REJQALEM RI TIJONÏK PA KA'I' CH'AB'ÄL Ri maya' taq ch'ab'äl janila e k'atzinel nqetamaj ruma ja re' jun chi ke ri nimaläj b'eyomäl xkiya' kan ri qati't qamama' ojer kan, k'ïy k'a ri na'oj ri etamab'äl k'o kan chupam ri maya' ch'ab'äl, ruma k'a ri' nib'ix chi ri qach'ab'äl jun rutemeb'al ri qab'anob'al, k'atzinel k'a chi niqaköl. K'ïy k'a juna' ik'owinäq pe tz'ilan pe ri qach'ab'äl, majun rejqalem ya'on pe, xa k'a toq xtane' ri oyowal rik'in q'aq', jalajöj k'a qawinaq chuqa' molojri'ïl xeyakatäj pa ruch'ojixik ruq'ij rejqalem ri qach'ab'äl chuqa' ri qab'anob'al, ruma k'a ri' wakami e k'o k'ïy taqanem tzij akuchi' nutaqej chi ri maya' taq ch'ab'äl k'o kejqalem, tikirel ye'okisäx xa b'a akuchi'. K'atzinel chi qonojel röj maya' winaqi' chuqa' ri kaxlani' tiqetamaj chi ri maya' taq ch'ab'äl junam kejqalem rik'in ri kaxlan ch'ab'äl, mani chik ri jech'unïk, mani chik niqasäx kiq'ij ri qawinaq ruma ri kich'ab'äl. Ri taqonem tzij nub'ij chi ri tijonela' k'o chi nkiya' ri tijonïk chi ke ri ak'wala' pa kich'ab'äl, k'o chi nkik'üt ri maya' b'anob'äl, achi'el ri ruchajixik ri qate' ruwach'ulew, ri k'awomanïk chi re ri Ajaw, ri niman tzij, ri samaj pa q'uch, ruma ja re' ruk'u'x richin jun ch'uch'üj k'aslemal. Ri tijonïk pa ka'i' ch'ab'äl jun nïm chi samaj, man xa xe ta ruq'axaxik pa qach'ab'äl rupam ri wuj ye'okisäx chupam ri tijonïk, k'atzinel chi ri tijonïk pa qach'ab'äl nuxïm ri' rik'in ri maya' na'oj, achi'el pa rutz'etik ri k'aslem, rutz'etik ri kajulew. Ri te'ej tata'aj chuqa' k'o chi yeto'on chi rub'anik re jun samaj re', man xa xe ta ri tijonïk niya'chi ke ri ak'wala' pa tijob'äl, k'o chi nketamaj achike kisamaj kik'amon pe ri ak'wala' toq ye'aläx, k'o chi niya' q'ij chi ke tikisamajij ri kirayib'al, man tiq'at chi kiwäch, ruma k'o re' kan kik'amon pe ye'ok aq'omanela', k'exeloma', tijonela', k'ayinela', tikonela', kemonela', chuqa' ch'aqa' chik samaj. Toq jun ak'wal kan ralaxib'en pe ri rusamaj, we niya' q'ij chi re, man k'ayew ta xtub'än chi re nretamaj ri rusamaj, kan chanin nichojmitäj el chuwäch. Ja k'a re ri k'atzinel chuqa' niketamaj nikiya' rejqalem ri tijonela' pa taq tijob'äl. Yixqapeyoj k'a chi junam ta xtiqaya' quchuq'a' chi rusamajixik ri tijonïk pa ka'i' ch'ab'äl, richin ta ke ri' ri chwa'q kab'ij apo xtinimär chik rokisaxik ri qach'ab'äl, xtikotz'ijan chik ri maya' b'anob'äl. Tijonïk chi rij mayatz'ib', Kopan Honduras 2012 Ulanïk Kaji' Imox 2003 Xukulem nimamoloj pa Kaqchikel Cholchi' Tijoxela' San Antonio Suchitepéquez www.kaqchikel.almg.org.gt
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
REJQALEM RI TIJONÏK PA KA'I' CH'AB'ÄL
Ri maya' taq ch'ab'äl janila e k'atzinel nqetamaj ruma ja re' jun chi ke ri nimaläj b'eyomäl xkiya' kan riqati't qamama' ojer kan, k'ïy k'a ri na'oj ri etamab'äl k'o kan chupam ri maya' ch'ab'äl, ruma k'a ri' nib'ixchi ri qach'ab'äl jun rutemeb'al ri qab'anob'al, k'atzinel k'a chi niqaköl.
