Bulletin 2012-01

PHOT

O © M

ICHAE

L NEU

GEBA

UER

JANE GOODALLThe most fascinating woman of our time and her fi ght for our planet

A fi lm by Lorenz Knauer

BAVARIA FILM INTERNATIONAL PRESENTS A NEOS FILM CC MEDIEN SPHINX MEDIA PRESENTS A NEOS FILM CC MEDIEN SPHINX MEDIA PRESENTS A PRODUCTION IN ASSOCIATION WITH ANIMAL PLANET DISCOVERY COMMUNICATIONS SWR ARTE CINEPOSTPRODUCTION LICHT & TON “JANE’S JOURNEY” WITH JANE GOODALL DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY RICHARD LADKANI DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY RICHARD LADKANI DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY EDITED BY CORINA DIETZ PATRICIA ROMMEL FINAL CUT CORINA DIETZ MUSIC COMPOSED BY WOLGANG H. NETZER MUSIC COMPOSED BY WOLGANG H. NETZER MUSIC COMPOSED BY AND ARRANGED BY CHRISTIAN HEYNE AND ARRANGED BY CHRISTIAN HEYNE AND ARRANGED BY ASSOCIATE PRODUCER LORENZ KNAUER EXECUTIVE PRODUCERS MATTHIAS TRIEBEL ANDREAS ATZWANGER TORBEN STRUCK PRODUCED BY PHILIPP SCHALL PHILIPP WUNDT MICHAEL HALBERSTADT PRODUCED BY PHILIPP SCHALL PHILIPP WUNDT MICHAEL HALBERSTADT PRODUCED BY WRITTEN & DIRECTED BY LORENZ KNAUER WRITTEN & DIRECTED BY LORENZ KNAUER WRITTEN & DIRECTED BYSUPPORTED BY DEUTSCHER FILMFORDERFONDS FILMFERNSEHFONDS BAYERNSUPPORTED BY DEUTSCHER FILMFORDERFONDS FILMFERNSEHFONDS BAYERNSUPPORTED BY FILMFORDERUNGSANSTALT

.. ..

OFFICIAL SELECTION

Hamptons IFF

OFFICIAL SELECTION

Hamptons IFF

OFFICIAL SELECTION

Hamptons IFF

OFFICIAL SELECTION

Sevilla IFF

OFFICIAL SELECTIONOFFICIAL

SELECTIONOFFICIAL

SELECTIONAbu Dhabi IFF

OFFICIAL SELECTION

Abu Dhabi IFF

OFFICIAL SELECTION

Abu Dhabi IFF

“We have a choice to use the gift of our lives to make the world a better place” Jane Goodall

Jane Goodall Instituut Nederland Bulletin 01/2012

Colofon

De Nederlandse Filmpremière van Jane’s Journey 3

Jane Goodall

Jane’s Journey 4

Chimpansees

Nieuwe chimpansee ondersoort bevestigd 8

Afrika projecten

Mount Otzi project, Noord-Oeganda 10

Korte berichten

Studenten Groene Campus planten bomen voor chimps 13

Expositie “Beautifull Creatures” 13

Jane inspireert Tomaz Amsterdam 14

Jane Goodall ontmoet Queen Elizabeth II 14

Even Voorstellen

Patrick van Veen 15

InhoudISSN: 2211-4661

Dit bulletin is een uitgave voor de donateurs, adoptieouders en vrijwilligers van:

Jane Goodall Instituut Nederland

Adres: Polstraat 487411 KC DeventerTel. 0570-658989E-mail : [email protected] : www.janegoodall.nl

Gironummer: 3026Bankrekeningnummer: ASN Bank 91.33.54.880

Aan dit nummer werkten mee :Redactie: Diederik Visser Verder: René Malcorps Daphne van Meningen Latoya Meuris Marian Puijk Patrick van VeenFotografie: Global Screen GmbH Jan F. Broekhuis, WCS Jane Goodall Instituut Oeganda Jane Goodall Instituut USA Saskia de Kleer Richard Ludkani René Malcorps Nakasongola Apiculture Centra Marian Puijk Tomaz Amsterdam Juraj Ujhazy, WILD program manager Patrick van Veen André Zacher

Bestuur :Marcel Huisman (penningmeester)Patrick van VeenCora de Wit (voorzitter a.i.)

Raad van aanbeveling :Irene van Lippe BiesterfeldMargaretha de BoerFrans EversJessica EversLeoni JansenRuud LubbersFred MatserIvo NieheWillemijn VerloopHans Wijers

Advertenties :Voor advertenties gelden de navolgende tarieven :

1/8 pagina 50 €1/4 pagina 90 €1/2 pagina 165 €hele pagina 295 €

Heeft u interesse om een advertentie te plaatsen ? Neem contact op met de redactieTel. 06-12614164; e-mail [email protected] redactie kan advertenties weigeren

Foto voorkant omslag: Poster Film Jane’s Journey, Global Screen GmbHFoto achterkant omslag: George Strunden, JGIDit bulletin is geprint op FSC-gecertificeerd papier

2

3

De Nederlandse fi lmpremière van Jane’s Journey

Het is alweer een tijd geleden dat er een film over Jane Goodall te zien was in de Nederlandse bioscoop. De laatste film, de IMAX productie “Jane Goodall’s Wild Chimpanzees” ging eind 2002 in het Omniversum in première.

