-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 562
Osmanlı İstanbul’unun tarihi görsel kaynakları arasında, gravür1
ve “perspektif çizimli mekânsal plân (=vendute)” olarak tanımlanan
plân-haritaların2 aksine Osmanlı minyatür3 ve haritaları4 çok
azdır. Osmanlılar tarafından yapılan İstanbul tasvirlerinin ilk ve
en meşhuru Matrakçı Nasuh’un hazırladığı 1537 tarihli Beyân-ı
Menâzil-i Sefer-i Irakeyn isimli eserindeki plândır.5 Lokman b.
Seyyid Hüseyin ile Nakkaş Osman’ın sanatkârlarının ortaklaşa
hazırladığı,6 şehri 1579’da İstanbul semalarında görünen kuyruklu
yıldızla birlikte tek sayfalık betimleme ve 1584-1585 tarihinde
hazırlanan Hünernâme’deki7 iki sayfalık plan XVI. yüzyıla ait
önemli tasvirlerdir. Pîrî Reis’in Kitâb-ı Bahriye’sinde yer alan,
XVI. ve sonraki asırlara tarihlenen İstanbul çizimleri de Osmanlı
İstanbul’unun ilk yüzyıllarına ait en önemli görsel kaynaklar
arasında yer almaktadır.8 Bunların
* Marmara Üniversitesi. Yazıyı teklifleriyle zenginleştiren
Kemal Beydilli’ye, Coğrafi
açıdan yorumlayan Cemalettin Şahin’e, yazıyı okuyarak, haritanın
arşivindeki nüshasını
görmemi sağlayan M. Sinan Genim’e teşekkür ederim.
1 Msl. Bkz. Mustafa Sevim (haz.), Gravürlerle Türkiye: İstanbul
/ Turkey in Gravures:
Istanbul, I-III Ankara 1996.
2 Ayşe Kubilay Yetkin, İstanbul Haritaları 1422-1922, İstanbul
2010. Ayrıca
aynı yazarın bu eserin “Topoğrafya” bölümündeki şu yazısına bkz.
“Batı Kaynaklı
Haritalarda İstanbul”.
3 Coşkun Yılmaz, “Minyatürlerde Osmanlı Şehirleri”, Uluslararası
Konya
Sempozyumu, 13-15 Kasım 2014 Konya, basılmamış tebliğ. Osmanlı
şehir tarihinin
görsel kaynakları için bkz. Kathryn A. Ebel, “Osmanlı Şehir
Tarihinin Görsel
Kaynakları”, çev. N. Bilge Özel, TALİD, C. 3, sy. 6, 2005. S.
487-515.
4 Fikret Sarıcaoğlu, “Harita, Osmanlı Dönemi”, DİA, c. XVI,
210-216
5 İÜ. Nadir Eserler Ktp., TY 5964. Planın şehir tarihi açısından
önemi için bkz.
Doğan Kuban, İstanbul Tarihi, İstanbul 2010, s. 282-287.
6 İÜ Nadir Eserler Ktp., FY. 1404; TSMK B. 200.
7 TSMK H.1523.
8 En eski İstanbul planları için bkz.; Kitab-ı Bahriye, TSMK,
Revan, nr. 1633, 434a.
Bu planlarla ilgili değerlendirme ve karşılaştırma için bkz.,
İdris Bostan, Beylikten
İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, İstanbul 2006, s. 147-153;
Cevat Ülkekul, Pîrî Reis
ve Türk Kartograflarının Çizgileriyle XVI., XVII. ve XVIII.
Yüzyıllarda İstanbul, İstanbul
2013. Kitab-ı Bahriye yazmalarındaki İstanbul tasvirlerinin
tarihlenebilmesi için
planlar üzerindeki anıtların ve isimlerin değerlendirilmesi
büyük önem taşımaktadır.
dışında, İstanbul’un bazı abidevi mimari eserlerini, yönetim
merkezlerini ve semtlerini konu alan tasvirler bulunmakla birlikte
şehrin tamamını resmeden erken döneme ait Osmanlı minyatürü
bulunmamaktadır.9
Günümüze ulaşan en eski Osmanlı İstanbulu haritası Kâtip
Çelebi’nin Cihannümâ’sındaki “Şekl-i Haliç ve Konstantiniyye”dir.10
XVII. yüzyılın ortalarına ait bu haritayı II. Mahmud’a sunulan
Osmanlı haritacısı Konstantin Kaminar’ın 23 Zilkade 1228/18 Kasım
1813 tarihli İstanbul ve İstanbul Boğazı haritası takip eder.11
Bentlerdeki su tesisleri, Boğaz girişindeki Rumeli ve Anadolu
fenerlerinin yerleşim alanlarının da gösterildiği bu haritada Eski
Saray ve Ağa Kapısı gibi önemli mekânların yanında suriçi
İstanbul’undaki bazı camilerin isimleri de belirtilmiştir. Ancak
konumların doğru tanımlanmasında problemler vardır.
Bu yazıya konu olan harita, Mühendishane-i Berrî-i Hümayun
öğrencileri tarafından 27 C. 1261/3 Temmuz 1845 tarihinde
hazırlanmıştır.12 Harita “1: 2.000 zirâ‘-i Osmânî ölçekli”13 olup,
güney ve kuzey olmak üzere iki paftadan ibarettir. Bunlardan güney
paftası, İstanbul Boğazı’nın güney kesimlerini kapsar. Suriçi
İstanbul
9 İstanbul’la ilgili minyatürler için bu eserin Kültür, Sanat ve
Edebiyat bölümündeki
şu yazıya bkz. Zeren Tanındı, “İstanbul Sarayının Resim
Hazinesinden: Osmanlı
Sanatında Minyatür”.
10 Bu haritanın baskısı ve bilgi için bkz. Fikret Sarıcaoğlu-
Coşkun Yılmaz,
Müteferrika, Basmacı İbrahim Efendi ve Müteferrika Matbaası/
Basmacı İbrahim Efendi
and the Müteferrika Press, İstanbul 2012, s. 317-318.
11 Harita ve bilgi için bkz. Pîrî Reis’ten Önce ve Sonra:
Topkapı Sarayı’nda Haritalar,
İstanbul 2013.
12 İÜ Nadir Eserler Ktp., Harita Bölümü nr.,92760-92761.
Haritanın yorumsuz
baskısı için bkz., A. Yaşar Koçak ve dğr (haz.), Sultan II.
Abdülhamid Devri Harita
ve Planlarında İstanbul, İstanbul 2013. s. 43-46. Aynı haritadan
M. Sinan Genim’in
şahsi arşivinde de bir nüsha bulunmaktadır. Mühendishane
öğrencileri tarafından
hazırlanan, 27 Rebiûlevvel 1261/6 Nisan 1845 tarihli bu harita
da iki paftadır. Güney
paftası 42 parça 1894x1510 mm ebadındadır. Kuzey paftası da aynı
ebatlarda ve 48
parçadır. Bu haritanın varlığı Mühendishane tarafından aynı
haritanın 3 ay arayla
çoğaltıldığını göstermektedir.
13 Zirâ‘ ile ilgili bilgi için bakınız, Mehmet Erkal, “Arşın”,
DİA, c. III, 411-413.
COŞKUN YILMAZ*
BİR HARİTANIN REHBERLİĞİNDE 1845 İSTANBULU
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 563
ve yakın çevresi bu paftada yer almaktadır. Boğazın Rumelihisarı
kuzeyinde kalan ve Rumelikavağı’na kadar uzanan bölümü ise kuzey
paftası sınırlarındadır. Güney pafta 152x192 cm. boyutlarındadır.
Kuzey pafta da aynı ebatlardadır. Ancak devrinin harita basım
tekniği, taşınma ve kullanım kolaylığı için katlamalı yapılmıştır.
Güney pafta, katlama yerlerine göre 42, kuzey pafta da 48 parçadır.
Renkli olan harita kağıda çizilmiş olup bez üzerine manipule
edilmiştir.
Haritanın güneybatısında (sol alt köşe) yer alan künyede
haritanın muhtevası, ölçüsü, hazırlayanları ve tarihi
belirtilmiştir. Buradaki açıklama şöyledir:
“Dârü’s- saltanat-ı seniyye olan İstanbul’un hâricinde vâki‘
Zeytinburnu ve Üsküdar’da kâʼin Fenerbahçesi’nden Karadeniz
Boğazı’nda vâki‘ Rumeli ve Anadolu fenerlerine varıncaya kadar
nefs-i İstanbul’un ve civârında vâki‘ Eyyûb-i Ensarî ve Hasköy ve
Kasımpaşa ve Galata ve Beyoğlu ve Tophane ve Beşiktaş ve Üsküdar ve
mahall-i sâʼirede mevcûd cevâmi‘-i şerîfe ve mevâki‘-i meşhûre ve
kışlâk-ı hümâyûn ve ebniye-i sâʼire ve bi’l-cümle tarîk-i âmm u
tarîk-i hâs ve bostân u meydân ve bâğ u bahçe ve iskele ve
mevâki‘-i sâʼire ve kurb-i civârında olan baʼzı karyelerin harîta-i
mevziʼyesidir ki bu defa Mühendishâne-i Hümâyûn şâkirdânı kulları
ma‘rifetiyle ta‘lîm-gûnâ bi’l-hendese mesâha olunarak müceddeden
ahz u tersîm olunmuşdur 27 C. 1261. İki bin zirâ‘-i Osmânî
mikyâsıdır.”
İstanbul şehri ve yakın çevresini gösteren güney paftasının
sınırları ana hatlarıyla şöyledir: Paftanın batı sınırı
Zeytinburnu’nda Çırpıcı Deresi’nin batısından geçiyor. Doğuda ise
sınır Ümraniye’ye kadar uzanıyor. Rumeli ve Anadoluhisarlarını
içine alacak şekilde, hisarların hemen kuzeyinden geçen hat
haritanın kuzey sınırını teşkil ediyor. Kuzey paftası ise buradan
Rumeli ve Anadolu Feneri’ni içine alacak şekilde devam etmektedir.
Haritanın güney paftasında doğu-batı istikametinde geniş bir saha
gösterilmesine rağmen, kuzey paftasında Boğaz’ın doğu ve
batısındaki dar bir şeridi haritada gösterilmiştir. Bu bölümde
harita Boğaziçi yerleşmelerini ihtiva etmekte olup, iç kesimlere
doğru fazlaca sokulmaz. Zira yerleşmeler Boğaz kıyısı boyunca
sıralanmış olup, iç kesimlerde önem arzeden bir unsur bulunmaz. Bu
sebeple olsa gerek haritanın kuzey kesimleri Boğaziçi kıyılarını
göstermekle yetinmiştir.
Kuzey kesimde yerleşmenin yoğun olmayışı ve ölçeğin büyük olması
bir çok detayın gösterilmesine imkan vermiştir. Boğaz’ın Anadolu ve
Rumeli kıyıları boyunca sıralanmış bulunan hemen bütün liman,
iskele,
kale, tabya, dalyan, çeşme ve konaklar haritada yer bulmuştur.
Güney paftasında olduğu gibi, kıyı ve gerideki sırt ve yamaçlarda
yer alan bağ, bahçe, bostan, tarla gibi tarım alanlarıyla
mezarlıklar da gösterilmiştir. Haritada yeri gösterilen mezarlık ve
kabristan sayısı 26’dır. Bunlara ilaveten 4 adet de Yahudi
maşatlığı (mezarlığı) harita üzerinde işaretlenmiştir. Ayrıca
Boğaz’da bulunan irili ufaklı pek çok burun ve koy gibi doğal
coğrafi unsurlar da mevcuttur.
