-
8/3/2019 ADA1985 5. Say
1/5
CAGDAS1985J A L E N E J D E T E R Z E N
5 MART -29 NSAN2012
NANTAI
8 MART -29 NSAN
2012CADDE-BOSTAN
5 MARCH- 29 APRIL
2012
NANTAI8 MARCH
- 29 APRIL2012
CADDE-BOSTAN
DOAVE
DUYGU
NATUREAND
SENTI -MENT
Al Kokteyl: 5 Mart Pazartesi Saat: 18.00-20.30
Open ing C oct a i l : 5 March Monday a t : 1 8 .0 0 -2 0 .3 0
Mine Sanat Galerisi Avrupa ubesi, Topaac Meydan Dr. Mfde Kley Sokak Yasemin Apt. No:1
D : 5 N i a n t a / s t a n b u l T e l . 0 2 1 2 2 3 2 3 8 1 3 - w w w . m i n e s a n a t . c o m
Al Kokteyl: 8 Mart Perembe Saat: 18.00-20.30
Opening Cocta i l : 8 March Thursday at : 18 .00-20 .30
Mine Sanat Galerisi Asya ubesi, Badat Caddesi Ogn Sokak No:3/B Caddebostan /
stanbul Tel: 0216 385 12 03 Gsm: 0536 553 50 66 e-posta: [email protected]
Fotoraf, Stk KSEMEN
SAYI: 5/MART/NSAN 2012 / ISSUE: 5/ MARCH/APRIL 2012ada1985 Mine Sanat Galerisi nin Sanat Postasdr, Para ile Satlmaz / Contemporary1985 The Free Of Charge Art Magazine published by Mine Art Gallery
-
8/3/2019 ADA1985 5. Say
2/5
Mine Sanat Galerilerindeki iki sergimde stanbullularla ressam
kimliimle bulumak istiyorum. Bugn gerek anlamda pentr ya-
pan pek kimse kalmad, stelik 1980lerden beri stanbulda birok
sergi yaptysam da ou kii beni yazar ve tarihi olarak biliyor.Ama her zaman her eyden nce ressam olduumu vurgulamak iste -
rim, eli fra ve kalem tutan bir ressam ve resme has niteliklerle o-
an biri.
Bu son sergilerimdeki resimlerin birou son be yln ileri, ama i-
lerinde 1980lerden olanlar da var. Bu seimde ncelikle dnyann
bana oku ve yaam sevinci veren niteliklerini ifade etmeye al -
tm iler var. Buradan yola karak, coku, sevin ve enerjinin ya-
antlarmn, zellikle beni resme ynelten yaantlarn ve btn et -
kinliklerimin kayna olduunu vurgulamak isterim. Resmimde ifa-
de ettiim ve resmimin kayna olan coku, hem dier sanatlarn
ilerine ilgi duyarak onlar hakknda yazmamn, sanat tarihinde beni
heyecanlandran eserleri ve kavramlar anlamaya alarak onlar
incelememin, mimari eserleri yaadmda onlarn niteliklerini an-
lamaya almamn, rendiim bir eyin heyecann paylamak iin
ders vermemin temelini oluturur. Bu bakmdan ne bahemde aa-
larla iek ve hayvanlarla ili dl olmam, ne analitik yazlar yaz-
mam, ne de resim yapmam ve dil renmem birbirlerinden kopuk ol -
gular deildir. Resmin ise benim iin ncelik tamas, yani kendimi
ncelikle ressam saymamn nedeni btn bu farkl yaantlarn co-
kusunu en dolaysz ekilde resimle ifade edebilmemdir.
Bu dolaysz ifade, bu iki sergimde sunduum resimlerde zellikle
doa ile kar karya kaldm anlarn ifadelerinde kendini belli edi-yor sanrm. Doa benim iin sonsuz bir sevgi kaynadr. Belki de
maara insan gibi ben de aalarla, hayvanlarla, denizlerle, bulut-
larla iletiim iinde olduuma inanyorum. Buna gerekten inanyo-
rum, her ne kadar bugnn dnyasnda birouna bu ezoterik gelse
de. ou resmimde gerekletirmek istediim zor nitelik, insan ani-
den arpan, hibir ekilde kelimelerle anlatlmayacak bir gzelliin
ya da yaantnn vurgusu.
