Top Banner
Madenlerde Tahkimat Ders Notları KAYA CIVATASI İLE TAHKİMAT Kaya Cıvatalarının Çalışma Prensibi Cıvata ile TahkimatBOLT1 Kaya Cıvataları; Ana kütleden ayrılan kaya tabakalarını/bloklarını ana kütleye bağlamak, Deformasyon eğilimi fazla olan zayıf tabakaları daha sağlam tabalara bağlayarak birlikte çalışmalarını sağlamak, Kaya Cıvatalarının Güçlendirme Etkisi Askıya Alma, Kiriş Oluşturma, Sürtünme Yaratma, Sıkıştırma, Tavan Cıvataları kendini tutamayan kaya kütlesine kendini tutabilme özelliği kazandırır. Kaya cıvataları bunu iki şekilde gerçekleştirir:
41

Bolt

Jun 07, 2015

Download

Documents

api-3827223
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders NotlarıKAYA CIVATASI İLE TAHKİMAT

Kaya Cıvatalarının Çalışma Prensibi

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT1

Kaya Cıvataları;

Ana kütleden ayrılan kaya tabakalarını/bloklarını ana kütleye bağlamak,

Deformasyon eğilimi fazla olan zayıf tabakaları daha sağlam tabalara

bağlayarak birlikte çalışmalarını sağlamak,

Sonuç olarak ta tavanda meydana gelecek çekme ve kesme gerilmelerini

azaltmak

amacını gerçekleştirirler.

Kaya Cıvatalarının Güçlendirme Etkisi

Askıya Alma,

Kiriş Oluşturma,

Sürtünme Yaratma,

Sıkıştırma,

Tavanda Basınç Kemeri Oluşturma

Tavan Cıvataları kendini tutamayan

kaya kütlesine kendini tutabilme

özelliği kazandırır. Kaya cıvataları

bunu iki şekilde gerçekleştirir:

1. Deformasyonları azaltarak,

2. Gerilme Dağılımlarını

iyileştirerek

Page 2: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders NotlarıKaya Cıvatalarının Çalışma Prensibi

Askıya Alma

Zayıf Tabakalardan oluşmuş bir tavan daha

sağlam ve dirençli üst tabakalara

tutturularak askıya alınır. Bu işlemin

başarısı sağlam kayaç içindeki ankraj

kısmının yeterli uzunlukta olmasına

bağlıdır.

Kiriş Oluşturma

Yatay süreksizliklerle birbirinden ayrılmış

olan ince tabakalar kaya cıvataları ile

birbirlerine tutturularak kalın bir kiriş gibi

davranmaları sağlanır. Uygumla ile bir

kirişin eğilme gerilmesi önemli derecede

azalır.

Kilitleme

Galeri üstündeki, tabaka ağırlığının büyük

kısmı doğal arazi kemerinin oluşmasıyla

galerinin yan duvarlarına transfer olur.

Cıvata uygulamasıyla gevşemiş olan geniş

bloklar arazi kemerinin altında tespit edilir

ve süreksizlikler üzerindeki blok hareketi

önlenir. Ayrıca sürtünme oluşturulduğu için

blokların yatay hareketi engellenebilir.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT2

Page 3: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders NotlarıKaya Cıvatalarının Çalışma Prensibi

Sürtünme Oluşturma

Bloklu arazi koşullarında kaya cıvatalarıyla

gerdirme uygulayarak süreksizlik yüzeyleri

arasındaki kuvvetleri arttırılır ve blokların

kaymaya karşı direnci yükselir.

Sıkıştırma

Kaya cıvatalarıyla, çatlaklı ve gevşek

yapıdaki kaya kütlesini sıkıştırarak

dayanımı ve deformasyonu yüksek olan bir

kaya kütlesi haline getirir.