Harita, bugüne kadar tespit edilenler arasında, Osmanlılar
tarafından hazırlanan ve şehir planı niteliğini taşıyan ilk harita
özelliğindedir.14 Çizimi, muhtevası, detayları, bina, yol ve mevki
tanımlamalarıyla şehir tarihi açısından büyük bir zenginliğine
sahiptir. Batılılarca yapılan İstanbul haritaları arasında da
benzeri bulunmayan,15 kendisine model olduğu düşünülen Helmuth von
Moltke’nin İstanbul haritasından ölçeği itibariyle daha büyük ve
ayrıntılı hazırlanan harita, kaynak vazifesi görebilecek bir
çalışmadır. Harita, İstanbul’un şehir tarihi, coğrafyası,
topoğrafyası, yer adları, tepeleri, vadileri, mezarlıkları,
akarsuları, yolları ve ayrıca cami listesiyle de dinî hayatı
açısından önemli bir eserdir.
Harita, İstanbul ve yakın çevresi için birçok bakımdan detaylı
bilgiler ihtiva eder. Basıldığı tarihte şehrin meskûn mahallini,
diğer bir ifadeyle yayılış alanını, bu denli büyük ölçekte ve
hassasiyette veriyor olması büyük öneme haizdir. Meskûn alan
içindeki birçok bilgiyi
14 Semavi Eyice, Mühendishane öğrencileri tarafından hazırlanan
ve “İstanbul
Camiler Haritası” olarak isimlendirdiği 1264/1847-1848 tarihli
bir haritayı aynı zamanda
“Bir bakıma, bu büyük şehrin Türkler tarafından çizilmiş ilk
şehir planı özelliği taşıyan
bu harita değerli bir belge” olarak tanımlamaktadır. Ancak bu
anlamdaki ilk harita, bu
çalışmaya konu olan ve yine mühendishane öğrencileri tarafından
hazırlanan 1261/1845
tarihli haritadır ve Semavi Eyice’nin belirttiği haritadan çok
daha büyük ölçekli
ve geniş bir alanı kapsamakdır. Semavi Eyice’nin değerlendirdiği
harita baskı olup,
77x73 cm ebadında ve tek paftadır. Bu haritada da 425 caminin
ismi listelenmektedir.
Yine çeşitli yapı, mekan ve semt isimlerine burada da yer
verilmektedir. Ortak
özellikler dikkate alındığında 1264/1847-1848 tarihli haritanın
1845 tarihli haritadan
kaynak olarak istifade ettiğini söylemek mümkündür. İki
haritanın künyelerinin
karşılaştırılmasından bunların farklı eserler oldukları
anlaşılmaktadır. İkinci haritanın
künyesinde şu ifadeler yer almaktadır:
“Darü’s-saltanatü’s-seniyye yani Âsitâne-i
sa’adet-âşiyâneʼnin dâhil-i surda kaʼin sarây-ı hümâyûn hududu
ve Bâbıâlî ve Bâb-ı
seraskerî ve karakolhâneler ve cevâmi-i şerife mevâki-i meşhûre
ve biʼl-cümle turûk-i
âmm- ı sânîyenin ve tarafeyninde kaʼin iskelelerin harita-i
mevziyyesidir ki bu defa
Mühendishane-i Beriyye-i Hümâyûn cânibinden biʼl-hendese mesâha
olunarak ahz-ı
tersîm ile mühendishâne-i mezbûr litoğrafya destgâhında tab ü
temsîl olunmuştur”. İmla
ve okuma tashihi yapılmış olarak Semavi Eyice’den naklen bkz.
Eski İstanbul’dan Notlar,
İstanbul 2009, s. 54-56.
15 Karşılaştırma için bkz. 2 nolu dipnot.
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 564
de buna katmak gerekir. Ayrıca şehir çevresindeki farklı
kullanım alanlarına dair de detaylı bilgi ihtiva eder. Nitekim,
çiftlik, tarla, bağ, bahçe, bostan, değirmen, yol, köprü, tabya,
talimhane, kışla gibi çok geniş bir malumata dair
bilgilendiricidir.
Haritayı coğrafi açıdan önemli kılan başlıca özelliği ölçeğidir.
Ölçek, haritanın güneybatısında, harita adının altında çizgi ölçek
şeklinde verilmiş, değeri yazıyla da belirtilmiştir.
Büyük ölçekli haritalar sınıfına giren haritanın ölçeğiyle
ilgili iki husus önem arz eder. Bunlardan ilki haritanın büyük
ölçekli oluşudur. Ölçeğin büyüklüğü araziye ait birçok detayı
haritaya aktarma ve bu sayede İstanbul ve çevresine dair detaylı
bilgileri gösterme imkanı vermiştir. İkinci önemli husus ise
haritada çizgi ölçeğin kullanılmasıdır. Bilimsel haritalarda çok
tercih edilen bir ölçek çeşidi olan çizgi ölçek, haritadan farklı
ebatlarda yapılacak kopyalarda ölçekte yaşanacak bozulmaların
önüne geçmekte ve bu yönüyle harita teknik özelliklerini
muhafaza etmektedir. Haritada yön işareti mevcut olup, dört ana
yönü gösterir bir şekille verilmiştir. Haritada coğrafi
koordinatlar, enlem ve boylamlar mevcut değildir. Ayrıca büyük
ölçekli bir harita olmasına rağmen haritada yükselti değerleri de
yoktur. Mesela, Büyük Çamlıca tepesi ve bazı tepeler sadece isim
olarak zikredilmiş, ancak yükselti değeri verilmemiştir. Haritada
eşyükselti eğrileri (izohips) yer almamakla birlikte arazinin
topografik yapısına dair bazı bilgiler bulunmaktadır. Nitekim
çeşitli renk ve taramalar ile topoğrafya ana hatlarıyla
gösterilmiştir. Bu taramalar sayesinde vadiler, bunlar arasında yer
alan sırt ve tepeler rahatlıkla seçilebilmektedir. Vadi, sırt ve
tepelerin çevresi, topoğrafyayı aksettirecek biçimde taranmıştır.
Bunlardan vadi ve yamaçları taramalar ile resmedilmiş olup gri
renkte gösterilmiştir. Vadi içindeki akarsuların akış yönü de
topoğrafyanın genel eğim özelliklerine dair bilgiler vermektedir.
Kağıthane,
1- Haritanın güney paftası
A B C D E F
1
2
3
4
5
6
7
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 565
Alibeyköy, Kurbaağalı ve Çırçır Deresi gibi bazı büyük akarsular
mavi renkte çizilmiştir.
Haritaya dair açıklamalar, yani harita lejantı, haritanın
güneyinde; cami, yokuş, mevki ve cadde adlarının yazıldığı
cetveller, haritanın ölçeği, içeriği ve kimler tarafından
yapıldığına dair bilgilerden ibarettir. Bunun dışında haritada yer
alan diğer unsurlar hakkında yazı veya sembol şeklinde herhangi bir
açıklama yoktur. Halbuki haritada çeşitli sembol ve renkler ile
gösterilmiş geniş bir malumat vardır. Mesela harita üzerinde farklı
renk ve taramalar ile gösterilen parseller mevcuttur. Genel harita
bilgilerimize göre bu parsellerin farklı arazi kullanım alanları
olduğu anlaşılmaktadır. Ancak
haritanın işaretler bahsinde, yazılı veya sembol şeklinde,
bunlara dair bir bilgi verilmemiştir. Bu yönüyle haritanın
açıklamalar (lejant) kısmı eksik kalmıştır. Bu durum haritadan
faydalanmayı kısmen de olsa sınırlamıştır.
Açıklamalar kısmında verilmeyen bazı bilgiler doğrudan doğruya
harita üzerine yazılmıştır. Buna göre söz konusu alanların tarla,
bağ, bahçe, çayır, mezarlık ve bostanlar olduğu anlaşılmaktadır.
Açık yeşil renkli alanlar için “çayır,” Karacaahmet Mezarlığı’na
karşılık gelen saha ile Topkapı’da sur dışındaki bazı alanlar ise
kırmızı tarama ile gösterilerek üzerine “mezaristan” yazılmıştır.
Haritadan anlaşıldığına göre İstanbul çevresinde tarla, bağ ve
bostanlar geniş bir alanda yayılış gösterir. Bu alanların her biri
irili ufaklı alanlar şeklinde haritada farklı renk
A B C D E F
1
2
3
4
5
6
7
8
3- Haritanın kuzey paftası
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 566
ve tarama ile gösterilmiştir. Arazi kullanımına dair
bilgilendirici olan bu alanlardan sarı, kahve ve yeşil renkte ve
farklı yönde tarama ile gösterilmiş alanlar “tarla” olarak
kaydedilmiştir. Tarla olarak nitelenen alanlar; Ümraniye,
Merdivenköy ve Göztepe çevrelerinde geniş bir yayılış alanı
bulmuştur. Bunlardan bağların Anadolu yakasında, kuzeyde
Anadoluhisarı’ndan güneyde Marmara kıyılarına kadar olan alanda
hakim olduğu anlaşılır. Avrupa yakasında ise Çırçır vadisi ile
Arnavutköy ve Bebek sırtları bağların görüldüğü başlıca yerlerdir.
Haritada sarı renkli ve özel bir sembol ile gösterilen bağlar da
diğer tarım alanlarında olduğu gibi doğrudan harita üzerinde
yazılarak gösterilmiştir. Yeşil renkli ve koyu yeşil benekli
alanlar olarak gösterilen bostanların meskûn alan çevresinde
yoğunlaştığı görülür.
Harita üzerindeki renk ve işaretlere dair açıklamaların
yetersizliğine rağmen, pembe renkte gösterilen alanların meskûn
saha olduğu anlaşılmaktadır. Zira bu alanlar İstanbul’un bilenen
eski yerleşim alanlarına karşılık gelmektedir.
Haritada gösterilen unsurlardan biri de Boğaz’da mevcut
akıntılardır. Akıntı yönleri oka benzer bir işaret ile
gösterilmiştir. Kuzey paftasında 11, güney paftasında ise 15 işaret
ile güneye olan akıntılar işaretlenmiştir. Bu işaretler sayesinde
Boğaz’daki ana akıntı sisteminin kuzeyden güneye doğru olduğu
gösterilmiştir. Ayrıca güney paftasında kuzeye doğru ikinci bir
akıntı yönü de mevcuttur. On üç ayrı noktada gösterilen kuzey
akıntısı; Anadolu kıyılarında Moda burnu, Kadıköy ve İhsaniye
iskelesi önlerinde mevcuttur. Avrupa kıyılarında ise Zeytinburnu,
Narlıkapı, Sarayburnu, Tophane, Beşiktaş ve Ortaköy önlerinde kuzey
yönlü akıntılar işaretlenmiştir.
Harita üzerinde işaretlenen maden ocağı, kireç ocağı,
kiremithane, yeldeğirmeni, ayazma, karakol, havuz, nişantaşı,
harman, tersane ve diğer bazı kurum ve mekanlar için ise temsili
bir işaret bulunmayıp, bunlar da doğrudan yazı ile
belirtilmiştir.
