BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com 1 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar BOBİ FRS MUHASEBESİ Her Konuda Örnek Uygulamalar Tek Düzen Hesap Planına Uygun Muhasebe Kayıtları TMS/TFRS ve VUK/MSUGT Karşılaştırmalı Mustafa Arar Bağımsız Denetçi Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Sermaye Piyasası Kurulu E. Uzmanı KİTAP-1
123
Embed
BOBİ FRS MUHASEBESİ - bobiturk.com · maliyet yükleyeceği değerlendirilmiştir. Diğer taraftan, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve diğer Diğer taraftan, Avrupa Birliği (AB)
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
1 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS
MUHASEBESİ
Her Konuda Örnek Uygulamalar
Tek Düzen Hesap Planına Uygun Muhasebe Kayıtları
TMS/TFRS ve VUK/MSUGT Karşılaştırmalı
Mustafa Arar
Bağımsız Denetçi Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Sermaye Piyasası Kurulu E. Uzmanı
KİTAP-1
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
2 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Sevgili Eşim ve Oğullarıma;
Gösterdikleri sabır ve anlayış için.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
3 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Önsöz
Uluslararası Muhasebe Standartları (UFRS)’nin Ülkemize adaptasyonu
çerçevesinde, KGK tarafından Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama
Standartları (TMS/TFRS) yayımlanmaya başlandı. Son olarak, KGK tarafından
2018 yılı başında Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama
Standardı (BOBİ FRS) yürürlüğe konuldu.
Muhasebe ve finans son 25 yılda birbirleri ile iç içe geçti. Muhasebe
standartlarında varlık ve yükümlülüklerin ölçülmesi ve değerlemesinde temel
finans teknikleri yoğun olarak kullanılmaya başlandı. Böylece günümüzde finans
tekniklerine vakıf olmadan muhasebe standartlarını anlamak ve uygulamak
zorlaştı.
Bu e-kitap, BOBİ FRS’yi muhasebe kitabı formatında sunmayı amaçlamaktadır.
Kitabın temel yaklaşımı BOBİ FRS çerçevesinde finans disiplinine uygun olarak
finansal işlemlerin finansal tablolara doğru bir şekilde yansıtılmasını sağlamaktır.
Muhasebe kitapları doğaları gereği muhasebe ve finansal raporlama
standartlarının özetlenmiş, soyutlanmış ve yorumlanmış bir gösterimini
sunabilirler; başka bir deyişle muhasebe kitapları, muhasebe standartlarını
ikame edemezler. Standardın uygulanmasında yorum gerektiren birçok husus
bulunduğundan, finansal tabloların hazırlanması ve bunların bağımsız denetimi
sırasında KGK tarafından çıkarılan TMS/TFRS ve BOBİ FRS’nin esas alınması
temel yaklaşım olmalıdır.
Bu e-kitap, 12 bölümden oluşmakta olup, 3 kitap halinde yayımlanacaktır.
Birinci kitap (Bölüm 1, 2, 3 ve 4); BOBİ FRS kavramsal çerçeve, finansal tablolar
ve muhasebe politikaları, paranın zaman değeri ve ölçüm yöntemleri ile finansal
varlık ve yükümlülükler.
İkinci kitap (Bölüm 5, 6, 7, 8, 9, 10 ve 11); stoklar, duran varlıklar, maddi
olmayan duran varlıklar, özkaynaklar, hasılat ve gider tahakkuku, topluluk
ilişkileri, raporlama ve tam açıklama kuralları.
Üçüncü kitap (Bölüm 12); BOBİ FRS, TMS/TFRS ve VUK/MSUGT karşılaştırmaları.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
4 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Ülkemizin ilk finansal tablo ve raporlama standartlarının hazırlanmasında
Sermaye Piyasası Kurulunda uzman olarak görev alan biri olarak; sermaye
piyasasında 30 yıllık bir deneyimden sonra bu e-kitabı sizlere sunmayı ülkemiz
için bir görev olarak görüyorum.
Kitabımın daha iyi olabilmesi için yorumlarınızı; kitapta olabilecek hataların
düzeltilmesi konusunda ise yardımlarınızı bekliyorum.
Kitabımın, BOBİ FRS çerçevesinde finansal tabloların hazırlanması süreçlerini
planlayan ve uygulayanlar ile finansal tabloları denetleyenlere yararlı olmasını
dilerim.
İstanbul, 2018
Mustafa Arar
Bağımsız Denetçi Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Sermaye Piyasası Kurulu E. Uzmanı
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
5 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Kısaltmalar
AOM: Ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi
BOBİ FRS: Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standartları
FIFO: İlk giren ilk çıkar maliyet yöntemi
GUD: Gerçeğe uygun değer
KGK:Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu
MSUGT: Maliye Bakanlığınca çıkarılan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
TFRS: Türkiye Finansal Raporlama Standartları
TMS: Türkiye Muhasebe Standartları
TTK: Türk Ticaret Kanunu
VUK: Vergi Usul Kanunu
Matematiksel işaretler
Bu kitapta MS Excel matematik işaretleri kullanılmıştır.
+ : Toplama işareti
- : Çıkartma işareti
* : Çarpma işareti
/ : Bölme işareti
^ : üst alma işareti
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
6 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BÖLÜM 1 ............................................................................................................................................... 11
BÖLÜM 2 ............................................................................................................................................... 15
FİNANSAL TABLOLAR VE MUHASEBE POLİTİKALARI ............................................................................. 15
2.1 Finansal Durum Tablosu .............................................................................................................. 16
2.2 Kâr ve Zarar Tablosu .................................................................................................................... 20
BÖLÜM 3 ............................................................................................................................................... 33
PARANIN ZAMAN DEĞERİ VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ ............................................................................. 33
BÖLÜM 4 ............................................................................................................................................... 50
FİNANSAL VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER ............................................................................................... 50
4.1 Finansal Araçların Temel Özellikleri ........................................................................................... 51
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
7 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Gerçeğe uygun sunum, işlem ve olayların etkilerinin; varlık, yükümlülük, gelir ve gider
tanımlarına ve muhasebeleştirme koşullarına uygun olarak sunulmasıdır. Gerçeğe uygun bir
sunumun tam anlamıyla sağlanabilmesi için bilginin tam, tarafsız ve hatasız olması, aynı
zamanda işlem ve olayların sadece yasal görünümünü değil özünü yansıtması gerekir.
Anlaşılabilirlik
Finansal bilgiler;işletme faaliyetleri ve ekonomik faaliyetler ile muhasebe hakkında makul
seviyede bilgisi olan,bu bilgileri dikkatli ve özenli bir şekilde analiz eden kullanıcılar
tarafından anlaşılabilecek şekilde sunulmalıdır.
Karşılaştırılabilirlik
Karşılaştırılabilirlik, kullanıcıların kalemler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları
belirleyebilmesini ve anlayabilmesini sağlar..
Zamanında Sunum
Zamanında sunum; finansal bilginin, finansal tablo kullanıcılarının kararlarını etkileyebileceği
zamanda mevcut olmasıdır.
İşletmenin Sürekliliği
İşletme yönetimi finansal tabloları hazırlarken işletmenin faaliyetlerini devam ettirebilme
gücünü değerlendirir. Yönetimin işletmeyi tasfiye etme veya ticari faaliyetine son verme
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
14 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
niyetinin ya da zorunluluğunun bulunması durumunda finansal tablolar farklı bir esasa göre
hazırlanır.
Tahakkuk Esası
Tahakkuk esası, nakit giriş ve çıkışlarının gerçekleştiği döneme bakılmaksızın, işlem ve
olayların işletmenin ekonomik varlık ve kaynaklarına etkileri gerçekleştiğinde finansal
tablolarda gösterilmesini gerektirir.
Tahakkuk esası ile bağlantılı olarak gelir ve gider tahakkuk kavramları önem kazanmaktadır.
Gelir tahakkuku, işletmeler mal satışı veya hizmet ifası ile ilgili yükümlülüklerini ifa ettikleri
dönemde hasılatı kaydetmelerini öngörmektedir. Gider tahakkuku da malların
üretimi/teslimatı veya hizmetlerin ifa edildiği dönemde varlıkların kullanıldığı ve ilgili
harcama ve giderlerin yapıldığı kabul edilmektedir.
İhtiyatlılık
İhtiyatlılık, belirsizlikler nedeniyle tahmin yapılması gereken hallerde varlık ve gelirlerin
olduğundan daha fazla, yükümlülük ve giderlerin ise olduğundan daha düşük belirlenmemesi
için gerekli dikkatin gösterilmesini ifade eder.
Önemlilik
Nitelik veya fonksiyonları itibarıyla benzer özelliklere sahip işlem ve olayların bir araya
getirilmesiyle oluşturulan her bir önemli hesap sınıfı finansal tablolarda ayrı olarak gösterilir.
Mahsup Yasağı
Muhasebe standartları ile zorunlu tutulan veya izin verilen hâller dışında, varlık ve
yükümlülükler veya gelir ve giderler birbirlerinden mahsup edilemez.
Raporlamanın Sıklığı
Finansal tabloların yılda en az bir defa sunulması gerekir.
Karşılaştırmalı Bilgi
Cari dönem finansal tablolarında yer alan tutarların tamamının önceki döneme ilişkin
tutarlarla birlikte karşılaştırmalı olarak sunulması gerekir. Böylece, Finansal durum tablosu,
Kâr veya zarar tablosu, Nakit akış tablosu, Özkaynak değişim tablosu ve bunlara ilişkin
dipnotlar her biri en az iki raporlama dönemini kapsayacak şekilde sunulur.
Sunumda Tutarlılık
Finansal tablo kalemlerinin sunumunda ve sınıflandırılmasında dönemler itibarıyla herhangi
bir değişiklik yapılamaz. Zorunlu olduğu takdirde bu ilkeden sapma olursa, gerekçeleriyle
birlikte dipnotlarda açıklanır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
15 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BÖLÜM 2 FİNANSAL TABLOLAR VE MUHASEBE
POLİTİKALARI
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
16 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
2.1 Finansal Durum Tablosu
BOBİ FRS ekinde yer alan finansal durum tablosu özet formda aşağıda verilmiştir.
Finansal durum tablosu (31.12.2018) (TL)
VARLIKLAR KAYNAKLAR
Dönen varlıklar
Nakit ve nakit benzerleri
Finansal yatırımlar
Ticari alacaklar
Diğer alacaklar
Stoklar
Canlı varlıklar
Diğer dönen varlıklar
Kısa vadeli yükümlülükler
Finansal Yükümlülükler
Ticari Borçlar
Diğer Borçlar
Ödenecek vergi ve benzeri yükümlülükler
Diğer kısa vadeli yükümlülükler
Duran varlıklar
Ticari alacaklar
Diğer alacaklar
Finansal yatırımlar
Canlı varlıklar
Maddi duran varlıklar
Maddi olmayan duran varlıklar
Diğer duran varlıklar
Uzun vadeli yükümlülükler
Finansal Yükümlülükler
Ticari Borçlar
Diğer Borçlar
Ödenecek vergi ve benzeri yükümlülükler
Diğer uzun vadeli yükümlülükler
Özkaynaklar
Ödenmiş sermaye
Yeniden değerleme yedeği
Kâr yedekleri
Geçmiş yıllar kârları/zararları
•Geçmişte meydana gelen olaylar sonucunda ortaya çıkan ve hâlihazırda işletmenin kontrolünde olup gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlaması beklenen değerlerdir.
Varlıklar
•Yükümlülükler, geçmişte meydana gelen olaylardan kaynaklanan ve yerine getirilmesi durumunda ekonomik faydası olan değerlerin işletmeden çıkışına neden olacak mevcut mükellefiyetlerdir.
Yükümlülükler
•İşletme varlıklarından işletmeye ait tüm yükümlülüklerin indirilmesi sonucunda geriye kalan paylardır. Sermaye, pay senedi ihraç primleri, yedek akçeler, dağıtılmamış kârlar, dönem kârı/zararı, geri alınan paylar, azınlık paylarından oluşur.
Özkaynaklar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
17 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Dönem net kârı/zararı
Diğer özkaynaklar
TOPLAM VARLIKLAR TOPLAM KAYNAKLAR
Finansal durum tablosu, işletmenin finansal durumu hakkında bilgi vermek üzere hazırlanan
ve işletmenin belirli bir tarihteki varlık, yükümlülük ve özkaynaklarını gösteren tablodur.
Finansal durum tablosu, kontrol edilen ekonomik varlıklar, finansal yapı, likidite ve borç
ödeme kapasitesi ve gelecek nakit akışlarının ilişkin bilgiler sunar. Finansal durum tablosu,
getiri oranlarının hesaplanması, sermaye yapısının değerlendirilmesini, gelecek nakit
akışlarının tahmini, işletmenin likidite, iflas ve finansal esnekliğinin belirlenmesi için
kullanılır. Ancak çoğu varlık ve yükümlülükler tarihi maliyetle ölçüldüğü, tahmin ve yargılar
kullandığı ve finansal değeri olan birçok değeri dikkate almadığı için kullanım sınırlılıklarına
tabidir.
Finansal durum tablosunun ana unsurları varlıklar, yükümlülükler ve özkaynaklardır.
Varlıklar
Varlıklar, geçmişte meydana gelen olaylar sonucunda ortaya çıkan ve hâlihazırda işletmenin
kontrolünde olup gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlaması beklenen değerlerdir. Bu
tanımda geçen kontrol fiziksel veya yasal sınırlama gücüdür. Mesela işçiler bir değerdir fakat
gelecekteki ekonomik faydaları üzerinde işletmenin yeterli kontrol gücü olmadığı için varlık
olarak kaydedilmez.
Yükümlülükler, geçmişte meydana gelen olaylardan kaynaklanan ve yerine getirilmesi
durumunda ekonomik faydası olan değerlerin işletmeden çıkışına neden olacak mevcut
mükellefiyetlerdir. Örnek olarak, temettü teklifi, gelecekteki tamir ve bakım maliyetleri
yükümlülük sayılmaz.
