-
6. Ulusal at & Cephe Sempozyumu 12 13 Nisan 2012 Uluda
niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi - Grkle Kamps -
Bursa
atlar, Yangn Ynetmelii ve Su Yaltm
Jozef Bonfil 1
Konu Balk No: 2 at ve Cephe Sistemlerinin Performanslar
ZET
2009 ylnda revize edilen Yangn Ynetmeliinin atlar ile ilgili
maddesinin aklanmas, madde iinde geen tanmlarn (Broof, yanmaz
malzeme, zor alevlenen malzeme) ve TS EN 13501-1 standardnda
tanmlanan yangn snflarnn aklanmas, bu bilgilere bal olarak atlarn
bitml ve sentetik rtler kullanlarak su yaltm detaylandrn ve yaplan
uygulamalar iermektedir.
ANAHTAR KELMELER Broof, Yanmaz Malzeme, Zor alevlenen
Malzeme
1 Jozef Bonfil Inaat Mhendisi BTM bitml Tecrit Maddeleri Sa ve
Tic. A./ zmir Tel: 0216 473 3473
Fax: 0216 488 8400, [email protected]
-
GR: atlar, Yangn Ynetmelii ve Su Yaltm:
2009 ylnda revize edilen Yangn Ynetmeliinin atlar ile ilgili
maddesinin aklanmas, madde iinde geen tanmlarn (Broof, yanmaz
malzeme, zor alevlenen malzeme) ve TS EN 13501-1 standardnda
tanmlanan yangn snflarnn aklanmas, bu bilgilere bal olarak atlarn
bitml ve sentetik rtler kullanlarak su yaltm detaylandrmasn
iermektedir.
9/12/2009 tarihinde yaynlanan yeni yangn ynetmelii atlarda
kullanlacak olan malzemeler ile ilgili yeni kurallar getirdi. Buna
gre:
Yangn Ynetmelii Madde 28: (1) atlarn inasnda; a) atnn kmesi, b)
atdan yangnn girii ve at kaplamas yzeyinin tutumas, c) atnn altnda
ve iinde yangnn yaylmas, ) at kl zerindeki rzgr etkileri, d) at
klndan binaya yangnn gemesi, e) Yangnn at kaplamasnn d yzeyi zerine
veya katmanlarnn ierisine yaylmas ve alev damlalarnn olumas, f)
Bitiik nizam binalarda, atlarda kan yangnn komu atya gemesi,
ihtimalleri gz nnde bulundurulur. (2) at kaplamalarnn BROOF snf
malzemelerden, at kaplamalar altnda yer alan yzeyin veya yaltmn en
az zor alevlenici malzemelerden olmas gerekir. Ancak, at kaplamas
olarak yanmaz malzemelerin kullanlmas durumunda zerine at kaplamas
uygulanan yzeyin en az normal alevlenen malzemelerden olmasna izin
verilir. (3) Yksek binalarda ve bitiik nizam yaplarda; a) atlarn
oturduklar demelerin yatay yangn kesici niteliinde, b) at tayc
sistemi ve at kaplamalarnn yanmaz malzemeden, olmas gerekir.
eklindedir.
Yukardaki yaz iinde tane nemli terim yer almaktadr. 1. BROOF 2.
Zor alevlenici 3. Yanmaz malzemeden
bu terimleri inceleyecek olursak.
BROOF : at sisteminin zerinde TS EN 13505-5 standardna tanmlanan
TS ENV 1187ye gre belli bir boyuta, eimde ve rzgar hzna sahip yangn
kartlarak, en st malzeme yzeyindeki alev izi boyu llr. Oluan alev
izi standartlarn ngrdnden daha az ise bu malzeme veya sistem BROOF
olarak adlandrlr. Malzeme zerinde oluan alev izi standardn ngrdnden
fazla ise o zaman bu malzeme veya sistem FROOF olarak adlandrlr.
(Resim-1) Resim-1 TS EN 13501-5 Alev izi boyu testi.
