-
8BLOK DE ECONOMIEDE ECONOMIELouise vraagt zich af: waar dient
dit alles toe? Wat heeft het
voor zin ons te oefenen in het uitgeven van de Zuivere Cent?
Mag het ook een franc zijn? Of een penny?
Dat mag, maar voor het gemak noemen we het de Cent. En
in verband daarmee wil ik het volgende naar voren brengen.
We zijn bezig met zeer grote dingen.
Ik geef een voorbeeld.
Hier ziet u een Nederlandse cent. Hij is veel uitgegeven.
Hij
is van 1957, het jaartal is nog zichtbaar, ondanks intensief
gebruik. Over dertig jaar zal het jaartal niet meer
zichtbaar
zijn, dan is het relif verdwenen, evenals de inscripties en
de beeldenaar. Dit geldt voor alle munten. Als je daarop
geen Deutschmark meer ziet staan, geen Koninkrijk der
Nederlanden, geen Rpublique Franaise, dan hebben we ze
ontdaan van tijd en ruimte, zijn ze niet langer meer gewoon
zeg maar vijf cent of n franc, maar ze bezitten, veeleer,
een onschatbare waarde en hebben het gebied waar ze
functio neren een oneindige uitgebreidheid gegeven.
De Zuivere Cent is de cent die door intensief gebruik tot
deze
onschatbare waarde is opgewaardeerd.
Gerrit Krol Duivelskermis
9006104677_08_BL08.indd 205 21-01-2009 10:28:56
-
DE ECONOMIEBLOK 8
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
206
1 Woorden rond het thema
Alleen de eerste opdracht van dit onderdeel is compleet
opgenomen in het verwerkingsboek. De overige opdrachten kun je
vinden op de methodesite www.opniveau-online.nl/tweedefase en kun
je dus op de computer maken.
Als er geen computer beschikbaar is, kun je je docent(e) naar de
papieren ver-sie van de opdrachten vragen.
Opdracht 1 Bestudeer de volgende moeilijke woorden en
woordgroepen uit de instaptoets, de zakelijke teksten en de
proeftoets van dit blok. Zorg ervoor dat je de betekenissen kent,
voordat je de opdrachten bij de teksten gaat maken.
Ga als volgt te werk: Ga individueel of samen met een of meer
medeleerlingen na welke woorden al
(min of meer) bekend zijn. Kijk daarbij nog niet naar de gegeven
betekenissen. Noteer de woorden die jij of jullie niet of niet goed
kent/kennen. Zet de betekenis erachter. Controleer de betekenis van
alle woorden. Gebruik zo nodig een (elektronisch)
woordenboek.
1 bestendigen 12 pathologie 2 demografie 13 postindustrieel 3
deviant 14 regulier 4 emissierecht 15 retoriek 5 exit 16 revolteren
6 frictie 17 status-quo 7 intentie 18 substantieel 8
interdisciplinair 19 suburbia 9 lompenproletariaat 20 totalitair 10
medicaliseren 21 vergen 11 molochistisch 22 walhalla
Betekenissenafwijkend allerarmste laag van de bevolking
bedoeling behandelen als een medische zaak (kwestie van gezondheid
of ziekte) belangrijk, aanzienlijk bestaande toestand eisen het
gebied van de voorsteden het hoogst bereik-bare holle woorden in
opstand komen laten voortduren onenigheid, wrij-ving recht om een
bepaalde hoeveelheid CO2 uit te stoten regelmatig statis-tische
beschrijving van de bevolking van het tijdperk na het industrile
tijdperk (waarin voornamelijk door machines wordt geproduceerd) van
iets waaraan alles geofferd moet worden (het) verdwijnen, weggaan
verschillende takken van wetenschap omvattend waarbij de belangen
van de burgers ondergeschikt zijn aan die van de staat
ziekteleer
2 Lezen
Samenvatten
2.1 Einddoel
Als je de opdrachten van dit blok hebt doorgewerkt, kun je een
tekst samenvatten.
2.2 Overzicht van de opdrachten en de theorie
Verwerkingsboek Informatieboek
opdracht hoofdstuk paragraaf vaardigheid
2:2, 3:2, 4:2 4 Tekstopbouw 4.2.1 Het onderwerp van een tekst
kunnen bepalen.
2:2, 3:2, 4:2 4.2.2 De hoofdgedachte van een tekst kunnen
bepalen.
2:3, 3:4 4.1 Kernzinnen kunnen vaststellen.
2:1, 3:1, 4:1 3 Tekstdoelen en tekstsoorten
3.3 en 3.13 De tekstsoort en het tekstdoel kunnen bepalen.
1, 2:3, 3:4, (4:3) 7 Beoordelen en samenvatten
7.2 Een structuurschema van een tekst kunnen maken.
1, 2:4, 3:5, 4:3 7.2 Een geleide samenvatting kunnen maken.
Als je de opdrachten van deze module hebt uitgevoerd, kun je
Leestoets 8 maken.
2.3 Instaptoets
De instaptoets bij deze module vind je op de methodesite
www.opniveau-online.nl/ tweedefase. Nadat je de antwoorden hebt
ingevuld krijg je een advies over welke opdrachten op startniveau
je, in overleg met je docent(e), zou kunnen overslaan.
2.4 Opdrachten
Opdracht 1 Vragen over de theorie
1 Noem de eisen waaraan een representatieve samenvatting moet
voldoen.2 Wat is het belangrijkste verschil tussen een gewone
samenvatting en de samenvat-
tingsopdracht op het eindexamen?3 Welke voorwaarden moeten zijn
vervuld voor je aan de samenvatting zelf kunt
beginnen?4 Waarom kan het handig zijn eerst een structuurschema
te maken?5 Noem minstens vier punten waarop je je samenvatting
controleert voor je die inlevert.
Het succes van de introductie van een nieuw levensmiddel kan
gemeten worden aan de tijd die supermark-ten nodig hebben om een
gelijksoortig pro-duct als huismerk in de schappen te zetten.
Bas J.H. Kuipers, Universiteit Wageningen (2007)
x
Aandelen TomTom zou-den hun waarde beves-tigen wanneer deze ook
tijdig waarschuwen voor naderende koers-dalingen.
A. Hoekema, Rijksuniversiteit Groningen (2007)
x
9006104677_08_BL08.indd 206 21-01-2009 10:28:56
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
DE ECONOMIEBLOK 8
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
207
2 Lezen
Samenvatten
2.1 Einddoel
Als je de opdrachten van dit blok hebt doorgewerkt, kun je een
tekst samenvatten.
2.2 Overzicht van de opdrachten en de theorie
Verwerkingsboek Informatieboek
opdracht hoofdstuk paragraaf vaardigheid
2:2, 3:2, 4:2 4 Tekstopbouw 4.2.1 Het onderwerp van een tekst
kunnen bepalen.
2:2, 3:2, 4:2 4.2.2 De hoofdgedachte van een tekst kunnen
bepalen.
2:3, 3:4 4.1 Kernzinnen kunnen vaststellen.
2:1, 3:1, 4:1 3 Tekstdoelen en tekstsoorten
3.3 en 3.13 De tekstsoort en het tekstdoel kunnen bepalen.
1, 2:3, 3:4, (4:3) 7 Beoordelen en samenvatten
7.2 Een structuurschema van een tekst kunnen maken.
1, 2:4, 3:5, 4:3 7.2 Een geleide samenvatting kunnen maken.
Als je de opdrachten van deze module hebt uitgevoerd, kun je
Leestoets 8 maken.
2.3 Instaptoets
De instaptoets bij deze module vind je op de methodesite
www.opniveau-online.nl/ tweedefase. Nadat je de antwoorden hebt
ingevuld krijg je een advies over welke opdrachten op startniveau
je, in overleg met je docent(e), zou kunnen overslaan.
2.4 Opdrachten
Opdracht 1 Vragen over de theorie
1 Noem de eisen waaraan een representatieve samenvatting moet
voldoen.2 Wat is het belangrijkste verschil tussen een gewone
samenvatting en de samenvat-
tingsopdracht op het eindexamen?3 Welke voorwaarden moeten zijn
vervuld voor je aan de samenvatting zelf kunt
beginnen?4 Waarom kan het handig zijn eerst een structuurschema
te maken?5 Noem minstens vier punten waarop je je samenvatting
controleert voor je die inlevert.
9006104677_08_BL08.indd 207 21-01-2009 10:28:56
-
DE ECONOMIEBLOK 8
208
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
Opdracht 2 Tekstdoel, tekstsoort, onderwerp, hoofdgedachte,
kernzin, structuurschema, samenvatten
Deze opdracht op startniveau is te vinden op de methodesite
www.opniveau- online.nl/tweedefase. In deze opdracht vind je tekst
1.
Opdracht 3 Tekstdoel, tekstsoort, onderwerp, hoofdgedachte,
kernzin, structuurschema, samenvatten
Wordt2006hetjaarwaarinNederlanddefinitieftotstilstandkomt?DitvoorjaarbegintRijkswaterstaat
met de uitvoering van de meestomvangrijke wegwerkzaamheden ooit,
watgepaardzalgaanmeteennavenantetoenamevan het aantal files. Op zon
tweehonderdplaatsenwordtnietalleenhetwegdekvervangen,maarwordenookextra
rijstrokenaangelegdenandereknelpuntenweggenomen.Ditallesindehoophetdreigendeverkeersinfarct,waarbij
stilstaan de normwordt en rijden
deuitzondering,nogevenvoorteblijven.
Zalhethelpen?Misschien.Even.Eenbeetje.Hetwordtdaaromtijdvooreenanderebenadering:lerenlevenmetdefiles.
DeministervanVerkeerweetalsgeenanderdathetvechtentegendebierkaaiis.Nietsdoenis
echter geen optie, aldus de minister,
wantdanstaatNederlandstrakshelemaalvast.Wiedanmetdeautonaarzijnwerkmoet,kanom12.00uurweeromkerenenisdanvoorhetetenthuis,
zei ze vorig jaar
tegendagbladTrouw.Maarwaaromnogaldiemiljardenuitgevenalshetuiteindelijknietmeerdanuitstelvanexecutie
betekent? Er is genoeg ruimte en natuuropgeofferd in een land dat
reeds de hoogstewegendichtheidvanEuropakent.Laat losdieillusie dat
als de wegen maar breed
genoegwordenendieeneontbrekendesnelwegwordtaangelegdweweerkunnendoorrijden.
Stel, er is een probleem dat dagelijks honderdduizenden mensen
ongemak en overlastbezorgt en de economie voormiljarden
eurosschadeberokkent.Deoorzakenzijnbekenduitontelbarerapportenenbeleidsnotas.Wewetenprecies
wat er zou moeten gebeuren om deongewenste ontwikkeling te keren.
Tochgebeurt het niet, of in zon afgezwakte vorm
datdeeffectennauwelijksmeetbaarzijnenhetprobleemvoornamelijkwordtverplaatst,fysieken
in de tijd. Geplaatst voor de keuze is deoplossing ons de offers
nietwaard. De
lustenwegenkennelijkaltijdnogoptegendelasten.Iserdaneigenlijkweleenprobleem?
Passenwedeze redenering toe opde files,dan opent dat een geheel
nieuw
perspectief.Niksgeennieuwewegenenextrarijstroken.Deenigezekerheiddiehetbeleidvandeafgelopenhalveeeuwheeftopgeleverdisdatnieuweenbrederewegennieuwverkeergenereren.
Begin januari stelde deVerkeersinformatiedienst
tenovervloedevastdatbestrijdingvande files steeds moeilijker wordt
omdat deopstoppingenzichgaandewegverderoverhetland verspreiden. Los
je het ene knelpunt
op,danstaaterbinnendekortstekereneenpaarkilometerverderopeennieuwefile.
Blijdat ikrij.Bondiger
ishetnooitsamengevat.Ookalstaanwesteedsvakerstil,zolangwehetstuurinhandenhebben,koesterenwedeillusievandebewegingsvrijheid.Eenillusiediedeautofabrikantengraag
instandhoudenin reclamespotjes waarin de bestuurders
vandenieuwstemodellensteevastdeschilderachtige weg door het
idyllische landschap
voorzichalleenhebben.EnalwetenwedatdewerkelijkheidopdeA2sochtendsomachtuureenandere
is, zonder dromen wordt het levenondraaglijk. Bovendien, dankzij
mobiele telefoon,laptopenautoradiowetenwedetijdindefile steeds
beter te benutten. Files? Je
wenteraan,alleritueleklaagzangentenspijt. Filosofen, sociologen,
economen wie
hebbenzichinmiddelsnietoverdeautogebogen?Wiehadgedachtdatdestatusfunctiegeenrolmeer
zou spelen ophetmomentdat iedereen
Tekst 2 Houopmetwegenbouwen,defileslossentochnooitop1
5
10
2
15
3
20
25
30
4
35
40
5 45
50
6
55
7
60
65
70
8
75
eenautoheeft,enhetsimpelebezitervanniemandmeeronderscheidt,isbedrogenuitgekomen.DeSUVsenandereasobakvariantendiedeNederlandsewegeninsneltempoonveiligermaken,latenziendatdewedloopdoorgaat.
