BURSA’NIN TERMAL SU KAYNAKLARI

BURSA’NIN TERMAL SU KAYNAKLARI

Dr. Yaşar Dursun AYBursa İl Özel İdaresi

Sağlık ve Çevre Daire Başkanı

• Dünyadaki enerji darboğazları ve enerji ihtiyacındaki genelartış çevresel faktörlerle birleşerek bilim adamlarınıyenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını her alandaarttırmak amacıyla birçok çalışmalar yapmayayönlendirmiştir.

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının en önemlilerinden birisiolan jeotermal enerji, günümüzde elektrik üretimi, termalturizm, seracılık, ısınma, endüstri vb. sayısız alanlardakullanılabilen doğal bir kaynaktır.

Jeotermal Kaynakların Dünyadaki Önemi

• Jeotermal enerji kaynaklarının başlıca faydaları;yenilenebilir olması, tespit ve üretiminin kolay olması,maliyetinin düşük olması, yatırımın kısa zamanda geridönüş sağlaması,diğer kaynaklara göre çevreye verilenzararın çok az olmasıdır.

• Dünya üzerinde jeotermal enerjinin kullanımı ülkelere göredeğişiklik göstermektedir. Örneğin; Filipinlerde toplamelektrik üretiminin %27’si, Kalifornia Eyaletinde ise %7’si,İzlanda’da toplam şehir ısıtma ihtiyacının %86’sı jeotermalenerjiden karşılanmaktadır.


• Dünyada jeotermal elektrik üretiminde ilk 5 ülkeA.B.D., Filipinler, Meksika, Endonezya, İtalya

• Dünyada jeotermal ısınma ve kaplıcauygulamalarındaki ilk 5 ülkeA.B.D., İsveç, Çin, İzlanda ve TÜRKİYE


• Jeotermal enerjinin dünyada termal turizm amaçlıkullanılması neticesinde Almanya ve Macaristan’a yılda 10milyon, Rusya’ya 8 milyon kişi gitmektedir. Japonya’nınsadece Beppu şehrine 12 milyon kişi gitmektedir.


• Türkiye jeotermal enerji ve jeotermal sularının zenginliğiaçısından dünyada ilk 7 ülke arasında yer almaktadır.

• Ülkemizin termal suları hem debi ve sıcaklıları hem deçeşitli fiziksel ve kimyasal özellikleri ile Avrupa’dakitermal sulardan daha üstün özellikler taşımaktadır.

• Ülkemizde yaklaşık 1500 adet termal kaynak mevcuttur.Bunların 240 adedi kaplıca olarak hizmet vermektedir.Bu kaplıcalardan yılda 10 milyon kişi birçok hastalığıntedavisinde, rehabilitasyon, ve dinlenme (tatil amaçlı)olarak faydalanmaktadır. 2000’e yakın şifalı suyumuzmevcut olup termal tedavi amaçlı kullanılmaktadır.

Jeotermal Kaynak Potansiyeli Açısından Türkiye’nin Zenginliği

• Bursa eski çağlardan beri jeotermal kaynakların çokluğu iletanınmaktadır. Termal banyo geleneği Roma-Bizans Dönemi’nekadar dayanmaktadır. Eski Kaplıca’nın eski ismi Pytia’dır(Delphi’deki Apollo tapınağının rahibesi). Kükürtlü Bölgesi’ndekiYeni Kaplıca 16.yüzyılda inşa edilmiş olup Osmanlı Hamamı olarakbu geleneğin bir devamıdır.

• Çekirge ve Kükürtlü Bölgesinde iki ayrı özellikte termal sukaynaklarına sahip olan Bursa, kaplıcalarıyla yıllardır halkımıza şifadağıtmaya devam etmektedir.

• Bursa il sınırları içerisinde 9 adet jeotermal alan bulunmaktadır.

