaplacaktr. Gerekli hesaplar yaparak bulon adet ve apn
belirleyiniz. rg ubuu olarak L50.50.6 alnabilir. Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm62
zm: 26053302 106 60574028810 402 320 94121214141ITablodanXYXYF cmF
cmI cmI cmi cmi i cmt cm ====== ==.....e=28.94 cma=28 cmXY YY100
cm100 cme=28.94 cmt ( )( )( ) ( ) e atcm b e L cmeLF F cm
cmKKTablodan DDL= + = + = = + = + == = = = = == =2228 20 94228 94
28 94 100 1041028 941000 2894 16145050 65690 962122 210121* *.. ; .
.tan.. .. ... X-X Eksenine dik burkulma tahkiki XK XXTablodanXXXX
XemXLiWPFW PFWton= = == = = =70010 4068 145144 106 60145105865..**
. * ... Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki ( )( )I I FecmiIFcm veya
i iecmY YYYY Y= +|\
|.| = +|\
|.| == = = = +|\
|.| = +|\
|.| =2 222 288 2 533028 9422289622896106 6014 6622 3228 94214
661 12 2412222* * * * * . *... ... olarak bulunur. ( )( )( )( )( )
( )( ) ( ) yK YYDKY YTablodanYYYY em YemYLiFZ FbL euygunmWPFW
PFWton= = = = == == + = + == = = =70014 6647 75314106 602
56910410100 28 9435273527 50 2 32 116247 75223527 60 136144 106
60136112 8713123212122 2..****. *.* .*.* ... * .* . * . .** . * ...
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm63buradan Pmax=PX=105.865 ton olarak hesap
edilir. b-) Ba levhalarnn tahkiki QFtonDQZ SintonbWDFW t
cmemDDTablodanDDDD= = == = == = == = = * . * ..*.* .....*..* . .
/80144 106 6080191919192 0 2783451104100 96109 2183451569218 132211
2
EerL50.50.6korniyeriyeterligelmeseidibukesitinartrlmasveyaLk-1deerinin
azaltlmas gerekli idi. Burada profili bytmek ilem kolayl
salayacaktr.c-) Bulon hesabnn yaplmas ( )( )5050 612 134314 134140
18582 8 13 0 6 218418582 2. ..**. * .* . .* * . * . * .
..minLTablodanB emB emM uygun bulonu alnrNdtonN d t tonN ton = = ==
= =`) = gerekli bulon saysnn belirlenmesi ( ) nDNa M uygun bulonu
se ilmiti r = = = 134511858185 2 12 13... det . SORU-15
Verilenler:ekildegrlen2I200profilindentekiledilenbasnubuunda,Lk-x=360cm,
Lk-y=540cm,Lk-1=60cm,e=26cm,kesiteetkiedeneksenelykP=63.80ton,kaynak
dikileri kalnl a=3 mm, malzeme st37, ykleme ekli H (EY) olarak
verilmektedir.stenenler: a-)Kesit iin gerekli tahkikleri yapnz.,
b-) rg ubuklar iin gerekli tahkikleri yapnz., c-) rg ubuklar iin
kaynak tahkiklerini yapnz. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm64zm:( ) ( )( ) ( ) Y
YTablodanYY Y emmWPFW t cm t cm= + = + == = = =2122 22 2240 942217
97 45 121638057 0121 1354 144* . * . .*..* . . / . / b-) ( )( )( )
( ) b e L cmQFtontek bir rg ubu una gelen kuvvetDQZ SinQZebtonKem =
+ = + == = == =|\
|.| =|\
|.| =2122 226 60 653980144 57801026102622665391290.* . *.**.*..
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm65( )( )( ) ( )( )( )b e L cmQFtontek bir rg ubu
una gelen kuvvetDQZ SinQZebtonkafes rg i iniIFcmbWDFWKem
DXDDTablodanDDDD= + = + == = == =|\
|.| =|\
|.| == =|\
|.|== = = == =2122 23126 60 653980144 578010261026226653912904
15124 150 433565390 433515084 151 396129030.* . *.**.*..* .* .....
.*..* 396 08514 1442 2. . / . / = t cm t cm c-) 4
cmD1D1D1*SinD1*CosLSincma mmF a L cmWW W= = === = =446539261030 3
10 302*.* . * .LW ( ) ( )( ) ( ) WXW WWYW WKBileke W X W YD
SinFDFebt cmD CosFDFLbt cmt cm= = = == = = == + = + = 1 1 21 1 1 22
22 2 21293026653901709129306065390 394501709 0 3945 0 43**..*..
/**..*.. /. . . / KNC GRUP BASIN UBUKLARI LE LGL ZML SORULAR SORU-1
Verilenler: Eit kollu iki korniyerin kelerinin kar karya gelmesi
suretiile tekil
edilmekistenenbirbasnubuundaPmax=40ton,burkulmaboyuLk-x=Lk-y=350cm,
malzeme st37, ykleme ekli H (EY) olarak verilmektedir.stenenler:
a-) Kolon kesitini belirleyiniz b-) Burkulma tahkiklerini yapnz c-)
Enleme balantlarn hesabn yapnz zm: Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm66XYe10 mm10
mmLk-1w1 w1C = = = = == == === = = = = = = = = ==PFW FPcm LF cmI I
cmi i cmi cmi i cmLW t cm tem GemSe ilenTablodanX YX Y XK
XXXTablodanX X emL*... .........* . . / . /. .min4014427 78
275751216 7082 402 222 791443502 79126126 2 754033442 75 329 144275
751212422cmkesit2 Kesit artrlmaldr. F cmF cmi i cmi cmi cmLiW t
cmSe ilen Tablodan X YXKTablodanX emL= = == ==== = = = = =401442 75
76 391401401540 04 252 7353635053663 1394080139 0 69521222.* . ..
....... * . . / Kesit ar byk azaltlmas gereklidir. Yeni bir kesit
seimi yaplr. F cmF cmi i cmi i cmi cmYeniSe ilen Tablodan X YL= =
== == ==40144139 38 621101101225103342154 2102122.* . .. .....min
XTablodanemW t cm== = = = 3504 2184 1674050 20167 1332...* . .