In 2008 begonnen de eerste berichten door te dringen dat er aan een nieuwe film werd gewerkt maar het duurde nog tot de global JGI bijeenkomst van eind 2009 dat we de eerste trailers van de film “Jane’s Journey” te zien kregen. Een aantal van ons had, vanwege de aanstaande Gombe 50 campagne in 2010, een soort vervolg op de IMAX film verwacht over de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen in Gombe en de uitbreiding van het zeer succesvolle TACARE programma. “Jane’s Journey“ is echter compleet anders.

Om de Duitse regisseur Lorenz Knauer te citeren: “De film Jane’s Journey vertoont een intensiteit en intimiteit die niet eerder is vertoond in eerdere films over Jane. Hierdoor wordt het duidelijk dat er achter de publieke Jane Goodall een individu schuilgaat dat ook niet vrij is van fouten en zwaktes. Een persoon die veel heeft moeten verduren en opgeven om haar doelen te bereiken.“

Sinds de wereldpremière tijdens het filmfestival van Berlijn in augustus 2010 is de documentaire “Jane’s Journey“ in vele landen te zien geweest.

Helaas was het schema van Jane’s bezoek aan Nederland in november 2010 al volgepland en hebben we moeten besluiten om met de filmpremière te wachten tot het volgende bezoek van Jane Goodall aan ons land. En we hebben lang moeten wachten, want Jane Goodall komt vanwege haar zeer drukke reisschema, dat de laatste jaren ook het Midden-Oosten, Oost-Europa en Zuid-, en Midden-Amerika is gaan omvatten, meestal maar één keer in de anderhalf jaar naar Nederland.

Maar op zaterdag 19 mei a.s. is echter het zover, de Nederlandse première van “Jane’s Journey“ in één van de mooiste première -locaties: het filmtheater Tuschinski in Amsterdam. Jane Goodall is er natuurlijk bij; zij zal een korte lezing houden voorafgaande aan de film. Dit zal helaas ook de enige vertoning van de film in een bioscoop of filmtheater zijn. Bestel dus op tijd kaarten als u erbij wilt zijn.

Diederik Visser, Directeur

4

Jane’s Journey

Meer dan 25 jaar geleden gaf de Jane Goodall haar carrière als primatologe op om haar volledige tijd en energie te wijden aan het redden van onze planeet. Sindsdien reist zij 300 dagen per jaar de wereld over en geeft zij mensen hoop door lezingen te geven, boeken te schrijven en middels haar jeugdorganisatie ‘Roots & Shoots’, die in meer dan 120 landen actief is.

We reizen met haar mee, vanaf haar jeugd in Bournemouth, Engeland tot aan Gombe National Park aan de oevers van Lake Tanganyika in Tanzania, haar tweede thuis. Op die plek begon zij haar baanbrekende onderzoek, meer dan een halve eeuw geleden. Ze keert er nog elk jaar terug om bij de chimpansees te zijn die haar zo beroemd hebben gemaakt. We gaan met haar mee naar verschillende continenten en maken kennis met haar bewogen verleden maar ook met haar huidige hectische leven.

Synopsis van de fi lm Jane’s Journey laat op een kalme manier en met onbelemmerde camerabeelden de charismatische en eloquente Jane Goodall zien zoals we haar nog nooit eerder hebben gezien. Er wordt gebruik gemaakt van uniek 8mm-filmmateriaal van haarzelf van haar jaren in Gombe. Intieme gesprekken met Goodall worden afgewisseld met spectaculaire beelden van haar en haar geliefde chimpansees.

Ook horen we onthullend commentaar van haar zoon `Grub` over hun onderlinge relatie, haar collega’s en Hollywood-sterren als Angelina Jolie en Pierce Brosnan. Dit is dé film over de gedreven advocate van de aarde !

Jane Goodall bij de afsmeltende gletsjers in Groenland

5

Over de productie

De film Jane’s Journey vindt zijn oorsprong in 1990, toen regisseur Lorenz Knauer Jane Goodall leerde kennen in New York. Deze allereerste ontmoeting maakte zo’n geweldige indruk op Knauer, dat het idee meteen in hem opkwam een film over deze uitzonderlijke persoon te maken. Het duurde echter nog eens vijftien jaar

voor Jane, tijdens een bezoek aan München, toestemming gaf aan Knauer om zijn idee uit te werken. Hij zou, voor de allereerste keer ooit, een intiem portret creëren van de persoon achter de wereldberoemde icoon Jane Goodall.

In het verleden hebben al talloze Hollywood-regisseurs geprobeerd de filmrechten voor het leven van Jane Goodall in handen te krijgen.

Jane Goodall nam zelf contact op met Discovery Channel: ze had al vaker samengewerkt met dit tv-netwerk. Als gevolg daarvan werd een aantal samenwerkingscontracten afgesloten, onder andere met het Duitse tv-kanaal Südwestrundfunk (SWR). Universum Film toonde eveneens interesse.

Uiteindelijk kon er in het najaar van 2007 een begin worden gemaakt met de eerste fase van de productie. Gewapend met niets anders dan een camera vergezelde Lorenz Knauer Jane Goodall een aantal weken lang, terwijl zij lezingen hield op verschillendeplekken in de Verenigde Staten. Tijdensdeze startfase werd de basis gelegd voor de hoofdopname.

