BİLGİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ozge.ozgen/BILGI TOPLAMA YONTEMLERI.pdf · Görüşme yapılabilir Cevaplayıcıya çok sayıda soru sorulabilir Kısa

22.12.2012

1

Gerekli bilgi türlerinin belirlenmesi

Bilgi kaynaklarının belirlenmesi

Bilgi toplama yönteminin belirlenmesi

Uygun görülen yöntem ile bilgilerin toplanması

Elde edilecek bilgi, araştırmanın problemine,

modeline ve hipotezlerine uygun olmalıdır.

Gereksiz bilgiler toplanmamalıdır.

› Kuramsal yapının doğru oluşturulması

› Değişkenlerin doğru belirlenmesi

› Değişkenleri ölçecek soruların doğru belirlenmesi

Tüketicilerin tükettikleri şampuan miktarının

cinsiyete bağlı olup olmadığı ve bu tüketimin

kentlere ve kırsal alanlara göre farklılık gösterip

göstermediği araştırılacaksa...

› Örneklerin cinsiyeti

› Örneklerin yerleşim yerlerinin belirlenmesi

› Örneklerin bir dönemde tükettikleri şampuan

miktarı

22.12.2012

2

Bazı bilgiler ikincil kaynaklardan elde edilir.

Bazı bilgiler için ise birincil kaynaklar kaynaklara

ihtiyaç vardır.

› Ör: Tüketicilerin otomobil satın alma tercihinde

ailedeki eş ve çocukların bu karar üzerinde etkili

olup olmadığı

Amaç: Seçmenlerin siyasi tercihlerinde, siyasi

partilerin dindarlık kimliklerinin etkili olup

olmadığı

› Seçmenler farklı siyasi partileri dindarlık

bakımından nasıl tanımlıyorlar?

› Seçmenler kendilerini dindarlık bakımından nasıl

tanımlıyorlar?

› Seçmenlerin dindarlık düzeyi ile oy verdikleri

siyasi partilerin kimlikleri arasında bir ilişki var

mıdır?

H0: Seçmenler farklı siyasi partilerin dine karşı tutumlarını farklı algılamamaktadır.

H0: Seçmenlerin dindarlık düzeyi ile oy verdikleri siyasi partilerin dinsel kimlikleri açısından farklılık yoktur.

Ne gibi bilgilere ihtiyaç vardır?

Seçmenler farklı siyasi partilerin dindarlık düzeyini nasıl tanımlıyorlar

Seçmenler kendilerini dindarlık düzeyi bakımından nasıl tanımlıyorlar

Seçmenlerin oy verdikleri siyasi partiler

Nitel Araştırma Yöntemleri › Odak Grup çalışmaları › Derinlemesine Görüşme

› Gösterim (Projeksiyon) Yöntemleri Kelime Çağrışım Testi

Cümle Tamamlama Testi

Öykü Tamamlama Testi

Temel Algılama (Resim) Testi

Karikatür (Balon) Testi

Rol Oynama Testi

Gözlem Yöntemi

Anket Yöntemi

Deney Yöntemi

Projeksiyon Yöntemi

22.12.2012

3

Uzman bir kişinin başkanlığında,

cevaplayıcıların araştırma problemi ile ilgili

önceden hazırlanmış belirli soruları tartıştığı

resmi olmayan toplantıdır.

› 6-10 kişilik gruplar

› Gruplar homojen olmalı

› Bir yönetici-yönlendirici (uzman kişi) ve bir not

tututucu (istenirse kayıt cihazı da katılımcıların

kabul etmesi koşulu ile kullanılabilir)

› 45 dak. – 1 saat arası görüşmeler

Grup sinerjisi nedeni ile yeni ve orjinal fikirler

elde edilebilir

Süre ve maliyet tasarrufu sağlanır

Gennelleştirme yapmak güçtür

Yönlendiricinin rolü önemli

› Yanlış yönlendirme yapabilir

Çok iyi bir dinleyici olmalıdır

Tartışma amacın dışına çıktığında konuya dönülmesini sağlamalıdır

Esnek, yumuşak ve güler yüzlü olmalı, yönlendirmeden konuşmaya teşvik etmelidir.

Çıkan sonuçların analizinde yanlış yorumlama

yapılabilir

Görüşmeci katılımcılar ile birebir mülakat yapar.

ÜSTÜN YÖNLERİ ZAYIF YÖNERİ

Grup baskısı yoktur

Grup içerisinde kaybolmadan

düşünceler söylenebilir

Birebir olduğu için daha detaylı

olarak her katılımcının düşünceleri

detaylı bir şekilde öğrenilebilir

Odak grup çalışmasına göre

daha fazla zaman harcamak

gerekir

Grup etkileşimi olmadığı için

daha az veri eldeedilebilir

22.12.2012

4

Dolaylı olarak bilgi edinme yöntemi

Bilinç altındaki bilgiye ulaşma

Kelime Çağrışım Testi

Cümle Tamamlama Testi

Öykü Tamamlama Testi

Temel Algılama (Resim) Testi

Karikatür (Balon) Testi

Rol Oynama Testi

Görüşmeci cevaplayıcıya bir dizi kelimeler

söyleyerek cevaplayıcının aklına ilk gelen eş

anlamlı kelimeyi söylemesi beklenir.