/Seilen kesit uygundur. b-) Enleme balantlarnn hesab Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm671111 1 11150 50 50 215 107 50 107350107327 4350487 50= = = ==
= = = = = LiL i cm Se ilenL cmnLLba levhas says yeni LLncmKK KK
XKKK X* * . .. ( ) . tibari makaslama kuvvetinin hesab |
|QFtonkebentler aras mesafe mm olarak verilmitir e cmem= = == + = *
. * ... . * . .80144 50 20800 90410 10 2 315 7 30 Ba levhasna etki
eden kesme kuvveti: TQ Leton TTton K = = = = = =* . * .....110 904
87 507 301084210842542Ba levhasnda oluan moment: 1101101250 5 2 252
10 2 50 10 110 1102542110229 812 111 1. .,* * .* . *..LTablodanW mm
cm alnrC W mm mm cmM TCtm = == + = + = == = = Ba levhas boyutlarnn
seimi:t=10 mm, b=200 mm olarak seilmitir. bCw1w1he2e2e d mm mme d
mm w mme d mm mmb mm mmt mm mmC w mm cmlevminminmin* ** *. * . * .*
*= = = == = = = == = = == = = + = + = =3 3 25 75 802 2 25 50 5015
15 25 37 50 40200 15010 810 2 10 2 50 110 111 121 perinlerin
tahkiki: ( ) ( )VTntonHMhf tonR V H ton= = == ==`) = + = + =112 2 2
254222 7129 8120 2 41 2 482 71 2 48 3676..*.** .. . .Perinlerin
tahkiki: per in per emper n em perRd tt cm t cmRdt cm t cm= = = ==
= = =*.. * .. / . /*.. *.. / . /min,36762 5 10147 2 8436763142 540
749 1402 22 22 2 birleim emniyetlidir. SORU-2
Verilenler:2L80.65.8likkebenttentekiledilenikincigrupbasnubuunda,
P=12 ton, Lkx=3.082 m, Lky=2.964 m, malzeme st37 ve ykleme ekli H
olarak verilmektedir.stenenler: ubuk iin gerekli gerilme
tahkiklerini yapnz. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm68XX YY80 mm80 mm1065106580 65
812141411211681040102 491911362 82. .......LtablodanxyxyF cmI cmI
cmi cmi cmi cmi cm ======= Tahkikler "X-X" Eksenine gre yaplr.( )I
cmiIFcm iicmLL LmLiWPFW t cm t cmxkkx kyxkxtablodanxx x em02 400 02
24010 11 173 05 94 8094 80112 9351152 9351152 55222 964
30822302330232 55211340 2 4812222 48 135 144= + + == = = = =
==+=+== = = == = = =. * . . ........ .....* * . . / . /
NC GRUP BASIN UBUKLARI LE LGL ZML SORULAR SORU-1
Verilenler:4L100.65.9farklkollukebentkullanlarakekildegrldgibitekil
edilmekistenenbasnubuundah=660cm,P=58ton,balevhassaysn=10,malzeme
st37veyklemeekliH(EY)olarakverilmektedir(KolonortaksmndankuaklarlaX-X
ekseni dorultusunda tutulmutur). stenenler: Verilen kolon kesitinin
burkulma tahkiklerini yapnz.40 cm21 cmd1d2X1X1Xexexeyey100 65914
2014146 4710332159121414. .....LTablodanXYXYF cmI cmI cmb cme cme
cm ====== X-X Eksenine dik burkulma tahkiki Prof.Dr. Hasan KAPLAN,
elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm69( ) ( )(
) ( )L cm L cmI I F d cmiIFcmLiLLncm cm uygundurLimK X K YX XXXXK
XXKK XKX X = = == + = + == = = = = == = = = == = == + = +6602330
6604 4 4 141 4 14 20 382 1392 801392 804 14 204 953304 9566
676601066 50 50 139 69 506613947 48266 672247 481 1 22 2 41112122
2;* * * * * . * . ..* ....* * . ...* . * .minmin = == = = =8185
164584 14 20164 167 1442 2. .** .* . . / . /TablodanXX X emWPFW t
cm t cm
Birleimyeterlideildir.Birleimiemniyetliyapabilmekiinbalevhassaysartrlrve
kuaklar L/3 den konulabilir.n=12 ve Lk-x=L/3 =660/3=220 cm olarak
alnmtr. ( ) ( )L L cmLWt cm t cmK K XXK XXXTablodanXX em = = = ==
== = =`) = + == = =112 22 2660125566032205513939 572204 9544 4444
442239 57 60 136584 14 20136 139 144;..... * . .* .* . . / . / Y-Y
Eksenine dik burkulma tahkikinin yaplmas ( ) ( )( ) ( )I I F d
cmiIFcmLiLimWPFW t cmY YYYYK YYKY YTablodanYY Y= + = + |\
|.| == = = = = == = == + = + == = =4 4 4 46 47 4 14 20402159
19416194164 14 201850660185035675513939 57235672239 57 54 130584 14
20130 13271 1 2224112122 22* * * * . * . * .* ......* . * . .** .*
. . /min = emt cm 1442. /
SORU-2
Verilenler:4L.60.60.6eitkollukebentkullanlarakekildegrldgibitekil
edilmek istenen basn ubuunda Lk-x=500 cm, Lk-y=600 cm, ba levhas
aral Lk-1=50 cm , malzeme st37 ve ykleme ekli H (EY) olarak
verilmektedir. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim
Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm70stenenler:Verilenkolonkesitininemniyetletayabileceieksenelbasnykn
hesaplaynz. d1d2eyexXX1X1YY1Y15 cm10 cm60 60 66 9122 80169117124.
.....minLTablodanX YX YF cmI I cme e cmi cm == == == X-X Eksenine
dik burkulma tahkikinin yaplmas ( ) ( )( ) ( )I I F d cmi cmLiL cm
i cm uygundurmWPFWX XX XK XXKX XTablodanXX X em= + = + +|\
|.| == = = = == = = = == + = + == 4 4 4 22 80 4 6 91 169502576
40576 404 6 914 575004 57109 4150 50 50 117 58505011742 732109
412242 73 118 2 441 1 12241 12122 2* * * * . * . * ....* ....* * .
...* . * . .*min = = =PFWtonXemX * . * * ...144 4 6 912 4416 31 Y-Y
Eksenine dik burkulma tahkiki ( ) ( )( ) ( )I I F d cmiIFcmLimWPFW
PFWtonP PY YYYYK YYY YTablodanYY Y em YemYX= + = + +|\
|.| == = = = = == + = + == = = == =4 4 4 22 8 4 6 91
169102132813284 6 916 936006 938655286552242 73 97 190144 4 6
9119020 95161 1 22242122 2* * * * . * . * .* ....* . * . .** . * *
....max 31 ton SORU-3
Verilenler:4L100.100.10eitkollukebentkullanlarakikiucumafsallolarak
tekil edilmek istenen bir basn ubuunda kolon ykseklii h=500 cm, ba
levhas aralklar Lk-x=60 cm, Lk-y=50 cm, malzeme st37 ve ykleme ekli
H (EY) olarak verilmektedir.stenenler: Gerekli tahkikleri yaparak
kesitin emniyetle tayabilecei yk bulunuz. Prof.Dr. Hasan KAPLAN,
elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm71e1=40
cme2=50 cmexeyd1d2XX1X2YYY1 Y21001001019 20177304382195121 14.
.....minLTablodanX YX YF cmI I cmi i cmi cmi i cm == == === = X-X
Eksenine dik burkulma tahkiki ( )( ) ( )( )I I F d cmIFLL cm
cmnLLba levhassays L cmLmX XXXXK XXKK XKKKX X= + = +|\
|.| == = = = = == = == = = = == = == + = +4 4 4 177 4 19
2050248708487084 19 20251845002518419 8560 50 50 195 97 50500608 33
105001050501952564219 851 1 12241111112122* * * * * . ** ....* * .
.. ..* .min ( )222564 32 43 33 111144 4 19 2011196 632* . . .** . *
* ...= == = = =TablodanXX X em XemXWPFW PFWton Y-Y Eksenine dik
burkulma tahkikinin yaplmas ( ) ( )( ) ( )I I F d cmiIFcmLiL cm
nLLba levhas saysLimWPY YYYYK YYKK YKKY YTablodanYY= + = +|\
|.| == = = = = == = = == = == + = + = ==4 4 4 177 4 19
2040231428314284 19 2020 2350020 2324 71505005010501952564224
71222564 3560 36 1141 1 2224111112122 2* * * * * . ** ......* . * .
. . FW PFWtonP P tonY em YemYX = = == =** . * * ...max 144 4 19
201149796 63 olarak hesap edilir. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm72
SORU-4Verilenler:Birelikkarkasyapnn4L80.65.10farklkollukorniyerindentekiledilen
kolonlarndanbirisineP=60tonlukbirkuvvettesiretmektedir.Burkulmaboylar
Lkx=Lky=325cm,balevhalararasmesafeLk1=65cm,malzemest37veyklemeekliH
olarak verilmektedir.stenenler: Gerekli
tahkikleriyaparakkesitintayabileceimaksimumeksenelyk bulunuz. 80
6510136082 2048 302 461892 791352 551811244.