Hoegewooneenautoookisgeworden,hetbehalenvanhetrijbewijsisnogaltijdeensoortrite
de
passage,hetbewijsvanvolwassenheiddatdewegopentnaarvrijheidenonafhankelijkheid.Paradisebythedashboardlight,zongMeatloafal.
Geen product van de industrile
revolutieheeftzonstempelgedruktoponzemaniervanleven, op de
inrichting van onze steden,
hetlandschapendeeconomie.Hetisdanooknietverwonderlijkdatdeautobehalvebegeerteookhaatenverzetoproept.Wantiniedereautobezitterhuizentweezielen.Weprijzenonsgelukkig
alswe bij Ikea onze aankoop direct in
dekofferbakkunnenladen,maarwehebbenspijtalswe na twee uur in de
file voor Zandvoortmeteen rechtsomkeert kunnen maken
omdatnergensmeereenparkeerplaats
is.WegenietenalsweindevakantieoverdegeleweggetjesvandeMichelinkaartrijden,maarvervloeken
de auto als we wandelend in het bos
inplaatsvanstilteslechtshetlawaaivandesnelweg horen. De auto is er,
ook alswe zoudenwillendathijernietwas. Hetmagvoor sommigenwat
radicaal klinken,maarikgeloofdatwehetautomobilisme,of
lievergezegd,hetweergaloze,wereldwijdesucces en de vernietigende
kracht van hetautomobilismealleenkunnenbegrijpenalswehet
vergelijken met het fascisme, als we hetnietsontziende,
molochistische en
totalitairekaraktervanhetautomobilismeherkennenalseen informeel
fascisme van alledag. Vulgairstraatfascisme. Deze krasse taal van
H.J.A.Hofland in het Zaterdags Bijvoegsel vanNRC Handelsblad ging
menig lezer destijds
juli1989tever,getuigedebozeingezondenbrieven.Nochtansmaaktezijnverbaleuitbarstingduidelijk
dat de dominantie van de auto
zichnietinlouterrationeletermenlaatbeschrijven. Wie het positiever
wil zien, kan de autobeschouwenalshet symbool vanwelvaart
envooruitgang,alsdetriomfvanhetopindividu
ele vrijheid gebaseerde kapitalisme. Zo
bekekenisdeopmarsvandeautomondiaalgezieneen gunstig teken, als we
het broeikaseffecteven negeren. Verkeersopstoppingen
zijninmiddelsinherentaanhetleveninvrijwelallegrotestedenvandewereld.Eentoenamevanhet
gemiddeld besteedbare inkomen in
eenlandmet1procent,betekenteengroeivanhetaantalautosmet2procent.Wiewilwetenwathiervanheteffectis,hoeftslechtsnaarChinatekijken.
Inveelrijkelanden,Nederlandnietuitgezonderd,groeitdebevolkingnogmaarlangzaamofhelemaal
niet meer. Wie daaruit de hoop putdat ook de files nietmeer zullen
groeien,
kanweleensbedrogenuitkomen.Voorlopigneemthetaantalhuishoudensnogtoeendaarmeehetaantalverplaatsingen.Wanthetmaakteenverschil
of eengezin vanvierpersoneneenautobezit of vier alleenstaanden
ieder een eigenautohebben.Bovendienbeschiktnu reeds 20procent van
alle huishoudens over meer daneenauto.
DeDuitsesocioloogUlrichBeekintroduceerdeooithetbegripSpagatfamilie,waarbijwoonen
werkplaats dankzij de auto definitief zijngescheiden. Vader en
moeder wonen in
zongevalinbijvoorbeeldLeidscheRijn,maarvaderwerktinAmersfoortenmoederinNieuwegein.Het
openbaar vervoer, ja datwas er nog niettoen ze daar als een van de
eerste gezinnenkwamen wonen en voor je het weet ben jegewend aan de
auto. Bovendienwonen bijnaalle vrienden en kennissen ook weer
ergensandersendanhebbenwehetnognietoverhettennispark en de golfbaan
uitsluitend
perautobereikbaarendeschoolvandekinderen.Zezoudenbestmetdefietskunnen,maartochbrengenwezelieveromdatdewegtegevaarlijkwordtgevondenvanwegealdieautosvanal
die andere ouders die hun kinderen naarschoolbrengen. Het bizarre
gevolg van de onstuitbare
verstedelijkingineenlandzondereenechtegrotestad en een daarbij
behorend hoogwaardigopenbaarvervoerisdatalleenindeVerenigdeStaten
nog meer autokilometers wordengemaakt.
80
9
85
10
90
95
100
105
11
110
115
120
12
125
130
135
13
140
145
14
150
155
160
165
15
170
9006104677_08_BL08.indd 208 21-01-2009 10:28:57
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
209
eenautoheeft,enhetsimpelebezitervanniemandmeeronderscheidt,isbedrogenuitgekomen.DeSUVsenandereasobakvariantendiedeNederlandsewegeninsneltempoonveiligermaken,latenziendatdewedloopdoorgaat.
Hoegewooneenautoookisgeworden,hetbehalenvanhetrijbewijsisnogaltijdeensoortrite
de
passage,hetbewijsvanvolwassenheiddatdewegopentnaarvrijheidenonafhankelijkheid.Paradisebythedashboardlight,zongMeatloafal.
Geen product van de industrile
revolutieheeftzonstempelgedruktoponzemaniervanleven, op de
inrichting van onze steden,
hetlandschapendeeconomie.Hetisdanooknietverwonderlijkdatdeautobehalvebegeerteookhaatenverzetoproept.Wantiniedereautobezitterhuizentweezielen.Weprijzenonsgelukkig
alswe bij Ikea onze aankoop direct in
dekofferbakkunnenladen,maarwehebbenspijtalswe na twee uur in de
file voor Zandvoortmeteen rechtsomkeert kunnen maken
omdatnergensmeereenparkeerplaats
is.WegenietenalsweindevakantieoverdegeleweggetjesvandeMichelinkaartrijden,maarvervloeken
de auto als we wandelend in het bos
inplaatsvanstilteslechtshetlawaaivandesnelweg horen. De auto is er,
ook alswe zoudenwillendathijernietwas. Hetmagvoor sommigenwat
radicaal klinken,maarikgeloofdatwehetautomobilisme,of
lievergezegd,hetweergaloze,wereldwijdesucces en de vernietigende
kracht van hetautomobilismealleenkunnenbegrijpenalswehet
vergelijken met het fascisme, als we hetnietsontziende,
molochistische en
totalitairekaraktervanhetautomobilismeherkennenalseen informeel
fascisme van alledag. Vulgairstraatfascisme. Deze krasse taal van
H.J.A.Hofland in het Zaterdags Bijvoegsel vanNRC Handelsblad ging
menig lezer destijds
juli1989tever,getuigedebozeingezondenbrieven.Nochtansmaaktezijnverbaleuitbarstingduidelijk
dat de dominantie van de auto
zichnietinlouterrationeletermenlaatbeschrijven. Wie het positiever
wil zien, kan de autobeschouwenalshet symbool vanwelvaart
envooruitgang,alsdetriomfvanhetopindividu
ele vrijheid gebaseerde kapitalisme. Zo
bekekenisdeopmarsvandeautomondiaalgezieneen gunstig teken, als we
het broeikaseffecteven negeren. Verkeersopstoppingen
zijninmiddelsinherentaanhetleveninvrijwelallegrotestedenvandewereld.Eentoenamevanhet
gemiddeld besteedbare inkomen in
eenlandmet1procent,betekenteengroeivanhetaantalautosmet2procent.Wiewilwetenwathiervanheteffectis,hoeftslechtsnaarChinatekijken.
Inveelrijkelanden,Nederlandnietuitgezonderd,groeitdebevolkingnogmaarlangzaamofhelemaal
niet meer. Wie daaruit de hoop putdat ook de files nietmeer zullen
groeien,
kanweleensbedrogenuitkomen.Voorlopigneemthetaantalhuishoudensnogtoeendaarmeehetaantalverplaatsingen.Wanthetmaakteenverschil
of eengezin vanvierpersoneneenautobezit of vier alleenstaanden
ieder een eigenautohebben.Bovendienbeschiktnu reeds 20procent van
alle huishoudens over meer daneenauto.
DeDuitsesocioloogUlrichBeekintroduceerdeooithetbegripSpagatfamilie,waarbijwoonen
werkplaats dankzij de auto definitief zijngescheiden. Vader en
moeder wonen in
zongevalinbijvoorbeeldLeidscheRijn,maarvaderwerktinAmersfoortenmoederinNieuwegein.Het
openbaar vervoer, ja datwas er nog niettoen ze daar als een van de
eerste gezinnenkwamen wonen en voor je het weet ben jegewend aan de
auto. Bovendienwonen bijnaalle vrienden en kennissen ook weer
ergensandersendanhebbenwehetnognietoverhettennispark en de golfbaan
uitsluitend
perautobereikbaarendeschoolvandekinderen.Zezoudenbestmetdefietskunnen,maartochbrengenwezelieveromdatdewegtegevaarlijkwordtgevondenvanwegealdieautosvanal
die andere ouders die hun kinderen naarschoolbrengen. Het bizarre
gevolg van de onstuitbare
verstedelijkingineenlandzondereenechtegrotestad en een daarbij
behorend hoogwaardigopenbaarvervoerisdatalleenindeVerenigdeStaten
nog meer autokilometers wordengemaakt.
80
9
85
10
90
95
100
105
11
110
115
120
12
125
130
135
13
140
145
14
150
155
160
165
15
170
9006104677_08_BL08.indd 209 21-01-2009 10:28:58
-
DE ECONOMIEBLOK 8
210
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
1 a Wat was het belangrijkste tekstdoel voor de schrijver van
tekst 2? b Van welke tekstsoort heeft deze tekst de meeste
kenmerken? Wijs er minstens
drie aan.2 a Noteer in maximaal vier woorden het onderwerp van
deze tekst. b Noteer in maximaal twaalf woorden de hoofdgedachte.3
Begrens, door de alineas te noemen, inleiding en slot van deze
tekst.4 Maak voor deze tekst een structuurschema. a Zet in de
eerste kolom de kernzin of eventueel de kernzinnen van de alinea. b
Zet in de tweede kolom de functie van het tekstdeel. c Probeer of
je de kernzinnen van twee of meer alineas kunt samenvatten in n
kernzin. Zet die dan in de derde kolom. d Verdeel het middenstuk
in drie delen en bedenk voor elk deel een tussenkopje.5 Deze tekst
telt ruim 1600 woorden. Maak voor deze tekst een
representatieve
samenvatting die goed leesbaar is voor wie de oorspronkelijke
tekst niet kent. Je samenvatting mag niet meer dan 220 woorden
tellen.
Opdracht 4 Tekstdoel, tekstsoort, onderwerp, hoofdgedachte,
structuurschema, samenvatten
Vijf jaargeledenbaardedeVROMraad
(debelangrijksteadviesraadvandeoverheidinzakeverkeer,ruimtelijkeordeningenmilieu)opzientoenzijhetkabinetadviseerdedestrijdtegende
auto op te geven, omdat deze nietwas tewinnen. Was die strijd dan
ooit gevoerd? Oppapierzeker,maarindepraktijk? Hetmoet de
autolobbyworden nagegevendat zij erin is geslaagd het beeld te
vestigenvaneenoverheiddiedehardwerkendeburgerzijn autootje misgunt.
In werkelijkheid
wassprakevaneenvrijwelautonomegroeivanhetsnelwegennet en het
autopark, ongeacht dekleurvandezittenderegeringendehoogtevande
benzineaccijns. Pas begin jaren negentigstokte de aanleg van nieuwe
snelwegen, nietomdatdeoverheidopderemgingstaan,maaromdat inmiddels
bijna alle denkbare wegenwaren aangelegd. Het aantal autos
groeideondertussenvan139duizend in1950tot ruim6,8miljoennu.
DeVROMraadheeftgelijkdathetgeenzinmeer heeft de auto uit het
dagelijks leven
tewillenterugdringen.Maarvolgtdaaruitdeconclusiedatwedeautodanmaarruimbaanmoetengeven?Alsfilesdeprijszijndiedemiddenklasse
bereid is te betalen voor een huismet
tuininsuburbia,danmoetzijdiemaarbetalen.De economische schade
voor de werkgeversvaltkennelijkergmeezolangbedrijvenelkaarblijven
verdringen voor een locatie langs
desnelweg.VeelzeggendisookhetrecenteadviesvanhetRuimtelijkPlanbureauomonsneer
teleggen bij de komst vanmegawinkels aan
derandvandestad,zodatwestraksookopzaterdaggezelligindefilestaan.
Onderzoek naar het verplaatsingsgedragheeft een interessante
wetmatigheid aan
hetlichtgebracht,bekendgewordenalsdeWetvanBehoudvanReistijd.Weblijkenbereiddagelijksongeveereenuuraandereisvanhuisnaarwerktebesteden,eencijferdatalhonderdjaarnietisveranderd.