K'ïy k'a juna' ik'owinäq pe tz'ilan pe ri qach'ab'äl, majun rejqalem ya'on pe, xa k'a toq xtane' ri oyowalrik'in q'aq', jalajöj k'a qawinaq chuqa' molojri'ïl xeyakatäj pa ruch'ojixik ruq'ij rejqalem ri qach'ab'äl chuqa'ri qab'anob'al, ruma k'a ri' wakami e k'o k'ïy taqanem tzij akuchi' nutaqej chi ri maya' taq ch'ab'äl k'okejqalem, tikirel ye'okisäx xa b'a akuchi'.
K'atzinel chi qonojel röj maya' winaqi' chuqa' ri kaxlani' tiqetamaj chi ri maya' taq ch'ab'äl junam kejqalemrik'in ri kaxlan ch'ab'äl, mani chik ri jech'unïk, mani chik niqasäx kiq'ij ri qawinaq ruma ri kich'ab'äl.Ri taqonem tzij nub'ij chi ri tijonela' k'o chi nkiya' ri tijonïk chi ke ri ak'wala' pa kich'ab'äl, k'o chi nkik'ütri maya' b'anob'äl, achi'el ri ruchajixik ri qate' ruwach'ulew, ri k'awomanïk chi re ri Ajaw, ri niman tzij,ri samaj pa q'uch, ruma ja re' ruk'u'x richin jun ch'uch'üj k'aslemal. Ri tijonïk pa ka'i' ch'ab'äl jun nïmchi samaj, man xa xe ta ruq'axaxik pa qach'ab'äl rupam ri wuj ye'okisäx chupam ri tijonïk, k'atzinel chiri tijonïk pa qach'ab'äl nuxïm ri' rik'in ri maya' na'oj, achi'el pa rutz'etik ri k'aslem, rutz'etik ri kajulew.
Ri te'ej tata'aj chuqa' k'o chi yeto'on chi rub'anik re jun samaj re', man xa xe ta ri tijonïk niya'chi ke riak'wala' pa tijob'äl, k'o chi nketamaj achike kisamaj kik'amon pe ri ak'wala' toq ye'aläx, k'o chi niya'q'ij chi ke tikisamajij ri kirayib'al, man tiq'at chi kiwäch, ruma k'o re' kan kik'amon pe ye'ok aq'omanela',k'exeloma', tijonela', k'ayinela', tikonela', kemonela', chuqa' ch'aqa' chik samaj. Toq jun ak'wal kanralaxib'en pe ri rusamaj, we niya' q'ij chi re, man k'ayew ta xtub'än chi re nretamaj ri rusamaj, kanchanin nichojmitäj el chuwäch. Ja k'a re ri k'atzinel chuqa' niketamaj nikiya' rejqalem ri tijonela' pa taqtijob'äl.
Yixqapeyoj k'a chi junam ta xtiqaya' quchuq'a' chi rusamajixik ri tijonïk pa ka'i' ch'ab'äl, richin ta ke ri'ri chwa'q kab'ij apo xtinimär chik rokisaxik ri qach'ab'äl, xtikotz'ijan chik ri maya' b'anob'äl.
Tijonïk chi rij mayatz'ib', Kopan Honduras 2012
Ulanïk Kaji' Imox 2003
Xukulem nimamoloj pa Kaqchikel Cholchi'
Tijoxela' San Antonio Suchitepéquez
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 58. Rub'anikil b'anob'äl.
Niya' kiq'ij ri winaqi' chuqa' ri kitinamit chi nkichajij ri rejqalem ri kib'anob'al, kik'aslemalchuqa' ri kich'ab'äl. (Constitución Política de la República de Guatemala - Rucholk'aslemalIximulew Amaq')
Octubre Viernes 19 Octubre Sábado 20 Octubre Domingo 21 Octubre Lunes 22 Octubre Martes 23
Octubre Miércoles 24 Octubre Jueves 25 Octubre Viernes 26 Octubre Sábado 27 Octubre Domingo 28
Octubre Lunes 29 Octubre Martes 30 Octubre Miércoles 31 Noviembre Jueves 1 Noviembre Viernes 2
Noviembre Sábado 3 Noviembre Domingo 4 Noviembre Lunes 5 Noviembre Martes 6 Noviembre Miércoles 7
Sak Sak Sak Sak Sak
Sak Sak Sak Sak Sak
Sak Sak Sak Sak Sak
Sak Sak Sak Sak Sak
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
SAKNab’ey Si’j
Tijonïk chi ke tijonela' aj Chi Xot Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 66. Kito'ik ri achamaq'i'.