..........minLTablodanXYXYXyF cmI cmI cmi cmi cmi cmi i cme cme cm
======= ===e1e2d1d2XYeyex30 cm30 cm X-XEksenine dik burkulma
tahkiki ( )( ) ( )i iecmLiLiWPFW t cm t cmX XXK XXKXTablodanXX X
em= +|\
|.| = + |\
|.| == = == = = `) = + == = = =12 22221112 22 222 4630 2 2 55212
6932512 692561651354814 502561224814 55 125604 1360125 138 144.*
....... * . .** .* . . / . / Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki ( )(
)( ) ( )i iecmLiLiWt cm t cmY YYK YYKYTablodanYY em= +|\
|.| = + |\
|.| == = = = == + = == = = 122221112 22 2218930 2
18121332325133224 40 481924 40224819 54 1306054 40130 143 144.*
.... ; .. * . ..* . . / . / SORU-5
Verilenler:ekildegrldgibi4L120.80.10dantekiledilmiolanokparal
birbasnubuundaLkx=Lky=500cm,balevhasaralLk1=100cm,malzemest37ve
ykleme ekli H olarak verilmektedir.stenenler: Kesitin tayabilecei
maksimum eksenel basn ykn bulunuz.Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm73zm: e2=30
cme1=30 cmd2d1XYLk1=100 cm 12080101910 1714 76 40 4 07276 3929810
1953802 2712121414. .. .. ... ...minLTablodanX XY YXYF cm i i cmF
cm i cmI cm e cmI cm e cmi cmi cm = = == == == === X-X Eksenine dik
burkulma tahkikiI I F d cmiIFcmLiL cm i cm cmX XXXXK XXK= + =
+|\
|.| == = = = = == = = 4 4 4 276 4 191050248854488544
19102529500252919 77100 50 50 171 58 47 501 1 12241* * * * * . **
....* * . .min Ba levhas aral gereinden byktr. Ba levhas says
artrlarak aralk kltlmelidir.L i cm Se ilen L cmnLLa LLncmLiK KKKKK
K = = == = = = = = = = =1 111 11150 50 171 8550 8550085588
650068333833317148 73* * . .. det ....min ( ) ( )( ) ( ) X
XTablodanXX X em XemXmWPFW PFWton= + = + == = = =2122 2219 772248
73 53 129144 76 4012982 91* . * . .** . * ... Y-Y Eksenine dik
burkulma tahkiki Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm74( ) ( )( ) ( )I I F d
cmiIFcmLimWPFW PFWtonY YYYYK YYY YTablodanYY Y em YemY= + = +|\
|.| == = = = = = == + = + = == = = =4 4 4 9810 4 191030217582
4017582 404 19101517500151732 96 48 73232 962248 73 59 135144 4
191013579 231 1 222412122 2* * * * . * . * ..* .... ; .* . * . .**
. * * ...
Kesitin tayabilecei maksimum eksenel basn yk; Pmax=Py=79.23 ton
olarak bulunur. SORU-6Verilenler: 4L100.100.12 eit kollu
korniyerleri kullanlarak aadaki ekilde grld
gibitekiledilmekistenenbirbasnubuunaP=100tonlukeksenelbasnyketki
etmektedir.Lkx=Lky=1000cm,balevhalararalLk1=75cm,malzemest37veykleme
ekli H olarak verilmektedir. rg ubuklar L50.50.6 den tekil
edilmektedir.stenenler: Kesitin bu yk emniyetle tayp tayamayacan
kontrol ediniz. 50 cme=44.20 cmeddXY50
cmL50.50.6L100.100.12eyeyexex44.20 cmLk1=75 cm30.510 1001001222
702073021952 905050 65690 96121 1221. ...... ...minL LTablodanX YX
YX YTablodan DDF cmI I cmi i cmi cme e cmF cmi cm == == === = ==
Simetrinedeniylesisteminherikidorultudasimetrikolduundandolaykesitin
sadece X-X eksenine dik burkulma tahkikinin yaplmas yeterlidir.
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm75( )( )( ) ( )( )( ) ( )i iecmFZ FbL eW tX X XD
KXTablodanX X= +|\
|.|= + |\
|.|= = ==|\
|.|=|\
|.|+|\
|.||| == + = = = =1222213122 232 2230250 2 2 90222 30100022 3044
834 22 702 56975 44 2075 44 20188344 83221883 48 62 1251004 22
70125 138.* ....**** .* .*.* ... * . . .* .* . . / cm2 SORU-7
Verilenler:ekildeverilenbasnubuunda,malzemest37,yklemedurumuH,
sistemeetkiedenbasnykP=180ton,ubukiinburkulmaboylarherikiyndede
Lkx=Lky=600 cm olarak verilmektedir.stenenler:a-) Basn ubuunu eit
kollu kebent kullanarak tekil ediniz.b-) Ba levhas seimi yaparak
adet ve araln belirleyiniz.c-) Ba levhalarn perinli olarak tekil
ediniz.zm: = = = = = = = = == == = = = == =PFW W alnarak FPcm F
cmSe ilenF cm F cmI I cmi i cm i cm i cme e cmem GemGTablodanX YX
YX YL*... .. .. ; . ; ..min118014412512543125120120153390 4
13560446363 4 56 2 34351212121244 e=30cme=30cmddXYeyeyexex30cmLk1
X-X Eksenine gre tahkik( )( )i iecmI I F d cmiIFcmX XX XXXX=
+|\
|.| = +|\
|.| === + = +|\
|.| == =
(((((`) = =122221 12242363302154334 4 4 446 4 339030232294322944
339015433600154333888. .* * * * * . ** .... Prof.Dr. Hasan KAPLAN,
elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm76Ba levhas
adet ve aralnn belirlenmesi ( )( ) ( )( ) ( ) 1111 1 111112122 22
250 50 50 2 34 117 10060010061002 3442 73238882242 73 58 1281804
3390128 170 144= = = == = = = = == + = + == = = = LiL i cm L
cmnLLba levhas saysLimWPFW t cm t cmKKSe ilenKK XKKX XTablodanXX X
em* * ...* . * . .** .* . . / . /
Kesityeterlideildir.Yenikesitseimiyaplmaldr.Budurumdahemkesitibir
miktar byltp hem de ba levhas saysn artrarak ekonomik zme
ulaabiliriz. Se ilen TablodanX YX YLF cm F F cmI I cmi i cm i cm i
cme cm = = = == == = = = ==120120173810 4 4 3810 152 40493360 4 51
2 34359412124. .. ; * * . .. ; . ; ..min ( )( )( ) ( )( ) ( )i
iecmn alnd LLncmLimWPFW t cm t cmX X XKK X KX XTablodanXX X em=
+|\
|.| = +|\
|.| = = == = = = = = = = + = + == = = = 122221 1112122 22
223603021543600154338888600875752 3432 05 50238882232 05 51 1221804
3810122 144 144. .....* . * . .** .* . . / . / Y-Y Eksenine dik
burkulma tahkiki
Sistemineitkollukorniyerlerdentekiledilmiolduundanvee=e1olduundan
sadece X-X eksenine gre tahkik yapmak yeterlidir (Ix=Iy ve x=y
dir). b-) Ba levhalarnn perinli olarak tekil
edilmesiL120.120.17iintablodanperinapolarak25velevhakalnlolaraktlev=10mm
seildi.Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm77Cw1=5 cmw1=5 cm75 cm30 cmeyeybCw1w1ee2e2e d mm
mme d mm w mme d mm mmb mm mmt mm mmC e wC cmlevyminminmin* ** *. *
. * .* * * . *.= = = == = = = == = = == = = + = + =3 3 25 75 802 2
25 50 5015 15 25 37 50 40160 15010 830 2 2 30 2 359 2 527181 121 (
) ( ) ( ) ( )QFtonTQ Leton TTtonM TCtcmVTntonHMhf tonR V H tonem K=
= == = = = = == = == = == = =`) = + = + = * . * * ..* . *...* .
*....*... . .80144 4 381802 7432 743 7530685826858234323432718246
603432171546 60858251715 5825 6 0711111112 2 2 2 Bir perine tesir
eden kuvvet. Ba levhasnda toplam 4 adet perin kullanlmtr.