Yukarıda da ifade edildiği gibi, meskûn mahal, bağ, bahçe,
bostan, tarla, çayır ve mezarlık gibi kullanım alanları için de
haritanın açıklamalar bahsinde her hangi bir işaret verilmemiştir.
Diğer unsurlar gibi bunlar da harita üzerinde yazılmak suretiyle,
aşağıda gösterildiği gibi, haritada farklı renk ve taramalar ile
yer almıştır.
Haritada detaylı gösterilen unsurlardan biri de akarsu
şebekesidir. Özellikle pembe renkle gösterilmiş meskûn alan
dışındaki sahalarda akarsu şebekesi etraflıca gösterilmiştir. Bu
kapsamda İncirlibağçe, Sakızağacı, Dolap, Etmekçioğlu, Kettancı,
Taşköprü, Doymaz ve Bülbül Deresi haritada yer alan, adı geçen
başlıca akarsulardır. Bu akarsuların bulunduğu vadilerin büyük
bölümü günümüzde yerleşmeler ile dolmuş olup adı geçen akarsuları
kolayca tespit etme imkanı artık kalmamıştır. Harita bu yönüyle de
ilgi çekicidir.
Haritada İstanbul’un sokakları ayrıntılı şekilde çizilmiş, cami,
meşhur yokuşlar, caddeler, yollar numaralandırılmış ve bütün bunlar
haritanın alt kısmında müstakil listeler halinde verilmiştir. Bunun
dışında, özellikle de sur dışında kalan bölgelerde mevki, bina,
yol, dere vs. isimleri ilgili yerlerin üzerine yazılmıştır. Harita
bu yönüyle de bir öneme sahiptir ve şahitlik ettiği dönemle ilgili
İstanbul’un meskûn alanlarına dair mühim bir belgedir.
Haritada Suriçi İstanbul’unun yanında Zeytinburnu, Üsküdar,
Fenerbahçe ile Anadolu ve Rumeli fenerlerine kadar, yine Eyüp,
Hasköy, Sütlüce, Kasımpaşa, Galata, Beyoğlu, Tophane, Dolmabahçe ve
Beşiktaş’taki meşhur mevkiler, büyük kışlalar, yollar, meydanlar,
bahçeler ve iskeleler yakın çevredeki köyler gösterilmektedir.
Ayrıca bugün idarî birim olarak Fatih
1- Ölçek İşareti
6-Bağlar 7-Tarla
8-Çayır 9- Vadi ve Akarsu
10-Vadi (sağda) ve Tepe (solda) 11- Akıntı yönü 12 - Yön
İşareti
2-Meskun Mahal 3- Mezarlık
4-Bostanlar 5-Bahçe
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 567
ilçesine bağlı olan Suriçi İstanbul’undaki camilerin yerleri
haritada numaralandırılmış ve isimleri alt kısımda yer alan
cetvelde gösterilmiştir. Aynı şekilde Suriçinin ve dışının,
Eyüp’ün, Üsküdar’ın, Sütlüce’den Dolmabahçe’ye kadar uzanan
güzergahta şehrin meşhur yokuşları, mevkileri ile cadde ve yolları
kısmen rakam ve kısmen de harflerle işaretlenmiş olarak yine
haritanın alt kısmında yer verilen listede gösterilmiştir.
İhtiva ettiği cami listesi itibariyle İstanbul Camileri Haritası
olarak da isimlendirilebilecek bu harita üzerinde yerleri numara
ile gösterilmiş 425 adet caminin ismine yer verilen bir camiler
listesi yer almaktadır. Ancak bu listede Başta Ayasofya,
Süleymaniye, Sultanahmet başta olmak üzere bazı büyük camiler
nuralandırılmamış ve dolayısıyla listeye de dahil edilmemiştir,
Bunun yerine bu camilerin, harita üzerinde, “Fatih Sultan Mehmet
Han Camii”, “Sultan Bayezid Camii”, “Laleli Camii”, “Şehzade
Camii”, “Sultanahmet Camii”, “Osmaniye (Nur-ı Osmaniye) Camii”
şeklinde isimleri yazılarak yerleri gösterilmektedir. Ve bunlar
ilave edildiğinde, sadece 1845’de sur içi İstanbul’undaki cami ve
mescit sayısının 425’den daha fazla olduğu anlaşılmaktadır.
Listelenmemekle birlikte Eyüp, Galata, Üsküdar ve diğer
bölgelerdeki cami ve mescidler de harita üzerinde bulundukları
yerlere, çoğunluğu isimleriyle birlikte yazılmışlardır. Böylece
elimizde 1845 İstanbul’una dair şimdiye kadarki veriler dikkate
alındığında, bizzat yerleri de gösterilen en sağlıklı cami listesi
ortaya çıkmaktadır. Buna göre, bu haritada numara ile iaretlenen
veya bulundukları yerlere isimleri yazılan cami ve mescit sayısı
594’dür. Haritada 3 adet namazgah da gösterilmektedir.
Haritadakilistede, Molla Güranî (üç defa), Dâye Hatun/Kadın (üç
defa), Molla Fenarî Camii/Mescidi (iki defa), Saman Veren Camii
(iki defa) gibi, az da olsa aynı isimde birden fazla cami yer
almaktadır, Ancak bu tekrarın sebebi aynı camilerin iki defa
yazılması değil, farklı semtlerde aynı ismi taşıyan camilerin
bulunmasıdır. Haritanın üzerinde numaralar karşılaştırıldığında da
bu camilerin farklı bölgelerde olduğu görülmektedir. Mesela Saman
Veren Camii listede iki defa geçmektedir. Ancak Saman Emini Hoca
Sinan Efendi’nin iki camisi vardır: Birincisi Fatih’teki Çukurçeşme
Camii, diğeri de Mercan’daki camidir. 213 ve 214 numarada bile arka
arkaya zikredilen Dâye Kadın mescidlerinin de harita üzerinde
birbirine yakın iki ayrı alanda yer aldığı görülmektedir.
Harita hazırlanırken bazı cami ve mescitlerin ihmal edilmiş
olduğu başka kaynaklarla teyid edildiğinde aynı dönemde listedeki
yukarıda belirtilen 594’ ün üzerine çıkma imkanı da dikkate
alınmalıdır. . İstanbul Müftülüğü’nden talep edilen 24.10.2014
tarihli listeye göre Sur içi İstanbul’undaki cami ve mescit sayısı
291’dir.
Bu sayının içinde 1845’den sonra inşa edilen yapılar da yer
almaktadır. Bu verinin haritada belirtilen sayıyla
karşılaştırılması, çeşitli sebeplerle ortadan kalkan mabetlerin
miktarı hakkında bir kıyaslama imkânı vermekte ve 1845 verilerine
göre bu sayının 150-200 arası olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca zaman
içinde camilerde isim değişikliğinin de söz konusu olduğu
görülmektedir. Zira bazı camiler haritada bugünkü isimleriyle yer
almamaktadır. Bu durumda elimizdeki harita, aynı ölçekli yeni bir
harita ile karşılaştırma yapılması durumunda bu yapıların
yerlerini, ortadan kalkan ve isimleri değişmiş camilerin tespitinde
de önemli bir kaynak vazifesi görebilecektir.
Haritada sur dışında 10 adet kilisenin mezhebi aidiyeti ve yeri
de gösterilmektedir.
Haritanın dikkat çekici ve İstanbul tarihi açısından bir diğer
özelliği ise meşhur yokuş, mevkii, cadde ve yol isimleriyle
birlikte gösterilmiş olmasıdır. Bu husus oldukça önemli olup
kaynaklardan hareketle kolayca bir araya getirilemeyecek bir
bilgidir. Sütlüce’den “Dolmabahçe’ye Varıncaya Kadar Meşhur Olan
Mevki‘ler ve Cadde Tarîkler Cedveli” başlığı altında Humbaracılar
Mescidi Yokuşunun ön ve arka tarafında aynı isimle Karanlık Mescid
Yokuşu yer almaktadır ki bunun tekrar olması da kuvvetle
muhtemeldir. Şüphesiz haritada yer alan bu isimlerin büyük bir
kısmı günümüzde unutulmuştur ve bir kısmı da şehrin iskân yapısı
sebebiyle ortadan kalkmış, hatta bunların yer aldıkları semtler
dahi bugün büyük ölçüde ya şehrin imarı sebebiyle yok olmuş veya
birbirilerinin içine geçerek yeni adlar alarak unutulup gitmiştir.
Bu haritaya dayanılarak yapılacak bir çalışma kaybolan bu
mevkilerin tespitine önemli katkılar sağlayacaktır.
Cami, cadde, yokuş, yol gibi bazı güzergâh ve mevkiler harita
üzerinde numara ve harfler/rumuzlar ile gösterilmiş, alt tarafa da
bunların karşılığı yazılmıştır. Burada ise cedvellerin okunmasında
numaralara sadık kalınmış, harfler/rumuzlar ise karışıklığa
sebebiyet vermemek ve anlaşılırlığı kolaylaştırmak için sıralamaya
sadık kalınarak rakamlarla gösterilmiştir. Ancak
harflerin/rumuzların kullanıldığı listenin başlarında harita
üzerinde gösterim ve sıralamanın harfle olduğu belirtilmiştir.
Bunlar dışında harita üzerinde, numara veya harf ile
gösterilmeyen ancak tanımlamaları doğrudan harita üzerinde yazılı
olarak gösterilmiş, bina, mevki, yol, dere vb. yerler
bulunmaktadır. Bunlar da listelenmiştir.
Haritadaki cetvellerde yazılmayıp haritanın üzerinde zikredilen
her tür yer adı, cami, sokak, yol, çeşme, yokuş, iskele vs.
isimlerinin kolayca bulunmasını sağlamak ve haritadan istifadeyi
kolaylaştırmak maksadıyla şöyle bir yol izlenmiştir:
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 568
4- Güney paftasından detay: İstanbul ve Bilâd-ı Selâse (Galata,
Eyüp, Üsküdar)
KARTOGRAFYA
-
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ 569
4- Güney paftasından detay: İstanbul ve Bilâd-ı Selâse (Galata,
Eyüp, Üsküdar)
KARTOGRAFYA
-
570BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
1. Toklu İbrahim Dede Camii2. Atîk Mustafa Paşa Camii3. İvaz
Efendi Camii4. Nakşıdil Valide Sultan Camii5. Hoca Ali Camii6. Hacı
İlyas Camii7. Avcı Bey Camii8. Karabaş Camii9. Ferruh Kethüda
Camii10. Âdilşah Kadın Camii11. Molla Aşkî Camii12. Hacı İsa
Camii13. Çakır Ağa Camii14. Kahriye [Kariye] Camii15. Hoca Kasım
Camii16. Odun Yarıcı Mescidi17. Tahta Minare Camii18. Hızır Çavuş
Camii19. Hammamî Muhyiddin Camii20. Kadı Sadeddin Camii21. Kefeli
Camii22. Kasım Ağa Camii23. Kemankeş Mustafa Paşa Camii24. Hacı
Muhyiddin Camii25. Mihrimah Sultan Camii26. Hatice Sultan Camii27.
Kızıl Mescid28. Tercüman Yunus Camii29. Yazıcı Camii30. Fethiye
Camii31. Cafer Subaşı Camii32. Mahmud Ağa Camii 33. İksirci
Camii34. Karabaş Camii35. Sirkeci Camii36. Sinan Paşa Camii37.