Pa ri Iximulew e k'äs jalajöj junab'anob'äl winaqilal chi kikojol k'a re' k'o ri Maya'kixe'el. Ri Saqamaq' nuya' k'a rejqalem, man nuxolq'otij ta k'a ri kich'ojib'al, nuya' rejqalemri kik'aslemal, ri kib'anob'al, ri rub'eyal kinuk'un qa ki', ri kitzyaqb'al ri ixoqi' chuqa' ri achi'a',ri kich'ab'äl, chuqa' k'a ri ruq’a’ ch’ab’äl. (Constitución Política de la República deGuatemala - Rucholk'aslemal Iximulew Amaq')
Noviembre Jueves 8 Noviembre Viernes 9 Noviembre Sábado 10 Noviembre Domingo 11 Noviembre Lunes 12
Noviembre Martes 13 Noviembre Miércoles 14 Noviembre Jueves 15 Noviembre Viernes 16 Noviembre Sábado 17
Noviembre Domingo 18 Noviembre Lunes 19 Noviembre Martes 20 Noviembre Miércoles 21 Noviembre Jueves 22
Noviembre Viernes 23 Noviembre Sábado 24 Noviembre Domingo 25 Noviembre Lunes 26 Noviembre Martes 27
Kej Kej Kej Kej Kej
Kej Kej Kej Kej Kej
Kej Kej Kej Kej Kej
Kej Kej Kej Kej Kej
KEJRuka’n Si’j
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Xtani' tijoxela' San Antonio Suchitepéquez Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 71. Ch'ojib'äl tijonïk.
Jikichajib'an ri saqil tijonïk chuqa' k'a ri' rub'eyal tijonïk. k'o k'a chi ri Amaq' yerutijoj konojelri winaqi', majun ta ri tz'ilanem. Elesan k'a rutzijol chi k'atzinel yenuk' moloj richin ri kik'ojlemri b'anob'äl taq tijonïk chuqa' k'a ri k'utyak'äl ojer taq chuxtäq (museo). (Constitución Políticade la República de Guatemala - Rucholk'aslemal Iximulew Amaq')
Mak Mak Mak Mak Mak
Mak Mak Mak Mak Mak
Mak Mak Mak Mak Mak
Mak Mak Mak Mak Mak
Noviembre Miércoles 28 Noviembre Jueves 29 Noviembre Viernes 30 Diciembre Sábado 1 Diciembre Domingo 2
Diciembre Lunes 3 Diciembre Martes 4 Diciembre Miércoles 5 Diciembre Jueves 6 Diciembre Viernes 7
Diciembre Sábado 8 Diciembre Domingo 9 Diciembre Lunes 10 Diciembre Martes 11 Diciembre Miércoles 12
Diciembre Jueves 13 Diciembre Viernes 14 Diciembre Sábado 15 Diciembre Domingo 16 Diciembre Lunes 17
MAKRox Si’j
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Tijoxela' tijob'äl Ixmukane Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 72. Ruq'i'oj tijonïk.
Ri tijonïk k'o chi nujikib'a' rukanoxik rutzil ruk'aslem ri winäq, k'o k'a chi nretamajpa qitzij ri k'ulwachitajinäq, ri Amaq' b'anob'äl chuqa' k'a ri b'anob'äl e k'o chuwa ronojelri ruwach'ulew.
Elesan k'a rutzijol chi janila k'atzinel ri tijonïk Amaq', ruk'utik ri nub'ij ri CholkaslemalAmaq' chuqa' k'a ri ch'ojib'äl k'aslemal. (Constitución Política de la República de Guatemala- Rucholk'aslemal Iximulew Amaq')
K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in
K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in
K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in
K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in K’ank’in
Diciembre Martes 18 Diciembre Miércoles 19 Diciembre Jueves 20 Diciembre Viernes 21 Diciembre Sábado 22
Diciembre Domingo 23 Diciembre Lunes 24 Diciembre Martes 25 Diciembre Miércoles 26 Diciembre Jueves 27
Diciembre Viernes 28 Diciembre Sábado 29 Diciembre Domingo 30 Diciembre Lunes 31 Enero Martes 1
Enero Miércoles 2 Enero Jueves 3 Enero Viernes 4 Enero Sábado 5 Enero Domingo 6
K’ANK’INChe’
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Tijonïk chi ke tijonela' Tz'olojya' Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 73. Ralajil tijonïk chuqa' ri to'ïk k'o chi nuya' ri Saqamaq'.
