-
PrunePellet
Rapportdestagedeparcoursde2meanneExpertiseFauneFloreetGestionDurableduPatrimoineNaturel
danslaspcialitdeMasterSystmatique,EvolutionetPalontologiesouslatutellescientifiquedeJacquesBardat(MNHN)
sousladirectiondeFranckDuguproux(PnC)enpartenariatavecTelaBotanica
PARCNATIONALDESCVENNES
MUSUMNATIONALDHISTOIRENATURELLEETTELABOTANICA
_BryofloredespierriersgrseuxdumassifduSuquet(Aigoual,Cvennes)__BryofloredespierriersgrseuxdumassifduSuquet(Aigoual,Cvennes)_
Rpartition,inventaire,caractrisationbryocnotiquesetcologiquesRpartition,inventaire,caractrisationbryocnotiquesetcologiques
etvaluationdelintrtpatrimonialetvaluationdelintrtpatrimonial
-
Rsum_LesespcesetlescommunautsbryophytiquesdespierriersgrseuxduSuquetsituausuddumontAigoual,auseinduParcnationaldesCvennes(PnC)(Gard,LanguedocRoussillon)sonttudies.Undecespierriers,atexploitjusquen2005souslecontrledelOfficeNationaldesForts.LeSuquettantsituenzone
centrale et dans le site Natura 2000 AigoualLingas, nFR9101371,
lvaluation de
lintrtcommunautaireetpatrimonialestncessaire.Deplus,cettetudesinscritdanslecadredesinventairesdirigsverslaflorebryologique,initialementpeuconnue.Unecartographiedeshabitatsdepierriersde
l'ensemblede l'antenneAigoual apermis didentifier et
delocaliserprcismentprsde230pierriers(50%schiste,40%graniteet10%grs).Apartir
dun inventairequi compte64 taxonsdebryophytes, plusieurscommunauts
bryophytiques
sontcaractrisesetleurcologieestanalyse.Lesprincipalescommunautsconditionnesauxpierrierssont:GrimmioRacomitrietea
heterostichi qui est compos dun groupement pionnier Andreaea
alpestris
etGrimmiamuehlenbeckii,dHedwigienionciliatae,ainsiqueduGrimmiohartmaniiHypnioncupressiformisencontextesylvatique.CeratodontoPolytricheteapiliferiestassociauxpierriersencontextearnicoledaltitude.Lesespcesoulesentitsphytosociologiquescaractrisesnesontpasconcernesparlesloisdeprotectiondupatrimoine
naturel. A lexception de deux pierriers qui relvent de la Directive
Habitats(92/43/CEE)(FalaisessiliceusesdesCvennes(Bensettitietal.,2004)).LeurpriseencomptedanslecadreduDocumentdobjectifdusiteAigoualLingasesteffectuer.La
valeur patrimoniale des ces pierriers existe pourtant, puisquil
sagit dhabitats de longue
continuitcologiqueetcertainindividus(Racomitrium)peuventsavrertrsanciens(plusieurssicles).LecontentieuxaveclONF,seracomplexergler.Unmodlededynamiquedescommunautsbryophytiquesdepierriersestralis,danslequeldeuxscnariossontproposs.Ilspermettentdemettreenvidencequelafermeturedespierriersoccultedessuccessionsdevgtationsetainsilensembledelabiodiversitexprimablenestpasprsente.Despropositionsdegestionconservatoireallantdanslesensdumaintientdugradientcologiqueentremilieuxouvertsetsystmessylvatiquessontnonces.pierrier/grs/bryophytes/bryosociologie/dynamique/conservation/Natura2000
Abstract_BryophyticspeciesandcommunitiesofsandstonesscreesofSuquetlocatedonMountAigoual,inCvennesNationalPark(Gard,LanguedocRoussillon)arestudied.Oneofthemwasexploiteduntil2005bytheNationalforestoffice.SinceSuquetissituatedinboththecentralzoneofCvennesnationalParkandtheAigoualLingas,nFR9101371Natura2000conservationarea,
thevaluationofitsecologicalinterestisnecessary.Moreover,thisstudyispartoftheinventoriesfocusedonbryoflora,whichremainsbadlyknown.AcartographyofscreehabitatsalloverMountAigoualallowtoidentifyandlocatepreciselyabout230screes(50%granite,40%schist,10%sandstone).From
an inventory of 64 bryophytic taxons, several bryophytic
communities are characterized and theirecological characteristics
are analysed. The principal communities which depend on scree
habitats are:GrimmioRacomitrietea heterostichi which is composed of
a pioneer group of Andreaea alpestris andGrimmiamuehlenbeckii,of
Hedwigienionciliatae,aswellasGrimmiohartmaniiHypnioncupressiformis
insylvaticcontext.CeratodontoPolytricheteapiliferiiscombinedwithscreesinsandyandhighaltitudecontext.Speciesandbryosociologicentitiescharacterisedarenotundertheenvironmentprotectionlaws,except
two screes that comeunder Habitats Directive (92/43/CEE) (Falaises
siliceuses des
Cvennes(Bensettitietal.,2004)).ManagementdocumentsofAigoualLingasareaoughttotakethemintoaccount.Nevertheless,patrimonialvalueofthisscreesdoesexistsincetheyarelongcontinuityecologyhabitatsandsome
individuals (Racomitrium) are proved to beveryold (several
centuries).Thedisagreement with
theNationalforestofficeabouttheexploitationofthescrees,willbecomplextosortout.Amodelofscreesbryophyticcommunitiesdynamicisrealised,inwhichtwoscenariosareproposed.Theyunderlinethatscreesclosingoccultvegetationsuccessions,
thereforethewholepotentialbiodiversitycantexpressitself.Someconservatorymanagementmeasuresaimedatmaintainingtheecologicalgradiantbetweenopenareasandsylvaticssystemsaresuggested.scree/sandstone/bryoflora/bryosociology/dynamic/conservation/Natura2000
-
Remerciements:
Je tiens tout dabord remercier Franck Duguproux qui a donn
naissance cette tude pour son
encadrementetsurtoutsaconfiancetoutaulongdecetravail.
Jesuis trs reconnaissanteenversJacquesBardat qui asu trouverdu
temps, beaucoupdepatienceet de
gnrositpourmeguiderdanslesdterminationsdebryophytespastoujoursfaciles,pouravoirvrifiune
grandepartiedeschantillons,poursonaideconstanteetprcieuse.
Le personnel du Parc national des Cvennes pour son accueil,
lquipe de lantenne Aigoual pour leur
hospitalitdansleurlocaux.StphaneGuinotetRichardBaretpourleuraide.
MerciDanielMathieuetlquipedeTelaBotanicapourleursoutient.
Mes remerciement vont galement Catherine et Alain Lefvre sans
qui cette anne estudiantine
parisiennenauraittpossible.
-
SOMMAIRE:
1INTRODUCTION
................................................................................................................................
62DESCRIPTIONDELAZONEDETUDE
..........................................................................................
8
2.1Positiongographique
...................................................................................................................
82.2Contextegologique
.....................................................................................................................
8
2.2.1Commentqualifiercesformationssuperficielles
...................................................................
82.2.2Orogense
...............................................................................................................................
92.2.3Originedespierriers
...............................................................................................................
9
2.3Climat
..........................................................................................................................................
10 2.4Etagesdevgtation
....................................................................................................................
11 2.5Histoire
........................................................................................................................................
12
3METHODOLOGIE
............................................................................................................................
12 3.1Cartographie
...............................................................................................................................
12 3.2Phasedeterrain
...........................................................................................................................
13
3.2.1Echantillonnage
....................................................................................................................
13 3.2.2Relevsphytosociologiques
..................................................................................................
13 3.2.3Dlimitationdurelev
..........................................................................................................
14
3.3Caractrisationdesprincipalescomposantesbryocnotiquesetcologiques
............................. 15 3.3.1Lesanalysesstatistiques
.......................................................................................................
15 3.3.2Testsdhomognit
.............................................................................................................
16
4RESULTATS
......................................................................................................................................
17 4.1Typologiedespierriers
...............................................................................................................
17 4.2Lesdonnesfloristiques
..............................................................................................................
18 4.3Typologiedeshabitats,partirdesespcesetdesvariablesdumilieu
....................................... 19
4.4Relationsgroupementsbryophytiquesettypologiedespierriers.
............................................... 22
5DISCUSSION
....................................................................................................................................
24 5.1Groupementsetsyntaxons
...........................................................................................................
24 5.2Ecologie
......................................................................................................................................
26 5.3Relationsgroupementsbryophytiquesettypologiedespierriers.
............................................... 27
5.4ComparaisondescommunautsbryologiquesduSuquetavecdautresmassifs
......................... 27 5.5Dynamique
..................................................................................................................................
28 5.6Intrtpatrimonial
.......................................................................................................................
32
5.6.1Casdedeuxpierriers
............................................................................................................
32 5.6.2Unevaleurpeureconnue
......................................................................................................
33
5.7Propositionsdegestionconservatoire
.........................................................................................
35 6CONCLUSION
...................................................................................................................................
37
Annexe1
:ConventionentrelOfficeNationaldesFortsetleParcNationaldes Cvennes
............................................................................................................................
42
-
BIBLIOGRAPHIE29Annexe1:ConventionentrelONFetlePnC31Annexe2:LePierriern11exploitparlONF33Annexe3:Fichedeterrain:listedespcesetindications34Annexe4:Fichedeterrain:descripteurs35Annexe5:Basededonnes36Annexe6:Tableaurcapitulatifdesvariablesquantitativesordonnes38Annexe7:CartederpartitiondespierriersenfonctiondelanaturedelarochesurlantenneAigoual39Annexe8:CartedelocalisationetchantillonnagedespierriersgrseuxduSuquet40Annexe9:CartedelocalisationetchantillonnagedespierriersgrseuxduSuquet(planche1)41Annexe10:CartedelocalisationetchantillonnagedespierriersgrseuxduSuquet(planche2)42Annexe11:Tableaudtailldelatypologiedespierriers43Annexe12:Testdhomognit44Annexe13:Tableaudiagonalis45Annexe14:Extraitdusynopsis(BardatetHauguel,2002)46Annexe15:PhotosdetailRacomitriumlanuginosumetrmanentsdecoupedebois47
-
1INTRODUCTION
Cette tude sinscrit dans le cadre des inventaires du Parc
national des Cvennes (PnC) dirigs
notammentvers de la florenonvasculaire dont la florebryologique.
Elleaborde les pierriers dumassif
Aigoualquiconstitueunensemblegomorphologiqueparticulier.Laconnaissancedelaflorevasculairedeces
pierriersresteactualiser,puisquellesersumeauxtravauxdjanciensdeBraunBlanquet.(1915,1933)et
BraunBlanquet
etals.(1951),travauxreprisdanslasynthsenationalerelativeauxhabitatsrocheuxdela
Directivehabitats (Bensettiti et HbrardLogereau, 2004).