Tavanda Basınç Kemeri Oluşturma

Açıklık tavanı üzerinde, gevşemiş bölgedeki kaya kütlesi kaya cıvataları tarafından

öngerilme uygulanarak tahkim edilir. Böylece tavanda bir basınç kemeri oluşturulur.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT3

Page 4: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

CIVATA ÇEŞİTLERİ

Bir Noktada Sabitlenen Cıvatalar

a. Kamalı Cıvatalar

b. Genişleme Başlıklı Cıvatalar

Özel Tip Cıvatalar

a. Kablo Cıvatalar

b. Tavan Çerçevesi

Tüm Kolon Boyunca Sabitlenen

Cıvatalar

a. Sürtünme Ankrajlı Cıvatalar

i. Split-Set

ii. Swellex

b. Dolgulu Cıvatalar

i. Çimento Dolgulu

Cıvatalar

ii. Reçine Dolgulu

Cıvatalar

Madencilikte Kullanılan Başlıca Cıvata Çeşitleri

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT4

Page 5: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Bir Noktada Sabitlenen Cıvataların Değerlendirmesi

Avantajları Dezavantajları

Diğer cıvatalara oranla ucuzdur.

Yerleştirildikten hemen sonra

taşıyıcılık göstermeye başlar.

Sağlam kayaçlarda yüksek taşıma

gücü oluşturabilirler.

Sağlam kayaçlarda yüksek performans

sağlaması nedeniyle kullanımı sınırlıdır.

Patlamalar yada delik ağzı ve sabitleme

noktasında oluşacak deformasyonlar taşıma

gücünü yitirmesine neden olur.

Yerleştirilmeleri sırasında özenli işçilik

gerektirir.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT5

Bir Noktadan Sabitlenen Cıvatalar

Cıvata delik dibinde sabitlenir.

Delik ağzında taşıma plakası konulup vida ile sıkıştırılarak ön gerilme

uygulanır.

Cıvatanın taşıyıcılığı taşıma plakası ile sabitleme noktası arasında oluşturulan

gerilme ile sağlanır.

Yaygın olarak kullanılan iki tipi mevcuttur:

o Kamalı Cıvata

o Genişleme Başlıklı Cıvata

Page 6: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT6

Kamalı Cıvatalar

Cıvata çapı 22-30mm’dir.

Cıvata uzunluğu 0.50 – 2.50 m’dir.

Delik çapı cıvata çapından 4 mm daha geniş olur.

Cıvatanın uç kısmında 15 mm uzunluğunda ve 2-3 mm genişlikte bir yarık

bulunur.

Yarık kısma 1/7 – 1/10 konikliğinde kama konur.

Cıvata, deliğe kama yarığa yerleştirilmiş olarak yerleştirilerek basınçlı hava

çekici ile çakılır.

Çakma işlemi sırasında kama delik tabanında yarık içinde yerleşir, cıvata

delik duvarlarında sabitlenir.

Cıvatanın 15-20 cm’lik diğer ucu dişildir. Bu kısma taşıma plakası

yerleştirilip vida ile sıkıştırılır.

Page 7: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Kamalı Tavan Cıvatası

Genişleme Başlıklı Tavan Cıvatası

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT7

Genişleme Başlıklı Cıvatalar

Cıvata; uç kısmındaki dişli kısma geçen dört köşe piramit çekirdek (N) ve

bunun etrafında silindirik, içi piramidal dört genişleme parçasından (E) oluşur.

Cıvata deliğe yerleştirildiğinde cıvata bir anahtarla döndürülerek

sıkıştırıldığında çekirdek genişleme parçalarını yatay yönde (delik duvarlarına

doğru) iter.

Bu şekilde parça delik duvarında cıvatayı sabitler.

Page 8: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Genişleme Başlıklı Tavan Cıvatası

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT8

Tüm Kolon Boyunca Sabitlenen Cıvatalar

Bu tür cıvatalar yerleştirildikleri deliğin duvarlarının tamamına temas

ederler.

Bu tür cıvatalar iki gruba ayrılırlar:

o Sürtünme Ankrajlı Cıvatalar.

o Dolgulu Cıvatalar.1. Tüm Kolon Boyunca Sabitlenen Cıvatalar

Sürtünme ankrajlı cıvatalar yerleştirildikleri deliğin duvarında radyal bir

sıkıştırma etkisi oluştururlar.