Ri ach'ala'il ruxe'el ri tijonïk, k'o k'a kich'ojib'al ri te'ej tata'aj richin nkicha' achikenuk'üt ta chi kiwäch ri kajk'wal. Ri Saqamaq' k'o k'a chi yeruto' ri tijob'äl ri man yech'akonta chi rij ri tijonïk, ja k'a ri taqonem tzij ninuk'un ri rub'eyal. Ri Saqamaq' k'o k'a chi nutz'ëtri rub'eyal yesamäj ri achtijob'äl. K'o k'a chi nkinük' chuqa' k'a nikib'än ri cholsamaj chuqa'ri choltijonik ri nub'ij ri iqikikem tijonïk. Ruma k'a rejqalem ri kisamaj majun k'a achike tojïkxtikib'än chi re ri Saqamaq'. (Constitución Política de la República de Guatemala -Rucholk'aslemal Iximulew Amaq')
Muwan Muwan Muwan Muwan Muwan
Muwan Muwan Muwan Muwan Muwan
Muwan Muwan Muwan Muwan Muwan
Muwan Muwan Muwan Muwan Muwan
Enero Lunes 7 Enero Martes 8 Enero Miércoles 9 Enero Jueves 10 Enero Viernes 11
Enero Sábado 12 Enero Domingo 13 Enero Lunes 14 Enero Martes 15 Enero Miércoles 16
Enero Jueves 17 Enero Viernes 18 Enero Sábado 19 Enero Domingo 20 Enero Lunes 21
Enero Martes 22 Enero Miércoles 23 Enero Jueves 24 Enero Viernes 25 Enero Sábado 26
MUWANTakaxepwal
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Tijonïk chi ke tijonela' aj San Juan Sac. Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 74. Rejqalem tijonïk.
Ri amaq'ela' k'o kich'ojib'al richin nkik'ül ri ruxe'el tijonïk, ri ruxe'el rupalb'al tijonïk, rirupalb'al tijonïk chuqa' k'a ri ruk'u'x tijonïk, pa rub'eyal k'a ri kijuna' ri nub'ij ri taqonemtzij. (Constitución Política de la República de Guatemala - Rucholk'aslemal IximulewAmaq')
Enero Domingo 27 Enero Lunes 28 Enero Martes 29 Enero Miércoles 30 Enero Jueves 31
Febrero Viernes 1 Febrero Sábado 2 Febrero Domingo 3 Febrero Lunes 4 Febrero Martes 5
Febrero Miércoles 6 Febrero Jueves 7 Febrero Viernes 8 Febrero Sábado 9 Febrero Domingo 10
Febrero Lunes 11 Febrero Martes 12 Febrero Miércoles 13 Febrero Jueves 14 Febrero Viernes 15
Pax Pax Pax Pax Pax
Pax Pax Pax Pax Pax
Pax Pax Pax Pax Pax
Pax Pax Pax Pax Pax
PAXTz’ib’apop
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Ak'wala' yeb'onin Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 76. Runuk'ulem ri tijonïk chuqa' ri tijonïk pa ka'i' ch'ab'äl.
Ri ruk'waxik b'ey pa ruwi' ri tijonïk k'o chi nch'ar chuqa' nijach pa jujun rulewal.
Ri tijob'äl e k'o pa rulewal akuchi' e k'o ri nkich'ab'ej jun chik ch'ab'äl ri man ja ta rikaxlan ch'ab'äl, ri tijonïk k'o chi niya' pa ka'i' ch'ab'äl. (Constitución Política de laRepública de Guatemala - Rucholk'aslemal Iximulew Amaq')
Febrero Sábado 16 Febrero Domingo 17 Febrero Lunes 18 Febrero Martes 19 Febrero Miércoles 20
Febrero Jueves 21 Febrero Viernes 22 Febrero Sábado 23 Febrero Domingo 24 Febrero Lunes 25
Febrero Martes 26 Febrero Miércoles 27 Febrero Jueves 28 Marzo Viernes 1 Marzo Sábado 2
Marzo Domingo 3 Marzo Lunes 4 Marzo Martes 5 Marzo Miércoles 6 Marzo Jueves 7
K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’
K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’
K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’
K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’ K’ayab’
K’AYAB’Saq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Tijonïk chi ke tijonela' aj Santa María de Jesús Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 1. Q'alajirisanem chi re ri ka'i' ch'ab'äl.
