Bouwstenen van Bedrijvenbeleid Hoofdstuk: Topsectoren In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken Versie maart 2016 Klik hier voor de handleiding van deze presentatie
Bouwstenen van Bedrijvenbeleid Hoofdstuk:
Topsectoren
In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken
Versie maart 2016
Klik hier
voor de
handleiding
van deze
presentatie
Navigatie topsectoren
2
Beleidsthema’s en -
doelen Beleid in cijfers
Beleids-
instrumentarium
Versie maart 2016
Beleidsthema’s en –doelen topsectoren
• Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid:
3
Doelen:
• NL in top 5 kenniseconomieën in
2020
• R&D naar 2,5% van BBP in 2020
• TKI’s met ten minste €800 mln. aan
financiering, waarvan 40% door
bedrijfsleven in 2020
Generiek spoor:
ruimte voor ondernemers
Specifiek spoor: Topsectorenbeleid
• publiek private samenwerking • integrale aanpak • gezamenlijke programmering
van onderzoek
Bedrijvenbeleid
1
2
+
Navigatie stand van zaken in cijfers
5
Specifieke ambities per
topsector
• Stand ten opzichte van
indicatieve streefwaarde
2020
TKI-doelstelling 2020
• Geschatte omvang PPS
naar topsector
• Private bijdrage naar
topsector
Arbeidsproductiviteit,
toegevoegde waarde &
werkgelegenheid
• Ontwikkeling topsectoren in
vergelijking met Nederland
2010-2014
R&D-doelstelling 2020
• R&D als % van toegevoegde
waarde naar topsector
Aandeel topsectoren in
Nederlandse economie
• Toegevoegde waarde
• R&D-uitgaven
• Export exclusief
wederuitvoer
Arbeidsproductiviteit
• Per fte, naar topsector
Toegevoegde waarde
• Ontwikkeling 2010-2014
naar topsector
Arbeidsproductiviteit
• Ontwikkeling 2010-2014
naar topsector
Werkgelegenheid
• Ontwikkeling 2010-2014
naar topsector
Arbeidsproductiviteit
• Vergelijking topsectoren met
equivalenten 15 landen
Beleid in cijfers topsectoren | Research & Development
4,2% privaat gefinancierde R&D in topsectoren
Doel voor topsectoren is stijging van R&D-
inspanningen naar 5,6% van de toegevoegde
waarde in 2020 …
… Creatieve industrie, Transport en opslag en
Water zaten in 2013 al óp of boven de indicatieve
streefwaarde voor 2020
6
Agri&food 2,5 4,7
Chemie 6,8 8,1
Creatieve industrie 0,7 0,6
Energie 3,7 5,6
HTSM 8,7 10,4
LSH 14,3 22,1
Transport en opslag 0,7 0,7
T&U sectoraal 3,1 3,9
Water 12,2 11,9
Bedrijven 1,1 1,4
Wv topsectoren 4,2 5,6
overige sectoren 0,2 0,2
Publieke kennisinstellingen 0,9 1,1
Totale R&D-uitgaven 2,0 2,5
2013 Indicatieve streefwaarde
2020 Afstand 2013 tot indicatieve streef waarde 2020 (in %-punt)
R&D-uitgaven als percentage van toegevoegde waarde
-1,4
-10% -5% 0% 5%
Agri&food
Chemie
Creatieve industrie
Energie
HTSM
LSH
Transport en opslag
T&U
Water
Bedrijven
wv in topsectoren
in overige sectoren
Publieke kennisinstellingen
Totale R&D-uitgaven NL
Beleid in cijfers topsectoren | Topconsortia voor Kennis & Innovatie
Omvang PPS €814 mln, 44% private bijdrage
Doel is €800 mln. aan publiek-private samenwerking
in 2020 met 40% aan private investeringen …
… omvang van PPS in HTSM het grootst, het
private aandeel in PPS-investeringen het grootste in
Agri&Food en T&U
7
331,8
107,4
101,9
77,6
72,8
54,1
40,3
17,7
10,3
814
HTSM
Water
LSH
Chemie
Energie
Agri&Food
T&U
Logistiek
Creatieve Industrie
Totaal
Geschatte omvang PPS (€ mln), 2013-2014
60%
59%
49%
47%
47%
47%
45%
45%
37%
44%
40%
Agri&Food
T&U
Chemie
LSH
Logistiek
Creatieve Industrie
Water
Energie
HTSM
Totaal
Geschat private aandeel (%), 2013-2014
Doel 2020: 40%
Beleid in cijfers topsectoren | Ambities topsectoren
Topsectoren benoemen ambities
Streefwaardes gelden als stip op de horizon en
bieden zicht op beweging die wordt nagestreefd …
… de effecten op deze – voornamelijk – outcome-
indicatoren worden pas zichtbaar op middellange
termijn
8
Agri&food keten
Toegevoegde waarde 43,9 51,3
Chemie
Marktaandeel Europa (%) 9,6 12,5
Innovatiegraad (%) 65 80
R&D-intensiteit 5,3 7,0
Creatieve industrie
Toegevoegde waarde 10,5 13,7
HTSM
Toegevoegde waarde (mld.) 42,2 68,3
Werkgelegenheid (x1.000) 452 460
Export van goederen (mld.) 44,6 74,6
Laatste
meting
Streefwaarde
2020
Stand t.o.v.