Debbağ Yunus Camii38. Atîk Cebecibaşı Camii. 39. Hıra Mehmed
Camii40. Derviş Ali Camii41. Canfedâ Hatun Camii42. Mescid43. Hasan
Paşa Camii44. Keçeci Pîrî Camii
45. Neslişah Kadın Camii46. Atîk Ali Paşa Camii47. Çavuşbaşı
Camii48. Mehmed Ağa Camii49. Bazirgân Hüseyin Efendi Camii50.
İsmail Ağa Camii51. Cebecibaşı Camii52. Hatip Muslihiddin Camii53.
Molla Hüsrev Camii54. Gül Camii55. Cebeci Ali Camii56. Kâtip Hüsrev
Camii57. Müftü Ali Efendi Camii58. Çerağî Hamza Camii59. Kovacı
Camii60. Bekcilis? Camii 61. Bitlice Ali Efendi 62. Kabakulak
Camii63. Öküz Mehmed Paşa Camii64. Merdibanlı Camii 65. Karabaş
Camii66. Muhtesib İskender Camii67. Tahta Minare Camii68. Üçbaş
Camii69. Hacı Hasan Efendi Camii70. Efdalzade Camii71. Nişancı Paşa
Camii72. Bakkalzade Camii73. Kumrulu Mescid74. Valide Medresesi
Camii75. Leblebici Camii76. Şeyh Resmî Mahmud Efendi Camii77. Altı
Poğaça Camii78. Şeyh Murad Camii79. Âşık Paşa Camii80. Muhyiddin
Kocavî Camii 81. Üsküblü Camii82. Haracî Camii 83. Ahmed Buharî
Türbesi84. Papazzade Camii85. (İsim yazılmamış)86. Salih Paşa
Camii87. Bıçakçı Alaeddin Camii
88. Molla Haydar Camii89. Hacı Ferhad Camii90. Sinan Ağa
Camii91. Yarhisarî Muslihiddin Camii92. Hacegî Mustafa Efendi
Camii93. Kirmasti Camii94. Hafız Paşa Camii95. Hoca Hayreddin
Camii96. Pirinççi Sinan Camii97. Eski Ali Paşa Camii98. Akseki
Camii99. Akşemseddin Camii100. Hürrem Çavuş Camii101. Hoca
Hayreddin Camii102. Fatma Sultan Camii103. Ahmed Paşa Camii104.
Attar Halil Camii105. Tûtî Abdüllatif Camii106. Molla Ahaveyn
Camii107. Hacı İlyas Camii108. Hoca Veys Camii109. Emir Buharî
Camii110. Haracî Muhyiddin Camii111. İmaret-i Atîk Camii112. Hacı
Hasan Camii113. Elvanzade Camii114. Yavuz Sinan Camii115. Hacı
Ahmed Camii116. Hacı Davud Camii117. Hoca Hayreddin Camii118. Hoca
Halil Attar Camii119. Kasap Demirhan Camii120. Çırçır Camii121.
Kepenekçi Ali Çelebi Camii122. Hüsrev Paşa Camii123. Mimar Sinan
Camii124. Arpa Emini Camii125. Bayezid Ağa Camii126. Kürkçübaşı
Camii127. Kâtip Muslihiddin Camii128. Müneccimbaşı Camii129. Nakkaş
Paşa Camii130. Ördek Kasap Camii131. Kaptan Sinan Paşa Camii
GÜNEY PAFTASI
Istanbul Surunun Dâhilinde ve Sevâhilinde Vâki‘ Cevâmi‘ ve
Mesâcidin Cedvelidir
-
571BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ
132. Simkeş Camii133. Kadıasker Mehmed Efendi Camii134. Kasap
İvaz Camii135. Çıkrıkçı Kemaleddin Camii136. Hasan Halife Camii137.
Halil Paşa Camii138. Sanki Yedim Camii139. Manisalı Mehmed Paşa140.
Şah-ı Hûban Camii141. Molla Zeyrek Camii142. Pîr Mehmed Paşa
Camii143. Zeyrek Camii144. Hace Kadın Camii145. Mehmed Paşa
Camii146. Sarı Timur Camii147. Yumurtacılar Camii148. Ahî Çelebi
Camii149. Tekneciler Camii150. İzzet Mehmed Paşa151. Mehmed Geylâni
Camii152. Hidayet Camii153. Yeşil Kiremitli Cami154. Dâye Hatun
Camii155. Vezir Camii156. Emir Camii157. Kadıasker-i Esbak
Abdulkadir Camii158. Çelebioğlu Hayreddin Camii159. Yavaşça Şahin
Camii160. Rüstem Paşa Camii161. Timurtaş Camii162. Kepenekçi Sinan
Camii163. Kâtip Şemseddin Camii164. Sarı Bayezid Camii165. Voynuk
Şücaeddin Camii166. Çivizade Camii167. Ferhad Ağa Camii168.
Dülgeroğlu Camii169. Mustafa Bey Camii170. İskender Paşa Camii171.
Silahdar Mustafa Camii172. Öksüzce Hatip Camii173. Lütfü Paşa
Camii174. Himmetzade Tekyesi Camii175. Deniz Abdal Camii176.
Sırrızade Tekyesi Camii177. Şehremini Camii178. Mustafa Çavuş
Camii
179. Çivizade Camii180. Simkeş Camii181. İskender Ağa Camii182.
Cafer Ağa Camii183. Sultan Mustafa Camii184. Saraç Doğan Camii185.
Kadıasker Camii186. Defterdar Ahî Çelebi Camii187. Sultan Selim
Camii188. Molla Ali Camii189. Molla Hüsrev Camii190. Yayla
Camii191. Sinan Paşa Camii192. Bayezid Yusuf Camii193. Hüsam Bey
Camii194. Sekbanbaşı Camii195. Hacı Teberrük Camii196. Şeyh Vefa
Camii197. Molla Güranî Camii198. Hoca Hamza Camii199. Saman Veren
[-i evvel] Camii200. Sırrı Ağa Camii201. Molla Güranî Camii202.
Saman Veren [-i sânî] Camii203. İbrahim Paşa Camii204. Hacı Küçük
Camii205. Hubyar Camii206. Hoca Paşa Camii207. Elvan Camii208.
Ahmed Ağa Camii209. Karaköy Hüseyin Çelebi 210. Nallı Mescid211.
Fatma Sultan Camii212. Sahaf Süleyman Ağa Camii213. Dâye Kadın
Camii214. Dâye Kadın Camii 215. Mercan Camii216. Yakub Ağa
Camii217. Kirazlı Mescid218. Molla Hüsrev Camii219. Sinekli Medrese
Camii220. Revanî Çelebi Camii221. Firuz Ağa Camii222. Mimar Ayaz
Camii223. Haydarhane Camii224. Sofular Camii225. Softa Sinan
Camii226. Kara Nohut Camii227. Seydi Bey Camii
228. Nuri Dede Camii229. Macuncu Camii230. İbrahim Çavuş
Camii231. Mimar Acem Camii232. Hasırcı Camii233. Melek Hatun
Camii234. Mehmed Paşa Camii235. Hacı Evliya Camii236. Hacı Odabaşı
Camii237. Koruk Camii238. Dülbentçi Camii239. Seyyid Halife
Camii240. Fenaî Camii241. Molla Güranî Camii242. Sarı Musa
Camii243. Selçuk Hanım Camii244. Şeremet Çavuş Camii245. Kazganiye
Camii246. Ebe Kadın Camii247. Kızıl Minare Camii 248. Baba Hasan
Ali Camii249. Muhtesib Karagöz Camii250. Emin Nureddin Camii251.
Damat İbrahim Paşa Camii252. Kalenderhane Camii253. Hacı Kaptan
İbrahim Paşa Camii 254. Hacı Ali Camii255. Yeni Mescid256. Hatice
Usta Camii257. Hace Pîrî Mehmed Efendi Camii258. Hüseyin Ağa
Camii259. Mahmud Paşa Camii260. Servili Camii261. Cezerî Hüseyin
Paşa Camii262. Beşir Ağa Camii263. Yavuz Sultan Selim Camii264.
Zeyneb Sultan Camii265. Lala Hayreddin Camii266. Üskübî Camii267.
Molla Fenarî Camii268. Firuz Ağa Camii269. Mehmed Ağa Camii270.
Sinan Ağa Camii271. Hacı Ferhad Camii272. Asmalı Mescid273.
Köprülüoğlu Mescidi274. Molla Fenarî Mescidi275. Atîk Ali Paşa
Camii
KARTOGRAFYA
-
572BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
276. Mimar Hayreddin Camii277. Çorlulu Ali Paşa Camii278.
Kaliçeci Hasan Camii279. Emir Bey Camii280. Sekbanbaşı Yakub Ağa
Camii281. Papazoğlu Camii282. Hekim Çelebi Camii283. Mimar
Kemaleddin Camii284. Kızıltaş Camii285. Balaban Ağa Camii286. Fatih
Camii287. Molla Kestel Camii288. Kemal Paşa Camii 289. Kırımî
Camii290. Câmeşuycu Camii291. Hoş Kadem Camii292. İsmail Ağa
Camii293. Oruç Gazi Camii294. Hacı Bayram Kaftanî Camii295. Keşi
Hatun Camii296. Haseki Camii297. Nevbahar Camii298. Bekir Paşa
Camii299. Kasap Halil Camii300. Hacı Timur Camii301. Seyyid Ömer
Camii302. Hüsameddin Camii303. Uzun Yusuf Camii304. Haydar Kethüda
Camii305. Takyeci Camii306. Tarsus Camii307. Karabaş Camii308.
Karagöz Mehmed Paşa Camii309. Debbağîzade Kethüdası Ahmed Efendi
Camii310. Vani Tekyesi Camii311. Lalazade Ahmed Efendi Camii312.
Çivizade Camii313. İbrahim Paşa Camii314. Meşeli Mescidi315. Sitte
Hatun Camii316. Arabacı Bayezid Camii317. Yahya Efendi Camii318.
Canbaz Mustafa Bey Camii319. Bazirgân Hacı Hüsrev Camii320. Kâtip
Muslihiddin Camii321. Şüca‘ Mehmed Çavuş Camii322. Hekimoğlu Ali
Paşa Camii323. Davud Paşa Camii
324. Yavuz Mehmed Ağa Camii325. Murad Paşa Camii326. Gurebâ
Hüseyin Ağa Camii327. Kâtip Muslihiddin Camii328. Yakub Ağa
Camii329. Alem Bey Camii330. Kemankeş Ahmed Ağa Camii331. Kuyumcu
Bahşâyiş Camii332. Mesih Paşa Camii333. Çoban Çavuş Camii334.
Daltaban Camii335. Soğan Ağa Camii336. Kepenek Camii337. Saraç
İshak Camii338. Esir Kemal Camii339. Uzun Şücaeddin Camii340.
Divanî Ali Camii341. Emin Sinan Camii342. Tahta Minare Camii343.
Kâtip Sinan Camii344. Dizdariye Camii345. Üçler Camii346. Helvacı
Camii347. Siyah Mehmed Paşa Camii348. İmaret Camii349. Nakilbend
Camii350. Güngörmez Camii351. Kabasakal Camii352. İshak Paşa
Camii353. Can Kurtaran Hüseyin Ağa Camii354. Akbıyık Camii355. Kapı
Ağası Sinan Ağa Camii356. Çakır Ağa Camii357. Küçük Ayasofya
Camii358. Bostanî Ali Ağa Camii359. Behram Çavuş Camii360. Bâlî
Paşa Camii361. Cadu Hamid Camii362. İbrahim Paşa Camii363. Lala
Hüseyin Paşa Camii364. Nişancı Camii365. Şeyh Ferhad Bey Camii366.