Byle dnnce resmin ya da sanatn kutsal, ya da ruhsal bir yan
olduu, gndelik nesneler tesinde, yzeyin derinlerinde bir dee-
ri olduunu varsayyor insan. Bu bakmdan ben hala sanat estetik,
insann tinsel varl ile ilgili bir olgu olarak gryorum. Bunun da
tesinde insann yaantsnda gzelliin byk nemi olduuna ve
bunu en derin ve anlaml ekilde sanatn salayacana inanyorum.
Bu dnceler belki de beni biraz gemi yapyor. Pek nemli deil,
zira benim kendime akraba grdm sanatlar maaralarda atla-
r izenler, Fra Angelico, Mehmet Siyah Kalem, lhan Koman gibileri.
Ankara ubat 2012
E d i t r n
B a k
Sevgili Dostlarmz,
Bu saymzda sizleri sanatmz Jale Erzen ile buluturuyo-
ruz.
Kendisi toplumun deiimini yakndan takip eden, hem yara-
tc benliinden hem de sosyal gereklerden beslenen ve ge-
miin mirasnn son derece farknda olan bir tarzla sanat dn-
yamzn deerli temsilcileri arasnda yerini almtr.
Bakn kendisi bir rportajnda ne diyor:
Mitoloji ve pagan hikayeler beni hep ilgilendiriyor, ama daha
ok edebiyat baznda. Resim olsun mzik olsun, insann du-
yum ve ifade yeteneklerini ve farkndaln (g rsel, iitsel, do-kunsal vs. olarak) gelitiren zenginletiren herey tabii ki i
dnyay da zenginletirir. Bu da insann kendi kimlik sorunla-
rn daha iyi zmesine, kendine daha kolay k yollar bul-
masna, kendi dnyasn yaratmasna yardmc olabilir. Ama
ille de insan daha etik bir insan yapmaz.
Toplum olarak, sanatlarmzn sadece yetenekli performans -
larn deil ayn zamanda sanatla uraarak derinlemi d -
ncelerini ve btnsel grlerini de yanstmalarna ihtiya
duyuyoruz. te Jale Erzen bu kapsamda Trkiyenin sanat -
sal ihtiyacn sosyal btnleimiyle karlayan, zgn duru -
lu ve zihinlere hitap edebilen bir sanat temsilcisi olarak kar-
mza kyor.
Hep kendi yolumda yrdm diyebilirim. Benim iin ada-
lk geriye bakarak ileriye gitmek oldu ama bunu bir resim prog-
ram olarak uygulamadm. Resmimi hibirzaman bir program
olarak uygulamadm, kendimi her zaman bir ressam addetti-
imden olacak ki resim benim iin doal bir ura oldu.
Sanatmz, kendisinin de vurgulam olduu bu doal ura-
nn sonularyla Mine Sanatn mekanlarnda sizlerle birara-
ya geliyor.
Hepimiz iin unutulmaz bir deneyim olacana inanyor ve siz-
leri bu gzel k mevsiminde Jale Erzen etkisiyle bulumaya
galerimize davet ediyoruz.
Serkan Glener
3
i: Mine Sanat Galerisi / Genel Yayn Ynetmeni: Mine Glener - Nur Glener / Yaz leri Mdr: Serkan Glener / Grak Tasarm:e Sartoprak - Suat ahin / Grak Uygulama: Suat ahin / Katkda Bulunanlar: Yusuf Taktak - H. Avni ztopu / Bask: Focus BasmSanat Galerisi Asya ubesi / Badat Caddesi Ogn Sok. No: 3 / B Caddebostan/stanbul - Tel: 0216 385 12 03 - web: www.minesanat.com / e-posta: minegule-
mail.com Mine Sanat Galerisi Avrupa ubesi / Dr. Mde Kley Sok. Yasemin Apt. No: 1 D: 5 Nianta/stanbul - Tel: 0212 232 38 13 - Gsm: 0536 553 50 66
ou resmimde gerekletirmek istediim zor nite-lik, insan aniden arpan, hibir ekilde kelimelerle an-latlmayacak bir gzelliin ya da yaantnn vurgusu.
