Bình Ansonthuvienhoasen.org/images/file/Czmwhp1G0QgQAMBA/tam-tang... · Sở Hạnh Tạng, Cariya Pitaka . 13 3. Thắng Pháp Tạng (Abhidhamma Pitaka) Còn gọi là Vi Diệu

1

Tam Tạng Kinh Điển

Bình Anson

Trong 45 năm truyền giảng con đường

giải thoát, Đức Phật thu nhận rất nhiều đệ

tử, có người xuất gia theo ngài và lập

thành Tăng đoàn (Sangha), có người

cũng còn tại gia, gọi là các cư sĩ. Vùng

truyền giáo của ngài là vùng Đông Bắc

Ấn Độ giáp biên giới xứ Nepal, dọc theo

các nhánh sông thượng nguồn sông

Gange (Hằng hà) [1, 2, 3].

Ngài thường được gọi là Đức Phật Cồ

Đàm (Buddha Gotama). Chữ "Phật" là

tiếng gọi tắt của "Phật Đà", phiên âm từ

chữ Phạn "Buddha" - người bình dân

Việt Nam có nơi gọi là ông Bụt - nghĩa là

người đã giác ngộ (Giác Giả) . Trong các

2

kinh sách ghi lại, ngài thường tự gọi

mình là Tagatatha (Như Lai). Ngài có rất

nhiều đệ tử từ các quốc gia trong vùng,

gồm đủ mọi thành phần trong xã hội, lứa

tuổi, nam nữ, và từ nhiều nguồn gốc tín

ngưỡng khác nhau.

Đức Phật đã để lại một kho tàng quí giá

gồm nhiều bài thuyết giảng (Kinh, Sutta),

thường được gọi tổng quát là "tám vạn

bốn ngàn" pháp môn, trong nhiều dịp

giảng dạy cho hàng đệ tử, bậc thánh

thanh văn, cư sĩ, ... Với sự phát triển và

bành trướng của Tăng đoàn, Ngài đặt ra

nhiều giới luật để tạo điều kiện thuận lợi

trong công tác tu tập (Vinaya, Giới).

Ngoài ra còn nhiều bài giảng đặc biệt

khác mà về sau nầy được đúc kết lại

trong bộ A Tỳ Đàm (Abhidhamma).

Kết Tập Đầu Tiên

3

Ba tháng sau khi Đức Phật tịch diệt, một

đại hội các vị tu sĩ (Tỳ khưu, Bhikkhu)

được tổ chức, ngày nay được gọi là Đại

Hội Tăng Già I, tại vùng đồi núi ngoại

thành Rajagaha (Vương Xá). Mục đích là

để kết tập các bài kinh giảng và các điều

luật thành một hệ thống chặt chẻ hơn [4].

Chủ trì phần Luật là Tỳ khưu Upali (Ưu

Ba Ly), và chủ trì phần Kinh là Tỳ khưu

Ananda (A Nan Đà), là người cận sự với

Đức Phật và vì thế có nhiều dịp nhất để

nghe và ghi nhớ các bài giảng của Ngài.

Đại hội gồm khoảng 500 vị cao tăng

duyệt lại các giới luật và các bài thuyết

pháp, sắp xếp thành hai nhóm chính:

Luật Tạng và Kinh Tạng. Qua những thu

thập lúc đó, Kinh Tạng được phân chia

làm 4 Bộ chính: Trường bộ, Trung bộ,

Tương ưng bộ, và Tăng Chi bộ.

4

Kết Tập Lần Thứ 2

Trong 45 năm hoằng dương đạo pháp,

Đức Phật đã đi nhiều nơi, giảng đạo cho

nhiều người và kết nạp nhiều đệ tử. Các

đệ tử của Ngài ở rải rác khắp nơi, không

thể nào cùng về tham dự Đại hội đầu

tiên. Do đó có thể có một số bài thuyết

giảng và giới luật phụ do Đức Phật đặt ra

đã không được kết tập trong kỳ Đại hội

đó [4].

Vì vậy mà khoảng 100 năm sau, năm 383

trước CN, một đại hội kết tập kinh điển

được tổ chức, theo yêu cầu của tăng

chúng thành Vesali và Vajji [5]. Sau lần

kết tập nầy, Luật Tạng được mở rộng với

các giới luật mà các đại biểu cho rằng đã

không được kết tập trong kỳ Đại Hội I,

và một số các bài kinh giảng khác chưa

5

kết tập, tạo thành một bộ kinh thứ 5 của

Kinh Tạng (Tiểu Bộ).

Sau lần kết tập nầy, Luật Tạng và Kinh

Tạng xem như đã thành hình, và các bài

giảng có lẽ cũng giống như bài giảng mà

chúng ta có được trong bộ Đại Tạng hiện

nay [4].