Yeşil

› Para

› Doğa

› Zindelik

› Dinlenme... vb.

Katılımcıya araştırma konusunda

tamamlanmamış birkaç cümle verilir ve

katılımcının bu cümleleri tamamlanması istenir.

IKEA’dan alışveriş yapanlar genellikle

› ..........................................dır.

Okulumun en sevdiğim tarafı

› ..........................................dır.

Light kola içenler genellikle

› ..........................................dır.

Katılımcıya yazılı ancak tamamlanmamış kısa

bir öykü verilir ve kendi düşünce şekli ile öyküyü

tamamlaması istenir.

22.12.2012

5

Katılımcılara resimler gösterilir ve bu resimlere

ilişkin yorum yapmaları istenir.

› Örneğin reklamlarda kullanılacak görseller

seçilirken tüketicilerin reaksiyonlarını ölçmek için

Kopya çeken bir öğrencinin aklından neler geçer?

Katılımcıya belirli bir olay karşısında üçüncü kişi

olan arkadaşının, komşusunun ya da

patronunun nasıl davranacağı sorulur.

Kendiliğinden oluşan ya da bilinçli olarak

hazırlanan olayları, belirdikleri sırada sistemli ve

amaçlı bir biçimde inceleyerek bilgi toplama

yöntemidir.

› Herhangi bir soru sorulmaz.

Gözlemin Güvenilirliği

› Bir gözlemci aynı olayı farklı zamanlarda

incelerse de aynı sonucu çıkarmalıdır

› Farklı gözlemciler aynı olayı aynı koşullarda

izlediklerinde aynı sonucu çıkarmalıdırlar.

22.12.2012

6

Anket yöntemine göre daha objektiftir

Hızlı bilgi toplamaya olanak sağlar

Uygulaması kolaydır

Her tür bilginin toplanmasına uygun değildir

Mekanik ya da elektronik araçlar

kullanılmadığında detayları yakalamak ya da

hatırlamak güçtür

Gözlem altında olduklarını anlayanlar, olağan

davranışlarını değiştirebilir

Bazı durumlarda maliyet yüksektir

Katılımsız Gözlem:

› Gözlemcinin gözlemlediği gruba katılmadan

grubu dışarıdan gözlemlemesi

Katılımlı Gözlem:

› Gözlemcinin gözlemek istediği gruba katılarak o

grubun bir nevi üyesi gibi davranması

Yapay Gözlem (Açık Gözlem)

› Gözlemlenenlerin gözlemlendiklerini bildikleri

› Yapay olarak tasarımlanmış bir ortamda yapılan

Ör: Süpermarket şeklinde tasarımlanmış bir ortamda

Doğal Gözlem

› Gözlemlenenlerin gözlemlendiklerini bilmedikleri

Gözlemlenen kişinin davranışları doğaldır

› Doğal ortamda yapılan

Ör: Gerçek bir süpermarkette alışveriş yapanların gözlemlenmesi

22.12.2012

7

Gizli Alışverişçi

› Örneğin petrol dağıtım şirketleri periyodik olarak

gizli alışverişçi kılığı altında onlarca gözlemciyi

görevlendirerek mevcut istasyonlarını denetlerler.

Tek taraflı ayna

› Örneğin çocukların oyuncaklarla nasıl oynadığını

gözlemlemek için kullanılabilir.

bir evren ya da örneklemi oluşturan birimlerden

yazılı ya da sözlü sorular sorarak sistematik

biçimde bilgi elde edebilmek

Yüzyüze görüşme yolu ile

› Ev ziyaretleri ile

› İş yeri ziyaretleri ile

› Alışveriş merkezinde

› Sokakta

Telefon yolu ile

Posta yolu ile

E-Posta yolu ile

Yüzyüze Telefon Posta E-Posta

Görsel ve

işitsel

malzemeler

kullanılabilir.

Görüşmeler

uzun sürebilir

Görüşme

sırasında gözlem

yapılabilir

Cevaplayıcıya

çok sayıda soru

sorulabilir

Kısa sürede

bilgi toplamak

mümkündür

Yüzyüze

görüşmeye göre

daha ucuzdur

Coğrafi

açıdan esnektir

Coğrafi

açıdan esnektir

Yüzyüze

görüşmeye göre

daha ucuzdur

Görüşmeci

etkisi olmadan

sorular yanıtlanır

Coğrafi

açıdan esnektir

Diğer veri

toplama

yollarına göre

daha ucuzdur

Görüşmeci

etkisi olmadan

sorular yanıtlanır

22.12.2012

8

Yüzyüze Telefon Posta E-Posta

Pahalıdır

Zaman alıcıdır

Görüşmecinin

eğitimi zordur

Görüşmecinin

yanlış davranışı

elde edilen

verinin kalitesini

doğrudan etkiler

Telefonu

olmayan insanlar

olabilir

Uzun soruların

sorulması

mümkün değildir

Gözlem imkanı

ya da görsel

malzeme

gösterme imkanı

yoktur

Geri dönüş

oranı düşüktür

Cevapların geri

dönmesi zaman

alabilir

Cevapları kimin

verdiği belli

değildir

Gözlem imkanı

ya da görsel

malzeme

gösterme imkanı

yoktur

E-postalar

spame gidebilir.