Perinlerin tahkiki (perinler tek tesirlidir): ( ) P P emP P emRd tt
cm t cmRdt cm t cmuygundur= = = == = = =`)*.. * .. / . /** .. * ..
/ . /min6 072 5 102 43 2 844 6 07314 2 51237 1402 252 22 22 2 C-)
Ba levhasnn tahkiki: Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm781 cm4 cm4 cmh1/2=4 cmh1/2=4
cmb=16 cmd ( )It bcmI F d cmI I I cmWIbcmMWt cm t cmLevhaPer inX
net X LevLevLev netLevlevem lev= = == = == = == = == = = = * . *.*
* * * . *. ...... / . /3 342 2 4431 2 21210 1612341332 2 1 2 5 4
8034133 80 2613322613316232 6746 6032 67143 144 SORU-8Verilenler: 8
adet L100.50.8 Korniyerinden tekil edilmi olanok paral bir basn
ubuunda Lk-x=495 cm, Lk-y=810 cm, Lk-1=45 cm, malzeme st37 ve
ykleme ekli H olarak verilmektedir. stenenler: Gerekli tahkikleri
yaparak kesitin emniyetle tayabilecei basn ykn
hesaplaynz.YXd//d/dex=3.59 cmee/=200 mme//150 mm150 mmex=3.59
cmey=1.13 cm100 mm100 mm80 mm100508115011619
5031813110535911312141411. ........minLtabXYXYXYF cmI cmI cm cm cm
cme cme cm ====== === ( ) ( )( )( )demm cmdemm cmd mm cme mm cm e
mme mm cm= =+ = == = = ==+ = == + = = = == =22 100 80 2 3590210410
10 4122002100 102 150 200 2 11302238 70 23872 100 80 2 359 208 20
2082 200 2 1130 177 40150 15* * .. .* * .. .* * . . . ; * . .///
/// / X-X Eksenine dik burkulma tahkiki Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm79( )( ) ( )( )
( )I I F d cmiIFcmLLmW PFWX XXXXK XXKX XXTablodanX XemX= + = + == =
== = == = = `) = + = + = = = = ==8 8 8 116 8 1150 10 41 10898108988
11501088495108845494510542 85 50245492242 85 6363 139144 8
1150139951 12 2 41112122 2* * * * * . * .* ......* . * ..* . * *
...min 30 ton Y-Y Eksenine dik burkulma tahkiki ( ) ( )| |( ) ( )|
|( ) ( )( ) ( )I I F d d cmiIFcmLimWPFW PFWY YYYYK YYY YTablodanYY
Y em YemY= + + = + + == = = = = = = = + = + == = = =8 4 8 19 50 4
1150 887 2387 29985299858 115018 0581018 0544 87 42 85 50244 874242
85 75 154144 8 11501541 12 22 2 412122 2* * * * . * . * . .* .... ;
.* . * . .** . * * ../ / // 86 0286 02.. .maxtonP P ton olarak
hesap edilirY= = Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm80 ELK BRLEM ELEMANLARI
elikyaplar,eitlihaddernlerininprojedegsterilenekilveboyutlardakesilip
birletirilmeleri sureti ile tamamlanr. Statik ve mukavemet bakmndan
birlikte alan paralar birletiren aralara elik birleim aralar
denilir. Birleim aralar; a) Perin; sklemeyen bir birleim aracdr.
Ancak kesilmek sureti ile sklebilirler. b) Bulon; skleblen bir
birleim elemandr.c) Kaynak; sklemeyen bir birleim elemandr. Ancak
kesilmek sureti ile sklebilirler PERNLR Yuvarlak demirlerden
hazrlanan, gvdesinde kaymaya, evresinde ezilmeye gre hesaplanan
birleim elemanlardr.
Kzldereceyekadarstlanperin,birletirilecekparalardaperinapndan1mmdaha
genialmolandelieyerletirilir.Deliktenartanksmdvlerekaltulardakapakba
tekil edilerek birletirme ilemi yaplr.
Hamperinler,st34vest44kalitesindekiyuvarlakeliklerinakkzldereceyekadar
stldktan sonra sktrlmalar sureti ile imal edilirler. Bunlardan st34
eliinden imal edilen
perinler,st37eliindenyaplmelemanlarnbirletirilmesinde,st44eliindenyaplan
perinler ise st52 eliinden imal edilen elemanlarn birletirilmesinde
kullanlr. Perinlerde kendi arasnda imal edili ekline gre iki ksma
ayrlr. 1.Yuvarlak Balkl Perinler 2.Gmme Balkl Perinler
Enokkullanlanyuvarlakbalklperinlerdir.Gmmeperinlerisezeldurumlarda,
rneinmafsalvemesnetelemanlarndagerekirsebaksmnnknteleman(W)da
kesilerek kullanlr. Gmme balkl perinlerde perin ba levhalarn iine
gmlmektedir.
Perinlibirleimlerdenemlibirhususda;levhalardakideliklerinkarkaryagelmesi
gerekmektedir.Bununiindelikler(2-3)mmdahakkaplolarakalplevhalarbirka
noktasndanbulonlarilebirbirinebalandktansonradeliklermatkaplageniletilirler.Daha
sonra bulonlar kartlr ve perinleme ilemi yaplr. Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm81Dd=d1+1mmSd1dKDd1RrL ekil 2.1 Yuvarlak balkl perinler WKd1L
ekil 2.2. Gmme Balkl perinler Ham Perin Uzunluunun Belirlenmesi Ham
perin uzunluu olan (L) yle seilmeli ki dvlme ilemi sonunda perin
yuvas iyice dolduktan sonra ham perin bann bir benzeri de alt ksmda
(kapak ba) oluabilsin. S = t1+ t2 + t3 S 4.5d, Yuvarlak Balkl
perinlerde S 6.5d, Gmme Balkl perinlerde L = S + (4/3) d, Dvme
ilemi Makine ile yaplrsa L = S + (7/4) d, Dvme ilemi el ile yaplrsa
L = Ham perin uzunluu S = Birletirilen paralarn kalnlklar toplam d1
= Ham perin ap d = (d1+1mm), Dvlm perin (delik) ap Dvme d1d t1t3t2
S L ekil 2.3. Ham Perin uzunluu Perin Aralklar Perinler yk aktarmak
amac ile veya sadece paralar bir arada tutmak amac ile kullanlr. Yk
aktarmak amac ile perinlerin kullanlmas;
Eerperinlerykaktarmaktakullanlyorsaperinaralklarvekenaraolanuzaklklar
belirli kurallara uygun olmaldr. Perinler ok sk yaplyorsa dvlmeleri
ok zordur.Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm82Levhann bir kesiminde ok fazla delik alrsa
levhann mukavemeti azalr.
Perinlerinaralklarokolursaparalarbirbirinetamolaraktemasetmezler.Kalan
aralklardan su girer ve paslanmaya neden olur. Ayrca kuvvet
dorultusunda en az iki perin kullanlmaldr. Kuvvet dorultusunda bir
srada
enfazlabe(5)adetperinbulunmaldr.Hesaplardaperinsaysnnbetenfazlakmas
durumunda bir alt sraya yerletirilmelidir . Perinli bir birleimde
en az iki perin kullanlr. e :ki perin aras mesafe
(kuvvetdorultusunda)e1 : Kuvvet dorultusunda perinlerinkenarlara
olan uzaklklare2 : Kuvvete dik dorultudaperinlerin kenarlara olan
uzaklklarL Levhae1Pe1e ee2ee2 ekil 2.4 Perin Aralklar Tablo.2.1.Yk
Aktaran Perinler in Perin Aralk Ve Kenarlara Olan Mesafeleri
MinimumDeerlerMaksimumDeerler Yksek Yaplar KprlerYksek Yaplar
Kprler E3d 3.5d8d veya 15tmin16dveya 12tmin e 2d 2d3d veya 9tmin3d
veya 9tmin e 1.5d 1.5d3d veya 9tmin3d veya 9tmin Perinler in
Kullanlan aretler Baklan taraftaki ba gmmeArka tarafta ki ba
gmmeHer iki taraf da ki ba gmmePerin antiyede vurulacakDelik
antiyede alacak En ok Kullanlan Perin aplar: Ham perin ap: d1(mm) =
10, 12, 16, 20, 22, 24, 27 Dvlm perin ap: d (mm) = 11, 13, 17, 21,
23, 25, 28 PERN HESAPLARI Perinlerin Boyutlandrlmas Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm83Perinlibirleimlereaitboyutlandrmabilinmeyenlergenellikle,perinap(d1)ve
perin says (n) dr. Perinlerin aktarmas istenen kuvvet (P) statik
hesap dan, birletirilecek
paralarnkalnlklarnboyutlamadanveperinlerinkatesirliolduklar,parasaysve
kuvvetin uygulanma eklinden bellidir.