In januari 2009 begon de tweede fase van de opnames, in Tanzania. Er werd gefilmd in Dar es Salaam, Kigoma en Lake Tanganyika, in een opvangcentrum in Lugufu en in Gombe Stream National Park. De opnames duurden tot het einde van die maand. Vervolgens startte in maart de volgende

6

fase van de opnames in Londen. Daar observeerde het filmteam Jane terwijl ze aan het werk was, samen met haar “rechterhand” Mary Lewis. Daarna verhuisden de opnames naar Bournemouth, naar het ouderlijk huis van Jane. Zij en haar zus Judy zijn na hun jeugd nog geregeld naar dat huis teruggekeerd. Op deze plek maakte het filmteam kennis met elementen uit Jane’s privéleven die nooit eerder zijn vertoond. Het team vergezelde Jane tevens tot eind april tijdens lezingen door heel Amerika. Tijdens deze lezingen ontmoette Jane onder meer mede-vredesambassadeur van de VN Angelina Jolie in Long Island. In een interview met Lorenz Knauer zei Jolie dat Goodall - wiens leven en werk zij al geruime tijd volgde - “een voortdurende bron van inspiratie” is en dat “alleen al haar aanwezigheid betoverend is”. Jolie vertelde ook nog dat ze heel erg gefascineerd is door Jane Goodall’s ervaring, wijsheid en energie.

In mei 2009 werd er verder gefilmd in Wenen, Oostenrijk, bij de Internationale

School en later op het landgoed van Aiderbichl in de buurt van Salzburg. Voor de op één na laatste opname vloog Lorenz Knauer in juli opnieuw met Jane Goodall naar Tanzania. Daar gaf Jane’s zoon Grub eveneens toestemming voor een lang interview met hem. Tot het einde van juli verbleven zij vervolgens in Groenland. Maar het laatste en meest uitgebreide interview met Jane Goodall vond, verdeeld over een aantal

dagen, eind van augustus plaats in haar huis in Bournemouth.

Lorenz Knauer is er verder ook nog in geslaagd een 8-mm-filmopname te bemachtigen van Jane Goodall zelf. Deze beelden zijn nog nooit eerder vertoond en bieden een schitterende

Jane Goodall en Angelina Jolie

7

“Jane’s Journey”, speelde Knauer het klaar de wereldberoemde Britse zangeres Katie Melua te charteren. In augustus 2009 organiseerde hij een ontmoeting tussen Melua en Goodall. Deze ontmoeting wierp zijn vruchten af, want Katie Melua stemde onmiddellijk in om de titelsong te schrijven. Naderhand zei Melua dat dit een van de mooiste liedjes is die zij ooit heeft geschreven.

Van begin af aan heeft Lorenz Knauer veel nadruk gelegd op de emotionele kracht van muziek voor “Jane’s Journey”. Om deze reden heeft hij de doorgewinterde musicus Wolfgang Netzer uit München bij het team gehaald als componist. Knauer werkte al eerder met Netzer samen aan talloze projecten. Voor de titelsong “Walk lightly on the World”, die exclusief is geschreven voor

blik achter de schermen tijdens haar vroege jaren in het “jungle camp”, terwijl zij werkte met de chimpansees in Gombe.

Lorenz Knauer vond het ontzettend belangrijk dat “Jane’s Journey” geen herhaling was van de verschillende fases in het leven van deze onderzoekster, met schilderachtige beelden en mooie plaatjes van dieren. Hij wilde met zijn film veel verder gaan door het publiek te laten meemaken en voelen wat Jane Goodall ertoe heeft bewogen haar levenvolledig te wijden aan het redden van onze “dierbare planeet”.

Voor Jane Goodall was een conferentie voor chimpansee-experts in 1986 het keerpunt in haar leven: op dat moment veranderde de wetenschapper Jane in de activiste Jane. In haar interview met Knauer legt zij haar holistische standpunt uit. Terwijl zij voor de camera haar overtuigingen uit, krijgt het publiek meer inzicht in de vele verbindingen in Goodall’s leven en werk zonder dat er verdere uitleg nodig is.

<<To be with Jane Goodall is like walking with Mahatma Gandhi.>> Boston Globe

8

Nieuwe chimpansee ondersoort bevestigd

Een internationaal onderzoeksteam heeft dit jaar het bestaan bevestigd van een nieuwe chimpanseeondersoort die in genetisch opzicht verschilt van de drie andere ondersoorten.

De chimpansees, Pan troglodytes (P. t.), werden eerder al op basis van hun geografische spreiding onderscheiden in de westelijke chimpansee (P. t. verus), de centraal Afrikaanse chimpansee (P.t. troglodytes) en de oostelijke chimpansee (P.t. schweinfurthii).

Analyses van DNA variaties leidden zo’n vijftien jaar geleden al tot het vermoeden dat de centraal Afrikaanse populatie wellicht uit twee verschillende ondersoorten zou kunnen bestaan. De chimpansees in het zuiden van Nigeria en het westen van Kameroen leken tot een andere ondersoort te behoren en er zou dus sprake zijn van een vierde ondersoort: de Nigeriaanse chimpansee (P.t. vellerosus). Ander onderzoek stelde dit vermoeden echter weer ter discussie.

Ook wat de naam Vellerosus betreft was er nogal wat onduidelijkheid. Halverwege de 19e eeuw kreeg het British Museum een chimpanseehuid toegestuurd door de Britse consul Richard F. Burton. Volgens de begeleidende papieren zou deze huid afkomstig zijn uit Kameroen. John

tot de genetisch afwijkende populatie behoorden.