Doa ve Duygu
Jale Nejdet Erzen
Uykuda, 172x107cm Tuval zeri Yal Boya, 1993
-
8/3/2019 ADA1985 5. Say
3/5
5
emel bir soruyla balamak istiyorum: Resim sevginiz nere-geliyor?
k yalarmdan beri kendimi hep ressam olarak d ndm
lerin beni ocukluumda bile ok etkilediini ve belleimin hep
li anlarla dolu olduunu anmsyorum. Resim yapmam annem
bam tarafndan ok desteklendi, ama tamamen serbest brakl -
lektel uralarnza resme ve sanata olan ilginiz dolaysy-neldiinizi okumutum. Bu, resmi olan bir tutkunun ifadesiarak da okunabilir. Peki neden salt resim yapmay semedi-
deilim. Orta okuldan itibaren hep kitap okudum ve bydk -
klasiklere, felsefeye yneldim. Daha 16 yamdayken Platonun
yaptn, Freudu, Yunan klasiklerini okumutum. Bu okumalar
nim her zaman her konuda entelektel araylar iinde olmam
mtr. Pratik ve kuram ayr tutmuyorum. Her dakikam oku-
yazmak, resim yapmak, izmek ve bildiklerimi paylamakla ge-
Amerikada renciyken iki hocamn ileri zerine yazdm ya-
yaymlanmt; yazmak benim iin resim kadar doal.
mi duygusal gereksinimlerinizin bir ifadesi olarak anlatyor-z; bir i dnya zenginlii olarak grdnz sylyorsu -Ynelmi olduunuz resim tr, gerekten de znel, ruhsaltu olan, insann kendi i dnyasnn davurumuna dayanane bir resim.
Peki entelektel uralarnzla harmanlayacanz, baka trderesim yapmaya hi ilgi duydunuz mu?
Resmin entelektel yannn olmas iin resmin polemik, sosyal ya da
politik konusu olmas gerekmiyor. Her uran ayn zamanda tarih-
sel ve dnsel boyutlar var. Ama ben kendi resmimde biim ve an-
lam bir arada yourmay yeliyorum. Sanatta biim ve ieriin ay-
rlmas yeni bir olaydr, yani 20. yzyln o rtaya koyduu bir eydir.
Benim sanat eitimim bugnn geerli akmlar zerinden olmaktan
ok, Dou dahil, byk resim ve izim gelenekleri zerinden oldu.Ben 6-7 yl boyunca her gn bir baka estetik anlayla, rnein bir
gn Rubensi anlamaya alarak, bir gn Ingresi anlamaya ala-
rak modelden izim yaptm. Byle baklnca bugnn sanatnn by-
le bir gemi zerine oturduunu ve bu gemiin genlerindeki var -
ln unuttuunu gryoruz ama o her zaman vardr. Hem Marcel
Duchampda hem de Kandinsky ya da Pollockta. Bugn anlalma-
yan ve farknda olunmayan budur. O vakit sanat sadece bir takm ya-
am mcadelelerinin sylemi olmann tesine geemiyor genelde.
Resim sanatnn modernizmin kat biimciliinden, salt biimciestetiinden koparak kendini eitli ynelimlerle yeniden ve ye-niden var etme abas ne kadar ilginizi ekiyor? rnein 1980liyllarda, zellikle gr temelli davurumcu bir tavr tayan re -simlerinizi dnemin genel davurumcu eilimi iinde deerlen-dirmemiz ve bir tr yeni aray ya da kar duru sergiledii -ni sylememiz mmkn m? O resimlerin modernizm olgusuy-la ilikisini nasl deerlendiriyordunuz, deerlendiriyor muydu-nuz?