Birleimegirenlevhalardanenincesininkalnlnagreenuygunhamperinap(d1)
deeri aadaki ekilde belirlenebilir. Fakat seilen perin ap hibir
zaman profil iin profil
tablolarndaverilendeerlerinzerindeolmamaldr.nktablolardaverilendeerler
profiller iin maksimum deerlerdir.15 0 2d tcm = = * .min; tmin
(cm)= en ince levha kalnl; d = d1 + 1mm Perinlerde Gerilme
Tahkikleri
Ykaktaranperinlerkaymayaveezilmeyealrlar.Perinlerkaymayaalanalanlarnn
saysna gre tek tesirli perinler ve ok tesirli perinler olmak zere
iki ksma ayrlr. I. Tek Tesirli Perinler Perinde meydana gelen
ezilme gerilmeleri ;st levhada ; stNdt =*1 Alt levhada ; altNdt =*2
Ezilmeye gre ;P em pNdt = *min, Kaymaya Gre ; P em PNd = *,24 t1
t2NN Kayma gerilemesi oluan kesit Ezilme gerilmesioluan yzey ekil
2.4. Tek tesirli perinde kuvvet aktarm N = Aktarlan normal kuvvet(
Kesme kuvveti) tmin = t1 ve t2 levhalarndan en k d = d1+ 1mm= Dvlm
perin ap Not:Birperininemniyetletayabileceiyk,kaymayaveezilmeyegre
tayabilecei yklerin en kk olan olarak tanmlanr. Bir perinin
emniyetle tayabilecei yk : P em pP em pN tNdd ==|\
|.||, min,* ** * 24 ; deerlerinden kk olan kadardr. Prof.Dr.
Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm84 Tablo.2.2St34 ve St44 perinleri iin emniyet gerilmesi
deerleri st34 Perinleri st44 Perinleri Ykleme ekli Ezilme Gerilmesi
em,p (kg/cm2) Kayma Gerilmesi em,p (kg/cm2) ekme Gerilmesi em,p (
kg/cm2) Ezilme Gerilmesi em,p (kg/cm2) ekme Gerilmesi em,p (
kg/cm2) Kayma Gerilmesi em,p (kg/cm2) EY (H)28001400480042007202100
EIY (HZ)32001600540048008102400 II. ift Tesirli Perinler Levhalara
temas edenyzeylerde oluan
ezilmegerilmeleri;112=Ndt*tdN22*=332=Ndt*NN/2N/2t1t2t3. ift tesirli
perinBuralarda kayma gerilmeleri oluur ekil 2.5. ift Tesirliperin N
Kesme Tesiri N/2 N/2 Ezilmeye gre tahkik;P empNdt = *min, Kaymaya
gre tahkik P em PNd= 242*, t min = (t1 + t3), t2 ifadelerinden kk
olandr Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm85 PERNLER LGL ZML SORULAR SORU-1
Verilenler:ekildegrlenperinlibirleiminP=8.10tonlukekmekuvvetini
emniyetliolarakaktarmasistenmektedir.Malzemest37veyklemeekliHolarak
verilmektedir.stenenler: Birleimi perinli olarak tekil ediniz.
90.8P=8.10 tonPPt2=8 mmt1=12 mm zm : Bu sorunun zmn iki ekilde
yapmak mmkndr.Birinci zm olarak; ilk olarak perin ap ve says seilir
ve sonra kontrolleri yaplr. ( )( )3 1781032 702 7017 081985 2 8042
701741189 14011 2 212 22 2 seildiPPnton bir perine gelen
kuvvetezilmeye gre tahkikPd tt cm t cmPdt cm t cmp p emp p em= = ==
= = == = = =..*.. * .. / . /*.* .. / . /min
kincizmolarakda;perinapseilir,birperininemniyetletayabileceikuvvet
bulunur ve buna bal olarak da gerekli perin says belirlenir. d
mmseeezilmeye grePd tP d t tonKaymaya grePdPdtonp p em p emp p em p
em== = = == = = = 172 80 17 08 3808441401743177111212 2lim** * . *
. * . .***. ** ..minmin P P ton nPPa11317781031772 5 3 17 = = = = =
=min.... det SORU-2 Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm86 Verilenler: ekilde grlen bir
bina inaatna ilikin perinli birleime etki eden yk P=11.50 ton,
malzeme st37 ve ykleme ekli H olarak verilmektedir. stenenler:
Birleimi tahkik ediniz. 8 10W1=453540 4060 60 60P=11.50 ton4 17
L80.80.8 Perinlerin tayabilecei kuvvetin belirlenmesi . ... 50 . 11
250 . 14 178 . 3 * 4 *.. . min178 . 347 . 1 ** 40 . 14**4*808 . 3 8
. 0 * 7 . 1 * 80 . 2 * **112 212min 1minir emniyetlid birleir ton
ton P n PPPnyk maksimum i ce aktarabile sistetondPdPgre kaymayaton
t d Pt dPgre ezilmeyeper em per em pper em per in em per in = = =
== = = == = = = Perin aralklarnn tahkiki = == = = = == = = = = = ==
= = = = = =mm tmm dmm dmm emm tmm dmm dmm emm tmm dmm dmm e48 8 * 6
* 651 17 * 3 * 326 17 * 5 . 1 * 5 . 13548 8 * 6 * 651 17 * 3 * 334
17 * 2 * 240, 120 8 * 15 * 15136 17 * 8 * 851 17 * 3 *
360min2min1min SORU-3
Verilenler:AadaekildeverilenbirleimeetkiedeneksenelykP=50ton,
malzeme st37 ve ykleme ekli H olarak verilmektedir.stenenler:
Birleimi perinli olarak tekil ediniz. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm87 t1=t3=12
mmt2=20 mmtmin=t2=20 mmHam perin ap: d1Delik ap: d=d1+1 mmP=50 ton
12 mm12 mm20 mm25 ton25 ton Perin apnn belirlenmesi: d t cm d mm d
d mmse ilen1 1 15 0 2 5 12 0 2 2 2 20 1 21 = = = = = + = * . * . .
.min Bir perinin emniyetle tayabilecei ykn belirlenmesi:( Perinler
ift tesirlidir) Ezilmeye gre: per in em perper em perperPd tP d tP
ton= == =** *. * . * . .minmin2 8 21 2 0 1176 Kaymaya gre:per in em
perper em perperPdPdP ton= == =2421402129 70222***. ** ..
Pperin=9.70 ton olarak belirlenir. Perin says:
n=P/Pperin=50/9.70=5.15=6 adet 21 seilir.