Kết Tập Lần Thứ 3

Một trăm ba mươi năm sau đó, năm 253

trước CN, vua Asoka (A Dục) của Ấn Độ

cho triệu tập Đại hội lần thứ III. Tiểu Bộ

của Kinh Tạng lại được mở rộng và kết

tập thêm nhiều bài kinh giảng khác.

Quan trọng hơn hết là việc Đại hội đã

đúc kết các bài giảng về tâm lý, thể tính

và sự tướng của vạn pháp, tạo thành

Thắng Pháp Tạng (Abhidhamma, A Tỳ

Đàm, Vi Diệu Pháp, Luận Tạng).

6

Kết Tập Lần Thứ 4

Khoảng năm 20 trước CN, 500 năm sau

ngày Phật nhập Đại Niết Bàn, vua

Vattagamani của Tích Lan (Sri Lanka)

triệu tập Đại Hội Tăng Già IV tại

Aluhivihara -- gần thành phố Kandy

ngày nay [1], kết tập lại các phần Kinh,

Luật, và đúc kết phần Thắng Pháp Tạng

[6]. Để gìn giữ các bài giảng của Đức

Phật dù đã kết tập nhưng chỉ truyền khẩu

trong 500 năm qua, ba tạng kinh điển

được cho viết lại trên một loại giấy bằng

lá bối-đa khô [4, 10]. Từ đó Tam Tạng

Pali được thành hình, và không còn thay

đổi nào khác.

Trong thời kỳ gần đây, Miến Điện có tổ

chức hai kỳ kết tập khác: kết tập lần thứ

V, năm 1870, và lần thứ VI, năm 1954.

Tuy nhiên các kỳ kết tập nầy chỉ để làm

7

sáng tỏ các điểm chính trong kinh, nhưng

không thay đổi gì trong bộ Tam Tạng [5].

Tam Tạng Kinh Điển

"Tạng" hay "Tàng" là giỏ chứa, chổ

chứa, tiếng Pali gọi là Pitaka. Ngày xưa

tại các chùa lớn thường có một thư viện

gọi là "Tàng Kinh Các" để lưu trữ các bộ

kinh quí. Tam Tạng theo tiếng Pali gọi là

Tipitaka, Ba Giỏ Chứa (The Three

Baskets), gồm có Luật Tạng (Vinaya

Pitaka), Kinh Tạng (Sutta Pitaka), và

Thắng Pháp Tạng (Abhidhamma Pitaka,

còn gọi là Vi Diệu Pháp, hay Luận

Tạng). Sau đây là sơ lược về các tạng

nầy:

1. Luật Tạng (Vinaya Pitaka)

Tạng nầy bao gồm các giới luật và nghi

lễ cho nam tu sĩ (Bhikkhu, Tỳ khưu) và

8

nữ tu sĩ (Bhikkhuni, Tỳ khưu ni), cách

thức gia nhập tăng đoàn, truyền giới luật,

sinh hoạt tăng chúng, cách hành xử trong

các trường hợp vi phạm giới luật, vv.

Tạng nầy thường được chia làm 5 bộ [1,

7]:

1. Ba-la-di (Parajika),

2. Ba-dật-đề (Pacittiya),

3. Đại Phẩm (Mahavagga),

4. Tiểu Phẩm (Cullavagga), và

5. Toát Yếu (Parivara).

2. Kinh Tạng (Sutta Pitaka)

Gồm 5 bộ chính (Nikaya): Trường Bộ

(Digha Nikaya), Trung Bộ (Majjhima

Nikaya), Tương Ưng Bộ (Samyutta

Nikaya), Tăng Chi Bộ (Anguttara

Nikaya), và Tiểu Bộ (Khuddaka Nikaya).

Trong hệ Sanskrit (Bắc Phạn), các bộ nầy

9

được gọi là các bộ A Hàm (Agamas).

Tuy nhiên, các bộ A Hàm nguyên thủy

đã bị thất lạc và chỉ còn tìm thấy các bản

kinh tiếng Sanskrit rời rạc, mà hiện nay

chỉ còn các bộ Hán dịch từ nhiều nguồn

gốc bộ phái và qua nhiều đời khác nhau

[6].

Trường Bộ là tập hợp các bài kinh dài,

gồm 34 bài kinh, đã được dịch sang Việt

ngữ, trong đó có hai quyển phổ thông

nhất: Kinh Đại Bát Niết Bàn (Maha

Parinibanna Sutta) và Kinh Đại Quán

Niệm (Maha Satipattana Sutta). Ngoài

các bài thuyết giảng của Đức Phật, Bộ

nầy cũng có các bài giảng của Đại Đức

Sariputta (Xá Lợi Phất), vị đệ tử hàng

đầu có tài thuyết giảng hùng biện nhất

thời đó, và các vị đệ tử nỗi tiếng khác.