Bursa’daki Jeotermal Kaynaklar

BURSA’DAKİ TERMAL SU KAYNAKLARI

1-Kaynarca (Kükürtlü) ve Çekirge Kaplıcaları2-Orhangazi-Keramet Kaplıcası3-İnegöl- Oylat Kaplıcaları4-Gemlik-Terme Kaplıcası5-M.Kemalpaşa-Dümbüldek Kaplıcası6-Orhaneli-Ilıcaksu Kaplıcası7-Orhaneli-Sadağ Kaplıcası8-Orhaneli-Ağaçhisar Kaplıcası9-İnegöl-Karacakaya Jeotermal Alanı

Bursa İli Jeotermal Alanları ve Kullanım Hedefleri

Bursa

-Termal Turizm, Kür oteli, kür merkezi

-Bursa’nın ısıtılması -Elektrik üretimi

T : 43-88 °CD:60.55 lt/sn

Kaynarca-Çekirge Orhangazi-Keramet

-Termal Turizm-Orhangazi’nin ısıtılması-Sera Isıtması

T : 31 °CD: 53.5 lt/sn

İnegöl-Oylat

- Termal Turizm- Sera Isıtması

T : 36 °CD:0.5 lt/sn

Gemlik-Terme


T: 25-40 °CD:50 lt/sn

M.K.Paşa-Dümbüldek

- Termal Turizm- Mustafa Kemalpaşa’nın ısıtılması

-Sera Isıtması

T: 51 °CD:57.58 lt/sn

Orhaneli-Ilıcaksu


T : 37-45,5 °CD: 2.5 lt/sn

İnegöl-Karacakaya


T : 25-27 °CD: 25 lt/sn

Orhaneli-Sadağ


-T : 64,5 °CD: 1 lt/sn

Orhaneli-Ağaçhisar


T : 40 °CD: 2 lt/sn

T: Mevcut SıcaklıkD: Debi (lt/sn)

KAYNARCA-ÇEKİRGE KAPLICALARI

• Bursa kent merkezinde yer almaktadır.Sıcaklıları 26-84°Carasında değişen 17 kaynaktan toplam 60,55 lt/sn termalsu temin edilmektedir. Bu termal sular kentimizde termalturizm ve kaplıca amaçlı kullanılmaktadır.

• Termal alanda toplam 1200 yatak kapasitesibulunmaktadır. Çekirge kaplıca alanları ve yakın çevresiözel mülkiyet ağırlıklıdır. Çekirge ve Kükürtlükaynaklarının Bursa kent sınırları içerisinde kalmasınedeniyle kullanım açısından bir dezavantajoluşturmaktadır.

KAYNARCA-ÇEKİRGE KAPLICALARI

• Yıllardan beri kaplıca şehri olarak anılan Bursa’mızmevcut tesislerin kendilerini modernize edememeleri vevar olan termal kaynak sularını verimli şekildekullanamamaları nedeniyle bu alandaki üstünlüğünübaşka illere kaptırmıştır.

Kaynarca-Çekirge Bölgesinde Açılan SondajlarSıcaklık Debi

1- Çekirge BÇ-2 43 ˚C 55 lt/sn2- Kaynarca BK-1 49 ˚C 10 lt/sn3- Kaynarca BK-2 88 ˚C 50 lt/sn

• Bu sondajlar çeşitli tarihlerde MTA tarafından açılmış oluphalen atıl durumda bulunmakta ve hukuki sebeplerlebugüne kadar Bursa halkının hizmetine sunulamamıştır.Bursa halkı böyle bir zenginliğin üzerinde oturuyorolmasına rağmen ne yazık ki bugüne kadar buzenginlikten faydalanamamıştır.

• MTA’nın yapmış olduğu çalışmalarda bu bölgeninjeotermal potansiyel olarak oldukça zengin olduğunugöstermektedir.

• MTA’dan alınan bilgiler doğrultusunda ve İl Özelİdaresince gerçekleştirilen etütler (jeokimya, jeoloji,jeofizik) neticesinde Kaynarca Sıcak Su Bölgesiningeliştirilmeye uygun alan olduğu sonucunavarılmıştır.