Oluşturulan kuvvetin etkisi ile delik duvarı ve cıvata arasında ortaya çıkan

sürtünme kuvveti cıvatayı sabitler.

Üretici firmaların verdiği adla anılan iki tür sürtünmeli cıvata mevcuttur:

o Split-Set (Ingersol-Rand)

o Swellex (atlas-Copco)

Swellex

Split-Set

Page 9: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Split-Set Kaya Cıvatası

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT9

Split-Set

Cıvata, Ekseni boyunca ortadan yarılmış, içi silindirik, çelik bir borudur.

Açılan deliğe kolay yerleştirlebilmesi için uç kısmı konikleştirilmiştir.

Delik dışında kalan ucundaa ise 150*150*62 mm boyutunda bir taşıma

plakası ve bunu tutan ve cıvataya kaynatılmış bir halka bulunur.

Cıvata Boyları 0.75-3.00 m arasında değişir. Yaygın Olarak Kullanılan

cıvata boyu 1.52 m’dir.

32, 39 ve 46 mm olmak üzere üç çapta üretilir.

Cıvata et kalınlığı 2-3 mm’dir.

Kullanılan çeliğin akma sınırı 4900 Kg/cm2 (490 MPa) dır.

Cıvata, çapından dar, boyundan uzun bir deliğe basınçlı hava yardımı ile

yerleştirilir.

Delik boyunun cıvata boyundan 50 mm daha uzun olması

Taşıma PlakasıHalka

Yarık

Page 10: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Split-Set Cıvatanın Yerleştirilmesi

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT10

Page 11: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT11

Page 12: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders NotlarıSplit-Set Cıvatanın Deliğe Yerleştirilmesi

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT12

Swellex Cıvata

Swellex cıvatalar Orijinal çapı 41 mm olan

ve kendi üzerine kıvrılmış çelik borulardan

yapılmıştır.

Çapı 41 mm ve et kalınlığı 2 mm olan çelik

boru içe doğru bükülerek çapı 25.50 mm’ye

indirilmiştir.

Cıvatanın her iki ucuna çelik kovanlar

bağlanarak taşıyıcılık özelliği

güçlendirilmiştir.

Cıvata hemen her uzunlukta

üretilebilmektedir.

Cıvata için önerilen delik çapı 35 ± 3

mm’dir.

Cıvatanın yenilme kuvveti 130 kN’dur.

Cıvatanın kopmada eksenel birim

deformasyonu 10%’dir.

Cıvata deliğe yerleştirildikten sonra basınçlı su ile şişirilerek delikte

sabitlenir.

Şişen cıvata deliğin duvarlarına tam temas ederek deliğin şeklini alır.

Page 13: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Swellex Cıvatanın Deliğe Yerleştirilmesi

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT13

Page 14: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Çatlaklı Formasyonlarda Swellex Uygulaması

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT14

Page 15: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders NotlarıÇatlaklı ve Kil İçeren Formasyonlarda Swellex Cıvata Uygulamasının Etkisi.

Swellex Cıvataların Etrafında Gelişen Kuvvetler.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT15

Page 16: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Swellex Cıvataların Deliğe Yerleştirilmesi.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT16

Dolgulu Cıvatalar

Dolgulu cıvata uygulamasında yaygın olarak nervürlü (rebar) çelik yada

çelik kablolar kullanılır.

Dolgu malzemesi olarak çimento veya reçine kullanılır.

Öngerme uygulanan cıvbatalrda genellikle reçine dolgu; öngerme

uygulanmayan cıvatalarda reçine yada çimento kullanılır.

Dolgulu cıvata uygulaması genel olarak sürekli tahkimat sistemi gerektiren

yerlerde kullanılır.Dolgulu cıvataların sağlayacağı ankraj kuvveti;

bağıntısıyla hesaplanır.

Burada;

P = Cıvata ankraj kuvveti.