K'o chi niya' rejqalem ri ka'i' ch'ab'äl chi jun ri Iximulew, kik'in konojel ri tijoxela' ri tajinnkitijoj ki' pa taq tijob'äl ri etojon chuqa' ri man etojon ta. Ri tijonela' k'o chi nkik'üt ri nab'eykich'ab'äl ri tijoxela', k'a ri' ri ruka'n ch'ab'äl chuqa' jun rox ch'ab'äl. (Acuerdo GubernativoNúmero 22-2004 - Ch'ob'on tzij Chanpomal 22-2004)
Marzo Viernes 8 Marzo Sábado 9 Marzo Domingo 10 Marzo Lunes 11 Marzo Martes 12
Marzo Miércoles 13 Marzo Jueves 14 Marzo Viernes 15 Marzo Sábado 16 Marzo Domingo 17
Marzo Lunes 18 Marzo Martes 19 Marzo Miércoles 20 Marzo Jueves 21 Marzo Viernes 22
Marzo Sábado 23 Marzo Domingo 24 Marzo Lunes 25 Marzo Martes 26 Marzo Miércoles 27
Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u
Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u
Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u
Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u Kumk’u
KUMK’UCh’ab’
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
Tijonïk chi ke tijoxela' San Antonio Such. Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 2. Q'alajirisanem chi ke ri jalajöj taq b'anob'äl chuqa' ri xolb'anob'alil.
K'o chi niq'alajirisäx ri jalajöj taq b'anob'äl chuqa' ri xolb'anob'alil pam Iximulew, richinniya' kejqalem ri winaqi' chuqa' ri jalajöj kib'anob'al, ri tijoxela' ri tajin nkititoj ki' pa taqtijob'äl ri etojon chuqa' ri man etojon ta. (Acuerdo Gubernativo Número 22-2004 -Ch'ob'on tzij Chanpomal 22-2004)
Marzo Jueves 28 Marzo Viernes 29 Marzo Sábado 30 Marzo Domingo 31 Abril Lunes 1
K’AMÖL TAQ B’EY PA KAQCHIKEL CHOLCHI’
Junta Directiva de la Comunidad Lingüística Kaqchikel
Nab’ey k’amöl b’ey: Pedro Oscar García Matzar
Ruka’n K’amöl b’ey: Wankar Mynor Chacach Catú
Ajtz’ib’: Vitalina Maczul Canux
Ajpwaq: Ana Floricelda Yucuté Cutzán
Nab’ey to’onel: Silvia Esperanza Cojón Gonzáles
Ruka’n to’onel: Celedonia Xico Gómez-
Rox to’onel: Rosa Maria García Balán
XENUK’UN RI CHOLQ’IJ
Pedro Morejon Patzán
Juan Esteban Ajsivinac Sián
Rafael Hernández Huit
Gloria Floridalma Xocop
6ta Av. 3-28, zona 4entrada La Joya, Chimaltenango
Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 4. Tz'ukb'äl.
Ja re' Nub'ij: Ri Saqamaq' chuqa' ch'aqa' chik taq molojri'ïl ri e k'o chupam ri tinamït,k'o chi nikiya' rejqalem ri jalajöj taq ch'ab'äl, b'anob'äl, tinamït chuqa' jalajöj kiwäch rich'ab'äl e k'o pa taq tinamït chupam ri amaq'. (Acuerdo Gubernativo Número 22-2004 - Ch'ob'on tzij Chanpomal 22-2004)
Abril Martes 2 Abril Miércoles 3 Abril Jueves 4 Abril Viernes 5 Abril Sábado 6
Abril Domingo 7Abril Lunes 8 Abril Martes 9 Abril Miércoles 10 Abril Jueves 11
Abril Viernes 12 Abril Sábado 13 Abril Domingo 14 Abril Lunes 15 Abril Martes 16
Abril Miércoles 17 Abril Jueves 18 Abril Viernes 19 Abril Sábado 20 Abril Domingo 21
Pop Pop Pop Pop Pop
Pop Pop Pop Pop Pop
Pop Pop Pop Pop Pop
Pop Pop Pop Pop Pop
POPNab’ey Mam
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Rokisaxik ri qach'ab'äl Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 12. Tijob'äl ri akuchi' e k'o k'ïy b'anob'äl chuqa' k'ïy ch'ab'äl:
Chupam ri tijob'äl ri akuchi' e k'o tijoxela', xtani' chuqa' alab'oni' ri jalajöj taq kib'anob'alchuqa' jalajöj taq kich'ab'äl, ri tijonela' k'o chi' nikiya' kitijonik pa kich'ab'äl ri tijoxela'chuqa' tikiya' rejqalem ri kib'anob'al ri jalajöj kiwäch ri tijoxela'. (Acuerdo GubernativoNúmero 22-2004 - Ch'ob'on tzij Chanpomal 22-2004)
Abril Lunes 22 Abril Martes 23 Abril Miércoles 24 Abril Jueves 25 Abril Viernes 26
Abril Sábado 27 Abril Domingo 28 Abril Lunes 29 Abril Martes 30 Mayo Miércoles 1
Mayo Jueves 2 Mayo Viernes 3 Mayo Sábado 4 Mayo Domingo 5 Mayo Lunes 6
Mayo Martes 7 Mayo Miércoles 8 Mayo Jueves 9 Mayo Viernes 10 Mayo Sábado 11
WORuka’n Mam
Wo Wo Wo Wo Wo
Wo Wo Wo Wo Wo
Wo Wo Wo Wo Wo
Wo Wo Wo Wo Wo
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Tijonïk chi ke tijonela' aj Chi Xot Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mayo Domingo 12 Mayo Lunes 13 Mayo Martes 14 Mayo Miércoles 15 Mayo Jueves 16
Mayo Viernes 17 Mayo Sábado 18 Mayo Domingo 19 Mayo Lunes 20 Mayo Martes 21
Mayo Miércoles 22 Mayo Jueves 23 Mayo Viernes 24 Mayo Sábado 25 Mayo Domingo 26
Mayo Lunes 27 Mayo Martes 28 Mayo Miércoles 29 Mayo Jueves 30 Mayo Viernes 31
SIPLiq’in Q’a’
Sip Sip Sip Sip Sip
Sip Sip Sip Sip Sip
Sip Sip Sip Sip Sip
Sip Sip Sip Sip Sip
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
III RUCH'OJIB'AL B'ANOB'ALIL
Ri ch'ab'äl
b) Tiya' rejqalem ronojel ri maya' taq ch'ab'äl chupam ri jalajöj taq tijob'äl, richin k'a ke ri' ri ak'wala'
xkesik'in chuqa' xketz'ib'an pa kich'ab'äl ri nkokisaj pa kitinamit, tiya' ri tijonïk pa ka'i' ch'ab'äl paka'i' na'oj chupam ri maya' taq tijob'äl chuqa' ri ch'aqa chik. (Acuerdo sobre Identidad y Derechosde los Pueblos Indígenas - Nuk'ulem chi rij Kib'anikil chuqa' Kich'ojib'al ri Achamaq'i')
Tijoxela' nkik'ül tijonïk pa ruwi' b'anob'äl Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
III RUCH'OJIB'AL B'ANOB'ALIL
Ri ch'ab'äl
f) k'o chi niya' rejqalem ronojel ri maya' taq ch'ab'äl chuqa' keq'alajirisäx chupam ri jalajöj taqtzijob'äl ri e k'o pa taq tinamït, ri jalajöj taq b'anob'äl, richin k'a ke ri' niya' ruchuq'a' ri molojri'ïlachi'el ri k'ulb'il Yol Twitz Paxil (ALMG) chuqa' ch'aqa' chik taq molojri'ïl ri e k'o pan Iximulew.(Acuerdo sobre Identidad y Derechos de los Pueblos Indígenas - Nuk'ulem chi rij Kib'anikil
chuqa' Kich'ojib'al ri Achamaq'i')
Junio Sábado 1 Junio Domingo 2 Junio Lunes 3 Junio Martes 4 Junio Miércoles 5
Junio Jueves 6 Junio Viernes 7 Junio Sábado 8 Junio Domingo 9 Junio Lunes 10
Junio Martes 11 Junio Miércoles 12 Junio Jueves 13 Junio Viernes 14 Junio Sábado 15
Junio Domingo 16 Junio Lunes 17 Junio Martes 18 Junio Miércoles 19 Junio Jueves 20
SOTZ’Ruka’n Liq’in q’a’
Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’
Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’
Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’
Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’ Sotz’
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Tijonïk chi ke tijonela' aj San José Chacayá Tz'olojya' Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 2. B'anikil.