Een snellere verbinding
betekentvooraldatweverdergaanwonen.HetbetekentookdatalsdefilesbijknelpuntAwordenopgelostdefilezichverplaatstnaarknelpuntB.
Juistdezewetkanweleenshetmeestprobate middel tegen de files zijn.
Immers, hoelanger de files, hoe sneller het omslagpuntwordt bereikt
en de automobilist zal wordengedwongen zich af te vragenwat de
vrijheidhemechtwaardis.
Willem de Bruin, in: de Volkskrant
16
175
17 180
185
190
18195
200
205
19210
215
20220
Omde zoveel tijdworden bepaalde socialeproblemen als armoede,
criminaliteit, gewelden milieu opnieuw ontdekt door politiek
enwetenschap. Neem het thema van de maatschappelijke onderklasse.
Inhetbegin
vande19deeeuwgafKarlMarxdaaraleennaamaan,metzijnbegriplompenproletariaat.Beginjarenzestigkwamhetopnieuwindeaandacht,doorde
Zweedse socioloog Gunnar Myrdal in
zijnbekendestudieChallengetoAffluence (1962).Hij meende dat de
naoorlogse,
Amerikaansesamenlevingmeerkansenboodaanmeerburgers,maardaterookeengroepvanchronischwerklozenenwerkendearmenontstonddieinde
marge van de industrile
arbeidssamenlevingverkeerde.InEuropaisdeonderklasse25jaar later
ontdekt, toen de Britse socioloogDahrendorf aandacht vroeg voor het
ontstaanvaneengroepeconomischoverbodiggewordenburgers in de
postindustrile
samenleving.Weer15jaarlaterdeherontdekkingenvolgenelkaar sneller op
is het deBritse
psychiaterTheodoreDalrymplediehetbegriponderklassegebruikt om de
aandacht te vestigen op
eengedragsgestoordegroepburgersdiezichschuldigmaaktaanallerleivormenvanonaangepastgedragenmisplaatstslachtofferschap.
Dit soort herontdekkingen is wel hetColumbuscomplex genoemd.Maar er
zijn verschillen.Marx,MyrdalenDahrendorfschrijvenvooral over
economische overbodigheid
enlangdurigewerkloosheid.Dalrymplemeentdathetvraagstukvanonderklassenvormingeerdertemakenheeftmetgedragsproblemenbijburgers
aan de onderkant van de
samenleving.Ookstelthijdatdeonderklasseeencreatie isvanaldie
(semi)publieke instellingendiehunbrood verdienen in de
socialeproblemenindustrie.Hetwaarderelativisme
vandeprofessionalsenfunctionarissenvandergelijkeinstellingen zou
een funeste uitwerking hebben.Door kwetsbare groepen voor te houden
dathuncultuurnietminderisdandievandemiddenklasseendoorhundeviantegedragtever
klaren uit bovenindividuele
omstandigheden,zoudenzedeindividueleverantwoordelijkheidvanburgersomvoorzichzelftezorgenenzichnormaaltegedragenhebbenweggenomen.
Het gevolg daarvan is een sterke toenamevan onwettige kinderen,
zelfmoordpogingen,verslaving, huiselijk geweld en
lichaamsverminkingen (piercings, tatoeages). Dalrymplespreekt van
de sociale pathologie van eenonderklasse die onmachtig is om zelf
vorm
tegevenaanhetlevenendiemoedwilligdeeigenellendenajaagt.Enhetziektebeelddaarvaniszichtbaarinpsychiatrischeinstellingen,gevangenissen
en sociale diensten waar de onderklassehuist.
Dalrymplesdiagnosebouwtvoortopnegentiendeeeuwse Victoriaanse
analyses over
deonwaardigearmen,inclusiefdetoenmaligekritiekoparmenhuizenenwerkhuizendieluiheid,afhankelijkheid
en moreel verval in de
handzoudenwerken.DeFransestaatsmanenpolitiekfilosoofAlexisdeTocquevillebijvoorbeeldbezocht
in1833Engelandenontdektetotzijnverbazing dat een zesde deel van het
welvarende Engelse koninkrijk van publieke liefdadigheid leefde. De
Tocqueville schreef vervolgens in zijn Memoir on Pauperism dat
elkbijstandsysteem dat als oogmerk heeft
debehoeftenvandearmenteledigenmeerellendezalveroorzakendanverhelpen.
Dalrymplepastineenlangerijvanconservatievedenkersdiewijzenopdefatalegevolgenvangoedebedoelingen.OpvallendisechterdatDalrymplesconservatievediagnoseaansluitbijeentrenddieinNederlandallangaandegangis,namelijkhetmedicaliserenencriminaliserenvangroepenburgerszonderwerk.Mensendielang
in de bijstand verkeren, worden steedsvakeralspsychisch labiel
enziekbeschouwd.En de harde kern der jeugdwerklozen
wordtsteedsvakeropgevoerdalseendelinquentdiehardmoetwordenaangepaktenheropgevoed.Inheteerstegevalleidtdatertoedatbijstandsafhankelijkheid
wordt geaccepteerd. Hier ligt
Tekst 3 Sluitjeogennietvoordeonderklassevande21steeeuw1
5
10
15
20
25
2
30
35
40
45
350
55
4 60
65
70
5 75
80
85
9006104677_08_BL08.indd 210 21-01-2009 10:29:01
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
211
Opdracht 4 Tekstdoel, tekstsoort, onderwerp, hoofdgedachte,
structuurschema, samenvatten
Omde zoveel tijdworden bepaalde socialeproblemen als armoede,
criminaliteit, gewelden milieu opnieuw ontdekt door politiek
enwetenschap. Neem het thema van de maatschappelijke onderklasse.
Inhetbegin
vande19deeeuwgafKarlMarxdaaraleennaamaan,metzijnbegriplompenproletariaat.Beginjarenzestigkwamhetopnieuwindeaandacht,doorde
Zweedse socioloog Gunnar Myrdal in
zijnbekendestudieChallengetoAffluence (1962).Hij meende dat de
naoorlogse,
Amerikaansesamenlevingmeerkansenboodaanmeerburgers,maardaterookeengroepvanchronischwerklozenenwerkendearmenontstonddieinde
marge van de industrile
arbeidssamenlevingverkeerde.InEuropaisdeonderklasse25jaar later
ontdekt, toen de Britse socioloogDahrendorf aandacht vroeg voor het
ontstaanvaneengroepeconomischoverbodiggewordenburgers in de
postindustrile
samenleving.Weer15jaarlaterdeherontdekkingenvolgenelkaar sneller op
is het deBritse
psychiaterTheodoreDalrymplediehetbegriponderklassegebruikt om de
aandacht te vestigen op
eengedragsgestoordegroepburgersdiezichschuldigmaaktaanallerleivormenvanonaangepastgedragenmisplaatstslachtofferschap.
Dit soort herontdekkingen is wel hetColumbuscomplex genoemd.Maar er
zijn verschillen.Marx,MyrdalenDahrendorfschrijvenvooral over
economische overbodigheid
enlangdurigewerkloosheid.Dalrymplemeentdathetvraagstukvanonderklassenvormingeerdertemakenheeftmetgedragsproblemenbijburgers
aan de onderkant van de
samenleving.Ookstelthijdatdeonderklasseeencreatie isvanaldie
(semi)publieke instellingendiehunbrood verdienen in de
socialeproblemenindustrie.Hetwaarderelativisme
vandeprofessionalsenfunctionarissenvandergelijkeinstellingen zou
een funeste uitwerking hebben.Door kwetsbare groepen voor te houden
dathuncultuurnietminderisdandievandemiddenklasseendoorhundeviantegedragtever
klaren uit bovenindividuele
omstandigheden,zoudenzedeindividueleverantwoordelijkheidvanburgersomvoorzichzelftezorgenenzichnormaaltegedragenhebbenweggenomen.
Het gevolg daarvan is een sterke toenamevan onwettige kinderen,
zelfmoordpogingen,verslaving, huiselijk geweld en
lichaamsverminkingen (piercings, tatoeages). Dalrymplespreekt van
de sociale pathologie van eenonderklasse die onmachtig is om zelf
vorm
tegevenaanhetlevenendiemoedwilligdeeigenellendenajaagt.Enhetziektebeelddaarvaniszichtbaarinpsychiatrischeinstellingen,gevangenissen
en sociale diensten waar de onderklassehuist.
Dalrymplesdiagnosebouwtvoortopnegentiendeeeuwse Victoriaanse
analyses over
deonwaardigearmen,inclusiefdetoenmaligekritiekoparmenhuizenenwerkhuizendieluiheid,afhankelijkheid
en moreel verval in de
handzoudenwerken.DeFransestaatsmanenpolitiekfilosoofAlexisdeTocquevillebijvoorbeeldbezocht
in1833Engelandenontdektetotzijnverbazing dat een zesde deel van het
welvarende Engelse koninkrijk van publieke liefdadigheid leefde. De
Tocqueville schreef vervolgens in zijn Memoir on Pauperism dat
elkbijstandsysteem dat als oogmerk heeft
debehoeftenvandearmenteledigenmeerellendezalveroorzakendanverhelpen.
Dalrymplepastineenlangerijvanconservatievedenkersdiewijzenopdefatalegevolgenvangoedebedoelingen.OpvallendisechterdatDalrymplesconservatievediagnoseaansluitbijeentrenddieinNederlandallangaandegangis,namelijkhetmedicaliserenencriminaliserenvangroepenburgerszonderwerk.Mensendielang
in de bijstand verkeren, worden steedsvakeralspsychisch labiel
enziekbeschouwd.En de harde kern der jeugdwerklozen
wordtsteedsvakeropgevoerdalseendelinquentdiehardmoetwordenaangepaktenheropgevoed.Inheteerstegevalleidtdatertoedatbijstandsafhankelijkheid
wordt geaccepteerd. Hier ligt
Tekst 3 Sluitjeogennietvoordeonderklassevande21steeeuw1
5
10
15
20
25
2
30
35
40
45
350
55
4 60
65
70
5 75
80
85
9006104677_08_BL08.indd 211 21-01-2009 10:29:01
-
DE ECONOMIEBLOK 8
212
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
overigenswel een verschilmetDalrymple
diedatnietaanvaardbaarvindt.MaaringevalvandejeugdwerkloosheidwordtdeBritsepsychiateropzijnwenkenbediend.Denkaandeplannenom
jeugdwerklozen tehuizen inkazernesof lastige Antillianen terug te
sturen naar
deAntillen.VanmoreelrelativismeisinNederlandallanggeensprakemeer.
DehuidigeontwikkelingenindeNederlandsesamenleving wijzen op het
bestaan van eennieuw publiek bijstandsgeheim. In 1990gebruikte ik
deze term als titel van een boekover het ontstaan van een
onderklasse in deNederlandse samenleving. Publieke
bijstandsgeheimenzijnmaatschappelijkeverschijnselenrondlangdurigewerkloosheidensocialezekerheiddie
inmeerofminderematebekendzijn,maar waarover geen systematische
kennisbestaatenwaarvoormenvaakdeogenwensttesluiten.Hetgevolgisdatdemarginale,uitkeringsafhankelijke
positie van kwetsbaregroepenwordtbestendigdinplaatsvanbeindigd. De
reductie van het probleem van deonderklasse tot gedragsproblemen en
ziektebeelden,negeerthetsociaaleconomischevraagstuk van de
onderklasse. Een nieuw
moreelbeschavingsoffensiefzalgeeneffecthebbenalser niet
tegelijkertijd aandacht wordt
besteedaandemaatschappelijkepositievankwetsbaregroepen.
Hetisoverigenseenopvallendgegevendatondanksalhetnieuwebeleid
indeafgelopenvijftienjaardeomvangvandemaatschappelijke onderklasse
stabiel is gebleven. Er is welveel veranderd in die periode,
veranderingendie mede het blijven bestaan van die
onderklasseverklaren.Processenvan
internationalemigratieenruimtelijkesegregatiehebbenzichonverminderdvoortgezet,evenalshetverdwijnen
van laaggeschoold industrieel werk.
Hetgevolgdaarvaniseenverderetoenameenconcentratie van nietwesterse
migranten in
degrotestedenvanNederland.Ookgenererendediensteneconomieninveelstedenonvoldoendebanenvoordeeigenlaaggeschooldebevolking.DevoorspellinguitheteindevandejarentachtigdatdewaarneembarerenaissanceindegrotestedenvanNederlandgepaarddreigt
tegaan met economische marginalisering van
kwetsbare groepen, is bewaarheid
geworden.DitondankshetfeitdatNederland,indejarentachtignogdeziekemanvanEuropa,eenwaarbanenwonder
wist te realiseren in de jarennegentig.Momenteel
isvooraldeomvangrijkejeugdwerkloosheid onder migrantengroepeneen
zorgwekkend vraagstuk. De cijfers
over2005latenziendatdezenogsteedsstijgt.Waarveel van hun ouders
niet in staat waren deovergangtemakenvanindustrilearbeidnaareen
postindustrile baan, zienwe dat bij eendeel vande jongegeneratiehet
afrondenvaneenopleidingenvervolgenshetmakenvandeoverstapvanonderwijsnaararbeidnietlukt.