Parcontre, il nyapas dedonnes antrieures
concernantlaflorebryophytiquedecespierriers.RaressontlestravauxconcernantlabryofloredesCvennes
(Prost,1828; Ngre,1978; Fontanel etals., 1978)
ettoutparticulirementcelledumassifdelAigoual,
lexceptiondeceuxdeHbrard(2002),quisoulignentdailleursquelespierriersetfalaisesdelAigoualont
unerichessespcifiquetotaleetenespcesprsentantunevaleurpatrimonialesuprieuretousautresbiotopes
dumassif.
Il existe plusieurs types ptrographiques de pierriers (grs,
granite et schiste) sur lAigoual,
cependant,cetravailestmensurlespierriersgrseuxdumontSuquet.Laquasitotalitdesces
pierriersestintacte.Enparticulier,unpierrierdegrssituenfortdomanialeatexploitjusquen
2005pendantunevingtainedannessouslecontrledelOfficeNationaldesForts(ONF).Une
conventionentrelONFetlePnCdfinissaitlesmodalitsdexploitationdecetteressourcenaturelle
(Annexe 1) (Annexe 2).
Cetteexploitationsesituedansuncontexteparticulier li
auxbesoinsde
matriauxenvudelarestaurationdubtilocalencohrenceaveclescaractristiquesdupatrimoine
architecturalcvenol.
Le Mont Suquet tant situ au cur du PnC ainsi que dans le site
Natura 2000 AigoualLingas,
nFR9101371,lePnC,maisaussilONF,sontresponsablesdelaconservationdeceshabitatsdepierriers.
Cespierriers,abritentpotentiellementdesespcesrares,endmiquesouprotgesetautitredeladirective
Habitats (92/43/CEE), les pierriers de lAigoual prsentent
potentiellement un intrt communautaire
(DIREN,1995).
Considrantquelespierriersdegrssontdominspardescommunautsdebryophytes,ilestindispensable
suivantlecontexteetlaproblmatiquelocaledemieuxconnatreceslmentsdupatrimoinenaturel.
-
Ainsilesobjectifsduprsenttravailsontde:
dterminerlarpartitiondespierrierslchelledumassifdelAigoualetdiffrenciercespierriersselon
leurnatureptrographique(grs,granite,schiste),
dresseruninventairedesespcesdebryophytesquisedveloppentsurlespierriersgrseux,
caractriserlesprincipalescomposantesbryocnotiquesetcologiques,
proposerunevaluationdeleurintrtpatrimonial.
Leplanduprsenttravailsuitessentiellementlordredecesobjectifs.
-
2DESCRIPTIONDELAZONEDETUDE
2.1Positiongographique
LeterritoireduPnCsesituedanslargionLanguedocRoussillon,ilestsubdivisen4antennesdont
lantenneAigoualquicorrespondlazonedtudedecetravail.Ceterritoireestdfinicommeuneunit
fonctionnellecouvrant27000hectares.LemontSuquetestsituausuddelAigoual,sparparlaDourbiedu
LingasdansledpartementduGard.
Figure1:CartederpartissionduPnC
2.2Contextegologique
2.2.1Commentqualifiercesformationssuperficielles
Unpierriercorrespondtoutensemblederochersconstitudeblocsdetaillesdiverses,rsultatdune
altrationinsitudassisesenplacederochesouayantsubitundplacementgravitaire.
-
Surunplangomorphologique, unpierrier peut tre issudedivers
modesdedtachement, de mises en
mouvementetdaccumulationdeblocs(effetdelapesanteur,delasolifluxion,desgelsoudesdgelsrpts,
destremblementsdeterre,desvariationsthermiquesethygromtriques,duruissellementouencoredactions
biotiques(animauxsauvages,troupeaux,activitshumaines).
Ilsecomposedenappesoudetalusenquilibreprcairequisemettentenmouvement
formantuncne
dboulis.SelonFrancouetHtu(1989),siladynamiquedechutenexisteplus,lboulisperdpeupeuses
caractristiquespropresetpeutmriterdtredsignsouslenomdboulisreliqueoudepierrier.
2.2.2Orogense
LensemblestructuralAigoualLingasLironsemetenplace
lafinduPalozoqueaucoursdes
derniresmanifestationsdelorogensehercynienne(entre330et310Ma).Lasriemtamorphiquedes
Cvennesestalorstraversepardescorpsintrusifsconstitusdegranodioritesporphyrodesetdegranites
monozoquesauseindesunitstectonomtamorphiquesliesl'paississementcrustal.
Aprsavoirtarasespardelonguespriodesdrosionetniveles,lesmontagnesdelachanesontltat
depnplainelafindelrePrimaire.Cestalors,quaudbutduTrias(entre245et205Ma)desrivires
divaguent sur les grandes tendues plates et entranent galets de
quartz et sables. Ces alluvions sont
transformesenconglomratsetgrs.ApartirduJurassique,leLanguedocRoussillonestenvahitparlamer.
PuislesgrandsmouvementsorogniquesdelreTertiaire,quiontdonnnaissanceauxAlpesetauxPyrnes,
sontloriginedunsoulvementprogressifdesterresintrieuresavecrgressiondelamerprimitive.Levieux
soclehercyniensest retrouv, par contrecoup, soulev et fractur,
lebordoriental duMassif Central en
particulier(Lozre,Aigoual).
2.2.3Originedespierriers
Ds lors, lrosiona renduaffleurant lesgrs triasiques, fragments
par lespisodes tectoniques
antrieurscecisecombinantlactiondugelensurfacenotammentenpriodeglaciaire.Limpactdugelet
plusprcismentdesalternancesgel/dgel est notabledans lemassif,
car legrs triasiqueest uneroche
permabledoncparticulirementsensiblelaglifraction.
Enoutre,lesblocssechevauchent,cequiinduitquilnyapaseuquundmantlementinsitu,ilyaeuaussi
-
accumulationdesblocs. Demme,lnormit decertains
pierriers(40500m), lataille desblocset leurs
concentrationdans les ttes de vallons impliquent selonDewolf et
Joly (1992), la fois unedynamique
inactuelleetuneaccumulationdanslesstructuresprexistantes.Laprsencedecoursdeaupuissantsdontun
certainnombredevalats(Cabane,Malbosc,Moulinecas,Tdouns)entmoigne.Cecisetraduitpar:unemise
enplaceparsoutirageetglissementsassists(neige?solplusoumoinsgel?),unlavageefficacedeslments
fins exports vers laval et un amenuisement superficiel en
blocailles par fractionnement (glifraction
probable).Ilsagitpluscertainementdemanifestationsnivalesplusoumoinsassistesparlaprsencedesol
gel,peuttredemaniresaisonnire.
Enpositionsommitalesurpentetrsfaiblelesoclegrseux insitu
affleure,ilsagitdensemblesrocheux
cohrentsplusoumoinscompactsfragmentsquasimentenplace,offrantlaspectdunpuzzle.Aleurpiedou
surleurpourtourstendentdespierrierscompossdeblocsbienindividualiss.
ToutlemassifduSuquetsemblerecouvertdamasdeblocsplusoumoinscachsparunsoletconstitueenfait
unimmenseetuniquepierrier.Seulscertainsvalats,talwegsoucrtessontrestsnusoupresque,dufaitdune
rosionconstanteet/oudunepaisseurimportanteettmoignentdecideldelaprsencedecetimmense
pierrier.
Ilsemblelogiquequecespierriers,depuisleurformation,jusqu'nosjourssoientnus,ettmoignentainsi
dunetrslonguecontinuitcologique.
2.3Climat
Lereliefdissymtriquedecemassifest,dunepartorganisparunrseaucomplexeetescarpde
serreset devalatsauSudet lEst et dautrepart compos
dunevastemassemontagneusesabaissant
doucementverslouestetlenord.Cecontextegomorphologiqueimpliquedesconditionsclimatiquestrs
particulires.LeclimatlocalesticimarquparlinteractiondemassesdairvenuesdelocanAtlantiqueetde
lamerMditerranepigesetcontraintesaveclesreliefsaccidents.
-
Touslesclimatsdemontagnesconserventlestraitsessentielsdesclimatsdesgrandesrgionsgographiques
o lesmassifsmontagneuxsont situs(Emberger, 1942),celuide
lAigoual estqualifi demontagnard
influencemditerranenneetocanique.
Leclimat mditerranenest caractris par des saisons thermiques
nettement tranches et unepluviosit
concentresurlasaisonfroidedelanne,tandisquelasaisonchaudeestsche,mmesiilnesemblepasy
avoirdedficithydriqueestival(Figure2).
Linfluenceatlantiqueapporteunepluviomtrieunpeumoins
chaotiqueaufuretmesurequelonsloignedelalignedepartagedeseaux.Ainsi,lacontrainteclimatique
majeureestlieauxvariationsthermiquesbrutalesetlirrgularitdesprcipitations(valeursextrmesde
tempratureetrecordspluviomtriques).
Onobservegalementunebaissedestempraturesetuneaugmentationdesprcipitationsaveclaccroissement
delaltitude.Depluslesventssontviolentsetontdeseffetsimportantssurlaflorecommesurlafaune.
Leclimatcvenolestdoncdfinipardegrandesvaleursdamplitudedesparamtresmtorologiques,une
fortevariabilitspatiale.Cestunlieudaffrontementclimatiqueolesconditionsdeviesontrudes.
Figure2:Diagrammeombrothermique(MetoFranceinPnC,2000)
2.4Etagesdevgtation
Lazonedtudeestconcerneparlestagesdevgtation(Godron,
1988)montagnardinfrieuret
moyen: de 900 1300 m, les fortes prcipitations, les brouillards
et une courte priode de vgtation
permettentlahtraiededominer.
-
2.5Histoire
Verslemilieudu19mesicle,duneimportanteexploitationforestireetunpastoralismeintense,le
massif de lAigoual est trs dgrad. Il tait couvert principalement
par des landes gents (Cytisus
oromediterraneusRivasMart.&al.)etCallune(CallunavulgarisL.Hull.),despelousesdgradesettrs
rodesnardraide(NardusstrictaL.).
Ds la findu19me sicle, lEtat a conduit une importante
politiquede reboisement et pour ce faire de
nombreusespropritsfurentacheteset/ouexpropries.Ainsidenosjoursplusde15000haconstituentles
fortsdomanialesdumassif(domaineprivdelEtatbnficiantduRgimeForestier).Lagriculturenutilisera
quunefaiblepartiedessurfacesetqui,lexoderuralaidant,necesserontdesamoindrir.
Depuislesannes19501960,ladynamiqueestlieauxactivitstouristiquesetsportives,enplusdesactivits
forestires.Dansunsoucidevalorisationdupatrimoinecultureletnaturel,lePnCestcren1970.