streefwaarde 2020
Logistiek
2 1 Positie Logistics Performance Index
T&U
Water
Toegevoegde waarde (€ mld.) 5,1 11,6
Streefwaarde
2020
Stand t.o.v.
streefwaarde 2020
Laatste
meting Jaar Jaar
2013
2013
2012
2013
2013
2013
2013
2013
2014
Positie marktaandeel
1 - Tuinbouw 1
- Uitgangsmaterialen 2 2
Positie mondiaal plantkundig
onderzoek
1 1
2013
2013
2013
2013
Energie
-18,4 Broeikas emissiereductie non ETS (%) -16
Hernieuwbare energie (%) 4,8 14
Energiebesparingstempo (%) 1,2 1,5
2013
2013
2013
R&D-intensiteit 3,9 5,6 2013
0% 100%
0% 100%
Beleid in cijfers topsectoren | Aandeel in de economie
Topsectoren belangrijk voor Nederland
Topsectoren genereren groot deel van Nederlandse
toegevoegde waarde, export en R&D …
… met name het aandeel in R&D-uitgaven van 87%
is omvangrijk
9
25%
40%
87%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Toegevoegde waarde Export R&D-uitgaven
Aandeel topsectoren in de Nederlandse economie, 2012
Rest
Topsectoren
Beleid in cijfers topsectoren | Arbeidsproductiviteit, toegevoegde waarde & werkgelegenheid
Groeicijfers topsectoren hoger dan Nederlands gemiddelde
Groei van arbeidsproductiviteit van topsectoren in
2014 nagenoeg bijgehaald door Nederland als
geheel …
… de werkgelegenheid in de topsectoren neemt
sinds 2012 weer toe
10
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
2010 2011 2012 2013 2014
Ontwikkeling toegevoegde waarde, 2010-2014 (2010=100)
Nederland Topsectoren
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
2010 2011 2012 2013 2014
Ontwikkeling werkgelegenheid, 2010-2014 (2010=100)
Nederland Topsectoren
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
2010 2011 2012 2013 2014
Ontwikkeling arbeidsproductiviteit (fte), 2010-2014 (2010=100)
Nederland Topsectoren
Beleid in cijfers topsectoren | Arbeidsproductiviteit per topsector
Hogere arbeidsproductiviteit in topsectoren
Arbeidsproductiviteit van topsectoren bedraagt circa
€106.000 per fte, ten opzichte van circa €83.000 per
fte voor heel Nederland …
… topsector Energie kent hoogste
arbeidsproductiviteit
11
443.226
82.754
106.332
0
25.000
50.000
75.000
100.000
125.000
150.000
175.000
200.000
Energie Chemie LSH HTSM Water Transport enopslag
T&U Agri&food Creatieveindustrie
Arbeidsproductiviteitniveau (per fte), Nederland en topsectoren, 2012
Nederland Topsectoren
Beleid in cijfers topsectoren | Ontwikkeling arbeidsproductiviteit
Arbeidsproductiviteit topsector Water herstelt zich
Topsector Water kende tot 2012 sterke teruggang
van arbeidsproductiviteit, maar nadert in 2014 het
niveau van 2010 …
… arbeidsproductiviteit Agri&food en LSH neemt
sinds 2010 ieder jaar toe
12
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Agri&food
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Chemie
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Creatieve industrie
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Energie
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
HTSM
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Life sciences & health
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Transport en opslag
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
T&U
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2010 2011 2012 2013 2014
Water
Totaal topsectoren
Beleid in cijfers topsectoren | Arbeidsproductiviteit
Arbeidsproductiviteit bovengemiddeld in Europees vergelijk
Arbeidsproductiviteit van Nederlandse topsectoren
hoger dan in veel andere Europese landen …
… alleen equivalenten van topsectoren in
Noorwegen en Denemarken kennen hogere
arbeidsproductiviteit
13
0
20
40
60
80
100
120
Niveau arbeidsproductiviteit topsectoren, 2010
Beleid in cijfers topsectoren | Ontwikkeling toegevoegde waarde
Toegevoegde waarde sterk gegroeid in Agri&food
14
Ook toegevoegde waarde van topsector Chemie