Yukarıdaki tanımlar, varlık ve yükümlülüklerin temel özelliklerini açıklamakta, bunların
finansal durum tablosunda yer alabilmesi için karşılamaları gereken temel ölçütleri
belirlememektedir
Varlık ve yükümlülük tanımını karşılayan bir kalem, ancak aşağıdaki ölçütleri sağlaması
halinde finansal durum tablosuna alınır:
İlgili kaleme ilişkin gelecekteki ekonomik faydaların işletmeye girişinin veya
işletmeden çıkışının muhtemel olması ve
Maliyetinin veya değerinin güvenilir olarak ölçülebilmesi.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
18 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Dönen ve duran varlıklar ile kısa ve uzun vadeli yükümlülükler, finansal durum tablosunda
ayrı sınıflar şeklinde sunulur. Aşağıdaki özelliklerden herhangi birini taşıyan varlıklar dönen
varlık olarak sınıflandırılır:
İşletmenin normal faaliyet döngüsü içinde paraya çevrilmesinin, satılmasının veya
tüketilmesinin beklenmesi,
Ticari amaçla elde tutulması,
Raporlama döneminden sonraki on iki ay içinde paraya çevrilmesinin beklenmesi
veya
Nakit veya nakit benzeri olması
İşletmenin faaliyet döngüsü, varlıkların işleme tâbi tutulmak üzere tedarik edilmesi ile nakit
veya nakit benzerine dönüştürülmesi arasında geçen süredir.
Bu özellikleri taşımayan diğer tüm varlıklar ilgili kalemleri itibarıyla duran varlık olarak
sınıflandırılır. Duran varlıklar; uzun vadeli maddi, maddi olmayan ve finansal varlıklardan
oluşur.
Duran varlıklar:
Uzun vadeli yatırımlar
Maddi duran varlıklar
Maddi olmayan duran varlıklar
Diğer duran varlıklar
Uzun vadeli yatırımlar, menkul kıymetleri (bono, tahvil, hisse senetleri), faaliyetlerde
kullanılmayan duran varlıklar (mesela değer artış kazancı için tutulan arsalar), konsolide
edilmeyen iştirakler.
Kısa vadeli yükümlülükler
Normal faaliyet döneminde ödenmesi beklenen borçlardan oluşur. Mal ve hizmet
alımlarından kaynaklanan borçlar, alınan sipariş avansları ve diğer kısa vadeli yükümlülükleri
ifade eder.
Uzun vadeli yükümlülükler
İşletmenin normal faaliyet döneminde nakte çevirmeyi beklemediği borçlardır. Kredilerden
ve faaliyetlerden kaynaklanan borçlar ile karşılıklardan oluşur.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
19 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Özkaynaklar
İşletme varlıklarından işletmeye ait tüm yükümlülüklerin indirilmesi sonucunda geriye kalan
kârı/zararı, geri alınan paylar, azınlık paylarından oluşur.
Sermayenin korunması ve kârın tespit edilmesi
Sermaye finansal anlamada, işletmenin özkaynakları veya net defter değeri ile aynı anlama
gelir. Sermaye fiziksel anlamda işletmenin operasyon kapasitesine (mesela günlük üretim
birimi) dayalı olan üretim kapasitesi olarak tanımlanır. Bu finansal ve fiziksel kavramlar
sermayenin korunması kavramını oluştururlar.
Sermayenin finansal korunması
Kâr, sadece dönem sonundaki net defter değerinin finansal (veya parasal) tutarı dönem
başındaki net defter değerinin finansal (veya parasal) tutarının (dönem içinde işletmenin
sahiplerinin yatırdığı veya çektikleri hariç) aşarsa elde edilir.
Tarihi maliyet muhasebesi finansal sermaye korunmasını parasal terimlerle izah eder.
Sermayenin fiziksel korunması
Kâr, sadece dönem sonundaki fiziksel üretim kapasitesi (veya operasyon kapasitesi) dönem
başındaki üretim kapasitesini (dönem içinde işletmenin sahiplerinin yatırdığı veya çektikleri
hariç) aşıyorsa elde edilir.
Her iki kavram da ya nominal parasal değerle ya da sabit satın alma birimleri olarak
ölçülebilir. Sermayenin fiziksel korunması cari maliyeti ölçüm esas alınırken, sermayenin
finansal korunması özel herhangi bir ölçüm yöntemine ihtiyaç duymaz.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
20 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
2.2 Kâr ve Zarar Tablosu
Konsolide olmayan finansal tablolar hazırlayan işletmeler tarafından BOBİ FRS Ek 2’deki
örneğe, konsolide finansal tablolar hazırlayan işletmeler tarafından ise Ek 6’daki örneğe
uygun olarak hazırlanır. Bu çerçevede kâr veya zarar tablosu özet formda aşağıda verilmiştir.
Kâr veya zarar tablosu (01.01.2018-31.12.2018) (TL)
Satış Hasılatı
Satışların Maliyeti (-)
Tarımsal Faaliyetlerde Gerçeğe Uygun Değer Farkları
Brüt Kâr/Zarar
Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-)
Pazarlama Giderleri (-)
Genel Yönetim Giderleri (-)
Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler
Esas Faaliyetlerden Diğer Giderler (-)
Esas Faaliyet Kârı/Zararı
Diğer Faaliyetlerden Gelirler
Diğer Faaliyetlerden Giderler (-)
Finansal Gelirler
Finansal Giderler (-)
Dönem Kârı veya Zararı
Vergi Gideri (-)
Dönem Net Kârı veya Zararı
Kâr veya zarar tablosu, işletmenin finansal performansı hakkında bilgi vermek üzere
hazırlanan ve işletmenin raporlama dönemine ilişkin gelir ve giderleri ile bunların net
•Gelirler, varlık girişi veya varlıkların değerinde artış ya da yükümlülüklerde azalma şeklinde özkaynaklarda ortaklardan alınanlar hariç raporlama dönemi boyunca meydana gelen artıştır.
Gelirler
•Giderler ise, varlık çıkışı veya varlıkların değerinde azalış ya da yükümlülüklerde artış şeklinde özkaynaklarda ortaklara dağıtılanlar hariç raporlama dönemi boyunca meydana gelen azalıştır.
Giderler
•İşletme varlıklarından işletmeye ait tüm yükümlülüklerin indirilmesi sonucunda geriye kalan paylardır. Sermaye, pay senedi ihraç primleri, yedek akçeler, dağıtılmamış kârlar, dönem kârı/zararı, geri alınan paylar, azınlık paylarından oluşur.
Özkaynaklar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
21 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
sonucunu gösteren tablodur. Başka bir deyişle Kâr veya zarar tablosu, mevcut varlıklardan
nakit yaratma kapasitesini tahmin etmek ve ilave kaynakların kullanılması durumunda
bunların etkinliğini değerlendirmek için kullanılır.
Kâr veya zarar tablosu (gelir tablosu) kısaca;
Geçmiş performansı ölçer ve gelecek performansına ilişkin göstergeler sunar.
Gelecek nakit akışlarının riskini öngörebilir.
Ancak gelir tablosu kalemleri seçilen muhasebe yöntemlerinden, ölçüm teknikleri,
tahmin ve yargılardan önemli ölçüde etkilenir.
Kâr veya zarar tablosunun unsurları gelirler ve giderlerdir. Gelir ve gider tanımını karşılayan
bir kalem ancak aşağıdaki ölçütleri sağlaması halinde Kâr veya zarar tablosuna yansıtılır:
İlgili kaleme ilişkin gelecekteki ekonomik faydaların işletmeye akışının veya
işletmeden çıkışının muhtemel olması ve
Maliyetinin veya değerinin güvenilir olarak ölçülebilmesi.
Gelirler, varlık girişi veya varlıkların değerinde artış ya da yükümlülüklerde azalma şeklinde
özkaynaklarda ortaklardan alınanlar hariç raporlama dönemi boyunca meydana gelen
artıştır.
Gelir ve kazanç türleri genel olarak ; satış hasılatı, komisyon gelirleri, faiz gelirleri, temettü
gelirleri, kira gelirleri, duran varlık satış kazançları, menkul kıymetlerden realize edilmemiş
kazançlar şeklinde sayılabilir.
Giderler ise, varlık çıkışı veya varlıkların değerinde azalış ya da yükümlülüklerde artış
şeklinde özkaynaklarda ortaklara dağıtılanlar hariç raporlama dönemi boyunca meydana
gelen azalıştır.
Gider ve zarar türleri genel olarak; satılan malın maliyeti, amortisman giderleri, faiz giderleri,
kira giderleri, ücret giderleri, yapılandırma maliyetleri, duran varlık satış zararları ve menkul
kıymetlerden realize edilmemiş zararlar sayılabilir.
Giderler doğasına ve fonksiyonuna göre iki şekilde sınıflandırılabilir.
Doğasına göre giderler: kullanılan ilk madde ve malzeme maliyetleri, direkt işçilik, dağıtım
giderleri, ilan ve reklam giderleri, çalışan sosyal hakları, amortisman giderleri ve itfa ve
tükenme giderleri
Fonksiyonlarına göre giderler: Satılan mallar maliyeti, satış giderleri, genel yönetim giderleri
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
22 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
2.3 Nakit Akış Tablosu
BOBİ FRS ekinde yer alan nakit akış tablosu (dolaylı yöntem) özet formda aşağıda verilmiştir.
Dönem boyunca nakit tahsilat ve nakit ödemeleri gösteren nakit akış tablosu, nakdin nerden
geldiğini, nereye harcandığını ve nakit bakiyesindeki değişmeyi ölçer.
Nakit akış tablosu, işletmenin bir raporlama dönemi içindeki nakit veya nakit benzerlerindeki
giriş ve çıkışları, bunların kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur. Nakit akış
Esas faaliyet nakit akışı
Doğrudan yöntem:
Dönem içinde esas faaliyetlerden sağlanan nakit giriş/çıkışları
Finansman faaliyetlerinden nakit akışları
- Pay senedi ihracı/geri alınması
- Borçlanma aracı ihracı/itfası
- Finansal kiralama ödemeleri
-Temettü ödenmesi
Esas faaliyet nakit akışı
Dolaylı yöntem:
-Dönem kârı/zararının nakit çıkışı ve girişi gerektirmeyen kalemlerle düzeltilmesi
- Dönen varlık artış/azalışı
-Kısa vadeli yükümlülük artış/azalışı
Yatırım faaliyetlerinden nakit akışları
-Duran varlış alış/satışları
-Finansal yatırım araçları alış/satışları
NAKİT HAVUZU
Nakit akış tablosu (01.01.2018-31.12.2018) (TL)
A.Esas faaliyet nakit akışları
Dönem karı/zararı
Dönem karı/zararı içinde nakit girişi ve çıkışına neden olmayanların düzeltmeleri
Dönen varlık artış/azalışları
B. Yatırım faaliyetlerinden nakit akışları
Duran varlık alış/satışları
C.Finansman faaliyetlerinden nakit akışları
Özkaynak araçları ihraç/geri alınma
Borçlanma araçları ihraç/itfaları
D. Dönem başı nakit ve nakit benzerleri
Dönem sonu nakit ve nakit benzerleri (A+B+C+D)
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
23 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
tablosunda nakit ve nakit benzerlerindeki giriş ve çıkışlar; esas faaliyetler, yatırım faaliyetleri
ve finansman faaliyetleri itibarıyla ayrı olarak gösterilir.
Nakit, işletmedeki nakit ile vadesiz mevduatı ifade eder. Nakit benzerleri, tutarı belirli bir
nakde kolayca çevrilebilen ve değerindeki değişim riski önemsiz olan kısa vadeli ve yüksek
likiditeye sahip yatırımlardır.
Nakit benzerleri, yatırım veya diğer amaçlardan ziyade kısa vadeli nakit taahhütlerinin yerine
getirilmesi amacıyla elde tutulur. Bir yatırım kısa vadeye (örneğin edinim tarihinden itibaren
üç ay veya daha kısa bir vadeye) sahip olduğunda genellikle nakit benzeri olarak
nitelendirilir.
Esas Faaliyetlerden nakit akışları
Esas faaliyetler, bir işletmenin hasılat yaratan ana faaliyetleridir. Esas faaliyetlerden
kaynaklanan nakit akışları, genellikle etkileri kâr veya zarara yansıtılan işlem ve olayların
sonucu olarak ortaya çıkar. Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları, doğrudan ya da
dolaylı yöntemden biri kullanılarak sunulur.
Doğrudan yöntemde gayri safi nakit girişleri ve gayri safi nakit çıkışları ana gruplar halinde
sınıflandırılarak ayrı olarak sunulur. Doğrudan yöntemde esas faaliyetlerden kaynaklanan
nakit girişleri; mal satışlarından, hizmet sunumundan, aracılık faaliyetlerinden, diğer esas
faaliyetlerden sağlanan nakit girişleri ve benzeri şekilde gruplandırılarak gösterilebilir. Bu tür
nakit girişlerinin hesaplanmasında, ilgili esas faaliyetlerden sağlanan safi hasılat tutarına bu
faaliyetlerden kaynaklanan alacaklardaki azalışlar eklenir, artışlar ise bu tutardan indirilir.
Doğrudan yöntemde esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışları ise, satılan mal
maliyetlerine, hizmet maliyetlerine, faaliyet giderlerine ilişkin nakit çıkışları ve benzeri
şekilde gruplandırılarak gösterilebilir. Bu tür nakit çıkışlarının hesaplanmasında ise satışların
maliyeti ve ilgili diğer kalemlerden hareket edilebilir. Bu kalemlere ilişkin tutarlara
stoklardaki artışların, alımlardan kaynaklanan borçlardaki azalışların eklenmesi; bu
tutarlardan amortisman giderleri ve tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş giderler gibi nakit
Dolaylı yöntemde, esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarının gösterimine vergi öncesi
kârdan başlanır. Dönem Kârı veya Zararı kalemi nakit akışı yaratmayan kalemler
(amortismanlar, karşılıklar, ertelenmiş vergiler, tahakkuk etmiş ancak henüz nakit olarak
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
24 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
tahsil edilmemiş gelirler ile ödenmemiş giderler, kur farklarından kaynaklanan
gerçekleşmemiş kazanç veya kayıplar, peşin ödenmiş giderlerin dönemde tahakkuk eden
kısımları, özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilen iştiraklerin dağıtılmamış kârlarından
işletmeye düşen paylar gibi), stoklarda ve esas faaliyetlere ilişkin alacak ve borçlarda dönem
içerisinde meydana gelen değişiklikler ve yatırım veya finansman faaliyetlerinden
kaynaklanan nakit akışı oluşturan kalemlere göre düzeltilir.