10

Trung Bộ gồm có 152 bài kinh sắp xếp

trong 15 phẩm, theo từng chủ đề. Bộ kinh

nầy rất phổ thông trong giới Phật tử sử

dụng Anh ngữ và cũng đã được dịch sang

Việt ngữ. Bản dịch Anh ngữ được hiệu

chỉnh nhiều lần, và bản dịch mới nhất đã

được hội Buddhist Publication Society,

Tích Lan, xuất bản năm 1995. Các bài

kinh quan trọng thường có liên quan đến

phép hành thiền quán niệm (Satipattana

Sutta), chính kiến (Sammaditthi), cách

tịnh tâm (Kakacupama), cuộc đời Đức

Phật (Ariyaparyesana), tứ diệu đế

(Mahahatthipadopama), không tính

(Culasunnata), quán niệm hơi thở

(Anapanasati), vv... Có thể nói đây là

một bộ kinh quan trọng nhất, bao gồm

các bài giảng thiết yếu trên đường tu tập,

thực hành lời Phật dạy.

11

Tương Ưng Bộ gồm 2,889 bài kinh

ngắn, chia làm 5 chương và 56 phẩm.

Đây là tập hợp các bài kinh có chủ đề

giống nhau về một điểm thảo luận, hoặc

về một nhân vật nào đó trong thời Đức

Phật. Có những bài giảng quan trọng về

12 nhân duyên và về 37 phần bồ đề (37

phẩm trợ đạo).

Tăng Chi Bộ là bộ kinh dựa theo cách

sắp xếp số học (pháp số), từ các chủ đề

có liên quan đến 1 phần tử, 1 yếu tố, dần

dần lên đến các chủ đề có 11 phần tử hay

yếu tố. Vì vậy, bộ kinh được chia làm 11

chương, gồm 2,308 bài kinh.

Tiểu Bộ thật ra không phải là bộ sách

nhỏ, mà là tập hợp 15 bộ sách nhỏ:

1. Tiểu Tụng, Khuddaka Patha

2. Pháp Cú, Dhammapada

12

3. Phật Tự Thuyết, Udana

4. Như Thị Ngữ (Phật Thuyết

Như Vậy), Itivuttaka

5. Kinh Tập, Sutta Nipata

6. Thiên Cung Sự, Vimana

Vatthu

7. Ngạ Quỷ Sự, Peta Vatthu

8. Trưởng Lão Tăng Kệ,

Theragatha

9. Trưởng Lão Ni Kệ,

Therigatha

10. Bổn Sanh, Jataka

11. Nghĩa Thích, Niddesa

12. Vô Ngại Giải Đạo,

Patisambhidamagga

13. Thí Dụ, Apadana

14. Phật Sử, Buddhavamsa

15. Sở Hạnh Tạng, Cariya

Pitaka

13

3. Thắng Pháp Tạng (Abhidhamma

Pitaka)

Còn gọi là Vi Diệu Pháp hay Luận Tạng,

đây là tập hợp các bài giảng của Đức

Phật về thể tính và sự tướng của vạn

pháp, phân giải triết học và tâm lý học.

Thắng Pháp Tạng gồm có 7 quyển:

1. Pháp tụ (Dhammasangani)

2. Phân biệt (Vibhanga)

3. Giới thuyết (Dhatukatha)

4. Nhân thi thiết (Puggala Pannatti)

5. Biện giải (Kathavathu)

6. Song luận (Yamaka)

7. Nhân duyên thuyết (Patthana).

4. Các thánh điển trọng yếu khác:

Ngoài Tam Tạng Kinh Điển còn có các

bộ Chú Giải và Phụ Chú Giải Kinh Điển,

và một số các tác phẩm Pali quan trọng

14

khác cũng được học tập và lưu truyền

cho đến ngày nay:

Đảo sử (Dipavamsa)

Đại sử (Mahavamsa)

Tiểu sử (Culavamsa)

Mi Lan Đa vấn đạo (Milindapanha)

Thanh tịnh đạo luận (Visuddhi Magga)

Thắng pháp tập yếu luận

(Abhidhammattha Sanghaha)

v.v.

Đại Tạng Việt Ngữ

Mặc dù Phật Giáo là một tôn giáo lớn ở

Việt Nam và đã có mặt lâu đời tại đất

nước ta trên 18 thế kỷ, cho đến nay

chúng ta vẫn chưa có một bộ Tam Tạng

đầy đủ bằng chữ Việt. Điều nầy đã được

ghi nhận từ đầu thập niên 1950 [5], mà

đã 40 năm qua, công tác dịch thuật vẫn

15

chưa hoàn tất. Thật ra, công trình dịch

thuật sang chữ quốc ngữ từ các kinh điển

Hán tạng bắt đầu trong thập niên 1930

với nhiều vị danh tăng và học giả trong

các phong trào phục hưng Phật Giáo và

chấn hưng Phật học [11].