groeide sterk in periode 2010-2014 …
… Energie ziet sinds 2013 toegevoegde waarde
juist sterk afnemen
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Agri&food
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Chemie
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Creatieve industrie
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Energie
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
HTSM
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Life sciences & health
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Transport en opslag
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
T&U
85
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2010 2011 2012 2013** 2014*
Water
Totaal topsectoren
Beleid in cijfers topsectoren | Ontwikkeling werkgelegenheid
Groei werkgelegenheid in Creatieve industrie en HTSM
Ook in topsector Energie lag werkgelegenheid in
2014 op hoger niveau dan in 2010 …
… in andere topsectoren is werkgelegenheid ten
opzichte van niveau in 2010 gelijk gebleven of
gedaald
15
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Agri&food
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Chemie
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Creatieve industrie
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Energie
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
HTSM
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Life sciences & health
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Transport en opslag
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
T&U
90
95
100
105
110
115
2010 2011 2012 2013 2014
Water
Totaal topsectoren
Navigatie beleidsinstrumentarium
16
Green Deals
Specifieke
instrumenten
MIT
TKI
Generieke
instrumenten
WBSO
RDA
BMKB
Economische
missies
NFIA
Green Deals
1 2 1 2
2
1 2
2 1
1
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Topconsortia voor Kennis & Innovatie
TKI: toename van projecten, unieke deelnemers en participaties
Aantal unieke deelnemers toegenomen van circa
1.700 naar bijna 5.100, unieke deelnemers samen
goed voor bijna 13.000 participaties in TKI’s …
... HTSM kende hoogste aantal toeslagprojecten,
gevolgd door Watertechnologie, Agri&Food en LSH
17
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
Aantal projecten totaal Aantal unieke deelnemerstotaal
Aantal participaties
Kerncijfers Topconsortia voor Kennis en Innovatie, 2013-2014
2013 2014
0
20
40
60
80
100
120
140
Aantal toeslagprojecten per TKI, 2013-2014
2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | TKI
Private bijdrage aan TKI’s in alle topsectoren toegenomen
HTSM heeft grootste private bijdrage aan TKI’s en
verdiende meeste TKI-toeslag …
... ten opzichte van 2013 verdienden LSH en
Creatieve industrie in 2014 meer dan het dubbele
bedrag aan TKI-toeslag
18
0
5
10
15
20
25
30
35
Verdiende TKI-toeslag, mln. euro
2013 2014
0
20
40
60
80
100
120
140
Private bijdrage, mln. euro
2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Mkb-innovatiestimulering Regio en Topsectoren
MIT: T&U meeste verleningen, Creatief meeste subsidie
Tuinbouw en uitgangsmaterialen heeft het hoogste
slagingspercentage bij MIT-aanvragen …
… Life Sciences scoort van alle topsectoren het
beste in de verhouding tussen de omvang van
aangevraagde en verleende MIT
19
321
123
134
59
66
47
45
32
26
6
281
71
68
46
37
34
32
25
18
4
Tuinbouw en uitgangsmaterialen
High Tech Systemen en Materialen
Creatieve industrie
Agri&Food
Water
Energie
Life Sciences & Health
Chemie
Logistiek
Biobased Economy
Aantallen aanvragen en verleningen MIT naar topsector, 2015
Aanvragen Verleningen
10,2
7,8
3
2,4
3,4
2,2
1,9
1,8
1,9
0,6
4,8
4,5
1,9
1,8
1,7
1,5
1,4
1,2
1
0,2
Creatieve industrie
High Tech Systemen en Materialen
Tuinbouw en uitgangsmaterialen
Life Sciences & Health
Water
Agri&Food