A: Delik yüzeyi ile cıvata arasındaki temas alanı, m2.

: Dolgu ile kaya ara yüzeyinin kayma dayanımı, MPa.

Page 17: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT17

Ankraj kuvveti dolgu maddesin ve delik yüzeyi arasında oluşturulan

temasa bağlıdır.

Pratik uygulamalarda temas alanı kullanılan dolgu cinsine ve deliğin

geometrisine bağlıdır.

Çimento Dolgulu Cıvatalar

Tahkimatın hemen yapılması gerekmeyen yerlerde uygulanırlar.

Gereği gibi yerleştirildiklerinde yeterli ve dayanıklı bir tahkimat

elemanıdır.

Korozyon etkisinden en az etkilenen cıvatalardır.

Değişken kayaç ve yükleme koşullarında yüksek ankrajlama kuvveti

sağlarlar.

Page 18: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Çimento Dolgulu Cıvata

Çimento Harçlı Cıvata Uygulaması 4 Farklı Yöntemle Gerçekleştirilebilir.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT18

Çimento Dolgulu Cıvatanın

Temel Özellikleri

Çelik Çapı : 20 mm.

Yenilme Kuvveti : 283 kN.

Kopma Kuvveti : 180 kN.

Kopmada Eksenel Deformasyonu : 15%

Birim Ağırlık : 2.60 Kg/m.

Uzunluk : Her Boyda.

Delik Çapı: 35±3 mm.

Çimento Dolgulu Cıvatanın

Dezavantajları

1. Pahalıdır.

2. Ancak özenli bir yerleştirme

işlemi gerçekleştirildiğinde öngerme

işlemi uygulanabilir.

3. Katkısız çimento kullanıldığı

zaman cıvatanın yük taşımaya

başlaması için birkaç gün geçmesi

gerekir.

4. Tahkimat yerleştirme hızı

Perfo Yöntemi

İkiye ayrılmış silindirik ve delikli metal harç ile doldurulur ve birbirlerine

çelik tellerle bağlanır.

Bağlanmış tüp delik içine yerleştirilir.

Bir çelik çubuk bağlanmış tüpün içine itilerek deliğin tamamının çimento

dolması sağlanır.

Çimento harcının geri akmaması için delik ağzında bir tapa kullanılır.

Page 19: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Perfo Yöntemi ile Cıvata Uygulaması.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT19

Enjeksiyon Yöntemi

Deliğin yaklaşık yarısı çimento ile doldurulur.

Harcın dökülmemesi için delik ağzında bir tapa kullanılır..

Kılcal bir boru delik içine sokularak delik dibindeki hava dışarıya alınır.

Çimento harcının geri akmaması için delik ağzında bir tapa kullanılır.

Nervürlü çelikten cıvata delik içine sürülür. Çimento tüm deliği kaplar.

Plastik boru alınarak tapa kapatılır.

Page 20: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Enjeksiyon Yöntemi ile Cıvata Uygulaması

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT20

Bergjet Yöntemi

Hazırlanan çimento harcı pompa yardımıyla deliğe konulur.

Kullanılan basınçlı hava yaklaşık (200 – 400 KPa) 2-4 Kg/cm2’dir.

Çimento şerbeti deliğe esnek bir boruyla doldurulur.

Delik çimento şerbeti ile tamamen dolduktan sonra cıvata deliğe

yerleştirilir.

Page 21: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Bergjet Yöntemi ile Cıvata Uygulaması

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT21

Kartuşlu Yöntem

Çimento harcı silindirik torbalara yerleştirilmiş durumdadır.

Deliğe yerleştirilecek sayıda kartuş su içinde 3 dakika bekletilir.

Kartuşlar deliğe yerleştirildikten sonra cıvata delik içine sürülür.

Kartuş içindeki çimento şerbeti içinde mikrokapsüller halinde hidrasyon

suyu bulunur.

Kartuş cıvata tarafından parçalandığında mikrokapsüller de parçalanarak

hidrasyon suyu çimento ile kırışır.