Ainsi, la gologie du massif, linteraction de plusieurs
influences climatiques, les activits
humaines,ontgnrunemosaquedemilieuxtrsdiversifismalgrladominancenettedelafortqui
occupeelleseuleplusde80%delasurfacedelantenneAigoual(PnC,2000).
3METHODOLOGIE
3.1Cartographie
Unecartographiedelensembledeshabitatsdepierriersenfonctiondelanaturedelarocheestralise,
ainsiquedescartescentressurlespierriersgrseuxolesrelevsphytosociologiquessontrenseignset
numrots.Elleestdressedaprsphotointerprtation(orthophotoplanIGN,1999;orthophotoplanIRCIFN,
2000)surlelogicielMapinfo(version7).SurlabasedinformationsfourniesparlesagentsduPnCetlorsdes
prospectionssurleterrain,lacartographieestcomplte.
-
3.2Phasedeterrain
Letravaildeterrainesteffectudemaijuin2006etconsisteenlaprospectiondetouslespierriers
grssurunesurfacedenviron2400hectares.
Aupralable,unecollectionderfrencedchantillonsdebryophytesestconstitue,valideparmontuteur
scientifiqueJacquesBardat,afindanticiperlesprobablesdifficultsdedtermination.
3.2.1Echantillonnage
Surunmmepierrierplusieursrelevssonteffectus,chacundansuncompartiment.Uncompartiment
est une micro station possdant une homognit topographique et
structurale du support ainsi quune
homognitrelativedespeuplementsbryophytiquesquilecolonisent.Ainsisurunblocrocheuxcertaines
paroisexposesdemanirediffrenteaccueillentdiversescommunautsbryologiquesdistincteschacundeces
ensemblespeutconstitueruncompartiment.
Danslecasocertainesespcesdominentaupointdeformerdesgrandessurfacesmonospcifiques,ilnya
pasdereleveffectu,cependantleurnometleurrecouvrementsontrenseignssurunefichepierriers.
3.2.2Relevsphytosociologiques
Lafichedeterraincomprendunelistedespcesdebryophytes(Annexe3).
LesnomenclaturesutilisessontcellesdeCorleyetal.(1981)etCorleyetCrundwell(1991)pourles
mousses,GrolleetLong(2000)pourleshpatiquesetde BardatetHauguel
(2002)pourlessyntaxonsde
bryophytes.
Pour les dterminations, plusieurs ouvrages sont utiliss: Smith
(1978, 1990), Paton (1999). La
majeurepartiedesdterminationsonttvrifiesparJacquesBardat.
Chaque espce est apprcie dun code dabondancedominance (AD code)
permettant dvaluer son
recouvrement(BraunBlanquet,inGuinochet,1973).
ADcode: r:1individuetrecouvrement
-
appartiennentprobablementdespopulationsclonales.Ilfautalorsprciserquepourlesbryophyteslanotion
dindividurestetrsrelativedanscetteapproche.
Diffrentsparamtrescologiquessontnotspourchaquerelev(Annexe4):
desdescripteursabiotiques telsque,
laltitude,lorientationgnrale,lapositiontopographique,lapente
mesuregrceunclisimtreSuunto,lhumiditdaprsLecointre(1978inWerner,2000)selonunechelle
de15,lesdimensionsdupierrier,lapartietudiedupierrier(centraleoupriphrique),laformedupierrier
(concave,plane,convexe),lastabilit,lagranulomtrieselon4classes(daprslediamtremoyendesblocs),
laformedesblocs(dallesouprismes),lesdimensionsdesblocsetlecompartiment(BardatetBoudier,2005),
desdescripteursbiologiquestelsque,lerecouvrementdechaquestratedevgtation,laprsenced'humus
entrelesblocs,ladynamiquedefermetureoud'ouverture,laprsenceduncontexteforestierproximitsont
renseignssurlafiche.
Lesinformationsrecueilliespourchaquerelevssurlafichedeterrainalimententunebasededonnes
surlelogicielAccessenlienaveclacartographie(Annexe5).
3.2.3Dlimitationdurelev
Alchelledesbryophyteslesvariationsdumilieuxsonttrsbrutalesainsiuntestdelaireminimale
neseraitpaspertinent,cardifficilementapplicableselonlagranulomtriedesblocs,lecompartimentoccupet
laconfigurationdechaquegroupement.
Ladlimitationdurelevphytosociologiquesappuiesurdeuxcritres(BardatetBoudier,2005):
homognitfloristiqueetcologique(bonnelimiteducompartiment);
reprsentativitspcifique(disposerdunmaximumdespcesappartenantpotentiellementaugroupement).
Eneffet,sontretenustroiscritrespourdfinirlhomognitfloristiqueetcologique(Somson,1983):
uniformitdesconditionscologiquesapparentes;
dominanceduneouplusieursespces;
apparitionrguliredecombinaisondespcesdansdesconditionscologiquessemblables.
-
Ainsi, la forme du relev pouse la formedu support et ses
dimensions sont infrieures la taille du
compartimentdaccueil.Lataillemoyennedesrelevsestdelordredequelquesdcimtrescarrs.
Auseindunmmepierrier,ilexisteplusieursfaciscologiques.Ainsiaprsavoirapprhendlensembledu
pierrieretprisconnaissancedesdiffrentsmicrofacislesrelevssontraliss.
Tel un systmegigogne, au sein de chaque pierrier, sur chacundes
microfacis prsents, un relev
bryosociologiqueesteffectu.
3.3Caractrisationdesprincipalescomposantesbryocnotiquesetcologiques
Lacaractrisationdesgroupementsbryophytiquesetdeleurscomposantescologiquessefaitpartirde
techniquesstatistiques.Deplus,lamthodedestableaux,quiatdcriteendtailparEllenberg(1956in
Guinochet,
1973)permetdobtenirpartirduntableaubrutuntableaudiagonalisolesgroupementssont
caractriss.
3.3.1Lesanalysesstatistiques
DesanalysesstatistiquessontralisessurlelogicielADE4versionclasssique.
PourcaractriserlesgroupementsbryologiquesuneAFC(AnalyseFactorielledesCorrespondances)estralis
pourlesdonnes[relevsespces].Cecipermetuneordinationdesrelevsenfonctiondeleurcomposition
spcifique.Elleconduitassurerunesgrgationderelevsoudegroupesderelevsfloristiquementlesplus
proches.Cettemthodeestlamieuxadapteauxdonnesphytosociologiques(LacosteetRoux,1971).
Afindecaractriserdestypesdestation,uneACP(AnalyseenComposantesPrincipales)seraitenvisageable
pourlesdonnes[relevsvariablesdumilieu].Cestunemthodeefficaceetrobustemaisonnefaitque
dduire,encomparantcesdeuxtapes,lesrelationsentreespcesetvariablesdumilieu(ProdonetLebreton,
1994).Pluttquederapprocherlesgroupementsbryophytiquesdesstationscologiquesgrceceshypothses
etinterprtations,onpeutcontraindrelescoordonnesfactoriellesdesrelevstreunecombinaisonlinaire
de ces variables via une AFCVI (Analyse Factorielle des
Correspondances par rapport aux variables
instrumentales)(ProdonetLebreton,1994).
-
LesavantagesduneAFCVIparrapportuneAFCsuivieduneACPsontmultiples.Onobtientexplicitement
deuxcoordonnespourchaquerelev, luneobtenue partirdesespces,
lautredesvariablesdumilieu
(ProdonetLebreton,1994).Ellefacilitelinterprtationdesrsultatsenpermettantlareprsentationdansle
mmeplandespointsespces(typologiedesespces)
etdespointsrelevs(typologiedesrelevs)et des
vecteursvariables.LAFCVIestcapabledignorerlesautressourcesdevariationventuelles,connuesou
non(ProdonetLebreton,1994).Ellepeuttreraliseavecunnombrelevdespces.
Pour cela il faut coderaupralable lesvariables
endonnesquantitatives, lesvariablesqualitatives sont
transformesenvariablesquantitativesordonnes(Annexe6).
Lesanalysessouscontraintesperdentdeleurpertinencelorsquelenombredevariablesapprochelenombrede
relevs.Seulslesfacteursstationnelslesplusdiscriminantssontmettredanslanalyse,deplusilfautviter
leseffetsenboucle(choixdesfacteursaussiindpendantsquepossible).
Pourslectionnerlesfacteursstationnelslesplusdiscriminants,desACPsimplessontralises.
LAFCVIestparticulirementadapteltudedesrelationsespcesmilieux(LacosteetRoux,1971).
Les groupes despces, issus de ces mthodes de traitement, peuvent
tre assimils des groupements
bryologiques,voiredansunsecondtempspourcertainstresassimilablesdessyntaxonsdediversniveaux
hirarchiques(classe,ordre,alliance),rattachsleurscomposantescologiques.
3.3.2Testsdhomognit
Ilconvientcependantdesassurerdelhomognitetdelacohrencedesgroupesderelevsissusde
lanalyse.Lesdiffrentsrelevs,quiconstituentungroupementbryophytique,doiventpouvoirtreinterprts
commelexpressiondelavariabilitstatistiquedunemmecombinaisonfloristiqueoriginale.Lhomognit
endognedun syntaxonlmentaire peut tre teste laidede lindice
desimilarit (oucoefficient de
communaut)deJaccard:
SJij=a/(a+b+c)
a=nombredespcescommunesauxrelevsietjb=nombredespcesprsentesseulementdanslerelevic=nombredespcesprsentesseulementdanslerelevj.
OnmesureSJijpourtouslescouplesderelevsdusyntaxonlmentaire.Onconsidrequedansungroupement
bryophytique,lavaleurminimumdesindicesdeJaccardnedoitpastreinfrieure0,1.
-
4RESULTATS
Lacartographiedeshabitatsdepierriersdel'ensembledel'antenneAigoualapermisdidentifieretlocaliser
prcismentprsde230pierriersdont50%surschiste,40%surgraniteet10%surgrs(Annexe7,8,9,10).
4.1Typologiedespierriers
Lanalysedes21pierriersprospects,surleplan12avec80%dinertie,discrimine4typesdepierrier
(Figure3etAnnexe11):
P1:pierrierspenteforte,debassealtitudeetdegranulomtriefaible,(6pierriers)
P2:pierrierspentefaible,daltitudeleveetgranulomtriepluttgrossire,(2pierriers)
P3:pierriersdepetitetendueorientsverslenordavecunegranulomtriepluttgrossire,(5pierriers)
P4:pierriersdegrandetailleorientationsudavecunegranulomtriepluttpetite(8pierriers).
Num. Eigenval. R.Iner. R.Sum1 +3.0504E+00 +0.4358 +0.43582
+1.5126E+00 +0.2161 +0.65193 +1.0706E+00 +0.1529
+0.8048Figure3:ACPpierriers:
projectiondesvariablesdemilieu(axes1,2)
-
4.2Lesdonnesfloristiques
Linventaireapermisderecenser64taxonsdebryophytes:50Mousses(78.12%)(dont2varitset1
genresp.),13hpatiquesfeuilles(20.31%)etunehpatiquethalle(1.56%).