Một chương trình phiên dịch và ấn hành

Đại Tạng Kinh Việt Nam đã được tiến

hành trở lại từ năm 1989, dựa trên các bộ

chữ Pali và chữ Hán. Đến nay (1998),

Viện Nghiên Cứu Phật Học Việt Nam đã

phát hành Trường Bộ (và Trường A

Hàm), Trung Bộ (và Trung A Hàm),

Tương Ưng Bộ (và Tạp A Hàm), Tăng

Chi Bộ (và Tăng Nhất A Hàm) bằng Việt

ngữ, cùng với các quyển trong Tiểu Bộ:

Kinh Tập, Pháp Cú, Như Thị Ngữ, Phật

Tự Thuyết, Trưởng Lão tăng Kệ, Trưởng

Lão Ni Kệ, Bổn Sanh, v.v.

16

Hệ phái Nguyên Thủy (Nam Tông) Việt

Nam đã ấn hành các bộ Vi Diệu Pháp do

Hòa thượng Tịnh Sự dịch. Bộ Luật cơ

bản đã được dịch từ các bản chữ Hán

(Luật Tứ Phần Giới Bổn Như Thích, HT

Hành Trụ dịch). Các quyển Thanh Tịnh

Đạo (Ni sư Trí Hải dịch), Thắng Pháp

Tập Yếu Luận (HT Minh Châu dịch) và

Mi Lan Đa Vấn Đạo (Mi Tiên Vấn Đáp,

HT Giới Nghiêm dịch) cũng đã được

xuất bản trong những năm gần đây.

Thêm vào đó, vào cuối năm 2005, Tỳ

khưu Indacanda đã hoàn tất công tác dịch

thuật toàn bộ Tạng Luật từ nguồn Pali.

-oOo-

Ghi chú: Toàn bộ kinh điển Pali ngữ và

bản dịch Anh ngữ đã được Hội Kinh

Điển Pali (Pali Text Society) lần lượt

xuất bản trong 100 năm qua. Xin xem bài

17

giới thiệu bằng Anh ngữ tại trang web:

http://www.palitext.com/ .

Tham Khảo

[1] Narada Mahathera (1980), The

Buddha and His Teachings, Buddhist

Publication Society, Sri Lanka (Đức Phật

và Phật Pháp, bản dịch Việt ngữ của

Phạm Kim Khánh)

[2] Thích Nhất Hạnh (1992), Đường Xưa

Mây Trắng, Lá Bối, France

[3] Sister Vijira and Francis Story

(1988), The Maha Parinibbana Sutta,

Buddhist Publication Society, Sri Lanka

[4] Bodhesako (1984), Beginnings: The

Pali Suttas, Buddhist Publication Society,

Sri Lanka

[5] Thích Đức Nhuận (1983), Phật Học

18

Tinh Hoa, Phật Học Viện Quốc Tế, USA

[6] Christmas Humprhey (1962),

Buddhism, Penguin Books, UK

[7] Russell Webb (1991), An Analysis of

The Pali Canon, Buddhist Publication

Society, Sri Lanka

[8] Thích Chơn Thiện (1991), Tăng Già

Thời Đức Phật, Viện Nghiên Cứu Phật

Học Việt Nam, Vietnam

[9] Phạm Kim Khánh (1997), Hành

Hương Xứ Phật, Trung Tâm Narada,

Seatle, USA

[10] H.W. Schuman, The Historical

Buddha (Đức Phật Lịch Sử, bản dịch

Việt ngữ của Trần Phương Lan, Viện

Nghiên Cứu Phật Học, Sài Gòn, 1997).

[11] Nguyễn Lang (1985), Việt Nam

Phật Giáo Sử Luận, Tập 3, Lá Bối,

France.

19

Bình Anson,

Mùa Phật Đản 1995, Perth, Western

Australia

Bổ sung: tháng 4-2006

Phụ Đính A

Kinh điển Đại Thừa

(Mahayana, Bắc Tông)

Kinh điển Đại Thừa xuất hiện về sau nầy,

vào khoảng đầu Công nguyên (CN) --

300 đến 700 năm sau ngày Phật nhập Đại

Niết bàn, không rõ nguồn gốc xuất xứ

với nhiều giả thuyết khác nhau, không

biết do ai kết tập vào thời kỳ nào, ban

đầu là vài bộ kinh ngắn rồi dần dà xuất

hiện các bộ lớn hơn với văn phong không

đồng nhất, và ngày nay cũng không còn

nguyên bản trọn vẹn. Một số đã được

20

dịch sang chữ Hán và chữ Tây Tạng qua

nhiều thời kỳ khác nhau bởi nhiều dịch

giả thuộc những tông phái khác nhau, và

được lưu truyền đến ngày nay. Một số

kinh điển Hán tự khác thì lại không có

nguồn gốc rõ ràng, mặc dù lấy danh là lời

Phật dạy nhưng có lẽ đã được trước tác

tại Trung Hoa trong thời kỳ Phật giáo

mới được phát triển tại đó.