Vijfendertig individuen waren in het wild geboren, verweesde chimpansees uit Kameroen, vijftien behoorden tot de P.t. verus ondersoort uit Sierra Leone en vier chimpansees waren afkomstig uit het primatencentrum BPRC (Biomedical Primate Research Centre) in het Nederlandse Rijswijk. Nadat het chimpanseeonderzoek in Rijswijk in 2004 werd beëindigd, werden de chimpansees ondergebracht in dierentuinen en bij stichting AAP Voordien waren er al cellen van hen afgenomen die bij onderhavige studie van belang bleken te zijn. De Nederlandse chimpansees werden verondersteld te behoren tot de P.t. troglodytes.

Maar liefst 52 van de 54 chimpansees konden keurig worden ondergebracht in drie populaties, te weten de P.t. verus, de P.t. troglodytes en de P.t. ellioti.

Uit het genetische profiel van de overige twee chimpansees bleek dat zij nakomelingen waren van P.t. verus en P.t. troglodytes die in gevangenschap met elkaar gekruist waren. Hiermee geeft deze studie het tot nog toe duidelijkste genetische bewijs voor het bestaan van vier ondersoorten (de

Verspreidingsgebied van de vier chimpansee ondersoorten en de Bonobo

E. Gray kende op basis van die informatie de naam P.t. vellerosus toe aan een chimpanseeondersoort die dus in Kameroen zou leven. Gezien de herkomst van die huid in het British Museum leek deze naam vijftien jaar geleden een voor de hand liggende keuze voor onze ‘nieuwe’ ondersoort.

Recent onderzoek heeft echter aan het licht gebracht dat de huid niet uit Kameroen maar uit Gabon afkomstig was en daarom kan de naam Vellerosus niet langer van toepassing zijn op de chimpansees in het zuiden van Nigeria en het westen van Kameroen. Deze ondersoort kreeg daarom de wetenschappelijke naam Pan troglodytes ellioti.

In een recent samenwerkingsverband tussen wetenschappers uit Engeland, Amerika, Kameroen en Nederland werd genetisch materiaal van 54 chimpansees onderzocht. De oostelijke chimpansees, P.t. schweinfurthii, waren niet in het onderzoek vertegenwoordigd. Elk van de 54 chimpansees was in te delen onder ofwel twee van de drie tot dan toe beschreven ondersoorten (te weten de P.t. verus en de P.t. troglodytes) óf onder de chimpansees uit delen van Nigeria en Kameroen van wie het vermoeden bestond dat zij

Nederlands tintje

Vellerosus vs Ellioti

9

schweinfurthii meegerekend).

Ellioti blijkt genetisch iets nauwer verwant aan de troglodytes te zijn dan aan de verus, maar verschilt daar toch genoeg van om van een andere ondersoort te kunnen spreken. Beide ondersoorten verschillen in gelijke mate van de verus.

Het onderzoek op SNP en haplotypes op het chimpanseegenoom, brengt aan het licht dat de nieuwe groep zich genetisch onderscheidt van andere chimpansees die dicht in de buurt leven, een conclusie die wellicht van grote invloed zal zijn op toekomstige studies naar chimpanseepopulaties en chimpanseebescherming.

De rivier de Sanaga (zie kaartje) lijkt een natuurlijke barrière te zijn tussen de troglodytes en de ellioti. Hadden beide ondersoorten op dezelfde oever van deze rivier geleefd, dan zouden zij waarschijnlijk met elkaar vermengd zijn geraakt. Dit is niet gebeurd omdat de ellioti ten noorden van de rivier en de troglodytes ten zuiden van de rivier leven.

De genetische variatie tussen alle drie de populaties blijkt verrassend groot te zijn. Zoals het NRC Handelsblad het stelt: “Chimpansees die in hetzelfde Afrikaanse land leven, lijken minder op elkaar dan Europeanen en Chinezen”.

Het feit dat alle vier beschreven chimpanseeondersoorten genetisch van elkaar verschillen vraagt om een voor alle vier onafhankelijke benadering.Nu, anno 2012, zijn er nog genoeg chimpansees in het wild om de ondersoorten apart van elkaar te beschermen en een poging te wagen om alle vier te behouden. Dit lijkt een luxe positie maar wat betreft de ellioti hebben we het over slechts zo’n 6500 individuen. En niet vergeten mag worden dat, los van de situatie van de verschillende ondersoorten, álle chimpansees tot een bedreigde diersoort behoren.

Bronnen:Genomic Tools for Evolution and Conservation in the Chimpanzee: Pan troglodytes ellioti Is a Genetically Distinct Population door Bowden et al. PLoS Genetics 2 maart 2012;

NRC Handelsblad, 2 maart 2012

Verspreidingsgebied P.t. ellioti (rood); P. t. troglodytes (geel) en P. T. schweinfurthii (groen) met belangrijke natuurlijke barrières tussen de ondersoorten

Chimpansee vrouwtje met baby, Afi Mountain Wildlife Sanctuary, Nigeria

Dit zou te verklaren kunnen zijn uit de ouderdom van de soort. Chimpansees zijn 900.000 jaar geleden al ontstaan en hebben dus in tegenstelling tot de mens (die pas 200.000 jaar geleden ontstond) véél tijd gehad om door mutaties een grote diversiteit te ontwikkelen.