Zoalsalkortisaangestipt,isookindesfeervansociaalbeleidveelveranderd.Detoegangtot
de sociale zekerheid is selectiever
geworden,uitkeringsniveauszijnverlaagdendeduurvan uitkeringen is
korter geworden. De bijstandswet is gedecentraliseerd,
waardoorgemeentes verantwoordelijk zijn gewordenvoor de uitvoering
daarvan (de Wet werk enbijstand uit 2004). Het fraudebeleid is
aangescherpt.Erisbovendieneenomvangrijkcircuitvan (private)
reintegratiebedrijven
ontstaanomwerklozeburgersnaarhetwerktebegeleiden.Ditalleskomtneeropeen
fundamentelegedaantewisseling van de verzorgingsstaat.Daarin
isveelgroterenadrukkomente
liggenoparbeidsparticipatie,eigenverantwoordelijkheidenplichtenvanburgers.
Dieaanscherpingvanhetsocialezekerheidsbeleid heeft gevolgen gehad
voor de
samenstellingvandegroepwerklozen.Deaanscherpingvanhetfraudeenactiveringsbeleidheeftdeomvangvandegroepvancalculerendebijstandsontvangers
doen slinken. De vrolijkewerklozenvande jaren
tachtigbestaannagenoeg niet meer. Strengere controles op
bijstandsfraudeleverdeAmsterdamin2005maarliefst45miljoeneuroop. De
kleine en grote stelselwijzigingen in
desferenvanarbeidensocialezekerheidhebbenmaar ten dele effect gehad
op het tegengaanvan processen van onderklassenvorming. Wehebben,
naast het nieuwe mechanisme vanmedicalisering en criminalisering,
drie
nieuwepubliekebijstandsgeheimen.Dielatenziendatdeproblemenaandeonderkantvandesamen
90
95
6
100
105
110
115
7 120
125
130
135
140
145
150
8
155
160
165
9 170
175
10180
185
levingnogaltijdtemakenhebbenmetduurzame
uitkeringsafhankelijkheid, maar
steedsvakerookvoortkomenuiteenverminderingvandezorgdoordestaat.Afhankelijkheidwashetcodewoord
van de vorige eeuw, uitsluiting
ishetkernbegripvandeeenentwintigsteeeuw.
Eeneerstebijstandsgeheimisdatersprakeis van een groei van het
aantal werkendearmen, dat zijn burgers
diewelwerkenmaaronvoldoendeinkomenverdienenombovenhetsociaal
minimum uit te komen. In de
periode19972003groeidehetaantalwerkendearmendat een inkomen rond
het sociaal minimumheeft, van 119.000 naar 203.000.Het gaat
omhuishoudensmet inkomenuit arbeidals voornaamste inkomensbron. De
groep werkendearmen wordt, naast kleine zelfstandigen,gevormd door
eenoudergezinnen (bijstandsmoeders) en werknemers die
gesubsidieerdearbeidverrichten.
Dearbeidsparticipatievandezetweelaatstegroepen is een gevolg van
het
activerendearbeidsmarktbeleid.Eenstellinguitmijnstudieuit1990luiddedathetstelselvansocialezekerheidleiddetoteennietsdoendeklasse,nietvanrijken,maarvanarmen.
Door de groei van het aantal werkendearmengaat deze stellingniet
langer op.Dezegroeikanmenalseenwinstpuntzienintermenvan activering
en eigen
verantwoordelijkheid.Maarindiengroepenteweiniginkomenverdienen,blijfthetarmoedeprobleemgehandhaafd.Vooralbijgezinnenmetopgroeiendekinderenisdateenzeerwezenlijkprobleem.
Een tweede bijstandsgeheim is dat er nogsteeds omvangrijke groepen
duurzaam
afhankelijkzijnvaneenuitkering.Demarktwerkingindeuitvoeringvanhetreintegratiebeleidisinbeperkte
mate succesvol. Er is een stoet
vanbedrijfjesenbedrijvenbetrokkenbijdereintegratie (of bij de
inburgering van migranten),maar de successen die worden geboekt
zijnschaars.
Innaamkennenveelgemeenteneenzogenaamdesluitendeaanpak.Naeenreintegratietrajectzouereenbaanmoetenzijn,maarvolgens
voorzitter Tof Thissen vanDivosa, devereniging van directeuren van
sociale
diensten,luktdatmaarvoorzon10tot15procentvandeklanten.Hetmechanismevanafroming
datzokenmerkendwasvoordewerkwijzevangemeentelijke sociale
diensten en arbeidsbureaus in de jaren tachtig en negentig, is
nogonverkort werkbaar. Er is een
reintegratieindustrieontstaanwaarinmaar
liefstviermiljardeuroomgaat.Veelwerklozenenarbeidsongeschikten
worden echter op een
trajectgeplaatstdatveelaleenroadtonowhereblijkttezijn. Het derde
publieke bijstandsgeheim is
datdenieuweWetwerkenbijstandvooralsuccesvolismethetuitsluitenvannieuwebijstandsklanten.
Met name jongeren wordt de deurgewezen om zelf op zoek te gaan
naarwerk.Deze strenge selectie aan de poort getuigtenerzijds van
meer straatwijsheid, anderzijdsbrengt deze uitsluiting
maatschappelijke risicosmet zichmee. Er is een groeiende
groepjongeren die geen opleiding volgt, geen
baanheeft,geenuitkeringheeftenofficieelnietopzoekisnaarwerk.AmsterdamseenRotterdamseschattingen
wijzen uit dat het inmiddels
omtienduizendenjongerengaat.Hetgevaarisdatgroepen jongeren hun
eigen criminele trajectkiezen.EnopdevijfMarokkaanseennopde zes
Antilliaanse jongvolwassen mannenwerd in Rotterdam in 2004 verdacht
van eenmisdrijf! Dat zijn zeer zorgwekkende cijfers.Overigens zijn
er ook verschillen
tussengemeentenindematewaarindituitsluitingbeleidvoorkomt.Eenanderprobleemisdatdoordituitsluitingbeleiddestatistiekenoverjeugdwerkloosheiddewareomvangvanhetvraagstuknietadequaatweergeven.
Eenrelevanteachtergrondbijdezedrieontwikkelingenindebijstandisdeaanwezigheidvansubstantileaantallenillegalevreemdelingen
in de randstad. Deze groepen
verrichtenarbeidwaartoeregulierewerklozeburgersnietbereidzijn.Alleactiveringsretoriektenspijt
ishetindeafgelopendecennianietgelukt,endatgeldtvooralleWestEuropeselanden,omwerklozeburgersopgroteschaaltelatenwerkeninbijvoorbeeld
de land en tuinbouw. Dat soortwerkwordt veelal door illegale
arbeiders verricht. Dehedendaagseonderklasseis,meerdaninde jaren
tachtig, een ongedocumenteerde
ofillegaleonderklassegeworden.Naarmijneigen
190
11
195
200
205
12
210
13
215
220
14
225
230
235
240
15 245
250
255
260
265
16 270
275
280
17
9006104677_08_BL08.indd 212 21-01-2009 10:29:02
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
213
levingnogaltijdtemakenhebbenmetduurzame
uitkeringsafhankelijkheid, maar
steedsvakerookvoortkomenuiteenverminderingvandezorgdoordestaat.Afhankelijkheidwashetcodewoord
van de vorige eeuw, uitsluiting
ishetkernbegripvandeeenentwintigsteeeuw.
Eeneerstebijstandsgeheimisdatersprakeis van een groei van het
aantal werkendearmen, dat zijn burgers
diewelwerkenmaaronvoldoendeinkomenverdienenombovenhetsociaal
minimum uit te komen. In de
periode19972003groeidehetaantalwerkendearmendat een inkomen rond
het sociaal minimumheeft, van 119.000 naar 203.000.Het gaat
omhuishoudensmet inkomenuit arbeidals voornaamste inkomensbron. De
groep werkendearmen wordt, naast kleine zelfstandigen,gevormd door
eenoudergezinnen (bijstandsmoeders) en werknemers die
gesubsidieerdearbeidverrichten.
Dearbeidsparticipatievandezetweelaatstegroepen is een gevolg van
het
activerendearbeidsmarktbeleid.Eenstellinguitmijnstudieuit1990luiddedathetstelselvansocialezekerheidleiddetoteennietsdoendeklasse,nietvanrijken,maarvanarmen.
Door de groei van het aantal werkendearmengaat deze stellingniet
langer op.Dezegroeikanmenalseenwinstpuntzienintermenvan activering
en eigen
verantwoordelijkheid.Maarindiengroepenteweiniginkomenverdienen,blijfthetarmoedeprobleemgehandhaafd.Vooralbijgezinnenmetopgroeiendekinderenisdateenzeerwezenlijkprobleem.
Een tweede bijstandsgeheim is dat er nogsteeds omvangrijke groepen
duurzaam
afhankelijkzijnvaneenuitkering.Demarktwerkingindeuitvoeringvanhetreintegratiebeleidisinbeperkte
mate succesvol. Er is een stoet
vanbedrijfjesenbedrijvenbetrokkenbijdereintegratie (of bij de
inburgering van migranten),maar de successen die worden geboekt
zijnschaars.
Innaamkennenveelgemeenteneenzogenaamdesluitendeaanpak.Naeenreintegratietrajectzouereenbaanmoetenzijn,maarvolgens
voorzitter Tof Thissen vanDivosa, devereniging van directeuren van
sociale
diensten,luktdatmaarvoorzon10tot15procentvandeklanten.Hetmechanismevanafroming
datzokenmerkendwasvoordewerkwijzevangemeentelijke sociale
diensten en arbeidsbureaus in de jaren tachtig en negentig, is
nogonverkort werkbaar. Er is een
reintegratieindustrieontstaanwaarinmaar
liefstviermiljardeuroomgaat.Veelwerklozenenarbeidsongeschikten
worden echter op een
trajectgeplaatstdatveelaleenroadtonowhereblijkttezijn. Het derde
publieke bijstandsgeheim is
datdenieuweWetwerkenbijstandvooralsuccesvolismethetuitsluitenvannieuwebijstandsklanten.
Met name jongeren wordt de deurgewezen om zelf op zoek te gaan
naarwerk.Deze strenge selectie aan de poort getuigtenerzijds van
meer straatwijsheid, anderzijdsbrengt deze uitsluiting
maatschappelijke risicosmet zichmee. Er is een groeiende
groepjongeren die geen opleiding volgt, geen
baanheeft,geenuitkeringheeftenofficieelnietopzoekisnaarwerk.AmsterdamseenRotterdamseschattingen
wijzen uit dat het inmiddels
omtienduizendenjongerengaat.Hetgevaarisdatgroepen jongeren hun
eigen criminele trajectkiezen.EnopdevijfMarokkaanseennopde zes
Antilliaanse jongvolwassen mannenwerd in Rotterdam in 2004 verdacht
van eenmisdrijf! Dat zijn zeer zorgwekkende cijfers.Overigens zijn
er ook verschillen
tussengemeentenindematewaarindituitsluitingbeleidvoorkomt.Eenanderprobleemisdatdoordituitsluitingbeleiddestatistiekenoverjeugdwerkloosheiddewareomvangvanhetvraagstuknietadequaatweergeven.
Eenrelevanteachtergrondbijdezedrieontwikkelingenindebijstandisdeaanwezigheidvansubstantileaantallenillegalevreemdelingen
in de randstad. Deze groepen
verrichtenarbeidwaartoeregulierewerklozeburgersnietbereidzijn.Alleactiveringsretoriektenspijt
ishetindeafgelopendecennianietgelukt,endatgeldtvooralleWestEuropeselanden,omwerklozeburgersopgroteschaaltelatenwerkeninbijvoorbeeld
de land en tuinbouw. Dat soortwerkwordt veelal door illegale
arbeiders verricht. Dehedendaagseonderklasseis,meerdaninde jaren
tachtig, een ongedocumenteerde
ofillegaleonderklassegeworden.Naarmijneigen
190
11
195
200
205
12
210
13
215
220
14
225
230
235
240
15 245
250
255
260
265
16 270
275
280
17
9006104677_08_BL08.indd 213 21-01-2009 10:29:03
-
DE ECONOMIEBLOK 8
214
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
1 a Wat was het belangrijkste tekstdoel van de schrijver van
tekst 3? b Tot welke tekstsoort reken je deze tekst?2 a Noteer in
maximaal drie woorden het onderwerp van tekst 3. b Noteer in
maximaal vijftien woorden de hoofdgedachte van deze tekst.3 De
tekst Sluit je ogen niet voor de onderklasse van de 21ste eeuw telt
ruim 2400
woorden. Maak van deze tekst een goed lopende samenvatting in
correct Neder-lands van maximaal 300 woorden. Uit je samenvatting
moet voor iemand die de oorspronkelijke tekst niet kent, duidelijk
worden: om welke groep het gaat en hoe die groep ontstaat wat er in
de afgelopen jaren gedaan is en waarom desondanks de groep niet
kleiner is geworden welke maatregelen niet zullen helpen en
waarom niet welke maatregelen volgens de schrijver wel zullen
werken en waarom.Aanbeveling: maak eerst een structuurschema.