Yatırım ve finansman faaliyetlerinden nakit akışları
Yatırım faaliyetleri, uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerlerine dâhil edilmeyen diğer
yatırımların edinimi ve elden çıkarılmasıdır.
Finansman faaliyetleri, işletmenin özkaynaklarının ve yükümlülüklerinin tutarında ve
içeriğinde değişikliğe neden olan faaliyetlerdir.
Yatırım ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan gayrisafi nakit giriş ve çıkışları ana gruplar
halinde sınıflandırılarak ayrı olarak sunulur.
Nakit yaratmadan bir işletmenin yaşaması imkansızdır. Esas faaliyetlerden sağlanan nakit ne
kadar yüksekse, işletmenin ilave borçlanmadan ödemelerini yapabilmeyi sağlar. Tersine esas
faaliyetlerden yetersiz veya negatif nakit akışı varsa ilave borç alması beya yeni pay ihraç
etmesi gerekir.
Nakit akış tablosundan finansal likidite, finansal esneklik ve serbest nakit akışını hesaplamak
mümkündür.
Cari borç ödeme oranı = (Esas faaliyet net nakit akışı) / Ortalama kısa vadeli yükümlülükler.
Bu oran kısa vadeli yükümlülüklerin esas faaliyetlerden elde edilen nakitlerle ödeme gücünü
ifade eder ve oranın 1 civarında olması sağlıklı bir işletme göstergesidir.
Nakit borç karşılama oranı = (Esas faaliyet net nakit akışı) / Ortalama toplam yükümlülükler.
Finansal esnekliği gösteren bu oran esas faaliyetlerden sağlanan nakdin, faaliyetlere tahsis
edilen varlıklar paraya çevrilmeksizin, tüm yükümlülükleri ödeme kapasitesini gösterir.
Serbest nakit akışı, ve esas faaliyetlerden sağlanan nakitten sermaye yatırımları ve temettü
ödemelerinin düşülmesi ile bulunur ve yönetimin kullanımına hazır nakit akışını gösterir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
25 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
2.4 Özkaynak Değişim Tablosu
BOBİ FRS ekinde yer alan özkaynak değişim tablosu özet formda aşağıda verilmiştir.
Ödenmiş sermaye
Geri alınmış paylar (-)
Paylara ilişkin primler
Yeniden değerleme yedeği
Diğerleri
Dönem başı
Muhasebe politika
değişiklikleri
Yanlışlık düzeltmeleri
Dağıtılan kâr payları
Yedeklere aktarılan
tutarlar
Ödenmiş sermaye
Artırımları veya
Azaltımları
Özkaynak
kalemlerinde diğer
değişiklikler
Özkaynak değişim tablosu, finansal durum tablosunda yer alan özkaynak kalemlerinde
meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren tablodur. Özkaynak değişim
tablosunda, finansal durum tablosunda yer alan özkaynak kalemleri için birer sütun açılarak
bu kalemlerin her birinin dönem başı bakiyesi,dönem içinde bu kalemlerde meydana gelen
artış veya azalışlar ile dönem sonu bakiyesi bu sütun içerisinde izlenir. Özkaynak
kalemlerindeki artış veya azalışlara neden olan hususlar ise özkaynak değişim tablosunun
satırlarında gösterilir.
Özkaynak değişim tablosunun sermaye dışında kalan özkaynak kalemlerinde, net dönem
kârları, muhasebe ilkelerindeki değişikliklerden ve önceki dönem düzeltmeleri yüzünden
artışlar olurken; net dönem zararları, temettü ödemeleri, muhasebe ilkelerinde değişiklikler
ve önceki dönem düzeltmeleri yüzünden azalışlar olur.
Özkaynak değişim tablosu, konsolide olmayan finansal tablolar hazırlayan işletmeler
tarafından BOBİ FRS Ek 3’teki örneğe, konsolide finansal tablolar hazırlayan işletmeler
tarafından ise Ek 7’deki örneğe uygun olarak hazırlanır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
26 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
2.5 Muhasebe Politikaları, Tahminleri ve Hataları
Muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması
Muhasebe politikaları, finansal tabloların hazırlanması ve sunulmasında işletmeler
tarafından kullanılan belirli ilkeler, esaslar, gelenekler, kurallar ve uygulamaları ifade eder.
Muhasebe politikalarına örnek olarak; finansal tablo kalemlerinin ölçüm ve sınıflandırma
esasları, amortisman yöntemleri ve stokların maliyet hesaplama yöntemleri verilebilir.
BOBİ FRS’de herhangi bir işlem veya olay için belirlenmiş bir muhasebe politikası varsa bu
muhasebe politikası uygulanır. İlgili işlem veya olay için uygulanabilecek muhasebe
politikaları arasında seçimlik hak tanınmış olması durumunda finansal bilginin özelliklerini
dikkate alarak gerçeğe uygun sunum sağlamak amacıyla kendi şartlarına en uygun muhasebe
politikasını seçer. Herhangi bir işlem veya olaya uygulanacak bir muhasebe politikası
öngörmemişse, işletme söz konusu işlem ve olaya uygulanacak muhasebe politikasını kendi
takdirini kullanarak belirler.
Muhasebe politikalarındaki değişiklikler
Muhasebe politikasında değişiklikler
Tanım Bir muhasebe kuralından başka bir kurala geçişi ifade eder.
Örnek Stok değerlemede FIFO’dan AOM yöntemine geçilmesi.
Finansal tablolar Yeni kabul edilen ilkeye göre finansal tablo kalemleri geriye doğru düzeltilir.
•Standart izin verirse uygulanan bir muhasebe politikasından diğerine geçilebilir.
•Değişiklikten etkilenen kalemler ile özkaynak kalemleri yeni muhasebe politikasına göre geriye gidilebilecek en erken dönemden başlayarak geriye doğru düzeltilir.
Muhasebe politikalarında değişiklik
•Muhasebe tahminlerinde yapılan değişik, yapıldığı dönemde ilgili varlık, yükümlülük veya özkaynak kalemlerinin defter değerlerinin düzeltilmesi suretiyle kayda alınır.
• Şüpheli alacak karşılıkları, stok değer düşüklüğü, faydalı ömür ve kalıntı değer, garanti maliyetleri, finansal araçların GUD gibi tahminlerde değişiklik yapılabilir.
Muhasebe tahminlerinde değişiklik
•Yanlışlığın yapıldığı dönemlere ait finansal tablolardaki karşılaştırmalı tutarlar düzeltilir . Önceki dönemlere ait ise gidilebilecek en erken dönem başında ilgili kalemlerin açılış bakiyeleri düzeltilir.
•Matematiksel hatalar, gelir/gider kalemlerinin yanlış tahakkuku, maliyeterin varlık ve giderler arasında yanlış tahsisi vs.
Muhasebe hataları
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
27 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Muhasebe politikalarındaki değişikliklere örnek olarak FIFO yönteminden AOM (ağırlıklı
ortalama maliyet) yöntemine, inşa sözleşme kaydında yüzdeler yönteminden tamamlanma
yöntemine geçilmesi verilebilir.
İşletmeler, finansal tablolarda gerçeğe uygun bir sunumun sağlanması amacıyla uyguladıkları
muhasebe politikalarının kendi şartları açısından en uygun politikalar olup olmadığını düzenli
bir şekilde gözden geçirir.
Finansal tabloların, işlem ve olayların işletmenin finansal durumu veya faaliyet sonuçları
üzerindeki etkisi hakkında gerçeğe ve ihtiyaca daha uygun bilgi sağlayacak olması
durumunda, işletmeler politika değişikliğine gitmelidir. Ancak yeni bir politikanın mevcut
politikadan daha uygun olup olmadığı değerlendirilirken tutarlılık ve karşılaştırılabilirlik
hususları da ön planda tutulmalıdır. Muhasebe politikasında bir değişikliğe gidilmesi
durumunda politika değişikliği geriye dönük olarak uygulanır.
Ancak, muhasebe politikası değişikliğine gidilmesi sonucu maliyet yöntemi kullanılarak
ölçülen bir maddi duran varlık sınıfının, yeniden değerlenmiş tutarı üzerinden ölçülmeye
başlanacak olması durumunda bu politika değişikliği geriye dönük olarak uygulanmaz. Bu
durumda, politika değişikliğine gidildiği tarihten itibaren, ilgili maddi duran varlıklara
yeniden değerlenmiş tutarı üzerinden ölçülmeye başlanır.
BOBİ FRS’de bir değişiklik yapılması nedeniyle zorunlu olarak muhasebe politikasında bir
değişikliğe gidilmesi gerekebilir. Bu durumda politika değişikliğinin ne şekilde
muhasebeleştirileceğine ilişkin hükümler mevcut ise bu hükümler uygulanır. Bu tür
hükümlerin bulunmaması durumunda ise politika değişikliği geriye dönük olarak uygulanır.
Geriye doğru uygulama
Geriye dönük uygulama, yeni muhasebe politikasının işlem ve olaylara bu politika baştan
beri kullanılıyormuş gibi uygulanmasıdır. Muhasebe politikasındaki değişiklik geriye dönük
olarak uygulandığında, karşılaştırmalı olarak sunulan dönem veya dönemlere ait finansal
tablolardaki değişiklikten etkilenen kalem veya kalemler yeni muhasebe politikasına göre
düzeltilir. Ayrıca, karşılaştırmalı olarak sunulan en erken döneme ilişkin değişiklikten
etkilenen özkaynak kaleminin açılış bakiyesi, değişikliğin karşılaştırmalı olarak sunulan en
erken dönemden önceki dönemlere olan birikimli etkisine göre düzeltilir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
28 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Örnek: Stok maliyet yöntemi muhasebe politika değişikliği
Şirketimiz 2016 yılı başında FIFO yönteminden ağırlıklı ortalama maliyet (AOM) yöntemine
geçmeye karar vermiştir. AOM yöntemine göre 2014 ve 2015 yılına ilişkin gelirler tekrar
hesaplanmıştır. (TL):
Yıl FIFO AOM Fark
2014 50.000 35.000 15.000
2015 40.000 30.000 10.000
Toplam 25.000
Bu değişikliğin gelir tablosu üzerindeki etkileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
2014 2015
Vergiden önceki gelirde artış 15.000 10.000
Vergi (Kurumlar Vergisi %20) 3.000 2.000
Net gelir 12.000 8.000
Sonuç olarak 2014 ve 2015 yılı satılan malın maliyetleri yeniden AOM yöntemine göre
hesaplandığında FIFO yöntemine göre net gelirlerde sırasıyla 12.000 TL ve 8.000 TL artış
sağlanmaktadır. 2014 ve 2015 yılları gelir tablolarında dönem karının ve karşılığında finansal
durum tablosunda stoklar kaleminin bu tutarlar kadar artırılması; ödenecek vergiler
kaleminin de hesaplanan vergi tutarlarında artırılması gerekmektedir.
Muhasebe politikasında yapılan bir değişikliğin cari dönem ya da geçmiş dönemler üzerinde
etkisinin bulunduğu durumlarda, muhasebe politikasındaki değişikliğin niteliği, uygulanan
yeni muhasebe politikasının gerçeğe ve ihtiyaca daha uygun bilgi sağlamasının nedeni,
değişiklikten etkilenen her bir finansal tablo kaleminde aşağıdaki dönemler itibarıyla yapılan
düzeltme tutarı açıklanır.
Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler
Muhasebe tahmininde değişiklikler
Tanım Belirsizlikler yüzünden tahminler düzenli olarak gözden geçirilir.
Örnek Stok ve alacakların paraya çevrilebilirliği, duran varlıkların tahmini faydalı
ömrünün değişmesi, ürün garanti karşılıklarında değişiklikler, vergi değişikliği
Gelir tablosu Tahmin değişikliğinin etkileri cari ve gelecek dönem gelir tablosu kalemlerine
yansıtılır. Tahmin değişikliği önceki dönemleri etkilemez.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
29 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
İşletme faaliyetlerinin doğasında yer alan belirsizliklerin sonucu olarak birçok finansal tablo
kaleminin değeri tam olarak ölçülemez ancak tahmin edilebilir. Tahminler güncel ve güvenilir
bilgilere dayanılarak yapılır. Şüpheli alacakların, stoklardaki değer düşüklüğünün, finansal
varlıkların veya finansal yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerlerinin, garanti
yükümlülüklerinin ve amortismana tabi varlıkların faydalı ömürlerinin belirlenmesinde
muhasebe tahminleri kullanılır.
Muhasebe tahminlerindeki değişiklik, ilgili varlık veya yükümlülüğün defter değerinde veya
varlığın dönemsel tüketiminde yapılan değişikliktir. Tahminlerin dayandırıldığı şartlarda
değişiklikler meydana gelmesi, yeni bir bilgi edinilmesi veya tecrübe kazanılması sonucunda,
tahminlerde değişikliğe gidilmesi gerekli olabilir. Yapısı gereği, tahminlerde yapılan
değişiklikler önceki dönemlerle ilişkilendirilmez ve geçmiş dönemlerde düzeltme yapılmaz.
Diğer taraftan, ölçüm esasında yapılan bir değişiklik (örneğin, maddi duran varlıkların
yeniden değerlenmiş tutarı üzerinden ölçülürken maliyeti üzerinden ölçülmeye başlanması
gibi) tahmin değişikliği değil, politika değişikliğidir. Muhasebe politikasındaki bir değişiklik ile
muhasebe tahminindeki bir değişikliği ayırmanın zor olduğu hallerde değişiklik, tahmin
değişikliği olarak kabul edilir.
Muhasebe tahminlerinde yapılan değişikliklerden,
Sadece değişikliğin yapıldığı dönemi etkileyenler, değişikliğin yapıldığı dönemin kâr
veya zararına dâhil edilir.
Değişikliğin yapıldığı dönemle birlikte gelecek dönemleri de etkileyecek olanlar, hem
değişikliğin yapıldığı dönemin hem de gelecek dönemlerin kâr veya zararına dâhil
edilir.