10

Mount Otzi project, Noord-Oeganda

In het Noorden van Oeganda tegen de grens met Soedan ligt de Mt. Otzi Central Forest Reserve. Mt. Otzi CFR vormt de habitat voor belangrijke en vaak zeldzame flora en fauna soorten waaronder een kleine populatie bedreigde Oostelijke chimpansees. De totale oppervlakte van de Forest Reserve bedraagt 188 km2.

Het gebied rondom Mt. Otzi heeft sterk te lijden gehad van meer dan 20 jaar oorlog door de rebellen van de Lord Resistance Armee (LRA) van Kony in en vanuit de naburige districten. De sociale banden en handel met deze gebieden, waar men voor de oorlog afhankelijk van was, waren niet meer mogelijk. Door het ontbreken van productieve landbouwgronden en van alternatieve bronnen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien werd men steeds afhankelijker van wat de bossen te bieden hadden: houtskool productie, het illegaal oogsten van bamboe en wilde honing, verkoop van brandhout.

Mount Otzi (1667 meter hoog) in Noord-Oeganda met op de voorgrond de Nijl

De bedreiging van de bossen van Mt. Otzi werd verder in de hand geholpen doordat het Oegandese Staats-bosbeheer (NFA) al die jaren het bos niet adequaat kon beheren.

Met het definitieve vertrek van de LRA naar Soedan en de Democratische Republiek Congo in 2006 was het vanaf 2007 weer mogelijk om relatief veilig in Noord-Oeganda te werken. Door de Wildlife Conservation Society (WCS) werd een meerjarig WILD (Wildlife, Landscapes and Conservation for Development) project geïnitieerd om de bedreigingen van de biodiversiteit in Noord-Oeganda te verminderen en kritische ecosytemen, waaronder het gebied rondom Mt. Otzi te behouden. Het deelproject rondom Mt. Otzi wordt door JGI Oeganda in nauwe samenwerking met Tree Talk, Wildlife clubs of Uganda, WCS en de

autoriteiten in de bosgebieden, National Forest Authority (NFA) and Uganda Wildlife Authority (UWA) uitgevoerd.

Een kritisch onderdeel van het project vormt de verbetering van het levensonderhoud van de plaatselijke bevolking. Een bevolking in armoede blijft namelijk sterk afhankelijk van de natuurlijke hulpbronnen zoals de

Verbetering Levensonderhoud

11

bossen. Het project richt zich op 1500 huishoudens in de dorpen naast de bossen. De doelen van het project zijn als volgt:

1. JGI faciliteert bij het opzetten van een structureel samenwerkingsverband tussen NFA en de dorpen waarbij de dorpen de beschikking krijgen over 5% van de bossen. Daarbij wordt ingezet op duurzame extractie van de natuurlijke hulpbronnen door de dorpen en verbeterde bescherming van Mt. Otzi CFR door deze samenwerking

2. Community-groepen worden door JGI opgezet en getraind in het gebruik van duurzame landbouw- en bosbouwtechnieken en in het opzetten van alternatieven om in het levensonderhoud te voorzien. Daarbij is eerst onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor een plaatselijke afzetmarkt voor deze alternatieven.

3. Milieueducatie en het informeren over plaatselijke verordeningen en het beleid van de NFA moeten leiden tot een beter inzicht en begrip op het gebied van duurzaam management van de bossen.

JGI Nederland heeft in 2010 € 9.250,- aan dit project bijgedragen. Met deze bijdrage hebben JGI Oeganda en het Nakasongola Apiculture Centre diverse bijeenkomsten gehouden en trainingen kunnen geven. Hieronder een overzicht.

Participatie van en acceptatie door de bevolking is essentieel bij JGI projecten. Er wordt dan ook veel tijd geïnvesteerd in interactieve bijeenkomsten om de bevolking te informeren over de plannen; de vrees voor bemoeienis door de overheid en het wegjagen van het land weg te nemen en klachten en suggesties van de bevolking serieus mee te nemen. Belangrijk is ook dat de bevolking JGI’s concept voor collectief duurzaam bosbeheer begrijpt en omarmt. De lokale gemeenschap of opgerichte gebruikersgroepen hebben samen met de eindverantwoordelijke NFA hun eigen rol, bevoegdheden en, niet onbelangrijk, hun eigen voordelen bij de samenwerking.

Mobilisatie bevolking

Na deze mobilisatie en bewustzijns bijeenkomsten werden er trainingen verzorgd voor het opzetten van boomkwekerijen. Hiervoor hadden zich vier groepen met in totaal 169 leden aangemeld, waarvan 79 mannen en 90 vrouwen. In vier dagen tijd werd er per groep ingegaan op de theorie en de praktijk van het opzetten en onderhoud van een boomkwekerij. Aan de hand van een

werkplan werden de deelnemers stap voor stap meegenomen bij de aanleg van een eerste boomkwekerij: van het vergaren van zaaigoed, prepareren van de grond, zaaien, aanleg van zonwering, verzorgen van de kweekbedden, prepareren van de zaailingen voor drogere plekken tot het daadwerkelijke planten. Daarnaast werd er aandacht besteed aan groepsdynamiek, basic management en boekhouden.

Theorie

en praktijk

12

Het houden van bijenHet houden van bijen is zowel een traditioneel als één van de nieuwe middelen van bestaan. Er worden op zeer kleine schaal wel bijen gehouden maar de bestaande imkers hebben vaak slechts enkele traditionele korven die weinig honing van een matige kwaliteit produceren. De trainingen moeten ervoor zorgen dat het bijenhouden een serieuze bron van inkomsten kan worden voor de boeren. Daarnaast zijn de bijen zeer bevorderlijk voor de groei van de gewassen, en daar zijn de boeren erg enthousiast over.

