Carabidae και Tenebrionidae) σεορεινά οικοσυστήματαusers.uoa.gr/~alegakis/index_el_files/PDFfiles/IoannAnastas.pdfΑποτελέσματαCCA Axes a i t r e

Ανάλυση της δομής και της ποικιλότηταςτων εδαφικών κολεοπτέρων (οικογένειες: Carabidae και Tenebrionidae) σε ορεινά

οικοσυστήματα

ΙΙ. . ΑναστασίουΑναστασίου, , ΧΧ. . ΓεωργιάδηςΓεωργιάδης& & ΑΑ. . ΛεγάκιςΛεγάκις

Τομέας Ζωολογίας – Θαλάσσιας Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

3ο Συνέδριο Ελληνικής Οικολογικής & Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας, Ιωάννινα, 16-19.11.2006

Εισαγωγή

• Όλα τα είδη περιορίζονται εντός ορισμένων τύπωνβιοτόπων και εντός αυτών των ορίων η αφθονίατους μεγιστοποιείται γύρω από μια σειρά ιδανικών γι’αυτά περιβαλλοντικών συνθηκών. Κατά συνέπεια ησύνθεση των βιοκοινωνιών αλλάζει κατά μήκος τωνπεριβαλλοντικών κλίσεων

• Τα εδαφικά αρθρόποδα παίζουν σημαντικό ρόλοστην ανακύκλωση της ύλης και κατά συνέπειαστη λειτουργία των χερσαίων οικοσυστημάτων

• Ανάμεσα σ’ αυτά, τα Carabidae και ταTenebrionidae είναι ιδανικοί οργανισμοί για τημελέτη των περιβαλλοντικών κλίσεων γιατί ησυστηματική τους είναι αρκετά γνωστή, παγιδεύονται εύκολα με παγίδες παρεμβολήςκαι είναι αρκετά ευαίσθητα στιςπεριβαλλοντικές αλλαγές

• Οι δύο ομάδες μαζί αντιπροσωπεύουν μιαποικιλία διατροφικών συνηθειών καιπεριλαμβάνουν σαρκοφάγα, μυκητοφάγα καιφυτοφάγα είδη

• Τα Carabidae είναι κυρίως σαρκοφάγα και παίζουνσημαντικό ρόλο στα οικοσυστήματα μέσω τουελέγχου των πληθυσμών των ειδών στα τροφικάπλέγματα που συμμετέχουνΚατανέμονται σε πολλά περιβάλλοντα μεπολυάριθμα είδη που αντικαθιστούν το ένα το άλλογια όλο ή σχεδόν όλο το χρόνο

•Τα Tenebrionidae είναι κυρίως φυτοφάγα, κατανέμονται κυρίως στα ανοιχτά οικοσυστήματα, έχουν μικρή συμμετοχή στα δάση και συνδέονταιμε ζωντανή ή νεκρή φυτική ύλη από την οποίατρέφονται

• Τα βουνά της Πελοποννήσου έχουν μελετηθείελάχιστα, είναι μια περιοχή με ιδιαίτεροενδιαφέρον λόγω του ότι αποτέλεσε καταφύγιογια πολλά είδη κατά την τελευταία παγετώδηπερίοδο, εμφανίζει υψηλά ποσοστά ενδημισμούκαι έντονη εποχιακή διακύμανση λόγω τουμεσογειακού κλίματος

Στόχος

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η ανάλυση τηςδομής και της ποικιλότητας των εδαφικώνκολεοπτέρων στις διαφορετικές ζώνες βλάστησηςπου διαμορφώνονται κατά μήκος των υψομετρικώνκλίσεων σε συνάρτηση με τους κύριουςεδαφολογικούς παράγοντες (pH, υγρασία, οργανικόπεριοχόμενο) που επηρεάζουν την κατανομή τους.

Περιοχή Μελέτης

• Χελμός• Ερύμανθος• Μαίναλο• Πάρνωνας• Ταΰγετος

Βιότοποι

• Αλπικά• Υψόμετρο: 1700-1900μ• Κυρίαρχα είδη:

Juniperus communis,Astragalus sp., Calycotome

villosa

AL

Βιότοποι

• Ελατοδάση• Υψόμετρο: 900-1700μ• Κυρίαρχο είδος:

Abies cephalonicaAF

Βιότοποι

• Πευκοδάση• Υψόμετρο: 900-1700μ• Κυρίαρχο είδος:

Pinus nigraPF

Βιότοποι

• Μικτά δάση• Υψόμετρο: 900-1700μ• Κυρίαρχα είδη:

Abies cephalonica& Pinus nigra

MF

Βιότοποι

• Φυλλοβόλα δάση• Υψόμετρο: 900-1200μ• Κυρίαρχο είδος:

Quercus frainettoDF

Βιότοποι

• Μακία• Υψόμετρο: 600-900μ• Κυρίαρχα είδη:

Quercus coccifera, Brachypodium sp., Phillyrea

latifolia, Cistus creticus

MA

Βιότοποι

• Φρύγανα• Υψόμετρο: 600-900μ• Κυρίαρχα είδη:

Spartium junceum, Astragalus sp.,

Sarcopoterium spinosum, Asparangus acutifolius

FR

Μέθοδος δειγματοληψίας

Παγίδες παρεμβολής (pitfall traps)20 παγίδες / σταθμόΕποχιακή αλλαγή

Αποτελέσματα• Περιβαλλοντικοί παράγοντες

– Υψόμετρο σταθμού– Υγρασία εδάφους– pH εδάφους– Οργανικό περιεχόμενο εδάφους– Υδατοχωριτικότητα εδάφους

• Επίσης καταγράφηκαν το γεωγραφικό μήκος καιπλάτος του κάθε σταθμού, καθώς και ηπαρουσία/απουσία σκίασης και δάσους.

Συνολικά συνελήφθησαν

83 είδη Carabidae39 είδη Tenebrionidae

X E M Π Τ

ΒΟΥΝΑ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Αριθμός ειδ

ών/παγίδα/

100 παγιδοημέρες

Χ Ε Μ Π Τ

ΒΟΥΝΑ

-5

0

5

10

15

20

25

Αριθμός

ατόμω

ν/παγίδα/


F = 3.2p < 0.05

F = 3.089p < 0.001

Μεγαλύτερη αφθονία ειδών και ατόμων παρατηρήθηκε στον Ταΰγετο

Μεταξύ των βουνών για την οικογένεια Carabidae δεν παρατηρήθηκαν στατιστικάσημαντικές διαφορές ούτε στον αριθμό ατόμων, ούτε στον αριθμό ειδών

Tenebrionidae

Αφθονία ειδών ανά βιότοπο

Carabidae Tenebrionidae

AL AF MF PF DF MA FR

Τύποι βιοτόπων

-5

0

5

10

15

20

25

Αριθμός ειδώ

ν/παγίδα/




-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14


ν/παγίδα/


F = 6.85p < 0.001

F = 5.21p < 0.001

Αφθονία ατόμων ανά βιότοπο


AL AF MF PF DF MA PH


-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

Αριθμός ατόμων/παγίδα/




-10

-5

0

5

10

15

20



F = 7.08p < 0.001

F = 2.57p < 0.05

Αριθμός ειδών ανά εποχή


sp su au

Εποχές

4

6

8

10

12

14

16

18


ν/παγίδα/


sp su au

Εποχές

-1

0

1

2

3

4

5

6


ν/παγίδα/


F = 8.2p < 0.001

F = 8.6p < 0.001

Αφθονία ατόμων ανά εποχή


sp su au

Εποχές

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80



sp su au

Εποχές

-2

0

2

4

6

8

10

12

14



ns ns

Η αφθονία και για τις δυο οικογένειες δεν είχε στατιστικά σημαντικέςδιαφορές μεταξύ των εποχών

Υψομετρική συσχέτισηΑφθονία ειδών (Carabidae) Αφθονία ατόμων (Carabidae)

R2 = 0.29p < 0.001

R2 = 0.32p < 0.001

-5 0 5 10 15 20 25 30 35

Αριθμός ειδών

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

Υψόμετρο

-20 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240

Αφθονία

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2200

Υψόμετρο

Για την οικογένεια Tenebrionidae δεν παρατηρήθηκε στατιστικάσημαντική συσχέτιση ούτε στον αριθμό ατόμων, ούτε στον αριθμό

ειδών

CCA βιοτόπων με περιβαλλοντικέςπαραμέτρους (Carabidae)

-1.0 3.0

-1.0

1.5

ALT

HUM

pH

SHA

XAL

XAF

XMFXDF

XMA

XFR

EAL

EAFH

EAFM

EDF

EMA

MAL

MAF

MMA

PAL

PMF

PDF

PMA

TAL

TPF

TMA

TFR

ΜΑΚΙΑ

ΦΡΥΓΑΝΑ

ΔΑΣΗ

ΑΛΠΙΚΑ

CCA βιοτόπων με περιβαλλοντικέςπαραμέτρους (Tenebrionidae)