Perinlerinyerletirilmesi:Birsradaenfazla5perinolabileceiiinperinleriftsra
olarak yerletirilir. ( )e d mm mme d mm mme d mm mmL t t t d mmL e
e mmper in = = = = = = = + + + == + = + =3 3 21 63 652 2 21 42 4515
15 21 315 3543722 2 2 65 2 45 220121 2 31* ** *. * . * .** * *
*e1e1 e eee2e2L=220 mm SORU-4 810 W1=45 35 45 45 909090P=25 ton 5
212L80.80.8 90 Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim
Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm88Verilenler:ekildegrlenbirperinlibirleimeetkiedenykP=25ton,malzeme
st37 ve ykleme ekli H olarak verilmektedir. stenenler: Birleimi
tahkik ediniz. L80.80.8 in tablodan w1=45 mm ve perin olarak da 21
alnr Perinlerin tayabilecei kuvvetin belirlenmesi . 25 4 . 29 88 .
5 * 5 * min7 . 921 . 2 ** 40 . 12**2*88 . 5 0 . 1 * 1 . 2 * 80 . 2
* **112 21 2min 1minir emniyetlid birleir ton ton P n PPPnyk
maksimum i ce aktarabile sistetondPdPgre kaymayaton t d Pt dPgre
ezilmeyeper em per em pper em per in em per in = = = == = = == = =
= Perin aralklarnn tahkiki e mmd mmd mmt mme mmd mmd mmt mme mmd
mmd mmt mm= = = = = = == = = = = = == = = = == =903 3 21 638 8 21
16815 15 8 120452 2 21 423 3 21 636 6 8 483515 15 21 31503 3 21 636
6 8 4812* ** ** ** ** ** *. * . * .* ** *minminmin SORU-5
Verilenler:ekildegrlenbirperinlibirleimeetkiedenykP=17ton,malzeme
st37 ve ykleme ekli H olarak verilmektedir. stenenler: Birleimi
tekilediniz. Perin adet ve aralklarn belirleyiniz. w1=3530e1 e1e
eP=17 ton2L65.65.7tlev=12 mm L65.65.7 iin tablodan perin ap olarak
17 ve w1= 35 mm, e=18.50 mm alnr. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik
Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm89Perinlerin
tayabilecei kuvvetin belirlenmesi ezilmeye grePd tP d t tonkaymaya
grePdPdtonsiste aktarabilece i maksimum yknPPper in em per in em
perp em per em per = = = == = = == = = ** * . * . * . .***. **
..min ..minmin 12 12 212 80 17 12 5722421401726 355175722 97 3 17
Perinlerin yerletirilmesi: ( )( )e d mm mme d mm mme d mm mmL t t t
d mm mmL e e mmse ilense ilense ilenper in = = = = = = `)= + + + =
+ + = = + = + =3 3 17 51 552 2 17 34 3415 15 17 22 50 25432 7
124317 48 67 502 2 2 55 2 35 1800121 2 31* ** *. * . * .* * * .* *
* * BULONLAR
Silindirikgvdeli,altkelibalkl,ucundanspiraldialmksmbulunanbirbirleim
elemandr.Bulonlarsklebilenbirleimaracdr.Bulonlarantiyedeyaplacakmontajlarda
kolayolmasbakmndantercihedilirler.Hesaplaraynenperinlerdeolduugibidir.Kaymayaveezilmeyegretahkikyaplr.Bulonlarperinlerdenfarklolarakekmeyede
alabilirler. Bu durumda di alm ksmn net alan hesaba girer. Bir
bulon ksmdan meydana gelir: 1.Alt keli balk ksm 2.Silindirik ve dz
olarak tekil edilen gvde ksm 3.Silindirikolarak tekil edilen dili
ksm Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir Ksm90Di alm ksmBalk ksmGvde ksm dLbK mSomun Pule
Bulonlu birleim ve birleim elemanlar L= Gvde Uzunluu d= Gvde Kalnl
b=Di Alm Ksmn Uzunluu e=Somun ap k=Balk Ksmn Uzunluu .Bulonlarn
Tercih Nedenleri, 1.Birleim tekrar sklecekse bulon kullanlmas
uygundur.
2.Birletirilecekparalarnboyutlar,malzemesiveekilleriperinyaplmasnamsait
deilse,rneinelikileahabnveelikilebetonunbirletirilmesiveboyutlar
perinlerin dvlmesine elverili deilse,
3.Birleiminkostrksiyoniindekiyeri,usulneuygunvegvenilirkalitedeperinyada
kaynak yapmna elverili deil ise, 4.antiyede perin yada kaynak
yapmak pahalya geliyor ve bunun iin gerekli tesisat yoksa,
5.Perinlere eksenleri dorultusunda byk ekme kuvvetleri geliyorsa,
6.Birletirilecekparalarntoplamkalnlklar(S),perinyaplamayacakkadarfazlaise
(S4.5d yuvarlak balkl perin, S6.5d gmme balkl perin). Bulon eitleri
1.Normal Bulonlar a) Kaba Bulonlar b) Uygun Bulonlar 2.Yksek
Mukavemetli Bulonlar Kaba Bulonlar
Preslenmeksuretiileeldeedilirler.Diliksmharigvdedeherhangibirilemyaplmaz.
Sadecedialmksmlartornadangeirilir.Gvdedeazdaolsabirkalnlkfarkvardr.
Kaba bulonlar da birletirilecek elemanda alacak yuva ile kaba bulon
ap arasnda yaklak olarak 1mm gibi bir fark vardr. Bu fark nedeni
ile birleimde kalc deformasyonlar meydana Prof.Dr. Hasan KAPLAN,
elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm91gelebilir.zelliklehiperstatiksistemlerdekuvvetvegerilmeyaylbyklde
deiebilir. Bu nedenle kaba bulonlar, geici inaat da, perinleme
bitinceye kadar birletirilecek paralar
istenilenekildetutmakiinvemomenttesiribulunmayankkkuvvetlerintesirindeki
birleimlerde kullanlr. Kpr elemanlarnda ve moment tayan
birleimlerde kullanlmazlar. Kaba bulonlarn hesaplamalar aynen
perinlerde olduu gibi yaplr ve hesaplamalarda bulon ap (d1)
kullanlr. Uygun Bulonlar
Gvdenindzksmtornalanmaksuretiileilenmitir.Dzgnbiryapyasahipveparlak
grnmldr. Uygun bulon alan delie tam uyum salar. Yani uygun bulonlu
birleimlerde bulon ap ile birletirilecek paralarda alacak olan
delik aplar ayn byklktedir. Uygun bulonlar da delik ap ile bulon
apnn ayn byklkte olmas birleimde meydana gelecek olan kalc
deformasyonlarn olumasn nler.
Momentvebykkuvvetaktaraneklerdevekpryaplarndabirleimelemanolarak
uygunbulonlarnkullanlmasdoruolacaktr.Bunlarnhesaplamalarperinlerdeolduu
gibidir. Bulon ap (d1) ile delik ap (d) ayndr. Hesaplarda ikisi de
kullanlabilir. Bulonlu birleimlerde dikkat edilmesi gerekli nemli
husus, bulonun di almam ksmnn (yani gvde ksm) uzunluu
birletirilecek paralarn toplam kalnlndan biraz daha byk olmaldr.
Somun altna konulan pul somunun sklmasn salayacaktr. Bulonlar Ma
eklinde gsterilirler. Burada (a), mm cinsinden bulon apdr.