Muhasebe tahminlerinde yapılan değişikliğin varlık ve yükümlülüklerde değişime yol açması
veya özkaynak kalemleriyle ilgili olması durumunda, söz konusu değişiklik, değişikliğin
yapıldığı dönemde ilgili varlık, yükümlülük veya özkaynak kalemlerinin defter değerlerinin
düzeltilmesi suretiyle kayda alınır. Ayrıca yapılan değişikliğin niteliği ve söz konusu
değişikliğin cari raporlama dönemine ilişkin varlıklar, yükümlülükler, gelir ve giderler
üzerindeki etkileri açıklanır.
Örnek: Amortismanlarla ilgili muhasebe tahmini değişikliği
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
30 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Şirketimiz, 2014 yılı başında 500.000 TL bedelle bir matbaa makinesini satın almıştır. Faydalı
ömrü 5 yıl ve kalıntı değer 50.000 TL tahmin edilmiştir. Düz amortisman yöntemi
kullanılmakta olup, 3 yıldır amortisman ayrılmaktadır. 2017 yılı başında faydalı ömrünün 10
yıl olduğu ve kalıntı değerin ise 10.000 TL olduğu belirlenmiştir.
akımları ve bunlara ilişkin olasılıklarla birlikte dikkate alan yaklaşım olarak tanımlıyor.
Örnek: Beklenen değer
Bugünden 5 yıl sonra satın almayı düşündüğümüz makinenin maliyetini karşılamak için %10
faiz oranından bugün ne kadar yatırmalıyız ki, 5 yıl sonra tam ödeme yapabilelim?
Makinenin 5 yıl sonraki fiyatının olasılıklarını tahmin edebiliriz.
Beklenen fiyat tablosu
Tahmini fiyat (TL) Olasılık Beklenen fiyat
5.000.000 %10 500.000
6.000.000 %30 1.800.000
6.500.000 %50 3.250.000
7.000.000 %10 700.000
Toplam 6.250.000
Şimdi de beklenen 6.250.000 TL fiyat üzerinden bugün ne kadar yatırmamız gerektiğini
bulalım.
FV= 6.250.000 TL
r= %10
N= 5 yıl
PV=?
PV = FVn /(1+r)^n
PV=6.250.000 /(1,1)^5
PV=3.880.758 TL
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
50 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BÖLÜM 4 FİNANSAL VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
51 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.1 Finansal Araçların Temel Özellikleri
BOBİ FRS: “Finansal araçlar, bir işletmenin bir finansal varlığının, başka bir işletmenin de bir
finansal yükümlülüğünün veya özkaynak aracının artmasına neden olan sözleşmelerdir. “
Buna göre, BOBİ FRS’ye göre bir sözleşmeden kaynaklanan ve kaydedilmesi gereken bir
finansal bir araçtan bahsedebilmek için iki koşulun gerçekleşmesi gerekir:
Bir işletmenin finansal varlığının artması,
Başka bir işletmenin finansal yükümlülüğü veya özkaynak aracının artması şarttır.
• Finansal varlık /finansal yükümlülükler sözleşmeye göre doğduğu anda kayda alınır.
•İlk defa kayda alındığında vadesi bir yıl veya daha kısa olan alacak ve borçlar itibari değeri üzerinden; vadesi bir yıldan uzun olanlar ise itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülür.
• Borçlanma araçları itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülür.
• Piyasada işlem gören özkaynak araçları, ilk muhasebeleştirmede işlem fiyatından ölçülerek işlem maliyetleri kâr veya zarara yansıtılır.
•Piyasalarda işlem görmeyen özkaynak araçları, ilk muhasebeleştirmede, işlem fiyatları ve işlem maliyetlerinin toplamından oluşan maliyet bedelinden ölçülür.
•İtfa edilmiş değer etkin faiz yöntemine göre hesaplanır.
İlk kayda alma ve ölçme
• İtfa edilmiş d eğer üzerinden izlenen finansal araçlar etkin faiz yöntemine göre dönem sonlarında ölçülür.
•Piyasada işlem gören özkaynak araçları, gerçeğe uygun değerleri (piyasa değeri) üzerinden ölçülür.
• Piyasada işlem görmeyen özkaynak araçları sonraki raporlama tarihlerinde maliyet bedelinden varsa değer düşüklüğü zararları düşülerek ölçülür.
•İtfa edilmiş değeri, maliyet bedeli veya itibari değeri üzerinden ölçülen tüm finansal varlıklara ilişkin dönem sonlarında değer düşüklüğü testi yapılır.
Sonraki ölçme
ve
değer düşüklüğü
Sözleşme
(B) Şirketi
Özkaynak
(+)
(C) Şirketi
Finansal yükülülükler
(+)
(A) Şirketi
Finansal varlıklar (+)
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
52 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Finansal varlık ve yükümlülük ile özkaynak araçlarının tanımları aşağıdaki tabloda
54 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Gerçeğe uygun değer (GUD) yöntemleri
GUD’un belirlenmesinde aşağıdaki öncelik sırası kullanılır:
Değerleme tekniği kullanılması gerekiyorsa, GUD, piyasa verilerinin olabildiğince fazla,
işletme tarafından belirlenen verilerin ise olabildiğince az kullanıldığı bir değerleme tekniği
kullanılmalıdır. Değerleme teknikleri, emsal varlık fiyatının kullanılmasını, emsal varlığın cari
gerçeğe uygun değerinin referans alınmasını, iskonto edilmiş nakit akış analizlerini ve
opsiyon fiyatlama modellerini kapsamaktadır.
Finansal araçların faal bir piyasada kote edilmiş bir piyasa fiyatı bulunmuyor ve GUD
güvenilir bir şekilde ölçülemiyorsa bu finansal araçların gerçeğe uygun değerden ölçümüne
son verilir ve varlığın güvenilir bir biçimde ölçülebildiği en son tarihteki defter değeri yeni
maliyet değerini oluşturur. Varlığın ilk kayda alındığı tarihten bu yana gerçeğe uygun
değerinin güvenilir bir şekilde ölçülememesi durumunda ise varlığın işlem fiyatı maliyeti
olarak kabul edilir. Ayrıca, GUD güvenilir bir biçimde ölçülmesi mümkün olana kadar,
maliyet bedelinden değer düşüklüğü düşülerek ölçülür.
Faal bir piyasada kotasyon fiyatı bulunmayan bir varlığın GUD’na ilişkin makul tahminlerin
standart sapmasının önemli derecede olmaması ya da farklı tahminlerin gerçekleşme
olasılıklarının, makul bir biçimde belirlenebilmesi ve GUD’un tahmininde kullanılabilmesi
halinde güvenilir bir şekilde ölçüm kabul edilir.
Değer Düşüklüğü
Finansal varlık Değer düşüklüğü zararı (DDZ)
İtibari değer üzerinden izlenen alacaklar DDZ=(Defter değeri - Tahmini tahsilat tutarı)
Maliyet bedeli ile izlenen finansal varlıklar DDZ=(Defter değeri - Tahmini satış bedeli)
İtfa edilmiş bedel üzerinden izlenen finansal
varlıklar
DDZ=(Defter değeri - Yeni bugünkü değer)
DDZ iptali (Değer düşüklüğünün azaldığının DDZ iptal =(Defter değeri- Hiç değer düşüklüğüne
1 •Özdeş veya benzer bir varlığın faal piyasadaki kotasyon fiyatı.
2
•Kotasyon fiyatı yoksa, karşılıklı pazarlık ortamında bilgili ve istekli taraflar arasında özdeş veya benzer bir varlık veya yükümlülük için yakın bir tarihte gerçekleşen bir işlemin fiyatı
3
•Yukarıdaki yöntemler ile GUD elde edilemiyorsa, normal koşullarda karşılıklı pazarlık ortamında işlem fiyatının ne olabileceğinin tahmin edebilecek değerleme teknikleri kullanılır
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
55 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
objektif olarak tespiti durumunda) uğramamış gibi bulunacak yeni defter değeri)
Değer düşüklüğü sadece finansal varlıklar geçerli olup, finansal yükümlülüklere değer
düşüklüğü uygulanmaz. Bu yüzden, GUD ile ölçülen finansal varlıklar hariç olmak üzere, itfa
edilmiş değer, maliyet bedeli veya itibari değer ile ölçülen tüm finansal varlıklar raporlama
dönemlerinde değer düşüklüğü testine tabi tutulur.
Öncelikle finansal varlıkların değer düşüklüğüne uğradığına dair bir kanıtın bulunup
bulunmadığı değerlendirilir.
Gözlemlenebilir bir kanıt bulunduğunda ise, değer düşüklüğü zararı ticari alacaklar
için “Esas Faaliyetlerden Diğer Giderler” kalemine, diğer finansal varlıklar için ise
“Finansal Yatırımlar Değer Azalış Zararları” kalemine yansıtılır.
Borçlunun mali zorluk içinde bulunması, faiz veya anapara ödemelerinde bir gecikme veya
temerrüt olması, alacaklının borçluya mali zorlukları yüzünden ayrıcalık uygulaması,
borçlunun iflasının veya borç yapılandırmasının muhtemel hale gelmesi, finansal varlık
grubunun nakit akışlarında belirgin azalışlar olması gözlemlenebilir değer düşüklüğü kanıtları
olarak kabul edilir.
Değer düşüklüğü açısından finansal varlıklar ayrı ayrı değerlendirilir:
Önem derecesine bakılmaksızın tüm özkaynak araçları
Tek başına öneme sahip olan diğer finansal varlıklar.
Yukarıdakiler dışında kalan finansal varlıklar ise,
Bireysel olarak veya
Kredi riskine ilişkin benzer özellikleri dikkate alınmak suretiyle gruplandırılarak değer
düşüklüğü testine tabi tutulurlar.
Finansal varlıklar için değer düşüklüğü zararı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
İtibari değeri üzerinden ölçülen alacaklar için değer düşüklüğü zararı, alacağın defter
değeri ile alacağın vadesinde tahsil edilmesi beklenen en gerçekçi tahmini tutar (sıfır
olabilir) arasındaki farktır.
Maliyet bedelinden ölçülen finansal araçlar için değer düşüklüğü zararı, varlığın
defter değeri ile varlığın raporlama dönemi sonunda satılmış olması durumunda elde
edilecek en gerçekçi tahmini tutar (sıfır olabilir) arasındaki farktır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
56 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
İtfa edilmiş değeri üzerinden ölçülen finansal araçların değer düşüklüğü zararı,
varlığın defter değeri ile varlığa ilişkin tahmini nakit akışlarının, başlangıçtaki etkin
faiz oranı kullanılarak hesaplanan bugünkü değeri arasındaki farktır. Değişken bir faiz
oranı durumunda, değer düşüklüğü zararının ölçülmesi açısından indirgemede
kullanılacak faiz oranı, sözleşmeye göre belirlenen cari etkin faiz oranıdır.
Değer düşüklüğü zararının iptali
Finansal varlığa ilişkin değer düşüklüğü zararının azaldığının objektif olarak tespiti
durumunda daha önce zarara yansıtılmış olan değer düşüklüğü zararı iptal edilir. İptal
edilecek kısım, hiç değer düşüklüğü olmamış gibi varlığın bulunacak defter değeri esas
alınarak belirlenir. Ancak, düşüklüğü zararının iptalinden sonra varlığın yeni defter değeri
orijinal defter değerini aşamaz.
Değer düşüklüğü zararının iptali, ticari alacaklar için “Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler”
kalemine, diğer finansal varlıklar için ise “Finansal Yatırımlar Değer Artış Kazançları”
kalemine yansıtılır.
Finansal varlıkların finansal tablo dışı bırakılması
Bir finansal varlık, sadece aşağıdaki durumlardan en az biri gerçekleştiğinde finansal tablo
dışı bırakılır:
Sözleşmeden doğan hakların süresi dolduğunda ya da söz konusu haklar elde
edildiğinde,
Sahiplikten doğan risk ve getirilerin tamamına yakını karşı tarafa devredildiğinde,
Sahiplikten doğan risk ve getirilerin önemli bir kısmı devredilmese bile kontrolünü
diğer bir tarafa devretmesi ve devralanın hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın üçüncü
kişiye devretme hakkı olması halinde,
Bir finansal varlığın değerinin kısmen ya da tamamen geri kazanılmayacak olması.
İşletmenin devrettiği varlığın sahipliğinden kaynaklanan önemli risk ve getirileri elinde
bulundurmaya devam etmesi durumunda, varlığın tamamı finansal tablolarda gösterilmeye
devam edilir ve alınan bedel bir finansal yükümlülük olarak kayda alınır. Varlık ve
yükümlülük birbiriyle mahsup edilmez. Sonraki dönemlerde, devredilen varlıktan sağlanan
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
57 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
her türlü gelirin ve finansal yükümlülükten kaynaklanan her türlü giderin kayda alınmasına
devam edilir.
Devreden tarafın diğer tarafa nakit dışı finansal araç teminatı vermesi durumunda, tarafların
yapacağı muhasebeleştirme işlemleri aşağıdaki gibidir:
Devreden taraf, teminata verdiği varlığı Finansal durum tablosunda diğer varlıklardan
ayrı olarak sunar (örneğin ödünç verilmiş varlık, teminat olarak verilmiş özkaynak
aracı veya repo alacağı şeklinde).
Devralan taraf, kendisine verilen teminatı satması durumunda, satıştan elde ettiği
tutarları ve ilgili teminatı geri verme mükellefiyeti için gerçeğe uygun değeri
üzerinden ölçülen bir yükümlülüğü kayda alır.
Sözleşme şartlarını yerine getirememesi ve bu nedenle teminatı geri alma hakkını
kaybetmesi durumunda devreden taraf, ilgili teminatı finansal tablo dışı bırakır.
Devralan taraf ise, ilgili teminatı başlangıçta gerçeğe uygun değer üzerinden ölçülen
bir varlık olarak kayda alır veya teminatı satmış ise, ilgili teminatı geri verme
mükellefiyetini finansal tablo dışı bırakır.
Sözleşme şartlarının yerine getirilmemesi hariç, devreden taraf, ilgili teminatı varlık
olarak göstermeye devam eder ve devralan taraf ise teminatı varlık olarak kayda
almaz.