Ri maya', garífuna chuqa' ri xinka taq ch'ab'äl, ja re' yalan kejqalem pam Iximulew; etamab'äl,kamelanïk, q'alajirisanem, k'iyirisanem, chuqa' rokisaxik chupam jalajöj taq molojri'ïl ri yesamäjrik'in ri chanpomal chuqa' ri man yesamäj ta rik'in ri chanpomal, k'o chi junam nkik'waj rub'eychupam ri jalajöj ruk'ojlemal ri Iximulew, richin ke ri' xtikotz'ijan ta pe ri k'exana'ojilal b'anob'älchi kikojol ri winaqi'. (Ley de Idiomas Nacionales Decreto Número 19-2003 - Taqonem tzijAmaq'el taq Ch'ab'äl)
Junio Viernes 21 Junio Sábado 22 Junio Domingo 23 Junio Lunes 24 Junio Martes 25
Junio Miércoles 26 Junio Jueves 27 Junio Viernes 28 Junio Sábado 29 Junio Domingo 30
Julio Lunes 1 Julio Martes 2 Julio Miércoles 3 Julio Jueves 4 Julio Viernes 5
Julio Sábado 6 Julio Domingo 7 Julio Lunes 8 Julio Martes 9 Julio Miércoles 10
TZEKNab’ey Pach
Tzek Tzek Tzek Tzek Tzek
Tzek Tzek Tzek Tzek Tzek
Tzek Tzek Tzek Tzek Tzek
Tzek Tzek Tzek Tzek Tzek
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Nimamoloj kik'in ruwinaq ri Kaqchikel Cholchi' Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
CAPÍTULO III
PROMOCIÓN, UTILIZACIÓN Y DESARROLLO DE LOS IDIOMAS
MOKAJ 13. Tijonïk. Rub'anikil ri tijonïk chi jun ri Iximulew, pa rojonel molojri'ïl ri yesamäjrik'in ri Chanpomal chuqa' ri man yesamäj ta rik'in ri Chanpomal, k'o chi nikiya' rejqalem rimaya' taq ch'ab'äl, tikikamelaj ki', tikiya' rutzijol, tikik'iyirisaj chuqa' tikokisaj ri maya' taqch'ab'äl, ri garífuna chuqa' ri xinca ch'ab'äl, tikisamajij achi'el ri nkib'ij ri jujun taq solchi' amaq'ri e k'o pa konojel ri taq rutinamital ri Iximulew. (Ley de Idiomas Nacionales Decreto Número19-2003 - Taqonem tzij Amaq'el taq Ch'ab'äl)
Julio Jueves 11 Julio Viernes 12 Julio Sábado 13 Julio Domigo 14 Julio Lunes 15
Julio Martes 16 Julio Miércoles 17 Julio Jueves 18 Julio Viernes 19 Julio Sábado 20
Julio Domingo 21 Julio Lunes 22 Julio Martes 23 Julio Miércoles 24 Julio Jueves 25
Julio Viernes 26 Julio Sábado 27 Julio Domingo 28 Julio Lunes 29 Julio Martes 30
XULRuka’n Pach
Xul Xul Xul Xul Xul
Xul Xul Xul Xul Xul
Xul Xul Xul Xul Xul
Xul Xul Xul Xul Xul
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Tijonïk chi ke tijonela' Santa María de Jesús Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
RUKA'N:
Ri k'amöl taq b'ey, tijonela' ri yesamäj pa taq tijob'äl k'o chi nkokisaj kich'ab'äl ri tijoxela',ri ch'ab'äl ja re' xtik'atzin chi ke ri tijonela' richin xtiketamaj jalajöj taq etamab'äl, chuqa' k'ochi nkik'üt ri kaxlan ch'ab'äl richin junam ta xkekotz'ijan pe ri ch'ab'äl. (Ruchituy Tijonïk,Resolución Ministerial No. 3508 Uso del Idioma Materno - Solb'äl tzij 3508 Rokisaxik riNab'ey Ch’ab'äl)
Julio Miércoles 31 Agosto Jueves 1 Agosto Viernes 2 Agosto Sábado 3 Agosto Domingo 4
Agosto Lunes 5 Agosto Martes 6 Agosto Miércoles 7 Agosto Jueves 8 Agosto Viernes 9
Agosto Sábado 10 Agosto Domingo 11 Agosto Lunes 12 Agosto Martes 13 Agosto Miércoles 14
Agosto Jueves 15 Agosto Viernes 16 Agosto Sábado 17 Agosto Domingo 18 Agosto Lunes 19
YAXK’IN
Tz’itilaqam
Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in
Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in
Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in
Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in Yaxk’in
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Winaqi' nketamaj ruch'ab'exik ri qach'ab'äl. Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Agosto Martes 20 Agosto Mércoles 21 Agosto Jueves 22 Agosto Viernes 23 Agosto Sábado 24
Agosto Domingo 25 Agosto Lunes 26 Agosto Martes 27 Agosto Miércoles 28 Agosto Jueves 29
Agosto Viernes 30 Agosto Sábado 30 Septiembre Domingo 1 Septiembre Lunes 2 Septiembre Martes 3
Septiembre Miércoles 4 Septiembre Jueves 5 Septiembre Viernes 6 Septiembre Sábado 7 Septiembre Domingo 8
MOLTz’ikïn Q’ij
Mol Mol Mol Mol Mol
Mol Mol Mol Mol Mol
Mol Mol Mol Mol Mol
Mol Mol Mol Mol Mol
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Mokaj 19.Ri Saqamaq' k'o chi nuya' to'ïk chi ke ri jalajöj ruwäch taq etamab'äl, b'anob'äl chuqa' rik'ak'a' taq etamab'äl, ri kan kichin wi ri jalajöj ruwäch taq tinamït, ruma janila r e j q a l e m r ich'ab'äl ri e k'o chuwäch ri Iximulew.