Tablo.2.3 En ok Kullanlan Bulonlar Ve Bulon aplar
BulonM10M12M14M16M18M20M22M24M27M30 Uygun B.11131517192123252831
Kaba B.10121416182022242730 Delik ap 11131517192123252831 Tablo.2.4
.Normal Bulonlarn Emniyet Gerilmeleri B.Cinsi Kaba BulonlarUygun
Bulonlar elik Yap Malzemesi st37
st37 st52 Ykleme Durumu EY (H) EIY (HZ) EY (H ) EIY (HZ) EY
(H)
EIY (HZ) Kayma Gerilmesi (em,B) 1120 1260 1400 1600 2100 2400
Ezilme Gerilmesi (em,B) 2400 2700 2800 3200 4200 4800 ekme
Gerilmesi (z,em) 1120 1120 1120 1120 1500 1500 Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm92BULONLARLA LGL ZML SORULAR SORU-1 Verilenler: ekilde grlen
kaba bulonlu birleimde P=14 ton, kaba bulon ap d1= 16 mm, malzeme
st37 veykleme ekli H olarak verilmektedir.stenenler: Gerekli bulon
saysn hesaplayarak yerleimini yapnz. P=14 tontlev=14 mm60*8 Bir
bulonun emniyetle tayabilecei yk miktarnn hesab bulon em bulon
bulon em bulonbulon em bulon bulon em bulonbulonPdPdtonPd tP d t
tonP ton= = = == = = == 242112 3141624 512 4 16 14 5374 5122 2** *
. * . *..** * . * . * . ..minminmax Bulon saysnn hesab: bulon kaba
M aPPnbulon16 det 451 . 414max = = Bulonlarn yerletirilmesi e1 e1
ee e2 e2 Lemin=3.5*d=3.5*1.7=5.95 cm = 60 mm e1-min=2*d=2*17=34 mm=
35 mm e2-min=1.5*d=1.5*17=25.50 mm L=2*e+2*e1=2*60+2*35=190 mm
Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders
Notlarndan Bir
Ksm93SORU-2Verilenler:ekildegrlenuygunbulonlubirleimdeP=55ton,uygunbulonap
M20 (d=d1= 20 mm), malzeme st37 veykleme ekli H olarak
verilmektedir.stenenler: Gerekli bulon saysn hesaplayarak
yerleimini yapnz. P=55 tontlev10 mm200.25 Bir bulonun emniyetle
tayabilecei yk miktarnn hesab bulon em bulon bulon em bulonbulon em
bulon bulon em bulonbulonPdPdtonPd tP d t tonP ton= = = == = = ==
24214 314228 792 8 2 10 5607 8422 2** * . * . * .** * . * * .
..minminmax Bulon saysnn hesab: nPPa Mbulon= = = max.. det55569 8
10 20 Bulonlarn yerletirilmesi e1e1e ee eee2e2L200
mmemin=3.5*d=3.5*20=70e1-min=2*d=2*20=42=40
mme2-min=1.5*d=1.5*20=30 (200-70)/2=65mmL=4*e+2*e1=4*70+2*40=360 mm
SORU-3 Verilenler: ekilde grlen birleimde P=20 ton, malzeme st37
veykleme ekli HZ (YD-2) olarak verilmektedir.stenenler: a-) Kaba
bulonb-) Uygun bulon Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004
retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm94kullanlmas durumlarna gre
gerekli bulon saysn hesaplayarak yerleimini yapnz. tlev=12 mmP=20
ton2U1607.5 mm7.5 mm a-) Kaba bulon kullanlmas durumuna gre bulon
apnn hesab: d t cm d mm M d mm1 15 0 2 5 0 75 0 2 174 18 18 19 = =
= = = * . * . . . ( )min Bir bulonun emniyetle tayabilecei yk
miktarnn hesab bulon em bulon bulon em bulonbulon em bulon bulon em
bulonbulonPdPdtonPd tP d t tonP ton= = = == = = == /** * * . * . *
*..** * . * . * .. ..minminmax2424126 314 21847 42 7 18 1 2
58358322 2 Bulon saysnn hesab: nPPa M bulonu d mmbulon= = = = max..
det ( )2058334 4 18 19 Bulonlarn yerletirilmesi
emin=3.5*d=3.5*19=66.50 =70 mme1-min=2*d=2*19=38= 40
mme2-min=1.5*d=1.5*19=28.5 =30 mmL=3*e+2*e1=3*70+2*40=290 mme1e1e
ee8080 b-) Uygun bulon kullanlmas durumundaBir bulonun emniyetle
tayabilecei yk miktarnn hesab Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm95 bulon em bulon bulon
em bulonbulon em bulon bulon em bulonbulonPdPdtonPd tP d t tonP
ton= = = == = = == 24216 31418281332 18 12 6 916 9122 2** * . * .
*..** * . * . * . ..minminmax Bulon saysnn hesab: nPPa Mbulon= = =
max.. det206 912 89 3 18 Bulonlarn yerletirilmesi
emin=3.5*d=3.5*18=63=65 mme1-min=2*d=2*18=36= 40
mme2-min=1.5*d=1.5*18=27 =30 mmL=2*e+2*e1=2*65+2*40=210 mme1e1e
e8080 (Bulon aplar profil tablolarnda verilen delik aplar snrn
amamaldr) SORU-4 Verilenler: ekilde grlen birleim iin P= 60 ton,
malzeme st37 ve ykleme ekli H olarak verilmektedir.stenenler:
ubuklarn levhaya balantsn kaba bulon kullanarak yapnz. Prof.Dr.
Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm962L120.120.11tlev=15 mmP=60 ton ( )1201201150 80 25 242 1 2.
.,Ltablodanw mm w mm ve M = = olarak alnr. Bir bulonun emniyetle
tayabilecei yk miktarnn hesab bulon em bulon bulon em bulonbulon em
bulon bulon em bulonbulonPdPdtonPd tP d t tonP ton= = = == = = ==
242126 3142 4211392 7 2 4 15 9 729 7222 2** * . * . *..** * . * . *
. ..minminmax Bulon saysnn hesab: ( ) nPPa M d kaba bulonbulon= = =
= max.. det609 72617 7 24
25Bulonlarnyerletirilmesi:Bulonsays5'denfazlaolduuiinbulonlariftsraolarak
yerletirilecektir. eyw1w240ee1eee1eeemin=3.5*d=3.5*25=87.5 =90 mm,
e1-min=2*d=2*25=50 mme2-min=1.5*d=1.5*25=37.5 =40 mmProf.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm97
KAYNAKLAR GR
Birleimmalzemesiolarakkaynankullanlmasoldukayenidir.lknceleriyksek
yaplardasonragemiinaatlarndavekpryaplarndakullanlmayabalanmtr.naat
mhendisliinde en yaygn kullanlan birleim aracdr.
AynveyabenzeralamlmaddelerinstesirialtndabirletirilmelerineKaynakad
verilir. Is derecesinin, metallerin ergime noktasna kadar
ykseltilmesi ile kaynaklama ilemi
gerekletiriliyorsaErgitmekayna,smetallerdeplastikkvamoluturacakderecedeise
budurumdaBasnkaynayaplmolur.Normalelikyaplardagenellikleergitme
kayna kullanlr.
Kaynaklbirleimlerinperinlibirleimlerenazaranenbarizavantaj,malzemetasarrufuve
estetik grnmdedir. Kaynakl birleimlerin yapmnda, malzeme ve iilik
bakmndan daha fazla dikkatli olmak ve itina gstermek gerekir.
Lehimvekaynakgrnbakmndanbirbirinebenzeselerdeayneylerdeildir.Lehimde
sadecebirletirmeelemanolanlehimmalzemesieritilir,fakatbirletirilenmetaller
erimezler.Ayrcabirletirmemalzemesibirletirilenmalzemedentamamenfarklyapdadr.