• Bölgede iki adet jeotermal gradyan kuyusu açılmıştır.Alınacak sonuçlar doğrultusunda gradyan kuyularınınsayısı arttırılacak ve bölgenin jeotermal gradyanharitası çıkarılacaktır.

• Mevcut saha verilerinden elde edilen muhtemel jeotermalpotansiyel ile yapılacak ilave sondajlar sonrasındaBursa’da yaklaşık 50.000 adet konutun ısıtılabileceğiöngörülmektedir.

• Kent merkezinde termal turizm yatırımlarıgerçekleştirilebilir. Ayrıca termal suyun şehir dışınataşınması ile termal turizm ve kaplıca bölgeleri kurulabilir.

• Yapılacak sondajlarda yüksek sıcaklıkta termal sularınelde edilmesi durumunda elektrik üretimi de söz konusuolabilir.

• Ayrıca termal suyun entegre kullanımı sonucu seracılıktada kullanılabilir.

Çekirge Kaplıca Tesisleri

Çekirge Kaplıca Tesisleri

ORHANGAZİ-KERAMET KAPLICASI

• Kaplıca Orhangazi İlçesi Keramet Köyü sınırları içerisindeyer almaktadır. 31˚C sıcaklık ve 53,5 lt/sn debiye sahipdoğal bir çıkış bulunmaktadır. Kaplıca alanında herhangibir tesis bulunmamaktadır. Termal kaynağın bulunduğualan köy tüzel kişiliğine ait olup yakın çevresinde zeytinlikalanları bulunmaktadır.

• Bu alanda yapılacak jeotermal etüt ve sondajlardan sonraOrhangazi’deki konutların tamamının merkezi olarakısıtılması, seracılık, kaplıca ve termal turizm tesislerikurularak jeotermal kaynak değerlendirilebilir.

KERAMET KAPLICASI

Keramet Kaplıcası

Keramet Kaplıcasının Boşaldığı Yer

İNEGÖL-OYLAT KAPLICALARI• İnegöl İlçesi, Hilmiye köyü sınırları içinde kalmaktadır.

Bursa-Eskişehir karayolu üzerinde ve İnegöl’e 27 kmuzaklıktadır. Oylat’ta bulunan 5 adet kaynakta 25-40 ˚Carasında sıcaklık ve 50 lt/sn debi mevcuttur.

• Oylat Kaplıcalarında 3 otel ve 1 adet apart konaklamaüniteleri vardır. Bu tesislerin tamamında yaklaşık 690yatak bulunmaktadır.

• Orman arazisinde bulunan tesisler Oylat A.Ş. tarafındanişletilmektedir. Tesislerin üzerinde bulunduğu ormanarazisi 1954 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile 60 yıllığınaOylat A.Ş’ye tahsis edilmiştir.

İNEGÖL-OYLAT KAPLICALARI

• Bu alanda yapılacak jeotermal çalışmalar sonucundamuhtemel jeotermal potansiyel ile 10.000 adet konutısıtılabilir. Ayrıca seracılık, kaplıca ve termal turizm amaçlıtesisler kurulabilir.

• Mevcut tesislerin rehabilite edilerek modernize edilmesidurumunda yatak kapasitesi arttırılarak jeotermalkaynaktan daha fazla istifade edilebilmesi mümkündür.

OYLAT KAPLICALARI

Oylat Kaplıca Tesisleri

İnegöl Kaymakamlığınca Oylat Kaplıca Alanı için Önerilen Proje

Oylat Kaplıcaları için Önerilen Proje

GEMLİK-TERME KAPLICASI

• Gemlik İlçe merkezinde yer almaktadır. Sıcaklığı 36 ºC,debisi 0,5 lt/sn termal su çıkmaktadır.

• Mülkiyeti Gemlik Belediyesine ait olan ve şu andaişletilmeyen günü birlik termal tesis bulunmaktadır.Kaplıca amaçlı yapılan tesis terk edilmiş atıl durumdaolup yine de çevredeki insanlar tarafından günlük banyoya da kullanma suyu amaçlı faydalanılmaktadır.