Hacı Bayram Kaftanî Camii367. Mercimek Çakır Ağa Camii368. Kara
Mahmud Paşa Camii369. Hanım Sultan Camii370. Kovacı Dede Camii371.
Çakır Ağa Camii372. Kâtip Muslihiddin Camii
373. Zeyneb Kadın Camii374. Cerrah Paşa Camii375. Canbaziye
Camii376. Hacı Timur Camii377. Hubyar Camii378. Şeyhülharem
Camii379. Haydar Kethüda Camii380. Bıyıklı Hüsrev Camii381. İbrahim
Paşa Camii382. Davud Bey Camii383. Koca Mustafa Paşa Camii384. Ağa
Camii385. İskender Camii386. Ali Fakih Camii387. Duhaniye Camii
388. Sancakdar Hayreddin Camii389. Sultan Camii390. Çavuşzade
Camii391. Çivizade Camii392. Kürkçü Camii 393. Bostancıbaşı
Abdullah Ağa Camii394. İnebey/Eynebey Camii395. Kara Müezzin
Camii396. Şehsuvar Camii397. Çelebi Hasan Paşa Camii398. Kürkçübaşı
Süleyman Ağa Camii399. Süleyman Ağa Camii400. Kazgancı Camii401.
Dülbentçi Camii402. Muhasebeci Ahmed Efendi Camii403. Malkoç
Süleyman Ağa Camii404. Bostan Camii405. Nailî Abdullah Paşa
Camii406. Kasap İlyas Camii407. Bayezid-i Cedîd Camii408. Etyemez
Tekyesi Camii409. Hatuniye Camii410. Abdi Çelebi Camii411. El-Hac
Raşid Efendi Camii412. Hacı Hamza Camii413. Çeragî Hasan Camii414.
Hace Kadın Camii415. Zeytuniye Camii416. Hacı Manka? Camii417. Hacı
Hüseyin Camii418. Arap Kapısı Camii 419. Mîrahur Camii420. Hacı
Evhad Camii
-
573BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
421. Hacı Pîrî Camii422. Kürkçü Camii423. Hacı İlyas Camii424.
Kule Camii425. Bucak Bağı Camii
Istanbul Surunun Dâhilinde Meşhur Olan Yokuşlar Cedveli*1. Soğuk
Çeşme Yokuşu 2. Şengül Hamamı Yokuşu3. Cağaloğlu Yokuşu4. Mahmut
Paşa Yokuşu5. Çakmakçılar Yokuşu6. Uzun Çarşı Yokuşu7. Divoğlu
Yokuşu8. Saatçi Yokuşu9. Mehmet Paşa Yokuşu10. Zeyrek Yokuşu11. Fil
Yokuşu12. Horasancı Yokuşu13. Debbağ Yunus Yokuşu14. Kırk Nerdiban
Yokuşu15. Camcı Çeşmesi Yokuşu16. Sancaktar Yokuşu17. Otlukçu
Yokuşu18. Tena Yokuşu19. Hasan Hüseyin Yokuşu20. Bastırmacı
Yokuşu21. Macarlar Yokuşu22. Çinili Çeşme Yokuşu23. Tabgan
Yokuşu24. Mekikçi Yokuşu25. Hançerli Yokuşu26. Mumhane Yokuşu27.
Şehit Mehmet Paşa Yokuşu28. Peykhane Yokuşu29. Gedik Paşa Yokuşu30.
Ağa Yokuşu31. Selim Paşa Yokuşu32. Baruthane Yokuşu33. Balcı
Yokuşu34. Tozkoparan Yokuşu35. Cerrah Paşa Yokuşu36. Etyemez
Yokuşu37. Çilingirli Yokuşu38. Balıkçılar Yokuşu39. Vefa Yokuşu40.
Yokuş Çeşme
Istanbul Surunun Dâhilinde Meşhur Olan Mevki‘ler ve Cadde
Tarîkler Cedveli*1. Demir Kapı2. Aydınoğlu Tekyesi3. Soğuk Çeşme4.
Kaba Sakal5. Bayram Fırını6. Arasta Odaları7. Nahılbend8. Hoca
Paşa9. Acı Musluk10. Cağaloğlu11. Kapalı Fırın12. Acı Hamam13.
Divan Yolu14. Tavuk Pazarı15. Irgad Pazarı16. Meydancık17. Haseki
Hamamı18. Hoca Hanı19. Yere Batan20. Kalpakçılarbaşı21. Bit
Pazarı22. Parmak Kapı23. Okçularbaşı24. Vezneciler25. Daltaban26.
Bozdoğan Kemeri27. Dökmeciler28. Tahta Kale29. Hasırcılar Derunu30.
Alaca Hamam31. Ketencilerbaşı32. Tahmis Önü 33. Asma Altı34.
Nalburlar35. Kutucular 36. Kantarcılar37. Kıble Çeşmesi 38. Küçük
Pazar39. Kurnacılar 40. Şehzadebaşı 41. Çukur Çeşme42. Koska43.
Musalla44. Çifte Gelinler45. Langa46. Aksaray
47. Cellat Çeşmesi48. Horhor49. Akar Çeşme50. Sepetçilerbaşı51.
İbrahim Paşa Hamamı52. Kırk Çeşme53. Çinili Hamam54. Azaplar55.
Haydar56. Çıngıraklı Değirmen57. Küçük Mustafa Paşa58. Müftü
Hamamı59. Kadı Çeşmesi60. Çukur Hamam61. Çırçır62. Tezgâhçılarbaşı
63. At Pazarı64. Küçük Karaman65. Saraçhanebaşı66. Deve Hanı 67.
Sofular68. Telüklü Çeşme69. Avrat Pazarı70. Çifte Fırınlar71. İsa
Kapısı72. Koca Çınar73. Cuma Pazarı74. Altı Mermer75. Emirler
Çeşmesi76. Yeni Mahalle77. Taş Kasap78. Yüksek Kaldırım79.
Halıcılar Köşkü80. Sarı Gez81. Malta Çarşısı82. Büyük Çarşı83.
Çarşamba Pazarı84. Kumrulu85. Fethiye86. Zincirli Kuyu87. Cumartesi
Pazarı88. Keçeciler89. Sarmaşık90. Acı Çeşme91. Salma Tomruk92.
Sultan Hamamı
* Haritada sıralama Osmanlı alfabesine göre yapılmıştır.
Burada ise rakamlar kullanılmıştır.
-
574BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
93. Kesme Kaya94. Drağman95. Lonca96. Tekfur Sarayı97. Kürkçü
Çeşmesi98. Yatağan Çeşmesi99. Molla Aşkî 100. Çınarlı Çeşme
Eyyüb Ensarî’de Meşhur olan Yokuşlar Cedveli 1. Uncu Bayırı
Yokuşu2. Rami Çiftliği Yokuşu3. Kırk Nerdiban Yokuşu
4. Balcı Yokuşu5. Nişancı Yokuşu6. Sıra Serviler Yokuşu7. Oluklu
Bayır Yokuşu 8. Ermeni Yokuşu
Eyyüb Ensarî’de Meşhur olan Mevki‘ler Cedveli1. Eski Yeni
Hamam2. Sofular3. Dökmeciler4. Gümüşsuyu 5. İdris Köşkü6.
Topçular
7. Münzevi8. Otakçılar9. Ak Türbe10. Yeni Çeşme11.
Çömlekçiler12. Akar Çeşme13. Tokmak Tepe14. Savaklar15. Zülâlî
Çeşme16. Ermeni Mahallesi17. Kuru Kavak18. Çinili Çeşme 19. Arpa
Emini Çeşmesi20. Ermeni Mahallesi
Sütlüce ve Dolmabahçe’ye Varınca Kadar Meşhur olan Yokuşlar
Cedveli1. Tekye Yokuşu2. Parmakkapı Yokuşu3. Kırk Nerdiban Yokuşu4.
Yarımlı Yokuşu5. Kilise Yokuşu6. Çık Salın Yokuşu7. Tomanoğlu
Yokuşu8. Fıstıklı Yokuşu9. Pîr Paşa ve Parmakkapı Yokuşu10. Kalaycı
Bahçesi Yokuşu11. Arabacılar Yokuşu12. Kızıl Minare Yokuşu13.
Hasköy’de Kilise Yokuşu14. Hasköy’de Parmakkapı Yokuşu15. Keçeci
Mahallesi Yokuşu16. Doymaz Dere Yokuşu17. İbadullah Yokuşu18.
Zindan Arkası Yokuşu19. Emin Çeşmesi Yokuşu20. Surikoz Yokuşu21.
Yeni Çeşme Yokuşu22. Kalafatçılar Yokuşu23. Yel Değirmeni Yokuşu24.
Mekteb-i Bahriye Yokuşu25. Diğer Mekteb-i Bahriye Yokuşu26. Matbah
Kapısı Yokuşu27. Paşa Çeşmesi Yokuşu
28. Ak Baba Yokuşu29. Emir Efendi Yokuşu30. Nalıncı Yokuşu31.
Paşa Hamamı Yokuşu32. Yeni Mahalle Yokuşu33. Değirmen Yokuşu34.
Türbe Yokuşu35. Cevizaltı Yokuşu36. Haftancı Yokuşu 37. Sinan Bey
Yokuşu38. Zincirli Yokuşu39. Taş Köprü Yokuşu40. Tahta Köprü
Yokuşu41. Pehlivan Yokuşu42. Hacı Hüsrev Yokuşu43. Kara İmam
Yokuşu44. Sakızağa Yokuşu45. Hastahane Yokuşu46. Hacıahmed
Yokuşu47. Bedevî Yokuşu48. Tatavla Yokuşu49. Kilise Yokuşu50. Çeşme
Yokuşu51. Yeni Mahalle Yokuşu52. Taksim Yokuşu53. Çukur Yokuşu54.
Papaz Köprü Yokuşu55. Saray Burnu Yokuşu56. Emin Camii Yokuşu57.
Mevlevihane Yokuşu 58. Akarca Yokuşu
59. Sürurî Yokuşu60. Karanlık Çeşme Yokuşu61. Aynalı Çeşme
Yokuşu62. Âşık Meydanı Yokuşu63. Tozkoparan Yokuşu64. Cağaloğlu
Çeşmesi Yokuşu65. Destereci Yokuşu66. Yeni Cami Yokuşu67. Kapalı
Kapı Yokuşu68. Kız Kapısı Yokuşu69. Karaköy Yokuşu70. Kule Kapısı
Yokuşu71. Perşembe Pazarı Yokuşu72. Cizvit Yokuşu73. Kapı Yokuşu74.
Büyük Kilise Yokuşu75. Pençşenbe Yokuşu76. Kule Kapısı’ndan Aşağı
Hendek Yokuşu 77. Dibek Yokuşu78. Karanlık Mescid Yokuşu79.
Humbaracı Yokuşu80. Karanlık Mescid Yokuşu81. Boğaz Kesen Yokuşu82.