Page 22: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Kartuş Yöntemiyle Cıvata Uygulaması

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT22

Reçine Dolgulu Cıvatalar

Bu tür cıvatalarda dolgu maddesi olarak polyester reçine kullanılır.

Her türlü kaya koşulunda kullanılabilirler.

Donma süresi çimentoya oranla daha kısadır.

Uygulama kolaylığına sahiptir.

Arızalı kayaçlarda yüksek ankraj kapasitesine sahiptir.

Reçine Dolgulu Cıvatanın

Temel Özellikleri

Çelik Çapı : 20 mm.

Yenilme Kuvveti : 120 kN.

Kopma Kuvveti : 180 kN.

Kopmada Eksenel Deformasyonu : 15%

Birim Ağırlık : 2.60 Kg/m.

Uzunluk : Her Boyda.

Delik Çapı: 35±3 mm.

Reçine Dolgulu Cıvatanın

Dezavantajları

1. Pahalıdır.

2. Sıcak ortamlarda reçine

kartuşlarının depolanma süresi

sınırlıdır. ktür.

Page 23: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Reçine Dolgusuyla Kullanılan Cıvata Türleri

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT23

Reçinenin delik içine yerleştirilmesi için iki yöntem uygulanır:

1. Enjeksiyon Yöntemi

2. Kartuş Yöntemi

Page 24: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Enjeksiyon Yöntemiyle Reçinenin Deliğe Yerleştirilmesi.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT24

Enjeksiyon Yöntemi

Günümüzde sağlam kayaçlarda yürütülen madencilik ve inşaat

mühendisliği projelerinde kullanılmaktadır.

Delik içine konulacak reçine bir tank içinde karıştırılır.

Karışım polyester bir tüp ve bir enjeksiyon pompasıyla deliğe

pompalanır.

Yöntemi zaman alıcı bir işlem gerektirdiğinden yaygınlık

kazanamamıştır.

Kartuş Yöntemi

Reçine kartuşları 4 maddeden oluşur; Polyester reçine, Dolgu maddesi,

Hızlandırıcı ve Katalizör.

Bileşenlerinin farklı oranlarda karıştırılmasıyla reçinenin donma hızı,

malzemenin dayanımı ve çevre koşullarına gösterdiği direnç özellikleri

değiştirilebilir.

Dolgu maddesi Dolomit, Mermer, Kuvars gibi kayaçların tozlarıdır.

Dolgu maddesi temel olarak malzemenin hacimsel olarak küçülmesini

önlemek ve pahalı bir malzemem olan reçine miktarını azaltmaktır.

Hızlandırıcı katalizör ve polyester reçine arasındaki tepkimeyi

çabuklaştırmak ve böylece karışımın çabuk donmasını sağlamaktır.

Bir kartuşta reçine, dolgu maddesi, ve hızlandırıcı birlikte katalizör ise

ayrı bir tüp içerisinde bulunur.

Page 25: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Reçine Kartuşu

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT25

Kartuş Boyu: 20 - 120 cm.

Kartuş Çapı: 19 - 35 cm.

Donma Süresi: < 1dakika (oda sıcaklığında)

Maximum Ankraj Kapasitesine Ulaşma Süresi: 5 dakika

Tam olarak sertleştiklerinde reçinelerin mekanik özellikleri:

Basınç Dayanımı: 80-100 MPa.

Çekme Dayanımı: 17-22 MPa.

Makaslama Dayanımı: 35-50 MPa.

Page 26: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Kartuş Yöntemiyle Cıvata Uygulaması

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT26

İstenilen çap ve boyda delik delinir.

Reçine kartuşları deliğe yerleştirilir ve delik ağzında bir tapa yerleştirilir.

Cıvata kartuşların içerisinden delik dibine kadar sürülür.

Cıvata, reçine üretici firmanın önerdiği karıştırma zamanı süresince çevrilir.

Cıvatanın delik ağzı tarafındaki ucuna bir sıkıştırma kuvveti uygulanır. 20-30

saniye sonra gevşetilir.