Kinh điển Đại Thừa là một tập hợp các

bài giảng của Đức Phật, các luận giải của

tăng sĩ, và ngữ lục của các tổ sư. Ngoài

tạng Luật -- trên cơ bản rất tương tự với

tạng Luật Pali, còn có tạng Kinh gồm có

các bộ A Hàm -- dịch thuật từ nhiều

nguồn khác nhau -- và các kinh điển mới,

và tạng Luận gồm các tác phẩm chú giải

và luận thuyết của các vị tăng sĩ Đại thừa

về sau nầy. Có thể nói tính đa dạng và

21

phong phú của kinh điển Đại thừa là kết

quả của một sự dung nạp hỗn độn, không

có hệ thống và tiêu chuẩn rõ ràng, các tài

liệu về Phật giáo -- hoặc có vẻ mang tính

cách Phật giáo nhưng lại pha trộn các

giáo thuyết khác -- xuất hiện rãi rác trong

các thế kỷ đầu Công nguyên trong thời

kỳ hình thành tông phái nầy.

Dưới đây là liệt kê sơ lược danh sách

kinh điển Phật Giáo Đại Thừa [a,b]:

1. Trước thời Long Thọ (Nagarjuna,

sơ tổ của Đại thừa Phật giáo, thế kỷ III

CN):

Kinh Đại phẩm Bát Nhã

Kinh Tiểu phẩm Bát Nhã

Kinh Diệu Pháp Liên Hoa

Kinh Hoa Nghiêm

Kinh Đại Vô Lượng Thọ

22

Kinh Thủ Lăng Nghiêm Tam Muội

Kinh Duy Ma Cật

Trước tác của Ngài Mã Minh

(Asvaghosa, đầu Công nguyên):

Phật sở hạnh tán

Đại Trang Nghiêm luận

Thập Bất thiện nghiệp đạo

Lục thú luân hồi

Sự sư pháp Ngũ thập tụng

Ni Kiền Tử vấn vô ngã nghĩa

Đại tôn địa huyền văn bản luận

Đại Thừa khởi tín luận

2. Thời Long Thọ (Nagarjuna), Đề Bà

(Deva), Bạt Đà La (Bhadra):

2.1 Ngài Long Thọ trước tác nhiều bộ

luận, nhưng dịch sang Hán gồm:

23

Trung quán luận

Bồ đề tâm ly tướng luận

Thập nhị môn luận

Hồi tránh luận

Đại trí độ luận

Phương tiện tâm luận

Thập trụ Tỳ Bà Sa luận

Khuyến phát chư vương yếu kệ

Thập bát Không luận

Tán pháp giới tụng

Đại thừa phá hữu luận

Quảng đại phát nguyện tụng

Bồ đề tư lương luận

2.2 Ngài Đề Bà trước tác:

Bách luận

Bách tự luận

Quảng bách luận

2.3 Ngài Bạt Đà La trước tác:

24

Chú thích Trung luận

3. Sau thời Long Thọ:

Kinh Thắng Man

Kinh Giải Thâm Mật

Kinh Đại Bát Niết Bàn (Đại thừa Niết

Bàn)

Kinh Lăng Già

4. Thời Vô Trước (Asanga, thế kỷ IV-

V CN):

4.1 Trước tác của Ngài Di Lặc

(Maitreya):

Du Già Sư Địa luận

Đại Thừa Trang nghiêm kinh luận

Thập địa kinh luận

Trung biên phân biệt luận

4.2 Trước tác của Ngài Vô Trước

(Asanga):

25

Hiển dương Thánh giáo luận

Kim Cang Bát nhã Ba la mật đa kinh

luận

Nhiếp Đại thừa luận

Thuận Trung luận

Đại Thừa A Tỳ Đạt Ma tạp luận

4.3 Trước tác của Ngài Thế Thân

(Vasubandhu) thì rất nhiều, nhưng các bộ

sau đây đã dịch sang Hán:

A Tỳ Đạt Ma Câu Xá luận

Nhiếp Đại Thừa luận thích

A Tỳ Đạt Ma Câu Xá bản tụng

Thập địa kinh luận

Duy thức Tam thập tụng

Diệu Pháp Liên Hoa kinh Ưu Bà Đề Xá

Duy thức Nhị thập tụng

Vô Lượng Thọ kinh Ưu Bà Đề Xá

Đại Thừa Bách pháp Minh môn luận

Chuyển Pháp luân Ưu Bà Đề Xá

26

Đại Thừa Ngũ uẩn luận

Kim Cương Bái nhã Ba la mật kinh luận

Phật tính luận

Lục môn giáo thọ tập định luận

(Bình Anson, tháng 12-1998)

[a] Giác Ngộ, số 126, tháng 08-1998.