Finansal yükümlülüklerin finansal tablo dışı bırakılması
Bir finansal yükümlülük,
Sözleşmede belirlenen yükümlülük yerine getirildiğinde,
İptal edildiğinde veya
Zamanaşımına uğradığında,
finansal tablo dışı bırakılır.
Finansal araçların takas edilmesi durumunda, başlangıçtaki finansal yükümlülük ortadan
kalkar ve yeni bir finansal yükümlülük kayda alınır.
Mevcut bir finansal yükümlülüğün şartlarının tamamında veya bir kısmında önemli bir
değişiklik yapılması durumunda, başlangıçtaki finansal yükümlülük ortadan kalkar ve bunun
yerine yeni bir finansal yükümlülük kayda alınır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
58 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Ortadan kalkan veya diğer bir tarafa devredilen finansal yükümlülüğün defter değeri ile söz
konusu yükümlülüğe ilişkin olarak ödenen tutar veya devredilen her türlü nakit dışı varlık
veya üstlenilen her türlü yükümlülük arasındaki fark kâr veya zarara yansıtılır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
59 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.2 Nakit
Nakit, diğer tüm varlık ve yükümlülüklerin ölçülmesi ve muhasebeleştirilmesine temel teşkil
eder. Para, vadesiz mevduat, çek ve ödeme emirleri nakit olarak sınıflandırılır.
Nakit ve nakit benzerleri, itibari değer üzerinden kaydedilir ve izleyen dönemlerde gerçeğe
uygun değer (GUD) üzerinden izlenir. Özellikle döviz üzerinden nakit ve nakit benzerleri
dönem sonlarında GUD üzerinden ölçülür.
Nakit benzerleri, kısa vadeli çok likit yatırımlar olup, önemli bir değer kaybına uğrama risk
olmaksızın nakde dönüştürülebilirler. Hazine bonoları, finansman bonoları, para piyasası likit
fonları nakit benzerlerine örnek olarak sayılabilir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
60 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.3 Alacak ve Borçlar
Finansal araç sınıfı
Araç niteliği İlk muhasebeleştirme İzleyen dönemlerde muhasebeleştirme
Alacaklar Ticari olan veya
olmayan tüm senetli
ve senetsiz alacaklar
Vadesi < = 1 yıl ise itibari değer
üzerinden kaydedilir.
Tahsil edilebilir tutar üzerinden
izlenir ve şüpheli hale gelen
alacaklar için değer düşüklüğü
karşılığı hesaplanır.
Alacaklar Ticari olan veya
olmayan tüm senetli
ve senetsiz alacaklar
Vadesi > 1 yıl ise itfa edilmiş
değer (etkin faiz yöntemi)
üzerinden kaydedilir ve faiz geliri
kâr ve zarar tablosunda esas
faaliyetlerden diğer gelirler içinde
gösterilir.
İtfa edilmiş değer üzerinden
izlenmeye devam edilir. Faiz
geliri kâr ve zarar tablosunda
esas faaliyetlerden diğer
gelirler içinde gösterilir.
Alacaklar Ödeme çağrısı yapılan
sermaye alacağı
İtibari değer Şüpheli hale gelen sermaye
alacakları için değer düşüklüğü
karşılığı hesaplanır.
Borçlar Ticari olan veya
olmayan tüm senetli
ve senetsiz borçlar
Vadesi < = 1 yıl ise itibari değer
üzerinden kaydedilir.
Şüpheli alacak karşılığı ayrılmaz
Borçlar Ticari olan veya
olmayan tüm senetli
ve senetsiz borçlar
Vadesi > 1 yıl ise itfa edilmiş
değer (etkin faiz yöntemi)
üzerinden kaydedilir ve faiz gideri
kâr ve zarar tablosunda faiz , kar
payı vb gelirler içinde gösterilir.
itfa edilmiş değer üzerinden
izlenmeye devam edilir ve faiz
gideri kâr ve zarar tablosunda
faiz , kar payı vb gelirler içinde
gösterilir.
İşletmenin tüm senetli ve senetsiz alacakları ile senetli ve senetsiz borçları ilk kayda alma ve
izleyen dönemlerde ölçülmesinde aynı esaslara tabidir.
Ödeme çağrısı yapılan sermaye alacakları ile ilk defa kayda alındığı tarihle tahsil edileceği
veya ödeneceği tarih arasındaki süre bir yıl veya daha kısa olan alacak ve borçlar itibari
değeri üzerinden kayıtlarda izlenir.
Ancak, ilk defa kayda alındığı tarih ile tahsil edileceği/ ödeneceği tarih arasında bir yıldan
uzun süre olan alacaklar (ödeme çağrısı yapılan sermaye alacakları hariç) ve borçlar itfa
edilmiş değer üzerinden ölçülür.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
61 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
İtfa edilmiş değer üzerinden ölçülen ticari alacak ve borçlara ilişkin etkin faiz yöntemine göre
hesaplanan faiz tutarı Kâr veya zarar tablosunda “Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler” veya
“Esas Faaliyetlerden Diğer Giderler” kalemlerinde; diğer alacak ve borçlara ilişkin etkin faiz
yöntemine göre hesaplanan faiz tutarı ise “Faiz, Kâr Payı vb. Gelirler” veya “Faiz vb .Giderler”
kalemlerinde gösterilir.
Senetli alacaklar ve senetli borçlar
Senetli alacaklar/senetli borçlar faiz oranı içeren ve içermeyen şekilde düzenlenebilir. Vadesi
bir yılı geçmeyen senetli alacaklar/borçlar itibari değerden ölçülür. Vadesi bir yılı geçen
senetli alacaklar/borçlar itfa edilmiş değer ile ölçülür.
Kısa vadeli bir alacak senedine ilişkin örnek aşağıda sunulmuştur.
Örnek: Kısa vadeli alacak senedi
Şirketimiz 15.02.2017 tarihinde kullanılmış bir makineyi 9 ay vadeli bir senet karşılığında
500.000 TL’ye satmıştır.
Satış kaydı
15.02.2017 Borç Alacak
121 Alacak senetleri 500.000
253 Tesis, Makine ve Cihazlar 500.000
Alacak senedinin tahsil kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
102 Bankalar 500.000
121 Alacak senetleri 500.000
Örnek: Kısa vadeli borç senedi
Şirketimiz, 15.06.2017 tarihinde merkez ofisi için ofis mobilyalarını 6 ay vadeli bir borç
senedi karşılığında 400.000 TL’ye satın almıştır.
Demirbaş alış kaydı
15.06.2017 Borç Alacak
255 Demirbaşlar 400.000
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
62 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
321 Borç senetleri 400.000
Borç senedi ödeme kaydı
15.01.2018 Borç Alacak
321 Borç senetleri 400.000
102 Bankalar 400.000
Örnek: Uzun vadeli faizli alacak senedi
Şirketimiz, kullanılmış bir makineyi 2 yıl vadeli yıllık %10 faiz ödemeli bir senet karşılığında
01.01.2016 tarihinde 500.000 TL’ye satmıştır. Benzer alacak senetlerin de faiz oranı %10’dur.
Makinenin net defter değeri ile satış bedeli eşit olduğu varsayılmıştır.
2016 yılı faiz tutarı 50.000 TL
2017 yılı faiz tutarı 50.000 TL
Anapara 500.000 TL
R=%10
PV= 50.000/(1,1)^1 + 550.000/(1,1)^2 = 500.000 TL , senet üzerinde yazan faiz oranı ile
benzer alacaklar için belirlenen faizi oranı aynı olduğundan senedin bugünkü değeri senet
üzerinde yazılı değere eşittir.
Satış kaydı
01.01.2016 Borç Alacak
121 Alacak senetleri 500.000
253 Tesis, Makine ve Cihazlar 500.000
2016 yılı faiz geliri kaydı
31.10.2016 Borç Alacak
102 Bankalar 50.000
642 Faiz gelirleri 50.000
2017 yılı faiz geliri kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
102 Bankalar 50.000
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
63 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
642 Faiz gelirleri 50.000
Alacak senedinin tahsil kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
102 Bankalar 500.000
121 Alacak senetleri 500.000
Uzun vadeli faizsiz alacak senedi örneği aşağıda sunulmuştur.
Örnek: Uzun vadeli faizsiz alacak senedi
Şirketimiz, 01.01.2016 kullanılmış bir makineyi 2 yıllık vadeli 500.000 TL alacak senedi
karşılığında satmıştır. Benzer vadeli alacaklar için faiz oranı %12’dir. Makinenin net defter
değerinin senedin bugünkü değerine eşit olduğu varsayılmıştır.
Bugünkü değeri= 500.000/(1,12)^2 = 398.596 TL
İtfa tablosu
Yıl Açılış tutarı Kupon Efektif Faiz (%12) İtfa tutarı
1 398.596 0 47.731 446.426
2 446.426 0 53.571 500.000
Satış kaydı
01.01.2016 Borç Alacak
121 Alacak senetleri 398.596
321 Tesis, Makine ve Cihazlar 398.596
2016 yılı faiz geliri kaydı
31.12.2016 Borç Alacak
121 Alacak senetleri 47.731
642 Faiz gelirleri 47.731
2017 yılı faiz geliri kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
121 Alacak senetleri 53.571
642 Faiz gelirleri 53.571
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
64 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Alacak senedinin tahsil edilmesi kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
102 Bankalar 500.000
121 Alacak senetleri 500.000
Örnek: Uzun vadeli faizsiz borç senedi
Şirketimiz, 01.01.2016 tarihinde bir ofis dairesini 2 yıllık vadeli 1.000.000 TL borç senedi
karşılığında satın almıştır. Benzer borç senetleri için faiz oranı %15’dir. Makinenin net defter
değerinin senedin bugünkü değerine eşit olduğu varsayılmıştır.
Bugünkü değeri= 1.000.000/(1,12)^2 = 756.143 TL
İtfa tablosu
Yıl Açılış tutarı Kupon Efektif Faiz (%15) İtfa tutarı
1 756.143 0 113.421 869.565
2 869.565 0 130.434 500.000
Satış kaydı
01.01.2016 Borç Alacak
252 Binalar 756.143
321 Borç senetleri 756.143
2016 yılı faiz gideri kaydı
31.12.2016 Borç Alacak
652 Reeskont faiz giderleri 113.421
321 Borç senetleri 113.421
2017 yılı faiz gideri kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
652 Reeskont faiz giderleri 130.434
321 Borç senetleri 130.434
Borç senedinin ödenmesi kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
321 Borç senetleri 1.000.000
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
65 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
102 Bankalar 1.000.000
Şüpheli Alacaklar
Ticari alacaklar, para, mal veya hizmetler karşılığında müşteri ve diğerlerinden olan
alacaklardır. Senetli ve senetsiz olarak sınıflandırılırlar. Ticari olmayan alacaklar, çalışanlara
verilen avanslar, iştiraklere verilen avanslar, potansiyel zararları veya hasarları ödemek için
verilen depozitolar, ödeme veya bakım garantisi için verilen depozitolar, temettü ve faiz
alacakları, tazminat alacakları vs.
İşletme dönem sonlarında makul bir gerekçeye dayanarak tahsili şüpheli hale gelen ticari ve
diğer alacaklarını tahmin eder ve bu alacaklar için finansal araçlarda uygulanan değer
düşüklüğü karşılığı hesaplar. Şüpheli alacaklar, çeşitli nedenlerle tahsil imkânlarının
güçleşmiş olduğu tahmin edilen alacakları ifade eder.
Vadesinde tahsil edilemeyen alacaklar için şüpheli hale gelen alacaklar iki yöntemle
hesaplanır. Direkt yöntem ve karşılık ayırma yöntemidir. Direkt yöntemde şüpheli alacak
karşılığı ayrılmaz ve tahsil edilemeyen alacak doğrudan gider yazılır ve alacak bakiyesinden
düşülür.
Karşılık yönteminde satışların yüzdesi (gelir tablosu yöntemi) ve alacakların yüzdesi şeklinde
şüpheli alacaklar hesaplanır.
Örnek: Satış hasılatı oranına göre şüpheli alacak karşılığı
Şirketimiz Satış hasılatının %3’nün tahsil edilemeyeceğini hesaplamaktadır. 2017 yılında
2.000.000 TL satış hasılatı yapılmışsa %3 oranında şüpheli alacak karşılığı ayrılacaktır.
Şüpheli alacak kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
654 Karşılık giderleri 60.000
129 Şüpheli ticari alacaklar karşılığı 60.000
Alacakların yüzdesi yönteminde birleşik bir oran ve alacak yaşlandırma oranları kullanılabilir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
66 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Örnek: Ticari alacakların vadelerine göre şüpheli alacak karşılığı
Şirketimiz 2017 yılında ticari alacaklarını aşağıdaki oranlara göre yaşlandırarak farklı oranlar
üzerinden şüpheli alacak karşılığı hesaplamaktadır.
Alacak yaşı Alacak tutar Şüpheli alacak Oranı (%) Karşılık tutarı
< 90 gün 650.000 %2 13.000
90-120 gün arası 50.000 %10 5.000
121-180 gün 20.000 %15 3.000
>180 gün 10.000 %20 2.000
Toplam 23.000
Şüpheli alacak kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
654 Karşılık giderleri 23.000
129 Şüpheli ticari alacaklar karşılığı 23.000
Şüpheli alacaklar, tahsil edilme kabiliyetini tamamen kaybederse değersiz olacak olarak
sınıflandırılır ve ticari alacaklardan düşülür.
Örnek: Değersiz alacak
Şirketimiz, bir müşteriden olan 5.000 TL’lik alacağın tahsil edilmesinin mümkün olmadığına
karar verilmiştir.
Değersiz alacak kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
129 Şüpheli ticari alacaklar karşılığı 5.000
120 Ticari alacaklar 5.000
Kısa vadeli alacak senetleri (vadesi bir yıl ve daha kısa) senetsiz alacaklar gibi değerlenir ve
değer düşüklüğü testine tabi tutulur. Sonuçta net tahsil edilebilir değer üzerinden kayıtlarda
izlenir. Uzun vadeli alacak senetleri vade süresince iskontolu veya primli olarak itfa edilmiş
değer üzerinden izlenir. Dönemsel olarak da değer düşüklüğü testine tabi tutulur. Ve tahmini
nakit akışlarının orijinal etkin faiz oranından hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri
arasındaki fark zarar yazılır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
67 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Örnek: Senetli alacaklar değer düşüklüğü
Şirketimiz 2016 yılı sonunda defter değeri 398.596 TL tutarındaki alacak senedinin
borçlusunun finansal ödeme güçlüğü yaşadığını öğrenmiştir. 2017 yılı sonunda senedin
üzerinde yazılı değerin ancak %80 tutarını tahsil edebileceğini öngörmüştür. Orijinal efektif
faiz oranı %12 üzerinden tahsil edilebilecek tutarın bugünkü değerini bulmamız gerekir.