Sıkıştırma işlemi sonrasında yerleştirme işlemi tamamlanmıştır.

Reçine Dolgulu Bir Noktadan Sabitlenen Cıvatalar

Cıvata delik dibinde yerleştirilen reçine sayesinde delik dibinde

ankrajlanır.

Delik dibindeki dolgulu kısım bir ankraj noktası, delik ağzında

yerleştirilen taşıma plakası bir destek noktası olarak çalışır.

Cıvata delik ağzında vidalanarak öngerme uygulandığında iki nokta

arasında bir sıkıştırma etkisiyle taşıyıcılık gösterir.

Bu tür cıvatalar öngerme işleminin bir sonucu olarak kaya kütlesi

ile erken etkileşim sağlar.

Page 27: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Reçine Dolgulu Bir Noktadan Sabitlenen Cıvataların Çalışma Prensibi

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT27

Reçine Dolgulu Tüm Kolon Boyunca Sabitlenen Cıvatalar

Bu tür cıvatalar zayıflık düzlemlerinde oluşan hareketlere karşı bir direnç

sağlar ve böylece zayıf tavanı sağlamlaştırır.

Tabakaların düşey hareketine cıvata ve delik duvarı arasında oluşturulan

sürtünme kuvvetiyle karşı koyarlar.

Tabakaların yatay hareketi tabakalar arsına dolan reçine ve tabakalar

arasından geçen cıvata ile en az seviyeye indirilir.

Page 28: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Reçine Dolgulu Tüm Kolon Boyunca Ankrajlanan Cıvata.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT28

Birleşik Tip Dolgulu Cıvatalar

Ciddi su geliri olan tavan koşullarında yada yüksek gerilmelerin oluştuğu

kaya kütlelerinde gerçekleştirilecek uygulamalarda Bir Noktadan

Sabitlenen cıvatalar kırılma ve ezilmelere bağlı olarak ankraj güçlerini

kaybeder.

Bu koşullarda Bir Noktadan Sabitlenen Cıvata uygulamasında dolgu

(çimento yada reçine) kullanılabilir.

Böyle bir uygulama her iki yöntemin avantajlarının birleştirilmesi

anlamına gelir.

Uzun süreli kullanımlar için uygun bir yöntemdir.

Page 29: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Birleşik Tip Dolgulu Cıvatalar

ÖZEL TİP CIVATALAR

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT29

Kablo Cıvatalar

Kablo cıvatalar halat şeklinde çelik tellerden yapılmıştır.

Kablo cıvatalar kaya kütlesi içinde çimento harcı ile birlikte

yerleştirilirler.

Öngermeli yada öngermesiz olarak kullanılabilirler.

Madencilikte yaygın olarak 7 telden oluşan, 15.20 mm çapındaki

öbeklerden oluşan kablolar kullanılır.

Genellikle 1 veya 2 öbekten oluşan kablolar kullanılır.

İstenilen boyda kablo cıvata uygulanabilir.

Kablo cıvatalarla geniş mesafelerde yüksek taşıma gücü sağlanabilir.

Ucuz bir taşıma sistemine olanak sağlar.

Page 30: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT30

Kablo Cıvataların Dezavantajları

Çimentonun donması için bir kaç gün geçmek zorundadır.. Cıvata

taşıyıcılığını ancak çimento donduktan sonra gösterebilir.

Uygulamanın başarısı çimento harcının kalitesine uygulama kalitesine

bağlıdır.

Sulu Deliklerde çimento harcının donması güçlük getirir.

Kablo Cıvataların Teknik Özellikleri

Kablo Çapı: 1.52 mm.

Yenilme Kuvveti: 500 KN.

Kopma Kuvveti: 500 KN.

Kopmada Eksenel Birim Deformasyon: 4.80%

Kablo Birim Ağırlığı: 2.10 Kg/m.

Kablo Uzunluğu: Her Boyda.

Önerilen Delik Çapı 35 ± 3 mm.