LestatutchorologiquedechaqueespcesinventoriesestvaludaprsDierssen(2001),
Lecointe(1979,1980,1981)etSmith(2004)(Fig4).
LabryofloredespierriersduSuquetestcaractrisepar
unbonnombredespcescircumboralesvoirarctiques,
mmesiunegrandepartestreprsentepardesespces
cosmopolites. Non ngligeables sont les espces
atlantiques,contrairementauxmditerranennes.Enoutre,27%sontorophiles(horsfigure).
UntelcortgetmoignedesconditionsclimatiquescomparablescellesdunorddelEuropeavec
uneinfluenceatlantiquenonngligeable.
Lanalysedesdonnesfloristiquesdes97relevseffectus,portesurles64taxonspourlesquelsle
caractreprsenceabsencedanslesdiffrentsrelevsestretenu.AprsralisationduneAFCaveclaglobalit
dutableauespcesrelevsquinepermetpasdediscriminerdegroupesdespces,unedeuximeanalyseest
effectueselonuneslectionde25espcesenfonctionduncritre.Eneffet,lesespcesditesrares(64%des
espces)prsentesdansmoinsde5%desrelevs,sontmiseslcartdelanalyse.
Figure5:AFCprojectiondesespces(25espces)(axes1,2)
-
Cetteanalyse(Figure5)permetdediscriminerdeuxensemblesCetDetentrane,parcontre,laconcentration
surloriginedesobjetsdontledegrdindividualisationestplusfaible.
Unetroisimephasedetraitementconsisteenlanalysedesobjetsrassembls(19espces).
LexamendelaFigure6,montreuneindividualisationde4groupesdespces:A,B,E,F.
Grcedesremaniementsdeslignesetdescolonnes,daprslesregroupementsdespcesindiqus
parlAFCetlapriseencomptedesespcesditesraresnoncomprisedanslanalysestatistique,plusieurs
ensemblessontdgags.Principalement,deuxunitslmentairessontmisesenvidence(AetB).
LhomognitdesgroupesrelevspourlegroupeAetBnestpastotale(Annexe12)maisrelativementnette
pourunegrandepartdesrelevs.
4.3Typologiedeshabitats,partirdesespcesetdesvariablesdumilieu
DeuxAFCVIsontralisespartirdechacunedesAFCprsentescidessus(Figure7).
Figure6:AFCprojectiondesespces(18espces)(axes1,2)
-
Figure7
Lesvariablesdemilieuexpliquentdefaonapproprielacompositionspcifiquedesrelevs,puisquelAFCVI
n1aunrapportentrelinertieexpliqueparlesvariablesdemilieuetlinertietotalede38%.
Num. Eigenval. R.Iner. R.Sum1 +6.0510E01 +0.2382 +0.23822
+4.5202E01 +0.1779 +0.41613 +3.4502E01 +0.1358 +0.5519
TripletInertiaDecomposition0,3827
Figure7:AFCVIn1
-
LegroupementCsedveloppesursubstratvolu,autrementdit,ilsagitdungroupementhumicole.Lhumus
(typemoderoudismodervoiremor),estaussiprsententrelesblocsdupierrier,lemilieuestferm(sous
couvertforestier),lerecouvrementdelastrateherbaceetbryophytiqueesttrsimportant(de90%100%).
Cegroupementestmsophileetoccupedegrandessurfaces.Ilestaussiorientpluttaunordsurpentefaible.
LegroupementDoccupedeszonesolagranulomtrieoffreunfacisgrossier,miversantetfaible
altitude,lexpositionestfaible,ilsagitautrementditdecompartimentslabri(ensituation
ombragevoiretrsombrage:compartimentsdetypedessousdeblocetbasesdeblocs).
UnesecondeAFCVIestraliseaveclesespcesnonindividualisesdanslapremire(Figure8).
LesespcesdugroupeAnoccupentpasdeszones
demmesconditionscologiques.
Seules Andreaea alpestris (Thed.) Schimp., Grimmia
muehlenbeckii Schimp., Grimmia montana Bruch &
Schimp., Racomitrium heterostichum (Hedw.) Brid.,
Racomitrium lanuginosum (Hedw.) Brid. et Polytrichum
piliferumHedw.sontprsentesaucentredespierriers
ensituationxrophile,lapenteatendanceatreforte
etlaformedespierriersestconvexe.
Parailleurs, lerecouvrementdelastratelichniqueestlev.
Lelienaveclepierrieret lexpositionsont
importantsnotammentpour Andreaeaalpestris et
Grimmiamuehlenbeckii quisontainsiprsentessurdes
compartimentstelsquelesdessusdeblocsoulesflansdeblocspeudclivesfortementexposs.Ellessont
orientespluttaunord.
Tandisque Grimmiahartmanii Schimp., et legroupeF:
Pteriginandrumfiliforme Hedw.et Ulotacrispa
(Hedw.)Brid.sontprsentssousuncouvertforestier,surdespierriersdegrandesdimensions,enposition
sommitale.IlenestdemmepourlegroupeE: Hypnumcupressiforme Hedw.
et Antitrichiacurtipendula
Num. Eigenval. .Iner. R.Sum1 +4.3090E01 +0.2591 +0.25912
+3.1901E01 +0.1918 +0.45093 +2.4238E01 +0.1457 +0.5966
TripletInertiaDecomposition0,3659
Figure8:AFCVIn2
-
(TimmexHedw.)Brid.quipeuplentaussideszonesmsophilesetodelhumusestprsententrelesblocsdu
pierrier.
Hedwigia stellata Hedens et Grimmia trichophylla Grev. sont peu
individualiss et peuplent des zones
intermdiairesentreGrimmiahartmaniietlerestedugroupeA.
LegroupeBestprsentlolastrateherbaceetlastratebryophytiqueontunfortrecouvrement,lesubstrat
semblevoluetlaltitudeestimportante,tandisquelelienaveclepierrierestbas,autrementdit,iloccupedes
compartimentssubordonns.
4.4Relationsgroupementsbryophytiquesettypologiedespierriers.
Daprs lattributiondesgroupementsbryologiques chacundespierriers,
lesdonnespierriers/
variablesdumilieuprcdentes,desdonnespierriers/recouvrementparstratesetdesdonnespierriers/
espcesdominantes, uneAFCVIest ralise(Figure 9).
Lesvariablesdemilieuexpliquent defaontrs
approprielacompositionbryocnotiquedespierriers(rapportdesinertiesde73%).
Ainsiquelquestendancessontdgagesquantladistributiondesgroupementsetdesespcesdominantesau
seindespierriers.
LetypedepierrierP1semblefavorablelaccueildeRacomitriumlanuginosum.
Le type de pierrier P2est favorable laccueil du groupeB. Ce sont
des pierriers plus ouverts (faible
recouvrementdesstratesdeligneuxhautsetbas)dominsparlastratelichnique.
LetypedepierrierP3setrouvesouscouvertforestieravecuntrsfortrecouvrementparlesbryophyteso
Rhythidiadelphusloreus,HylocomniumsplendensetHypnumsp.sontlesespcesdominantes.
LespierriersdetypeP3etP4sontfavorableslaccueildugroupementA.
LespierriersdetypeP1etP2sembleraientplusfavorableslaccueildAntitrichiacurtipendula,nanmoins
cetteespcesembleavoiruneaffinitpourdesmilieuxferms,defaiblealtitudeetdepetitestailles.
-
Figure9:AFCVIpierriers
Num. Eigenval. R.Iner. R.Sum1 +3.2842E01 +0.4807 +0.48072
+1.3776E01 +0.2016 +0.65193 +1.0854E01 +0.1589 +0.8412
TripletInertiaDecomposition0,7339
-
5DISCUSSION
5.1Groupementsetsyntaxons
Ensappuyantsurlesynopsisbryosociologiquefranais(BardatetHauguel,2002),onpeutclasserles
diversgroupesindividualissda5nslesgrandesunitsreconnues(Annexe13).
LegroupeAappartientessentiellementlaclassedes
GrimmioRacomitrieteaheterostichi (Neumayr
1971)Hertel1974quiregroupelensembledescommunautsdesrocherssiliceux.Cetteclassepossdedeux
ordres:Les Grimmietaliacommutatae
SmardaetVanekinKlika&HadacexSmarda1947(ensembledes
communautsdesrocherssiliceux,secs,hliophiles,
arophiles)etlesGrimmietaliahartmaniiPhilippi1956
(ensembledescommunautsdesrocherssiliceuxombragsmsophiles).
DanslensembleAonpeutdistinguerdaprslesespcescaractristiquesprsentesplusieurssous
ensembles:
1LegroupementAndreaeaalpestrisetGrimmiamuehlenbeckiiestassezfragmentaire.Ilest
dlicatdetenterdelerattacherunsyntaxonreconnutropprcis.Ilpourraitprsenterdesaffinits
aveclAndreaenionrupestrisV.Krusentsjerna&SmardainKlika&HadacexKlika1948.Grimmia
patens
(=G.curvata)prsentedansunseuldesrelevsaveccesdeuxdernires,caractriseaussi
l'Andreaenion rupestris. De plus, Andreaea alpestris tait
auparavant une varit dAndreaea
rupestris. Cependant Grimmia muehlenbeckii n'ayant t
individualise du complexe de G.
trychophyllaquercemment,cegroupementsansdouteestprocheaussidel'Hedwigienionciliatae.
Brefilestdifficiledetrancherdanscesconditions.
2LegroupementHedwigiastellataetGrimmiatrichophyllabienquelimitspatialementest
assimilablelasousalliancedelHedwigienionciliatae(Philippiexv.Hbschmann1967)Marstaller
1982.
3RacomitriumlanuginosumestlereprsentantprincipaldelallianceduRacomitrionlanuginosiV.
Krusenstjerna1945.
4.Grimmia hartmanii caractrise le Grimmio hartmaniiHypnion
cupressiformis Philippi
1956(ordredesGrimmietaliahartmanii).
-
LensembleBcontientdeslments(CephalozielladivaricataetCeratodonpurpureus)delaclassedes
CeratodontoPolytricheteapiliferiMohan1978,quiregroupelescommunautspionniresmsoxroclines
xrophilessursubstratsablolimoneuxsecs(pelousesbryophytiquessilicicolessches).Danslecasprsent
cestlordredesCeratodontoPolytrichionpiliferi(Waldheim1947)v.Hbschmann1967quiestreprsent.Il
correspondlensembledescommunautsplanitiairesmontagnardeseurosibriennessursubstratdpourvu
dematireorganique,maisplusoumoinsricheensable.