Ruma k'o chi nisamajix chuqa' nkokisaj ri ch'ab'äl chupam ri jalajöj taq tinamital, ri Saqamaq', riRuchitüy Tijonïk, Ruchitüy B'anob'äl chuqa' Etz'anib'äl, k'o chi nikiq'alajirisaj rutzijol ri mayatz'ib',lemïk, ri jalajöj taq kib'anob'al ri maya' taq tinamït, ri garífuna chuqa' ri xinka, richin niya' rutzijolchuqa' xtikichajij kik'aslem ri winaqi'. (Ley de Idiomas Nacionales Decreto Número 19-2003 -Taqonem tzij Amaq'el taq Ch'ab'äl)Tijonïk pa ruwi' xukulem Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 8. Rokisaxïk.
Pa rulewal ri Iximulew, ronojel ri maya' taq ch'ab'äl, garífuna chuqa' ri xinka ch'ab'äl tikikelnokisäx pa taq solchi' amaq' ri akuchi' tikirel yesamajïx ri kib'anikil ri kich'ab'äl, k'o chi paronojel taq molojri'ïl ri etojon chuqa' ri man etojon ta, achi'el pa taq jalajöj tijob'äl, pa taqjalajöj tinamït, chuqa' ri akuchi' nsamajïx ri pwäq chuqa' chupam ri jalajöj rub'eyal rib'anob'äl. (Ley de Idiomas Nacionales Decreto Número 19-2003 - Taqonem tzij Amaq'eltaq Ch'ab'äl)
Septiembre Lunes 9 Septiembre Martes 10 Septiembre Miércoles 11 Septiembre Jueves 12 Septiembre Viernes 13
Septiembre Sábado 14 Septiembre Domingo 15 Septiembre Lunes 16 Septiembre Martes 17 Septiembre Miércoles 18
Septiembre Jueves 19 Septiembre Viernes 20 Septiembre Sábado 21 Septiembre Domingo 22 Septiembre Lunes 23
Septiembre Martes 24 Septiembre Miércoles 25 Septiembre Jueves 26 Septiembre Viernes 27 Septiembre Sábado 28
CH’ENKaqam
Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en
Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en
Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en
Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en Ch’en
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Tijonïk chi ke tijonela' aj Nacahuil Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente
www.kaqchikel.almg.org.gt
Mokaj 27. Tijonïk.Konojel ri winaqi' k'o kich'ojib'al chi rij ri tijonïk chuqa' k'o chi nkokisaj ri jalajöj taq to'ïk ri nuya' ri saqamaq' chi rij ri tijonïk, achi'el taq ak'wala', xtani', alab'oni'. Re tijonïkre' jun rub'eyal richin jun utziläj k'aslem chi ke ri winaqi' chuqa' richin xtikik'iyirisaj ri ajowab'älchuqa' xtikiya' rejqalem ri kib'anob'al, kib'anikil ri kik'aslem, kib'anikil ri winaqi', kina'ojilchuqa' ri kipwaq chupam ri kitinamit, ronojel ta pa rub'eyal xtikisamajij chuqa' xkekikot takik'in ri ach'alalri'ïl chuqa' kik'in ri jalajöj taq winaqi'. (Decreto No. 42-2000 Ley deDesarrollo Social - Jikchi'aj 42-2000 Taqonem tzij K'iyirisaxik Winaqirem)
Septiembre Domingo 29 Septiembre Lunes 30 Octubre Martes 1 Octubre Miércoles 2 Octubre Jueves 3
Octubre Viernes 4 Octubre Sábado 5 Octubre Domingo 6 Octubre Lunes 7 Octubre Martes 8
Octubre Miércoles 9 Octubre Jueves 10 Octubre Viernes 11 Octubre Sábado 12 Octubre Domingo 13
Octubre Lunes 14 Octubre Martes 15 Octubre Miércoles 16 Octubre Jueves 17 Octubre Viernes 18
YAX
B’otam
Yax Yax Yax Yax Yax
Yax Yax Yax Yax Yax
Yax Yax Yax Yax Yax
Yax Yax Yax Yax Yax
Iq’ Aq’ab’al K’at Kan Keme
Kej Q’anil Toj Tz’ i’ B ’atz’
E Aj I’x Tz’ ikin Ajmaq
No’j Tijax Kawoq Ajpu’ Imox
Tijonïk chi ke tijonela' aj Nacahuil Luna Llena Luna NuevaCuarto Menguante Cuarto Creciente