[b] Thích Thanh Kiểm, 1995. Lược sử

Phật giáo Ấn độ.

Phụ Đính B

Kinh văn Điện tử Phật giáo Hoa ngữ

Gần đây, Hội CBETA (Chinese Buddhist

Electronic Text Association

中華電子佛典協會 , Hiệp hội Phật điển

Điện tử Trung Hoa,

http://www.cbeta.org/ ) đã số hóa toàn bộ

kinh điển chữ Hán, dựa theo Đại Chánh

27

Tân Tu Đại Tạng Kinh (Taishō Shinshū

Daizōkyō) của Nhật Bản, gồm các bản

văn thuộc kinh, luật, luận của Phật giáo

Trung Hoa. Bản điện tử này được phổ

biến rộng rãi trên Internet cũng như trong

các đĩa CD.

Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng (Taishō

Shinshū Daizōkyō) của Nhật Bản -- biên

tập và xuất trong thời gian 1924-1934

của triều đại Đại Chánh -- đã được số hóa

đầy đủ, có thể tải xuống từ trang web

http://21dzk.l.u-

tokyo.ac.jp/SAT/index_en.html của Khoa

Phật học và Triết học Ấn Độ, Đại học

Đông Kinh (Department of Indian

Philosophy and Buddhist Studies,

University of Tokyo). Trong đó, bản văn

số 001 đến 2184 và 2732 đến 2920 là

thuộc Hán tạng, còn bản kinh số 2185

28

đến 2731 là các bản văn của chư Tăng

Nhật biên soạn và vì thế, không được đưa

vào CBETA.

Dựa vào đó, Hội Tuệ Quang (Wisdom

Light Foundation,

http://www.daitangvietnam.com ) đã

hoán chuyển, phiên âm sang tiếng Việt,

phân chia thành 25 bộ, như sau:

Bộ A Hàm (0001-0151)

Bộ Bản Duyên (0152-0219)

Bộ Bát Nhã (0220-0261)

Bộ Pháp Hoa (0262-0277)

Bộ Hoa Nghiêm (0278-0309)

Bộ Bảo Tích (0310-0373)

Bộ Niết Bàn (0374-0396)

Bộ Đại Tập (0397-0424)

Bộ Kinh Tập (0425-0847)

29

Bộ Mật Giáo (0848-1420)

Bộ Luật (1421-1504)

Bộ Thích Kinh Luận (1505-1535)

Bộ Tỳ Đàm (1536-1563)

Bộ Trung Quán (1564-1578)

Bộ Du Già (1579-1627)

Bộ Luận Tập (1628-1692)

Bộ Kinh Sớ (1693-1803)

Bộ Luật Sớ (1804-1850)

Bộ Chư Tông (1851-2025)

Bộ Sử Truyện (2026-2120)

Bộ Sự Vị (2121-2136)

Bộ Ngoại Giáo (2137-2144)

Bộ Mục Lục (2145-2184)

(2185 - 2731: Nhật tạng, không có trong

CBETA)

30

Bộ Cổ Dật (2732-2864)

Bộ Nghi Tự (2865-2920)

Phụ Đính C

Đại tạng kinh Trung Hoa và Nhật Bản

Bộ Đại Chính Tân tu Đại tạng kinh

(Taishō Shinshū Daizōkyō,

大正新脩大藏經) là một tập hợp các

kinh văn Phật giáo Trung Hoa, Triều

Tiên và Nhật Bản, do một nhóm học giả

dưới sự lãnh đạo của Giáo sư Cao Nam

Thuận Thứ Lang (高楠 順次郎,

Takakusu Junjirō, 1866-1945) biên tập

trong thời gian 10 năm, 1924-1934, trong

triều đại Hoàng đế Đại Chính (Yoshihito

– Gia Nhân, 1879-1926) và Hoàng đế

31

Chiêu Hòa (Hirohito – Dụ Nhân, 1926-

1989).