LensembleCcomporteunpetitnombredespcessouventdominantesmaistrspeureprsentesdansles
relevspuisquellesformentdestapismonospcifiques,tellesquePleuroziumschreberi(Willd.exBrid.)Mitt.,
Hylocomiumsplendens (Hedw.)Bruch,Schimp.&W.Gmbelet
Rhytidiadelphusloreus (Hedw.)Warnst.. Il
appartient, laclassedes Hylocomietrieteasplendentis
Gillet1986,(communautsacidiphilesclimaciques
stationnellesterricohumicolessciaphileshliophiles)delordredelHylocomietaliasplendentisGillet1986.
Lesdeuxpremiressontlesespcescaractristiquesdelalliancedu
Pleurozionschreberi v.Krusentsjerna
1945(communautsthermoclineshliophilesacidiphiles)etlasuivantedu
RhytidiadelphionloreiBardat&
Hauguelprov.nov.(communautsmsohygrophilessciaphilesacidiphiles).Limbricationspatialedesespces
etlecaractrepaucispcifiquedelensemblenepermetpasdesparercesunitssurleterrain.
LegroupedespcesD,necorrespondpasdistinctementunsyntaxoncarilesttroppauvreen
espcesetconstitueunensemblemixte.
NanmoinslegroupeFcorrespondantau
FrullaniodilatataLeucodonteteasciuroidesMohan1978
em.Marstaller1985.Ilestcomposdespcescorticoles.Leurprsencesurblocgrseuxaupieddestroncsest
toutfaitlogiquedanslamesureolespopulationscorticolespeuventcolonisertrspartiellementlesommet
lesrochersdeproximitoellessontviteconcurrencesparlesespceshumopilithiques.
Demme le groupe E individualis par Antitrichia curtipendula
correspondprobablement un
groupementbasaldelaclassedesNeckereteacomplanataeMarstaller1986.
Dautresgroupementsnonmatrialissdans lesanalysesstatistiques,
puisquecompossdespces
ditesraressontnanmoinsmisenvidencedansletableaudiagonalis(Annexe13).
Les PogonatoDicranellietea heteromallae v. Hbschmann 1967
(communauts pionnires post
pionnires sur sol limoneux) et les Hypnetea cupressiformis Jezek
& Vondracek 1962 (communauts
acidiphilespostpionniresclimaciquesstationnelleshumicoles)sontcaractrises.
-
5.2Ecologie
Laclasse des GrimmioRacomitrietea heterostichi (groupe A) est
compose dordres et dalliances
reprsents ici par leur espces caractristiques, qui se dveloppent
dans des conditions daphiques
(pilithismefrquentetoptimalpourcesespces)sensiblementdiffrentes.
Toutdabordlegroupementfigurpar Andreaeaalpestris
etGrimmiamuehlenbeckii quicohabitentavecla
stratelichniquesurdescompartimentsdedessusdeblocsestunealliancexrophile,pionniredugrsencore
nu.
LHedwigienionciliataeestprsentlolerecouvrementdelastratelichniqueestmoinsimportanttandisque
lastrateligneusesintensifie,lemilieuenvironnantsereferme,cependantlesubstratrestepresquenuouun
trsfaibledptsminroorganique.
Lalliancedu Racomitrionlanuginosi
estunensembledecommunautsdepierrierouvert,xrophileole
recouvrementdelastratelichniqueetbryophytiquesontquivalents.
Lordredes Grimmetaliahartmanii
estungroupedecommunautspilithiquesmsophilesbnficiantdu
couvertforestier.
La classe des CeradontoPolytrichetea piliferi (groupe B) occupe
des zones annexes de
pierrierenphasedecolonisationparlesherbaces,caractrisepardesprpelouses.Lesubstratest
issudugrsaltrsouventarniformeparticipantlaformationdunsolprimitifausenspdologique
duterme,avecpeuoupasdapportdematireorganique,puisquelemilieuenvironnantatendance
treouvert.Ilsagitdeplusdezonesolaltitudeestleve,ainsilactivitbiologiqueetlapriode
devgtationdoiventtrecourtes.
LaclassedesHylocomietrieteasplendentis(groupeC)regroupedescommunautshumicoles,
elleest associe uncontexte forestier. Engnral
leurprsencesurdespierriers annonceune
colonisationforestireprocheoudjengage.
LegroupementDquinecorrespondpasunsyntaxon,estcomposdespcesquioccupent
nanmoins,lemmemicrohabitat,dufaitdelacompatibilitdeleursexigencescologiques.Ilsagit
majoritairement dhpatiques sciaphiles humopilithique
(Anastrophyllum minutum) terrico
-
humicoles(Diplophyllumalbicans).Cegroupementoccupedespetitescavitsentrelesblocs,qui
constituentdesrefugespourlesespcessciaphilessensibleslaconcurrence,maislexpressiondes
unitspotentiellescorrespondantesestfragmentaire.
Ainsicesinterprtationsvontdanslemmesensquelcologiedessyntaxonsdcrisdansle
synopsisbryologiquefranaismtropolitain(BardatetHauguel,2002)(Annexe14).
5.3Relationsgroupementsbryophytiquesettypologiedespierriers.
LetypedepierrierP1estfavorablelaccueildesfacispauscispcifiquesRacomitriumlanuginosum.
LetypedepierrierP2estfavorablelaccueildecommunautsdespcesterricolestelqueles
Ceradonto
Polytricheteapiliferi.Cesontdespierriersplusouvertsdominsparlastratelichnique.
Le type de pierrier P3 sont sous couvert forestier avec un trs
fort recouvrement par les bryophytes,
Rhythidiadelphusloreus,HylocomniumsplendensetHypnumsp.sontlesespcesdominantes.
Les pierriers de type P3et P4 sont plus favorables laccueil des
communauts pionnires pilithiques
GrimmioRacomitrieteaheterostichi.
5.4ComparaisondescommunautsbryologiquesduSuquetavecdautresmassifs
Dautres travaux effectus sur les communaut pilithiques
silicicoles de massifs franais et
allemandsrvlentlaprsencedecessyntaxons.LagrandepartiedescommunautsdespierriersduSuquetse
retrouveaussisurleMontLozre,bienquelarichessespcifiqueetbryocnotiquesoientplusimportantesur
le Mont Lozre (Bardat et Boudier, 2003). En effet, en contexte
pilithique la classe des Grimmio
Racomitrieteaheterostichiavec
lordredesGrimmietaliacommutataedomine(BardatetBoudier,2003).Les
alliancessontanaloguescellescaractrisessurleSuquet,lexceptiondelensembledominparAndreaea
rupestris. Lordre des Grimmietalia hartmanii est prsent aussi,
en contexte sylvatique. De mme, les
communauts pionnires arnicoles sont reprsentes par les
CeratodontoPolytrichetea piliferi et les
communautsterricohumicolesdes PogonatoDicranelletea.
Toutefois,lescommunautspostpionnireset
climaciques stationnelles, humicoles telles que les Neckeretea
complanatae et les Hylocomietrietea
-
splendentissontabsentes.DepluslaclassedesHypneteacupressiformisquiesttrspeureprsenteauseindes
pierriers, lorsquelleestprsentecestaubnficedecavits. Toutcela,
sexpliquesansdoutedufaitdu
contexteouvertdecespierrierscontrairementceuxduSuquet.
LescommunautsdeltagealpinetsubalpindansleSudEstdelaFrance(Hbrard,1971,1973)sont
caractrisesnotammentparungroupementAndreaearupestrisenparticulierdanslesstationshumideset
froides,etungroupementParaleucobryumlongifolium(Ehrh.)LoeskeetRhacomitriumheterostichum.
EnhautemontagneCorse,legroupementRacomitriumheterostichumdomine(communautbasaledelordre
desGrimmietaliacommutatae)avecplusieurssousunitsdontlassociationdelAndreaeaetumrupestrisFrey
1922(syntaxoninvalideselonJ.Bardat,rattacherlalliancedel'Andreaenionrupestris)auxubacsetles
facisRacomitriumlanuginosumauxadrets(Hbrard,1978).
Sur le massif forestier de la Serre (Jura), lalliance de
lHedwigienion ciliatae est prsent. De plus,
lassociation du RacomitrioPolytrichetumpiliferi est pionnire sur
des matriaux arniformes (Caillet et
Vadam,1994,1995).
EnAllemagne,sur pierriers grseux
lesassociationsdHedwigietumciliatae, de lAndreaeaetum
rupestrisetduRacomitrietumlanuginosisontprsentes(Lth,1990).
Il est intressant deremarquerque lassociationdu
Racomitriumheterostichum est particulirement
abondantesurlespierriersduSuquet,celaconfirmelestravauxsurlachorologieetlcologiedestaxonsdu
RacomitriumsectionlaevifoliadHbrard(1998).
Ainsilesclasses,ordresetalliancescaractrisssurleSuquetcorrespondentceuxprsents
danslesautresmassifsvoisins,desaltitudessouventsuprieures.
5.5Dynamique
Sur un substrat nu quelques individus sinstallent, puis au fil
du temps, leur nombre saccrot en
individusetenespces,pourfinirleplussouvent,sirienneviententravercetteconqute,parformerun
manteau continu ou presque. Cette volution se traduit par des
successions dassociations vgtales
(Guinochet,1973).
Cest lecas auseinde laclasse des Racomitrieteaheterostichi o
lesdiffrentesalliancessesuccdent.
-
Intervient dabord le groupement figur par Andreaea alpestris et
Grimmia muehlenbeckii suivi du
HedwigienionciliataepuisduRacomitrionlanuginosiquitenddominersurchacundesblocsjusqu'former
unmanteaurecouvrantplusieursblocs(Figure10).Ainsilescoussinsformspardegrosindividus(souvent
probablementcommepopulationsclonales)deRacomitriumlanuginosumpeuventatteindreunequinzainede
centimtresdpaisseuretprsdunmtredelargeur.Encasdedcrochage,dlinterventiondunanimal,de
lhommeoudunautrefacteur,lesubstratseretrouvelibr(successionrgressive)(Annexe15a).Lasurface
totalementmisenuvatrerecoloniseenpremierlieuparungroupementpionniercomposdAndreaea
alpestrisetGrimmiamuehlenbeckii.Ilestncessairederappelerquelaconcurrenceentreleslichensetautres
cryptogames(cyanobacteriesetalgues)aveclesbryophytesestrude(Werner,2000)etquelespetitescolonies
dAndreaeaalpestris
quisontrepresconstituentlespremiresbryophytespionniressurunetellesurface
(Annexe15b).
Lastratebryophytiquegnredelamatireorganiquedefaonactivegrcelaphotosynthseetdefaon
passivecarelleretientpoussires,fragmentsdefeuilles,caillesdebourgeonsetautresdbrisdevgtaux,
loriginedelamiseenplacedunmicrohumus.
-
Figure10:Evolution
dynamiqueetsuccessiondescommunautsbryophytiquesdespierriersgrseuxduSuquet
-
Cethumusrudimentairepourraaccueillirlesplantesvasculaires.Pourlasuite,deuxscnariosseprsentent
selonlemilieuenvironnant.
