MSc. Fisnik Morina, PhD (c) FINANCAT E KORPORATAVE DHJETOR 2017 BUXHETIMI I KAPITALIT Kapitulli 7
MSc. Fisnik Morina, PhD (c)
FINANCAT E KORPORATAVE
DHJETOR 2017
BUXHETIMI I KAPITALIT
Kapitulli 7
2
BUXHETIMI I KAPITALIT
3
Korniza e vendimmarjes
Definohet problemi
Përcaktohet natyra e investimit
Vlerësohet kostoja dhe përfitimi i ardhshëm
Përcaktohet ndryshimi në rrjedhën e parasë.
Burimet e drejtpërdrejta
Burimet shpjeguese
4
Përshtatja e synimeve strategjike
Efektet afatgjata të investimeve
Koha e investimeve
Cilësia e aseteve
Sigurimi i burimeve të financimit
Përballimi i konkurrencës
Përparësitë e veçanta krahasuese. Kujdes: konkurrenca nga bizneset e tjera, fuqia
blerëse e konsumatorëve, fuqia shitëse e firmave të njëjta, kërcënimet nga produktet zëvendësuese, ndryshimi i çmimeve dhe fuqisë blerëse të konsumatorëve.
5
Qëllimi: rritja e rrjedhës së parasë
Çfarë është dallimi ndërmjet gjendjes ekzistuese dhe gjendjes së re, e cila do të arrihet me vendimin për investim?
Çfarë të ardhurash shtesë do të krijohen mbi ato ekzistuese?
Cili është efekti neto pas zbatimit të tatimit?
6
Procesi i buxhetimit të kapitalit
Përcaktohet kostoja e projektit
Vlerësohet rrjedha e pritshme e parasë nga
projekti investues dhe risku i kësaj rrjedhe;
Përcaktohet kostoja në krahasim me
rrjedhën e parasë
Përcaktohet vlera e tanishme e rrjedhës së
pritshme të parasë.
7
Procedura e buxhetimit të kapitalit
Zhvillimi i
ideve
Grumbullimi
i të dhënave
Kontabiliteti,
financat,
teknologjia
Marrja e
vendimit
Rezultatet
Probabiliteti Gjasat e
probabilitetit
Rivlerësimi
8
Rrjedha e parasë së një investimi
Vitet
Rrjedha e
kthimit të
parasë
Rrjedha e
investimit
Rrjedha
neto e
parasë
Rrjedha
kumulative
e parasë
0 0 -50,000 -50,000 -50,000
1 30,000 -20,000 10,000 -40,000
2 50,000 -30,000 20,000 -20,000
3 40,000 -20,000 20,000 -
4 40,000 -10,000 30,000 30,000
+50
+40
+30
+20
+10
0
-10
-20
-30
-40
-50
Tani Viti 1 Viti 2 Viti 3 Viti 4
9
Kriteret për kategorizimin e
propozimeve investive
1. Norma mesatare e kthimit
2. Afati i shlyerjes
3. Vlera aktuale neto (NPV)
4. Norma e brendshme e kthimit (IRR)
10
Norma mesatare e kthimit
Krahason profitin mesatar i cili krijohet nga një shumë e investuar
Llogaritet duke krahasuar kthimin mesatar me investimin fillestar.
+ është e përshtatshme, e lehtë;
- nuk merr parasysh vlerën në kohë të parasë, është e ndërlikuar kur zgjidhet ndër më shumë investime.
11
Norma mesatare e kthimit
Viti
Rrjedha
neto e
parasë
Rrjedha
kumulative e
parasë
0 -20,000 -20,000
1 5,000 -15,000
2 11,000 -4,000
3 10,000 6,000
4 10,000 16,000
Hapi i parë: Llogaritet profiti total nga investimi
Hapi i dytë: Llogaritet kthimi mesatar vjetor
Hapi i tretë: Llogaritet norma mesatare e kthimit
Rjedha e parasë-Investimi
Profiti total/numri i viteve
Kthimi mesatar vjetor/Investimi
12
Afati i shlyerjes
Radhit mundësitë e investimeve alternative varësisht se sa shpejt rikthehet shuma fillestare e investimit;
+është e thjeshtë, theksi vehet në kthimin e
shpejtë të kostos së investimit;
- Nuk merr parasysh faktorin interes, injoron kohëzgjatjen e fluksit të parasë, injorohet fluksi i parasë pas afatit të shlyerjes.
13
Afati i shlyerjes
Viti
Rrjedha neto e
parasë
Rrjedha
kumulative e
parasë
0 -100,000 -100,000
1 30,000 -70,000
2 40,000 -30,000
3 60,000 30,000
4 35,000 65,000
0 1 2 3 4
(100,000) 30,000 40,000 60,000 35,000
Fluksi neto i parasë (100,000) (70,000) (30,000) 30,000 65,000
Kthimi=Viti para kthimit të plotë+(Kosto e pakthyer në fillim të vitit/Rrjedha e parasë gjatë vitit)
=2+(30,000/60,000)=2+0.5=2.5 vjet
14
Vlera aktuale neto (NPV)
Fluksi në kohë krahasohet me koston aktuale të investimit;
Përcaktohet vlera aktuale e fluksit të parasë nga një investim dhe zbritet nga kjo vlerë aktuale kostoja e investimit;
Përkrahen investimet, të cilat kanë vlerë aktuale neto pozitive.