Đại tạng kinh gồm có 100 bộ, trong đó

bộ số 1-55 và 85 có nguồn gốc chung với

Đại tạng Trung Hoa và đã được dùng

trong bộ CBETA (Chinese Buddhist

Electronic Text Association,

http://www.cbeta.org ), dạng Hán tự cổ

xưa (Cổ văn), rất phổ thông trong giới

Phật học Bắc truyền. Ấn bản CBETA đã

được Ts Trần Tiễn Khanh và nhóm Tuệ

Quang, Hoa Kỳ, hoán chuyển phiên âm

sang Việt ngữ, và lưu tại trang web

http://www.daitangvietnam.com . Còn

các bộ số 56-84 và 86-100 là các hậu bản

biên soạn tại Nhật bản, không được đưa

vào CBETA.

Toàn bộ Đại Chính Tân tu Đại tạng kinh

của Nhật Bản đã được số hóa và lưu tại

32

trang web của Khoa Phật học và Triết

học Ấn Độ thuộc Đại học Đông Kinh

(Department of Indian Philosophy and

Buddhist Studies, University of Tokyo;

http://21dzk.l.u-

tokyo.ac.jp/SAT/index_en.html ).

(Bảng nầy đọc với phông chữ VU-Times

và Arial Unicode MS)

Vo

lu

me

O

rd

er

Name Japa

nese

Viet

nam

ese

Sans

krit

D

es

cr

ip

tio

n

T0

1-

02

1-

15

1

阿含

部

Agon

-bu

Bộ

A

Hàm

Āgam

a

C

oll

ec

tio

33

ns

of

ea

rly

su

tra

s

T0

3-

04

15

2-

21

9

本緣

部

Hon'

en-bu

Bộ

Bản

Duy

ên

Jātaka Bi

rth

st

ori

es

T0

5-

08

22

0-

26

1

般若

部

Hann

ya-bu

Bộ

Bát

Nhã

Prajñ

apāra

mitā

Pe

rfe

cti

on

of

wi

sd

34

o

m

T0

9a

26

2-

27

7

法華

部

Hokk

e-bu

Bộ

Phá

p

Hoa

Saddh

arma

Puṇḍa

rīka

Lo

tu

s

of

th

e

tru

e

D

ha

rm

a

T0

9b-

10

27

8-

30

9

華嚴

部

Kego

n-bu

Bộ

Hoa

Ngh

iêm

Avata

ṁsak

a

Fl

o

w

er-

ga

35

rla

nd

T1

1-

12

a

31

0-

37

3

寶積

部

Hōsh

aku-

bu

Bộ

Bảo

Tích

Ratna

kūṭa

Je

w

el-

pe

ak

:

co

lle

ct

ed

M

ah

āy

ān

a

su

tra

36

s.

T1

2b

37

4-

39

6

涅槃

部

Neha

n-bu

Bộ

Niết

Bàn

Nirvā

ṇa

Th

e

B

ud

dh

a's

pa

ssi

ng

a

w

ay

T1

3

39

7-

42

4

大集

部

Dais

hū-

bu

Bộ

Đại

Tập

Mahā

sanni

pāta

Th

e

gr

ea

t

co

37

lle

cti

on

T1

4-

17

42

5-

84

7

經集

部

Kyōs

hū-

bu

Bộ

Kin

h

Tập

Sūtras

annip

āta

C

oll

ec

te

d

su

tra

s

T1

8-

21

84

8-

14

20

密教

部

Mikk

yō-

bu

Bộ

Mật

Giáo

Tantr

a

Es

ot

eri

c

te

ac

hi

ng

38

s

T2

2-

24

14

21

-

15

04

律部 Ritsu

-bu

Bộ

Luật

Vinay

a

M

on

ast

ic

di

sci

pli

ne

T2

5-

26

a

15

05

-

15

35

釋經

論部

Shak

ukyō

ron-

bu

Bộ

Thíc

h

Kin

h

Luậ

n

Sūtra

vyāka

raṇa

Tr

ea

tis

es

ex

pl

ai

ni

ng

th

39

e

su

tra

s

T2

6b-

29

15

36

-

15

63

毗曇

部

Bido

n-bu

Bộ

Tỳ

Đàm

Abhid

harma

Sy

ste

m

ati

c

an

al

ys

es

T3

0a

15

64

-

15

78

中觀

部類

Chūg

an-

burui

Bộ

Trun

g

Quá

n

Madh

yama

ka

Te

xt

s

of

th

e

40

M

id

dl

e-

w

ay

sc

ho

ol

T3

0b-

32

15

79

-

16

27

瑜伽

部類

Yuga

-

burui

Bộ

Du

Già

Yoga Te

xt

s

of

th

e

m

ed

ita

tio

41

n

(Y

og

āc

ār

a)