Dans lecaso lepierrier estenclav enfort,
certainessuccessionsvont treoccultes, au Racomitrion
lanuginosi vasuccderalors, des
communautsplushumopilithiquesvoirehumocorticoles tellesquele
GrimmohartmaniiHypnionpuislesautresgroupementsbryophytiquesforestiers(scnario1)(Figure10).La
pressiongnreparlafortesttrsforte,puisqueelleestloriginedunemasseconsidrabledematire:
feuilles,fleurs,fruits,rameaux,ceslmentssontpigsentrelesblocsetcavitsdespierriersainsique
retenusparleslichensetlesbryophytes.Laformationdhumusesttrsrapide.Deplus,dejeunesarbresse
dveloppentdirectemententrelesblocs,etlastrateherbaceneserapasreprsentedansladynamique.
Tandisquedanslecasolemilieuadjacentestouvert,lacolonisationparlesdiversessuccessionsvgtalesest
trsprogressive(scnario2)(Figure10).CestlecasdanslespierriersolesCeradontoPolytricheteapiliferi
sontprsents.Ilsagittrsprobablementdezonesnayantpasbnficidactionssylvicolesoudanciennes
estivesolafortnapasencorereprisledessus.Depluscesontdeszonesdaltitude,lacolonisationforestire
nenestqueplusralentie.
Non loin ou sous le couvert forestier, la classe des
Hylocomietea splendentis devient dominante avec
notammentlexpressiondelalliancedu Pleurozionschreberi
quiprendlerelais. Pleuroziumschreberi se
dveloppeencompagniedeVacciniummyrtillus,puislorsquelecouvertestplusdenseconfrantunpeuplus
dhumiditlallianceduRhytidiadelphionloreisedveloppeencompagniedejeuneshtres(Fagussylvatica),
ainsicesalliancescohabitentavecleLuzuloFagenion(codeCorine41.11).
5.6Intrtpatrimonial
5.6.1Casdedeuxpierriers
Lepierriern31(parcelleprive)correspondlhabitat:FalaisessiliceusesdesCvennesBensettiti
et HbrardLogereau (2004)(822014)(codeCorine62.26). Lesespces
indicatricesrencontresdanscet
habitatsont: Asarinaprocumbens Mill., Aspleniumseptentrionale
(L.)Hoffm., Alchemillasaxitilis Buser,
SedumhirsutumAll.,FestucaarvernensisAuquier,Kergulen&Markgr.Dann.etCytisusoromediterraneus.
-
Leszonesdupierrierscomportantcesespcesontunegranulomtrietrsimportante,lesblocssontquasiment
enplaceetformentdepetitesfalaisesfracturesdequelquesmtresdehaut,ilestintressantdenoterque
Bensettiti et HbrardLogereau (2004), mentionnent uniquement la
communaut SaxifragedeProst sur
pierrier.Cecisoulignequebeaucoupdegroupementsrupicolessontmalconnusetncessitentuneanalyse
approfondie.
Lepierriern8(parcelledomaniale)prsenteuneparticularitpuisquilestcompos60%degrs,et40%de
quartziteetdegneisso Saxifragapedemontana var.prostii
estfortabondant,correspondaussilhabitat
FalaisessiliceusesdesCvennesBensettitietHbrardLogereau,(2004)(822014).
Ainsiseulsdeuxpierrierscorrespondent lhabitat
FalaisessiliceusesdesCvennes autitredela
directiveHabitats(92/43/CEE),etparconsquentrelventdurseauNatura2000etdoiventtreprisen
comptedanslecadreduDOCOBdusiteAigoualLingas.Danslecasdeprogrammesouprojetsdetravaux,
douvragesoudamnagements(PPTOA)successiblesdaffecterdefaonnotableunsitesNatura2000,aprs
unetudedimpactetuneautorisationdudirecteurduPnC,unevaluationdincidenceseraraliseavanttoute
miseenuvre(CirculaireDNP/SDENN20041).
5.6.2Unevaleurpeureconnue
Les inventaires sur les pierriers grseux du Suquet taient
particulirement prometteurs. Puisque
Hbrard(2002),soulignequelespierriersetfalaisesdelAigoualontunerichessespcifiquetotaleeten
espcespatrimonialessuprieurestousautresbiotopesdumassif,Werner(2000)concludefaonanalogue
pourlesformationsgrseusesduLuxembourgparrapportdautresnaturesdesubstrat.
Lesbryophytessonttrspeuconsidresdanslesdispositifsdeprotections:celasersumequelquesespces
figurantlannexe2delaDirectiveHabitat(92/43/CEE),dontaucunesdecellesinventoriessurleSuquetne
fontpartie.
Cependantdaprsleurchorologie,desespcessemblentintressantessignaler.
Andreaeaalpestris (Thed.) Schimp.(relevs n: 5.02, 12.02, 12.03,
13.05, 15.05, 16.05, 30.03) est
essentiellementconnuedusommetdesprincipauxsommetsauvergnats(MontDore,Cantal,CzalieretForez).
Saprsence,danslesudestdumassifcentralestdonctoutfaitintressante.
-
BryumlaevifilumSyed(relevsn:22.01,30.06)n'estpasuneespcetrscitedanslesinventaires
duPnC,seulHbrarden2002lamentionnesurlemassifdel'Aigoualetluiattribueunevaleurpatrimoniale.
Campylopus cf. schimperiMilde (relev n: 11.05):
n'ajamaistmentionnauseinduPnC,il
pourraits'agirainsid'unenouvelleespcepourlePnC,maislarcoltencessiteuneconfirmation.
Cephaloziellarubella(Nees)Warnst.(relevsn:11.05,18.04)estabsented'Auvergne(Schumacker
etSapalyinBardatetBoudier,2003)etnefaitl'objetqued'unementiondanslaCreuse(Jelenc,1984inBardat
etBoudier,2003).UnercolteatfaitesurleMontLozre(BardatetBoudier,2003).Ils'agiraitdoncd'une
espceraredansleMassifCentral(BardatetBoudier,2003).
Cynodontiumcf.strumiferum(Hedw.)Lindb.(relevsn:16.06,27.02).:n'ajamaistmentionne
surlAigoual,ils'agitainsid'unenouvelleespcepourlAigoual,maislabsencedecapsuledanslesrcoltesne
permetpasdeconfirmerlaprsencedecetaxon.DesrcoltesontteffectueparProsten1828auSapet
(Prost,1828)etdernirementparBardatetBoudiersurleMontLozre(BardatetBoudier,2003).
GrimmiamuehlenbeckiiSchimp.(
relevsn:4.01,5.01,5.02,7.02,12.05,13.01,13.05,13.07,15.05,
16.07,17.04,30.07)quisurleplantaxonomiquen'atindividualiseducomplexe
deG.trychophylla que
rcemment, ainsi peu de donnes chorologiques sont disponibles sur
cette espce, nanmoins elle est
mentionnedanslessommetsauvergnats(Hribaud,1899inBardatetBoudier,2003).
Cesespcesquipeuventtrequalifiesdespcesremarquablesoccupentdespierriersquiontune
richessespcifiqueindiffremmentfaibleouleve(Figure11).
Misapartdeuxpierriers,les19autresduSuquetnecorrespondentpasdeshabitatsdelaDirective
europenneHabitat. Commeobserv, ils sont peupls presque
exclusivement de lichens crustacs et des
bryophytes.CesorganismessonttrspeuprisencomptedansladirectiveHabitat,ainsiquedanslesstatutsde
protectiondespces.
-
Cependant il est juste de leur attribuer une autre valeur, celle
dhabitats ayant bnficis dune longue
continuitcologique.Depuisleurformation,jusqu'nosjours,cespierrierssontrestsdpourvusdesol,la
colonisationparlalandepuislafort,bienquamorcedepuisleurorigine,nestpasachevepuisquedes
pierriersexistenttoujoursaujourdhui.Ainsilespierriersouvertssontlersultatdunecolonisationtrslente
etprogressiveparleslichensetbryophytes,pionniers.
Auneautrechelle,certainsindividusbryophytiquespeuventavoirdescentainesdannes,ilestbondele
prciser, car dgrader ces milieux nest pas sans consquence pour
ces espces discrtes. Et surtout la
recolonisationpar despopulationsdecette
importancedansdespierriersperturbs, entamsoudgrads
risquedtretrsalatoireettoutfaitpartielle.
LePnC,danssamission,veilleaumaintiendelabiodiversitetvaloriselesmilieuxouverts.Sur
lantenneAigoualcetobjectifestdautantplusncessairecarprsde80%sontrecouvertpardelafort.
5.7Propositionsdegestionconservatoire
Il yaunsicle leSuquet, comme lerestede lAigoual, tait peupl de
landeset depelouses. Le
pastoralismetaitintense,commeentmoignelabergeriedeTdouns.Depuisladpriseagricole,lafort
sesttendue,etentouretroitementlespierriers.Leconstatestmanifeste,lesarbresetnotammentlehtre
dposentunemasseconsidrabledematireorganique,dgradationassezlente,ceslmentssontpigs
entres les blocs et les cavits du pierrier parfois retenus par
les lichens et les bryophytes. Ceci a pour
consquencelaformationdhumusentrelesblocs,cettevolutionentraneunefortepotentialitdaccueilde
plantesvasculaires,quiellesmmesvontfavorisercettedynamiqueacclreverslafermeturedumilieu.
Mmesilespierrierssontrputspourtredesmilieuxstablesdufaitdelafaibleconcurrencedesvgtaux
vasculaires (Somson, 1983), il est ainsi souhaitabledeveiller
aumaintient dugradient cologique, entre
milieuxouvertsetsystmessylvatiquesferms.Danscesconditionsonpeutdisposerdelensembledela
biodiversitexprimable.Eneffet,lesdeuxscnariosproposs(modledynamique),mettentenvidencequela
fermeturedespierriersoccultedessuccessionsdevgtationsetainsilensembledelabiodiversitexprimable
nestpasprsente.Conserveretfavoriserlesmilieuxouvertsjouxtantlespierriersestncessaire.
-
Enoutre,lactiondelhommeparlacrationdepistesouautresinfrastructuresetlexploitationdecarrires
occasionnedesprjudices,quisurcesmilieuxdelonguecontinuitcologiquesontirrmdiables.
Desmesuressimplespeuventtreprconises:veillernepasdposerdanslespierrierslesrmanentsde
coupesdebois(Annexe15c)etnepasencouragerlafrquentationdecesmilieuxsensiblesaupitinement.
-
6CONCLUSION
CettetudeaconduitllaborationdunecartographieprcisedespierriersdelAigoualetdunebase
dedonnesassociepermettantuneaccessibilitauxdonnes.Concernantlespierriersgrseux,cetteapproche
reprsenteunbilanderfrencedelasituationactuelle,puisque,aucunetudeprcisenavaittralise
auparavant.Cecicomprendlafoisuninventairespcifique,unessaidecaractrisationbryosociologiqueetun
premiermodlededynamiquedescommunautsbryophytiques.