Kaval Yokuşu83. Taktak Yokuşu84. Yalnız Fırın Yokuşu85. Balık
Pazarı Yokuşu86. Yeni Mahalle Yokuşu87. Ağa Hamamı Yokuşu88. Ağa
Camii Yokuşu
Sütlüce’den Dolmabahçe’ye Varınca Kadar Meşhur olan Yokuşlar ve
Mevki‘ler ve Cadde Tarîkler ve Üsküdar’da Vâki‘ Meşhur Yokuşlar ve
Mevki‘ler Cedvelidir
-
575BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
89. Çukur Cuma Yokuşu90.Kadıhane Yokuşu91. Firuz Ağa Yokuşu92.
Defterdar Yokuşu93. Uzun Odalar Yokuşu94. Kazgancı Yokuşu95. Deve
Bağırtan Yokuşu96. Hamam Yokuşu97. Tavukçu Yokuşu98. Eşek Bağırtan
Yokuşu99. Dolma Yokuşu100. Yeni Yokuşu101. Tuzcu Yokuşu102. Arabacı
Yokuşu103. Süleymaniye Yokuşu104. Tekye Yokuşu105. Kışla Yokuşu106.
Bayıldım Yokuşu107. Tüfenkhane Yokuşu108. Dolmabahçe Yokuşu109.
Gümüşsuyu Yokuşu110. Maçka Yokuşu111. Kışlak Yokuşu112. Küçük
Çiftlik Yokuşu
Üsküdar’da Meşhur olan Yokuşlar ve Mevki‘ler Cedveli1. Büyük
Yokuş2. Deve Bağırtan Yokuşu3. Menzilhane Yokuşu4. Toptaşı Yokuşu5.
Ahmedoğlu Yokuşu6. Acı Çeşme Yokuşu7. Ağazade Yokuşu8. Açık Türbe
Yokuşu9. Harem İskelesi Yokuşu10. Aziz Mahmud Efendi Yokuşu11. Eski
Hamam Yokuşu12. Kuşoğlu Yokuşu13. Divitçiler Yokuşu14. Solak Sinan
Yokuşu
Üsküdar’da Meşhur olan Yokuşlar ve Mevki‘ler *1. Sultan Tepesi2.
İcadiye 3. Selamsız4. Tekye Kapısı5. Bülbül Deresi
6. Toygar Tepesi7. Çavuş Deresi8. At Pazarı9. İnadiye 10. Top
Taşı11. Nuh Kuyusu12. Yeni Mahalle13. Açık Türbe14. İhsaniye
Sütlüce’den Dolmabahçe’ye Varınca Kadar Meşhur Olan Mevki‘ler ve
Cadde Tarîkler Cedveli**1. Sütlüce 2. Halıcıoğlu 3. Odalar Kapısı4.
Bozhane5. Pîrî Paşa6. Fıstıklı7. Barımlı 8. Lengerhane 9.
Arabacılar10. Beylik Selhhane11. Hasköy12. Cami Altı13. Doymaz
Dere14. Dut Altı15. Kulaksız Hamamı16. Emin Efendi Çeşmesi17. Yeni
Çeşme18. Paşa Çeşmesi19. Paşa Hamamı20. Acı Çeşme21. Zincirli
Kuyu22. Ceviz Altı23. Emirdeci Hamamı24. İncirli Bahçe25. Sakız
Ağacı26. Yalnız Bakkal27. Tersane Kapısı28. İkindi Pazarı29. Sel
Kapısı30. Cuma Pazarı31. Kasım Paşa Mahallesi32. Baş Hane33. Dört
Kapı34. Debbağhane35. Büyük Hamam
36. Uzun Yol37. Uzun Yolda Akarca38. Dere Mahallesi39. Pehlivan
Kapısı40. Türabî Baba Tekyesi41. Ciğerim Dede Tekyesi42. Küçük
Hamam43. Karanlık Çeşme44. Kutluk Mire45. Gizlice Evliya46. İplikçi
Hamamı47. Dere Hamamı48. Sinekli Selvi49. Aynalı Çeşme50. Lonca
sokağı51. Sipahi Fırını52. Mahmud Ağa Çeşmesi53. Asmalı Mescid
Çeşmesi54. Yemenici Çeşmesi55. Kıptî Mahallesi56. Cağaloğlu
Çeşmesi57. Galata’da Çeşme Meydanı58. Galata Mahkemesi59. Yeşil
Direkli Hamam60. Bat Pazarı61. Bezzazistan62. Yorgancılar63.
Puslacılar64. Kürkçüler65. Mahkeme Hamamı66. Zincirli Han67.
Kurşunlu Han68. Çadır Hanı69. Yüksek Kaldırım70. Kemer Altı71.
Karaköy Hamamı72. Galata Bank Pazarı73. Pençşenbe Pazarı74. Haracî
Sokağı
* “Üsküdar’da Meşhur olan Yokuşlar ve Mevki‘ler
Cedveli” başlığı altındaki yokuşların yazıldığı ilk cetvelin
sıralaması (1-14 arası) rakamlarla yapılmış, Sultan
tepesi ile başlayan, mevkilerin adı ile başlayan bölümün
sıralaması alfabe ile yapılmıştır. Bu nedenle bu başlık
haritanın aslında olmamakla birlikte ayrıma da dikkat
çekmek için tarafımızdan ilave edilmiştir.
** Haritada sıralama Osmanlı alfabesine göre yapılmıştır.
Burada ise rakamlar kullanılmıştır.
-
576BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
75. El Sokağı76. Yanık Kapı77. Kapalı Fırın78. Kapı İçi79. Kapı
İçi Hamamı80. Yelkenciler 81. Balık Pazarı82. Debbağhane 83.
Tophane Çeşme Meydanı84. Lüleciler 85. Tophane Mahkemesi86. Mahkeme
Hamamı87. Medrese88. Esir Pazarı89. Hendek 90. Yazıcı Hamamı91.
Dört Yol Ağzı92. Tophane Önü93. Beyoğlu94. Çukur Cuma95.
Bostanbaşı96. Boğazkesen97. Yeni Mahalle98. Ağa Hamamı99. Firuz
Ağa100. Salı Pazarı
A11. Saye
B11. Çınarlı Çeşme Bağçeleri2. Taşköprü Deresi3. Taşköprü
Bağçeleri4. Çınarlı Çeşme5. Taşköprü tarîki6. Paşa Çayırı7.
Kanlıkavak Çeşmesi8. Hazinedar Ağa Çayırı9. Göl10. Göl11.
Kiremithane12. Alibey karyesi13. Tekye14. Cami-i şerif15. Sığır
ağılı
C11. Bağçeköy tariki
2. Burgaz tariki3. Kapudan Paşa Çayırı4. Kağıdhane Deresi5.
Burgaz tariki6. Burgaz tariki7. Kapudan Paşa Ayazması8. Beşiktaş ve
Kuruçeşme ve Kasımpaşa’ya ve Hasköy’e giden tariki9. Cisr10.
Yeldeğirmeni11. Taşköprü tariki12. Kağıdhane tariki13. Alibeyköy
tariki14. Cami15. Beşiktaş ve Kuruçeşme tariki16. Beylikçi
Efendi’nin Çiftliği17. Cisr18. İbrahim Efendi Çiftliği19.
Muhzırbaşı Çiftliği
E11. Çiftlik2. Rumeli Hisarı3. Fenar4. Şehidlik5. Katib Camii6.
Kasr-ı hümayun7. Nişantaşı8. Kalafat yeri9. Bebek Cami-i şerifi10.
İskele 11. Bebek12. Kasr-ı hümayun13. Bebek Karakolhanesi14. Sultan
Köşkü15. Atiyye Sultan Sahilhanesi16. Vezir Köşkü17. Çeşme18.
Hamam19. Hamam İskelesi20. Çeşme21. Hisar Camii22. Cami23. Hisar
İskelesi24. Anadolu Hisarı25. Mezaristan26. Küçüksu Çayırı27.
Çeşme
28. Cami29. Kasr-ı hümayun30. Karakolhane 31. Çeşme32.
Küçüksu33. Su terazileri34. Çeşme35. Kandilli İskelesi36. Kandilli
Camii37. Kandilli Burnu38. Mezarlık39. Çeşme40. Çeşme41. Saray
Bağçesi42. Çeşme43. Halil Paşa Sarayı44. Dalyan İskelesi45.
Mezarlık46. Maşatlık47. Halil Paşa Köşkü
F11. Çayır2. Namazgah3. Mezaristan4. Çeşme5. Göksu6. Çeşme 7.
Cisr8. Karakolhane9. Çeşme
A21. Küçükköy2. Kemer3. Kemer4. Beylikkeçe5. Çeşme6. Kemer
B21. Tabya2. Bağçeler3. Havuz4. Saye tariki5. Cisr 6. Tarla7.
Yahyabey Çiftliği8. Karadolap Bağçeleri
-
577BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
9. Bağ10. Tarlalar11. Burgaz tariki12. Fil Köprüsü13.
Karakolhane14. Küçükköy tariki15. Cisr16. Silahdar Ağa17. Kasr-ı
cedid18. Küphane19. Silahdar Ağa tariki20. Bağ21. Matbah22. Cisr-i
cedid23. Cağaloğlu çayırı24. Tarla25. Talimhane26. Adalar27.
Alibeyköyü’ne giden tarik28. Harman29. Küpcüler30. İdris Köşkü
tariki31. Harman32. Harmanlar
C21. Su hazinesi2. Beşiktaş ve Kuruçeşme tarîki3. Tarla 4.
Kasr-ı hümayun5. Saray-ı hümayun6. Tarla 7. Araba yolu8.
Kağıdhane’ye giden tarik9. Araba yolu10. Kettancı Deresi11.
Çiftlik
E21. Halil Paşa Limanı2. Çeşme 3. Çeşme4. Vaniköy5. İcadiye
Köşkü6. Vaniköy Camii7. Tabya8. Kışlak9. Kışlağ-ı hümayun10.
Çeşme
11. Hastahane12. Cami13. Kuleli14. Mezaristan15. Değirmen16.
Anbar İskelesi17. Kireç ocakları18. Bağlar19. Yeni Mahalle20.
Çeşme21. Cami22. Çeşme23. Cami24. Hacı Ömer Cami25. Çeşme26.
Çengelköy Cami27. Akındı Burnu28. Cami29. Karakolhane30. Kilise31.
Arnavudköy İskelesi32. Nişantaşı33. Cami34. Hamam35. Kuruçeşme
Karakolhanesi36. Kuruçeşme İskelesi37. Nişantaşı38. Esmâ Sultan
Sahilhanesi39. Etmekçioğlu Deresi40. Etmekçioğlu karakolu
F21. Çiftlik Tariki
A31. Küçükköy tariki2. Ramî Çiftliği Kışlağ-ı hümayunu3.
Çiftlik
B31. Kırkağaç Bağçeleri2. Harmanlar3. Karakolhane4. Karaağaç5.
Yusûf Efendi Bağçesi6. Bademli7. Mağara8. Hasırcızade Tekyesi9.
Şalope Tersânesi
10. Gülgüloğlu’nun Bağçesi11. Ayazma12. Südlüce Cami13.
İbrahimhanzade Sahilhanesi14. Südlüce İskelesi15. Çıksalın16.
Mühendishane-i hümayun17. Anbar18. Harmanbaşı İskelesi19.
Humbarhane Kışlağı20. Anbarlar21. Halıcıoğlu İskelesi22.
Gümüşhane23. Harman24. Harman25. Buzhane İskelesi26. Pir Paşa
İskelesi27. Lengerhane28. Dereağzı29. Harman30. Sahilhane
İskelesi31. Büyük İskele32. Camialtı İskelesi33. Kasr34.