-
Bunun dnda ynetmelik herhangi bir test yaplmasna gerek kalmakszn
baz malzemeleri BROOF olarak kabul eder. Bunlar da aadaki Ek-2/ Yap
Malzemelerinin TS EN 13501-1e gre yanclk snflar tablosunda
vermektedir. (Tablo-1)
Tablo-1
(1) Bu tablolar, TS EN 13501-1e gre malzemelerin yanclk snflarn
gstermektedir. TS 1263de verilmi olan yanclk snflarna sahip yap
malzemelerinin, TS EN 13501-1de verilen yanclk snflarna denklii
iin, sz konusu yap malzemelerinin TSE EN 13501-1de belirtilmi olan
ilgili snfa ait test standartlar artlarn salamas gerekir. (2) Yap
Malzemeleri Ynetmelii (89/106/EEC) kapsamnda, Avrupa Birlii
Komisyonunun ilgili kararlar ile ortaya konulmu, uyumlatrlm
standartlara tabi yap malzemelerinin uyacaklar Avrupa Snflardr.
-
Zor Alevlenici ve Yanmaz Malzeme : Ek-2/ Yap Malzemelerinin TS
EN 13501-1e gre yanclk snflarna gre zor alevlenici ve yanmaz
malzeme tanmlar aadadr. (Tablo-2 A ve Tablo 2/B) Tablo-2A
Tablo-2B
-
Yap Malzemeleri Ynetmelii (89/106/EEC) Kapsamnda malzemeler eer
test edilmeden A1 ve A1fl snf olarak deerlendiriliyorsa, aadaki
malzemelerden sadece bir veya birkandan olumaldr Genelde doal
malzemeler (ta, mermer vs), metaller, bunlardan imal edilen
malzemelerin tm yanmaz veya zor alevlenir malzemelerdir.
(Tablo-3)te grld gibi.
Tablo-3 Malzeme Notlar Genlemi kil Genlemi perlit Genlemi
vermikulit Mineral yn Seller cam Beton Hazr kartrlm beton ve
prekast betonarme ngerilmeli ve n sktrmal
malzemeler Beton (integral s izolasyonlu olan agregalar hari
youn ve hafif mineral agregalar)
Katk maddeleri ve ilaveler (rnein: PFA), pigmetler ve dier
malzemeleri ierebilir. Prekast birimleri de kapsar.
Gaz (gzenekli) beton niteler imento ve/veya kire gibi su bazl
balayclarn ince maddeler (silisli maddeler, PFA, uucu frn crufu) ve
gzenek reten maddeler ile birlemesiyle retilen birimler. Prekast
birimleri de kapsar.
Elyafl(telcikli) imento imento Kire Yksek frn crufu/toz uucu
kl(PFA) Mineral agregalar Demir, elik ve paslanmaz elik Tamamen ayr
bir formda olmamak zere (ekilsiz) Bakr ve bakr alamlar Tamamen ayr
bir formda olmamak zere (ekilsiz) inko ve inko alamlar Tamamen ayr
bir formda olmamak zere (ekilsiz) Alminyum ve alminyum alamlar
Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz) Kurun Tamamen ayr bir
formda olmamak zere (ekilsiz)
-
Al ve al bazl svalar Katk maddeleri (geciktiriciler, dolgu
maddeleri, lifler, pigmentler, hidrate olmu kire, hava ve su
tutucular ve plastikletiriciler), youn agrega (rnein: doal veya
krma kum) veya hafif agregalar (rnein: perlit veya vermikulit)
ierebilir.
norganik balayc elemanlar olan harlar Dzeltme/svama harlar ve
bir veya birden fazla inorganik balaycya dayanan aplar, rnein:
imento, kire, duvar imentosu ve al.
Killi malzemeler Kilden ve kum, yakt veya dier katk maddeleri
ieren veya iermeyen dier killi maddelerden yaplm birimleri,
tulalar, karolar, deme karolar ve mine birimlerini (rnein: baca
tulalar) kapsar.
Kalsiyum silikat birimler Kire ve doal silisli maddelerden (kum,
silisli akl veya kaya ya da bunlardan yaplm karmlar) yaplm
birimler, renklendirici pigmentler ierebilir.
Doalta ve arduvaz birimler Doal talardan (magmatik, tortul veya
metamorfk kayalar) veya arduvazlardan elde edilmi ilenmi ya da
ilenmemi elemanlar.