Lesespcesoulesentitsphytosociologiques
caractrisesnesontpasconcernesparleslois,dcretsou
directivesdeprotectiondupatrimoinenaturel,
lexceptiondedeuxdentreeux,necorrespondantpasau
pierrierexploitparlONF.LecontentieuxaveclONFnenserapasplussimplecarlavaleurdecespierriers
nenestpasmoindre.Largumentmajeurestlalonguecontinuitcologiqueetlatrsfaiblecroissancedeces
vgtauxdansdesconditionscontraignantes.Ladestructionoulexploitationdepierriersdecetypecondamne
pourlongtempslarecolonisationparlesespcesstructurantes.Cesformations
Racomitrium lanuginosum
sontcertainementanciennes,voiretrsanciennes(plusieurssiclesvoireplus)et
leurdgradationouleur
rgressiondevantladynamiqueforestirerisquedebanalisercesespacesnaturels.
Bienquelexploitationdugrsconcourslarestaurationdubtiencohrenceaveclepatrimoinearchitectural
cvenol,ledommagecausesttropconsquent.
Misapartleproblmesoulevparlexploitationdescespierriers,leurmaintienncessite,sansdoutequeles
milieux adjacents soit maintenus ouverts et parfois rouverts;
afin de conserver le gradient cologique
milieuxouvert/milieuxfermaveclesphasesintermdiaires.
Cettetudenestpassuffisantepourcaractriserlarichessebiologiquedecespierriers,puisqueleslichensqui
occupentunepartconsidrabledespierrierssontconsidrer,demmequelesespcesanimales.Linventaire
delarichessebryologiqueestpoursuivredanslePnC,afindemieuxconsidrerceslmentsdupatrimoine
naturelpartentire,tropsouventoublis,notammentparlesoutilsdeprotectiondelabiodiversit.
LanouvelleloietdcretdesParcsnationauxvaentranerdeschangementsauniveaudufonctionnementdes
Parcs.Entreautres,lazonepriphriquedevenuezoneadjacenteestdoncdsormaisconcerneaussi
parlaprotection.Poursadapteretfairefaceceschangementsilfautdoresetdjbienconnatreleslments
delazone,aujourdhuinomme,cur.
-
BIBLIOGRAPHIE:
BardatJ.etHauguelJ.C.,2002.SynopsisbryologiquepourlaFrance.Cryptogamie,Bryologie,23(4):279
343.
BensettitiF.etHebrardLogereauK.(coordinateurs),2004.
Leshabitatsrocheux.CahiersdhabitatsNatura
2000.Ladocumentationfranaise,Paris,5,381p.
Braun Blanquet J., 1915. Les Cvennes mridionales (Massif de
l'Aigoual) : tude de phytogographie.
ArchivesdesSciencesPhysiquesetNaturelles,Genve,208p.
BraunBlanquetJ.,1933.CataloguedelaFloreduMassifdelAigoualetdescontreslimitrophes.Bulletinde
laSocitdesSciencesNaturellesdeNmes,352p.
BraunBlanquetJ.,RoussineN.etNgreR.,1951.LesgroupementsvgtauxdelaFranceMditerranenne.
CNRSd.,297p.
CailletM.etVadamJ.C.,1994.Lesprincipalesassociationsbryophytiquessilicolesdumassifforestierdela
Serre(Jura).BulletindelaSocitdHistoireNaturelledupaysdeMonbliard,7197.
CailletM.etVadamJ.C.,1995.Lesprincipalesassociationsbryophytiquessilicolesdumassifforestierdela
Serre(Jura)additifsetamendements.BulletindelaSocitdHistoireNaturelledupaysdeMonbliard,
103139.
CorleyM.F.V.,CrundwellA.C.,DullR.,HillM.O.etSmillA.J.E.,1981.MossesofEuropeandtheAzores:an
annotedlistofspecies,withsynonymsfromtherecentliterature.JournalofBryology,11:609689.
CorleyM.F.V.etCrundwellA.C.,1991.AdditionsandamendementtothemossesofEuropeandtheAzores.
JournalofBryology,16:337356.
DewolfY. et JolyF., 1992. Aigoual et Lingas:
deuxhistoiresdiffrentespour lesmontagnesgranitiques
jumelles.AnnalesduParcNationaldesCvennes,87116.
Dierssen K., 2001. Distribution, ecological amplitude and
phytosociological characterization of European
bryophytes.BryophytorumBibliotheca,56:1289.
EmbergerL.,1942.Unprojetduneclassificationdesclimatsdupointdevuephytogographique.Bulletinde
laSocitdHistoireNaturelledeToulouse,77:97124.
FontanelP.,NgreF.,etMessainguiralG.,1978.Cartographieetinventairecologiquedeszoneshumidesdu
parcnationaldesCvennes.Florac.Edit.P.N.C.,8p.,20cartes.
FrancouB. etHtuB.,
1989.Eboulisetautresformationsdepenteshtromtriques.Contribution
une
terminologie gomorphologique. Notes et compte rendu du groupe de
travail rgionalisation du
priglaciaire,CNRSCentredegomorphologie,fasc.XIV1169.
Godron,M.1988.
CartedestagesdevgtationduLanguedocRoussillon.Laboratoiredesystmatiqueet
dcologiemditerranennes.Montpellier:22p.
Grolle R. et LongD.G., 2000. Anannoted checklist of the
Hepaticaeand Anthocerotae of Europeand
-
Macaronesia.JournalofBryology,22(2):103140.
GuinochetM.,1973.Phytosociologie.MassonetCie,Paris,227p.
HbrardJ.P.,1971.ContributionltudedesbryoassociationsrupicolesdeltagealpindansleSudEstdela
France.AnnalesdelUniversitdeProvence,Sciences46:117149.
HbrardJ.P.,1973.ContributionltudedesbryoassociationsrupicolesdeltagealpindansleSudEstdela
France.Vegetario,27,46,347381.
HbrardJ.P., 1978. Contribution ltudede
lavgtationmuscinaledesrocherssiliceuxsecsenhaute
montagneCorse.BulletindelaSocitdHistoireNaturelledelaCorse.6982.
HbrardJ.P., 1998.Donnessur lachorologieet lcologiedestaxonsde
Racomitrium section laevifolia
(Kindb.)Nog.EtducomplexedHedwigiaciliata dans lesudde laFranceet
enCorse. Cryptogamie,
Bryologie,Lichnologie,19(4):361373.
HbrardJ.P.,2002.Contributionlactualisationdesconnaissancessurlabryoflore(sphaignesexclues)dela
partiesiliceusedumassifdelAigoual(France).Cryptogamie,Bryologie,23(3):225247.
LacosteA.etRouxM.,1971.Lanalysemultidimensionnelleenphytosociologieetencologie.
Oecologia
Plant,6:353369.
LecointeA.,1979.Intrtsphytogographiquesdelabryoflorenormande:1lescortgescosmopoliteset
mditerranen.BulletindelaSocitLinnennedeNormandie,n.s.107:6170.
LecointeA.,1980.Intrtsphytogographiquesdelabryoflorenormande:3lecortgecircumboral.Bulletin
delaSocitLinnennedeNormandie,n.s.108:5566.
LecointeA.,1981.Intrtsphytogographiquesdelabryoflorenormande:2lecortgeatlantique.Bulletinde
laSocitLinnennedeNormandie,n.s.108:5160.
LthM.,1990.MossgesellschafenundGesellschaftskomplexeaufblockhaldenimSudschwarzwald.
Beihefte
zudenVerffentlichungenfrNaturschutzundLandschaftspflegeinBadenWrttemberg58:188.
NgreF.,1978.EssaideclassificationphytosociologiquedesmilieuxhumidesdumontLozre.Montpellier,29
p.
PatonJ.,1999.TheliverworstofBrithishisles.HarleyBook,Colchester,626p.
Prodon R. et Lebreton J.D., 1994. Analyses multivaries des
relations espces milieu: structure et
interprtationcologique.Vieetmilieu,44,1:6991.
ProstM.,1828.Listedesmousses,hpatiquesetlichensobservsdansledpartementdelaLozre.Bulletinde
laSocitdAgriculturedeLozre,1828:105176.
Smith A.J.E., 1978. The moss flora of Britain and Ireland.
Secondedition Cambridge University Press,
Cambridge,706p.
SmithA.J.E.,1990.TheliverwortsofBritainandIreland.CambridgeUniversityPress,Cambridge,362p.
WernerJ.,2000.LesbryophytespilithiquesauLuxembourgetdanslagrandergion.ArchivesdelInstitut
GrandDuchduLuxembourg.SectiondesSciencesnaturellephysiqueetmathmatiques,43101140.
-
Documents :
Bardat J. et BoudierP., 2003. Floreet
vgtationbryophytiquesdespierriersdaltitudeduMontLozre.
GroupedEtudesetdeRecherchessurlesBryophytes.RapportMissionPnC.
BardatJ.etBoudierP.,2005.Approchethoriquedelabryosociologie.StagebryosociologieSallanches,40p.
SomsonP.,1983.Contributionltudedelavgtationdespierriersetboulispyrnensdanssesrelations
avecladynamiquedumodelsupport.Thse3ecycle,universitPaulSabatier,Toulouse,235p.