Chemie
Energie
Logistiek
Biobased Economy
Aangevraagde en verleende subsidie (€ mln) MIT naar topsector, 2015
Aangevraagd Verleend
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk
Gebruik WBSO toegenomen
Van de circa 16.600 bedrijven die in 2014 gebruik
maakten van de WBSO kwamen er circa 8.400 uit
de topsectoren …
… topsectoren ook verantwoordelijk voor groot deel
van totale S&O-loonsom
20
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
18.000
20.000
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de WBSO, naar topsector, 2011-2014
2011 2012 2013 2014
0
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2.500.000
3.000.000
3.500.000
4.000.000
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Vastgestelde loonsom WBSO (€ dzd), naar topsector, 2011-2014
2011 2012 2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk
WBSO: S&O-loonsom alleen in Agri&food en logistiek gedaald
HTSM maakt van alle topsectoren veruit meeste
gebruik van WBSO …
… na HTSM hadden Energie, Chemie en LSH in
2014 hoogste vastgestelde S&O-loonsom
21
5.4
80
5.7
20
5.9
20
0
100
200
300
400
500
600
700
Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de WBSO, naar topsector, 2011-2014
2011 2013 20141.5
30.2
14
1.6
14.7
38
1.7
36.2
77
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
Vastgestelde loonsom WBSO (€ dzd), naar topsector, 2011-2014
2011 2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Research & Development Aftrek
Bijna 5.600 topsectorbedrijven gebruiken RDA
Het gebruik van RDA door bedrijven uit topsectoren
is sinds introductiejaar 2012 met ruim 1.000
toegenomen …
… ook vastgestelde S&O-uitgaven door topsectoren
zijn sinds 2011 toegenomen, al was groei tussen
2013 en 2014 kleiner dan het jaar ervoor
22
10.270
4.540
11.760
5.260
12.260
5.580
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de RDA, naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014
1.443.153
1.170.627
1.741.875
1.458.249
1.803.960
1.528.781
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Vastgestelde S&O-uitgaven RDA (€ dzd), naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Research & Development Aftrek
Gebruik RDA het grootst in topsector HTSM
Gebruik RDA door topsector HTSM ligt bijna 9 keer
hoger dan gebruik door topsector Agri&food …
… LSH heeft in 2014 topsector Energie gepasseerd
wat omvang van vastgestelde S&O-uitgaven betreft
23
3.1
00
3.6
10
3.8
60
0
100
200
300
400
500
Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de RDA, naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014709.6
33
840.9
86
842.1
45
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
Vastgestelde S&O-uitgaven RDA (€ dzd), naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Borgstelling MKB Kredieten
Omvang BMKB-leningen topsectoren in 2014 op €330 mln
24
Aantal bedrijven uit topsectoren dat BMKB gebruikt
in periode 2012-2014 gedaald van 360 naar 280 …
… omvang BMKB-leningen tussen 2013 en 2014
met bijna €34 mln. toegenomen, maar nog wel circa
€11 mln. lager dan niveau 2012
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de BMKB, 2012-2014
2012 2013 2014
0
200.000
400.000
600.000
800.000
1.000.000
1.200.000
1.400.000
1.600.000
1.800.000
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Totaalbedrag banklening BMKB (€ dzd), 2012-2014
2012 2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Borgstelling MKB Kredieten
Gebruik BMKB na HTSM het grootst in Logistiek
25
Aantal gebruikers van BMKB in periode 2012-2014
alleen toegenomen in topsector Chemie …
… totale leningbedrag in periode 2012-2014
toegenomen in topsectoren HTSM, Creatieve
industrie en Life Sciences & Health
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
Aantal bedrijven dat gebruik maakt van de BMKB, naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014