31.12.2016 tarihinde defter değeri 398.596 TL
31.12.2017 tarihinde tahsil edilmesi beklenen tutar 400.000 TL
Efektif faiz oranı %12
31.12.2016 tarihinde bugünkü değer = 400.000/(1,12)^1 = 357.142 TL.
Değer düşüklüğü zararı = 398.596-357.142 = 41.454 TL
Değer düşüklüğü kaydı
31.12.2016 Borç Alacak
654 Karşılık giderleri 41.454
129 Şüpheli ticari alacaklar karşılığı 41.454
2017 yılı faiz geliri kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
121 Alacak senetleri 42.857
642 Faiz gelirleri 42.857
Alacak senedi tahsilat ve kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
102 Bankalar
129 Şüpheli ticari alacaklar karşılığı
400.000
41.454
121 Alacak senetleri 441.454
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
68 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.4 Finansal Araç Yatırım ve Yükümlülükleri
Finansal araç sınıfı
Araç niteliği İlk muhasebeleştirme İzleyen dönemlerde muhasebeleştirme
Borçlanma
araçları
(vadeli
mevduat,
DİBS, ÖSBT
vs; krediler,
ihraç edilen
tahvil ve
bonolar)
Aşağıdaki koşulları
sağlayan araçlardır:
1-Sabit veya değişken
getiri,
2-Anapara ve faiz
ödeme vaadi
3- Gelecek olaylara
bağlı değil,
4- Şarta bağlı getiri/
ödeme yok
İşlem maliyeti dahil olmak üzere
işlem fiyatı üzerinden ölçülür.
-İtfa edilmiş değeri üzerinden
ölçülür.
-Dönem sonlarında tahmini
nakit akışlarında değişiklik
durumunda etkin faiz oranı ile
bugünkü değeri yeniden
hesaplanır ve bu tutar ile
defter değerinden farklar
değer artış kazançları/zararları
olarak kâr ve zarar tablosuna
yansıtılır.
Özkaynak
araçları
(paylar,
oydan
yoksun
paylar,
varantlar
vs.)
İşletmenin sahipliği ile
ilgili haklar sağlayan
araçlardır.
-Düzenli bir piyasada işlem
görenler işlem fiyatı üzerinden
kaydedilir ve işlem maliyetleri kâr
ve zarar tablosuna yansıtılır.
-Piyasada işlem görmeyenler
işlem fiyatı ve işlem maliyetleri
toplamı olan maliyet bedeli
üzerinden kaydedilir.
- Düzenli bir piyasada işlem
görenler GUD (piyasa değeri)
üzerinden ölçülür ve farklar
kâr ve zarar tablosuna
yansıtılır.
- Maliyet bedelinden varsa
değer düşüklüğü zararları
düşülerek ölçülür.
Diğer
finansal
araçlar
(VDMK,
türev
araçlar ve
kredi
taahhütleri
vs)
Yukarıdaki sınıflara
girmeyen araçlardır
-Diğer finansal araçlar GUD
üzerinden kayda alınır. Ölçüm
farkları kâr ve zarar tablosuna
yansıtılır. İlk kayda almada işlem
maliyetleri gider yazılır.
-Kredi taahhütleri işlem
maliyetleri dahil maliyet bedeliyle
ölçülür.
-Diğer finansal araçlar GUD
üzerinden ölçülür. Ölçüm
farkları kâr ve zarar tablosuna
yansıtılır.
-Kredi taahhütleri maliyet
bedelinden varsa değer
düşüklüğü zararları düşülerek
ölçülür.
Özkaynak araçları yatırımları
İşletmenin sermayesinde pay sahipliği haklarını gösteren araçlardır. Örnek olarak, pay
senetleri, oydan yoksun pay senetleri, varantlar, intifa senetleri sayılabilir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
69 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
İşletmenin sermayesindeki payı %20’den az olan özkaynak araçları GUD üzerinden, %20-%50
arasında olan özkaynak araçları özkaynak metodu; %50’den fazla olan özkaynak araçları da
konsolidasyon metodu ile muhasebeleştirilir. İşletme üzerindeki kontrol gücü pay oranından
farklı ise pay oranı yerine kontrol gücüne göre muhasebeleştirilir. Küçük veya önemsiz
kontrol gücü olan özkaynak araçları GUD üzerinden, önemli kontrol gücü olan araçlar
özkaynak metodu ve tam kontrol gücü olanlar da konsolidasyon metoduyla izlenir. Bu başlık
altında sadece kontrol gücü az veya önemsiz özkaynak araçlarına yapılan yatırımlar
açıklanacaktır.
Düzenli piyasalarda işlem gören özkaynak araçları, ilk muhasebeleştirmede işlem fiyatından
ölçülerek işlem maliyetleri (özkaynak araçlarını satına almak veya satmak için ödenen
aracılık komisyonları ve benzeri giderleridir) kâr veya zarara yansıtılır. Bu özkaynak araçları
raporlama tarihinde ise piyasa değeri veya gerçeğe uygun değerleri üzerinden ölçülür ve
ortaya çıkan değer farkları “Finansal Yatırımlar Değer Artış Kazançları” veya “Finansal
Yatırımlar Değer Azalış Zararları” kalemlerinde kâr veya zarara yansıtılır.
Düzenli piyasalarda işlem görmeyen özkaynak araçları, ilk muhasebeleştirmede, işlem
fiyatları ve işlem maliyetlerinin toplamından oluşan maliyet bedelinden ölçülür.Bu özkaynak
araçları sonraki raporlama tarihlerinde maliyet bedelinden varsa değer düşüklüğü zararları
düşülerek ölçülür.
Borsada işlem görüyorlarsa veya gerçeğe uygun değeri güvenilir bir şekilde belirlenebiliyorsa
pay senetleri gerçeğe uygun değer (GUD) üzerinden kaydedilmesi gerekir.
GUD hiyerarşisi;
Aktif bir piyasada özdeş varlıklar için kote fiyatlar (genellikle alış fiyatları,
Kote fiyat yoksa özdeş varlıkların en son fiyatı (piyasa koşullarında önemli
değişiklikler yoksa)
Aktif piyasa yoksa ve özdeş varlıklar için en son fiyat GUD’un iyi bir tahmini veya
göstergesi değilse, GUD değerleme teknikleri ile belirlenir.
Değerleme teknikleri;
Özdeş varlıklar için istekli ve bilgili taraflar arasındaki en son fiyat ,
Önemli ölçüde benzer başka bir varlığın referans GUD’u,
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
70 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
İndirgenmiş nakit akışı analizi,
Opsiyon fiyatlama modelleri,
Piyasa katılımcıları tarafından yaygın olarak kullanılan ve fiili piyasa işlemlerinde elde
edilen fiyatları güvenilir bir şekilde tahmin eden diğer teknikler.
Mümkün olduğu kadar piyasadan elde edilen piyasa verileri işletme içinden elde edilen
verilere tercih edilir.
Ancak, GUD güvenilir bir şekilde ölçülemiyor veya tahmin edilemiyorsa, güvenilir bir şekilde
en son ölçülen GUD yeni değeri olur. GUD güvenilir bir şekilde tekrar ölçülünceye kadar
(maliyet – değer düşüklüğü) ile değerlenir.
Örnek: Özkaynak aracı yatırımı
Şirketimiz 01.10.2017 tarihinde finansal yatırım amacıyla (A) şirketinin borsada işlem gören
pay senetlerinden 1.000 adedini 100.000 TL’ye almıştır. Borsa aracılık komisyonu olarak 500
TL ödemiştir.
Pay senedi alış kaydı
01.10.2017 Borç Alacak
110 Hisse senetleri
653 Komisyon giderleri
100.000
500
102 Bankalar 100.500
31.12.2017 tarihinde ise (A) şirketi pay senetlerinin değeri borsada 13 TL olmuştur.
Pay senedi dönem sonu değer artış kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
110 Hisse senetleri 13.000
649 Faaliyetle ilgili diğer gelir ve kârlar 100.500
30.06.2018 tarihinde ise (A) şirketi pay senetlerinin değeri borsada 8 TL olmuştur.
Pay senedi değer azalış kaydı
30.06.2018 Borç Alacak
659 Diğer gider ve zararlar 50.000
110 Hisse senetleri 50.000
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
71 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Örnek: Temettü dağıtımı
Şirketimiz sahip olduğu (A) şirketinin hisse senetleri için 15.05.2017 tarihinde pay başına
Ancak 31.12.2017 tarihinde swap’ın değer artışını bulmak için gelecekteki swap uzlaşma
farklarını bugüne indirmek gerekir. 60.000 TL’yi gelecek 3 yıl boyunca tahvil faizi %13’ten
bugüne indirgersek swap değerindeki artışı buluruz.
Swap değerindeki artış = 60.000*[(1/1,13)+(1/1,13)^2+(1/1,13)^3] = 171.294 TL
Swap değerindeki artışın kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
118 Diğer menkul kıymetler (swap) 171.294
649 Faaliyetle ilgili diğer gelir ve kârlar 171.294
Faiz oranlarının düşmesi nedeniyle şirketimiz, her ne kadar swap sayesinde zarar etmemiş
olsa da aslında tahvil için piyasa faiz oranı üstünde ödenen tutarlar zarar ve yükümlülükte
artış olarak kaydedilmelidir.
Faiz oranı azalış zararı kaydı
31.12.2017 Borç Alacak
649 Faaliyetle ilgili diğer gelir ve kârlar 171.294
405 Çıkarılmış tahviller 171.294
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
97 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.6 Karşılıklar ve Şarta Bağlı Olaylar
Yükümlülük, geçmiş olaylardan kaynaklanan ve ifa edilmesi ile işletmeden kaynak çıkışına
neden olması beklenen mevcut borçtur. İşletmenin borcu ifa etme dışında gerçekçi bir
alternatifi olmadığı zaman borç mevcut demektir. Mevcut borç, sözleşmeden, kanundan
veya işletmenin fiillerinden kaynaklanabilir. Yükümlülük ve karşılık yaratan olay geçmiş bir
olay olmalıdır. Bilanço tarihinden önceki bir olay geçmiş bir olay olarak kabul edilir.
Karşılıklar
Karşılık, gerçekleşme zamanı veya tutarı belli olmayan yükümlülüktür. Karşılıklara örnek
olarak garantilere, davalara, müşteri iadelerine, bir tesisin kapatılmasına ve yeniden
yapılandırılmasına ilişkin yükümlülükler gösterilebilir.
İşletmenin raporlama dönemi sonunda geçmiş bir olaydan kaynaklanan bir
yükümlülüğünün bulunması,
Yükümlülüğün yerine getirilmesi için işletmeden ekonomik fayda çıkışının muhtemel
olması,
Yükümlülük tutarının güvenilir bir biçimde tahmin edilebilir olması,
Koşullarının sağlanması durumunda karşılık kayda alınır ve karşılık tutarı, finansal tablolara
yükümlülük ve gider olarak yansıtılır.
İşletmenin yükümlülüğünü yerine getirmek dışında herhangi bir gerçekçi alternatifinin
bulunmadığı,
Yükümlülüğün yerine getirilmesinin yasal olarak zorunlu olması ya da
• Borç geçmiş bir olaya dayanıyorsa ve İşletmeden kaynak çıkışının zamanı ve tutarı konusunda belirsizlik yoksa kaydedilir.
Yükümlülük
•Borç geçmiş bir olaya dayanıyor, işletmeden kaynak çıkması muhtemel ancak zamanı belirsiz ve borç tutarı kesin değil ancak güvenilir bir şekilde tahmin edilebiliyorsa kaydedilir.
Karşılık
•Borç geçmiş bir olaya dayanması ile kaynak çıkması zamanı ve tutarı belirsizse yükümlülük kaydedilmez.
•Sadece dipnotlarda açıklanır.
Şarta bağlı yükümlülük
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
98 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Yasal olarak zorunlu olmasa bile işletmenin zımni kabulden doğan bir
yükümlülüğünün bulunması,
durumlarında söz konusu olur.
Sadece işletmenin gelecekteki faaliyetlerinden bağımsız olan ve geçmişteki olaylardan
kaynaklanan yükümlülükler karşılık olarak kayda alınır. Karşılık, raporlama dönemi sonu
itibarıyla yükümlülüğün yerine getirilmesi veya üçüncü kişilere devredilmesi için ödenmesi
gereken makul tutardır. Karşılığa ilişkin tahmini ödeme tutarının ölçümünde işletmenin
muhakemede bulunması gerekir. İşletmenin muhakemesi benzer işlemlerden kaynaklanan
deneyimleri ve bazı durumlarda bağımsız uzmanlardan alınan değerlendirmeleri
yansıtmalıdır.
Karşılığın çok sayıdaki kalem için hesaplanması durumunda karşılık tutarı, mümkün olan tüm
sonuçların gerçekleşme olasılıklarıyla ağırlıklandırılması suretiyle tahmin edilir.
Örnek: Karşılık hesabında beklenen değer yaklaşımı
Bir vergi incelemesi sonucunda, inceleme raporunda 1 milyon TL vergi farkı tespit edilmiştir.
Şirketimiz bu tutarın yanlış hesaplandığını, gerçekte yapılan vergisel hatanın 250.000 TL
olduğunu düşünmektedir. Mali müşavir, vergi uzlaşması yoluyla bu tutarın % 80 olasılıkla
500.000 TL’nin , %20 ihtimalle de inceleme raporundaki tutarın vergi borcu haline gelmesini
tahmin etmektedir.
Bu durumda ayrılması gereken karşılık tutarı olasılıklarla ağırlıklandırılarak bulunmalıdır.