3 Spreken, kijken en luisteren
Presenteren en solliciteren
3.1 Einddoel
Als je de opdrachten van deze module hebt gemaakt, kun je: een
beschouwende, betogende of activerende presentatie houden op basis
van
zelfverzamelde informatie. een goed sollicitatiegesprek
voeren.
schattingverblijvenerzon150.000tot200.000illegale vreemdelingen
in Nederland, van wieongeveer de helft in de vier grote steden
enbinnendeviergrotestedenineenbeperktaantalmulticulturelewijken. In
de jaren tachtig was het mogelijk voorillegalemigranten om een
sofinummer te verwervenen
tewerken.Datkannietmeer.Ookzijnzijuitgeslotenvanpubliekevoorzieningenals
gevolg van de in 1998 ingevoerde Koppelingswet. Het effect daarvan
is dat meer enmeer illegalen werkzaam zijn in de
informeleeconomieenookvakerbetrokkenzijnbijcriminaliteit, met name
bij vermogensdelicten. Uiteen binnenkort te publiceren studie
blijkt datdit ook geldt voor uitgeprocedeerde asielzoekers. De
nieuwe bijstandsgeheimen laten dehardheid van het probleem zien. De
enormebanengroeivaneenmiljoenbanen inde
jarennegentigheeftinbeperktemategeleidtoteenvermindering van de
langdurigewerkloosheiden duurzame armoede. De recente
stelselherzieningenindesocialezekerheidlijkenookeenbeperkt effect
te hebben op een
omvangrijkdeelvandezegroep.Endaarwaarzeweleffecthebben,werkenzehetfenomeenvanwerkendearmen
indehand.Denieuwemaatregelenhebben vooral gevolgen voor nieuwe
groependie minder gemakkelijk dan weleer toegangkrijgen tot
bijstand en sociale zekerheid.
Dekeerzijdehiervanisechterdatspecifiekegroepentussenwalenschiprakenomdatzijgeenwerkvindenenookgeenuitkeringhebben.
Metanderewoorden:nochhetverzorgingsstaatbeleid uit de vorige eeuw
noch het neoliberale beleid van de eenentwintigste
eeuwheefteenadequaatantwoordophetvraagstukvandemaatschappelijkeonderklasse.
Overdegevolgentastenwenoginhetduister.IndejarentachtigvandevorigeeeuwwaserdeangstvoorAmerikaansetoestanden,nuiser
de angst voor Franse toestanden.
DieAmerikaansetoestandenzijnernooitgekomen.Eenbelangrijkeonderzoeksbevindingisimmersdatdeonderklassenietrevolteert,maaruitgeslotenwordtenzichterugtrekt.Ookdehedendaagseangstvoorgrootstedelijkoproer(Fransetoestanden)lijktongegrond.Maarlaatikvoor
zichtigzijn:ervarenuitsluitingendiscriminatiedoorjonge,werklozemigranten,
incombinatiemet toevallige incidenten en onhandige
uitsprakenvanhoogwaardigheidsbekleders,kunnenkleinschaligerellenindehandwerken.
Wellicht dat demografische
ontwikkelingendeonderklassetehulpschieten,omdaterdoorde vergrijzing
in de nabije toekomst
arbeidskrachtennodigzijn.Dekansisechtergrootdatde oplossing
daarvoor gezocht zal worden innieuwe vormen van reguliere
arbeidsmigratieuitMiddenEuropaenvanbuitendeEuropeseUnie.Maarwietoteenoplossingvanhetonderklassenvraagstuk
wil komen zal de simpeleDalrympleretoriekmoeten negeren.De
oplossing van het vraagstuk ligt niet in het
benadrukkenvaneigenverantwoordelijkheidofdevrije wil, minder
televisiekijken, minder
uitgaan,zerotoleranceofhetverbiedenvanhuidtatoeages (volgens
Dalrymple zijn huidtatoeages de oorzaak van criminaliteit), maar in
devernieuwingvanmaatschappelijkeinstituties. The continents
education systems are crum-bling, schreef Newsweek in een
indringendoverzichtsartikel. Het is schrikbarend hoeveeldropouts de
Franse, Duitse, Nederlandse
enItaliaanseschoolsystemenmomenteelproduceren en hoe weinig er
wordt genvesteerd inonderwijs en in het verbeteren van de
overgangvanschoolnaarwerk. Ook het bijstandsstelsel is nog steeds
nietomgewerkt tot een werkstelsel dat mensensnel naar een reguliere
baan leidt en als datniet lukt een of andere gesubsidieerde
baanaanbiedt. De emancipatie van de
arbeidersklassenadeTweedeWereldoorlogheeftplaatsgevonden dankzij
intelligente
vernieuwingenenenormeinvesteringeninonderwijs,gezondheidszorg,
sociale huisvesting, sociale zekerheid en door de sociale
betrokkenheid vanonderwijzers, artsen en functionarissen
vanmaatschappelijkeinstellingen.Erisgeenmoreelbeschavingsoffensiefnodigvoorhetbestrijdenvan
onderklassenvorming, maar een
offensiefterverbeteringvandeemanciperendeenintegrerende werking van
instituties als arbeid,onderwijsensocialezekerheid.
Godfried Engbersen, in: NRC Handelsblad
285
18 290
295
300
19
305
310
315
20320
21325
330
335
22340
345
350
355
23
360
24365
370
375
380
De gemeente Cuijk zegt veel maatregelen te treffen om de
agressie te verspreiden.
De Weekend Krant Cuijk
x
9006104677_08_BL08.indd 214 21-01-2009 10:29:03
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
215
1 a Wat was het belangrijkste tekstdoel van de schrijver van
tekst 3? b Tot welke tekstsoort reken je deze tekst?2 a Noteer in
maximaal drie woorden het onderwerp van tekst 3. b Noteer in
maximaal vijftien woorden de hoofdgedachte van deze tekst.3 De
tekst Sluit je ogen niet voor de onderklasse van de 21ste eeuw telt
ruim 2400
woorden. Maak van deze tekst een goed lopende samenvatting in
correct Neder-lands van maximaal 300 woorden. Uit je samenvatting
moet voor iemand die de oorspronkelijke tekst niet kent, duidelijk
worden: om welke groep het gaat en hoe die groep ontstaat wat er in
de afgelopen jaren gedaan is en waarom desondanks de groep niet
kleiner is geworden welke maatregelen niet zullen helpen en
waarom niet welke maatregelen volgens de schrijver wel zullen
werken en waarom.Aanbeveling: maak eerst een structuurschema.
3 Spreken, kijken en luisteren
Presenteren en solliciteren
3.1 Einddoel
Als je de opdrachten van deze module hebt gemaakt, kun je: een
beschouwende, betogende of activerende presentatie houden op basis
van
zelfverzamelde informatie. een goed sollicitatiegesprek
voeren.
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
BLOK 8 DE ECONOMIE
De gemeente Cuijk zegt veel maatregelen te treffen om de
agressie te verspreiden.
De Weekend Krant Cuijk
x
9006104677_08_BL08.indd 215 21-01-2009 10:29:09
-
DE ECONOMIEBLOK 8
216
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
3.2 Overzicht van de opdrachten en de theorie
Verwerkingsboek Informatieboek
opdracht hoofdstuk paragraaf vaardigheid
8, 10, 11 1 Omgaan met informatie
1.3 De juiste informatie kunnen zoeken, een bronvermelding
kunnen maken
8, 9, 13, 14 1.5.2 Een spreekplan kunnen maken
8, 10, 11 1.5.1 Informatie kunnen beoordelen en verwerken
1, 2, 6, 14 2 Publiekgerichtheid 2.4-2.8 Publiekgericht kunnen
spreken
7, 8 3 Tekstdoelen en tekstsoorten
3.7-3.10 Een beschouwende, betogende of activerende presentatie
kunnen houden
10, 11, 12 3.11 Een sollicitatiegesprek kunnen voorbereiden,
beoordelen en zelf voeren
1, 3, 4, 5, 13, 14 4 Tekstopbouw 4.3 Inleiding, middenstuk en
slot van een presentatie kunnen bepalen
6, 7 5 Tekststructuren 5.1, 5.2 Alineaverbanden en
signaalwoorden kunnen gebruiken.
3, 4, 5 5.6 Structuurmodellen in een presentatie kunnen
gebruiken
13 6 Argumenteren 6.1-6.5 Standpunt, argumenten en conclusie
her-kennen en onder woorden kunnen brengen
10 6.6 Argumenten kunnen beoordelen, drogredenen kunnen
vermijden
9, 15 8 Presentatie, discussie, vergade-ring en debat
8.1 Een presentatie kunnen beoordelen en houden
Als je de opdrachten van deze module hebt uitgevoerd, kun je
Eindopdracht A of B maken.
3.3 Instaptoets
De instaptoets bij deze module vind je op de methodesite
www.opniveau-online.nl/ tweedefase. Nadat je de antwoorden hebt
ingevuld krijg je een advies over welke opdrachten op startniveau
je, in overleg met je docent(e), zou kunnen overslaan.
3.4 Opdrachten
Opdracht 1 Vragen over de theorie
1 Als je een presentatie gaat voorbereiden, vorm je je een beeld
van je publiek. Noteer drie vragen die je hierbij kunnen
helpen.
2 Het maakt nogal wat uit of je voor een algemeen publiek
spreekt of voor een gese-lecteerd publiek met een hoge opleiding.
Leg dat uit aan de hand van
de woordkeus figuurlijk taalgebruik de zinsbouw.
3 Noem twee manieren om aan je publiek vanaf het begin de opbouw
van je presentatie duidelijk te maken.
4 Noem drie manieren om de inleiding van een presentatie pakkend
te maken.5 Na afloop van een presentatie kun je vragen stellen.
Welke drie typen kun je
onderscheiden?
Opdracht 2 Publiekgericht presenteren
1 a Wat betekent de afkorting SIRE? Raadpleeg zo nodig de site
(www.sire.nl). b Op welk publiek richt SIRE zich?2 Wat is het doel
van bovenstaande tekst?3 Beoordeel de publiekgerichtheid van de
tekst Over de stichting aan de hand van
de volgende aspecten: het taalgebruik (zinsbouw, woordkeus) de
toon (formeel, informeel, afstandelijk, populair) de
aantrekkelijkheid (nieuwswaarde) het niveau (begrijpelijkheid) de
lay-out.
4 Bestudeer enkele recente campagnes op de site van SIRE en
bespreek ze met mede-leerlingen. Welke campagne/campagnes vinden
jullie het meest geslaagd? Waaraan ligt dat? Aan welke onderwerpen
zou SIRE volgens jullie aandacht moeten besteden?
Licht je keuze toe.5 Presenteer je bevindingen aan
medeleerlingen.
SIREiseenonafhankelijkestichtingdiezichtendoel stelt
onderbelichte maatschappelijkeonderwerpen publiekelijk aan de orde
te
stellen,bespreekbaartemakenenteagenderenbijburgers,opinieleidersenbesluitvormers.
SIREwilwakkerschuddenenmensenaanhetdenkenzettenendoenbeseffendatbepaaldekwestiesnietuithetoogverlorenmogenworden.SIREzethiertoe,metdebelangelozehulpvan
de communicatiebranche, multimedialecampagnesin.
SIRE heeft geen banden met de overheid ofandereorganisaties.
SIREiseeninitiatiefvandecommunicatiebranche. Belangeloos zetten
reclamebureaus, prbureaus,onderzoekbureaus,mediaexploitanten
enadviesbureaus,productiemaatschappijenenandere toeleveranciers,
grafische industrie
enadverteerderszichinomdecampagnestevoerendiebijdragenaaneenbeteresamenleving.HetSIREbestuurisdusdaniggeorganiseerddatdie
geledingen die van wezenlijk belang
zijnvoorhetvoerenvandebredeSIREcampagnesinhetbestuurvertegenwoordigdzijn.
Ditsteltonsinstaatomviademassamediaeenscalavanideenenidealenonderdeaandachtvan
het grote publiek te brengen. Sinds
onzeoprichtingin1967zijndatmeerdan90campagnes,zoalsbijvoorbeeldDe
maatschappij dat ben jij,Je bent een rund als je met vuurwerk
stunt, Eenzaamheid, Dyslexie, Overgewicht en Kort
lontje.KlikvoormeerinformatieopCampagnes.
www.sire.nl
Overdestichting
5
10
15
20
25
30
9006104677_08_BL08.indd 216 21-01-2009 10:29:10
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
217
de woordkeus figuurlijk taalgebruik de zinsbouw.