Karakolhane35. Zahire anbarı36. Felahî Bağçesi37. Fıstıklı38.
Ada39. Bahariye çayırı40. Bahariye Köşkü41. Bahariye42. Ada43.
Taşlıburun İskelesi44. Ada45. Şâh Sultan İskelesi46. Şâh Sultan
Camii47. Karakolhane48. İdris Köşkü Mahallesi49. Gümüşsuyu50.
Kaşgarî Tekyesi51. İplikhane52. İslam Bey Camii53. Tarlalar54.
Kasım Paşa Camii55. Eskibeyler Hamamı56. Çiftlik57. Valide
İmareti58. Valide Türbesi
-
578BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
59. Türbe60. Dökmeciler Camii61. Sofiler Camii62. Çeşme 63.
Mescid64. Türbe65. Kızıl Mescid66. Debbağhane67. Zal Mahmud Paşa
Camii68. Saray-ı hümayun69. Kasım Paşa Camii70. Feshane71.
Defterdar İskelesi72. Mescid73. Defterdar Camii74. Nurullah Bey
Camii75. Vezir Tekyesi76. Baba Haydar Camii77. Çeşme78. Takyeci
Camii79. Aktürbe Camii80. Dede Mahremi Camii81. Topçular82.
Topçular Camii83. Mezaristan84. Çamur İskelesi85. Ya-vedud
İskelesi86. Ya-vedud Camii87. Çınar Karakolhanesi88. Hamam
İskelesi89. Ayvansaray İskelesi
C31. Beşiktaş’a giden tarik2. Hastahane3. Beşiktaş’a giden
tarik4. Hastahane5. İncirlibağçe Deresi6. Çobançeşmesi7.
Kasımpaşa’dan Kağıdhane’ye giden tarik8. Büyükdere tariki9. Dolap
Deresi10. Sakızağacı Deresi11. Maşatlık12. Millet Hastahanesi13.
Katolik Kilisesi14. Kilise15. Kabristan
16. İncirlibağçe17. Tersane cebehanesi18. Karakolhane19. Hacı
Osman Efendi’nin bağçesi20. Piyale Paşa Camii21. Guslhane22.
Mandra23. Tersane Hastahanesi24. Sahaf Muslihiddin Camii25.
Taşköprü26. Hanımlar bağçesi27. Hacı Ahmed Camii28. Çimşirli
Tekye29. El-Hac Hüsrev Camii30. Bağçeler31. Bedevi Tekyesi32.
Karakolhane33. İplikçi Hamamı34. Papaz Köprüsü35. Dere Hamamı36.
İbrahim Efendi Cami37. Baş Hasan Efendi Camii38. Küçük Piyale
Camii39. Kulaksız Camii40. İbadullah Cami
D31. Yıldız Köşkü2. Karakolhane3. Kilise4. Valide Köşkü5.
Ortaköy Camii6. Ortaköy İskelesi7. Yıldız Köşkü Karakolhanesi8.
Ihlamur9. Köşk10. Valide Çiftliği11. Çeşme12. Alem13. Yahya
Efendi14. Karakolhane15. Hacı Hüseyin Ağa Camii16. Rum Ali Cami17.
Uzunca ova18. Karakolhane19. Hamam20. Asariye Cami21. Maçka
Kışlağı22. Sahilsaray-ı hümayun
23. Hazinedar Ağa Cami24. Valide Karakolhanesi25. Karakolhane
26. Karakolhane27. Fişnezade Cami28. Sultan Süleyman Cami29. Kılıç
Ali İskelesi30. Hibetullâh Sultan Cami31. Haraccı Ağa İskelesi32.
Beşiktaş İskelesi33. Çifte Vavlar34. Çinili Köşk35. Beşiktaş
Sahilsaray-ı hümayunu36. Hamam37. Tekerlek Camii38. Karakolhane39.
Bayıldım Köşkü40. Tüfenghane41. Süvari Kışlağı42. Tüfenghane
vapuru43. Dolmabağçe İskelesi44. Karakolhane45. Kereste anbarı
E31. Defterdar Camii 2. Defterdar Burnu3. Dalyan İskelesi4.
Koyun İskelesi5. Bostan6. Havuzbaşı İskelesi7. Kahvehane8.
Havuzbaşı Meydanı9. Çeşme10. Bağlar11. Tulumba12. Çeşme13. Mehmed
Ali Paşa Hazretleri’nin Sahilhanesi14. Bağçeler15. Çeşme16.
Beylerbeyi Cami17. Çeşme18. Karakolhane19. Araba Meydanı20. Aralık
İskelesi21. Çeşme22. Çeşme23. Hamam İskelesi
-
579BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
24. Cami25. Hamam26. Meydan27. Bağlar28. Mezarlık29. Çeşme30.
Çeşme31. Karakolhane32. Saray-ı hümayun hududu33. Çeşme34. Çeşme35.
Havuz36. Bostanlar37. Karakolhane38. Saray-ı hümayun bağçesi39.
Karakolhane40. Liman41. Çeşme42. Fıstıklı Mescid43. Çeşme44.
Çeşme45. Tekye Meydanı46. Atik cebehane47. Nakkaş tabyası48.
Havuz49. Çeşme50. Karakolhane51. Karakolhane52. Kuzguncuk
İskelesi53. Kuzguncuk54. Çeşme
F31. Tarlalar2. Bağlar3. Yeldeğirmeni4. Kasır5. Çeşme6. Büyük
Çamlıca7. Çeşme
A41. Davut Paşa Hastahanesi2. Tarlalar3. Bağ4. Tarlalar5.
Çeşme6. Han7. Cami
8. Cami9. Köşk10. Davut Paşa Kışlağı
B41. Aynalıkavak İskelesi2. Hezar vapuru3. Peksimethane4.
Errehane5. Haddehane6. Lakoz7. Darağacı8. Büzme mahalli9.
Ayvansaray Kapısı10. Arslan İskelesi11. Otakcılar Camii12. Cami13.
Mustafa Paşa Tekyesi14. Emir Buhari Tekyesi15. Kabristan16.
Savaklar Camii17. Eğrikapı18. Kabristan19. Su terazisi20.
Karakolhane21. Edirnekapısı22. Maşatlık23. Bostan24. Kabristan25.
Mezaristan26. Bostanlar27. Topkapı28. Mezaristan29. Takyeci
Mahallesi30. Posta tarîki31. Namazgah32. Halıcıoğlu İskelesi33.
Hasköy İskelesi34. Balat İskelesi35. Balatkapısı36. Fenar
İskelesi37. Fenarkapısı38. Petrokapısı39. Sultan Selim Camii40.
Fatih Sultan Mehmet Han Camii41. Yenibağçe çayırı42. Karagümrük
C41. Ayaz Paşa Camii2. Karakolhane3. Kazgancı Camii4. Sorma-gir
Camii5. Sirkeci Camii6. Şeyh Yunus Efendi Tekyesi7. Cihangir
Camii8. Süheyl Bey Camii9. Salıpazarı Burnu10. Salıpazarı
İskelesi11. Kayıkhaneler Limanı12. Temyurhane13. Dayezade Yusuf
Efendi Camii14. İlyas Çelebi Camii15. Firuzağa Camii16.
Karakolhane17. Karakolhane18. Rum Kilisesi19. Karakolhane20. Ağa
Camii21. Nişantaşı22. Sultan Süleyman Camii23. Defterdar Camii24.
Çukurcuma Hamamı25. Nalıncı Camii26. Gedik Abdi Camii27. Emir
Tekyesi28. Peşimaniye Camii29. Mescit30. Surikoz (Seferikoz)
Camii31. Sirkeci Muslihiddin Camii32. Zindan33. Tersane Camii34.
Maçuna altı35. Tersane sahası36. Yeni Çeşme37. Kadı Mehmed Efendi
Camii38. Yeldeğirmeni Camii39. Mekteb-i Bahriye40. Kereste
Mahzeni41. Mahzen-i sürb42. Sergi Emini Kasrı43. Acıçeşme Camii44.
Dörtkuyu Köprüsü45. Tersanekapısı Köprüsü46. Kapıüstü Camii47.
Kayıkhane48. Tersane Kethudası Camii
-
580BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
49. Divanhane50. Hatab İskelesi51. Mahkeme Köprüsü52. Seyl
Kapısı53. Kasım Paşa Camii54. Cumapazarı Köprüsü55. Süruri
Köprüsü56. Tahtelkadı Camii57. Mevlevihane Köprüsü58. Yahya Kethüda
Camii59. Karanlık Çeşme Camii60. Kasım Paşa Mevlevihanesi61.
İngiliz Sarayı Harabesi62. Kamer Hatun Camii63. Işık Meydanı64.
Mezaristan65. Rum Kilisesi66. Katolik Kilisesi67. Asmalı Mescid68.
Katolik Kilisesi69. Dörtyol Ağzı70. Karakolhane71. Galata
Mevlevihanesi 72. Karakolhane73. Nalıncı Camii74. Karanlık
Mescid75. Dibekyokuşu Camii76. Yazıcı Camii77. Makaracıoğlu
Camii78. Büyük Kule Kapısı79. Karakolhane80. Galata Kulesi81. Küçük
Kulekapısı Karakolhanesi82. Arab Camii83. Galata Mahkemesi84. Yeni
Camii85. Karakolhane86. Zahire İskelesi87. Havuz-ı atik88. Havuz-ı
cedid89. Karakolhane90. Cisr-i hayretiye91. Kalafat mahalli92.
Kürekçikapısı İskelesi93. Yağkapanı İskelesi94. Balıkpazarı
İskelesi95. Karakolhane96. Karakolhane97. Karaköykapısı
İskelesi
98. Kurşunlu Mahzeni99. Liman Ağası Kasrı100. Makaracı
İskelesi101. Gümrük102. Yenikapı İskelesi103. Mumhanekapısı
İskelesi104. Eğrikapı İskelesi105. Kireçkapısı İskelesi106. Sergici
İskelesi107. Tophane İskelesi108. İskele Mescidi109. Topha[ne]
vapuru 110. Talimhane111. Tophane112. Kılıç Ali Camii113.
Karakolhane114. Galata115. Karabaş Mustafa Çelebi Camii
D41. Su terazisi2. Çeşme3. Paşa Limanı4. Tekye Camii5.
Karakolhane6. Köşk 7. Tulumba8. Bağ9. Karakolhane10. Ayazma11.
Bülbülderesi12. Saray Çeşmesi13. Su terazisi14. Çayır ve bataklık
mahal15. Karakolhane16. Beylik anbarı17. Mihrümah Sultan Camii 18.
Karakolhane19. Mumhane İskelesi20. Çeşme21. Büyük İskele22. Yeni
Cami23. Balaban İskelesi24. Kavak İskelesi25. Büyük Hamam26. Eski
Hamam27. Türbe Camii28. Çeşme29. Bağçe
30. Şemsi Paşa31. Davut Paşa Camii32. Gülfem Camii33. Mehmed
Paşa Camii34. Karakolhane35. Cami-i Adlî36. Yeniçeşme37. Mescit38.
Karakolhane39. Hüdâyî Aziz Mahmut Efendi Camii40. Kapudan Paşa
Camii41. Ayaz İskelesi42. Hamidiye Camii43. Ayazma Camii44.
Süleyman Paşa Camii45. Mirahor Camii46. Ayazma Hamamı47. İskele48.