-
Annexes
Annexe1:ConventionentrelOfficeNationaldesFortsetleParcNationaldesCvennes
Annexe2:LePierriern11exploitparlONF
Annexe3:Fichedeterrain:listedespcesetindications
Annexe4:Fichedeterrain:descripteurs
Annexe5:Basededonnes:extraits
Annexe6:Tableaurcapitulatifdesvariablesquantitativesordonnes
Annexe7:cartederpartitiondespierriersenfonctiondelanaturedelarochesurl'antenneAigoual
Annexe8:cartedelocalisationetchantillonnagedespierriersgrseuxduSuquet
Annexe9:cartedelocalisationetchantillonnagedespierriersgrseuxduSuquet(planche1)
Annexe10:cartedelocalisationetchantillonnagedespierriersgrseuxduSuquet(planche2)
Annexe11:Tableaudtailldelatypologiedespierriers
Annexe12:Tableau:Testdhomognit:indicedesimilaritdeJaccard
Annexe13:Tableaudiagonalis
Annexe14:Extraitdusynopsis(Bardat&Hauguel,2002)
Annexe15:Photosdtail:Racomitriumlanuginosumetrmanentsdecoupedebois
-
Annexe1:ConventionentrelOfficeNationaldesFortsetleParcNationaldesCvennes
-
Annexe2:LePierriern11exploitparlONF
a)Pierriern11:vuededessusdelazoneexploiteparlONF
b)Pierriern11:vuedecequilrestedelapartieinfrieuredupierrier
Source
:BrunodeReviers
-
Annexe3:Fichedeterrain:listedespcesetindications
Listed'espces: ADcode Listed'espces: ADcode
Indicationspourlafichedeterrain
Conditionsd'humidit:Lecointre(1978inWerner,2000) Compartiment:1
trssecenpermanence(xrophyle) A1 Dessusdeblocnu2
secnotammentl't(msoxrophyle) A2 Dessusdeblochumifre3
biendrain(msophile) B1 Paroideblocverticale4 frais(mesohygrophyle)
B2 Paroideblocensurplomb5 humide(hygrophyle) B3
Paroideblocincline
C BasedeblocGranulomtriedel'boulis: D Souslesblocsdesurface
1 g
-
Annexe4:Fichedeterrain:descripteurs
Ndupierrier:Ndurelev: Date:
Dpartement:GL Altitude:Commune: Orientation:NNEESESSWWNWLieudit:
Pentegnrale():Proprit:ONF,prive Positiontopo:Ndeparcelle:
Surfacedurelev(Lxl)(moucm):Coordonnes: Surfacedugpt:X:
Recouvrementligneuxhauts(%):Y: Recouvrementligneuxbas(%):Z:
Recouvrementherbaces(%):Conditionsd'humidit:
Recouvrementbryophytique(%):Typedesubstrat:grs,humus,matorganique,
Recouvrementlichnique(%):Partiecentrale(1)oupriphrique(2)dupierrier:
Typevgtationautour:Forme du pierrier: concave(1),
plate(2),convexe(3)Pierriermouvantoustable:Granulomtriedupierrier:
Prsenced'humusentrelesblocs:1(oui);2(non)Longueur/largeur/paisseurmoydesblocs(cm):
Dynamiquedefermetureoud'ouverture:fouo//
Longueur/largeur/paisseurdupierrier(m):Formedesblocs:
//Compartiment: Numro(s)photo(s):
Dessindutransectdupierrier&remarques:
(pierrierexploit,ruisseau)
-
Annexe5:Basededonnes:extraits
-
Annexe5suite
-
Annexe6:Tableaurcapitulatifdesvariablesquantitativesordonnes
lesvariablesqualitativestransformesenvariablesquantitativesordonnes
Orientation
orientationdurelev
orientationdurelevverslehautdelarosedesventsnon oui S SW&SE
W&E NW&NE N0 1 1 2 3 4 5
Conditiond'humidit Typedesubstrathumidit
volutiondusubstratxrophile msoxerophile msophile msohygrophile grs
matorg humus1 2 3 4 1 2 3
Granulomtriemoyennedesblocsadjacents(diamtre)
Positiontopographique
granulomtrie sommitalitg
-
Annexe11:Tableaudtailldelatypologiedespierriers
numrodepierrier 7 8 10 23 24 27 13 31 11 12 15 18 30 3 4 5 16 17
20 21 22typedepierrier P1 P2 P3 P4nombredepierriers 6 2 5 8
-
Annexe12:Tableau:Testdhomognit:indicedesimilaritdeJaccard
GroupeA
15.05 13.05 16.07 5.02 13.01 12.02 12.03 30.03 16.05 11.06 3.01
18.03 31.03 20.03 21.01 11.07 10.01 7.02 24.02 31.11 30.02
12.01
15.05 1
13.05 0,75 1
16.07 0,67 0,5 1
5.02 0,5 0,43 0,33 1
13.01 0,4 0,4 0,5 0,5 1
12.02 0,5 0,4 0,25 0,5 0,5 1
12.03 0,5 0,4 0,25 0,5 0,5 1 1
30.03 0,5 0,4 0,25 0,5 0,5 1 1 1
16.05 0,5 0,4 0,25 0,5 0,5 1 1 1 1
11.06 0,17 0,14 0,2 0,25 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 1
3.01 0,25 0,2 0,33 0,14 0,33 0,33 0,4 0,25 0,25 0,5 1
18.03 0,2 0,17 0,25 0,29 0,5 0,5 0,25 0,5 0,5 0,4 0,25 1
31.03 0,2 0,17 0,25 0,13 0,2 0,2 0,5 0,2 0,2 0,4 0,25 0,5 1
20.03 0,25 0,2 0,33 0,14 0,25 0,25 0,2 0,25 0,25 0,2 0,33 0,67
0,67 1
21.01 0,2 0,17 0,25 0,33 0,5 0,5 0,25 0,67 0,5 0,4 0,25 0,5 0,2
0,25 1
11.07 0,14 0,13 0,13 0,1 0,14 0,14 0,5 0,14 0,14 0,5 0,4 0,17
0,33 0,17 0,14 1
10.01 0,11 0,1 0,17 0,08 0,11 0,11 0,13 0,11 0,11 0,38 0,28 0,11
0,25 0,13 0,13 0,5 1
7.02 0,2 0,17 0,25 0,13 0,2 0 0,11 0 0 0,2 0,25 0 0 0 0 0,17
0,11 1
24.02 0,67 0,14 0,2 0,25 0,4 0,4 0 0,4 0,4 1 0,5 0,4 0,4 0,2 0,4
0,5 0,37 0,17 1
31.11 0 0 0 0 0 0 0,4 0 0 0,2 0 0,5 0,67 0,33 0 0,17 0,13 0 0,2
1
30.02 0 0 0 0,13 0,2 0,2 0 0,2 0,2 0,17 0 0,2 0 0 0,2 0 0 0 0,17
0 1
12.01 0,5 0,2 0 0,17 0 0,33 0,2 0,33 0,33 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 1
GroupeB
18.04 15.02 27.03 27.04 23.01 15.01 17.02 31.04
18.04 1
15.02 0,4 1 Lgende
27.03 0,4 1 1 IndicedeJaccard:s
27.04 0,4 1 1 1 s
-
Annexe14:Extraitdusynopsis(Bardat&Hauguel,2002)
UnitsprincipalesprsentesoupotentiellessurlespierriersduMontSuquetClasse:CERATODONTOPOLYTRICHETEAPILIFERIMohan1978
Communautspionniresmsoxroclinesxrophilessursubstratsablolimoneuxsecs(pelousesbryophytiquessilicicolessches).
Ordre:Polytrichetaliapiliferiv.Hbschmann1975Communautsdevivacessursubstratsiliceuxsecgnralementpauvreenmatireorganique(pelousesbryophytiques
silicicolessches).Alliance:CeratodontoPolytrichionpiliferi(Waldheim1947)v.Hbschmann1967
Communautsplanitairesmontagnardeseurosibriennessursubstratdpourvudematireorganique.Ceratodonpurpureusvar.purpureus,Polytrichumpiliferum,Pohlianutans.
Classe:GRIMMIORACOMITRIETEAHETEROSTICHI(Neumayr1971)Hertel1974Communautsdesrocherssiliceux.
Ordre:GrimmietaliacommutataeSmardaetVanekinKlika&HadacexSmarda1947Communautsdesrocherssiliceux,secs,hliophiles,arophiles.
Racomitriumheterostichum,R.sudeticum,R.fasciculare,Hedwigiaciliata.Alliance:GrimmioncommutataeV.Krusenstjerna1945Communautsxrophilescollinennesmontagnardes.
Sousalliance Hedwigienionciliatae
(Philippiexv.Hbschmann1967)Marstaller1982Hedwigiaciliata,H.stellata
Alliance:AndreaenionrupestrisV.Krusentsjerna&SmardainKlika&HadacexKlika1948Communautspilithiquesalpinesxrophiles.
Alliance:RacomitrionlanuginosiV.Krusenstjerna1945Communautshumopilithiquesdesboulissiliceux.
Association:Racomitrietumlanuginosi(Gams1927)Preis1937Racomitriumlanuginosum.
Ordre:GrimmietaliahartmaniiPhilippi1956Communautsdesrocherssiliceuxombragsmsophiles.
Alliance:GrimmiohartmaniiHypnioncupressiformisPhilippi1956Association:GrimmietumhartmaniiStormer1938
Paraleucobryumlongifolium,Grimmiahartmanii.,Dicranumfulvum.
Classe:HYLOCOMIETEASPLENDENTISGillet1986Communautsacidiphilesclimaciquestationnellesterricohumicolessciaphileshliophiles.
Ordre:HylocomietaliasplendentisGillet1986Communautsmesothermoclinesacidiphileshliophiles.
Thuidiumtamariscinum,Rhytidiadelphussquarrosus,R.triquetrus,Plagiochilaasplenoidess.str.,Plagiomniumaffine,Hylocomiumumbratum.
Alliance:PleurozionschreberiV.Krusentsjerna1945Communautsthermoclineshliophilesacidiphiles
(=HylocomionsplendentisVadam1983;=?PolytrichionformosiCailletetVadam1991)Hylocomiumsplendens,Pleuroziumschreberi,Scleropodiumpurum.D:Dicranumscoparium,Polytrichumformosum,P.
alpinum,P.pallidisetum,Barbilophoziabarbata,Tritomariaquiquedentata.Alliance:RhytidiadelphionloreiBardat&Hauguelprov.nov.
CommunautsmsohygrophilessciaphilesacidiphilesRhytidiadelphusloreus,Thuidiumtamariscinum,Plagiotheciumundulatum
-
Annexe15:Photosdtail:Racomitriumlanuginosumetrmanentsdecoupedebois
c)rmanentsdecoupestocksdansunpierrier
b)surfacenuelibreparlachuteduncoussinde
Racomitriumlanuginosum
Source:PP
a)coussindeRacomitriumlanuginosumsoulev
Source
:PP
Source
:BrunoDeReviers
1INTRODUCTION2DESCRIPTION DE LA ZONE DETUDE2.1Position
gographique2.2Contexte gologique 2.2.1Comment qualifier ces
formations superficielles2.2.2Orogense2.2.3Origine des
pierriers
2.3Climat2.4Etages de vgtation2.5Histoire
3METHODOLOGIE3.1Cartographie 3.2Phase de
terrain3.2.1Echantillonnage3.2.2Relevs
phytosociologiques3.2.3Dlimitation du relev
3.3Caractrisation des principales composantes bryocnotiques et
cologiques3.3.1Les analyses statistiques3.3.2Tests dhomognit
4RESULTATS4.1Typologie des pierriers 4.2Les donnes
floristiques4.3Typologie des habitats, partir des espces et des
variables du milieu4.4Relations groupements bryophytiques et
typologie des pierriers.
5DISCUSSION5.1Groupements et syntaxons5.2Ecologie 5.3Relations
groupements bryophytiques et typologie des pierriers.5.4Comparaison
des communauts bryologiques du Suquet avec dautres
massifs5.5Dynamique5.6Intrt patrimonial5.6.1Cas de deux
pierriers5.6.2Une valeur peu reconnue
5.7Propositions de gestion conservatoire
6CONCLUSIONAnnexe 1: Convention entre lOffice National des Forts
et le Parc National des Cvennes