3 Noem twee manieren om aan je publiek vanaf het begin de opbouw
van je presentatie duidelijk te maken.
4 Noem drie manieren om de inleiding van een presentatie pakkend
te maken.5 Na afloop van een presentatie kun je vragen stellen.
Welke drie typen kun je
onderscheiden?
Opdracht 2 Publiekgericht presenteren
1 a Wat betekent de afkorting SIRE? Raadpleeg zo nodig de site
(www.sire.nl). b Op welk publiek richt SIRE zich?2 Wat is het doel
van bovenstaande tekst?3 Beoordeel de publiekgerichtheid van de
tekst Over de stichting aan de hand van
de volgende aspecten: het taalgebruik (zinsbouw, woordkeus) de
toon (formeel, informeel, afstandelijk, populair) de
aantrekkelijkheid (nieuwswaarde) het niveau (begrijpelijkheid) de
lay-out.
4 Bestudeer enkele recente campagnes op de site van SIRE en
bespreek ze met mede-leerlingen. Welke campagne/campagnes vinden
jullie het meest geslaagd? Waaraan ligt dat? Aan welke onderwerpen
zou SIRE volgens jullie aandacht moeten besteden?
Licht je keuze toe.5 Presenteer je bevindingen aan
medeleerlingen.
SIREiseenonafhankelijkestichtingdiezichtendoel stelt
onderbelichte maatschappelijkeonderwerpen publiekelijk aan de orde
te
stellen,bespreekbaartemakenenteagenderenbijburgers,opinieleidersenbesluitvormers.
SIREwilwakkerschuddenenmensenaanhetdenkenzettenendoenbeseffendatbepaaldekwestiesnietuithetoogverlorenmogenworden.SIREzethiertoe,metdebelangelozehulpvan
de communicatiebranche, multimedialecampagnesin.
SIRE heeft geen banden met de overheid ofandereorganisaties.
SIREiseeninitiatiefvandecommunicatiebranche. Belangeloos zetten
reclamebureaus, prbureaus,onderzoekbureaus,mediaexploitanten
enadviesbureaus,productiemaatschappijenenandere toeleveranciers,
grafische industrie
enadverteerderszichinomdecampagnestevoerendiebijdragenaaneenbeteresamenleving.HetSIREbestuurisdusdaniggeorganiseerddatdie
geledingen die van wezenlijk belang
zijnvoorhetvoerenvandebredeSIREcampagnesinhetbestuurvertegenwoordigdzijn.
Ditsteltonsinstaatomviademassamediaeenscalavanideenenidealenonderdeaandachtvan
het grote publiek te brengen. Sinds
onzeoprichtingin1967zijndatmeerdan90campagnes,zoalsbijvoorbeeldDe
maatschappij dat ben jij,Je bent een rund als je met vuurwerk
stunt, Eenzaamheid, Dyslexie, Overgewicht en Kort
lontje.KlikvoormeerinformatieopCampagnes.
www.sire.nl
Overdestichting
5
10
15
20
25
30
9006104677_08_BL08.indd 217 21-01-2009 10:29:13
-
DE ECONOMIEBLOK 8
218
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
Opdracht 3 Spreekdoel en structuurmodel
Noteer van elke inleiding:a het spreekdoelb het structuurmodel
dat bij de presentatie past.
Opdracht 4 Pakkende inleiding
In de inleidingen A t/m E (zie opdracht 3) wordt telkens het
onderwerp gentrodu-ceerd. Ook wordt de globale opbouw van de
presentatie aangekondigd. Toch zijn de inleidingen niet bepaald
pakkend te noemen.
1 Geef bij elke inleiding een aanwijzing om deze pakkend te
maken.2 Herschrijf n van de inleidingen, presenteer deze aan
medeleerlingen en vraag
om commentaar.
Opdracht 5 Slotalineas, slotzinnen
1 De sprekers van bovenstaande slotalineas gebruiken
verschillende signaalwoorden en signaalformuleringen om het einde
van hun presentatie aan te kondigen. Noteer deze.
2 Welke functie(s) kun je in elk slot aanwijzen?3 Bepaal van elk
slot bij welk structuurmodel het hoort.4 Je kunt een presentatie
afsluiten met een slotzin waarin je het publiek bedankt voor
de aandacht of uitnodigt tot het stellen van vragen. Noem twee
manieren waarmee je het publiek uitdaagt tot een reactie.
Opdracht 6 Gesproken column analyseren
A Ikgamijnbetooghoudenoverkinderopvang.InNederland komen er
steedsmeer gezinnenmet tweeverdieners. Er zijn ook steeds
meervrouwendiegewoonblijvenwerkennahetkrijgen van een kind.Enwaar
er eerst altijd
eenvaderofmoederwas,isernuniemandmeeromvoordekinderentezorgen,wantbeideouderszijnaanhetwerk.Deidealeoplossingvoordezegezinnen
is kinderopvang. Kinderopvang
was25jaargeledeninheelwatdelenvanhetlandietsvreemds.Nuziejedatereengrootgebrekis
aan opvangplaatsen.Maar ondanks de
stijgendepopulariteitvandekinderopvangbestaaternogaltijdhetideedatkinderenindekinderopvang
veel slechter af zijn dan wanneer
zegewoonbijdeouderszoudenblijven.Ikbenvanmeningdatkinderopvanghelemaalniet
slechterisvoordekinderen.Ditwilikaantonendoorenkele argumenten te
geven. Ik zal ook eentegenargument geven en dat weerleggen.
Inhetslotzaliktoteenconclusiekomen.
B Jongensenmeisjeskrijgennugelijkekansenomhetver te schoppen
indewereld. Jehebtrecht op onderwijs, je zit tot je zestiende
verplicht op de middelbare school en zowel jongens als meisjes
mogen studeren. Er is geenenkele opleiding die je weigert omdat je
eenmeisje of juist een jongen bent. Maar watgebeurternade
studie?Mensenstuderenaf,vindeneenleukebaan,probereneenbeetjecarriretemakenenkrijgeneenrelatie.Wanneer
er dan kinderen komen, zijn het meestal demoeders die minder
gaan werken. De vadersdoen dat zelden. Vrouwen kost dit vaak
huncarrire.Ikvraagmeafwaaromzealdiejarenvan scholing en carrire
zomaar weggooien.Mijnvraagstelling luidtdanook: Waaromzijnhet vaker
de vrouwen en niet demannen
diethuisblijvenomvoordekinderentezorgen?
C In mijn profielwerkstuk heb ik geprobeerdinzicht te krijgen
inde vervoersproblemendiewij in Nederland kennen en ik heb ook
naaroplossingengezocht.Daaromhebikmijnhoofdvraagalsvolgtgeformuleerd:ZijndevervoersproblemeninNederlandoptelossen?
D Mijn spreekbeurt gaat over het cassettebandje.
Julliezullenallemaalweldenken:watouderwets.Maarnognietzoheellanggeledenwasheteengroteuitvinding.Ikzalwatvertellen
over de geschiedenis van de cassette,
dekwaliteitenvanhetbandjeendewerkingvanhetcassettebandjeineencassetterecorder.
E In Nederland belanden op dit moment veelmeervrouwen
indeWAOdanmannenendanmetnamejongevrouwen.VrouwenhebbentweekeerzoveelkansomdeWAOintegaanenvoorvrouwenindeleeftijdscategorie2534zelfsvierkeerzoveel.Hoeisditverschilteverklaren?
Naar: www.scholieren.com
Inleidingen A De onderzoeksvraag die we aan het beginvan deze
praktische opdracht
geformuleerdhebben,beantwoordenwemetja.Wevindenhetethischverantwoorddateuthanasieinonzesamenlevingistoegestaan.
B
Wanneerjegeweldopstraatziet,kunjedanookhetbestemeteen112bellenendekenmerkenvandedaderonthouden.Jekuntdedaderhetbestenietalleenachternarennen,jeweetnooit
wat de gevolgen ervan kunnen
zijn.Natuurlijkmoetjehetslachtoffertehulpschieten.
C Er zijn kortom allerlei mogelijkheden omwerknemers uit deWW
enWAO te halen,
alkosthetwelwatgeld.Maaralsdeoverheiderwatextrageldvoor overheeft,
levertdatuiteindelijkalleenmaarmeergeldop.Danzijnernamelijk weer
meer mensen aan het werk(actieven) en minder mensen in de
bijstand(inactieven). En omdat de actieven premiesbetalen om de
uitkering van de inactieven te
betalen, blijven de uitgaven van de overheidbinnendeperken.
D Kinderarbeidkandusalleenmaarheelgeleidelijk afgeschaft worden.
Eerst moet de welvaart in ontwikkelingslanden stijgen. Ermoetgeld
zijn voor het invoeren van de
leerplichtvoorkinderentot14of15jaar.Alsdevolwassenen meer
verdienen, hoeven hun kinderennietmeer tewerken.Het kan tientallen
jarenduren,voordathetzoveris.Metontwikkelingshulpkunnenrijkelandenhelpen.Daarmeekunnen
arme landen scholen bouwen voor
kinderenenbanenscheppenvoorwerklozeouders.Een hogere prijs betalen
voor producten uitontwikkelingslanden is ook een goedemanierom te
helpen. De fabrikanten daar zullen
daneerderduurderevolwassenenindienstnemen.EnwijkunnenookallemaalhelpendoororganisatiesalsUnicefenNovibtesteunen.
Naar: www.scholieren.com
Slotalinea's
Naafloopvandezeuitzendingwordtgezegddatuvoor informatieen
reacties terechtkuntop de website van Buitenhof, waarvan
hetadresonderinbeeldverschijnt.Eenservicediemeer
televisieprogrammas en kranten bieden en er wordt grif gebruik van
gemaakt. Degedachtedatdemakersbelangscheppeninje
mening, ontneemt het publiek het gevoel
dathetallesmaarlijdzaamheeftteslikken.Internetlijktdewerelddemocratischertemaken.
Maar schijn bedriegt. Wie nauwgezet allebinnengekomen reacties
leest, krijgt een raarbeeld van Nederland. Het lijkt te bestaan
uit
E-mail
1
5
10
2
9006104677_08_BL08.indd 218 21-01-2009 10:29:14
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
219
Opdracht 5 Slotalineas, slotzinnen
1 De sprekers van bovenstaande slotalineas gebruiken
verschillende signaalwoorden en signaalformuleringen om het einde
van hun presentatie aan te kondigen. Noteer deze.
2 Welke functie(s) kun je in elk slot aanwijzen?3 Bepaal van elk
slot bij welk structuurmodel het hoort.4 Je kunt een presentatie
afsluiten met een slotzin waarin je het publiek bedankt voor
de aandacht of uitnodigt tot het stellen van vragen. Noem twee
manieren waarmee je het publiek uitdaagt tot een reactie.
Opdracht 6 Gesproken column analyseren
A De onderzoeksvraag die we aan het beginvan deze praktische
opdracht
geformuleerdhebben,beantwoordenwemetja.Wevindenhetethischverantwoorddateuthanasieinonzesamenlevingistoegestaan.
B
Wanneerjegeweldopstraatziet,kunjedanookhetbestemeteen112bellenendekenmerkenvandedaderonthouden.Jekuntdedaderhetbestenietalleenachternarennen,jeweetnooit
wat de gevolgen ervan kunnen
zijn.Natuurlijkmoetjehetslachtoffertehulpschieten.
C Er zijn kortom allerlei mogelijkheden omwerknemers uit deWW
enWAO te halen,
alkosthetwelwatgeld.Maaralsdeoverheiderwatextrageldvoor overheeft,
levertdatuiteindelijkalleenmaarmeergeldop.Danzijnernamelijk weer
meer mensen aan het werk(actieven) en minder mensen in de
bijstand(inactieven). En omdat de actieven premiesbetalen om de
uitkering van de inactieven te
betalen, blijven de uitgaven van de overheidbinnendeperken.
D Kinderarbeidkandusalleenmaarheelgeleidelijk afgeschaft worden.
Eerst moet de welvaart in ontwikkelingslanden stijgen. Ermoetgeld
zijn voor het invoeren van de
leerplichtvoorkinderentot14of15jaar.Alsdevolwassenen meer
verdienen, hoeven hun kinderennietmeer tewerken.Het kan tientallen
jarenduren,voordathetzoveris.Metontwikkelingshulpkunnenrijkelandenhelpen.Daarmeekunnen
arme landen scholen bouwen voor
kinderenenbanenscheppenvoorwerklozeouders.Een hogere prijs betalen
voor producten uitontwikkelingslanden is ook een goedemanierom te
helpen. De fabrikanten daar zullen
daneerderduurderevolwassenenindienstnemen.EnwijkunnenookallemaalhelpendoororganisatiesalsUnicefenNovibtesteunen.