De Nakasongola Apiculture Centre uit Kampala werd door JGI ingeschakeld om de trainingen te verzorgen in bijenhouden en het maken en onderhouden van bijenkorven. Vier potentiële imker-groepen met in totaal 226 leden gingen aan de slag tijdens een driedaagse training.

Een aantal uitdagingen bleef ook na de trainingen bestaan. De belangrijkste is de oprichting van inzamelcentra. Deze moeten ervoor zorgen dat voldoende honing en was kan worden ingekocht van de boeren en worden verkocht aan handelaren. Van de opbrengst kunnen reparaties en verbeteringen worden bekostigd en trainingen worden gegeven.

Er blijven na de bijeenkomsten en trainingen nog genoeg uitdagingen en problemen bestaan die zo goed als mogelijk moeten worden aangepakt. Zo heeft de nieuwe boomaanplant veel last van ongecontroleerde bosbranden en komt NFA slechts langzaam haar verplichtingen na, vooral als het gaat om het beschikbaar stellen van land voor de nieuwe aanplant. De groepen hebben echter ook geleerd wat hun rechten zijn en via de dorpsraad kunnen zij lobbyen voor lokale verordeningen om het in brand steken van bos tegen te gaan en met het contract in de hand kunnen zij NFA met hulp van JGI aan hun afspraken houden. JGI blijft ook na afloop van het project beschikbaar voor technisch advies.

Mount Otzi gezien vanaf een van de dorpen in Metu sub-country

Uitleg over de moderne bijenkorf Hoe maak je de traditionele bijenkorf?

Eerst een demonstratie Daarna zelf aan de slag

JGI leverde 60 moderne bijenkorven Hoe maak je kaarsen van bijenwas?

13

Korte berichten

Expositie “Beautifull Creatures”Wat intiem is, is kostbaar.Wat kostbaar is, is altijd kwetsbaar.

Niets weegt op tegen de eerbied die je voelt bij een pasgeboren baby. Werkend op de afdeling Neonatologie van het UMC Utrecht, ervaart Marian Puijk, tevens vrijwilliger bij JGI, dit bijna dagelijks. De natuur roept soms emoties op die deze eerbied bijzonder dicht benaderen.

Met haar foto’s hoopt zij die emoties te vangen en de toeschouwer te laten

vergeten dat deze toeschouwer is. Zij hoopt een gevoel van herkenning op teroepen; een ontmoeting te creëren tussen mens en dier op basis van verwondering en respect.

‘Moeder en Kind’ is een terugkerend thema in haar fotografie omdat zij geboorte als tegenhanger beschouwt van ondergang. De wereld is van een immense schoonheid en het is onze taak die schoonheid te bewaren. Daarom is de helft van de opbrengst van deze expositie bestemd voor het

Jane Goodall Instituut.

In deze expositie worden foto’s gecombineerd met gedichten en acryl schilderijen. In tegenstelling tot het fotograferen is het schilderen met acryl nog een betrekkelijk nieuwe discipline en Marian vindt het een avontuur om te ontdekken hoe zij die twee bij elkaar kan brengen.

U kunt de expositie in mei en juni 2012 bewonderen in “Galerie Het Plein” UMC Utrecht.

Afgelopen maart is voor de tweede keer een groep van vijftien studenten van de Groene Campus in Helmond naar Oeganda geweest. Ze werken daar onder meer aan enkele JGI projecten die in het teken staan van het beschermen van wilde chimpansees. Voor een van de projecten hebben de studenten geld ingezameld om bomen te kunnen kopen voor chimpansees. 1111 jonge bomen werden door hen aangekocht met de bedoeling om die samen met lokale boeren te gaan planten in de Budongo-Bugoma corridor (zie Bulletin 03-2011). Onder begeleiding van Robert Atugonza van JGI Oeganda zijn de studenten op zoek gegaan naar de juiste locatie voor hun bomen.

Rijdend vanaf de stad Hoima over onverharde wegen maar in onze onverwoestbare busjes is het voor de studenten duidelijk dat zowel natuur als de landbouw veel te verduren hebben van de droogte. Door de tegenvallende regenseizoenen van de afgelopen jaren en door een wel erg droge periode van november 2011 is het aanzien van het landschap vooral kaal, droog en stoffig. Al dan niet aangestoken bosbranden hebben hun sporen achtergelaten en akkers liggen er niet zo best bij.

Het dorpje waar we naartoe rijden ligt midden in de bovengenoemde corridor. Vlakbij dit dorp stroomt een rivier die de twee stukken bos met elkaar verbindt. In beide bossen leven verschillende

Studenten Groene Campus planten bomen voor chimps

groepen wilde chimpansees maar doordat tussen deze twee bossen de meeste bomen zijn gekapt is het voor de chimpansees onmogelijk geworden om van het ene bos naar het andere te trekken. Daarnaast is door het kappen van de bomen het waterpeil van het riviertje drastisch gedaald waardoor de opbrengsten van de landbouw sterk achteruit zijn gegaan.