Page 31: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Kablo Cıvata.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT31

Tavan Çerçevesi

Tavan Tabakaları kendi ağırlıklarının etkisiyle galeri açıklığı boyunca

çökerler.

Çökme işlemi sırasında tavan tabakalarının alt lifleri çekme gerilmesine

çalışır.

Kayaçların çekme direnci basınç direncine oranla çok düşüktür.

Bir tavan çerçevesi ile tavan tabakalarının galeri açıklığı boyunca basınç

gerilmesine çalışması sağlanabilir

Page 32: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

TAVAN CIVATALARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT32

Deliklerin yatayla yaptığı açı 45o- 60o’dir.

Taşıyıcı blokların deliklere mesafesi en az 25 cm olmalıdır.

Taşıyıcı blokların kalınlığı en az 8 cm’dir.

Kullanılan cıvatalar Genişleme Balıklı Cıvatalardır. Deliğe paralel olarak

delik içine yerleştirilir.

Sürtünmeli cıvatalar ile de tavan çerçevesi uygulaması mümkündür.

Cıvataların öngermesi bir germe donanımı ile yapılır.

Bir Noktadan Sabitlenen Cıvatalar

Zayıf formasyonlarda genişleme başlıkları ile delik duvarına aktarılan kuvvet

duvarı ezebilir. Hatta çatlatabilir. Bu durumda, cıvatanın delik duvarında

tutunması zayıflar yada tamamen yok olur.

Sağlam tavan koşullarında ise cıvatanın delik duvarında tutunması güç

olabilir.

Patlatma sonucu oluşan şok dalgalarından etkilenirler. Oluşan şokların

etkisiyle cıvatanın sabitlendiği noktalarda zayıflamalar görülebilir.

Cıvata ile delik duvarı arasında boşluk bulunacağından hava ve rutubet delik

duvarında aşınmalara sebep olabilir. Bu, özellikle zayıf, kil içeren tavanlarda

önemli bir sorun haline gelir.

Taşıma plakalarının temas alanında oluşan noktasal gerilme yığılmaları

tavanda kırılma domlarının oluşmasına neden olabilir.

Page 33: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Tavan Cıvataları Arasında Dom Oluşumu.

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT33

Sürtünmeli Cıvatalar

Yapısı çok basittir. Dolgulu cıvatalara oranla işçiliği ve yerleştirilmesi

kolaydır.

Esnek bir destekleme özelliğine sahiptir. Aşırı yükleme durumunda

santimetrenin 1/1000’i kadar yer değiştirdikten sonra taşıyıcılığını tekrar

sürdürür.

Ateşleme sonucunda oluşan şok dalgalarından etkilenmezler.

Gerilme dağılımı düzgün (üniform) olduğundan cıvata çevresinde aşırı

gerilme yoğunlaşması olmaz. Bu nedenle kayaçta akma ve çatlamalar

meydana gelmez. Aksine oluşan üç eksenli gerilme durumu kayaç direncini

arttırır.

Page 34: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT34

Dolgulu Cıvatalar

Tüm cıvata boyunca sabitleme sağlandığından özellikle zayıf formasyonlarda

başarıyla uygulanabilir.

Öngerilme gerektirmezler.

Dolgu malzemesinin (çimento harcı, reçine) bileşimi değiştirilerek istenilen

özelliklerde dolgu karışımı hazırlanabilir.

Reçineli cıvataların taşıma gücü diğer cıvatalara oranla daha yüksektir.

Reçine ve çimento harcı delik civarındaki kırık ve çatlakların aralarına nüfuz

ederek kapatır. Bu, tavanda daha iyi bir stabilizasyon sağlar.

Cıvata başı, taşıma plakası yada tavan herhangi bir nedenle hasara uğrarsa

cıvata taşıyıcılık özelliğini tamamen kaybetmez.

Patlamalar sonucunda oluşan şok dalgaları dolgu tarafından iyi bir şekilde

emileceğinden cıvata şok dalgalarından etkilenmez.

Page 35: Bolt

Madenlerde Tahkimat Ders Notları

Cıvata ile Tahkimat.... BOLT35