Naar: www.scholieren.com
Slotalinea's
Naafloopvandezeuitzendingwordtgezegddatuvoor informatieen
reacties terechtkuntop de website van Buitenhof, waarvan
hetadresonderinbeeldverschijnt.Eenservicediemeer
televisieprogrammas en kranten bieden en er wordt grif gebruik van
gemaakt. Degedachtedatdemakersbelangscheppeninje
mening, ontneemt het publiek het gevoel
dathetallesmaarlijdzaamheeftteslikken.Internetlijktdewerelddemocratischertemaken.
Maar schijn bedriegt. Wie nauwgezet allebinnengekomen reacties
leest, krijgt een raarbeeld van Nederland. Het lijkt te bestaan
uit
E-mail
1
5
10
2
9006104677_08_BL08.indd 219 21-01-2009 10:29:14
-
DE ECONOMIEBLOK 8
220
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
Bovenstaande column is uitgesproken door Dsanne van Brederode in
het televisie-programma Buitenhof.
1 Op welke wijze probeert de spreekster het publiek direct bij
haar presentatie te betrekken?
2 De spreekster gebruikt veelvuldig signaalwoorden, zodat het
publiek de lijn van de presentatie kan volgen. Noteer de
signaalwoorden uit alinea 3 en zet erachter welk verband ze
aangeven.
3 a Tot welke tekstsoort reken je deze column? b Motiveer je
antwoord.4 De spreekster houdt ook in haar taalgebruik rekening met
de kijkers die de tekst
niet voor zich hebben. Waaruit blijkt dat?
Opdracht 7 Reactie bedenken, uitspreken en laten beoordelen
1 Bedenk een genuanceerde reactie op de gesproken column van
Dsanne van Brederode (opdracht 6). Maak notities met behulp waarvan
je je reactie kunt uit-spreken voor een publiek van
medeleerlingen.
2 Laat je reactie door medeleerlingen beoordelen aan de hand van
de volgende vragen. Wordt de aanleiding tot het spreken duidelijk
gepresenteerd? Is de reactie goed uitgewerkt en duidelijk? Is de
opbouw goed aangegeven door middel van signaalwoorden? Wordt de
reactie op een boeiende manier gebracht?
Opdracht 8 Informatie verzamelen en verwerken
1 Ga naar de site van een omroep of een landelijk dagblad en
print een betogende tekst (commentaar, column, ingezonden brief)
over een actueel onderwerp dat je interesseert.
2 Maak een volgens de regels opgestelde bronvermelding.3 Noteer
het onderwerp en onderstreep in het artikel:
het standpunt van de auteur de argumenten ter ondersteuning van
zijn standpunt de conclusie.
Opdracht 9 Spreekplan maken, presenteren
Je gaat nu een reactie voorbereiden op de tekst die je hebt
gekozen (zie opdr. 8).1 Maak een spreekplan waarin je noteert:
de aanleiding tot het spreken je eigen mening over het
onderwerp, ondersteund door minstens n argument.
2 Houd, uitgaande van het spreekplan, een korte, betogende
presentatie voor mede-leerlingen.
3 Bespreek de presentatie met elkaar. Was de lijn van het betoog
duidelijk? Kwam ook het eigen standpunt duidelijk uit de verf?
Opdracht 10 Argumenten beoordelen, kritische vragen stellen
1 Bepaal welke fout (drogreden) er in elk van de onderstaande
uitspraken is gemaakt. Soms zijn er verschillende
mogelijkheden.
2 Bedenk vervolgens bij elke uitspraak een kritische vraag of
opmerking waarmee je duidelijk maakt dat de redenering aanvechtbaar
is.
A Het is duidelijk dat Nederlanders emigreren door een gebrek
aan stilte, natuur en ruimte in ons land.
B Door mensen een uitkering te geven ontneem je ze de
verantwoordelijkheid om voor zichzelf te zorgen. Je kunt de
uitkeringen dus maar beter afschaffen.
C Hoe kun jij als scholier nu weten wat het is om werkloos te
zijn?D Als we vandaag de cijfers van de schoolexamens verhogen,
kunnen we morgen
alle leerlingen bij voorbaat een zes geven.E Alle leerlingen
moeten tot hun achttiende verplicht onderwijs volgen. De werk-
loosheid onder jongeren zal dan sterk verminderen.F De vorige
keer dat we in februari gingen skin, stonden we drie uur in de
file.
Ik wil dus niet meer in februari op reis. Die reis alleen al G
Leerlingen van 6 vwo kunnen nog niet zelf bepalen of ze de lessen
volgen, want
ze zijn nog niet volwassen.H De VVD wil de uitkeringen verlagen.
Ik ben het daarmee eens, want die partij
heeft sterke argumenten en bovendien ben ik lid van de VVD.
muggenzifters, betweters en opdemanspelers die hun oordeel
vellen zonder zich
eerstnogeensindematerieteverdiepen.Vormteltniet:somsiserzosnelgeschrevendathetmailtje
wemelt van zowel spel als argumentatiefouten en je per ongeluk zou
denken: Wat
isiedereentochdom!Wanneerdemediasprekenvanverhardingenvervlakking
inde samenleving,vreesikdatzezichonbewustbaserenopalle reacties die
ze binnenkrijgen reactieswaarzenotabenezelfomvragen.
Internetdraagtdusvooralbijaaneenkarikaturalebeeldvorming,wantpraatjemetpassantenopstraat,inderijbijdekassa,danmerkjehoeveel
mensen genuanceerd over hun
eigenlevenendewatgroteremaatschappelijkekwesties nadenken.
Misschien hebben ze ook
ooiteenbriefnaareenkrantofprogrammagestuurd,maardanalleenals
zehunvisienaeenhalvedag nog steeds belangrijk vonden, dan
alleennadat ze zich hadden afgevraagd Als ik
echteenpuntheb,hoeformuleerikdatdan?
Onlangs werd er weer een onderzoek
verrichtnaardemeningenvanautochtonenoverallochtonenenwatbleek:dehardheidvaneenpaar
jaar geledenwas verdwenen. Dat kwamalleen doordat de ondervraagden
ditmaal
nietslechtsvakjeshaddenhoevenaankruisen,maarhunantwoordenookmochtentoelichteneen
kansdievrijweliedereenhadbenut.Redelijkheidenwelwillendheidoverheersten.Hetverbaastme
niks. Wat me wel verbaasde was dat ditberichtjenietgroot
opdevoorpaginavanalledagbladenstond,maarwasweggestoptineenartikeltje
over een nder onderzoek, over
hetwelbevindenvanallochtonestudenten.Ookdieblekenoverigensgenuanceerd.Zoveelverschiliserdusniet.
Helaas
leverengenuanceerdemensengeenspannendetelevisieop,enroeptmildheidgeenemotionelereactiesop.Watzouerveelgewonnenzijnbijeenmediabeleiddatzichnietsmeeraan
kijkcijfers en internetreacties gelegen
lietliggen,maarzichweerzoudurvenbaserenopkwaliteitsonderzoeken,
zonder rapportcijfers,maar met degelijk onderbouwde
oordelen.Karikaturen kunnen een machtig wapen zijntegen
onderdrukking, maar als de
karikatuurdieinternetreactiesenopiniepeilingenonsbiedendedienstuitmaakt,isergeensprakemeervanonderdrukking.Danbestaangenuanceerdemensenniet.Puntuit.
Hetenigesignaaldatwenogkunnengeven,isgnsignaal.Alsallemailboxenleegblijvenisdateentriomfvoornuanceenverdieping,envooronzebehoeftedaaraan.
Dsanne van Brederode, op: www.buitenhoftv.nl
15
20
3 25
30
35
4
40
45
50
5
55
60
65
6
9006104677_08_BL08.indd 220 21-01-2009 10:29:15
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
221
2 Laat je reactie door medeleerlingen beoordelen aan de hand van
de volgende vragen. Wordt de aanleiding tot het spreken duidelijk
gepresenteerd? Is de reactie goed uitgewerkt en duidelijk? Is de
opbouw goed aangegeven door middel van signaalwoorden? Wordt de
reactie op een boeiende manier gebracht?
Opdracht 8 Informatie verzamelen en verwerken
1 Ga naar de site van een omroep of een landelijk dagblad en
print een betogende tekst (commentaar, column, ingezonden brief)
over een actueel onderwerp dat je interesseert.
2 Maak een volgens de regels opgestelde bronvermelding.3 Noteer
het onderwerp en onderstreep in het artikel:
het standpunt van de auteur de argumenten ter ondersteuning van
zijn standpunt de conclusie.
Opdracht 9 Spreekplan maken, presenteren
Je gaat nu een reactie voorbereiden op de tekst die je hebt
gekozen (zie opdr. 8).1 Maak een spreekplan waarin je noteert:
de aanleiding tot het spreken je eigen mening over het
onderwerp, ondersteund door minstens n argument.
2 Houd, uitgaande van het spreekplan, een korte, betogende
presentatie voor mede-leerlingen.
3 Bespreek de presentatie met elkaar. Was de lijn van het betoog
duidelijk? Kwam ook het eigen standpunt duidelijk uit de verf?
Opdracht 10 Argumenten beoordelen, kritische vragen stellen
1 Bepaal welke fout (drogreden) er in elk van de onderstaande
uitspraken is gemaakt. Soms zijn er verschillende
mogelijkheden.
2 Bedenk vervolgens bij elke uitspraak een kritische vraag of
opmerking waarmee je duidelijk maakt dat de redenering aanvechtbaar
is.
A Het is duidelijk dat Nederlanders emigreren door een gebrek
aan stilte, natuur en ruimte in ons land.
B Door mensen een uitkering te geven ontneem je ze de
verantwoordelijkheid om voor zichzelf te zorgen. Je kunt de
uitkeringen dus maar beter afschaffen.
C Hoe kun jij als scholier nu weten wat het is om werkloos te
zijn?D Als we vandaag de cijfers van de schoolexamens verhogen,
kunnen we morgen
alle leerlingen bij voorbaat een zes geven.E Alle leerlingen
moeten tot hun achttiende verplicht onderwijs volgen. De werk-
loosheid onder jongeren zal dan sterk verminderen.F De vorige
keer dat we in februari gingen skin, stonden we drie uur in de
file.
Ik wil dus niet meer in februari op reis. Die reis alleen al G
Leerlingen van 6 vwo kunnen nog niet zelf bepalen of ze de lessen
volgen, want
ze zijn nog niet volwassen.H De VVD wil de uitkeringen verlagen.
Ik ben het daarmee eens, want die partij
heeft sterke argumenten en bovendien ben ik lid van de VVD.
9006104677_08_BL08.indd 221 21-01-2009 10:29:15
-
DE ECONOMIEBLOK 8
222
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
I Je verjaardag vieren is zeer gezond. Statistisch onderzoek
heeft uitgewezen dat mensen die vaak hun verjaardag vieren zeer oud
worden.
J De overheid moet de economie stimuleren, want het is haar taak
dat te doen.K Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het
heel gezond is groene
thee te drinken.L De minister kan wel willen dat we met het
openbaar vervoer reizen, maar zelf
laat hij zich in een dure auto vervoeren.M Een meerderheid van
de bevolking vindt dat de minister juist gehandeld heeft,
dus het lijkt me dat hem niets te verwijten valt.N Ik ga elk
jaar in de Ardennen fietsen, dus ik ben als geen ander vertrouwd
met
de weersomstandigheden daar.O Ik zie niet in waarom we internet
nodig zouden hebben. Voor die tijd konden
we toch ook met elkaar communiceren?P Het invoeren van het
alcoholverbod tijdens Koninginnedag was succesvol, want
er zijn dit jaar aanzienlijk minder ordeverstoringen
geweest.
Opdracht 11 Bewust worden van lichaamstaal bij een
sollicitatiegesprek
Ga naar de site www.lichaamstaal.startpagina.nl en kies bij
sollicitatietips de link lichaamscommunicatie. Lees de tips die je
daar krijgt aangereikt en beantwoord de volgende vragen.
1 a Hoe kun je het beste gaan zitten tijdens een
sollicitatiegesprek? Licht je antwoord toe. b Waarom is het niet
raadzaam om met gekruiste armen een sollicitatiegesprek te
voeren? c Welke tips krijg je voor het aankijken van je
gesprekspartners tijdens het sollici-
tatiegesprek?2 Vind je de aanwijzingen bruikbaar? Motiveer je
antwoord.3 Op welk punt/welke punten wil je in het bijzonder letten
als je een sollicitatiege-
sprek voert?
Opdracht 12 Solliciteren naar een studieplaats
Volgend jaar ga je studeren. Bij steeds meer studies bepaalt een
toelatingsgesprek of je geschikt bent voor de studie die je graag
wilt volgen. Tijdens zon gesprek schat men je competenties in.
Alleen zeer gemotiveerde en talentvolle studenten worden
toegelaten. Het gesprek lijkt dus wel op een sollicitatie. In
plaats van je cv gebruik je onderdelen van je portfolio. Je gaat nu
oefenen met het toelatingsgesprek.
1 Kijk op de site www.werk.nl/jongeren en ga naar tips voor je
sollicitatiegesprek. Lees hier de informatie. Noteer tips die je
wilt gebruiken bij het toelatingsgesprek.