sc

ho

ol

T3

2

16

28

-

16

92

論集

部

Rons

hū-

bu

Bộ

Luậ

n

Tập

Śāstra Tr

ea

tis

es

T3

3-

39

16

93

-

18

03

經疏

部

Kyōs

ho-

bu

Bộ

Kin

h Sớ

Sūtra

vibhā

ṣa

Cl

ari

fyi

ng

th

42

e

Su

tra

T4

0a

18

04

-

18

15

律疏

部

Rissh

o-bu

Bộ

Luật

Sớ

Vinay

avibh

āṣa

Cl

ari

fyi

ng

th

e

Vi

na

ya

T4

0b-

44

a

18

16

-

18

50

論疏

部

Rons

ho-

bu

Bộ

Luậ

n Sớ

Śāstra

vibhā

ṣa

Cl

ari

fyi

ng

th

e

tre

43

ati

se

s

T4

4b-

48

18

51

-

20

25

諸宗

部

Shos

hū-

bu

Bộ

Chư

Tôn

g

Sarva

sama

ya

Al

l

th

e

se

cts

T4

9-

52

20

26

-

21

20

史傳

部

Shide

n-bu

Bộ

Sử

Truy

ện

Hi

st

ori

es

T5

3-

54

a

21

21

-

21

事彙

部

Jii-bu Bộ

Sự

Vị

C

oll

ec

te

44

36 d

m

att

er

s

T5

4b

21

37

-

21

44

外教

部

Geky

ō-bu

Bộ

Ngo

ại

Giáo

N

on

-

B

ud

dh

ist

te

ac

hi

ng

s

T5

5

21

45目錄 Mok

urok

Bộ

Mục

Ca

tal

45

-

21

84

部 u-bu Lục og

ue

s

T5

6-

83

21

85

-

27

00

續經

疏部

Zoku

kyōs

ho-

bu

(Bộ

Tục

kinh

sớ)

Ja

pa

ne

se

co

m

m

en

tar

ies

T8

4

27

01

-

27

31

悉曇

部

Sitta

n-bu

(Bộ

Tất-

đàm

)

Siddh

am

Es

sa

ys

on

Si

dd

46

ha

ṃ

sc

rip

t

T8

5a

27

32

-

28

64

古逸

部

Koits

u-bu

Bộ

Cổ

Dật

A

nc

ie

nt

T8

5b

28

65

-

29

20

疑似

部

Giji-

bu

Bộ

Ngh

i Tự

D

ou

btf

ul

T8

6-

97

圖像

部

Zuzō

-bu

(Bộ

Đồ

tượn

Ill

us

tra

47

g) tio

ns

T9

8-

10

0

昭和

法寶

總目

錄

Shōw

a

Hōhō

-sō

Mok

uryo

(Chi

êu-

hòa

Phá

p

bảo

Tổn

g

mục

lục)

In

de

x

of

Ja

pa

ne

se

lit

er

at

ur

e

Ghi chú: Các ô màu vàng là kinh văn

Nhật, không có trong CBETA.

48

Nguồn:

http://en.wikipedia.org/wiki/Taisho_Tripi

taka

Phụ Đính D

Đại tạng kinh Triều Tiên

Đại tạng kinh Hàn quốc (高麗大藏經 ,

Cao Li Đại tạng kinh) là một tập hợp

kinh điển Hán tự, khắc trên 81,340 bản

gỗ in. Mỗi bản gỗ có kích thước 24 cm x

70 cm, bề dày từ 2.6 cm đến 4 cm, nặng

khoảng 3-4 kg. Trung bình, mỗi mặt của

bản gỗ có khắc 23 hàng chữ, mỗi hàng có

14 chữ Hán cỗ.

Tạng kinh này còn được gọi là Bát vạn

Đại tạng kinh (八萬大藏經), hiện được

49

lưu trữ tại chùa Hải Ấn (海印寺 ,

Haeinsa - Hanja, Hải Ấn tự) thuộc tỉnh

Gyeongsangnam, Nam Hàn. Toàn bộ Đại

tạng được khắc trong 16 năm, từ năm

1236 đến 1251, gồm có 52,382,960 Hán

tự, trong 1,496 tựa đề và 6,568 tập (xem

http://en.wikipedia.org/wiki/Tripitaka_K

oreana ). Đây là bộ Đại tạng tương đối

đầy đủ nhất và được dùng để tham chiếu

với các bộ Đại tạng Nhật Bản (Đại Chính

Tân tu Đại tạng kinh) và Trung Hoa

(CBETA, Chinese Buddhist Electronic

Text Association 中華電子佛典協會 ,

Hiệp hội Phật điển Điện tử Trung Hoa).

Vào năm 1992, Viện Nghiên cứu Tam

tạng Cao Li (Tripitaka Koreana Research

Institute, http://www.sutra.re.kr ) thực

hiện dự án số hóa Đại tạng, và từ năm

50

1996, kết quả công trình số hóa lần lượt

được phổ biến trên các trang web của

Internet.

(Bình Anson, tháng 10-2009)