Ben 1970lerde kendi ifademi olduka gelitirmitim ve o gnlerde
davurumculuk diye bir ey kalmamt. O yllarda Amerikada foto
gerekilik ve eitli soyut ifadeler ortadayd. 1980ler ise Yeni Fig-
rasyon yllar; bunlarn hibiri ile ilikim olmad Hep kendi yolum-
da yrdm diyebilirim. Agambenin ada nedir diye bir kk
kitab var, orada adalk her zaman iinde gemiim acsn, eksik-
liini, bu eksikliin farkndaln tar diyor. Benim iin adalk
geriye bakarak ileriye gitmek oldu ama bunu bir resim program ola-
rak uygulamadm. Resmimi hibir zaman bir program olarak uygu -
lamadm, kendimi her zaman bir ressam addettiimden olacak ki re-sim benim iin doal bir ura oldu. Resmimi 20 yzyln akmlarna
ve sanat anlayna nasl ilikilendireyim pek bilemiyorum: tabii ki
resmim gemie ait deil ama biim ve ierik birbirinden koparlmaz
unsurlar benim resmimde, bu anlay ise artk 20. yzylda yok olu-
yor, yani biim ve ieriin birbirinden ayrlmas en doal ey oluyor,
hatta ikisinin bir arada olmas tuhaf geliyor birok kiiye bugn. Kat
Biimcilik ya da salt biim dediiniz ayn zamanda son derece ente -
lektel ve zerinde sylemler gelitirilmi bir resimdir. Yani salt ve
kat diye bir biimcilik grmyorum, bu daha ok Minimalistler iin
sylenebilir. Bu ise beni etkilemedi, ama ok nemli bir akmdr zira
gerekten sadece biim vardr orada.
Bir nceki sorunun bir nedeni de aslnda ABDde sanat eitimi-nin yan sra Amerikan modernizminin belli bal grlerininorijinal yaptlaryla har neir olmann etkisi ABD yllar siz-de nasl bir duygu, dnce, etki yaratt sanata dair?
Amerikan resminin beni etkileyen yan byk ve cesur, ayn zaman-
da dinamik olmasdr. Benim resmimde de bir dinamizm vardr, ce -
sur bir resimdir, fram sanki kendiliinden hareket eder. Trkiyeye
1974de dndmde benim gibi byk resim yapan birka kii var -
d, o da ancak baz tuvallerinde. Hatta ODTde resimlerimi sergiledi-
imde renciler kentsoylunun grkemli yrei gibi solcu bir lakap
ile karladlar. Ama beni etkileyen resim Amerikan resmi deildir;
Amerikada okuduum yllarda ve daha sonra hep Bat ve Dounun
resim geleneklerini inceledim ve ok yakndan tand m syleyebi-
lirim.
1980li yllarda Trkiyede gr soyutlamalar ve soyutlanm beden temsilleri zerinden kendi znel davurumuna ynelenressamlar arasnda kadn sanatlar da dikkat eker ki siz de on-lardan birisiniz. Figre, bedene ynelmenizin kadn olmanzlaherhangi bir ilgisi var m? zellikle Dou, Corafya, plak gibikavramlarn yan yana gelmi olmas bize bu ilikiyi dndre-bilir mi?
Figre, bedene ynelmemin arkasnda en nemli etken Bat resim
gelenei ile eitilmi olmamdr. Yllarca her frsat bulduumda Avru-
pa ve Amerikann mzelerinde ciltlerle resim analizleri izdim. Bu
defterlerimde belki dnya resminin byk bir blmnn izim ve
yaz olarak analizleri vardr. Beni etkileyen bu resimlerde bulduum
estetik nitelikler, resmin grsel sorunlarna ait meselelerdir. Bunun
tesinde kendimi hibir zaman kadn olarak farkl g rmedim, bir ka-
dn gibi davrandysam farknda bile olmadm. Ama unu belirtmek
isterim ki ben Batlym, Douluyum, Trkm yabancym diye, ya-
adm hibir yerde snr izmedim. Kendi kimliimi snrlarla de-
Fotoaf, Stk KSEMEN
Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei Jale Nejdet Erzen ile Sylei
Her uran ayn zamanda
tarihsel ve dnsel boyutlar
var. Ama ben kendi resmimde
biim ve anlam bir arada yo-
urmay yeliyorum.