Op initiatief van JGI en in samenwerking met de lokale mensen is men drie jaar geleden begonnen met de aanplant van nieuwe bomen in deze vallei. Met trotslaat een van de boeren aan de studenten zien hoe groot de bomen nu al zijn: “binnen tien jaar staat hier een compleet bos” zegt hij en wijst op enkele bomen die al zeker zes meter hoog zijn, ... “en door dit jonge bos staat het waterpeil in de

rivier al hoger dan drie jaar geleden”.

Gedreven door deze optimistische berichten willen de studenten direct aan de slag. In een verzengende kitte worden door hen op een kaal stuk landbouwgrond de eerste gaten gegraven om daarna het eerste deel van de 1111 jongen bomen zorgvuldig in de grond te plaatsen. Omdat het erg droog is en het regenseizoen nog moet beginnen zullen de overige bomen in een later stadium door de boeren zelf worden aangeplant

Terug in de busjes op weg naar Hoima vertellen de studenten aan Robert dat ze vooral blij zijn dat ze op deze manier voor zowel de boeren als de chimpansees hun bijdrage hebben kunnen leveren.

14

Jane inspireert Tomaz AmsterdamRestaurant Tomaz in Amsterdam start in mei een inzamelingsactie ten behoeve van het Jane Goodall Instituut.Tomaz is een knus huiskamerrestaurant gelegen in het Amsterdams historisch centrum, naast het beroemde Begijnhof en achter het Spui.

“Wij willen graag een steentje bijdragen aan mens, dier en milieu. Jane Goodall inspireert ons al geruime tijd. Specifiek spreekt haar echtheid, transparantie en gedrevenheid ons aan, omdat het goed past bij onze eigen visie.”

Tomaz serveert een vegetarisch 3 gangen menu, waarvan voor elke losse gang één euro gedoneerd wordt. Bij bestelling van het gehele menu doneert Tomaz vijf euro. Medio mei brengt Jane een bezoek aan de hoofdstad en zal zij het aller eerste actie-menu voorproeven. De actie loopt minimaal één maand. Voor deze actie is reserveren aanbevolen en kan via de website of facebook pagina.

Tomaz AmsterdamBegijnensteeg 6-81012 PN Amsterdam020-3206489www.tomaz.nlhttps://www.facebook.com/tomazamsterdam

Menu’tje voor Jane

Jane Goodall ontmoet Queen Elizabeth II

Op maandag 12 maart 2012 gaf Dr Jane Goodall hield een speciale toespraak tijdens de Commonwealth Observance Service in de Westminster Abbey in Londen. Voor de Britten een zeer belangrijk evenement tijdens de jaarlijkse viering van het Britse Gemenebest. Het thema dit jaar was “Connecting Cultures”.

Dr. Goodall sprak staatshoofden, meer dan duizend schoolkinderen en andere genodigden toe. Hare Majesteit Koningin Elizabeth II, Prins Filip en

andere leden van de koninklijke familie waren aanwezig om Jane’s boodschap te horen. Jane’s bekende chimpansee Pant-Hoot schalde door de zeer formele Westminster Abbey.

”Het waren de verbindingen tussen Engeland en Kenia die het mogelijk maakten om mijn kinderdroom te verwezenlijken, toen ik in 1957 vertrok uit Engeland. Het waren de connecties met Kenia en Tanzania, die ervoor zorgden dat kon ik beginnen met mijn studie ... en alles wat daarna volgde,

tot op de dag van vandaag” aldus Jane Goodall.

Na haar toespraak, werd dr. Goodall uitgenodigd om met de leden van de koninklijke familie en andere hoogwaardigheidsbekleders, tijdens een prive-receptie in Marlborough House, de dag te herdenken. In 2004 werd Jane Goodall, tijdens een ceremonie in Buckingham Palace, benoemd tot Dame of the British Empire, het vrouwelijke equivalent van de Engelse riddertitel.

15

Even voorstellenLaat ik maar op de traditionele manier beginnen: Patrick van Veen, geboren in 1970 in de Oostelijke Mijnstreek in Limburg. Overigens opgegroeid in een gezin waar de meest exotische natuurbelevingen waren het houden van één kanarie en een aantal goudvissen. Maar we hadden geen auto en dat betekende veel wandelen en fietsen en daar ontstond wel een liefde voor de natuur.

Nu woonachtig in het Waalse dorp Dalhem, op zes kilometer van de Nederlandse grens, samen met Daniëlle en een groot aantal dieren. Daniëlle is mijn vroegere achterbuurmeisje die ik al ken vanaf de kleuterschool en waar ik bijna twintig jaar mee getrouwd ben en sinds 2005 werken we samen in ons bedrijf, als dat geen romantiek is.

Het is overigens Daniëlle en haar familie die me af en toe plagen met de kreet “bomendokter” een bijnaam die ik vroeger bij haar thuis had. Al als kleuter wilde ik met zelfgemaakte mengsels bomen die beschadigd waren beter maken. En daar ligt mijn oorsprong van een aantal keuzes op latere leeftijd. Toen ik twaalf was kreeg ik mijn eerste echte microscoop en stond voor mij één ding vast ik wilde bioloog worden. En dat betekende na de middelbare school naar Utrecht om biologie te studeren. Na hoofdzakelijk zoologische vakken, het bestuderen van Java makaken en bijen, wilde ik wel mensen bestuderen. De universiteit zag dat anders: “biologen die bestuderen apen, psychologen mensen”. Toen kwam de tweede keuze: ik wilde wetenschap gaan toepassen in de maatschappij. Mooi wat er allemaal gebeurt in die ivoren torens, maar wat hebben we ervan? Op dat moment een foute keuze, want na het afstuderen kwam ik erachter dat daar geen boterham was te verdienen.