Al birimler Agregalar, doldurucular, lifler ve dier katk
maddeleriyle birleen ve pigmentlerle renklendirilebilen kalsiyum
slfat ve sudan oluan birimleri ve bloklar kapsar.
imento mozaik Karo mozaikleri ve yerinde dkme yer demelerini
kapsar. Cam Is ile glendirilmi, kimyasal olarak katlatrlm, lamine
ve telli cam. Cam seramik Billur ve artk cam ieren cam seramikler.
Seramik
Toz preslenmi ve kalptan karlm malzemeleri kapsar, srlanm veya
srlanmam.
nce toz halinde tlmemi olmas koulu ile.
Yksek Binalar: Yksek bina kavram ile 21,5m ve daha yksek yaplar
tanmlanmaktadr.
Su yaltm Malzemeleri: Buna gre atlarda su yaltmnda kullanlan
bitml ve sentetik rtler ile bitml shingle rnlerinin TS EN 13501-1e
gre test edilip BROOF olduklarnn kantlanmas gerekmektedir.
Bamsz test laboratuar olan Tebar bu test iin akredite bir
kurumdur.
irketimizin retiminde olan ve son kat rt olarak kullanlan TS EN
13707e gre retilmi mineral kapl rtler, TS EN 13956ya gre retilen
sentetik rtler ve TS EN 544e gre retilen bitml shingle test
edilerek BROOF belgeleri alnd. TS EN 13501-5 ve TS ENV1187uygun
TEBAR tarafndan verilen BROOF belgeleri (Resim-2, Resim-3,Resim-4,
Resim-5)
-
Resim-2
Resim-3
Resim-4
Resim-5
Yukarda sunulan belgeler dorultusunda su yaltm detaylarn
oluturabiliriz
Ayrk Nizam Yaplar ve 21,50myi Amayan Yaplar:
1- Shingle atlar: (Resim-6) at eiminin %30dan daha fazla olmas
halinde, BROOF belgeli malzemeden seilen Shingle at kaplama
malzemesi altnda kullanlacak olan s yaltm malzemesinin en az zor
alevlenici malzeme olmas gerekmektedir. Bu nedenle kullanlacak olan
s yaltm malzemesi mineral ynlerdir. Mineral yn ile at kaplama
tahtas arasnda muhakkak surette doal havalandrma yaplmal, gerekli
hallerde mineral ynler altnda buhar kesici (nefes almayan rt), st
tarafnda ise nefes alan rtler kullanlmaldr. (Detay-1)
Resim-6
-
Detay-1
YangYangn Yn Ynetmelinetmeliine Uygun ine Uygun atatlarlar Ayrk
Nizam atlarda h 21,50 m
Mineral YnMNERAL YN
2- Bitml rt Kapl Eimli atlar: (Resim-7) Detayna uygun 2 kat
olarak yaplacak olan su yaltmnn, st katman BROOF belgeli mineral
kapl rtlerden seilmelidir. at kaplama malzemesi altnda kullanlacak
olan s yaltm malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olmas
gerekmektedir. Bu nedenle kullanlacak olan s yaltm malzemesi
mineral ynlerdir. Mineral yn ile at kaplama tahtas arasnda muhakkak
surette doal havalandrma yaplmal, gerekli hallerde mineral ynler
altnda buhar kesici (nefes almayan rt), st tarafnda ise nefes alan
rtler kullanlmaldr. (Detay-1)
Resim-7
3- Hafif Metal atlar: (Resim-8, Resim-9) artnameye uygun, bitm
rtlerle 2 kat olarak yaplacak olan su yaltmnn, st katman BROOF
belgeli mineral kapl rtler veya artnameye uygun kalnlkta BROOF
belgeli, UV dayanml sentetik rtler (PVC, TPO v.b) kullanlmaldr. at
kaplama malzemesi altnda kullanlacak olan s yaltm malzemesinin en
az zor alevlenici malzeme olmas gerekmektedir. Bu nedenle
kullanlacak olan s yaltm malzemesi mineral ynlerdir. 3-a Bitml rt
Hafif Metal atlar: (Resim-8)
-
3-b Sentetik rt Kapl Hafif Metal atlar: (Resim-9) Detay-2