2 Bepaal voor welke studie je het gesprek wilt voorbereiden.
Zoek informatie over deze studie en de universiteit van je
keuze.
3 Noteer de bijzonderheden van deze studie.4 Maak een lijst van
de eisen die aan de studenten worden gesteld.5 Maak een lijst van
persoonlijke kwaliteiten die jou geschikt maken voor deze studie.6
Bepaal welke punten uit je portfolio je naar voren wilt brengen.7
Voer het gesprek met een medeleerling die de rol van gespreksleider
van de toela-
tingscommissie op zich neemt. Wissel daarna van rol.8 Beoordeel
de bijdragen van elkaar door de zwakke en de sterke punten van
de
ander te noteren en deze toe te lichten.
Opdracht 13 Kijk, luister en spreekopdracht: sollicitatiegesprek
beoordelen
Je gaat nu kijken naar een aantal fragmenten van de
Sollicitatieshow. In deze show strijden twee kandidaten om een baan
als gevangenisbewaarder. De bedoeling is dat je heel kritisch kijkt
en luistert naar de deelnemers. De kandidaten krijgen drie keer de
kans zich van hun beste kant te laten zien. De eerste keer stellen
ze zichzelf voor in een filmpje en de tweede keer moeten ze
reageren op een werksituatie. Ten slotte hebben ze een gesprek met
de sollicitatiecommissie.1 In elk van de drie situaties laten de
kandidaten iets zien van hun ervaring, moti-
vatie, vaardigheden, eigenschappen, presentatie en hun
omstandigheden. Hier-over vul jij iets in op het schema dat je
krijgt van je docent.
2 Stel dat jij deel uitmaakt van de sollicitatiecommissie die
moet beslissen wie er wordt aangenomen. Wie zou het volgens jou
moeten worden: Yvonne of Anneke? Belangrijk is nu welke argumenten
je in de commissie naar voren brengt bij je keuze. Noteer voor
beide kandidaten waarom je vindt dat zij het wel of niet moet
worden. Gebruik hierbij je aantekeningen in het schema.
3 Bespreek met drie medeleerlingen de keuzes die jullie hebben
gemaakt en de argumenten daarbij.
Opdracht 14 Sollicitatieproblemen overwinnen, spreekplan
maken
Op de site www.vpro.nl/programma/buitenhof vind je een
aflevering over de kansen van allochtone jongeren op de
arbeidsmarkt met de titel Welkom op uw sollicitatiegesprek, meneer
eh de Vries.
1 Noteer de standpunten van de mensen die reageren op een
voorkeursbeleid.2 Noteer hun argumenten.3 Formuleer je eigen
standpunt in deze kwestie.4 Maak een volledig spreekplan voor een
activerende presentatie. Het publiek is een
groep werkgevers.5 Bespreek het spreekplan met een medeleerling
en breng eventueel verbeteringen aan.
Opdracht 15 Spreekdoel en publiekgerichtheid van een spreekplan
aanpassen
Je gaat opnieuw een spreekplan maken, maar nu voor een
beschouwende presen-tatie.
1 Ga uit van de informatie van opdracht 14. Stel je voor dat je
voor een groep stu-denten een beschouwende presentatie houdt over
dit onderwerp.
2 Bepaal zorgvuldig je tekststructuur.3 Maak het spreekplan.
Stel een pakkende inleiding samen en kies met zorg de
voorbeelden die je wilt gebruiken in de presentatie.4 Bespreek
nu met een medeleerling het spreekplan en breng zo nodig
verbeteringen aan. a Welke inhoudelijke aspecten heb je speciaal
voor deze doelgroep geaccentueerd? b In welk opzicht heb je in het
taalgebruik rekening gehouden met de doelgroep?
Opdracht 16 Kijk, luister en spreekopdracht: presentatie
beoordelen
Je gaat kijken naar fragmenten van een presentatie van
leerlingen in vwo 5. Zij verzorgen een groepspresentatie voor
leerlingen van vwo 3 over een project van
De meteropnemer rijdt door de straat en vangt met de computer de
gebruikte kubieke meters leidingwater op.
People Planet Profit
x
9006104677_08_BL08.indd 222 21-01-2009 10:29:19
-
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
223
Opdracht 13 Kijk, luister en spreekopdracht: sollicitatiegesprek
beoordelen
Je gaat nu kijken naar een aantal fragmenten van de
Sollicitatieshow. In deze show strijden twee kandidaten om een baan
als gevangenisbewaarder. De bedoeling is dat je heel kritisch kijkt
en luistert naar de deelnemers. De kandidaten krijgen drie keer de
kans zich van hun beste kant te laten zien. De eerste keer stellen
ze zichzelf voor in een filmpje en de tweede keer moeten ze
reageren op een werksituatie. Ten slotte hebben ze een gesprek met
de sollicitatiecommissie.1 In elk van de drie situaties laten de
kandidaten iets zien van hun ervaring, moti-
vatie, vaardigheden, eigenschappen, presentatie en hun
omstandigheden. Hier-over vul jij iets in op het schema dat je
krijgt van je docent.
2 Stel dat jij deel uitmaakt van de sollicitatiecommissie die
moet beslissen wie er wordt aangenomen. Wie zou het volgens jou
moeten worden: Yvonne of Anneke? Belangrijk is nu welke argumenten
je in de commissie naar voren brengt bij je keuze. Noteer voor
beide kandidaten waarom je vindt dat zij het wel of niet moet
worden. Gebruik hierbij je aantekeningen in het schema.
3 Bespreek met drie medeleerlingen de keuzes die jullie hebben
gemaakt en de argumenten daarbij.
Opdracht 14 Sollicitatieproblemen overwinnen, spreekplan
maken
Op de site www.vpro.nl/programma/buitenhof vind je een
aflevering over de kansen van allochtone jongeren op de
arbeidsmarkt met de titel Welkom op uw sollicitatiegesprek, meneer
eh de Vries.
1 Noteer de standpunten van de mensen die reageren op een
voorkeursbeleid.2 Noteer hun argumenten.3 Formuleer je eigen
standpunt in deze kwestie.4 Maak een volledig spreekplan voor een
activerende presentatie. Het publiek is een
groep werkgevers.5 Bespreek het spreekplan met een medeleerling
en breng eventueel verbeteringen aan.
Opdracht 15 Spreekdoel en publiekgerichtheid van een spreekplan
aanpassen
Je gaat opnieuw een spreekplan maken, maar nu voor een
beschouwende presen-tatie.
1 Ga uit van de informatie van opdracht 14. Stel je voor dat je
voor een groep stu-denten een beschouwende presentatie houdt over
dit onderwerp.
2 Bepaal zorgvuldig je tekststructuur.3 Maak het spreekplan.
Stel een pakkende inleiding samen en kies met zorg de
voorbeelden die je wilt gebruiken in de presentatie.4 Bespreek
nu met een medeleerling het spreekplan en breng zo nodig
verbeteringen aan. a Welke inhoudelijke aspecten heb je speciaal
voor deze doelgroep geaccentueerd? b In welk opzicht heb je in het
taalgebruik rekening gehouden met de doelgroep?
Opdracht 16 Kijk, luister en spreekopdracht: presentatie
beoordelen
Je gaat kijken naar fragmenten van een presentatie van
leerlingen in vwo 5. Zij verzorgen een groepspresentatie voor
leerlingen van vwo 3 over een project van
De meteropnemer rijdt door de straat en vangt met de computer de
gebruikte kubieke meters leidingwater op.
People Planet Profit
x
9006104677_08_BL08.indd 223 21-01-2009 10:29:20
-
Edukans. En leerling van deze school ging naar de sloppenwijken
van India om de levensomstandigheden van de mensen daar te
aanschouwen. Teruggekomen van deze reis werd zij de ambassadeur van
het werk van Edukans.
1 Beoordeel de presentatie op inhoud, publiekgerichtheid, opbouw
en taalgebruik. Gebruik hierbij de vragen van de spreekwijzer van
de paginas 237 en 238 van je informatieboek. Je ontvangt van je
docent een schema. Vul dit zo volledig mogelijk in.
2 Bespreek het ingevulde schema met een medeleerling.
4 Eindopdrachten
Solliciteren en presenteren
Eindopdracht A Presenteren en solliciteren
SituatiebeschrijvingIn de stad Amsterdam bestaat de mogelijkheid
voor studenten om gratis een kamer te krijgen als zij bereid zijn
om tien uur per week vrijwillig in een probleemwijk te wer-ken. De
studenten helpen bijvoorbeeld bij de buitenschoolse opvang en
organiseren activiteiten voor jongeren. Samen met de bewoners
proberen de studenten de wijk schoon en leefbaar te houden. Het
idee is overgewaaid uit Isral waar goede resul-taten zijn geboekt
met deze werkwijze. Ook andere studentensteden zouden met dit
project willen gaan werken. De belangrijkste doelen zijn: bij
studenten begrip kweken voor kansarme mensen en integratie van
bevolkingsgroepen bevorderen.
Omschrijving van opdracht 1 Gespreksvorm: presentatie met
beantwoording van vragen Onderwerp: project werk en gratis kamer
Spreekdoel: informeren en activeren Publiek: (aspirant)studenten
Tijd: 15 minuten Assistenten: beoordelaars Bronnen: informatie op
internet over het project, tekst 3 van het onderdeel Lezen
van dit blok; Sluit je ogen niet voor de onderklasse van de
21ste eeuw
Omschrijving van opdracht 2 Gespreksvorm: sollicitatie naar een
werkplek en gratis kamer Spreekdoel: overtuigen Rollen:
projectleider, sollicitant Assistenten: beoordelaars Tijd: 10
minuten
Beoordelingcriteria1 De presentatie wordt beoordeeld volgens de
richtlijnen van de spreekwijzer.2 Het sollicitatiegesprek verloopt
soepel:
de sollicitant toont zijn kennis van de sollicitatietips de
sollicitant formuleert helder en correct de sollicitant komt
non-verbaal overtuigend over.
Resultaat opdracht 1 Een presentatie met reactie op vragen. Een
spreekplan. Een bronvermelding. Volledig ingevulde
beoordelingsschemas.
Resultaat opdracht 2 Een sollicitatiegesprek. Een beoordeling
van het sollicitatiegesprek.
Eindopdracht B Presenteren met PowerPoint
Omschrijving van de opdracht Gespreksvorm: presentatie met
beantwoording van vragen Onderwerp: keuze uit emigratie,
(oplossingen) fileprobleem, de onderklasse van
de 21ste eeuw Spreekdoel: beschouwen Assistenten: filmer,
observanten Hulpmiddelen: PowerPoint, camera,
beoordelingsformulieren Tijd: 20 minuten Bronnen: tekst 1, 2 of 3
van het onderdeel Lezen van dit blok aangevuld met
minstens twee zelfgevonden bronnen
BeoordelingscriteriaDe presentatie wordt beoordeeld volgens de
richtlijnen van de spreekwijzer.
Resultaat Een PowerPointpresentatie. Een spreekplan. Een
bronvermelding. Volledig ingevulde beoordelingsschemas.
5 Proeftoets
5.1 Lezen
Theorie1 Mag een representatieve samenvatting langer zijn dan 10
procent van de oor-
spronkelijke tekst?2 Moet je bij een representatieve
samenvatting de oorspronkelijke titel overnemen?3 Moet een
representatieve samenvatting dezelfde opbouw hebben als de
oorspron-
kelijke tekst?4 Moet een representatieve samenvatting dezelfde
alineaverdeling hebben als de
oorspronkelijke tekst?
Jongeman lief en trouw zoekt alleen staande vrouwen voor
vriend-schap.
Contactadvertentie in Oostgelders Vizier
x
DE ECONOMIEBLOK 8
224
woorden rond het thema lezen spreken, kijken en luisteren
eindopdrachten proeftoets
9006104677_08_BL08.indd 224 21-01-2009 10:29:21
-
225
Resultaat opdracht 1 Een presentatie met reactie op vragen. Een
spreekplan. Een bronvermelding. Volledig ingevulde
beoordelingsschemas.
Resultaat opdracht 2 Een sollicitatiegesprek. Een beoordeling
van het sollicitatiegesprek.
Eindopdracht B Presenteren met PowerPoint
Omschrijving van de opdracht Gespreksvorm: presentatie met
beantwoording van vragen Onderwerp: keuze uit emigratie,
(oplossingen) fileprobleem, de onderklasse van
de 21ste eeuw Spreekdoel: beschouwen Assistenten: filmer,
observanten Hulpmiddelen: PowerPoint, camera,
beoordelingsformulieren Tijd: 20 minuten Bronnen: tekst 1, 2 of 3
van het onderdeel Lezen van dit blok aangevuld met
minstens twee zelfgevonden bronnen
BeoordelingscriteriaDe presentatie wordt beoordeeld volgens de
richtlijnen van de spreekwijzer.
Resultaat Een PowerPointpresentatie. Een spreekplan. Een
bronvermelding. Volledig ingevulde beoordelingsschemas.
5 Proeftoets