15
Vlera aktuale neto (NPV)
Rrjedha e
parasë
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
Rrjedha
e parase
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
0 -250,000 1 -250,000 -250,000 1 -250,000
1 50,000 0.909 45,450 200,000 0.909 181,800
2 100,000 0.826 82,600 100,000 0.826 82,600
3 200,000 0.751 150,200 50,000 0.751 37,550
28,250 52,000
INVESTIMI A INVESTIMI B
Vitet
n
NPV=
n
ttk
CFt
0 )1( ose NPV=
n
ttk
CFt
0 )1(-IO
NPV= CF1
k1
1+ CF2
2
1
1
k+…+ CFn
n
k
1
1 - Io
NPV= CF1xPVIFi,1+ CF2xPVIFi,2+ CF3xPVIFi,3 - Io
CFt rrjedha vjetore e
parasë
IO Investimi kapital
k Norma e
aktualizimit
n Kohëzgjatja e
projektit
Investimi pranohet në qoftë se: PV-C=NPV 0
Investimi nuk pranohet në qoftë se: PV-C=NPV 0
16
Norma e brendshme e kthimit (IRR)
IRR jep përgjigje në pyetjen: Cilën normë të kthimit siguron një projekt investiv;
IRR është norma e aktualizimit e cila barazon vlerën aktuale të rrjedhës së parasë me koston e investimit.
IRR është interesi për të cilin vlera aktuale e fitimit të pritshëm është e barabartë me kapitalin e investuar.
IRR është norma e aktualizimit që e bën vlerën aktuale neto (NPV) të barabartë me zero.
17
IRR te shumat e përvitshme
Për të gjetur IRR për hyrjet mesatare, pjesëtojmë investimin fillestar me hyrjet mesatare vjetore;
Gjejmë vlerën aktuale të faktorit interes të një të përvitshmeje;
Shfrytëzojmë tabelën: Vera aktuale e një të përvitshme prej një euro (dollari).
18
Llogaritja e IRR kur rrjedha e parasë është një seri e përzier-metoda e
provës dhe gabimit
Llogariten hyrjet mesatare nga projekti; Gjendet periudha mesatare e kthimit (Investimi fillestar:hyrjet
mesatare vjetore); Përdoret tabela PVIFA për të gjetur IRR të një të
përvitshmeje; Nëse hyrjet e viteve të para janë më të larta se hyrjet
mesatare, rrisim IRR prej 1-3% dhe e kundërta; Vazhdohet me llogaritjen duke përdorur një normë të re
aktualizimit deri sa NPV të mos barazohet me zero.
19
Norma e brendshme e kthimit IRR
Rrjedha e
parasë
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
Rrjedha e
parasë
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
10% 17%
0 -10,000 1 10,000 10,000 1 10,000
1 5,000 0.909 4,545 1,500 0.855 1,283
2 5,000 0.826 4,130 2,000 0.73 1,460
3 2,000 0.751 1,502 2,500 0.624 1,560
5,000 0.534 2,670
5,000 0.456 2,280
Vlera e tanishme 10,177 9,253
NPV 177 -747
INVESTIMI A INVESTIMI B
Viti
Përdorim tabelën e vlerës aktuale të një të përvitshme (A2). Kërkojmë PVIFA për A&B
•A: Investimi/shuma vjetore=10,000/(12,000:3)=10,000/4,000=2.5 PVIFA
• B: = 10,000/3,200=3.1 PVIFA
•Për investimin A 2.5 PVIFA për 3 vjet jep interesin ndërmjet 9% dhe 10%
•Për investimin B, 3.1PVIFA jep, për 5 vjet jep interesin 18%
20
Norma e brendshme e kthimit (IRR)
Rrjedha e
parasë
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
Rrjedha e
parasë
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
Faktori
diskontues
Vlera e
tanishme
10% 12% 17% 14% Vlera e
0 10,000 1 10,000 1 10,000 10,000 1 10000 1 10,000
1 5,000 0.909 4,545 0.823 4,465 1,500 0.855 1283 0.877 1,316
2 5,000 0.826 4,130 0.797 3,985 2,000 0.73 1460 0.769 1,538
3 2,000 0.751 1,502 0.711 1,424 2,500 0.624 1560 0.675 1,687
5,000 0.534 2670 0.592 2,960
5,000 0.456 2280 0.519 2,595
V.aktuale 10177 9874 9253 10,096
NPV 177 -126 -747 96
INVESTIMI A INVESTIMI B
Viti (n)
IRR për investimin A gjindet ndërmjet 10% dhe 12%, Diferenca 2%
Diferenca është 10,177-9874=303€
IRR për investimin B, gjindet ndërmjet 14% dhe 17% Diferenca 3%
Diferenca është 10,096-9,253=843€
21
Rezultati
IRR sipas kësaj është:
0
1...
1)1(0
3
2
21
IIRR
CF
IRR
CF
IRR
CF
n
Për investimin A: IRR=11.17%:
6.0000,104.999,98.455,16.046,46.497,4000,10)1117.01(
000,2
)1117.01(
000,5
1117.01
000,532
Për investimin B, IRR=14.34% jep këtë rezultat: (1,3111.9+1,529.7+1,673.1+2,926.3+2,559)-
10,000=10,000-10,000=0
Kriteret e investimit:
Pranohet kur IRR është më e madhe ose barazi me normën e pritur të kthimit
Refuzohet kur IRR është më e vogël nga norma e pritur të kthimit
IRR për investimin A: 10%+(177€/303€)(2%)=11.17%
IRR për investimin B: 14%+(96€/843€)(3%)= 14.34%
PËRFUNDIMI I KAPITULLIT TË VII-të