Na een zwerftocht door verschillende bedrijven ben ik bij een verzekerings-maatschappij blijven hangen met het doel carrière te maken. Dat laatste lukte, maar er bleef iets knagen: de biologie. Maar ik had wel de kans die ik altijd graag had gehad: mensen bestuderen. Een notitieboekje en een pen waren voldoende om dagelijks fascinerende

gedragingen van mijn collega’s vast te leggen. Totdat ik in 2002 door mijn baas voor een keuze werd gesteld en uiteindelijk werd het notitieboekje het einde van mijn carrière. Ik besloot de bibliotheek in te duiken voor onderzoek, een aantal vakken psychologie te volgen. En in 2004 kwam daar mijn eerste boek uit voort: “Help, mijn baas is een aap!”, dat was ook het begin van mijn bedrijf en huidige werk. Samen met mijn collega’s nemen we medewerkers van organisaties mee de dierentuin in om iets uit te leggen over de apenstreken op de werkvloer. Management teams in leiderschapscrisis, afdelingen waar de samenwerking niet loopt en teams waar miscommunicatie aan de orde van de dag is, komen bij ons langs om apen en hun zelf e observeren. En dat doen we in samenwerking met dierentuinen in Nederland en België. Dus eigenlijk ben ik weer terug op mijn plek: ik vertaal wetenschap naar kennis waar we iets mee kunnen. Het gaat inmiddels iets verder dan bedrijven. Voor het onderwijs maken we een pakket over pesten (bij mensen en apen) en moet er voor de zomer een boek verschijnen over de oerdriften van de liefde bij mensen en apen.

En wat is dan mijn binding met het Jane Goodall Instituut? Via mijn werk werd ik in 2007 voor het eerst gevraagd een lezing te geven voor JGI, een tweede volgde en opeens kwam er de vraag: “wil je geen bestuurlid worden?” Heel eerlijk, echt lang heb ik er niet over nagedacht. De apen en zeker de chimpansees daar ligt mijn hart en mijn kennis.

Een mooie gelegenheid om me in te zetten voor het werk van JGI. Ik

realiseer me echter dat ik in tussen op veel meer manieren betrokken ben geraakt bij JGI dan alleen als bestuurslid. Ik schrijf columns voor een bedrijfsdonateur van JGI. Mijn collega’s probeer ik mee te slepen waar mogelijk en als ik inhoudelijk kan ondersteunen dan graag. En een aantal van mijn collega’s zijn zelfs via JGI bij ons terecht gekomen, of zoals Diederik het wel eens omschrijft je hebt ze mooi weggekaapt.

Sinds mijn reis naar Oeganda met Diederik, Margot en Saskia, ben ik nog meer overtuigd geraakt van wat het werk van JGI oplevert, daar ter plekke en niet alleen voor de chimpansees maar ook voor de locale bevolking. Wat voor mij inspiratie oplevert om te kijken hoe ik me verder kan inzetten. Overigens levert JGI mij ook veel op: plezier, kennis, mooie ervaringen, vriendschap en veel inspiratie in mijn werk.

Wat het laatste betreft ben ik er van overtuigd dat organisaties veel kunnen leren van organisaties als JGI. Mijn nieuwe management boek zal daar zeker een hoofdstuk aan wijden. Ik hoop zo JGI en bedrijfsleven in de toekomst meer te verbinden wat ook nodig is voor een financieel solide basis van JGI in de toekomst.

En daarmee is voor mij een cirkel rond. Jaren geleden vroeg een kritische vrijwilliger in een dierentuin mij: “mooi al die workshops en trainingen die je geeft en dat je daar de apen voor gebruikt, maar wat levert het de apen op?” Volgens mij heb ik daar een antwoord op gevonden en kan ik één en ander doen voor de chimpansee, maar het mooie is ze helpen mij ook weer verder in mijn werk.

JGI en R&S kantoren wereldwijd

JGI Australiëwww.janegoodall.org.au

JGI Belgiëwww.janegoodall.be

R&S Caraïbisch gebiedwww.lacrib.org

JGI Canadawww.janegoodall.ca

JGI China-Bejing & Chengduwww.jgichina.org

JGI China-Shanghaiwww.jgi-shanghai.org

JGI [email protected]

JGI Duitslandwww.janegoodall.de

JGI Frankrijkwww.janegoodall.fr

JGI Hongarijewww.janegoodall.hu

JGI Hong Kongwww.janegoodall.org.hk

JGI Italiëwww.janegoodall-italia.org

JGI Japanwww.jgi-japan.org

JGI Nederlandwww.janegoodall.nl

JGI Oostenrijkwww.janegoodall.at

JGI Singaporewww.janegoodall.org.sg

JGI Spanjewww.janegoodall.es

JGI Taiwanwww.goodall.org.tw

JGI [email protected]

JGI Ugandawww.janegoodallug.org

JGI UKwww.janegoodall.org.uk

JGI USA - Hoofdkantoorwww.janegoodall.org

JGI USA - ChimpanZoowww.chimpanzoo.org

JGI Zuid Afrikawww.janegoodall.co.za

JGI Zwedenwww.swedenchimp.se

JGI Zwitserlandwww.janegoodall.ch

R&S Programmawww.rootsandshoots.org

Jane Goodall Instituut Nederland