ortaj; Ahu ANTMEN
-
8/3/2019 ADA1985 5. Say
4/5
7
sine srekliliklerle ve ilikilerle tanmlammdr. Doa/kltr,
n/hayvan, erkek/kadn, Batl/Doulu benim hep sreklilik ola-
yaadm niteliklerdir; bu bakmdan kendimi ne erkek dnya-
a ne de Batl ya da Doulu dnyasnda yabanc grmyorum; bir
alym hem hayvan hem insanm. Bu yaklam benim kimliimi
uruyor. Ve de her eyden nce h er zaman ok iyi bir renci ol -
a alyorum.
n ressamlarn kadna zg bir biimsel estetik ve duyarllk dncesine katlyor musunuz?
e kadn sanatlarn birounda farkl bir duyarlk var, ama
nde olduunu iddia etmek ve de bunu birtarife indirmek yan -
ur. Fakat u ok nemli ki zellikle kadnlarn bastrlm olduu
rlerde, bugn kadnlar kendilerini sanatta ok etkili bir ekilde
ya koyuyorlar. Trkiye iin de ayn eyleri sylemek mmkn.
nlarn genelde daha cesur olduklar kesin, zira topluma kar
kek kadar sorumluluk tamyorlar belki de.
dinizi belli bir kuak ya da yaklam ilikisi, yaknl iindenz ressamlar var m?sonun erken dnemleri beni ok etkilemitir. Michelangelonun
erinden ok etkilendiimi syleyebilirim; hatta 1980-90larda
m gratif resimlerde bu barizdir.
ntelektel olarak Dou ve Batnn temsil biimlerine ilgiuunuzu biliyoruz, peki bunlarn sanatnza, resminize yan-larnn izini srmemiz mmkn m?
son yllarda yaptm doa kkenli resimler Dou duyarlna
yakndr. Son on yldr Dou ile ilikilerim olduka youn oldu,
k edebiyat gerek grsel estetik ve mimari olarak, bu da beni sy-
erden ok duyumlara yneltti.
0li yllarn Aalar ve nsanlar,rleri gibi resimleri dnd-zde, o gnlerden bugne gide-aha soyutlanm, Deniz, Zaman,alar gibi daha doaya dnk vea daha da ie dnk bir resmeldiinizi izleyebiliyoruz gerek-de. Dsal koullara verdiinizler ne kadar etkili oldu resim-izin konusunda, biiminde, ren-e, izgisinde?
yn zamanda yllarn getirdii bir
diyebilirim. Daha sessiz ya da din -
e yava yaantlar beni ilgilendi-. Kendimi davurmak eskisi ka-
olay olmuyor, ya da bundan artk
holanmyorum. Hatta fazla bilin-
bile istemiyorum, daha ok doa
ndimle yalnz olmak istiyorum.
yllarda yaptnz resimlerdezara ve i manzara; zaman ve i-aman; ksacas i ve d kavram- ie gemi grnyor. Bu yak-
m, gre yneldiiniz ya da mito-konular/grler zerinden bazal durumlar anlattnz resim-izden daha farkl bir aray du-yor diyebilir miyiz?
rda sylediklerim burada tekrar -
bilir.Ama mitoloji, pagan hikayeler
beni hep ilgilendiriyor, ama daha ok edebiyat baznda.
Resim gerekten de i dnyay zenginletirebilen bir ura m-dr? Bu nasl yaanr ressamn dnyasnda?
Resim olsun mzik olsun, insann duyum ve ifade yeteneklerini ve
farkndaln (grsel, iitsel, dokunsal vs. olarak) gelitiren zengin-
letiren herey tabii ki i dnyay da zenginletirir. Bu da insann
kendi kimlik sorunlarn daha iyi zmesine, kendine daha kolay -
k yollar bulmasna, kendi dnyasn yaratmasna yardmc olabi -
lir. Ama ille de insan daha etik bir insan yapmaz.
Bugnn sanat ne kadar ilginizi ekiyor? Yeni gelimeleri izle-mek bir ressam iin mi yoksa bir entelektel iin mi daha heye -can verici size gre?