• Bu alanda jeotermal saha etüdü ve yapılacak sondajlarneticesinde seracılık, kaplıca ve termal turizm tesislerikurulabilir.

TERME KAPLICALARI

M.KEMALPAŞA-DÜMBÜLDEK KAPLICASI

• M.Kemalpaşa-Akarcalar Köyü yolu üzerindedir.M.Kemalpaşa’ya uzaklığı 10 km olup kaplıca alanınaulaşım köy yolu ile sağlanmaktadır. Sıcaklıkları 28.5-45 ºCarasında değişen 4 adet kaynaktan 0,3-2,58 lt/sn debidetermal su çıkmaktadır. Açılan bir sondajdan 51 ºC ‘de 55lt/sn su çıkmıştır.

• Mülkiyeti belediyeye ait olan özel bir işletmeci tarafındanişletilen niteliksiz bir adet kaplıca tesisi bulunmaktadır.04.12.2006 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile TermalTurizm Bölgesi ilan edilmiştir.

M.KEMALPAŞA-DÜMBÜLDEK KAPLICASI

• Bu alanda yapılacak jeotermal saha etüdü ve sondajlarneticesinde M.K.Paşa’daki konutların büyük bir bölümününmerkezi olarak ısıtılması sağlanabilir.

• Ayrıca seracılık, kaplıca ve termal turizm tesislerikurulabilir.

DÜMBÜLDEK KAPLICASI

Dümbüldek Kaplıca Tesisleri

ORHANELİ-ILICAKSU KAPLICASI

• Harmancık İlçesi, Ilıcaksu Köyü sınırları içerisinde yeralmaktadır. Sıcaklıları 35,5 ºC -45,5 ºC, debileri 0,4 ile 0,52lt/sn arasında değişen toplam 7 kaynaktan 2,59 lt/sn termalsu çıkmaktadır. Köy Tüzel kişiliği ve şahıslarca işletilenniteliksiz kaplıca tesisleri bulunmaktadır.

• Bu alanda yapılacak jeotermal etüt ve sondajlar neticesindeseracılık, kaplıca ve termal turizm tesisleri kurulabilir.Ayrıca mevcut tesisler rehabilite edilerek yatak kapasiteleriarttırılabilir.

ILICAKSU KAPLICASI

Ilıcaksu Kaplıca Tesisleri

ORHANELİ-SADAĞ KAPLICASI

• Orhaneli-Sadağ köyü sınırları içinde yer almaktadır. Kaplıcaalanı Sadağ köyüne 3 km. uzaklıkta olup sit alanı ilanedilen kanyon içinde ve dere yatağında bulunmaktadır.Sıcaklığı 64,5 ºC ve debisi 1 lt/sn olan termal su çıkışıbulunmaktadır. Alanda herhangi bir tesis bulunmamaktadır.

• Sıcak su çıkışının bulunduğu alanın arazi şartları sonderece engebeli ve ulaşım güçlükle sağlandığından kaynakçevresi gelişmemiştir. Yöre halkı tarafından ilkel şartlardabanyo amaçlı faydalanılmaktadır.

ORHANELİ-SADAĞ KAPLICASI

• Kaynağın bulunduğu alanda Osmanlı Devleti’ninkuruluşundan önce bölgede bulunan Antrenos Krallığızamanından kalma Kaya Hamamı bulunmaktadır. Buhamam yöre halkı tarafından banyo amaçlıkullanılmaktadır. Alanda herhangi bir tesis yada düzenli birhavuz bulunmamaktadır.

• Bu alanda yapılacak jeotermal saha etüdü ve sondajçalışmaları neticesinde söz konusu jeotermal kaynaktanseracılık, kaplıca ve termal turizm amaçlı faydalanılabilir.