0
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
140.000
160.000
180.000
Totaalbedrag banklening BMKB (€ dzd), naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014
X X X X X X X X X X X X
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Green deals
Green Deals: aantal deelnemers uit topsectoren toegenomen
In 2012 namen 130 bedrijven deel aan Green Deals,
in 2014 deden 170 bedrijven mee …
… aantal ondertekeningen vanuit topsectoren lag
tussen 2012 en 2014 elk jaar op 60
26
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Aantal bedrijven dat deelneemt aan Green Deals, 2012-2014
2012 2013 2014
0
20
40
60
80
100
120
140
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Aantal ondertekeningen, 2012-2014
2012 2013 2014
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Green deals
Energie en HTSM het actiefste in Green Deals
Alleen topsectoren Agri&food en Logistiek waren in
2014 sterker vertegenwoordigd in Green Deals dan
in 2013 …
… het aantal ondertekeningen is in alle topsectoren
in de afgelopen jaren stabiel
27
0
10
20
30
40
50
60
70
Aantal bedrijven dat deelneemt aan Green Deals naar topsector, 2012-2014
2012 2013 2014
0
5
10
15
20
25
Aantal ondertekeningen naar topsector, 2012-2014
2012 2013 2014
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Economische missies
220 van 580 deelnames aan missies uit topsectoren
Zowel totaal aantal deelnames als het aantal
deelnames uit topsectoren in 2014 bijna gehalveerd
ten opzichte van 2013 …
… HTSM en Energie nemen het vaakst deel aan
economische missies
28
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
Totaal Nederland Totaal topsectoren
Economische missies met bewindspersonen, aantal deelnames, totaal Nederland en topsectoren, 2011-2014
2012 2013 2014
0
50
100
150
200
250
Economische missies met bewindspersonen, aantal deelnames, naar topsector, 2011-2014
2012 2013 2014
X X XXX
Beleidsinstrumentarium topsectoren | Netherlands Foreign Investment Agency
NFIA goed voor 5.446 arbeidsplaatsen in topsectoren in 2014
De meeste projecten en werkgelegenheid bij
buitenlandse investeerders geacquireerd in
topsector HTSM …
... omvang van buitenlandse investeringen het
grootste in topsector Energie
29
4,8
5,6
6
22,02
198,35
275,26
787,79
1736,25
Creatieve Industrie
Logistiek
Water
Life Sciences & Health
Agro&Food
Chemie
High Tech Systemen enMaterialen
Energie
Omvang acquisitie buitenlandse investeringsprojecten NFIA naar topsector, 2014
(€ mln)
43
86
316
456
539
674
876
2456
Water
Logistiek
Energie
Agro&Food
Creatieve Industrie
Life Sciences & Health
Chemie
High Tech Systemen enMaterialen
Acquisitie arbeidsplaatsen NFIA naar topsector, 2014
3
5
11
12
13
13
17
80
Water
Logistiek
Life Sciences & Health
Agro&Food
Energie
Creatieve Industrie
Chemie
High Tech Systemen enMaterialen
Acquisitie projecten NFIA naar topsector, 2014
Handleiding
Als u op dit icoon klikt, keert u terug naar het startscherm van deze presentatie
Als u op dit icoon klikt, vindt u broninformatie of achtergrondinformatie bij de desbetreffende slide
Als u op dit icoon klikt, keert u terug naar het navigatiescherm van het deelhoofdstuk waarin u zich bevindt
Door te klikken op de vierkante vlakken
gaat u naar de drie hoofdpijlers binnen de
presentatie:
• Beleidsthema’s en –doelen
• Beleid in cijfers
• Beleidsinstrumentarium
Hiermee navigeert u door de grafieken die
een cijfermatig beeld geven van het
beleidsterrein
Hiermee navigeert u door het
beleidsinstrumentarium:
= grafiek over instrumentgebruik
= evaluatie
= case/voorbeeld
Dit is een publicatie van:
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Prinses Beatrixlaan 2
www.rvo.nl
Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van:
DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische
Zaken