-4 6

-10

15

ALT

N

pH

SHA

XAL

XAF

XMFXDF

XMA

XFR

EAL

EAFHEAFM

EDF

EMA

MAL

MAFMMAPAL

PMF

PDF

PMA

TAL

TPF

TMA

TFR

ΔΑΣΗ

ΜΑΚΙΑ-ΦΡΥΓΑΝΑ

ΑΛΠΙΚΑ

Αποτελέσματα CCA

Axes 1 2 3 4 Total inertia

Eigenvalues : 0.854 0.688 0.568 0.237 6.716Species-environment correlations : 0.987 0.880 0.971 0.797Cumulative percentage variance

of species data : 12.7 23.0 31.4 34.9of species-environment relation: 36.4 65.7 89.9 100.0

Sum of all eigenvalues 6.716Sum of all canonical eigenvalues 2.347

Tenebrionidae

Axes 1 2 3 4 Total inertia

Eigenvalues : 0.417 0.344 0.216 0.156 3.300Species-environment correlations : 0.947 0.930 0.911 0.847Cumulative percentage variance

of species data : 12.6 23.0 29.6 34.3of species-environment relation: 36.8 67.1 86.2 100.0

Sum of all eigenvalues 3.300Sum of all canonical eigenvalues 1.133

Carabidae

ΣυμπεράσματαCarabidae

• Στις υποαλπικές περιοχές παρατηρήθηκε ομεγαλύτερος αριθμός ειδών και η μεγαλύτερηαφθονία

• Τα περισσότερα είδη εμφανίζουν ανοιξιάτικηδραστηριότητα ενώ οι μέγιστες τιμές αφθονίαςπαρατηρήθηκαν το καλοκαίρι

• Τόσο η αφθονία όσο και ο αριθμόςειδών εμφανίζουν θετική συσχέτιση με τουψόμετρο

• Οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουντην κατανομή των Carabidae είναι τουψόμετρο, η σκιά, το pH και η υγρασία τουεδάφους

ΣυμπεράσματαTenebrionidae

• Στους ανοικτούς βιοτόπους (υποαλπικές περιοχέςκαι φρύγανα) παρατηρήθηκε ο μεγαλύτεροςαριθμός ειδών και η μεγαλύτερη αφθονία

• Τα περισσότερα είδη εμφανίζουν ανοιξιάτικηδραστηριότητα και οι μέγιστες τιμές αφθονίαςπαρατηρήθηκαν κατά την άνοιξη

• Τόσο η αφθονία όσο και ο αριθμός ειδώνδεν συσχετίζονται με το υψόμετρο

• Οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουντην κατανομή των Tenebrionidae είναι τουψόμετρο, η σκιά, το pH και το γεωγραφικόπλάτος

Γενικά συμπεράσματα

• Στις υποαλπικές περιοχές λόγω μεγάληςετερογένειας και ποικιλίας μικροενδιαιτημάτωνπαρατηρούνται μεγάλοι αριθμοί ειδών καθώς καιμεγάλες αφθονίες, και για τις δυο οικογένειες

• Στις δασικές περιοχές η συμμετοχή τωνTenebrionidae είναι αρκετά μικρή και σε αριθμόειδών και σε αφθονία. Τα περισσότερα είδηTenebrionidae είναι ξηρόφιλα και είναιπροσαρμοσμένα σε pH 7-8. Γι’ αυτό σε μεγάλοβαθμό απουσιάζουν από τα υγρά και όξιναπευκοδάση

• Τα περισσότερα είδη της οικογένειαςCarabidae είναι σαρκοφάγα και υγρόφιλα μεαποτέλεσμα να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχήστα δασικά οικοσυστήματα με κύριο ρόλο τηρύθμιση των πληθυσμών των θηραμάτων τους

• Τα περισσότερα είδη αντιδρούν στουςοικολογικούς παράγοντες του κάθε βιότοπουανεξάρτητα από την γεωγραφική θέση τουκάθε βουνού στο οποίο ανήκουν κάτι το οποίοφαίνεται από τις ομαδοποιήσεις πουπροκύπτουν από τις CCA

Carabidae και Tenebrionidae) σεορεινά οικοσυστήματαusers.uoa.gr/~alegakis/index_el_files/PDFfiles/IoannAnastas.pdfΑποτελέσματαCCA Axes a i t r e

Documents