Sadağ Kanyonu

Sadağ Kanyonu

Sadağ Kaplıcası Kaynak Çıkış Noktası

Sadağ Kaplıcası Kaya Hamamı

ORHANELİ-AĞAÇHİSAR KAPLICASI• Orhaneli İlçesi, Ağaçhisar Köyü sınırları içinde yer

almaktadır. Köye uzaklığı 4 km’dir. Sıcaklığı 40 ºC ve debisi2 lt/sn olan termal su çıkmaktadır. Bu bölgede 3 ayrıkaynak daha bulunup ancak ölçümleri yapılmamıştır.

• Kaplıca yöre halkı tarafından banyo amaçlıkullanılmaktadır. İşletilmeyen bir adet tesis bulunmaktadır.Mülkiyeti köy tüzel kişiliğine ait olup çevresinde ormanlıkalanlar bulunmaktadır.

• Bu alanda yapılacak jeotermal saha etüdü ve sondajçalışmaları neticesinde söz konusu jeotermal kaynaktanseracılık, kaplıca ve termal turizm amaçlı faydalanılabilir.

AĞAÇHİSAR KAPLICASI

Ağaçhisar Kaplıca Tesisi

İNEGÖL- KARACAKAYA JEOTERMAL ALANI

• İnegöl İlçesinin 10 km doğusunda yer alır. 25-27 ºCsıcaklığında ve toplam 25 lt/sn debidedir. Jeotermal kaynakherhangi bir amaçla kullanılmamaktadır.

• Bu alanda yapılacak jeotermal saha etüdü ve sondajlarneticesinde seracılık, kaplıca ve termal turizm tesislerikurulabilir.

SONUÇLAR

• Jeotermal enerji yenilebilir, ucuz, temiz, düşük teknolojikseviyeli ve çevre dostu olan bir enerji çeşidi olup yerküreninısısıdır.

• Bursa jeotermal enerji potansiyeli açısından ülkemizin enönemli illerinden bir tanesidir. Bu potansiyel enerjininaraştırılması, ortaya çıkarılması ve değerlendirilmesi ülkeekonomisi açısından büyük yararlar sağlayacaktır.

• Enerjide dışa bağımlı olan ülkemiz, jeotermal kaynaklarınverimli şekilde değerlendirilmesi oranında dışabağımlılıktan kurtulacaktır. Ülke ekonomisi açısından dajeotermal kaynakların değerlendirilmesi elzemdir.

SONUÇLAR

• Dünyada jeotermal zenginliği ile 7.sırada yer alan ülkemiz,jeotermal potansiyeli ile toplam elektrik enerjisi ihtiyacının%5’ine kadar, ısıtmada ısı enerjisi ihtiyacının %30’unakadar karşılayabilecek potansiyele sahiptir.

• Haziran 2007 itibariyle ülkemizdeki jeotermal kaynakpotansiyelimizin ancak %7’si oranında değerlendirildiğirapor edilmiştir.

SONUÇLAR

• Gerek ülkemizde ve gerekse ilimizde var olan ancakyeterince değerlendirilemeyen jeotermal enerjipotansiyelinin rezerv bakımından ortaya çıkarılarak, Kamuyararına mümkün olan en kısa sürede sunulmasıgerekmektedir.

• Enerji darboğazındaki ülkemizin gelecekteki enerji ihtiyacınıkarşılayabilmesi için var olan jeotermal enerji potansiyelinien iyi şekilde değerlendirmesi gerekir.

SONUÇLAR

• Bugün itibariyle Bursa kent merkezi ve Oylat’takihalihazırdaki mevcut termal sularımız büyük ölçüdeamacına uygun olarak kullanılmasına rağmen istenilendüzeyde verimli ve entegre bir şekilde kullanılamamaktadır.

• İl sınırları dahilindeki diğer termal sularımız ise ilkelşartlarda kullanıldığından milli servetimiz heba olmaktadır.

• Bu milli servetimizi gerek devlet ve gerekse özel sektörolarak değerlendirip ülke ekonomisine kazandırmakhepimizin asli görevi olmalıdır.

BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.

Dr.Yaşar Dursun AYBursa İl Özel İdaresi

Sağlık ve Çevre Daire Başkanı

BURSA’NIN TERMAL SU KAYNAKLARI

Documents