30.09.2017 tarihinde hesaplanan karşılık tutarı = (%20*1.000.000) + (%80*500.000) =
600.000 TL.
Vergi karşılık kaydı
30.09.2017 Borç Alacak
632 Genel yönetim giderleri 540.946
479 Diğer borç ve gider karşılıkları 540.946
Karşılıklar gerçekleşmesi beklenen tutar üzerinden kaydedilmesi genel kural olmakla birlikte
paranın zaman değerinin etkisinin önemli olduğu durumlarda karşılık tutarı, yükümlülüğün
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
99 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
yerine getirilmesi için yapılması beklenen harcamaların bugünkü değeri üzerinden ölçülebilir.
Cari piyasa değerlendirmelerini yansıtan iskonto oranı kullanılır ve yükümlülüğe özgü riskler
ise iskonto oranına ya da yükümlülüğün yerine getirilmesi için gereken harcama tutarlarının
tahminine yansıtılır.
Karşılık tutarları, ilk kayda almadan sonra her bir raporlama dönemi sonunda gözden geçirilir
ve en gerçekçi tahmini yansıtacak şekilde düzeltilir. Bu düzeltmeler, kâr veya zarara
yansıtılır.
Karşılık tutarının, bugünkü değeri üzerinden ölçülmesi durumunda toplam iskonto tutarının
her bir döneme düşen kısmı, ilgili dönemde bir taraftan karşılık hesabına eklenirken, diğer
taraftan da Kâr veya zarar tablosunda “Faiz vb. Giderler” kalemi içerisinde gösterilir.
Örnek: Karşılık hesabında bugünkü değer
Şirket merkez ofisi 01.01.2015 yılında 5 yıl süre ile aylık 50.000 TL’ye kiralamıştır. Kira
sözleşmesinde erken tahliye durumunda 600.000 TL sözleşmeden cayma akçesi
belirlenmiştir. Şirketin kalan kira süresini geçmemek üzere başkasına kiraya verme hakkı
bulunmaktadır. Şirket daha hızlı büyüme nedeniyle merkez ofis yetmediği için 01.01.2017
tarihinde başka bir binaya geçmeye karar vermiştir. Kalan 3 yıl boyunca başka bir şirkete
aylık 30.000 TL’ye kiraya vermek imkanı bulunmaktadır.
Bu verilere göre merkez ofisini taşımanın minimum net maliyetini hesaplayalım:
Kiraya verirse, 20.000 (50.000-30.000) TL her ay fazla ödemeden toplam 720.000 TL fazla
ödeme yapacaktır. Fazla ödemelerin %10 iskonto oranından bugünkü değeri =
720.000/(1,1)^3 = 540.946 TL. Kiraya vermek yerine sözleşmeyi feshederse 600.000 TL
cayma akçesi ödeyecektir.
Böylece en düşük net maliyet 540.946 TL ile başkasına kiraya verme seçeneği kalmaktadır.
Kirayı feshetmek yerine başkasına kiraya verme kaydı.
01.01.2017 Borç Alacak
632 Genel yönetim giderleri 540.946
479 Diğer borç ve gider karşılıkları 540.946
2017 yılı içinde yapılan kira ödemeleri ve tahsilatları ile karşılık tutarları toplu gösterilmiştir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
100 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Ofis kira ödemesi kaydı
01.01.2017-31.12.2017 Borç Alacak
632 Genel yönetim giderleri 600.000
102 Bankalar 600.000
Kira tahsilat kaydı
01.01.2017-31.12.2017 Borç Alacak
102 Bankalar 360.000
649 Faaliyetler ilgili diğer gelir ve kârlar 360.000
Kira farklarının itfası
01.01.2017-01.01.2017 Borç Alacak
479 Diğer borç ve gider karşılıkları
660 Kısa vadeli borçlanma giderleri
360.000
54.094
632 Genel yönetim giderleri
479 Diğer borç ve gider karşılıkları
360.000
54.094
Karşılıklara ilişkin tazminatlar
Karşılığa ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmesi için yapılması gereken harcama tutarının bir
kısmının veya tamamının diğer bir tarafça tazmin edilmesinin beklendiği durumlarda
(örneğin sigorta tazminat talebi yoluyla), söz konusu tazminat tutarı ayrı bir varlık olarak
kayda alınabilir. Ancak bu tazminat tutarının varlık olarak kayda alınabilmesi için, karşılığa
neden olan yükümlülük yerine getirildiğinde tazminatın alınacağının neredeyse kesin olması
gerekir. Varlık olarak kaydedilen tutar, karşılık tutarından fazla olamaz. Tazminat alacağı,
Finansal durum tablosunda bir varlık olarak gösterilir ve karşılık tutarı ile mahsup edilmez.
Bununla birlikte karşılığa ilişkin gider tutarı ile alınan tazminat tutarı, Kâr veya zarar
tablosunda mahsup edilebilir.
Örnek: Yönetici sorumluluk sigortası
Yönetim kurulu üyelerinin her biri hakkında idari para cezası uygulama riski bulunan
mevzuata aykırı uygulamalar için Düzenleyici Kuruluş 30.06.2018 tarihinde şirketimizden
savunma istemiştir. Yönetim Kurulu üyeleri için yönetici sorumluluk sigortası satın alınmıştır.
Bu tür aykırılıklarda düzenleyici kuruluşun tarafından her bir üyeye yüzer bin TL idari para
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
101 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
cezası verildiği bilinmektedir. Sigorta şirketinden bu idari para cezasının tazmini için teyit
alınmıştır. 6 yönetim kurulu üyesi için 600.000 TL idari para cezası beklenmektedir.
İdari para cezası karşılık kaydı
30.06.2018 Borç Alacak
654 Karşılık giderleri 600.000
479 Diğer borç ve gider karşılıkları 600.000
Beklenen tazminatın kaydı
30.06.2018 Borç Alacak
136 Diğer çeşitli alacaklar 600.000
649 Faaliyetle ilgili diğer gelir ve kârları 600.000
Şarta bağlı yükümlülükler
Şarta bağlı yükümlülük;
Geçmiş olaylardan kaynaklanan muhtemel bir yükümlülük olup, işletmenin
kontrolünde bulunmayan, gelecekteki belirsiz bir veya daha fazla olayın meydana
gelip gelmemesine bağlıdır. Veya
Geçmiş olaylardan kaynaklanan ancak işletmeden ekonomik fayda çıkışının
muhtemel olmamasıdır. Veya
Yükümlülük tutarının güvenilir bir biçimde ölçülememektedir.
Bir olayın gerçekleşeme ihtimali %90 ve üstü ise kesine yakın, %51-89 arasında ise muhtemel
ve %5-50 arasında ise olası ancak muhtemel değildir. Bir olayın ihtimali %50’den fazla ise
yükümlülük için karşılık ayrılır; %5-50 arasında ise dipnotlarda açıklama yapılır ve %5 ‘ten
küçükse ihmal edilir.
Şarta bağlı yükümlülükler Finansal durum tablosunda gösterilmez. Bununla birlikte şarta
bağlı yükümlülük nedeniyle işletmeden kaynak çıkışının olma ihtimali çok düşük değilse,
dipnotlarda şarta bağlı yükümlülüğün niteliğine ilişkin kısa bir açıklama yapılır ve şarta bağlı
yükümlülüğün muhtemel finansal etkisine ilişkin bilgi verilir.
Şarta bağlı varlıklar
Şarta bağlı varlık,
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
102 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Geçmiş olaylardan kaynaklanan muhtemel bir varlıktır ve
Bu varlığın mevcudiyeti tam olarak işletmenin kontrolünde bulunmayan, gelecekteki
belirsiz bir veya daha fazla olayın meydana gelip gelmemesine bağlıdır.
Bir olayın gerçekleşeme ihtimali %90 ve üstü ise kesine yakın, %51-89 arasında ise muhtemel
ve %5-50 arasında ise olası ancak muhtemel değildir. Bir olayın ihtimali %50’den fazla ise
yükümlülük için karşılık ayrılır; %5-50 arasında ise dipnotlarda açıklama yapılır ve %5 ‘ten
küçükse ihmal edilir.
Şarta bağlı varlıklara örnek olarak, para ile ifade edilebilen hediye, bağış, bonus gibi olası
şeyler, vergi uyuşmazlığında devlet tarafından yapılacak olası iadeler ve olumlu
sonuçlanması olası olan davalar sayılabilir.
Şarta bağlı varlıklar, Finansal durum tablosunda gösterilmez. Ancak ilgili varlık nedeniyle
işletmeye kaynak girişinin neredeyse kesin olması durumunda, söz konusu varlık, şarta bağlı
bir varlık olarak nitelendirilemez ve varlık olarak kayda alınır.
Şarta bağlı varlık nedeniyle işletmeye ekonomik fayda girişinin olması muhtemelse
dipnotlarda şarta bağlı varlığın niteliğine ilişkin kısa bir açıklama yapılır ve şarta bağlı varlığın
muhtemel finansal etkisine ilişkin bilgi verilir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
103 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.7 Gelir Vergileri
Finansal tablolara yansıtılan işlem ve olaylarla ilgili olarak ortaya çıkan cari veya sonraki
dönemlere ilişkin vergilerin kayda alınması gerekir. Kayda alınan vergi, dönem vergisi ve
ertelenmiş vergi tutarlarından oluşur.
Büyük işletmelerin konsolide ve münferit finansal tablolarında ertelenmiş vergi tutarlarını
sunmaları zorunlu iken diğer işletmelerin konsolide finansal tablolar hariç ertelenmiş vergi
Dönem vergisi, dönem için geçerli olan vergi kanunları ve vergi oranları dikkate alınarak
hesaplanan tutar üzerinden kaydedilir ve Finansal durum tablosuna yansıtılan tutarlar
iskonto edilmez.
Dönem vergisiyle ilgili Finansal durum tablosunda yer alan varlıklar ile yükümlülükler;
Mahsup edilebilmesine ilişkin yasal bir hakkın bulunması ve
Mahsup edilmiş tutar üzerinden ödeme yapılmasının amaçlanması
durumlarında mahsup edilir.
Ertelenmiş vergi
Ertelenmiş vergi, gelecek dönemlerde ödenecek veya geri kazanılacak vergilerdir. Geçmiş
işlemler ve olaylar nedeniyle gelecek dönemlerde geri kazanılacak veya ödenecek vergilere
• Geçmiş işlemler ve olaylar nedeniyle gelecek dönemlerde geri kazanılacak veya ödenecek vergilere ilişkin olarak ertelenmiş vergi varlığı veya ertelenmiş vergi yükümlülüğü finansal tablolara alınır.
• Büyük şletme dışındaki işletmelerin konsolide tablolar hariç ertelenmiş vergi tutarlarını finansal tablolarında göstermeleri ihtiyaridir.
İlk kayda alma
•Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı, zamanlama farkı tersine döndüğünde geçerli olması beklenen vergi kanunları ve vergi oranları dikkate alınarak ölçülür.
Sonraki ölçüm
•Her raporlama dönemi sonunda önceki dönemlerde kayda alınmamış olan ertelenmiş vergi varlıkları tekrar gözden geçirilir.
Kayda alınmamış alanların testi
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
104 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
ilişkin olarak ertelenmiş vergi varlığı veya ertelenmiş vergi yükümlülüğü finansal tablolara
alınır.
Ertelenmiş vergiler,
Varlıkların ve yükümlülüklerin finansal durum tablosundaki değerleri ile vergiye esas
değeri arasındaki farklardan,
Henüz indirilmemiş geçmiş yıl zararları ile henüz kullanılmamış vergi indirimlerinin
ileriye taşınmasından,
kaynaklanır.
Vergiye esas değer, varlık veya yükümlülüğün vergi mevzuatı açısından taşıdığı değerdir. Bir
varlığın vergiye esas değeri, varlığın defter değeri geri kazanıldığında işletmenin sağlayacağı
vergiye tâbi ekonomik faydadan vergisel açıdan indirilebilecek olan tutarı ifade eder.
Bir yükümlülüğün vergiye esas değeri ie, yükümlülüğün defter değerinden bu yükümlülükle
ilgili gelecek dönemlerde vergi açısından indirilebilir tutarlar düşüldükten sonra kalan
tutardır.
Geçici vergi farkları
Vergiye tâbi geçici farklar, varlıkların veya yükümlülüklerin defter değerlerinin geri
kazanıldığı veya ödendiği gelecek dönemlerde vergi matrahına eklenecek geçici farklardır.
İndirilebilir geçici farklar, varlıkların veya yükümlülüklerin defter değerlerinin geri kazanıldığı
veya ödendiği gelecek dönemlerde vergi matrahından indirilecek geçici farklardır.
Geçici fark örnekleri,
Bir iş birleşmesinde edinilen varlıkların ve üstlenilen yükümlülüklerin, gerçeğe uygun
değerleri üzerinden finansal tablolara alınması, ancak buna eşdeğer bir düzeltmenin
vergisel açıdan yapılmaması,
Varlıkların yeniden ölçülmesi fakat vergisel açıdan buna eşit bir düzeltmenin
yapılmaması,
Bir varlık veya yükümlülüğün ilk kayda almada vergiye esas değerinin defter
değerinden farklı olması,
Bağlı ortaklıkların, iştiraklerin ve müşterek girişimlerdeki defter değerlerinin bunların
vergiye esas değerlerinden farklı olması.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
105 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Şerefiyenin ve iş birleşmesi niteliğinde olmayan varlık ve yükümlülüklerin ilk
muhasebeleştirilmesinden kaynaklananlar hariç tüm vergiye tâbi geçici farklar için
ertelenmiş vergi yükümlülüğü kayda alınır.
Bazı geçici farklar, zaman farklılığından kaynaklanabilir. Zamanlama farkları için faiz gelirleri
ve amortismanlar örnek olarak verilebilir.
İndirilebilir Geçici Farklar
İndirilebilir bütün geçici farklar için ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilir. Ertelenmiş
vergi varlığı doğuran indirilebilir geçici farklara örnek olarak kıdem tazminatı ve varlıklar
gerçeğe uygun değerleri üzerinden ölçülmesi verilebilir.
İndirilmemiş Geçmiş Yıl Zararları ve Vergi İndirimleri
Henüz indirilmemiş geçmiş yıl zararları ve vergi indirimleri için ertelenmiş vergi varlığı kayda
alınır. Ancak indirilmemiş mali zararların veya vergi indirimleri için kullanılacak tutarda mali
kâr elde etmenin muhtemel olmaması durumunda ertelenmiş vergi varlığı kayda alınmaz.