Bitiik Nizam ve Yksek Yaplar
1- Ters Teras at: (zeri Gezilemeyen at) (Resim-10) at sisteminin
oturaca deme plann projesine uygun yatay yangn kesici olmas
gerekmektedir. Su ve s yaltm katmanlarnn stnde yer alacak olan, en
st katman olarak doal bir malzeme olan akl (agrega bykl en az 4 mm
en fazla 32 mm), en az 50 mm kalnlnda veya 80 kg/m2 ktlede gevek
serimli olarak kullanlmaktadr. (Tablo-3 ve Tablo-2).(Detay-3)
Resim 10 Detay 3
min. 5 cm
MNETA YN
-
2- Bahe atlar (Resim-11)
at sisteminin oturaca deme plann projesine uygun yatay yangn
kesici olmas gerekmektedir. Su ve s yaltm katmanlarnn stnde yer
alacak olan, en st katman olarak doal bir malzeme olan en az 6cm
kalnlkta bitkisel toprak kullanlmaktadr..(Detay-4)
(Resim-11)
(Detay-4)
3- zeri Mermer, Seramik ve Mozaik Kapl Gezilebilen atlar:
(Resim-12)
at sisteminin oturaca deme plann projesine uygun yatay yangn
kesici olmas gerekmektedir. Su ve s yaltm katmanlarnn stnde yer
alacak olan, en st katman olarak beton plaklar, imento harl yaptrc
zerinde mermer veya seramik levhalar kullanlmaktadr. (Tablo-3 ve
Tablo-2).(Detay-5)
(Resim-12) Detay-5
Sonu:
atlarda yangna kar alnmas gerekli nlemleri ksaca sralarsak: 1-
Bina iinden kacak olan yanglarn atya sramamas iin at demesinin yap
trne gre en
az 60-90 dakkika yangna dayanm sreli olmalar gerekir. 2- atlara
dardan srayacak yangnlara kar ise, atda kullanlacak olan
geleneksel
malzemelerden kiremit, metal kaplama veya bitml malzemeler
artnamenin n grd koullarda oluturulmas gerekir.
3- Yapm aamasnda ise ahap yzeyler zerinde uygulama yaplrken
yangna kar gerekli nlem ve tedbirlerin alnmas gerekir.
TOPRAK DOLGU
-
Kaynaklar:
1- TS EN 13501-1+A1: naat rnlerinin ve Yap Elemanlarnn Yangnla
lgili Snflandrlmas-Blm 1: Yangna Tepki Deneyleri Verilerinin
Kullanlmas le Snflandrma
2- TS EN 13501-5 Yap mamulleri ve yap elemanlar - Yangn
snflandrmas - Blm 5: atlarn d yangnlara maruz braklmas
deneylerinden elde edilen veriler kullanlarak snflandrma
3- Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelikin yrrle
konulmas; Bayndrlk ve skn Bakanlnn 1/11/2007 tarihli ve 5098 sayl
yazs zerine, 7126 sayl Sivil Savunma Kanununun ek 9 uncu maddesine
gre, Bakanlar Kurulunca 27/11/2007 tarihinde kararlatrlmtr.
19/12/2007 tarihli Resmi Gazetede yaynlanmtr.
4- Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelikte Deiiklik
Yaplmasna Dair Ynetmelikin yrrle konulmas; Bayndrlk ve skn Bakanlnn
8/7/2009 tarihli ve 2313 sayl yazs zerine, 7126 sayl Sivil Savunma
Kanununun ek 9 uncu maddesine gre, Bakanlar Kurulunca 10/8/2009
tarihinde kararlatrlmtr. 09/09/2009 tarihli Resmi Gazetede
yaynlanmtr.
5- Yap Malzemelerinin Yangna tepki Snflarna, Yap Elemanlarnn
Yangna Dayankllna, at ve at Kaplamalarnn D Yangn Performansna Dair
Tebli (Tebli No: YIG/2011-3) 5 Mart 2011 tarihli Resmi Gazete
6- BTM Bitml Tecrit Maddeleri Sanayi ve Ticaret A Teknik Yaynlar
ve Fotoraf Arivi 7- BTM Bitml Tecrit Maddeleri Sanayi ve Ticaret
Aye ait TEBAR Test Belgelendirme
Aratrma ve Gelitirme Ticaret Anin test raporlar.