Bugnn sanatlar iinde ilgimi eken pek fazla kii yok diyebili-
rim. Tabii iyi ve nemli kiiler var ama genelde bugnlerde grdkle-
rim zayf, kiilik sorunlaryla ilgili ve ok grltl geliyor; o u lafa
dayal. Dnceden ok lafa ve polemiklere dayal olduunu d -
nyorum. Kentridge, Hatoum, Kapoor, Kirkeby, Glsn Karamusta-
fa gibi, ve eminim kendi kesinde ille de sahneye kmadan iyi ey-
ler yapanlar vardr. Venedik ve stanbul Bienallerini gezerim ama
her ikisinde de iyi yaptlar az sayda oluyor. Tabii her dnem bu by-le olmutur, bugn kitaplarda ve mzelerde grdklerimiz dnya sa-
natnn kremas. Sanat en dourgan alandr, onun iin kat yorum-
lar yapmamak gerek.
2000lerden itibaren almalarnda farkl ynelimlere giren Jale Er -
zen, her eyden nce, resimlerinde duygu ve kurgu birliktelii sala-
yarak, aratrmalarn kendi ekseni zerinde derinletirerek sr -
dren bir ressam. Sanatnn gre olan srarl tutkusu, Onu kompo-
zisyonlarnda bildik tesi alanlara yneltti. ster insan vcudunun,
isterse doa daki organik formlarn peinde ilerlerken, konularn
gzle grnr gereklik snrlarnda kalmasna ramen, maddeselli-
in snrlarn zorlayan sanat, farkl bir yorumun peinde ilerliyor.
Bu yorum, Erzenin son almalarn amlarken izleyicilere nem -
li ipular sunuyor. Doann sunduu zengin form ve renk olanakla-
rn elinin tersiyle bir yana iten sanat, renciliinden beri srdr-
d aratrmalarnn sonular olarak deerlendirilebilecek kendi
grsel deerlerini izleyicilere sunarken alabildiince doal bir tavr
iinde. Sanatnn kendi ekseni derken vurguladm, Erzenin her
trl akm ve moda eilimlerin dnda kendi kurgularn ve grsel -
liini ak ve duru bir form diliyle yorumlamas. Sanatnn son d -
nem almalarnda karlalan ustalkl yaklam bu tr bir alt ka-
naldan beslendii iin belki bir rpda alglanamayacak bir btnl -
e sahip. Hislerini ve grdklerini Erzenin resimleri zerine youn-
latranlarn, hem gz, hem de kalp gz araclyla farkl gereklik-
leri bulacan savlarken, bir tr olabilirlikten bahsetmiyorum. Bu
durum, kendi eksenini oluturarak, kurgularn iselletiren, sa-
natnn kendi gerekliidir.
Necmi Snmez
Ocak 2012, stanbul
Jale Erzenin Son D-nem almalar ze-rine
D u y g u v e K u r g u n u nB i r l i k t e l i i
Figrler, 45x32x107cm Kat zeri Mrekkep Sulu Boya, 1971
-
8/3/2019 ADA1985 5. Say
5/5
M N E S A N A T G A L E R S 5 Mart 29 Nisan 2012 Nianta Mekan // 8 Mart 29 Nisan 2012 Caddebostan Mekan
Mine Sanat Galerisi, Nianta ve Caddebostandaki her iki mekann-
da da Ressam, Sanat Tarihisi Jale Nejdet Erzenin almalarna yer veriyor.
Jale Necdet Erzenin almalar, doann ok ynl vurgular ve sessizliinden esin-
le bedeni, resmin grsel nitelikleri sayesinde szsz bir dnyaya tayor. Doann, gr-
me ve onun sarholuu ile hissedilen sreklilii; biimde de szel anlamlara izin verme-
yen bir sreklilik yaratyor. Doann gizilgcn tayan beden, resimde grnmez derin-
lik ya da i hacim sorununu irdeler hale gelirken dier yandan her hareketi ve teninin hernefes al ile mekan oluturuyor. Bir ilikiyi anlatarak zaman boyutunu da var ediyor.
5 Mart - 29 Nisan 2012 tarihleri arasnda Nianta mekanmzda, 8 Mart - 29 Nisan
2012 tarihleri arasnda ise Caddebostan mekanmzda Erzenin eserlerini izleyebilirsiniz.
J a l e N e j d e t E r z e n
D o a v e D u y g u