Kaynak ise elik malzemenin birleim yerine ait kenarlar ve
birletirmede kullanlacak olan elektrot erime derecesine kadar
stlarak kaynamalar salanr. Kaynak eitleri 1.Eritme Kayna 2.Basn
Kayna Ergitme Kayna Bu kaynakta s, ya elektrik enerjisi
ile(elektrik kayna) ya da yanc bir gaz alevi ile
salanr.elikyaplardaykaktarankaynaklbirleimlerdegeneldeelektrikkaynandan
faydalanlr. Eritme kaynanda birletirilecek metallerin kaynaklanacak
ksmlar u uca veya yan yana getirilerek (3000-5000) 0Cde stlarak
eritilmesi sonucu kaynaklama ilemi yaplr. Burada elektrot eriyerek
paralar arasndaki boluk veya keleri doldurur. Souma sonunda birleme
salanm olur. Ergitme kayna, ergitme ileminde kullanlacak olan snn
temin edilmesi ekline gre Gaz kayna veya Elektrik kayna olmak zere
iki ksma ayrlr. Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim
Yl, ders Notlarndan Bir Ksm98Gaz Kayna
Ergitmekaynanda,kullanlacakolansbiryancgazkullanlaraksalanyorsabu
ekildeyaplankaynaaGazkaynadenilir.GazolarakAsetilenveOksijenkarm
kullanlr.Yaklakolarak3000Cyekadarseldeedilir.Burada,almodenilenbir
aracnazksmna,lastikbirhortumlaoksijen,ikincibirlastikhortumlayancgaz(
Asetilen,Propan,Btan)verilir.kigaznaynazdanpskrtlpyaklmassonucumavi
renklibiralevoluturulur.OluturulanbualevGerekliolansysalar.Builemgenelde
elik yaplarda ufak ilerde, daha ziyade ubuk ve levha kesme
ilemlerinde kullanlr. Burada kullanlan asetilen gaz, karpit in suda
eritilmesi sureti ile elde edilir. 3 0 0 0 C ssa la ya nma vir e nk
lia le vO k sije nY a nc g a z ( P r o p a n,B t a n, Ase t ile
n)
Gaz kaynann yapl Elektrik Kayna
Bukaynaa,Elektrikarkkaynadadenilir.Gnmzdeelikyaplardaenfazla
kullanlan bir kaynaklama eklidir. Kaynak iin gerekli olan s
Elektrik akm ile salanr. Bu metot da elektrik ark, esas malzeme ile
elektrod ad verilenkaynak teli arasnda meydana gelir. Scaklk
5000Cye kadar kar. Kaynak iin gerekli olan (16-40) voltluk gerilim
ve (30-250) Amperlik akm iddeti ehir cereyanndan kaynak makinesi
yardm ile elde edilir.Madenielektrod(-)(+)Elektrik Kaynann Yapl
Kaynak Elektronlar
indenElektrikakmgeen,anamalzemesibirletireceiparalarnmalzemesine
uyguneliktenyaplmolankaynakubuklardr.indeayrcakaliteyiykseltmedeetkili
olan Nikel, Silis ve Mangan ilavesi de bulunur. Prof.Dr. Hasan
KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir
Ksm99Elektrod eitleri
1.plakElektrod:Kaynaklanacakparalarnmalzemesineuygunalamdankaplanmam
olan bir teldir.
2.SvalElektrotlar:Elektrodmalzemesininetrafbirmaddeilesvanmtr.Kullanlanbu
sva tabakasnn kalnlna bal olarak iki ksma ayrlrlar.nce Sval
Elektrod: plak kaynakl elektrotlarn bir sva tabakas ile kaplanmas
sonucu elde edilmitir. Sva malzemesinin iinde kaynak kalitesini
artrc maddeler bulunur. Sva tabakasnn kalnl elektrod apnn %20sinden
fazla olmamaldr.Kaln Sval Elektrotlar:Sva tabakas kalnl elektrod
apnn %(20-70) I kadar olan elektrotlardr. Piyasada en yaygn olarak
kullanlan elektrod eididir. Elektrod Yapmnda Kullanlan Svann
Faydalar; Sva maddesinin yanmas sonucu oluan gazlar hava ile temas
keser. Kaynak zerine brakt cruf ani soumay nler Kimyasal
reaksiyonlarla (ergimi haldeki kaynak malzemesi ile cruf malzemesi)
kaynan mekanik zelliklerini artrr ve kaynan kalitesini ykseltir.
Basn Kayna
Paralarnbirbirinekaynaklanacakksmlarnnkzldereceyekadarstlpbasnetkisi
altnda birletirilmeleri ile yaplan kaynaa Basn kayna veya Elektrik
Diren kayna ad verilir.
AteKayna:Ocaktakorhalinegelinceyekadarstlanparalarekiledvlerek
birletirilir. ok eski bir yntemdir. elik yaplarda uygulanamaz.
SuGazKayna:Malzemeninstlmasndasugazkullanlr.Genellikleelikboru
imalatnda kullanlr. Kt Kaynak
Profilubuklarnuucaeklenmesindekullanlr.BirletirilecekparalaraElektrikakm
verilir. Birletirilecek ular birbirine yaklatrlr. Isnma sonucu
erime balaynca ular hzla birbirine doru bastrlr. Ayn anda Elektrik
akm kesilir. Bylece kaynaklama ilemi yaplr. Nokta Kayna
Aadakiekildegrldgibiincelevhalar,kaynakmakinasnn,ularkesikkoni
tarzndaveubukeklindebakrelektrotlarnarasnakonulur.Elektrikakmnn,elektrod
ulararasndabulunanlevhalarnedeniyle,senerjisinednmesineticesinde,ular
arasnda kalan ksm kzl dereceye kadar snr. elektrotlarn tatbik
ettikleri basn kuvvetiyle de ince levhalar (salar) dairesel bir
blgede kaynaklanm olur.Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar,
2003-2004 retim Yl, ders Notlarndan Bir Ksm100Bakr Elekt rodKaynak
yaplan yerNokt a kaynann Yapl Kordon Kayna Nokta kaynann srekli
olarak yaplm eklidir. st ste konulan levhalar rulo halindeki iki
elektrod arasndan basn altnda ve belirli bir hzla geirilir. Bylece
levhalar izgi eklinde bir kaynak eridi ile kaynaklanm olur. KAYNAK
DKLER
elikyaplardauygulananElektrikkaynaileoluturulanikieitkaynakdikivardr.
Bunlar Kt kaynak dikileri ve Ke kaynak dikileridir. Kt Kaynak
Dikileri
Ayndzlemdebulunanikielikelemannkaynaklanacakkenarlarnnyanyanagetirilip
kaynaklanmas sonucu oluan kaynak dikiidir. Bu tr kaynak dikiinin
oluturulabilmesi iin
kaynaklanacakkenarlarnmuhakkakncedenilenmesigerekirki,builemekaynakaz
almasdenir.Ktkaynakdikilerialanbuazksmnneklinegredeayrisimlerle
adlandrlrlar. Kt kaynak dikileri yalnzca ekmeye alrlar. Kesme ve
eilme gerilmeleri tamazlar. Kaynak dikileri kaynaklanacak levha
kalnlklarna bal olarak I, V, X, Y, K, U, ekillerinde yaplabilirler.
Burada kullanlacak olan kaynak dikii kalnl minimum levha kalnl
kadar olmaldr. Kt Kaynak Dikii Plan ve Kesit Grnlerit2t1a= t minL=
L1- 2aLt Prof.Dr. Hasan KAPLAN, elik Yaplar, 2003-2004 retim Yl,
ders Notlarndan Bir Ksm101Kt kaynak dikileri eitleri 1.I Kaynak
Dikii 0.5-1.5 mmElektrik akm 2.V- Kaynak Dikii604-20 mm 3.X-Kayna
16-40 mm 4.K- Kayna 16 -40 mm 5.U-Kayna >20mm =30 mm==600Dz
dikiKemerlidikiukur diki Tablo. 2.6. Kaynak Emniyet Gerilmeleri (
kgf/cm2 ) Gerileme ve kaynak trelik Snf st37st52 Kaynak TrGerilme
TrEY (H)EIY (H)EY (H)EIY (H) Kt KaynakBasn1400160024002700 Ke
KaynakBasn-ekme1100125017001900 Tm KaynaklarKayma1100125017001900
Kaynak Dikii Hesab
Kaynakdikilerininhesab(TS.3357-elikYaplardaKaynaklBirleimlerinHesapve
YapmKurallar)standardnauygunolarakyaplmasgerekmektedir.Hesaplardabu
standartlarda kaynaklar iin verilen minimum artlarn salanmas
gerekmektedir. Kaynak hesaplarnda problem, tekil