Kızkulesi49. Cami50. Tekye51. Çeşme52. Çeşme53. Tekye54. Hüseyin
Ağa Camii55. Bostanhane56. Karakolhane57. İskele58. Salacak
İskelesi59. Hadice Fatma Hatun Camii60. Avni Ömer Efendi Camii61.
Karakolhane62. Kabataş İskelesi63. Fındıklı İskelesi64. Kalafat
yeri65. Değirmen İskelesi
E41. Çeşme2. Köşk3. Yahudi maşatlığı4. Bağçeler ve bağlar5.
Köşk6. Köşk7. Kerpiçhane8. İcadiye Çeşmesi9. Karakolhane10.
Tophanelioğlu Çeşmesi
-
581BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
11. Çinili Camii12. Mescit13. Valide Sultan Camii14. Süvari
Kışlağı15. Tekye16. Alacaminare Cami17. Çeşme18. El-Hac Ahmed Ağa
Camii
F41. Kahve[hane]2. Hekîmbaşı Köşkü3. Mezaristan 4. Selami
Tekyesi5. Fıstıklı Camii6. Bulgurlu karyesi7. Çeşme8. Karakolhane9.
Su terazisi10. Kasr-ı hümayun11. Mescit12. Çeşme13. Çiftlik14.
Küçük Çamlıca
A51. Çeşme2. Tarik3. Tarlalar4. Bağ5. Bağ6. Çeşme7. Bağ8. Bağ9.
Çeşme10. Bağ11. Tarlalar12. Çınarlı Çeşme13. Çödükçü Çeşme
B51. Kıztaşı2. Küçük Langa3. Büyük Langa Bostanları4. Davud Paşa
İskelesi5. Ağa çayırı6. İsmail Paşa bostanları7. Bostanlar8. Seyyid
Nizameddin Türbesi
9. Balıklı10. Söğüdaltı11. Mezaristan12. Bostanlar13.
Mevlevihane14. Mevlevihane Kapısı15. Merkez Efendi Tekyesi16.
Bostanlar17. Bostanlar
C51. Saray-ı hümayun hududu2. Bağçekapısı İskelesi3. Vezir
İskelesi4. Bağçekapısı5. Yeni Cami6. Süleymaniye Camii7. Bab-ı
müşirî8. Şehzade Camii9. Laleli Camii10. Langa Yenikapısı11.
Yenikapı İskelesi12. Sandık Burnu13. Liman14. Taşlık15. Kumkapı
İskelesi16. Sultan Bayezit Camii17. Osmaniye Camii18. Cinci
Meydanı19. Kadırga Limanı20. Çatladıkapı21. Sultanahmet Camii22.
Ahurkapı23. Ahur Meydanı24. At Meydanı25. Dikilitaş26.
Burmalıtaş27. Mıknatıslıtaş28. Bab-ı Âli29. Sirkeci İskelesi30.
Yalı Köşkü31. Yalı Köşkü Kapısı32. Temyurkapı33. Karakolhane34.
Sarayburnu35. Topkapı36. Cami37. Değirmenkapısı38. Bâb-ı
hümayun
39. Balıkhane40. Balıkhanekapısı41. Gülhanekapısı
D51. İskele2. Karaca Ahmed Sultan Türbesi3. Sultan Osmân Camii4.
İhsaniye İskelesi5. Mescid6. Çeşme7. Tekye8. Selimiye Camii9. Tahir
Efendi Camii10. Selimiye Kışlağı11. Karakolhane12. Harem
İskelesi13. Süvari Ahurları14. Talimhane Meydanı15. Mehmed Paşa
Köşkü16. Debbağhane17. Çeşme18. Cami19. Kavak İskelesi
E51. Miskinhane2. Çayır3. Tüfenghane4. Mezaristan5. Ahur6.
Saraclar Çeşmesi7. Cebehane8. Karakolhane 9. İbrahim Ağa
Mahallesi10. İbrahim Ağa Çayırı11. Cami12. Çeşme13. Kasr-ı
hümayun14. Ayrılık Çeşmesi
F51. Uzunçayır2. Tabya3. Kurbağalı Dere4. Koru-ı hümayun5.
Çeşme6. Seyir mahalli
-
582BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
A61. Talimhane2. Veli Efendi Çeşmesi3. Tarlalar4. Bağ5. Ermeni
İstapalyası (Stapelia)6. Zeytunburnu7. Bağ8. Baruthaneye giden
tarik
B61. Kumkapı Açığı2. Samatya İskelesi3. Narlıkapı4. Kapalı
kapı5. Rum Hastahanesi6. Ermeni İstapalyası (Stapelia)7.
Bostanlar8. Yedikule Kapısı9. Bucakbağı Bostanları10. Mermer
Kule11. Kaf Kule12. Kirişhaneler13. İskele14. Beylik selhanesi15.
Cami16. Karakolhane17. Mezaristan18. Kazlıçeşme19. Cami20.
Debbağhane arsaları21. Hamam
E61. Namazgah2. Haydar Paşa3. Karakolhane4. Haydar Paşa
İskelesi5. Safa Çeşmesi6. İskele7. Mezaristan8. Cisr9.
Karakolhane10. Ahur11. Tulumba12. Darüssade Ağa Çeşmesi13. Hamam14.
Kapıağası Camii15. Kadıköy
16. Hekimoğlu Ali Paşa Çeşmesi17. Rum Kilisesi18. Kadıköy
İskelesi19. İskele Camii [III. Mustafa Camii]20. Ömer Efendi
Çeşmesi21. Ermeni Kilisesi22. Çeşme23. Mescid24. Şam Kapıkethüdası
Çayırı25. İskele26. Şerif Paşa Köşkü
A71. Cisr2. Çiftlik
E71. Moda Burnu2. İskele3. Mezarlık4. İskele5. Havuz6.
Fenarbağçesi 7. Köşk8. Fenar
F71. Kalamış Ayazması
KUZEY PAFTASI
D1 1. Rumeli Feneri Kalesi2. Kale zabitanı konakları3.
Örgetaşı4. Rumeli Feneri5. Papazburnu Tabyası6. Ayazma
E11. Pusula: Şimal (Kuzey)- Cenup
(Güney), Şark (Doğu)-Garp (batı)D21. Karibçe Kalesi2. Zabitan
konakları3. Karibçe Limanı4. Hasan Paşa Kalesi5. Hamsi Limanı
6. Çalıcaburnu7. Büyük Liman8. Büyük Liman Kalesi9. Zabitan
konakları
E21. Burun2. Anadolu Feneri Kalesi3. Fener4. Çeşme5. Poyraz
Kalesi6. Çeşme7. Cami8. Harab Kale9. Çeşme10. Poyraz Limanı11.
Fener tariki
C31. Magrimros?2. Balık kulubesi3. Çit tabya4. Rumelikavağı5.
Rumelikavağı Kalesi6. Dikilitaş
D31. Filburnu Kalesi2. Cami3. İskele 4. Dalyan 5. Balıkçı
Kalesi6. Çayağzı7. Manastırağzı8. Hacıağzı9. İskele10.
Anadolukavağı Kalesi
A41. Bağçeköy2. Bend-i mezkurların ark kemerleri
B4 1. Hünkar suyu2. Fındık suyu3. Büyükdere4. Büyükdere
İskelesi
-
583BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
C41. Piyade Limanı2. Telli tabya3. Maden ocakları4. Kestane
suyu5. Defneburnu6. Pilavkaya7. Yeni Mahalle8. Sarıyer9. Harem
İskelesi10. Mezarburnu Tabyası11. Bağçeönü12. Macar Kalesi13. Bağçe
İskele14. Südlüce15. Sığlık16. Kireç ocakları17. Umudyeri
D41. Yaros Kalesi2. Anadolukavağı3. Kavak İskelesi
B51. Büyükdere Limanı2. Karakolhane3. Küpcü karhaneleri4.
Büyükdere Çayırı5. Büyükdere Bağçeleri6. Kefeli karyesi7. Büyükdere
Bağçeleri8. Mandıra9. Ayazma
C5 1. Çayır2. Havuz3. Maslak4. Nişantaşı5. Selviburnu6. Sığlık7.
İskele8. İskele9. Karakolhane10. İskele11. Vapur12. Bağçeler13.
Ağaçaltı tabyası
14. Kireçburnu tabyası15. Düvel vapurların tersanesi16.
Tarabyaaltı
D51. Cami2. Akbaba Sultan Türbesi3. Akbaba karyesi4. Havuzlar5.
Tokad karyesi6. Bağçeler7. Bağçeler8. Kağıdhane Çayırı9. Kasr-ı
hümayun10. Çeşme
D61. Cami2. Dereseki karyesi3. Sedd4. Karakulak Çeşmesi
B61. Yalnızmizan ve karakolhanesi2. Yalnızterazü
C61. Sedd2. İskele3. Çeşme4. Tarabyaburnu5. Tarabya6. Tarabya
Koyu7. Cami-i şerif8. Taş9. Kasr-ı hümayun10. Hastahane11.
Kalenderburnu12. Kalenderbağçesi13. Kasr-ı hümayun14. Sığlık15.
Köybaşı Tabyası16. Yeniköy İskelesi
D61. Çeşme2. Mezaristan3. Cami4. Mezarlık
5. Yalı Köyü6. İskele7. Mezaristan8. Mahkeme9. Cami10. Çeşme11.
Mescid12. Beykoz İskelesi13. Beykoz Karyesi14. Sultaniye Çayırı15.
Sultaniye İskelesi16. Sedd17. Çeşme18. Cisr
B7 1. Çiftlik2. Çamur ocakları3. Yeldeğirmeni4. Yeldeğirmeni5.
Maslak6. Karakolhane7. Yeldeğirmeni8. Çiftlik
C71. Yeldeğirmeni2. Keresteci İskelesi3. Çiftlik4. Çiftlik5.
Salih Paşa Camii6. Hamam İskelesi7. İstinyeburnu Karakolhanesi8.
Çavuşbaşı Çayırı9. Dalyan10. Kalafat yeri11. İstinye Körfezi12.
İskele13. Çamur İskelesi14. Gürcü Camii15. Şah Süleyman Camii16.
İstinye bağçeleri17. Kemerhane18. Ayazma19. Kışlak20. Mezaristan21.
Tokmakburnu22. Mirgun23. Cami
-
584BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ KARTOGRAFYA
24. Karakolhane25. Mekteb26. İskele27. Çakalburnu28.
Karakolhane29. Çeşme
D71. Hamam2. İskele3. Cami4. İncir Köyü5. Paşabağçe6. Paşabağçe
İskelesi7. Cami8. Havuz9. Tabakhane10. İskele11. Camhane12.
Yeldeğirmeni
13. Yeldeğirmeni14. Liman15. Dalyan16. Ayazma17. Havuz18.
Çeşme19. İskele20. Çubuklu Çayırı
B81. Kanlıkavak Deresi2. Mandıra
C81. Bağçeler2. Maslak3. Adalık İskelesi4. Kanlıcık5. İskender
Paşa Camii6. Hamam
7. Hamam İskelesi8. Cami9. Çeşme10. Saib Paşa Köşkü11. Kanlıcık
Körfezi12. Boyacı karyesi13. Balta Limanı14. Karakolhane15. Balta
Limanı Çayırı16. Kasr-ı hümayun17. Şeytanakıntısı18. İskele19.
Cami20. Molla Fenari Camii
D81. Kavacık2. Havuz