Her örneklem

grubu e-posta

aktif kullanıcısı

olmayabilir

Günlük yaşamda değişik ölçüler kullanılır.

› Zenginlik ölçüsü olarak para

› Bir insanın boyu için metre

› Bir insanın ağırlığı için kg

Bir lider için etkileyici

› “etkileyici” kavramını nasıl ölçeceğiz?

Ölçme önceden tespit edilen belirli kurallara göre nesnelerin ve kişilerin özelliklerine sayılar ve semboller atamaktır.

Ölçek geliştirmek iki aşamalı bir süreçtir.

› Birinci aşama ölçülecek olanın kavramlaştırılması

› İkinci aşama işlemselleştirme

22.12.2012

9

Nesneleri özelliklerine göre belirli gruplar altında

toplayan ya da sınıflandıran ölçek türüdür.

Cinsiyetiniz

› □ Kadın □ Erkek

Eğitim Durumunuz

› □ İlkokul □ Ortaokul □ Lise □ Üniversite ve üzeri

Yaşınız

› □ 20 ve altı □ 21-25 □ 26-30 □ 31-35 □ 36 ve üzeri

Gözlemlein oranları alınabilir.

› Katılımcıların %60’ı kadın; %40’ı erkek gibi

Aritmetik ortalaması alınamaz.

Bir konu hakkındaki düşünceleri belirli bir sıraya

koymaya hizmet eder

İşletmenizin yüzyüze bulunduğu aşağıda yazılı işletme

içi sorunları önem sırasına göre sıralayınız (En önemli

olana 1, daha az önemli olana 2,...5 yazın)

› ...... Pazarlama sorunları

› ...... Yönetim sorunları

› ...... Finansman sorunları

› ...... Üretim sorunları

› ...... Tedarik sorunları

Nesne ya da özneleri sıraya dizmekle kalmayıp

bunlar arasındaki uzaklığı da gösteren bir ölçek

türüdür.

Gerçek bir sıfır noktası bulunmamaktadır.

Aritmetik ortalama, standart sapma gibi

ölçümlemeler yapılabilir.

22.12.2012

10

Kesinlikle

katılmıyorum

Kesinlikle

katılıyorum

Aileme göre bu markayı

kesinlikle almam gerekir 1 2 3 4 5 6 7

Bu markayı gelecekte satın almaya

niyetim var 1 2 3 4 5 6 7

Gerçek bir sıfır noktası bulunmaktadır.

Lütfen kilonuzu yazınız................

› A kişisi 40 kilogram ise

› B kişisi 80 kilogram ise

› B kişisi A kişisinin iki katı kiloya sahiptir şeklinde

bir tanımlama oransal ölçekte doğru olacaktır.

22.12.2012

11

1970 Yılında Rensis Likert tarafından bulunan

yöntem

Katılımcının bir tutum ve davranış konusunda

kendisine sunulan ifadelere katılma-katılmama

derecesini ölçer

› 5’li, 7’li, 9’lu, 11’li ölçekler kullanılabilir.

› Kesinlikle katılmıyorum Kesinlikle katılıyorum

Ke

sin

likl

e

kat

ılm

ıyo

rum

Kat

ılm

ıyo

rum

Ne

kat

ılıy

oru

m n

e

kat

ılm

ıyo

rum

Kat

ılıy

oru

m

Ke

sin

likl

e

kat

ılıy

oru

m

Derslerden yüksek not

alabilmek için derslerde iyi not

tumak gereklidir 1 2 3 4 5

İki kutuplu olarak sorulur.

Bu markayı satın

almak

kötü bir

davranıştır 1 2 3 4 5 6 7

iyi bir davranıştır

Bu markayı satın

almak

işe yaramaz bir

davranıştır 1 2 3 4 5 6 7

işe yarar bir

davranıştır

Bu markayı satın

almak

saçma bir

davranıştır 1 2 3 4 5 6 7

akıllıca bir

davranıştır

Tek kutuplu olarak sorulur. Sadece 1 tane sıfat

kullanılır.

Nötr yoktur.

Konuya ilişkin tutumun aynı anda hem yönünü

hem de şiddetini ölçer.

22.12.2012

12

Bir test veya ölçeğin ölçülmek istenen şeyi ölçme

derecesidir. Bir soru yada araştırma ancak

ölçmesi beklenen konuyu ve yalnızca onu ölçtüğü

ölçüde geçerlidir.

Güvenilirlik temel olarak, bir araştırmanın

tekrarlanması durumunda aynı sonuçların elde

edilip edilmeyeceğinin göstergesidir.

Güvenilir ama

geçerli değil

Geçerli ve

Güvenilir değil

Güvenilir ve

geçerli