İşletmenin mali zararının bulunması, ileride mali kâr elde edemeyebileceğinin güçlü bir
göstergesidir. Mali zararların veya vergi indirimleri yetecek kâr elde etmesinin muhtemel
olup olmadığını değerlendirirken
Aynı vergi otoritesiyle ilgili olarak henüz indirilmemiş geçmiş yıl zararlarının ve vergi
indirimlerinin zaman aşımına uğramadan önce kullanılmasına yetecek tutarda
vergiye tâbi geçici farkların bulunup bulunmadığı,
İşletmenin indirilmemiş geçmiş yıl zararlarının ve vergi indirimlerinin zaman aşımına
uğramasından önce mali kâr elde etmesinin mümkün olup olmayacağı,
İndirilmemiş geçmiş yıl zararlarının, tekrarlanması muhtemel nedenlerden
kaynaklanıp kaynaklanmadığı,
İşletmenin birikmiş geçmiş yıl zararlarını ve vergi indirimlerini kullanmak istediği
dönemlerde mali kâr yaratabilecek vergi planlaması imkanının bulunup bulunmadığı,
Ölçütlerine bağlıdır.
Kayda Alınmamış Ertelenmiş Vergi Varlığının Yeniden Değerlendirilmesi
Her dönem önceki dönemlerde kayda alınmamış olan ertelenmiş vergi varlıkları tekrar
gözden geçirilir. Mali kâr elde edilmesinin muhtemel olduğu ölçüde, daha önce kayda
alınmamış olan ertelenmiş vergi varlığı kayda alınır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
106 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Bağlı Ortaklıklardaki, İştiraklerdeki ve Müşterek Girişimlerdeki Yatırımlar
Bağlı ortaklıklardaki ve iştiraklerdeki yatırımlar ile müşterek girişimlerdeki yatırımların defter
değerinin vergiye esas değerinden (çoğunlukla maliyet tutarıdır) farklı olması nedeniyle
geçici farklar ortaya çıkabilir.
Ertelenmiş verginin ölçümü ve sunumu
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı,
Zamanlama farkı tersine döndüğünde geçerli olması beklenen vergi kanunları ve
vergi oranları dikkate alınarak ölçülür.
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü ve varlığı iskonto edilmez.
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı niteliği gereği dönen varlıklar veya kısa vadeli
yükümlülükler içinde sunulmaz.
Ertelenmiş vergi varlığı,
Duran varlıklar sınıfında “Ertelenmiş Vergi Varlığı” kaleminde;
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü ise uzun vadeli yükümlülükler sınıfında “Ertelenmiş
Vergi Yükümlülüğü” kaleminde
ayrı olarak gösterilir.
Ertelenmiş vergi varlıkları ile yükümlülükleri sadece mahsup edilebilmesine ilişkin yasal bir
hakkın bulunması ve mahsup edilmiş tutar üzerinden ödeme yapılmasının amaçlanması
durumlarının varlığı halinde mahsup edilir
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığında meydana gelen değişimler vergi gideri/geliri
olarak raporlanır. Ertelenmiş vergi gideri/geliri Kâr veya zarar tablosunda “Vergi Gideri”
kalemi içerisinde gösterilir. Ancak ertelenmiş vergi, özkaynaklarda kayda alınan işlem veya
olayların sonucu olarak ortaya çıkması durumunda bunlara ilişkin ertelenmiş vergi tutarı, söz
konusu işlem ve olayların etkilerinin yansıtıldığı özkaynak kaleminde gösterilir.
Örnek: Ertelenmiş vergi yükümlülüğü
Şirketimiz, 2018 yılında 500.000 TL bedelle satın aldığı IT sunucularının vergi kanunlarına
göre amortisman süresi 3 yıl olup, faydalı ömrü 5 yıl üzerinden amortisman süresi
öngörmüştür. Kalıntı değeri bulunmamaktadır. Doğrusal yöntemle amortisman ayırmaktadır.
Kurumlar vergisi oranı %20 alınmıştır.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
107 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Yıl Amortisman (vergi) Amortisman Vergiye tabi matrah
farkı
Ertelenmiş Vergi
Yükümlülüğü
2018 166.666 100.000 66.666 13.333
2019 166.666 100.000 66.666 13.333
2020 166.666 100.000 66.666 13.333
2021 0 100.000 0 0
2022 0 100.000 0 0
2018 yılı ertelenmiş vergi yükümlülüğü kaydı
31.12.2018 Borç Alacak
691 Dönem kârı vergi ve yasal yükümlülük karşılıkları
(vergi gideri)
13.333
479 Diğer borç ve gider karşılıkları
(Ertelenmiş vergi yükümlülüğü)
13.333
2019 ve 2020 yılında da yukarıdaki kaydın aynısı yapılacağından bu yıllara ait yevmiye
kayıtları aşağıda gösterilmemiştir.
2021 yılı ertelenmiş vergi yükümlülüğünün mahsubu (yarısı) kaydı
31.12.2021 Borç Alacak
479 Diğer borç ve gider karşılıkları
(Ertelenmiş vergi yükümlülüğü)
26.666
691 Dönem kârı vergi ve yasal yükümlülük
karşılıkları (vergi gideri)
26.666
2020 yılında da yukarıdaki kaydın aynısı yapılacağından bu yıla ait yevmiye kaydı aşağıda
gösterilmemiştir.
Örnek: Kıdem tazminatı ertelenmiş vergi varlığı
Şirketimiz, 2018 yılı sonunda 750.000 TL kıdem tazminatı karşılığı hesaplamış ve gelir
tablosuna gider olarak kaydetmiştir. Vergi mevzuatı açısından kıdem tazminatı fiilen işçiye
ödendiği tarihte gider yazılmakta, dönem sonlarında hesaplanan kıdem tazminatı
karşılıklarını gider kabul etmemektedir. Kurumlar vergisi oranı %20’dir.
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
108 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Yıl Kıdem tazminatı (vergi)
Kıdem tazminatı
Vergiye tabi matrah farkı
Ertelenmiş Vergi Varlığı (TL)
2018 0 750.000 750.000 150.000
Ertelenmiş vergi varlığı kaydı
31.12.2018 Borç Alacak
297 Diğer çeşitli duran varlıklar (Ertelenmiş vergi varlığı) 150.000
691 Dönem kârı vergi ve yasal yükümlülük
karşılıkları (vergi geliri)
150.000
2019 yılında işten ayrılan işçiler için 200.000 TL kıdem tazminatı ayrıldığını ve bu işçiler için
2018 yılı sonunda 185.000 TL kıdem tazminatı karşılığı hesaplandığını varsayarsak, bu
durumda 2019 yılı sonunda 37.000 TL (185.000*%20) ertelenmiş vergi karşılığının mahsup
edilmesi gerekecektir.
Ertelenmiş vergi varlığı mahsubu kaydı
31.12.2019 Borç Alacak
691 Dönem kârı vergi ve yasal yükümlülük karşılıkları
(vergi geliri)
37.000
297 Diğer çeşitli duran varlıklar
(Ertelenmiş vergi varlığı)
37.000
Maddi duran varlıklarla ilgili yeniden değerlenmiş tutar üzerinden ertelenmiş vergi
yükümlülüğü hesaplanmasına ilişkin örnek aşağıda sunulmuştur.
Örnek: Ertelenmiş vergi yükümlülüğü
Şirketimiz 2018 yılı sonunda net defter değeri 500.000 TL olan yatırım amaçlı
gayrimenkulünü yeniden değerlemeye tabi tutmuş ve 750.000 TL üzerinden göstermiştir.
Vergi oranı %20’dir.
Vergi matrahı = 750.000-500.000= 250.000
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü =250.000*%20= 50.000 TL
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
109 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Yeniden değerlenmiş MDV kaydı
31.12.2018 Borç Alacak
252 Binalar 250.000
522 MDV yeniden değerleme artışları
(Yeniden değerleme yedeği)
250.000
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü kaydı
31.12.2018 Borç Alacak
522 MDV yeniden değerleme artışları (Yeniden
değerleme yedeği)
50.000
479 Diğer borç ve gider karşılıkları
(Ertelenmiş vergi yükümlülüğü)
50.000
Şirketimiz bu satış amaçlı gayrimenkulü 31.03.2019 tarihinde 700.000 TL bedelle satmış
olsun.
Bu durumda vergi mevzuatına göre satış kârı için vergi tutarı 40.000 TL (200.000*%20)
olarak bulunacaktır.
MDV satış ve ertelenmiş vergi karşılığı mahsup kaydı
31.03.2019 Borç Alacak
102 Bankalar
522 MDV yeniden değerleme artışları
(Yeniden değerleme yedeği)
479 Diğer borç ve gider karşılıkları
(Ertelenmiş vergi yükümlülüğü)
659 Diğer gider ve zararlar
700.000
200.000
50.000
50.000
252 Binalar
649 Faaliyetle ilgili diğer gelir ve kârlar
691 Dönem kârı vergi ve yasal yükümlülük
karşılıkları (vergi gideri)
750.000
200.000
50.000
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
110 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
4.8 Kiralamalar
BOBİ FRS “Kiralama, kiraya verenin bir varlığın kullanım hakkını, bir ödeme veya ödeme planı
karşılığında, taraflarca kararlaştırılmış bir süre için kiracıya devrettiği sözleşmedir.”
Bu tanıma göre kiralama sözleşmesinden söz edebilmek için aşağıdaki şekilde sunulan
ilişkinin bulunması gereklidir.
Kiraya konu olan varlıklar çoğunlukla IT donanım ve yazılımları, ulaşım araçları, inşaat
makineleri, tarım arazileri, binalardan oluşmaktadır. Finansal kiralamanın kiracı açısından
•Başlanğıçta finansal kiralamaya konu varlığı ve sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüğünü, kiralanan varlığın gerçeğe uygun değeri ya dakira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı üzerinden kayda alır.
•Kira ödemeleri ilk kayda almadan sonra finansman giderleri ve borç anapara ödemesi olarak ayrıştırılır.
•Finansal kiralamaya konu varlığın kaydedildiği varlık türüne uygun olarak amortisman/ itfa ayrılır ve değer düşüklüğü testine tabi tutulur.
Kiracının kayıt ve ölçümü
•Kiraya veren finansal kiralamaya konu varlığını finansal tablodışı bırakır.
•Varlığın gerçeğe uygun değeri ile başlangıçtaki doğrudan maliyetlerin toplamına eşit bir tutarda alacak kaydeder.
•Varlığın gerçeğe uygun değeri ile defter değeriarasındaki fark kâr veya zarara yansıtılır.
•Alınan kira ödemeleri gelirleri ve anapara geri ödemesi olarak ayrıştırılır. Finansman gelirleri kalan alacak tutarına kiralamadaki zımni faiz oranını yansıtan bir esasa göre kayda alınır.
Kiraya verenin kayıt ve ölçümü
•Kiracı, yaptığı kira ödemelerini doğrusal olarak kiralama süresi boyunca gider olarak kâr veya zarara yansıtır.
•Kiraya veren, aldığı kira ödemelerini doğrusal olarak kiralama süresi boyunca gelir kaydederek kâr veya zarara yansıtır.
Geleneksel kiralamanın kayıt ve ölçmü
Kira Sözleşmesi
Varlığın kullanım
hakkının devri
Ödeme planı
Belirli bir süre
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
111 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
avantajları olarak, sabit orandan finansman sağlaması, demode olmaya ve değer
düşüklüğüne karşı koruma sağlaması, esnek olması ve daha az maliyetli bir finansman
yönetimi olduğu söylenebilir. Kiraya veren açısından ise, verimli faiz oranı marjı sağlaması,
kiraya verenin ürünlerinin satışını kolaylaştırması, vergi indirimlerine imkan vermesi ve
yüksek kalıntı değer bırakması olarak faydaları sayılabilir.
Kiralama işlemlerinin sınıflandırılması
Kira süresi sonunda bir varlığın sahipliğinden kaynaklanan risk ve getirilerin tamamına
Kıdem tazminatı karşılığı = 750.000 – 67.500 = 682.500 TL.
Kıdem tazminatı kaydı
31.12.2018 Borç Alacak
654 Karşılık giderleri 682.500
472 Kıdem tazminatı karşılığı 682.500
• İş Kanunu çerçevesinde çalışanlara çalışma süresi ile orattılı olarak ödenen bir tazminattır. Kıdem tazminatı
•Kıdem tazminatı yükümlülükleri, iş gücü devir hızı ve önceki yıllara ilişkin kıdem tazminatı gerçekleşmeleri gibi etkenler de dikkate alınarak, çalışanların ilgili döneme ilişkin kıdeme esas ücreti üzerinden hesaplanır.
Kayıt ve ölçüm
•İlk defa finansal tablolarına yansıtacak olan işletmeler geçiş tarihinden önceki raporlama dönemlerine ilişkin toplam kıdem tazminatı tutarlarını on yılı geçmemek üzere eşit tutarlarla özkaynaklar içinde geçmiş yıllar kârları/zararları kalemine yansıtabilir.
Geçiş dönemi
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
123 Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Kıdem tazminatı ilk geçiş durumu
Ancak kıdem tazminatı yükümlülüğünü bu Standartla birlikte ilk defa finansal tablolarına
yansıtacak olan işletmeler geçiş tarihinden önceki raporlama dönemlerine ilişkin toplam
kıdem tazminatı tutarlarını on yılı geçmemek üzere eşit tutarlarla “Geçmiş Yıllar
Kârları/Zararları” kalemine yansıtabilir. Bu durumda, eşit tutarlardan ilki açılış Finansal
durum tablosuna yansıtılır ve tahmin edilen kıdem tazminatı toplam tutarı ile bu tutarın
finansal tablolara yansıtılmayan kısmı dipnotlarda açıklanır.
Örnek: Geçiş dönemi kıdem tazminatı tahakkuku
Şirketimizde 50 çalışan bulunduğunu ve 31.12.2017 tarihinde hesaplanan kıdem tazminatı
tutarının 5.250.000 TL olduğunu varsayalım. Bu tutarın 1/10’unu önceki finansal durum